mƏntİqİ tƏfƏkkÜrÜn yoxlanmasi ÜzrƏ …...nöqtəyə tərəf hərəkət edirlər. birinci...

23
MƏNTİQİ TƏFƏKKÜRÜN YOXLANMASI ÜZRƏ PROQRAM VƏ TEST NÜMUNƏLƏRİ SÖZLÜ MƏNTİQİ TƏFƏKKÜR 1. Cümlənin məntiqi tamamlanması 2. Digərlərindən fərqlənən sözün tapılması 3. Analogiyaya görə sözün seçilməsi 4. Mətnin tənqidi təhlili FƏZA TƏFƏKKÜRÜ 5. Şəklin məntiqi tamamlanması 6. Fiqurlar sırasının davam etdirilməsi 7. Digərlərindən fərqlənən fiqurun tapılması 8. Analogiyaya görə şəklin seçilməsi MƏNTİQİ RİYAZİ TƏFƏKKÜR 9. Riyazi qanunauyğunluğun müəyyən edilməsi 10. Məntiqi məsələnin həlli 11. İşarələr arasında qanunauyğunluğun müəyyən edilməsi TEST TAPŞIRIQLARI NÜMUNƏLƏRİ Məntiqi təfəkkürü yoxlayan testlər 3 bölmədən ibarətdir: sözlü məntiqi təfəkkür, fəza təfəkkürü, məntiqi riyazi təfəkkür. Aşağıda sizə bu bölmələr üzrə test tapşırıqlarının nümunələri verilir. Burada məqsədimiz testlərin yerinə yetirilməsinin effektivliyini artırmaq üçün Sizi tapşırıqların növləri ilə tanış etməkdir. SÖZLÜ MƏNTİQİ TƏFƏKKÜR Sözlü məntiqi təfəkkürə aid olan testlərlə söz ehtiyatının zənginliyi, sözlə ifadə olunmuş məlumatı analiz, sintez, müqayisə etmə, ümumiləşdirmə, fikrən ayırma qabiliyyəti, müxtəlif sözlərin istifadəsində incəlikləri hissetmə qiymətləndirilir. Sözlü məntiqi təfəkkürü yoxlamaq üçün testlər 4 altbölmədən ibarətdir: 1. Cümlənin məntiqi tamamlanması Nümunə: “İşləməyən dişləməz” və “...” atalar sözləri eyni məna daşıyırlar. A) Zəlzələni görən yanğına razı olar B) Dəmiri isti-isti döyərlər C) Zəhmət olan yerdə qeybət olmaz D) Zəhmətsiz bal yeməzlər E) Zərərdən qorxan xeyir görməz İzahat: Düzgün cavab D, çünki “İşləməyən dişləməz” atalar sözü ilə eyni məna daşıyan yeganə cavab variantı “Zəhmətsiz bal yeməzlər” variantıdır. 2. Digərlərindən fərqlənən sözün tapılması Nümunə: Sizə verilən beş sözdən dördü arasında məntiqi əlaqə var. Bu məntiqi əlaqəyə uyğun olmayan, artıq sözü tapın. A) üçbucaq B) dördbucaqlı C) beşbucaqlı D) konus E) düzbucaqlı İzahat: Düzgün cavab D, çünki bu yeganə fəza fiqurudur, digərləri müstəvi fiqurlardır. 3. Analogiyaya görə sözün seçilməsi Nümunə 1: Sizə iki söz verilib. Bu sözlər arasında məntiqi əlaqəyə əsaslanaraq, analogiyaya görə düzgün cavabı seçin (sözlər arasında ardıcıllıq vacibdir). Ləçək: çiçək A) ülgüc: ot B) burun: baş C) göz: növ D) tala: əkmək E) əl: barmaq İzahat: Düzgün cavab B. Tapşırıqda iki söz verilib: “ləçək: çiçək”. Bu sözlər arasında münasibət “tamın hissəsi - tam”- dır. Yəni “ləçək” (tamın hissəsi) “çiçəyin” (tamın) bir hissəsidir. Beləliklə, bu məntiqi əlaqəyə analoji olan cavab variantını tapmalıyıq. E cavab variantında, “əl: barmaq” sözləri arasında münasibət “tam - tamın hissəsi”- dir, yəni eyni məntiqi əlaqədir, lakin sözlər arasında ardıcıllığı nəzərə alsaq bu düzgün cavab deyil. Sözlər arasında ardıcıllığın vacib olmasını nəzərə alsaq, B cavab variantı “burun: baş” bu əlagəyə analoji olan yeganə cavab variantıdır. Nümunə 2: Sizə üç söz verilib. Birinci iki söz arasında məntiqi əlaqəyə əsaslanaraq, analogiyaya görə üçüncü sözə uyğun olanı seçin. Metrə: məsafə, dəqiqə: ? A) apparat B) yarış C) vaxt D) həcm E) dərs İzahat: Düzgün cavab C. Tapşırıqda üç söz verilib: “Metrə: məsafə” və “dəqiqə”. Birinci iki söz arasında münasibət “Metrə ilə məsafə ölçülür”, analoji olaraq “dəqiqədən vaxt ölçülür”. 4. Mətnin tənqidi təhlili Nümunə: Verilən mətni analiz edərək, suala cavab verin. Kamal, Səlim, Ramin, Bəhram və Kənanın öz stolları var. Kamal və Kənanın stollarının üstündə kompüter var, digərlərində isə ancaq kitablar var. Ramin və Kamalda həm təlimat, həm də yaddaş kitabçaları var. Qalanlarında isə ancaq yaddaş kitabçası var. Kamal və Bəhramın stolları taxtadan, qalanları isə taxtadan deyil. Kimin kompüteri taxta stolun üstündədir? A) Kənan və Kamalın B) Bəhram və Kamalın C) yalnız Səlimin D) Səlim və Kənanın E) yalnız Kamalın İzahat: Düzgün cavab E. “Kamal və Kənanın stollarının üstündə kompüter var... Kamal və Bəhrəmin stolları taxtadan ... ”. Beləliklə yalnız Kamalın kompüteri taxta stolun üstündədir. FƏZA TƏFƏKKÜRÜ Fəza təfəkkürünə aid olan testlər vizual məlumatı analiz, sintez, müqayisə etmə, ümumiləşdirmə, fikrən ayırma qabiliyyətini qiymətləndirir. Fəza təfəkkürünü yoxlamaq üçün testlər 4 altbölmədən ibarətdir:

Upload: others

Post on 05-Jan-2020

8 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

MƏNTİQİ TƏFƏKKUumlRUumlN YOXLANMASI UumlZRƏ

PROQRAM VƏ TEST NUumlMUNƏLƏRİ

SOumlZLUuml MƏNTİQİ TƏFƏKKUumlR

1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması 2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln tapılması 3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi 4 Mətnin tənqidi təhlili

FƏZA TƏFƏKKUumlRUuml

5 Şəklin məntiqi tamamlanması 6 Fiqurlar sırasının davam etdirilməsi 7 Digərlərindən fərqlənən fiqurun tapılması 8 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

MƏNTİQİ RİYAZİ TƏFƏKKUumlR

9 Riyazi qanunauyğunluğun muumləyyən edilməsi 10 Məntiqi məsələnin həlli 11 İşarələr arasında qanunauyğunluğun muumləyyən edilməsi

TEST TAPŞIRIQLARI NUumlMUNƏLƏRİ

Məntiqi təfəkkuumlruuml yoxlayan testlər 3 boumllmədən ibarətdir soumlzluuml məntiqi təfəkkuumlr fəza təfəkkuumlruuml məntiqi riyazi təfəkkuumlr Aşağıda sizə bu boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının nuumlmunələri verilir Burada məqsədimiz testlərin yerinə

yetirilməsinin effektivliyini artırmaq uumlccediluumln Sizi tapşırıqların noumlvləri ilə tanış etməkdir

SOumlZLUuml MƏNTİQİ TƏFƏKKUumlR

Soumlzluuml məntiqi təfəkkuumlrə aid olan testlərlə soumlz ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı analiz sintez muumlqayisə etmə uumlmumiləşdirmə fikrən ayırma qabiliyyəti muumlxtəlif soumlzlərin istifadəsində incəlikləri hissetmə qiymətləndirilir Soumlzluuml məntiqi təfəkkuumlruuml yoxlamaq uumlccediluumln testlər 4 altboumllmədən ibarətdir 1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması

Nuumlmunə ldquoİşləməyən dişləməzrdquo və ldquordquo atalar soumlzləri eyni məna

daşıyırlar A) Zəlzələni goumlrən yanğına razı olar B) Dəmiri isti-isti doumlyərlər C) Zəhmət olan yerdə qeybət olmaz D) Zəhmətsiz bal yeməzlər E) Zərərdən qorxan xeyir goumlrməz

İzahat Duumlzguumln cavab ndash D ccediluumlnki ldquoİşləməyən dişləməzrdquo atalar soumlzuuml ilə eyni məna daşıyan yeganə cavab variantı ldquoZəhmətsiz bal yeməzlərrdquo variantıdır 2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln tapılması

Nuumlmunə Sizə verilən beş soumlzdən doumlrduuml arasında məntiqi əlaqə var Bu məntiqi əlaqəyə uyğun olmayan artıq soumlzuuml tapın

A) uumlccedilbucaq B) doumlrdbucaqlı C) beşbucaqlı D) konus E) duumlzbucaqlı

İzahat Duumlzguumln cavab ndash D ccediluumlnki bu yeganə fəza fiqurudur digərləri muumlstəvi fiqurlardır

3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi Nuumlmunə 1

Sizə iki soumlz verilib Bu soumlzlər arasında məntiqi əlaqəyə

əsaslanaraq analogiyaya goumlrə duumlzguumln cavabı seccedilin (soumlzlər

arasında ardıcıllıq vacibdir)

Ləccedilək ccediliccedilək

A) uumllguumlc ot

B) burun baş

C) goumlz noumlv

D) tala əkmək

E) əl barmaq

İzahat

Duumlzguumln cavab ndash B Tapşırıqda iki soumlz verilib ldquoləccedilək ccediliccediləkrdquo Bu

soumlzlər arasında muumlnasibət ldquotamın hissəsi - tamrdquo- dır Yəni

ldquoləccediləkrdquo (tamın hissəsi) ldquoccediliccediləyinrdquo (tamın) bir hissəsidir Beləliklə

bu məntiqi əlaqəyə analoji olan cavab variantını tapmalıyıq E

cavab variantında ldquoəl barmaqrdquo soumlzləri arasında muumlnasibət ldquotam

- tamın hissəsirdquo- dir yəni eyni məntiqi əlaqədir lakin soumlzlər

arasında ardıcıllığı nəzərə alsaq bu duumlzguumln cavab deyil

Soumlzlər arasında ardıcıllığın vacib olmasını nəzərə alsaq B cavab

variantı ldquoburun başrdquo bu əlagəyə analoji olan yeganə cavab

variantıdır

Nuumlmunə 2

Sizə uumlccedil soumlz verilib Birinci iki soumlz arasında məntiqi əlaqəyə əsaslanaraq analogiyaya goumlrə uumlccediluumlncuuml soumlzə uyğun olanı seccedilin Metrə məsafə dəqiqə A) apparat B) yarış C) vaxt D) həcm E) dərs

İzahat Duumlzguumln cavab ndash C Tapşırıqda uumlccedil soumlz verilib ldquoMetrə məsafərdquo və ldquodəqiqərdquo Birinci iki soumlz arasında muumlnasibət ldquoMetrə ilə məsafə oumllccediluumlluumlrrdquo analoji olaraq ldquodəqiqədən vaxt oumllccediluumlluumlrrdquo

4 Mətnin tənqidi təhlili

Nuumlmunə

Verilən mətni analiz edərək suala cavab verin

Kamal Səlim Ramin Bəhram və Kənanın oumlz stolları var Kamal

və Kənanın stollarının uumlstuumlndə kompuumlter var digərlərində isə

ancaq kitablar var Ramin və Kamalda həm təlimat həm də

yaddaş kitabccedilaları var Qalanlarında isə ancaq yaddaş kitabccedilası

var Kamal və Bəhramın stolları taxtadan qalanları isə taxtadan

deyil Kimin kompuumlteri taxta stolun uumlstuumlndədir

A) Kənan və Kamalın

B) Bəhram və Kamalın

C) yalnız Səlimin

D) Səlim və Kənanın

E) yalnız Kamalın

İzahat

Duumlzguumln cavab ndash E ldquoKamal və Kənanın stollarının uumlstuumlndə

kompuumlter var Kamal və Bəhrəmin stolları taxtadan rdquo

Beləliklə yalnız Kamalın kompuumlteri taxta stolun uumlstuumlndədir

FƏZA TƏFƏKKUumlRUuml

Fəza təfəkkuumlruumlnə aid olan testlər vizual məlumatı analiz sintez muumlqayisə etmə uumlmumiləşdirmə fikrən ayırma qabiliyyətini qiymətləndirir Fəza təfəkkuumlruumlnuuml yoxlamaq uumlccediluumln testlər 4 altboumllmədən ibarətdir

5 Şəklin məntiqi tamamlanması

Nuumlmunə Şəklin ccedilatışmayan hissəsini tapın

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat

Duumlzguumln cavab ndash A Cavab verərkən 2 meyara fikir vermək

lazımdır

1) şəkildə suumltunlardakı fiqurları muumlqayisə etsək goumlrərik ki onlar

noumlqtəyə tərəf hərəkət edirlər Birinci suumltunda fiqurlar muumləyyən

məsafədədirlərsə ikincidə noumlqtəyə tərəf 1 şərti addım

uumlccediluumlncuumldə isə 2 şərti addım irəliləyirlər Beləliklə uumlccediluumlncuuml suumltunda

2 fiqur iccedil- iccedilə mərkəzlərində isə noumlqtə olur

2) hər sətirdə fiqurlar eynidir (birinci sətirdə dairələr ikincidə-

doumlrdbucaqlılardırsa uumlccediluumlncuumldə - uumlccedilbucaqlar olmalıdır)

Beləliklə şəklin ccedilatışmayan hissəsi - iccedil-iccedilə mərkəzlərində noumlqtə

olan iki uumlccedilbucaq olacaq

6 Fiqurlar sırasının davam etdirilməsi

Nuumlmunə

Şəklin məntiqi davamı olan fiquru seccedilin

A) B)

C) D)

E)

İzahat

Duumlzguumln cavab ndash A ccediluumlnki fiqurlar sağdan sola irəliləyirlər

Beləliklə axırıncı fiqur birinci fiqurun yerində olur

7 Digərlərindən fərqlənən fiqurun tapılması

Nuumlmunə

Sizə verilən beş fiqurdan doumlrduuml muumləyyən əlamətə goumlrə bir-birinə

uyğundur Digərlərindən fərqlənən artıq fiquru tapın

A)

infin

B)

C)

D)

radic

E)

ge

İzahat Duumlzguumln cavab ndash C ccediluumlnki fiqurda olan simvol riyazi deyil

8 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

Nuumlmunə

Fiqurlar arasında məntiqi əlaqəyə əsaslanaraq analogiyaya goumlrə

ldquordquo işarəsinin yerinə duumlzguumln variantı seccedilin

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat

Duumlzguumln cavab ndash D Sizə iki analoji şəkil verilir Hər şəkildə uumlccedil

eyni fiqur var amma birinci fiqur doumlrdbucaqlının iccedilindədirsə

ikinci ndash kəsişən xətlər uumlccediluumlncuuml isə noumlqtələrlə əhatə olunub

Beləliklə bu analogiyaya əsaslanaraq ldquordquo işarəsinin yerinə

noumlqtələrlə əhatə olunan ikinci şəkildəki fiqur olacaq

MƏNTİQİ RİYAZİ TƏFƏKKUumlR

Məntiqi riyazi təfəkkuumlrə aid olan testlər ədədlər arasında

qanunauyğunluğu aşkar etmək qabiliyyətini praktiki riyazi

təfəkkuumlruumln inkişafı dərəcəsini qiymətləndirir Riyazi təfəkkuumlruuml

yoxlamaq uumlccediluumln testlər 3 altboumllmədən ibarətdir

9 Riyazi qanunauyğunluğun muumləyyən edilməsi

Nuumlmunə 1

Doumlrdbucaqlının iccedilində verilən ədədlər arasında qanunauyğunlu-

ğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsinin yerinə duumlzguumln variantı seccedilin

8 16 2 4 5 10 24

64 4 25

А) 10 120 B) 12 111 C) 9 120 D) 12 144 Е) 12 120

İzahat

Duumlzguumln cavab ndash D Doumlrdbucaqlının sol tərəfindəki ədədi (8 2 5

) 2- yə vuranda doumlrdbucaqlının sağ tərəfindəki ədəd (16 4

10 24) alınır Doumlrdbucaqlının sol tərəfindəki ədədi (8 2 5 )

kvadrata yuumlksəldəndə doumlrdbucaqlının aşağı hissəsindəki ədəd

alınır ( 64 4 25 )

Beləliklə əgər doumlrdbucaqlının sol tərəfindəki ədədi 2-yə vuranda

24 alırıqsa demək solda 12- dir 12 ədədini kvadrata

yuumlksəldəndə isə 144 alınır

Nuumlmunə 2

Verilən sırada ədədlər arasında qanunauyğunluğu muumləyyən edin

və ona əsasən ldquordquo işarəsinin yerinə duumlzguumln variantı seccedilin

54 32 18 16 6 8 2

А) 62 B) 68 C) 66 D) 70 Е) 64

İzahat

Duumlzguumln cavab ndash E Burada iki ədədlər sırası var 32 16 8 və

54 18 6 2 Biz birinci sıranın birinci ədədini tapmalıyıq Bu

sırada ( 32 16 8) ədədlər 2 dəfə azalır (32 2= 16 16 2=8)

Beləliklə bizə 32 ədədini 2-yə vurmaq lazımdır ki ldquordquo işarəsinə

uyğun olan ədədi tapaq 32 ədədini 2-yə vuranda 64 alınır

10 Məntiqi məsələnin həlli

Nuumlmunə

Məntiqi məsələni həll edin

4 qələm və 3 dəftərin dəyəri 6 qələm və 2 dəftərin dəyərinə

bərabərdir 4 dəftərin dəyərinə neccedilə qələm almaq olar

A) 6 B) 8 C) 9 D) 10 E) 12

İzahat

Duumlzguumln cavab ndash B Bu məntiqi məsələni həll etmək uumlccediluumln biz

qələmin qiymətini ldquoxrdquo dəftərin isə qiymətini ldquoyrdquo-lə işarə edək

Onda

6х + 2 у= 4х + 3у

6х- 4х= 3у- 2у

2х= у

Beləliklə 1 dəftərin qiymətinə 2 qələm almaq olar 4 dəftərin

qiymətinə isə 8 qələm almaq olar

11 İşarələr arasında qanunauyğunluğun muumləyyən

edilməsi

Nuumlmunə Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ona əsasən duumlzguumln variantı seccedilin

=

=

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat

Duumlzguumln cavab ndash A Fiqurların tərəflərinin yaxud təpələrinin sayına goumlrə bərabərlik goumltuumlruumlluumlr Beləliklə ldquordquo işarəsinin yerinə cəmdə 14 tərəfi yaxud təpəsi olan fiqurlar olmalıdır

ƏDƏBİYYAT 1 Богомолова О Б Логические задачи Бином 2005 2 Янышин Б Л Задачи и упражнения по логике 1996 3 SAT verbal workbook by Justin Kestler 2004

___________________________________

Suallarla bağlı təkliflərinizi samir-karimovboxaz

uumlnvanına goumlndərə bilərsiniz

4 Magistraturaya qәbul ndash 2011

UumlMUMİ İNTELLEKT SӘVİYYӘSİNİN (MӘNTİQİ TӘFӘKKUumlRUumlN) YOXLANILMASI UumlZRӘ QӘBUL İMTAHANI PROQRAMI VӘ İZAHLI TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ (LAYİHƏ)

Uumlmumi intellekt səviyyəsinin yoxlanılması uumlzrə test uumlccedil

boumllmədən ibarətdir soumlzlə bağlı (verbal) fiqurla bağlı məntiqi- riyazi

SOumlZLӘ BAĞLI (VERBAL) TEST TAPŞIRIQLARI

1 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln (soumlzlərin) seccedililməsi 2 Anaqramı həll etməklə fərqli soumlzuumln tapılması 3 Mətnin məntiqi təhlili

FİQURLA BAĞLI TEST TAPŞIRIQLARI

4 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi 5 Şəklin məntiqi tamamlanması sıranın davam etdirilməsi 6 Fiqurun hissələrinin xəyalən birləşdirilməsi (ayrılması) 7 Fiqurun hissələri arasında fəza muumlnasibətlərinin muumləyyən edilməsi 8 Qatlanaraq kəsiklər edilmiş kağızın accedilılışının tapılması

MӘNTİQİ-RİYAZİ TEST TAPŞIRIQLARI

9 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması və tətbiq edilməsi 10 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli 11 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili

TEST TAPŞIRIQLARININ NUumlMUNӘLӘRİ Aşağıda sizə buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının nuumlmunələri təqdim edilir Məqsəd test tapşırıqlarının yerinə yetirilməsi zamanı işinizin səmərəliliyini artırmaq uumlccediluumln sizi tapşırıqların noumlvləri ilə tanış etməkdir

SOumlZLӘ BAĞLI (VERBAL) TEST TAPŞIRIQLARI Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan test tapşırıqları ilə soumlz ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə uumlmumiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin istifadəsində incəlikləri hissetmə qabiliyyətləri yoxlanılır Bu boumllmə 3 altboumllmədən ibarətdir

1 Analogiyaya goumlrә soumlzuumln (soumlzlәrin) seccedililmәsi

Nuumlmunə 1 Verilən soumlzlər cuumltuuml arasında məntiqi əlaqəyə analoji olan variantı seccedilin (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə alınmalıdır) ləccedilək ndash ccediliccedilək A) ağac ndash ot B) burun ndash baş C) goumlz ndash qaş D) tala ndash əkin E) əl ndash barmaq

İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Tapşırıqda iki soumlz verilib ldquoləccedilək ndash ccediliccediləkrdquo Bu soumlzlər arasında muumlnasibət belədir tamın hissəsi ndash tam Yəni ldquoləccediləkrdquo (tamın hissəsi) ldquoccediliccediləyinrdquo (tamın) bir hissəsidir Beləliklə bu məntiqi əlaqəyə analoji olan cavab variantını tapmalıyıq E cavab variantında ldquoəl ndash barmaqrdquo soumlzləri arasında muumlnasibət ldquotam ndash tamın

hissəsirdquo-dir yəni eyni məntiqi əlaqədir lakin soumlzlər arasında ardıcıllığı nəzərə alsaq bu duumlzguumln cavab deyil Soumlzlər arasında ardıcıllığın vacib olmasını nəzərə alsaq B cavab variantı ndash ldquoburun ndash başrdquo bu əlaqəyə analoji olan yeganə cavab variantıdır Nuumlmunə 2 Verilən soumlzlər cuumltuuml arasında məntiqi əlaqəyə analoji olaraq natamam cuumltuuml tamamlayın insan ndash beyin kompyuter ndash А) təfəkkuumlr B) rabitə C) maşın D) məlumat E) prosessor

İzahat Duumlzguumln cavab E-dir Tapşırıqda verilən laquoinsan ndash beyinraquo soumlzləri arasında məntiqi əlaqə var beyin insan orqanizmində muumləyyən funksiyaları yerinə yetirir Birinci iki soumlz arasında məntiqi əlaqəyə əsaslanaraq analogiyaya goumlrə uumlccediluumlncuuml soumlzə uyğun olanı seccedilmək lazımdır Birinci soumlz cuumltuumlnə analoji olaraq ikinci soumlz cuumltuumlnuuml tamamlayan yeganə cavab variantı E ndash ldquoprosessorrdquo-dur Yəni əgər beyin insan orqanizmində muumləyyən funksiyaları yerinə yetirirsə kompyuterdə oxşar funksiyaları prosessor yerinə yetirir

2 Anaqramı hәll etmәklә fәrqli soumlzuumln tapılması Nuumlmunə Hərf sırası pozulmuş beş soumlzdən doumlrduuml muumləyyən əlamətə goumlrə oxşardır Hərflərin sırasını duumlzəldərək fərqli soumlzuuml tapın

A) d c y i n e d i B) i i m y r i C) i n c i k i D) i c b r i n i E) ş i c b i e n

İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Tapşırıqda verilən soumlzlərdə hərf sırasını duumlzəltdikdə yeddinci iyirmi ikinci birinci beşinci soumlzləri alınır Bu soumlzlər arasında yalnız iyirmi miqdar sayı digərləri isə sıra saylarıdır

3 Mәtnin mәntiqi tәhlili

a) məntiqi məsələnin həlli Nuumlmunə

Uumlccedil qardaş ndash İsgəndər Cavid Samir muumlxtəlif universitetlərdə (A B C) muumlxtəlif fənləri (biologiya tarix iqtisadiyyat) tədris edirlər İsgəndər A-da Cavid isə B-də işləmir A-da işləyən şəxs tarixi tədris etmir B-də işləyən şəxs iqtisadiyyatı tədris edir Cavid biologiyanı tədris etmir

Samir hansı fənni hansı universitetdə tədris edir A) biologiyanı A-da B) tarixi C-də C) iqtisadiyyatı B-də D) iqtisadiyyatı C-də E) biologiyanı B-də İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Mətndə verilənlərə goumlrə uumlccedil qardaş

muumlxtəlif universitetlərdə muumlxtəlif fənləri tədris edirlər Qardaşlardan heccedil biri A-da tarixi tədris etmir ldquoB-də işləyən şəxs iqtisadiyyatı tədris edirrdquo houmlkmuumlndən belə nəticə ccedilıxır ki A-da işləyən iqtisadiyyatı da tədris etmir Deməli A-da işləyən biologiyanı tədris edir İsgəndər A-da işləmədiyinə Cavid isə

Qәbul proqramları 5

biologiyanı tədris etmədiyinə goumlrə məlum olur ki Samir A-da biologiyanı tədris edir

Aşağıdakı kimi cədvəl qurub mətndə verilənlərə muumlvafiq olaraq xanalarda ldquondashrdquo və ya ldquo+rdquo işarələri qoymaqla da məsələni həll etmək muumlmkuumlnduumlr

Qard

Univfənn

İsgəndər

Cavid

Samir

bio ndash ndash + tarix ndash ndash ndash

A

iqt ndash ndash ndash bio ndash ndash ndash tarix ndash ndash ndash

B

iqt + ndash ndash bio ndash ndash ndash tarix ndash + ndash

C

iqt ndash ndash ndash

b) mətnə əsasən məntiqi nəticənin tapılması Nuumlmunə

Bir sıra uumlzrə yerləşən 9 bina 1-dən başlayaraq ardıcıl noumlmrələnib Binaların uumlccediluuml mavi uumlccediluuml qırmızı uumlccediluuml isə yaşıl rənglə boyanıb Binaların rəngi ilə bağlı aşağıdakılar məlumdur

1 III bina qırmızı rəngdədir 2 I və VI binalar eyni rəngdədir 3 Yaşıl rəngli binaların hamısının noumlmrələri təkdir Aşağıdakılardan hansı muumltləq doğrudur A) IV və VI binalar fərqli rəngdədir B) V bina yaşıl rəngdədir C) I və VIII binalar eyni rəngdədir D) II bina mavi rəngdədir E) IV və VIII binalar eyni rəngdədir

İzahat Duumlzguumln cavab В-dir Yaşıl rəngli binaların noumlmrələri tək rəqəm olduğuna goumlrə 1 3 5 7 və 9 noumlmrəli binalardan uumlccediluuml yaşıl olmalıdır (3) III bina qırmızı rəngdədir (1) I bina da yaşıl rəngli ola bilməz ccediluumlnki elə olsa idi VI bina da yaşıl olmalı idi (2) Bu isə verilənlərə ziddir (3) Deməli 5 7 və 9 noumlmrəli binalar yaşıl rəngdədir Digər 4 cavab variantlarının doğru və ya yanlış olması məlum deyil Bunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln verilmiş mətndəki məlumat kifayət etmir Mətndə verilənləri aşağıdakı kimi cədvəldə qeyd etməklə də goumlrmək olar ki verilmiş cavab variantları arasında muumltləq doğru olanı B-dir

Bina Rəng

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

yaşıl ndash ndash ndash ndash + ndash + ndash + qırmızı + ndash ndash ndash mavi ndash ndash ndash ndash

bax şərt 2 c) verilmiş mətnin məzmunu ilə bağlı suala cavabın tapılması Nuumlmunə ldquoGuumlnahrdquo ldquoharamrdquo anlayışlarına əsaslanan babalarımız heyvanların nəsilvermə vaxtında ov etməz ana heyvana guumlllə atmaz kuumlruumltoumlkmə vaxtında balığa tor qurmaz kuumltləvi heyvan qırğını etməz quş yuvasından yumurta goumltuumlrməzdilər Onlar yaş ağacı kəsməz torpağa qaynar su toumlkməz suyu murdar eləməzdilər Mətndəki məlumatlardan hansı nəticəyə gəlmək muumlmkuumlnduumlr

A) Təbiətin qorunmasında tarixən əhalinin dini mədəniyyəti boumlyuumlk əhəmiyyət daşıyıb

B) Babalarımız ldquoQırmızı kitabrdquoın formalaşmasında iştirak ediblər

C) Babalarımızın dini inancları onların təbiətdən lazımi səviyyədə istifadə etməsinə mane olub

D) Qədim doumlvrlərdə əhali yalnız bitki mənşəli qida qəbul edirdi E) Vətən sevgisi onu qorumaq borcu milli-mənəvi dəyərlərə

soumlykənir İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Verilmiş mətn digər doumlrd nəticəyə gəlməyə əsas vermir

FİQURLA BAĞLI TEST TAPŞIRIQLARI

Bu boumllməyə aid olan test tapşırıqları vizual məlumatı təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə uumlmumiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 altboumllmədən ibarətdir

4 Analogiyaya goumlrә şәklin seccedililmәsi

Nuumlmunə Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin

A) B) C) D) E) İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Verilən şəkillərdə fiqurlar bir-birinin guumlzguumldəki kimi əksidir yalnız qara doumlrdbucaqlılar ağ rəngli doumlrdbucaqlılarla ağ doumlrdbucaqlılar isə qara rəngli doumlrdbucaqlılarla əvəz olunur

5 Şәklin mәntiqi tamamlanması sıranın davam etdirilmәsi

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin Nuumlmunə 1

6 Magistraturaya qәbul ndash 2011

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat

Duumlzguumln cavab D-dir Cavab verərkən 2 meyara fikir vermək lazımdır daxili fiqurların vəziyyətinə və kvadratların daxilindəki cizgilərə Daxili fiqur sətir uumlzrə hər dəfə 90deg saat əqrəbi istiqamətində fırlanır III sətirdəki cizgilər isə I və II sətrin muumlvafiq suumltunundakı cizgilərin kəsişməsindən alınır Nuumlmunə 2

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Verilən doumlrdbucaqlıları uumlst-uumlstə qoyanda yalnız uumlmumi olan qara rənglənmiş hissə qalır

Nuumlmunə 3

A) B) C)

D) E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır ccediluumlnki fiqurlar soldan sağa 1 addım irəliləyirlər və sağdan birinci fiqur soldan birinci fiqurun əvvəlki yerinə keccedilir

6 Fiqurun hissәlәrinin xәyalәn birlәşdirilmәsi

(ayrılması)

Nuumlmunə 1 Verilən hissələrin xəyalən birləşdirilməsindən alınan fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat Duumlzguumln cavab C-dir verilən hissələri birləşdirəndə səkkizbucaqlı fiqur alınır Nuumlmunə 2 ldquordquo işarəsinin əvəzinə uyğun olan variantı tapın

+ =

A) B) C)

D) E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır verilən hissə ilə bu variantdakı hissə bir-birini tamamlayır Bu hissələrin birləşdirilməsindən sağdakı duumlzbucaqlı alınır

Nuumlmunə 3

+ + =

I II III IV

A) B) C)

E) D)

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir

Qәbul proqramları 7

I və II fiqurları uumlst-uumlstə qoyub alınmış fiqurdan III fiquru təşkil edən xətləri ldquoccedilıxmaqrdquo lazımdır

7 Fiqurun hissәlәri arasında fәza

muumlnasibәtlәrinin muumlәyyәn edilmәsi

a) verilmiş accedilılışa muumlvafiq fəza fiqurunun yığılması Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun olan variantı seccedilin

K L M N P R

2 4

5 6

1 3

x y

R K

x ndash y ndash

x y

A) 1 3 B) 1 6 C) 2 3 D) 2 6 E) 3 6 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Verilmiş accedilılışa goumlrə K uumlccedilbucağının oturacağının təpələri 1 və 2 ədədlərinə R uumlccedilbucağının oturacağının təpələri isə 2 və 3 ədədlərinə muumlvafiqdir Beləliklə x ilə 2 işarələnmişdir K uumlccedilbucağından sağda L uumlccedilbucağı ondan sağ tərəfdə isə M uumlccedilbucağı yerləşir Bu uumlccedilbucaqların oturacaqlarının uumlmumi ortaq noumlqtəsi 6-dır Deməli y ilə 6 işarələnib b) fəza fiqurunun accedilılışına muumlvafiq variant(lar)ın tapılması Nuumlmunə 2 Verilmiş kubun accedilılışına muumlvafiq variantları seccedilin

3) 1) 2)

4) 5)

A) 1 35 B) 245 C) 23 D) 24 E) 13 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir II IV və V accedilılış verilmiş kuba uyğun gəlir I və III accedilılışları yığsaq tapşırıqda verilən kubu almaq muumlmkuumln olmayacaq c) fiqurun ccedilevrilməsi nəticəsində alınan variantın tapılması

Nuumlmunə 3

Verilən kubun ixtiyari ccedilevrilməsi nəticəsində alınan cavab variantını seccedilin (kubun uumlzləri fərqli işarələnmişdir)

A)

B)

C)

D) E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Kub ccedilevrildikdə yalnız bu cavab variantındakı kub alına bilər Digər cavab variantlarında tapşırıqda verilən kubun uumlzləri arasındakı fəza muumlnasibətləri pozulur buna goumlrə də onların heccedil biri duumlzguumln cavab deyil

8 Qatlanaraq kәsiklәr edilmiş kağızın accedilılışının tapılması

Nuumlmunə

Qatlanmış rəngli kağızda kəsiklər edilib Fikrən kağızı accedilın və accedilılışa muumlvafiq variantı tapın

8 Magistraturaya qәbul ndash 2011

B) A) C)

D) E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Qatlama xətlərindən hər iki istiqamətdə kəsiklər simmetrik şəkildə əks olunur

MӘNTİQİ-RİYAZİ TEST TAPŞIRIQLARI Məntiqi riyazi boumllməyə aid olan test tapşırıqları ədədlər arasındakı qanunauyğunluğu aşkar etmək qabiliyyətini praktiki riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini qiymətləndirir Bu boumllmə 3 altboumllmədən ibarətdir

9 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması vә tәtbiq

edilmәsi

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin Nuumlmunə 1

9 7

11

20

55 7

5

29

3 5

4

2

7

6

8

A) 10 B) 9 C) 11 D) 1 E) 12 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir İki qonşu dairənin mərkəzlərindəki ədədlərin hasilindən onların cəmini ccedilıxdıqda bu dairələrin kəsişməsindəki ədəd alınır Bu qayda ilə axtarılan ədədi x kimi işarə etsək 8 x ndash (8 + x) = 55 7 x = 63 x = 9 və ya 2 x ndash (2 + x) = 7 x = 9 Nuumlmunə 2

54 32 18 16 6 8 2

А) 62 B) 68 C) 66 D) 70 Е) 64

İzahat Duumlzguumln cavab E-dir Bu sıranı iki altsıraya ayırmaq olar 32 16 8 və 54 18 6 2 Birinci altsırada ( 32 16 8) ədədlər 2 dəfə azalır (32 2= 16 16 2=8) İkinci altsırada (54 18 6 2) ədədlər 3 dəfə azalır (54 3=18 18 3=6 6 3=2) Biz birinci altsıranın birinci ədədini tapmalıyıq Ona goumlrə də 32 ədədini 2-yə vurmaq lazımdır

ki ldquordquo işarəsinə uyğun olan ədədi tapaq 32-ni 2-yə vuranda 64 alınır Nuumlmunə 3

239 (25) 441 546 (100) 212 660 (36) 114 581 () 413

A) 33 B) 36 C) 32 D) 35 E) 49

İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Əvvəlki uumlccedil sıradakı qanunauyğunluğa goumlrə solda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmindən sağda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmini ccedilıxıb alınan fərqi kvadrata yuumlksəltməklə ortadakı ədədi almaq olur Bu cuumlr əməliyyatı sonuncu sırada apardıqda (5+8+1) ndash (4+1+3) = 6 62 = 36 alınır Nuumlmunə 4

734 = 84 362 = 36 632 = 1 841 = 2

563 + 821 =

A) 33 B) 81 C) 112 D) 94 E) 120 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Qarşısında işarəsi olan ədədin rəqəmləri bir-birinə vurulur işarəsi olan ədədin rəqəmləri isə ardıcıl qaydada boumlluumlnuumlr Bu qanunauyğunluğu tətbiq etdikdə (5 6 3) + (8 2 1) = 94 alınır Nuumlmunə 5

=

=

=

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Bərabərlik işarəsi fiqurların tərəflərinin yaxud bucaqlarının sayının cəminə əsaslanır Beləliklə ldquordquo işarəsinin yerinə cəmi 14 tərəfi yaxud bucağı olan fiqurlar olmalıdır Nuumlmunə 6 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin

4 ndash = 3 ndash = 4 ndash 3 =

Qәbul proqramları 9

+ + = А) 10 B) 12 C) 14 D) 16 Е) 18

İzahat Duumlzguumln cavab C-dir Əgər 4 ndash = 3 onda = 1 əgər ndash = 4 onda = 4 + 1= 5 əgər ndash 3 = onda = 5 + 3= 8 Beləliklə + + = 1+ 5+ 8= 14 Nuumlmunə 7

ABC 2 1ABC

6 9 0

times

+

A) 7366 B) 7711 C) 7345 D) 7245 E) 7135

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir ABC-ni 2-yə vuranda 690 alırıqsa ABC=345 345-i 21-ə vurduqda 7245 alırıq Nuumlmunə 8 Aşağıdakı sxemdə K L S N P R rəqəmlərdir Oxla goumlstərilən hər bir rəqəm oumlzuumlndən əvvəlki iki rəqəmin cəmi və ya fərqidir Məsələn N=K+L və ya N= KndashL (ccedilıxma zamanı soldakı rəqəmdən sağdakı ccedilıxılır)

K L S

N P

R

3 2 1

5 1

4

3 2 1

1 1

2

Nuumlmunələr

Eyni qaydada qurulmuş aşağıdakı sxemdə R verilmiş cavab variantlarından hansına bərabər ola bilməz 6

8

R А) 1 B) 3 C) 6 D) 7 Е) 9 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir R=3 olsa P=5 olmalıdır Elə olduqda isə L+6=5 və ya Lndash6=5 şərti oumldənilməlidir Bu isə muumlmkuumln deyil Verilmiş digər cavab variantlarını yoxlayaq R=1 olduqda P=7 L=1 K=9 və ya K=7 olacaq R=6 olduqda P=2 L=8 K=0 olacaq R=7 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq R=9 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq Nuumlmunə 9

= P SSSS

= PP AAASSS

= PS

A) AA B) AAA C) SAA D) SSA E) SSS İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Birinci həll yolu Əgər Р = SSSS-dirsə onda РР = SSSSSSSS = АААSSS buradan ААА = SSSSS = РS Beləliklə РS = ААА İkinci həll yolu Əgər ikinci bərabərliyin hər tərəfinə S əlavə etsək bərabərlik dəyişməyəcək və AAASSSS = PPS olacaq Nəzərə alsaq ki SSSS = P-dir onda noumlvbəti bərabərlik AAA=PS olacaq Nuumlmunə 10 Verilən cədvəlin ilk iki sətrinin tərtib olunma qanunauyğunluğunu muumləyyən edin və bu qanunauyğunluğa goumlrə uumlccediluumlncuuml sətrə əsasən doumlrduumlncuuml sətri tapın

I 5 3 6 4 8 6 12 II 2 4 8 10 20 22 44 III 4 8 6 12 10 20 18 IV A) 3 4 5 7 6 9 10 B) 1 2 4 8 16 32 64 C) 20 18 16 14 12 10 8 D) 1 2 4 8 10 20 22 E) 30 26 22 18 14 10 6

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Birinci sətirdə qanunauyğunluq belədir əvvəlki ədəddən 2 ccedilıxılır alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1-2 n2middot2 hellip) İkinci sətirdə əvvəlki ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1+2 n2middot2 hellip) Uumlccediluumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədəddən 2 ccedilıxılır (n1middot2 n2-2 hellip) Beləliklə doumlrduumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik (n1middot2 n2+2 hellip) Cavab 1 2 4 8 10 20 22 ədədlər sırasından ibarətdir

10 Mәntiqi-riyazi mәsәlәlәrin hәlli Nuumlmunə

laquoYallıraquo rəqsini oynamaq uumlccediluumln 3 oğlan və 4 qız məşq edirlər Rəqsi ifa etmək uumlccediluumln onlar bir sırada qız oğlan qız oğlan qız oğlan qız ardıcıllığı ilə əl-ələ tutmalıdırlar Uşaqlar bu qaydada neccedilə cuumlr duumlzuumllə bilərlər A) 12 B) 64 C) 144 D) 81 E) 30 İzahat Duumlzguumln cavab С-dir

Qızların və oğlanların ayrı duumlzuumllduumlyuumlnuuml hesab edək Qızlar 24 cuumlr (4 nəfər olduqları uumlccediluumln 4321 ) oğlanlar isə 6 cuumlr (3 nəfər olduqları uumlccediluumln 321 ) duumlzuumllə bilərlər Uşaqlar qız-oğlan ardıcıllığı ilə duumlzuumllməli olduğundan bu variantların hasili tapılmalıdır Beləliklə uşaqlar 144 cuumlr ( 624 ) duumlzuumllə bilərlər

11 Qrafik şәklindә verilәnlәrin tәhlili

Nuumlmunə 1 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin

10 Magistraturaya qәbul ndash 2011

O B

A

C

B = 7A С =2А

A =

A) 24ordm B) 36ordm C) 28ordm D) 26ordm E) 32ordm İzahat Duumlzguumln cavab В-dir A + B + C = 360ordm olduğu uumlccediluumln A + 7A + 2A = 360ordm 10A = 360ordm A = 36ordm

Nuumlmunə 2 Avqust ayında universitetin kitabxanasına muumlxtəlif fənlər uumlzrə yeni kitablar gətirildi fəlsəfə riyaziyyat tarix kimya və informatika

Fənlər uumlzrə kitablar

Avqust ayına qədər kitabların sayı

Yeni gətirilən kitabların sayı

Fəlsəfə 350 50 Riyaziyyat 600 200

Tarix 1000 20 Kimya 500 100

İnformatika 400 100 Kitabxanaccedilıya kitabxanada olan 3 fənn uumlzrə kitabların uumlmumi sayının (yeni kitabların sayını nəzərə alaraq) muumltənasib nisbətini goumlstərən aşağıdakı şəkildə diaqram verilmişdir Lakin diaqramda fənlərin adı qeyd olunmamışdır Kitabxanaccedilı isə fənlərin adını muumləyyən etməlidir Diaqramdaki ldquo3rdquo noumlmrəli fənnin adını muumləyyən edin

24

12

15

0

4

8

12

16

20

24

Kitabların sayı

1 2 3Fənlər

A) Fəlsəfə B) Riyaziyyat C) Tarix D) Kimya E) İnformatika

İzahat Duumlzguumln cavab Е-dir Verilən diaqramdan goumlruumlnuumlr ki

Diaqramda goumlstərilən fənlər

Kitabların uumlmumi sayının muumltənasib nisbəti

1 24 2 12 3 15

Diaqramda laquo2raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitablar laquo1raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Yalnız fəlsəfə uumlzrə kitablar riyaziyyat uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Riyaziyyat uumlzrə 800 kitab ndash 24 hissə və ya fəlsəfə uumlzrə 400 kitab ndash 12 hissədirsə onda 15 hissə ndash 500 kitabdır Kitabxanada isə yalnız informatika uumlzrə 500 kitab var

Fənlər uumlzrə kitablar

Avqust ayına qədər

Yeni gətirilən

Uumlmumi

Uumlmumi sayın

muumltənasib nisbəti

Fəlsəfə 350 50 400 12 Riyaziyyat 600 200 800 24

Tarix 1000 20 1020 Kimya 500 100 600

İnformatika 400 100 500 15

MAGİSTRATURAYA QƏBUL İMTAHANINA HAZIRLAŞANLAR UumlCcedilUumlN KOumlMƏKCcedilİ VƏSAİTLƏR

1 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo I hissə Bakı 2010

2 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo II hissə Bakı 2010

3 Boqomolova OB ldquoMəntiq məsələlərirdquo Bakı ldquoCcedilıraqrdquo 2007 4 Əliyev M M ldquoƏqli suallarrdquo Bakı 2010 5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600

заданий М 2007 6 Айзенк Г Классические IQ тесты М 2003 7 Баррет Д Проверь себя Тесты СПб 2007 8 SAT verbal workbook by Justin Kestler 2004 9 GRE Practice general test ETS 2003 10 wwwgreorg (Practice for a GRE test)

Uumlmumi intellekt səviyyəsinin yoxlanılması uumlzrə test tapşırığı nuumlmunələri və onlara dair izahlı məlumat TQDK-nın nəzdində fəaliyyət goumlstərən psixometriya uumlzrə elmi-metodiki seminarda muumlzakirələrdən sonra hazırlanmış və qəbul edilmişdir Seminarın rəhbəri ten İRHəsənovdur

Tələbə Qəbulu uumlzrə Doumlvlət Komissiyası bu materialın tərtibində və təkmilləşdirilməsində iştirak edən seminar iştirakccedilılarına dərin minnətdarlığını bildirir

Qәbul proqramları 11

ACcedilIQ TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ

Uumlmumi intellekt səviyyəsini muumləyyən edən bəzi test tapşırıqları cavab variantları olmadan (accedilıq

tipli) təqdim ediləcək Bu tipli test tapşırıqlarının cavabları cavab kartında muumlvafiq sualın noumlmrəsinin

qarşısındakı cədvəldə aşağıdakı nuumlmunələrdə olduğu kimi qeyd edilməlidir

Nuumlmunə 1

+ a b c d

a 5

b

c

d 7

ac + bc + ad + bd= Сavab 35

3 5

Nuumlmunə 2 Şəkildə ağacın əkildikdən sonra boumlyuumlməsi qrafiki goumlstərilmişdir Qrafikə goumlrə əkildikdən neccedilə il sonra ağacın huumlnduumlrluumlyuuml 7 metr olacaq

1 23 4

6

huumlnduumlrluumlk (m)

zaman (il) Сavab 12

1 2

Nuumlmunə 3

U H U 2 N

Y Y C 0 1 3 5 2 K U D L L

times

+

U + L = Сavab 6

6

12 Magistraturaya qәbul ndash 2011

Nuumlmunə 4

800 zəngli saatın 60-i 50 endirimlə 10-i isə 30 endirimlə satılıb Qalan hissə isə biri 8 manata olmaqla endirimsiz satılıb Endirimlə satılan zəngli saatların satışından neccedilə manat əldə olunub Cavab 2368

2 3 6 8

Nuumlmunə 5

Ana və onun uumlccediləm uşaqlarının yaşlarının hasili 216-ya bərabərdir (yaşlar tam ədədlərlə ifadə olunub) Uumlccediləmlərin yaşını muumləyyən edin Cavab 2

2

1

Məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə doumlvlət qulluğuna qəbul uumlccediluumln test imtahanı proqramı və izahlı test

tapşırıqları nuumlmunələrindən ibarət metodiki vəsait

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

Doumlvlət qulluğuna qəbulla bağlı keccedilirilən

muumlsabiqənin test imtahanlarında istifadə olunacaq

məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə test

bloku aşağıdakı 3 boumllməyə aid test tapşırıqlarından

tərtib olunur

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər

Fiqurla bağlı testlər

Məntiqi ndash riyazi testlər

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər 1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması

2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi

3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi

4 Anaqramlar

5 Mətnin məntiqi təhlili

6 Atalar soumlzləri

7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuumlnuumln səviyyəsinin muumləyyən

edilməsi

Fiqurla bağlı testlər 1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

2 Şəklin məntiqi tamamlanması

3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi

4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının qurul-

ması

Məntiqi-riyazi testlər 1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

2 Tərəzilər

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

4 Cədvəl

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

6 Şifroqramlar

7 Riyazi əməllər

8 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili

Test tapşırıqları nuumlmunələri

Aşağıda buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının

nuumlmunələri təqdim edilmişdir Bu nuumlmunələr test

tapşırıqlarının noumlvləri ilə tanış olmağa imkan verir və

onların yerinə yetirilməsi uumlccediluumln muumləyyən faydalı

vərdişlərin qazanılmasına xidmət edir

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan testlərlə soumlz

ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı

təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə

uumlmuumlmiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin

istifadəsində incəlikləri hiss etmə qabiliyyətləri

yoxlanılır Bu boumllmə 7 alt boumllmədən ibarətdir

1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması

Nuumlmunə

Cuumlmlənin doğru mənasını tamamlayan cavabı tapın

Naharola bilməz

A) stolsuz B) qab-qacaqsız

C) qidasız D) susuz

E) stulsuz

Həlli Nahar uumlccediluumln ən muumltləq olanı qidadır Qida

olmazsa nahar ola bilməz

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi

Nuumlmunə

Digərlərindən fərqlənən soumlzuuml tapın

A) ccedilaqqal B) tuumllkuuml

C) qoyun D) pişik

E) it

Həlli Verilmiş variantlardan yalnız qoyun ət yemir

otla qidalanır

Duumlzguumln cavab C-dir

3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi

Nuumlmunə

Verilən soumlzlər cuumltuuml arasındakı məntiqi əlaqəyə analoji

olan variantı tapın (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə

alınmalıdır)

həkim-terapevt

A) dosent-aspirant B) cinayətkar-qatil

C) bəstəkar-şair D) uşaq-adam

E) diktor-rejissor

Həlli Tapşırıqda verilən ldquohəkim-terapevtrdquo soumlzləri

arasında məntiqi əlaqə var terapevt muumltləq həkimdir

Başqa soumlzlə ldquoterapevtrdquo anlayışı ldquohəkimrdquo anlayışının

alt ccediloxluğudur Uyğun olaraq demək olar ki qatil də

cinayətkardır

Duumlzguumln cavab B-dir

4 Anaqramlar

Nuumlmunə

Anaqramlardan biri ccedilay adını bildirmir

A) zmanoa B) seyyine

C) mspsiiis D) prend

E) ltabik

Həlli Buumltuumln cavablarda soumlzlər anaqram şəklində

verilmişdir A cavabındakı anaqram Amazon B-də

Yenisey C-də Missisipi D-də Dnepr E-də isə Baltik

oxunmalıdır Goumlruumlnduumlyuuml kimi Amazon Yenisey

Missisipi Dnepr ccedilay adları Baltik isə dəniz adıdır

Duumlzguumln cavab E-dir

5 Mətnin məntiqi təhlili

Nuumlmunə

Nərmin Rəna Nilufər və Aysel muumlxtəlif ccedilalğı

alətlərində (pianoda kamanccedilada skripkada arfada)

2

ifa edə bilirlər Lakin hər biri ancaq bir alətdə ccedilala

bilir Eyni zamanda onların hər biri bir xarici dil bilir

(ingilis alman fransız və ispan)

Məlumdur ki

1) Skripkada ccedilala bilən qız ispan dilini bilir

2) Rəna arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini bilmir

3) Nərmin də arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini

bilmir

4) Nilufər fransız dilini bilir lakin arfada ccedilala bilmir

Aysel hansı alətdə ifa edir və hansı xarici dili bilir

A) arfa ingilis dili B) arfa ispan dili

C) skripka ispan dili D) kamanccedila ispan dili

E) kamanccedila alman dili

Həlli Cədvəl qurmaqla məsələnin həllinə nəzər

yetirək İkinci şərtə əsasən ldquoRənardquo sətri ilə ldquopianordquo

ldquoarfardquo ldquoingilisrdquo suumltunlarının kəsişdiyi xanalarda ccedilıx-

ma işarəsini yazaq

Uumlccediluumlncuuml şərtə əsasən Nərmin də bu alətlərdə ccedilalmır

və ingilis dilini bilmir Bu şərti də cədvəldə ccedilıxma

işarəsi ilə qeyd edək

Doumlrduumlncuuml şərtə goumlrə Nilufər fransız dilini bilir

lakin arfada ccedilala bilmir

Bu şərti də uyğun xanalarda toplama və ccedilıxma

işarələrini yazmaqla goumlstərək Onda ldquoNilufərrdquo sətri ilə

ldquoingilisrdquo ldquoalmanrdquovə ldquoispanrdquo suumltunlarının kəsişdiyi

xanalarda ccedilıxma işarəsini yazırıq Digər tərəfdən əgər

Nilufər fransız dilini bilirsə onda Nərmin Rəna və

Aysel bu dili bilmirlər Bunu uyğun xanalarda ccedilıxma

işarəsini yazmaqla qeyd edirik Cədvəldən goumlruumlnuumlr ki

Aysel arfada ccedilalır və ingilis dilini bilir Buumltuumln bu

deyilənlərdən sonra cədvəl aşağıdakı şəkildə olur

Ccedilalğı aləti

və dil

Ad pia

no

kam

anccedila

skri

pka

arfa

ingil

is

fran

sız

alm

an

ispan

Nərmin - - - -

Rəna - - - -

Nilufər + - - - - + - -

Aysel - - - + + - - -

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Atalar soumlzləri

Nuumlmunə 1

Atalar soumlzuumlnuuml tamamlayın

Yalanccedilının olmaz

A) ağlı B) dili

C) qohumu D) qonşusu

E) yaddaşı

Həlli Atalar soumlzuumlnə goumlrə yalanccedilının yaddaşı olmaz

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

ldquol gc sl gcrdquo atalar soumlzuumlndəki duumlşmuumlş saitlər sırasını

tapın

A) e o uuml uuml uuml uuml B) uuml uuml e uuml uuml i

C) e e uuml uuml u uuml D) uuml uuml e uuml e uuml

E) e e uuml uuml uuml e

Həlli Atalar soumlzuuml ldquoEl guumlcuuml sel guumlcuumlrdquo olduğundan

yerləri dəyişik verilmiş saitlərin duumlzguumln sıralanması

belədir e uuml uuml e uuml uuml

Duumlzguumln cavab D-dir

7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuuml səviyyəsinin muumləyyən

edilməsi

Nuumlmunə

Hacı Zeynalabdin Şirvani Fernand Magellan Mixail

Lazaryev Ceyms Kuk və Piri Rəisi birləşdirən uumlmumi

cəhəti tapın

A) həkim B) səyyah

C) muumlnəccim D) şair

E) astronom

Həlli Adları ccediləkilən buumltuumln şəxslər məşhur səyyah

olmuşlar

Duumlzguumln cavab B-dir

Fiqurla bağlı testlər Fiqurla bağlı testlər vizual məlumatı təhlil etmə

fəza təsəvvuumlruumlnuumln inkişaf səviyyəsini muumləyyən etmə

muumlqayisə etmə sintez etmə uumlmumiləşdirmə muumlcər-

rədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 alt

boumllmədən ibarətdir

1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

Nuumlmunə 1

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A) B)

C) 5

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi birinci sıradakı sağdakı şəkil

soldakından onun saat əqrəbinin hərəkəti

istiqamətində 900 doumlndərilməsi nəticəsində alınmışdır

Anoloji qaydada ikinci sıradakı soldakı şəkli

doumlndərərək C cavabında goumlstərilən şəkli ala bilərik

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın

3

A) B) C)

D) E)

Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola

qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa

uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-

nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-

dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-

kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr

Duumlzguumln cavab E-dir

2 Şəklin tamamlanması

Nuumlmunə 1

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-

uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və

qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda

ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə

qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və

nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 2

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur

goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və

suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo

işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb

yerləşməlidir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki

fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ

tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ

tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş

xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti

tapırıq

I II III

IV

+ +

4

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi

Nuumlmunə

Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar

bir-birindən 900

saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində

doumlndərməklə alınır

Duumlzguumln cavab A-dır

4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının

qurulması

Nuumlmuumlnə 1

Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun

gələn fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru

900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək

şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı

alınar

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu

qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın

A)

B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan

ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin

hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ

tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir

Bu kubun accedilılışını tapın

A)

B

C) D)

E)

Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər

uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə

yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar

qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda

verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D

cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba

uyğundur

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

5

A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N

Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif

istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol

şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə

uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən

ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol

şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)

2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə

tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt

ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu

muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq

T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə

əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid

olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu

muumləyyənləşdiririk

Duumlzguumln cavab D-dir

5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması

Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın

A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a

Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya

bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən

tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin

koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin

də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun

perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər

olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya

bərabərdir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın

A) 14a

2 B) 15a

2 C) 16a

2 D) 17a

2 E) 18a

2

Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq

Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər

olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə

analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə

a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri

muumləyyənləşdiririk

Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən

fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı

duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi

duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə

bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların

sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər

olacaqdır

6a2+3a

2+2a

2+a

2+4a

2+a

2=17a

2

Duumlzguumln cavab D-dir

Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan

qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və

eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini

qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən

ibarətdir

1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

8

Δ 10

6

A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1

Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə

toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10

olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

3 7 10 20 24 27 54

A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58

Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-

ğunluq var

N M

L P

T K Y

X

X= Y=

a

a

a a

a

a

a

a

a

a

2a

2a

2a

3a a

a

a a

a

a

6

Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58

ədədi gəlməlidir

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

49 23 36 26

83 41 62

A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12

Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə

41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri

arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu

nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq

etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-

da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln

hansında vardır

A) 49 9 B) 121 13

C) 36 4 D) 169 13

E) 64 10

Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144

və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-

dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır

yəni 4236 olur

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5

I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən

III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın

I 6 2 5 1 6

II 129 43 40 8 3

III 10 2 7 1 8

IV

A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2

Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə

qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir

I

II

III

Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5

-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən

yeganə ardıcıllıq C cavabındadır

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Tərəzilər

Nuumlmunə

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) L B) LK

C) KKKL D) LLL

E) KKKK

Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana

yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-

tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL

Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və

deməli MK=KLK=KKKK olar

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8

Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı

qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir

I (25+14+6+12)19=5719=3

II (42+24+7+18)13=9113=7

3 7 +4

10 +3

20 middot2

24 +4

27 +3

54 middot2

+4

3 6 2 5

+3 1

5 6

+5

3 129 43 40

-3 8

5 3

-5

5 10 2 7

+5 1

7 8

+7

5 340 68 63

-5 9

7 2

-7

KLL ML

LL KKKK

MK

I 25

14

12

6 19 3

II 42

24

18

7 13 7

III 4

15

13

10 7

7

Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda

(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A+B=

A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16

Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-

dakı qayda uumlzrə alınır

1+2+1+4=8

3+0+2+0=5

2+0+4+0=6

Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və

A+B=6+9=15 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236

Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri

muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir

Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə

edirik

((200+(3+3))+3+(46))+3=236

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c

C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c

E) a + b + 4c

Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir

Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə

bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III

fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4

duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur

Duumlzguumln cavab E-dir

4 Cədvəl

Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

13 8 6 A

16 14 15 49

24 C B 36

A + B + C =

A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37

Həlli

Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir

A=(3+1)2=16

B=(4-2)3=6

C=(4+2)2=12

16+6+12=34

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

x 15 12 13

y 14 11 12

t 12 9 10

ab+ay+xb+xy+t+c=

8

B

B

B

6

30

12

14

40 20 5

A

((6a)+3+((b00)+3)+3) a

6

3 4

((200+9)+3)6

b

2

2

daxildəki rəqəmi 6-ya vurur

daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir

daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir

2a+b+2c I

II

III

3a+2c

8

A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175

Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq

ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot

(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)

= 1115+10=175

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

2 8 4 10 6

5 11 7 13 9

13 19 15 21 17

10 15 10 17 13

13 21 17 19

A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25

Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən

ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni

(2+8+4+10)4=6

(5+11+7+13)4=9

(13+19+15+21)4=17

(10+15+10+17)4=13

Onda (13+21+17+x)4=19 x=25

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

a 24

b 20

c 42

c=

A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19

Həlli

a+b=24 a=24-b

b+c=20 c=20-b

a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1

a=23 c=19

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 5

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I II III IV V

I 18 14 32 13 19

II 7 4 11 6 5

III 21 15 36 17 19

X+Y= IV 11 13 24 18 6

V 19 23 42 34 8

VI 38 14 52 X Y

A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56

Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin

cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir

Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda

yazılmışdır

I rarr 18+14=13+19 = 32

II rarr 7+4=6+5 = 11

III rarr 21+15=17+19 = 36

IV rarr 11+13=18+6 = 24

V rarr 19+23=34+8 = 42

VI rarr 38+14=X+Y = 52

Duumlzguumln cavab C-dir

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə

qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir

A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400

Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100

40-in 25010040

100 -ni təşkil edir Duumlzguumln

cavab D-dir

Nuumlmunə 2

Piyada gedəcəyi yolun 4

1-ni qət etmişdir O daha

50 m gedərsə yolun 3

1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi

uzunluğu neccedilə metrdir

A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800

Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda

yolun 4

1-i

4

1x

3

1-i isə

3

1x-dir Şərtə əsasən

xx3

150

4

1 x(

3

1-

4

1)=50

12

1x=50

x =600

Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır

Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2

mislinə bərabər idi

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-

ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın

isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən

60-x=2(35-3x)

60-x=70-6x

5x=10 x=2

Duumlzguumln cavab A-dır

9

Nuumlmunə 4

Arif bir işin4

1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin

6

1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6

guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin

qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4

13=

12

1 hissəsini

Murad isə 1 guumlndə işin 6

13=

18

1 hissəsini yerinə

yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin

6(12

1+

18

1)=

6

5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan

6

1

hissəsini Murad 3186

1

18

1

6

1 guumln ərzində yerinə

yetirə bilər

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61

Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ

şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə

bərabərdir

2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15

Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq

b+c=15 b=15-c

2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42

c=12

b=15-c=15-12=3

2a+b=19 2a+3=19 a=8

a+b+c=8+3+12=23

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Şifroqramlar

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

KL0

A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13

Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ

kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr

Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır

5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4

İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2

rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik

yəni 626-62=564

Beləliklə K+L=6+2=8

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

KƏLƏK

ŞƏKƏR

NADİR DƏMİR =

DƏMİR

MƏLƏK

A) 93538 B) 47628

C) 63028 D) 03135

E) 53135

Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab

variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə

şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və

rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək

soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq

lazımdır

Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi

Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun

gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo

hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu

ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun

gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd

63028-dir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

CAAC

CBAABC

A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99

Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=

99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-

nu nəzərə alsaq 11)(9

)(99

CA

CA alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

7 Riyazi əməllər

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I 84 26 = 44

II 35 73 = 36

III 82 28 = 32

IV 97 43 =

A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62

Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq

aşağıdakı kimidir

I 84=32 2 6=12 və 32+12=44

II 35=15 73=21 və 15+21=36

III 82=16 28=16 və 16+16=32

IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq

a 2a+b

b

b+c 2b+3c

c

a+b+c=

19

42 15

10

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I a b = (a b) + 4

II a b = 2(a b)

III a b = a+b

IV 11 9 =

A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52

Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə

nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4

alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I x y =

0y

x yx

0y xyx

II -1 2 3 =

A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4

$$

Həlli

x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa

x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik

Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln

xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0

olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I 188 (300) 263

II 122 (120) 152

III 893 () 915

A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200

Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə

orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə

moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin

fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75

754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı

III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22

4middot22=88 alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A+B+C=100 (A+C)-B=

A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70

Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k

B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən

5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar

Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60

alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) 6213 B) 6214

C) 8123 D) 8125

E) 6123

Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə

180100

50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90

0

Y=300 olduğundan Z=180

0-(90

0+30

0)=60

0 Onda

XYZT=180306090=6123

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

x=112 y=

A) 115

B) 130

C) 180

D) 225

E) 240

Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz

xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1

olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda

x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

y

A

A

B C x

120 80

200

X Y Z T =

Z

50

30deg

T Y

X

1

3

3

5

7

1

y

x 2

1

ƏDƏBİYYAT

1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh

2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh

3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh

4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh

5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

5 Şəklin məntiqi tamamlanması

Nuumlmunə Şəklin ccedilatışmayan hissəsini tapın

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat

Duumlzguumln cavab ndash A Cavab verərkən 2 meyara fikir vermək

lazımdır

1) şəkildə suumltunlardakı fiqurları muumlqayisə etsək goumlrərik ki onlar

noumlqtəyə tərəf hərəkət edirlər Birinci suumltunda fiqurlar muumləyyən

məsafədədirlərsə ikincidə noumlqtəyə tərəf 1 şərti addım

uumlccediluumlncuumldə isə 2 şərti addım irəliləyirlər Beləliklə uumlccediluumlncuuml suumltunda

2 fiqur iccedil- iccedilə mərkəzlərində isə noumlqtə olur

2) hər sətirdə fiqurlar eynidir (birinci sətirdə dairələr ikincidə-

doumlrdbucaqlılardırsa uumlccediluumlncuumldə - uumlccedilbucaqlar olmalıdır)

Beləliklə şəklin ccedilatışmayan hissəsi - iccedil-iccedilə mərkəzlərində noumlqtə

olan iki uumlccedilbucaq olacaq

6 Fiqurlar sırasının davam etdirilməsi

Nuumlmunə

Şəklin məntiqi davamı olan fiquru seccedilin

A) B)

C) D)

E)

İzahat

Duumlzguumln cavab ndash A ccediluumlnki fiqurlar sağdan sola irəliləyirlər

Beləliklə axırıncı fiqur birinci fiqurun yerində olur

7 Digərlərindən fərqlənən fiqurun tapılması

Nuumlmunə

Sizə verilən beş fiqurdan doumlrduuml muumləyyən əlamətə goumlrə bir-birinə

uyğundur Digərlərindən fərqlənən artıq fiquru tapın

A)

infin

B)

C)

D)

radic

E)

ge

İzahat Duumlzguumln cavab ndash C ccediluumlnki fiqurda olan simvol riyazi deyil

8 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

Nuumlmunə

Fiqurlar arasında məntiqi əlaqəyə əsaslanaraq analogiyaya goumlrə

ldquordquo işarəsinin yerinə duumlzguumln variantı seccedilin

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat

Duumlzguumln cavab ndash D Sizə iki analoji şəkil verilir Hər şəkildə uumlccedil

eyni fiqur var amma birinci fiqur doumlrdbucaqlının iccedilindədirsə

ikinci ndash kəsişən xətlər uumlccediluumlncuuml isə noumlqtələrlə əhatə olunub

Beləliklə bu analogiyaya əsaslanaraq ldquordquo işarəsinin yerinə

noumlqtələrlə əhatə olunan ikinci şəkildəki fiqur olacaq

MƏNTİQİ RİYAZİ TƏFƏKKUumlR

Məntiqi riyazi təfəkkuumlrə aid olan testlər ədədlər arasında

qanunauyğunluğu aşkar etmək qabiliyyətini praktiki riyazi

təfəkkuumlruumln inkişafı dərəcəsini qiymətləndirir Riyazi təfəkkuumlruuml

yoxlamaq uumlccediluumln testlər 3 altboumllmədən ibarətdir

9 Riyazi qanunauyğunluğun muumləyyən edilməsi

Nuumlmunə 1

Doumlrdbucaqlının iccedilində verilən ədədlər arasında qanunauyğunlu-

ğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsinin yerinə duumlzguumln variantı seccedilin

8 16 2 4 5 10 24

64 4 25

А) 10 120 B) 12 111 C) 9 120 D) 12 144 Е) 12 120

İzahat

Duumlzguumln cavab ndash D Doumlrdbucaqlının sol tərəfindəki ədədi (8 2 5

) 2- yə vuranda doumlrdbucaqlının sağ tərəfindəki ədəd (16 4

10 24) alınır Doumlrdbucaqlının sol tərəfindəki ədədi (8 2 5 )

kvadrata yuumlksəldəndə doumlrdbucaqlının aşağı hissəsindəki ədəd

alınır ( 64 4 25 )

Beləliklə əgər doumlrdbucaqlının sol tərəfindəki ədədi 2-yə vuranda

24 alırıqsa demək solda 12- dir 12 ədədini kvadrata

yuumlksəldəndə isə 144 alınır

Nuumlmunə 2

Verilən sırada ədədlər arasında qanunauyğunluğu muumləyyən edin

və ona əsasən ldquordquo işarəsinin yerinə duumlzguumln variantı seccedilin

54 32 18 16 6 8 2

А) 62 B) 68 C) 66 D) 70 Е) 64

İzahat

Duumlzguumln cavab ndash E Burada iki ədədlər sırası var 32 16 8 və

54 18 6 2 Biz birinci sıranın birinci ədədini tapmalıyıq Bu

sırada ( 32 16 8) ədədlər 2 dəfə azalır (32 2= 16 16 2=8)

Beləliklə bizə 32 ədədini 2-yə vurmaq lazımdır ki ldquordquo işarəsinə

uyğun olan ədədi tapaq 32 ədədini 2-yə vuranda 64 alınır

10 Məntiqi məsələnin həlli

Nuumlmunə

Məntiqi məsələni həll edin

4 qələm və 3 dəftərin dəyəri 6 qələm və 2 dəftərin dəyərinə

bərabərdir 4 dəftərin dəyərinə neccedilə qələm almaq olar

A) 6 B) 8 C) 9 D) 10 E) 12

İzahat

Duumlzguumln cavab ndash B Bu məntiqi məsələni həll etmək uumlccediluumln biz

qələmin qiymətini ldquoxrdquo dəftərin isə qiymətini ldquoyrdquo-lə işarə edək

Onda

6х + 2 у= 4х + 3у

6х- 4х= 3у- 2у

2х= у

Beləliklə 1 dəftərin qiymətinə 2 qələm almaq olar 4 dəftərin

qiymətinə isə 8 qələm almaq olar

11 İşarələr arasında qanunauyğunluğun muumləyyən

edilməsi

Nuumlmunə Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ona əsasən duumlzguumln variantı seccedilin

=

=

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat

Duumlzguumln cavab ndash A Fiqurların tərəflərinin yaxud təpələrinin sayına goumlrə bərabərlik goumltuumlruumlluumlr Beləliklə ldquordquo işarəsinin yerinə cəmdə 14 tərəfi yaxud təpəsi olan fiqurlar olmalıdır

ƏDƏBİYYAT 1 Богомолова О Б Логические задачи Бином 2005 2 Янышин Б Л Задачи и упражнения по логике 1996 3 SAT verbal workbook by Justin Kestler 2004

___________________________________

Suallarla bağlı təkliflərinizi samir-karimovboxaz

uumlnvanına goumlndərə bilərsiniz

4 Magistraturaya qәbul ndash 2011

UumlMUMİ İNTELLEKT SӘVİYYӘSİNİN (MӘNTİQİ TӘFӘKKUumlRUumlN) YOXLANILMASI UumlZRӘ QӘBUL İMTAHANI PROQRAMI VӘ İZAHLI TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ (LAYİHƏ)

Uumlmumi intellekt səviyyəsinin yoxlanılması uumlzrə test uumlccedil

boumllmədən ibarətdir soumlzlə bağlı (verbal) fiqurla bağlı məntiqi- riyazi

SOumlZLӘ BAĞLI (VERBAL) TEST TAPŞIRIQLARI

1 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln (soumlzlərin) seccedililməsi 2 Anaqramı həll etməklə fərqli soumlzuumln tapılması 3 Mətnin məntiqi təhlili

FİQURLA BAĞLI TEST TAPŞIRIQLARI

4 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi 5 Şəklin məntiqi tamamlanması sıranın davam etdirilməsi 6 Fiqurun hissələrinin xəyalən birləşdirilməsi (ayrılması) 7 Fiqurun hissələri arasında fəza muumlnasibətlərinin muumləyyən edilməsi 8 Qatlanaraq kəsiklər edilmiş kağızın accedilılışının tapılması

MӘNTİQİ-RİYAZİ TEST TAPŞIRIQLARI

9 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması və tətbiq edilməsi 10 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli 11 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili

TEST TAPŞIRIQLARININ NUumlMUNӘLӘRİ Aşağıda sizə buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının nuumlmunələri təqdim edilir Məqsəd test tapşırıqlarının yerinə yetirilməsi zamanı işinizin səmərəliliyini artırmaq uumlccediluumln sizi tapşırıqların noumlvləri ilə tanış etməkdir

SOumlZLӘ BAĞLI (VERBAL) TEST TAPŞIRIQLARI Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan test tapşırıqları ilə soumlz ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə uumlmumiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin istifadəsində incəlikləri hissetmə qabiliyyətləri yoxlanılır Bu boumllmə 3 altboumllmədən ibarətdir

1 Analogiyaya goumlrә soumlzuumln (soumlzlәrin) seccedililmәsi

Nuumlmunə 1 Verilən soumlzlər cuumltuuml arasında məntiqi əlaqəyə analoji olan variantı seccedilin (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə alınmalıdır) ləccedilək ndash ccediliccedilək A) ağac ndash ot B) burun ndash baş C) goumlz ndash qaş D) tala ndash əkin E) əl ndash barmaq

İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Tapşırıqda iki soumlz verilib ldquoləccedilək ndash ccediliccediləkrdquo Bu soumlzlər arasında muumlnasibət belədir tamın hissəsi ndash tam Yəni ldquoləccediləkrdquo (tamın hissəsi) ldquoccediliccediləyinrdquo (tamın) bir hissəsidir Beləliklə bu məntiqi əlaqəyə analoji olan cavab variantını tapmalıyıq E cavab variantında ldquoəl ndash barmaqrdquo soumlzləri arasında muumlnasibət ldquotam ndash tamın

hissəsirdquo-dir yəni eyni məntiqi əlaqədir lakin soumlzlər arasında ardıcıllığı nəzərə alsaq bu duumlzguumln cavab deyil Soumlzlər arasında ardıcıllığın vacib olmasını nəzərə alsaq B cavab variantı ndash ldquoburun ndash başrdquo bu əlaqəyə analoji olan yeganə cavab variantıdır Nuumlmunə 2 Verilən soumlzlər cuumltuuml arasında məntiqi əlaqəyə analoji olaraq natamam cuumltuuml tamamlayın insan ndash beyin kompyuter ndash А) təfəkkuumlr B) rabitə C) maşın D) məlumat E) prosessor

İzahat Duumlzguumln cavab E-dir Tapşırıqda verilən laquoinsan ndash beyinraquo soumlzləri arasında məntiqi əlaqə var beyin insan orqanizmində muumləyyən funksiyaları yerinə yetirir Birinci iki soumlz arasında məntiqi əlaqəyə əsaslanaraq analogiyaya goumlrə uumlccediluumlncuuml soumlzə uyğun olanı seccedilmək lazımdır Birinci soumlz cuumltuumlnə analoji olaraq ikinci soumlz cuumltuumlnuuml tamamlayan yeganə cavab variantı E ndash ldquoprosessorrdquo-dur Yəni əgər beyin insan orqanizmində muumləyyən funksiyaları yerinə yetirirsə kompyuterdə oxşar funksiyaları prosessor yerinə yetirir

2 Anaqramı hәll etmәklә fәrqli soumlzuumln tapılması Nuumlmunə Hərf sırası pozulmuş beş soumlzdən doumlrduuml muumləyyən əlamətə goumlrə oxşardır Hərflərin sırasını duumlzəldərək fərqli soumlzuuml tapın

A) d c y i n e d i B) i i m y r i C) i n c i k i D) i c b r i n i E) ş i c b i e n

İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Tapşırıqda verilən soumlzlərdə hərf sırasını duumlzəltdikdə yeddinci iyirmi ikinci birinci beşinci soumlzləri alınır Bu soumlzlər arasında yalnız iyirmi miqdar sayı digərləri isə sıra saylarıdır

3 Mәtnin mәntiqi tәhlili

a) məntiqi məsələnin həlli Nuumlmunə

Uumlccedil qardaş ndash İsgəndər Cavid Samir muumlxtəlif universitetlərdə (A B C) muumlxtəlif fənləri (biologiya tarix iqtisadiyyat) tədris edirlər İsgəndər A-da Cavid isə B-də işləmir A-da işləyən şəxs tarixi tədris etmir B-də işləyən şəxs iqtisadiyyatı tədris edir Cavid biologiyanı tədris etmir

Samir hansı fənni hansı universitetdə tədris edir A) biologiyanı A-da B) tarixi C-də C) iqtisadiyyatı B-də D) iqtisadiyyatı C-də E) biologiyanı B-də İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Mətndə verilənlərə goumlrə uumlccedil qardaş

muumlxtəlif universitetlərdə muumlxtəlif fənləri tədris edirlər Qardaşlardan heccedil biri A-da tarixi tədris etmir ldquoB-də işləyən şəxs iqtisadiyyatı tədris edirrdquo houmlkmuumlndən belə nəticə ccedilıxır ki A-da işləyən iqtisadiyyatı da tədris etmir Deməli A-da işləyən biologiyanı tədris edir İsgəndər A-da işləmədiyinə Cavid isə

Qәbul proqramları 5

biologiyanı tədris etmədiyinə goumlrə məlum olur ki Samir A-da biologiyanı tədris edir

Aşağıdakı kimi cədvəl qurub mətndə verilənlərə muumlvafiq olaraq xanalarda ldquondashrdquo və ya ldquo+rdquo işarələri qoymaqla da məsələni həll etmək muumlmkuumlnduumlr

Qard

Univfənn

İsgəndər

Cavid

Samir

bio ndash ndash + tarix ndash ndash ndash

A

iqt ndash ndash ndash bio ndash ndash ndash tarix ndash ndash ndash

B

iqt + ndash ndash bio ndash ndash ndash tarix ndash + ndash

C

iqt ndash ndash ndash

b) mətnə əsasən məntiqi nəticənin tapılması Nuumlmunə

Bir sıra uumlzrə yerləşən 9 bina 1-dən başlayaraq ardıcıl noumlmrələnib Binaların uumlccediluuml mavi uumlccediluuml qırmızı uumlccediluuml isə yaşıl rənglə boyanıb Binaların rəngi ilə bağlı aşağıdakılar məlumdur

1 III bina qırmızı rəngdədir 2 I və VI binalar eyni rəngdədir 3 Yaşıl rəngli binaların hamısının noumlmrələri təkdir Aşağıdakılardan hansı muumltləq doğrudur A) IV və VI binalar fərqli rəngdədir B) V bina yaşıl rəngdədir C) I və VIII binalar eyni rəngdədir D) II bina mavi rəngdədir E) IV və VIII binalar eyni rəngdədir

İzahat Duumlzguumln cavab В-dir Yaşıl rəngli binaların noumlmrələri tək rəqəm olduğuna goumlrə 1 3 5 7 və 9 noumlmrəli binalardan uumlccediluuml yaşıl olmalıdır (3) III bina qırmızı rəngdədir (1) I bina da yaşıl rəngli ola bilməz ccediluumlnki elə olsa idi VI bina da yaşıl olmalı idi (2) Bu isə verilənlərə ziddir (3) Deməli 5 7 və 9 noumlmrəli binalar yaşıl rəngdədir Digər 4 cavab variantlarının doğru və ya yanlış olması məlum deyil Bunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln verilmiş mətndəki məlumat kifayət etmir Mətndə verilənləri aşağıdakı kimi cədvəldə qeyd etməklə də goumlrmək olar ki verilmiş cavab variantları arasında muumltləq doğru olanı B-dir

Bina Rəng

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

yaşıl ndash ndash ndash ndash + ndash + ndash + qırmızı + ndash ndash ndash mavi ndash ndash ndash ndash

bax şərt 2 c) verilmiş mətnin məzmunu ilə bağlı suala cavabın tapılması Nuumlmunə ldquoGuumlnahrdquo ldquoharamrdquo anlayışlarına əsaslanan babalarımız heyvanların nəsilvermə vaxtında ov etməz ana heyvana guumlllə atmaz kuumlruumltoumlkmə vaxtında balığa tor qurmaz kuumltləvi heyvan qırğını etməz quş yuvasından yumurta goumltuumlrməzdilər Onlar yaş ağacı kəsməz torpağa qaynar su toumlkməz suyu murdar eləməzdilər Mətndəki məlumatlardan hansı nəticəyə gəlmək muumlmkuumlnduumlr

A) Təbiətin qorunmasında tarixən əhalinin dini mədəniyyəti boumlyuumlk əhəmiyyət daşıyıb

B) Babalarımız ldquoQırmızı kitabrdquoın formalaşmasında iştirak ediblər

C) Babalarımızın dini inancları onların təbiətdən lazımi səviyyədə istifadə etməsinə mane olub

D) Qədim doumlvrlərdə əhali yalnız bitki mənşəli qida qəbul edirdi E) Vətən sevgisi onu qorumaq borcu milli-mənəvi dəyərlərə

soumlykənir İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Verilmiş mətn digər doumlrd nəticəyə gəlməyə əsas vermir

FİQURLA BAĞLI TEST TAPŞIRIQLARI

Bu boumllməyə aid olan test tapşırıqları vizual məlumatı təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə uumlmumiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 altboumllmədən ibarətdir

4 Analogiyaya goumlrә şәklin seccedililmәsi

Nuumlmunə Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin

A) B) C) D) E) İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Verilən şəkillərdə fiqurlar bir-birinin guumlzguumldəki kimi əksidir yalnız qara doumlrdbucaqlılar ağ rəngli doumlrdbucaqlılarla ağ doumlrdbucaqlılar isə qara rəngli doumlrdbucaqlılarla əvəz olunur

5 Şәklin mәntiqi tamamlanması sıranın davam etdirilmәsi

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin Nuumlmunə 1

6 Magistraturaya qәbul ndash 2011

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat

Duumlzguumln cavab D-dir Cavab verərkən 2 meyara fikir vermək lazımdır daxili fiqurların vəziyyətinə və kvadratların daxilindəki cizgilərə Daxili fiqur sətir uumlzrə hər dəfə 90deg saat əqrəbi istiqamətində fırlanır III sətirdəki cizgilər isə I və II sətrin muumlvafiq suumltunundakı cizgilərin kəsişməsindən alınır Nuumlmunə 2

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Verilən doumlrdbucaqlıları uumlst-uumlstə qoyanda yalnız uumlmumi olan qara rənglənmiş hissə qalır

Nuumlmunə 3

A) B) C)

D) E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır ccediluumlnki fiqurlar soldan sağa 1 addım irəliləyirlər və sağdan birinci fiqur soldan birinci fiqurun əvvəlki yerinə keccedilir

6 Fiqurun hissәlәrinin xәyalәn birlәşdirilmәsi

(ayrılması)

Nuumlmunə 1 Verilən hissələrin xəyalən birləşdirilməsindən alınan fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat Duumlzguumln cavab C-dir verilən hissələri birləşdirəndə səkkizbucaqlı fiqur alınır Nuumlmunə 2 ldquordquo işarəsinin əvəzinə uyğun olan variantı tapın

+ =

A) B) C)

D) E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır verilən hissə ilə bu variantdakı hissə bir-birini tamamlayır Bu hissələrin birləşdirilməsindən sağdakı duumlzbucaqlı alınır

Nuumlmunə 3

+ + =

I II III IV

A) B) C)

E) D)

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir

Qәbul proqramları 7

I və II fiqurları uumlst-uumlstə qoyub alınmış fiqurdan III fiquru təşkil edən xətləri ldquoccedilıxmaqrdquo lazımdır

7 Fiqurun hissәlәri arasında fәza

muumlnasibәtlәrinin muumlәyyәn edilmәsi

a) verilmiş accedilılışa muumlvafiq fəza fiqurunun yığılması Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun olan variantı seccedilin

K L M N P R

2 4

5 6

1 3

x y

R K

x ndash y ndash

x y

A) 1 3 B) 1 6 C) 2 3 D) 2 6 E) 3 6 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Verilmiş accedilılışa goumlrə K uumlccedilbucağının oturacağının təpələri 1 və 2 ədədlərinə R uumlccedilbucağının oturacağının təpələri isə 2 və 3 ədədlərinə muumlvafiqdir Beləliklə x ilə 2 işarələnmişdir K uumlccedilbucağından sağda L uumlccedilbucağı ondan sağ tərəfdə isə M uumlccedilbucağı yerləşir Bu uumlccedilbucaqların oturacaqlarının uumlmumi ortaq noumlqtəsi 6-dır Deməli y ilə 6 işarələnib b) fəza fiqurunun accedilılışına muumlvafiq variant(lar)ın tapılması Nuumlmunə 2 Verilmiş kubun accedilılışına muumlvafiq variantları seccedilin

3) 1) 2)

4) 5)

A) 1 35 B) 245 C) 23 D) 24 E) 13 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir II IV və V accedilılış verilmiş kuba uyğun gəlir I və III accedilılışları yığsaq tapşırıqda verilən kubu almaq muumlmkuumln olmayacaq c) fiqurun ccedilevrilməsi nəticəsində alınan variantın tapılması

Nuumlmunə 3

Verilən kubun ixtiyari ccedilevrilməsi nəticəsində alınan cavab variantını seccedilin (kubun uumlzləri fərqli işarələnmişdir)

A)

B)

C)

D) E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Kub ccedilevrildikdə yalnız bu cavab variantındakı kub alına bilər Digər cavab variantlarında tapşırıqda verilən kubun uumlzləri arasındakı fəza muumlnasibətləri pozulur buna goumlrə də onların heccedil biri duumlzguumln cavab deyil

8 Qatlanaraq kәsiklәr edilmiş kağızın accedilılışının tapılması

Nuumlmunə

Qatlanmış rəngli kağızda kəsiklər edilib Fikrən kağızı accedilın və accedilılışa muumlvafiq variantı tapın

8 Magistraturaya qәbul ndash 2011

B) A) C)

D) E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Qatlama xətlərindən hər iki istiqamətdə kəsiklər simmetrik şəkildə əks olunur

MӘNTİQİ-RİYAZİ TEST TAPŞIRIQLARI Məntiqi riyazi boumllməyə aid olan test tapşırıqları ədədlər arasındakı qanunauyğunluğu aşkar etmək qabiliyyətini praktiki riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini qiymətləndirir Bu boumllmə 3 altboumllmədən ibarətdir

9 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması vә tәtbiq

edilmәsi

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin Nuumlmunə 1

9 7

11

20

55 7

5

29

3 5

4

2

7

6

8

A) 10 B) 9 C) 11 D) 1 E) 12 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir İki qonşu dairənin mərkəzlərindəki ədədlərin hasilindən onların cəmini ccedilıxdıqda bu dairələrin kəsişməsindəki ədəd alınır Bu qayda ilə axtarılan ədədi x kimi işarə etsək 8 x ndash (8 + x) = 55 7 x = 63 x = 9 və ya 2 x ndash (2 + x) = 7 x = 9 Nuumlmunə 2

54 32 18 16 6 8 2

А) 62 B) 68 C) 66 D) 70 Е) 64

İzahat Duumlzguumln cavab E-dir Bu sıranı iki altsıraya ayırmaq olar 32 16 8 və 54 18 6 2 Birinci altsırada ( 32 16 8) ədədlər 2 dəfə azalır (32 2= 16 16 2=8) İkinci altsırada (54 18 6 2) ədədlər 3 dəfə azalır (54 3=18 18 3=6 6 3=2) Biz birinci altsıranın birinci ədədini tapmalıyıq Ona goumlrə də 32 ədədini 2-yə vurmaq lazımdır

ki ldquordquo işarəsinə uyğun olan ədədi tapaq 32-ni 2-yə vuranda 64 alınır Nuumlmunə 3

239 (25) 441 546 (100) 212 660 (36) 114 581 () 413

A) 33 B) 36 C) 32 D) 35 E) 49

İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Əvvəlki uumlccedil sıradakı qanunauyğunluğa goumlrə solda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmindən sağda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmini ccedilıxıb alınan fərqi kvadrata yuumlksəltməklə ortadakı ədədi almaq olur Bu cuumlr əməliyyatı sonuncu sırada apardıqda (5+8+1) ndash (4+1+3) = 6 62 = 36 alınır Nuumlmunə 4

734 = 84 362 = 36 632 = 1 841 = 2

563 + 821 =

A) 33 B) 81 C) 112 D) 94 E) 120 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Qarşısında işarəsi olan ədədin rəqəmləri bir-birinə vurulur işarəsi olan ədədin rəqəmləri isə ardıcıl qaydada boumlluumlnuumlr Bu qanunauyğunluğu tətbiq etdikdə (5 6 3) + (8 2 1) = 94 alınır Nuumlmunə 5

=

=

=

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Bərabərlik işarəsi fiqurların tərəflərinin yaxud bucaqlarının sayının cəminə əsaslanır Beləliklə ldquordquo işarəsinin yerinə cəmi 14 tərəfi yaxud bucağı olan fiqurlar olmalıdır Nuumlmunə 6 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin

4 ndash = 3 ndash = 4 ndash 3 =

Qәbul proqramları 9

+ + = А) 10 B) 12 C) 14 D) 16 Е) 18

İzahat Duumlzguumln cavab C-dir Əgər 4 ndash = 3 onda = 1 əgər ndash = 4 onda = 4 + 1= 5 əgər ndash 3 = onda = 5 + 3= 8 Beləliklə + + = 1+ 5+ 8= 14 Nuumlmunə 7

ABC 2 1ABC

6 9 0

times

+

A) 7366 B) 7711 C) 7345 D) 7245 E) 7135

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir ABC-ni 2-yə vuranda 690 alırıqsa ABC=345 345-i 21-ə vurduqda 7245 alırıq Nuumlmunə 8 Aşağıdakı sxemdə K L S N P R rəqəmlərdir Oxla goumlstərilən hər bir rəqəm oumlzuumlndən əvvəlki iki rəqəmin cəmi və ya fərqidir Məsələn N=K+L və ya N= KndashL (ccedilıxma zamanı soldakı rəqəmdən sağdakı ccedilıxılır)

K L S

N P

R

3 2 1

5 1

4

3 2 1

1 1

2

Nuumlmunələr

Eyni qaydada qurulmuş aşağıdakı sxemdə R verilmiş cavab variantlarından hansına bərabər ola bilməz 6

8

R А) 1 B) 3 C) 6 D) 7 Е) 9 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir R=3 olsa P=5 olmalıdır Elə olduqda isə L+6=5 və ya Lndash6=5 şərti oumldənilməlidir Bu isə muumlmkuumln deyil Verilmiş digər cavab variantlarını yoxlayaq R=1 olduqda P=7 L=1 K=9 və ya K=7 olacaq R=6 olduqda P=2 L=8 K=0 olacaq R=7 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq R=9 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq Nuumlmunə 9

= P SSSS

= PP AAASSS

= PS

A) AA B) AAA C) SAA D) SSA E) SSS İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Birinci həll yolu Əgər Р = SSSS-dirsə onda РР = SSSSSSSS = АААSSS buradan ААА = SSSSS = РS Beləliklə РS = ААА İkinci həll yolu Əgər ikinci bərabərliyin hər tərəfinə S əlavə etsək bərabərlik dəyişməyəcək və AAASSSS = PPS olacaq Nəzərə alsaq ki SSSS = P-dir onda noumlvbəti bərabərlik AAA=PS olacaq Nuumlmunə 10 Verilən cədvəlin ilk iki sətrinin tərtib olunma qanunauyğunluğunu muumləyyən edin və bu qanunauyğunluğa goumlrə uumlccediluumlncuuml sətrə əsasən doumlrduumlncuuml sətri tapın

I 5 3 6 4 8 6 12 II 2 4 8 10 20 22 44 III 4 8 6 12 10 20 18 IV A) 3 4 5 7 6 9 10 B) 1 2 4 8 16 32 64 C) 20 18 16 14 12 10 8 D) 1 2 4 8 10 20 22 E) 30 26 22 18 14 10 6

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Birinci sətirdə qanunauyğunluq belədir əvvəlki ədəddən 2 ccedilıxılır alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1-2 n2middot2 hellip) İkinci sətirdə əvvəlki ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1+2 n2middot2 hellip) Uumlccediluumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədəddən 2 ccedilıxılır (n1middot2 n2-2 hellip) Beləliklə doumlrduumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik (n1middot2 n2+2 hellip) Cavab 1 2 4 8 10 20 22 ədədlər sırasından ibarətdir

10 Mәntiqi-riyazi mәsәlәlәrin hәlli Nuumlmunə

laquoYallıraquo rəqsini oynamaq uumlccediluumln 3 oğlan və 4 qız məşq edirlər Rəqsi ifa etmək uumlccediluumln onlar bir sırada qız oğlan qız oğlan qız oğlan qız ardıcıllığı ilə əl-ələ tutmalıdırlar Uşaqlar bu qaydada neccedilə cuumlr duumlzuumllə bilərlər A) 12 B) 64 C) 144 D) 81 E) 30 İzahat Duumlzguumln cavab С-dir

Qızların və oğlanların ayrı duumlzuumllduumlyuumlnuuml hesab edək Qızlar 24 cuumlr (4 nəfər olduqları uumlccediluumln 4321 ) oğlanlar isə 6 cuumlr (3 nəfər olduqları uumlccediluumln 321 ) duumlzuumllə bilərlər Uşaqlar qız-oğlan ardıcıllığı ilə duumlzuumllməli olduğundan bu variantların hasili tapılmalıdır Beləliklə uşaqlar 144 cuumlr ( 624 ) duumlzuumllə bilərlər

11 Qrafik şәklindә verilәnlәrin tәhlili

Nuumlmunə 1 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin

10 Magistraturaya qәbul ndash 2011

O B

A

C

B = 7A С =2А

A =

A) 24ordm B) 36ordm C) 28ordm D) 26ordm E) 32ordm İzahat Duumlzguumln cavab В-dir A + B + C = 360ordm olduğu uumlccediluumln A + 7A + 2A = 360ordm 10A = 360ordm A = 36ordm

Nuumlmunə 2 Avqust ayında universitetin kitabxanasına muumlxtəlif fənlər uumlzrə yeni kitablar gətirildi fəlsəfə riyaziyyat tarix kimya və informatika

Fənlər uumlzrə kitablar

Avqust ayına qədər kitabların sayı

Yeni gətirilən kitabların sayı

Fəlsəfə 350 50 Riyaziyyat 600 200

Tarix 1000 20 Kimya 500 100

İnformatika 400 100 Kitabxanaccedilıya kitabxanada olan 3 fənn uumlzrə kitabların uumlmumi sayının (yeni kitabların sayını nəzərə alaraq) muumltənasib nisbətini goumlstərən aşağıdakı şəkildə diaqram verilmişdir Lakin diaqramda fənlərin adı qeyd olunmamışdır Kitabxanaccedilı isə fənlərin adını muumləyyən etməlidir Diaqramdaki ldquo3rdquo noumlmrəli fənnin adını muumləyyən edin

24

12

15

0

4

8

12

16

20

24

Kitabların sayı

1 2 3Fənlər

A) Fəlsəfə B) Riyaziyyat C) Tarix D) Kimya E) İnformatika

İzahat Duumlzguumln cavab Е-dir Verilən diaqramdan goumlruumlnuumlr ki

Diaqramda goumlstərilən fənlər

Kitabların uumlmumi sayının muumltənasib nisbəti

1 24 2 12 3 15

Diaqramda laquo2raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitablar laquo1raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Yalnız fəlsəfə uumlzrə kitablar riyaziyyat uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Riyaziyyat uumlzrə 800 kitab ndash 24 hissə və ya fəlsəfə uumlzrə 400 kitab ndash 12 hissədirsə onda 15 hissə ndash 500 kitabdır Kitabxanada isə yalnız informatika uumlzrə 500 kitab var

Fənlər uumlzrə kitablar

Avqust ayına qədər

Yeni gətirilən

Uumlmumi

Uumlmumi sayın

muumltənasib nisbəti

Fəlsəfə 350 50 400 12 Riyaziyyat 600 200 800 24

Tarix 1000 20 1020 Kimya 500 100 600

İnformatika 400 100 500 15

MAGİSTRATURAYA QƏBUL İMTAHANINA HAZIRLAŞANLAR UumlCcedilUumlN KOumlMƏKCcedilİ VƏSAİTLƏR

1 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo I hissə Bakı 2010

2 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo II hissə Bakı 2010

3 Boqomolova OB ldquoMəntiq məsələlərirdquo Bakı ldquoCcedilıraqrdquo 2007 4 Əliyev M M ldquoƏqli suallarrdquo Bakı 2010 5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600

заданий М 2007 6 Айзенк Г Классические IQ тесты М 2003 7 Баррет Д Проверь себя Тесты СПб 2007 8 SAT verbal workbook by Justin Kestler 2004 9 GRE Practice general test ETS 2003 10 wwwgreorg (Practice for a GRE test)

Uumlmumi intellekt səviyyəsinin yoxlanılması uumlzrə test tapşırığı nuumlmunələri və onlara dair izahlı məlumat TQDK-nın nəzdində fəaliyyət goumlstərən psixometriya uumlzrə elmi-metodiki seminarda muumlzakirələrdən sonra hazırlanmış və qəbul edilmişdir Seminarın rəhbəri ten İRHəsənovdur

Tələbə Qəbulu uumlzrə Doumlvlət Komissiyası bu materialın tərtibində və təkmilləşdirilməsində iştirak edən seminar iştirakccedilılarına dərin minnətdarlığını bildirir

Qәbul proqramları 11

ACcedilIQ TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ

Uumlmumi intellekt səviyyəsini muumləyyən edən bəzi test tapşırıqları cavab variantları olmadan (accedilıq

tipli) təqdim ediləcək Bu tipli test tapşırıqlarının cavabları cavab kartında muumlvafiq sualın noumlmrəsinin

qarşısındakı cədvəldə aşağıdakı nuumlmunələrdə olduğu kimi qeyd edilməlidir

Nuumlmunə 1

+ a b c d

a 5

b

c

d 7

ac + bc + ad + bd= Сavab 35

3 5

Nuumlmunə 2 Şəkildə ağacın əkildikdən sonra boumlyuumlməsi qrafiki goumlstərilmişdir Qrafikə goumlrə əkildikdən neccedilə il sonra ağacın huumlnduumlrluumlyuuml 7 metr olacaq

1 23 4

6

huumlnduumlrluumlk (m)

zaman (il) Сavab 12

1 2

Nuumlmunə 3

U H U 2 N

Y Y C 0 1 3 5 2 K U D L L

times

+

U + L = Сavab 6

6

12 Magistraturaya qәbul ndash 2011

Nuumlmunə 4

800 zəngli saatın 60-i 50 endirimlə 10-i isə 30 endirimlə satılıb Qalan hissə isə biri 8 manata olmaqla endirimsiz satılıb Endirimlə satılan zəngli saatların satışından neccedilə manat əldə olunub Cavab 2368

2 3 6 8

Nuumlmunə 5

Ana və onun uumlccediləm uşaqlarının yaşlarının hasili 216-ya bərabərdir (yaşlar tam ədədlərlə ifadə olunub) Uumlccediləmlərin yaşını muumləyyən edin Cavab 2

2

1

Məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə doumlvlət qulluğuna qəbul uumlccediluumln test imtahanı proqramı və izahlı test

tapşırıqları nuumlmunələrindən ibarət metodiki vəsait

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

Doumlvlət qulluğuna qəbulla bağlı keccedilirilən

muumlsabiqənin test imtahanlarında istifadə olunacaq

məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə test

bloku aşağıdakı 3 boumllməyə aid test tapşırıqlarından

tərtib olunur

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər

Fiqurla bağlı testlər

Məntiqi ndash riyazi testlər

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər 1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması

2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi

3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi

4 Anaqramlar

5 Mətnin məntiqi təhlili

6 Atalar soumlzləri

7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuumlnuumln səviyyəsinin muumləyyən

edilməsi

Fiqurla bağlı testlər 1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

2 Şəklin məntiqi tamamlanması

3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi

4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının qurul-

ması

Məntiqi-riyazi testlər 1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

2 Tərəzilər

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

4 Cədvəl

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

6 Şifroqramlar

7 Riyazi əməllər

8 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili

Test tapşırıqları nuumlmunələri

Aşağıda buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının

nuumlmunələri təqdim edilmişdir Bu nuumlmunələr test

tapşırıqlarının noumlvləri ilə tanış olmağa imkan verir və

onların yerinə yetirilməsi uumlccediluumln muumləyyən faydalı

vərdişlərin qazanılmasına xidmət edir

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan testlərlə soumlz

ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı

təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə

uumlmuumlmiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin

istifadəsində incəlikləri hiss etmə qabiliyyətləri

yoxlanılır Bu boumllmə 7 alt boumllmədən ibarətdir

1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması

Nuumlmunə

Cuumlmlənin doğru mənasını tamamlayan cavabı tapın

Naharola bilməz

A) stolsuz B) qab-qacaqsız

C) qidasız D) susuz

E) stulsuz

Həlli Nahar uumlccediluumln ən muumltləq olanı qidadır Qida

olmazsa nahar ola bilməz

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi

Nuumlmunə

Digərlərindən fərqlənən soumlzuuml tapın

A) ccedilaqqal B) tuumllkuuml

C) qoyun D) pişik

E) it

Həlli Verilmiş variantlardan yalnız qoyun ət yemir

otla qidalanır

Duumlzguumln cavab C-dir

3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi

Nuumlmunə

Verilən soumlzlər cuumltuuml arasındakı məntiqi əlaqəyə analoji

olan variantı tapın (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə

alınmalıdır)

həkim-terapevt

A) dosent-aspirant B) cinayətkar-qatil

C) bəstəkar-şair D) uşaq-adam

E) diktor-rejissor

Həlli Tapşırıqda verilən ldquohəkim-terapevtrdquo soumlzləri

arasında məntiqi əlaqə var terapevt muumltləq həkimdir

Başqa soumlzlə ldquoterapevtrdquo anlayışı ldquohəkimrdquo anlayışının

alt ccediloxluğudur Uyğun olaraq demək olar ki qatil də

cinayətkardır

Duumlzguumln cavab B-dir

4 Anaqramlar

Nuumlmunə

Anaqramlardan biri ccedilay adını bildirmir

A) zmanoa B) seyyine

C) mspsiiis D) prend

E) ltabik

Həlli Buumltuumln cavablarda soumlzlər anaqram şəklində

verilmişdir A cavabındakı anaqram Amazon B-də

Yenisey C-də Missisipi D-də Dnepr E-də isə Baltik

oxunmalıdır Goumlruumlnduumlyuuml kimi Amazon Yenisey

Missisipi Dnepr ccedilay adları Baltik isə dəniz adıdır

Duumlzguumln cavab E-dir

5 Mətnin məntiqi təhlili

Nuumlmunə

Nərmin Rəna Nilufər və Aysel muumlxtəlif ccedilalğı

alətlərində (pianoda kamanccedilada skripkada arfada)

2

ifa edə bilirlər Lakin hər biri ancaq bir alətdə ccedilala

bilir Eyni zamanda onların hər biri bir xarici dil bilir

(ingilis alman fransız və ispan)

Məlumdur ki

1) Skripkada ccedilala bilən qız ispan dilini bilir

2) Rəna arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini bilmir

3) Nərmin də arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini

bilmir

4) Nilufər fransız dilini bilir lakin arfada ccedilala bilmir

Aysel hansı alətdə ifa edir və hansı xarici dili bilir

A) arfa ingilis dili B) arfa ispan dili

C) skripka ispan dili D) kamanccedila ispan dili

E) kamanccedila alman dili

Həlli Cədvəl qurmaqla məsələnin həllinə nəzər

yetirək İkinci şərtə əsasən ldquoRənardquo sətri ilə ldquopianordquo

ldquoarfardquo ldquoingilisrdquo suumltunlarının kəsişdiyi xanalarda ccedilıx-

ma işarəsini yazaq

Uumlccediluumlncuuml şərtə əsasən Nərmin də bu alətlərdə ccedilalmır

və ingilis dilini bilmir Bu şərti də cədvəldə ccedilıxma

işarəsi ilə qeyd edək

Doumlrduumlncuuml şərtə goumlrə Nilufər fransız dilini bilir

lakin arfada ccedilala bilmir

Bu şərti də uyğun xanalarda toplama və ccedilıxma

işarələrini yazmaqla goumlstərək Onda ldquoNilufərrdquo sətri ilə

ldquoingilisrdquo ldquoalmanrdquovə ldquoispanrdquo suumltunlarının kəsişdiyi

xanalarda ccedilıxma işarəsini yazırıq Digər tərəfdən əgər

Nilufər fransız dilini bilirsə onda Nərmin Rəna və

Aysel bu dili bilmirlər Bunu uyğun xanalarda ccedilıxma

işarəsini yazmaqla qeyd edirik Cədvəldən goumlruumlnuumlr ki

Aysel arfada ccedilalır və ingilis dilini bilir Buumltuumln bu

deyilənlərdən sonra cədvəl aşağıdakı şəkildə olur

Ccedilalğı aləti

və dil

Ad pia

no

kam

anccedila

skri

pka

arfa

ingil

is

fran

sız

alm

an

ispan

Nərmin - - - -

Rəna - - - -

Nilufər + - - - - + - -

Aysel - - - + + - - -

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Atalar soumlzləri

Nuumlmunə 1

Atalar soumlzuumlnuuml tamamlayın

Yalanccedilının olmaz

A) ağlı B) dili

C) qohumu D) qonşusu

E) yaddaşı

Həlli Atalar soumlzuumlnə goumlrə yalanccedilının yaddaşı olmaz

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

ldquol gc sl gcrdquo atalar soumlzuumlndəki duumlşmuumlş saitlər sırasını

tapın

A) e o uuml uuml uuml uuml B) uuml uuml e uuml uuml i

C) e e uuml uuml u uuml D) uuml uuml e uuml e uuml

E) e e uuml uuml uuml e

Həlli Atalar soumlzuuml ldquoEl guumlcuuml sel guumlcuumlrdquo olduğundan

yerləri dəyişik verilmiş saitlərin duumlzguumln sıralanması

belədir e uuml uuml e uuml uuml

Duumlzguumln cavab D-dir

7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuuml səviyyəsinin muumləyyən

edilməsi

Nuumlmunə

Hacı Zeynalabdin Şirvani Fernand Magellan Mixail

Lazaryev Ceyms Kuk və Piri Rəisi birləşdirən uumlmumi

cəhəti tapın

A) həkim B) səyyah

C) muumlnəccim D) şair

E) astronom

Həlli Adları ccediləkilən buumltuumln şəxslər məşhur səyyah

olmuşlar

Duumlzguumln cavab B-dir

Fiqurla bağlı testlər Fiqurla bağlı testlər vizual məlumatı təhlil etmə

fəza təsəvvuumlruumlnuumln inkişaf səviyyəsini muumləyyən etmə

muumlqayisə etmə sintez etmə uumlmumiləşdirmə muumlcər-

rədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 alt

boumllmədən ibarətdir

1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

Nuumlmunə 1

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A) B)

C) 5

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi birinci sıradakı sağdakı şəkil

soldakından onun saat əqrəbinin hərəkəti

istiqamətində 900 doumlndərilməsi nəticəsində alınmışdır

Anoloji qaydada ikinci sıradakı soldakı şəkli

doumlndərərək C cavabında goumlstərilən şəkli ala bilərik

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın

3

A) B) C)

D) E)

Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola

qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa

uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-

nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-

dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-

kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr

Duumlzguumln cavab E-dir

2 Şəklin tamamlanması

Nuumlmunə 1

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-

uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və

qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda

ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə

qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və

nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 2

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur

goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və

suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo

işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb

yerləşməlidir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki

fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ

tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ

tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş

xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti

tapırıq

I II III

IV

+ +

4

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi

Nuumlmunə

Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar

bir-birindən 900

saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində

doumlndərməklə alınır

Duumlzguumln cavab A-dır

4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının

qurulması

Nuumlmuumlnə 1

Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun

gələn fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru

900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək

şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı

alınar

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu

qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın

A)

B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan

ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin

hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ

tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir

Bu kubun accedilılışını tapın

A)

B

C) D)

E)

Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər

uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə

yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar

qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda

verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D

cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba

uyğundur

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

5

A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N

Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif

istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol

şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə

uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən

ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol

şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)

2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə

tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt

ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu

muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq

T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə

əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid

olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu

muumləyyənləşdiririk

Duumlzguumln cavab D-dir

5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması

Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın

A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a

Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya

bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən

tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin

koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin

də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun

perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər

olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya

bərabərdir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın

A) 14a

2 B) 15a

2 C) 16a

2 D) 17a

2 E) 18a

2

Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq

Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər

olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə

analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə

a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri

muumləyyənləşdiririk

Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən

fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı

duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi

duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə

bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların

sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər

olacaqdır

6a2+3a

2+2a

2+a

2+4a

2+a

2=17a

2

Duumlzguumln cavab D-dir

Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan

qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və

eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini

qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən

ibarətdir

1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

8

Δ 10

6

A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1

Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə

toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10

olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

3 7 10 20 24 27 54

A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58

Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-

ğunluq var

N M

L P

T K Y

X

X= Y=

a

a

a a

a

a

a

a

a

a

2a

2a

2a

3a a

a

a a

a

a

6

Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58

ədədi gəlməlidir

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

49 23 36 26

83 41 62

A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12

Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə

41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri

arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu

nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq

etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-

da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln

hansında vardır

A) 49 9 B) 121 13

C) 36 4 D) 169 13

E) 64 10

Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144

və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-

dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır

yəni 4236 olur

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5

I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən

III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın

I 6 2 5 1 6

II 129 43 40 8 3

III 10 2 7 1 8

IV

A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2

Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə

qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir

I

II

III

Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5

-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən

yeganə ardıcıllıq C cavabındadır

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Tərəzilər

Nuumlmunə

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) L B) LK

C) KKKL D) LLL

E) KKKK

Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana

yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-

tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL

Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və

deməli MK=KLK=KKKK olar

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8

Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı

qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir

I (25+14+6+12)19=5719=3

II (42+24+7+18)13=9113=7

3 7 +4

10 +3

20 middot2

24 +4

27 +3

54 middot2

+4

3 6 2 5

+3 1

5 6

+5

3 129 43 40

-3 8

5 3

-5

5 10 2 7

+5 1

7 8

+7

5 340 68 63

-5 9

7 2

-7

KLL ML

LL KKKK

MK

I 25

14

12

6 19 3

II 42

24

18

7 13 7

III 4

15

13

10 7

7

Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda

(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A+B=

A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16

Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-

dakı qayda uumlzrə alınır

1+2+1+4=8

3+0+2+0=5

2+0+4+0=6

Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və

A+B=6+9=15 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236

Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri

muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir

Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə

edirik

((200+(3+3))+3+(46))+3=236

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c

C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c

E) a + b + 4c

Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir

Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə

bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III

fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4

duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur

Duumlzguumln cavab E-dir

4 Cədvəl

Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

13 8 6 A

16 14 15 49

24 C B 36

A + B + C =

A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37

Həlli

Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir

A=(3+1)2=16

B=(4-2)3=6

C=(4+2)2=12

16+6+12=34

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

x 15 12 13

y 14 11 12

t 12 9 10

ab+ay+xb+xy+t+c=

8

B

B

B

6

30

12

14

40 20 5

A

((6a)+3+((b00)+3)+3) a

6

3 4

((200+9)+3)6

b

2

2

daxildəki rəqəmi 6-ya vurur

daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir

daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir

2a+b+2c I

II

III

3a+2c

8

A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175

Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq

ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot

(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)

= 1115+10=175

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

2 8 4 10 6

5 11 7 13 9

13 19 15 21 17

10 15 10 17 13

13 21 17 19

A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25

Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən

ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni

(2+8+4+10)4=6

(5+11+7+13)4=9

(13+19+15+21)4=17

(10+15+10+17)4=13

Onda (13+21+17+x)4=19 x=25

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

a 24

b 20

c 42

c=

A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19

Həlli

a+b=24 a=24-b

b+c=20 c=20-b

a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1

a=23 c=19

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 5

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I II III IV V

I 18 14 32 13 19

II 7 4 11 6 5

III 21 15 36 17 19

X+Y= IV 11 13 24 18 6

V 19 23 42 34 8

VI 38 14 52 X Y

A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56

Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin

cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir

Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda

yazılmışdır

I rarr 18+14=13+19 = 32

II rarr 7+4=6+5 = 11

III rarr 21+15=17+19 = 36

IV rarr 11+13=18+6 = 24

V rarr 19+23=34+8 = 42

VI rarr 38+14=X+Y = 52

Duumlzguumln cavab C-dir

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə

qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir

A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400

Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100

40-in 25010040

100 -ni təşkil edir Duumlzguumln

cavab D-dir

Nuumlmunə 2

Piyada gedəcəyi yolun 4

1-ni qət etmişdir O daha

50 m gedərsə yolun 3

1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi

uzunluğu neccedilə metrdir

A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800

Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda

yolun 4

1-i

4

1x

3

1-i isə

3

1x-dir Şərtə əsasən

xx3

150

4

1 x(

3

1-

4

1)=50

12

1x=50

x =600

Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır

Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2

mislinə bərabər idi

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-

ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın

isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən

60-x=2(35-3x)

60-x=70-6x

5x=10 x=2

Duumlzguumln cavab A-dır

9

Nuumlmunə 4

Arif bir işin4

1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin

6

1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6

guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin

qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4

13=

12

1 hissəsini

Murad isə 1 guumlndə işin 6

13=

18

1 hissəsini yerinə

yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin

6(12

1+

18

1)=

6

5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan

6

1

hissəsini Murad 3186

1

18

1

6

1 guumln ərzində yerinə

yetirə bilər

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61

Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ

şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə

bərabərdir

2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15

Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq

b+c=15 b=15-c

2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42

c=12

b=15-c=15-12=3

2a+b=19 2a+3=19 a=8

a+b+c=8+3+12=23

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Şifroqramlar

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

KL0

A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13

Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ

kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr

Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır

5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4

İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2

rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik

yəni 626-62=564

Beləliklə K+L=6+2=8

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

KƏLƏK

ŞƏKƏR

NADİR DƏMİR =

DƏMİR

MƏLƏK

A) 93538 B) 47628

C) 63028 D) 03135

E) 53135

Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab

variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə

şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və

rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək

soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq

lazımdır

Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi

Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun

gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo

hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu

ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun

gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd

63028-dir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

CAAC

CBAABC

A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99

Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=

99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-

nu nəzərə alsaq 11)(9

)(99

CA

CA alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

7 Riyazi əməllər

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I 84 26 = 44

II 35 73 = 36

III 82 28 = 32

IV 97 43 =

A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62

Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq

aşağıdakı kimidir

I 84=32 2 6=12 və 32+12=44

II 35=15 73=21 və 15+21=36

III 82=16 28=16 və 16+16=32

IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq

a 2a+b

b

b+c 2b+3c

c

a+b+c=

19

42 15

10

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I a b = (a b) + 4

II a b = 2(a b)

III a b = a+b

IV 11 9 =

A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52

Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə

nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4

alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I x y =

0y

x yx

0y xyx

II -1 2 3 =

A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4

$$

Həlli

x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa

x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik

Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln

xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0

olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I 188 (300) 263

II 122 (120) 152

III 893 () 915

A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200

Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə

orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə

moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin

fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75

754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı

III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22

4middot22=88 alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A+B+C=100 (A+C)-B=

A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70

Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k

B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən

5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar

Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60

alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) 6213 B) 6214

C) 8123 D) 8125

E) 6123

Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə

180100

50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90

0

Y=300 olduğundan Z=180

0-(90

0+30

0)=60

0 Onda

XYZT=180306090=6123

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

x=112 y=

A) 115

B) 130

C) 180

D) 225

E) 240

Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz

xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1

olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda

x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

y

A

A

B C x

120 80

200

X Y Z T =

Z

50

30deg

T Y

X

1

3

3

5

7

1

y

x 2

1

ƏDƏBİYYAT

1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh

2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh

3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh

4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh

5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

Nuumlmunə 2

Verilən sırada ədədlər arasında qanunauyğunluğu muumləyyən edin

və ona əsasən ldquordquo işarəsinin yerinə duumlzguumln variantı seccedilin

54 32 18 16 6 8 2

А) 62 B) 68 C) 66 D) 70 Е) 64

İzahat

Duumlzguumln cavab ndash E Burada iki ədədlər sırası var 32 16 8 və

54 18 6 2 Biz birinci sıranın birinci ədədini tapmalıyıq Bu

sırada ( 32 16 8) ədədlər 2 dəfə azalır (32 2= 16 16 2=8)

Beləliklə bizə 32 ədədini 2-yə vurmaq lazımdır ki ldquordquo işarəsinə

uyğun olan ədədi tapaq 32 ədədini 2-yə vuranda 64 alınır

10 Məntiqi məsələnin həlli

Nuumlmunə

Məntiqi məsələni həll edin

4 qələm və 3 dəftərin dəyəri 6 qələm və 2 dəftərin dəyərinə

bərabərdir 4 dəftərin dəyərinə neccedilə qələm almaq olar

A) 6 B) 8 C) 9 D) 10 E) 12

İzahat

Duumlzguumln cavab ndash B Bu məntiqi məsələni həll etmək uumlccediluumln biz

qələmin qiymətini ldquoxrdquo dəftərin isə qiymətini ldquoyrdquo-lə işarə edək

Onda

6х + 2 у= 4х + 3у

6х- 4х= 3у- 2у

2х= у

Beləliklə 1 dəftərin qiymətinə 2 qələm almaq olar 4 dəftərin

qiymətinə isə 8 qələm almaq olar

11 İşarələr arasında qanunauyğunluğun muumləyyən

edilməsi

Nuumlmunə Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ona əsasən duumlzguumln variantı seccedilin

=

=

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat

Duumlzguumln cavab ndash A Fiqurların tərəflərinin yaxud təpələrinin sayına goumlrə bərabərlik goumltuumlruumlluumlr Beləliklə ldquordquo işarəsinin yerinə cəmdə 14 tərəfi yaxud təpəsi olan fiqurlar olmalıdır

ƏDƏBİYYAT 1 Богомолова О Б Логические задачи Бином 2005 2 Янышин Б Л Задачи и упражнения по логике 1996 3 SAT verbal workbook by Justin Kestler 2004

___________________________________

Suallarla bağlı təkliflərinizi samir-karimovboxaz

uumlnvanına goumlndərə bilərsiniz

4 Magistraturaya qәbul ndash 2011

UumlMUMİ İNTELLEKT SӘVİYYӘSİNİN (MӘNTİQİ TӘFӘKKUumlRUumlN) YOXLANILMASI UumlZRӘ QӘBUL İMTAHANI PROQRAMI VӘ İZAHLI TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ (LAYİHƏ)

Uumlmumi intellekt səviyyəsinin yoxlanılması uumlzrə test uumlccedil

boumllmədən ibarətdir soumlzlə bağlı (verbal) fiqurla bağlı məntiqi- riyazi

SOumlZLӘ BAĞLI (VERBAL) TEST TAPŞIRIQLARI

1 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln (soumlzlərin) seccedililməsi 2 Anaqramı həll etməklə fərqli soumlzuumln tapılması 3 Mətnin məntiqi təhlili

FİQURLA BAĞLI TEST TAPŞIRIQLARI

4 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi 5 Şəklin məntiqi tamamlanması sıranın davam etdirilməsi 6 Fiqurun hissələrinin xəyalən birləşdirilməsi (ayrılması) 7 Fiqurun hissələri arasında fəza muumlnasibətlərinin muumləyyən edilməsi 8 Qatlanaraq kəsiklər edilmiş kağızın accedilılışının tapılması

MӘNTİQİ-RİYAZİ TEST TAPŞIRIQLARI

9 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması və tətbiq edilməsi 10 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli 11 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili

TEST TAPŞIRIQLARININ NUumlMUNӘLӘRİ Aşağıda sizə buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının nuumlmunələri təqdim edilir Məqsəd test tapşırıqlarının yerinə yetirilməsi zamanı işinizin səmərəliliyini artırmaq uumlccediluumln sizi tapşırıqların noumlvləri ilə tanış etməkdir

SOumlZLӘ BAĞLI (VERBAL) TEST TAPŞIRIQLARI Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan test tapşırıqları ilə soumlz ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə uumlmumiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin istifadəsində incəlikləri hissetmə qabiliyyətləri yoxlanılır Bu boumllmə 3 altboumllmədən ibarətdir

1 Analogiyaya goumlrә soumlzuumln (soumlzlәrin) seccedililmәsi

Nuumlmunə 1 Verilən soumlzlər cuumltuuml arasında məntiqi əlaqəyə analoji olan variantı seccedilin (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə alınmalıdır) ləccedilək ndash ccediliccedilək A) ağac ndash ot B) burun ndash baş C) goumlz ndash qaş D) tala ndash əkin E) əl ndash barmaq

İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Tapşırıqda iki soumlz verilib ldquoləccedilək ndash ccediliccediləkrdquo Bu soumlzlər arasında muumlnasibət belədir tamın hissəsi ndash tam Yəni ldquoləccediləkrdquo (tamın hissəsi) ldquoccediliccediləyinrdquo (tamın) bir hissəsidir Beləliklə bu məntiqi əlaqəyə analoji olan cavab variantını tapmalıyıq E cavab variantında ldquoəl ndash barmaqrdquo soumlzləri arasında muumlnasibət ldquotam ndash tamın

hissəsirdquo-dir yəni eyni məntiqi əlaqədir lakin soumlzlər arasında ardıcıllığı nəzərə alsaq bu duumlzguumln cavab deyil Soumlzlər arasında ardıcıllığın vacib olmasını nəzərə alsaq B cavab variantı ndash ldquoburun ndash başrdquo bu əlaqəyə analoji olan yeganə cavab variantıdır Nuumlmunə 2 Verilən soumlzlər cuumltuuml arasında məntiqi əlaqəyə analoji olaraq natamam cuumltuuml tamamlayın insan ndash beyin kompyuter ndash А) təfəkkuumlr B) rabitə C) maşın D) məlumat E) prosessor

İzahat Duumlzguumln cavab E-dir Tapşırıqda verilən laquoinsan ndash beyinraquo soumlzləri arasında məntiqi əlaqə var beyin insan orqanizmində muumləyyən funksiyaları yerinə yetirir Birinci iki soumlz arasında məntiqi əlaqəyə əsaslanaraq analogiyaya goumlrə uumlccediluumlncuuml soumlzə uyğun olanı seccedilmək lazımdır Birinci soumlz cuumltuumlnə analoji olaraq ikinci soumlz cuumltuumlnuuml tamamlayan yeganə cavab variantı E ndash ldquoprosessorrdquo-dur Yəni əgər beyin insan orqanizmində muumləyyən funksiyaları yerinə yetirirsə kompyuterdə oxşar funksiyaları prosessor yerinə yetirir

2 Anaqramı hәll etmәklә fәrqli soumlzuumln tapılması Nuumlmunə Hərf sırası pozulmuş beş soumlzdən doumlrduuml muumləyyən əlamətə goumlrə oxşardır Hərflərin sırasını duumlzəldərək fərqli soumlzuuml tapın

A) d c y i n e d i B) i i m y r i C) i n c i k i D) i c b r i n i E) ş i c b i e n

İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Tapşırıqda verilən soumlzlərdə hərf sırasını duumlzəltdikdə yeddinci iyirmi ikinci birinci beşinci soumlzləri alınır Bu soumlzlər arasında yalnız iyirmi miqdar sayı digərləri isə sıra saylarıdır

3 Mәtnin mәntiqi tәhlili

a) məntiqi məsələnin həlli Nuumlmunə

Uumlccedil qardaş ndash İsgəndər Cavid Samir muumlxtəlif universitetlərdə (A B C) muumlxtəlif fənləri (biologiya tarix iqtisadiyyat) tədris edirlər İsgəndər A-da Cavid isə B-də işləmir A-da işləyən şəxs tarixi tədris etmir B-də işləyən şəxs iqtisadiyyatı tədris edir Cavid biologiyanı tədris etmir

Samir hansı fənni hansı universitetdə tədris edir A) biologiyanı A-da B) tarixi C-də C) iqtisadiyyatı B-də D) iqtisadiyyatı C-də E) biologiyanı B-də İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Mətndə verilənlərə goumlrə uumlccedil qardaş

muumlxtəlif universitetlərdə muumlxtəlif fənləri tədris edirlər Qardaşlardan heccedil biri A-da tarixi tədris etmir ldquoB-də işləyən şəxs iqtisadiyyatı tədris edirrdquo houmlkmuumlndən belə nəticə ccedilıxır ki A-da işləyən iqtisadiyyatı da tədris etmir Deməli A-da işləyən biologiyanı tədris edir İsgəndər A-da işləmədiyinə Cavid isə

Qәbul proqramları 5

biologiyanı tədris etmədiyinə goumlrə məlum olur ki Samir A-da biologiyanı tədris edir

Aşağıdakı kimi cədvəl qurub mətndə verilənlərə muumlvafiq olaraq xanalarda ldquondashrdquo və ya ldquo+rdquo işarələri qoymaqla da məsələni həll etmək muumlmkuumlnduumlr

Qard

Univfənn

İsgəndər

Cavid

Samir

bio ndash ndash + tarix ndash ndash ndash

A

iqt ndash ndash ndash bio ndash ndash ndash tarix ndash ndash ndash

B

iqt + ndash ndash bio ndash ndash ndash tarix ndash + ndash

C

iqt ndash ndash ndash

b) mətnə əsasən məntiqi nəticənin tapılması Nuumlmunə

Bir sıra uumlzrə yerləşən 9 bina 1-dən başlayaraq ardıcıl noumlmrələnib Binaların uumlccediluuml mavi uumlccediluuml qırmızı uumlccediluuml isə yaşıl rənglə boyanıb Binaların rəngi ilə bağlı aşağıdakılar məlumdur

1 III bina qırmızı rəngdədir 2 I və VI binalar eyni rəngdədir 3 Yaşıl rəngli binaların hamısının noumlmrələri təkdir Aşağıdakılardan hansı muumltləq doğrudur A) IV və VI binalar fərqli rəngdədir B) V bina yaşıl rəngdədir C) I və VIII binalar eyni rəngdədir D) II bina mavi rəngdədir E) IV və VIII binalar eyni rəngdədir

İzahat Duumlzguumln cavab В-dir Yaşıl rəngli binaların noumlmrələri tək rəqəm olduğuna goumlrə 1 3 5 7 və 9 noumlmrəli binalardan uumlccediluuml yaşıl olmalıdır (3) III bina qırmızı rəngdədir (1) I bina da yaşıl rəngli ola bilməz ccediluumlnki elə olsa idi VI bina da yaşıl olmalı idi (2) Bu isə verilənlərə ziddir (3) Deməli 5 7 və 9 noumlmrəli binalar yaşıl rəngdədir Digər 4 cavab variantlarının doğru və ya yanlış olması məlum deyil Bunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln verilmiş mətndəki məlumat kifayət etmir Mətndə verilənləri aşağıdakı kimi cədvəldə qeyd etməklə də goumlrmək olar ki verilmiş cavab variantları arasında muumltləq doğru olanı B-dir

Bina Rəng

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

yaşıl ndash ndash ndash ndash + ndash + ndash + qırmızı + ndash ndash ndash mavi ndash ndash ndash ndash

bax şərt 2 c) verilmiş mətnin məzmunu ilə bağlı suala cavabın tapılması Nuumlmunə ldquoGuumlnahrdquo ldquoharamrdquo anlayışlarına əsaslanan babalarımız heyvanların nəsilvermə vaxtında ov etməz ana heyvana guumlllə atmaz kuumlruumltoumlkmə vaxtında balığa tor qurmaz kuumltləvi heyvan qırğını etməz quş yuvasından yumurta goumltuumlrməzdilər Onlar yaş ağacı kəsməz torpağa qaynar su toumlkməz suyu murdar eləməzdilər Mətndəki məlumatlardan hansı nəticəyə gəlmək muumlmkuumlnduumlr

A) Təbiətin qorunmasında tarixən əhalinin dini mədəniyyəti boumlyuumlk əhəmiyyət daşıyıb

B) Babalarımız ldquoQırmızı kitabrdquoın formalaşmasında iştirak ediblər

C) Babalarımızın dini inancları onların təbiətdən lazımi səviyyədə istifadə etməsinə mane olub

D) Qədim doumlvrlərdə əhali yalnız bitki mənşəli qida qəbul edirdi E) Vətən sevgisi onu qorumaq borcu milli-mənəvi dəyərlərə

soumlykənir İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Verilmiş mətn digər doumlrd nəticəyə gəlməyə əsas vermir

FİQURLA BAĞLI TEST TAPŞIRIQLARI

Bu boumllməyə aid olan test tapşırıqları vizual məlumatı təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə uumlmumiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 altboumllmədən ibarətdir

4 Analogiyaya goumlrә şәklin seccedililmәsi

Nuumlmunə Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin

A) B) C) D) E) İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Verilən şəkillərdə fiqurlar bir-birinin guumlzguumldəki kimi əksidir yalnız qara doumlrdbucaqlılar ağ rəngli doumlrdbucaqlılarla ağ doumlrdbucaqlılar isə qara rəngli doumlrdbucaqlılarla əvəz olunur

5 Şәklin mәntiqi tamamlanması sıranın davam etdirilmәsi

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin Nuumlmunə 1

6 Magistraturaya qәbul ndash 2011

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat

Duumlzguumln cavab D-dir Cavab verərkən 2 meyara fikir vermək lazımdır daxili fiqurların vəziyyətinə və kvadratların daxilindəki cizgilərə Daxili fiqur sətir uumlzrə hər dəfə 90deg saat əqrəbi istiqamətində fırlanır III sətirdəki cizgilər isə I və II sətrin muumlvafiq suumltunundakı cizgilərin kəsişməsindən alınır Nuumlmunə 2

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Verilən doumlrdbucaqlıları uumlst-uumlstə qoyanda yalnız uumlmumi olan qara rənglənmiş hissə qalır

Nuumlmunə 3

A) B) C)

D) E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır ccediluumlnki fiqurlar soldan sağa 1 addım irəliləyirlər və sağdan birinci fiqur soldan birinci fiqurun əvvəlki yerinə keccedilir

6 Fiqurun hissәlәrinin xәyalәn birlәşdirilmәsi

(ayrılması)

Nuumlmunə 1 Verilən hissələrin xəyalən birləşdirilməsindən alınan fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat Duumlzguumln cavab C-dir verilən hissələri birləşdirəndə səkkizbucaqlı fiqur alınır Nuumlmunə 2 ldquordquo işarəsinin əvəzinə uyğun olan variantı tapın

+ =

A) B) C)

D) E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır verilən hissə ilə bu variantdakı hissə bir-birini tamamlayır Bu hissələrin birləşdirilməsindən sağdakı duumlzbucaqlı alınır

Nuumlmunə 3

+ + =

I II III IV

A) B) C)

E) D)

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir

Qәbul proqramları 7

I və II fiqurları uumlst-uumlstə qoyub alınmış fiqurdan III fiquru təşkil edən xətləri ldquoccedilıxmaqrdquo lazımdır

7 Fiqurun hissәlәri arasında fәza

muumlnasibәtlәrinin muumlәyyәn edilmәsi

a) verilmiş accedilılışa muumlvafiq fəza fiqurunun yığılması Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun olan variantı seccedilin

K L M N P R

2 4

5 6

1 3

x y

R K

x ndash y ndash

x y

A) 1 3 B) 1 6 C) 2 3 D) 2 6 E) 3 6 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Verilmiş accedilılışa goumlrə K uumlccedilbucağının oturacağının təpələri 1 və 2 ədədlərinə R uumlccedilbucağının oturacağının təpələri isə 2 və 3 ədədlərinə muumlvafiqdir Beləliklə x ilə 2 işarələnmişdir K uumlccedilbucağından sağda L uumlccedilbucağı ondan sağ tərəfdə isə M uumlccedilbucağı yerləşir Bu uumlccedilbucaqların oturacaqlarının uumlmumi ortaq noumlqtəsi 6-dır Deməli y ilə 6 işarələnib b) fəza fiqurunun accedilılışına muumlvafiq variant(lar)ın tapılması Nuumlmunə 2 Verilmiş kubun accedilılışına muumlvafiq variantları seccedilin

3) 1) 2)

4) 5)

A) 1 35 B) 245 C) 23 D) 24 E) 13 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir II IV və V accedilılış verilmiş kuba uyğun gəlir I və III accedilılışları yığsaq tapşırıqda verilən kubu almaq muumlmkuumln olmayacaq c) fiqurun ccedilevrilməsi nəticəsində alınan variantın tapılması

Nuumlmunə 3

Verilən kubun ixtiyari ccedilevrilməsi nəticəsində alınan cavab variantını seccedilin (kubun uumlzləri fərqli işarələnmişdir)

A)

B)

C)

D) E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Kub ccedilevrildikdə yalnız bu cavab variantındakı kub alına bilər Digər cavab variantlarında tapşırıqda verilən kubun uumlzləri arasındakı fəza muumlnasibətləri pozulur buna goumlrə də onların heccedil biri duumlzguumln cavab deyil

8 Qatlanaraq kәsiklәr edilmiş kağızın accedilılışının tapılması

Nuumlmunə

Qatlanmış rəngli kağızda kəsiklər edilib Fikrən kağızı accedilın və accedilılışa muumlvafiq variantı tapın

8 Magistraturaya qәbul ndash 2011

B) A) C)

D) E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Qatlama xətlərindən hər iki istiqamətdə kəsiklər simmetrik şəkildə əks olunur

MӘNTİQİ-RİYAZİ TEST TAPŞIRIQLARI Məntiqi riyazi boumllməyə aid olan test tapşırıqları ədədlər arasındakı qanunauyğunluğu aşkar etmək qabiliyyətini praktiki riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini qiymətləndirir Bu boumllmə 3 altboumllmədən ibarətdir

9 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması vә tәtbiq

edilmәsi

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin Nuumlmunə 1

9 7

11

20

55 7

5

29

3 5

4

2

7

6

8

A) 10 B) 9 C) 11 D) 1 E) 12 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir İki qonşu dairənin mərkəzlərindəki ədədlərin hasilindən onların cəmini ccedilıxdıqda bu dairələrin kəsişməsindəki ədəd alınır Bu qayda ilə axtarılan ədədi x kimi işarə etsək 8 x ndash (8 + x) = 55 7 x = 63 x = 9 və ya 2 x ndash (2 + x) = 7 x = 9 Nuumlmunə 2

54 32 18 16 6 8 2

А) 62 B) 68 C) 66 D) 70 Е) 64

İzahat Duumlzguumln cavab E-dir Bu sıranı iki altsıraya ayırmaq olar 32 16 8 və 54 18 6 2 Birinci altsırada ( 32 16 8) ədədlər 2 dəfə azalır (32 2= 16 16 2=8) İkinci altsırada (54 18 6 2) ədədlər 3 dəfə azalır (54 3=18 18 3=6 6 3=2) Biz birinci altsıranın birinci ədədini tapmalıyıq Ona goumlrə də 32 ədədini 2-yə vurmaq lazımdır

ki ldquordquo işarəsinə uyğun olan ədədi tapaq 32-ni 2-yə vuranda 64 alınır Nuumlmunə 3

239 (25) 441 546 (100) 212 660 (36) 114 581 () 413

A) 33 B) 36 C) 32 D) 35 E) 49

İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Əvvəlki uumlccedil sıradakı qanunauyğunluğa goumlrə solda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmindən sağda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmini ccedilıxıb alınan fərqi kvadrata yuumlksəltməklə ortadakı ədədi almaq olur Bu cuumlr əməliyyatı sonuncu sırada apardıqda (5+8+1) ndash (4+1+3) = 6 62 = 36 alınır Nuumlmunə 4

734 = 84 362 = 36 632 = 1 841 = 2

563 + 821 =

A) 33 B) 81 C) 112 D) 94 E) 120 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Qarşısında işarəsi olan ədədin rəqəmləri bir-birinə vurulur işarəsi olan ədədin rəqəmləri isə ardıcıl qaydada boumlluumlnuumlr Bu qanunauyğunluğu tətbiq etdikdə (5 6 3) + (8 2 1) = 94 alınır Nuumlmunə 5

=

=

=

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Bərabərlik işarəsi fiqurların tərəflərinin yaxud bucaqlarının sayının cəminə əsaslanır Beləliklə ldquordquo işarəsinin yerinə cəmi 14 tərəfi yaxud bucağı olan fiqurlar olmalıdır Nuumlmunə 6 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin

4 ndash = 3 ndash = 4 ndash 3 =

Qәbul proqramları 9

+ + = А) 10 B) 12 C) 14 D) 16 Е) 18

İzahat Duumlzguumln cavab C-dir Əgər 4 ndash = 3 onda = 1 əgər ndash = 4 onda = 4 + 1= 5 əgər ndash 3 = onda = 5 + 3= 8 Beləliklə + + = 1+ 5+ 8= 14 Nuumlmunə 7

ABC 2 1ABC

6 9 0

times

+

A) 7366 B) 7711 C) 7345 D) 7245 E) 7135

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir ABC-ni 2-yə vuranda 690 alırıqsa ABC=345 345-i 21-ə vurduqda 7245 alırıq Nuumlmunə 8 Aşağıdakı sxemdə K L S N P R rəqəmlərdir Oxla goumlstərilən hər bir rəqəm oumlzuumlndən əvvəlki iki rəqəmin cəmi və ya fərqidir Məsələn N=K+L və ya N= KndashL (ccedilıxma zamanı soldakı rəqəmdən sağdakı ccedilıxılır)

K L S

N P

R

3 2 1

5 1

4

3 2 1

1 1

2

Nuumlmunələr

Eyni qaydada qurulmuş aşağıdakı sxemdə R verilmiş cavab variantlarından hansına bərabər ola bilməz 6

8

R А) 1 B) 3 C) 6 D) 7 Е) 9 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir R=3 olsa P=5 olmalıdır Elə olduqda isə L+6=5 və ya Lndash6=5 şərti oumldənilməlidir Bu isə muumlmkuumln deyil Verilmiş digər cavab variantlarını yoxlayaq R=1 olduqda P=7 L=1 K=9 və ya K=7 olacaq R=6 olduqda P=2 L=8 K=0 olacaq R=7 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq R=9 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq Nuumlmunə 9

= P SSSS

= PP AAASSS

= PS

A) AA B) AAA C) SAA D) SSA E) SSS İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Birinci həll yolu Əgər Р = SSSS-dirsə onda РР = SSSSSSSS = АААSSS buradan ААА = SSSSS = РS Beləliklə РS = ААА İkinci həll yolu Əgər ikinci bərabərliyin hər tərəfinə S əlavə etsək bərabərlik dəyişməyəcək və AAASSSS = PPS olacaq Nəzərə alsaq ki SSSS = P-dir onda noumlvbəti bərabərlik AAA=PS olacaq Nuumlmunə 10 Verilən cədvəlin ilk iki sətrinin tərtib olunma qanunauyğunluğunu muumləyyən edin və bu qanunauyğunluğa goumlrə uumlccediluumlncuuml sətrə əsasən doumlrduumlncuuml sətri tapın

I 5 3 6 4 8 6 12 II 2 4 8 10 20 22 44 III 4 8 6 12 10 20 18 IV A) 3 4 5 7 6 9 10 B) 1 2 4 8 16 32 64 C) 20 18 16 14 12 10 8 D) 1 2 4 8 10 20 22 E) 30 26 22 18 14 10 6

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Birinci sətirdə qanunauyğunluq belədir əvvəlki ədəddən 2 ccedilıxılır alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1-2 n2middot2 hellip) İkinci sətirdə əvvəlki ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1+2 n2middot2 hellip) Uumlccediluumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədəddən 2 ccedilıxılır (n1middot2 n2-2 hellip) Beləliklə doumlrduumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik (n1middot2 n2+2 hellip) Cavab 1 2 4 8 10 20 22 ədədlər sırasından ibarətdir

10 Mәntiqi-riyazi mәsәlәlәrin hәlli Nuumlmunə

laquoYallıraquo rəqsini oynamaq uumlccediluumln 3 oğlan və 4 qız məşq edirlər Rəqsi ifa etmək uumlccediluumln onlar bir sırada qız oğlan qız oğlan qız oğlan qız ardıcıllığı ilə əl-ələ tutmalıdırlar Uşaqlar bu qaydada neccedilə cuumlr duumlzuumllə bilərlər A) 12 B) 64 C) 144 D) 81 E) 30 İzahat Duumlzguumln cavab С-dir

Qızların və oğlanların ayrı duumlzuumllduumlyuumlnuuml hesab edək Qızlar 24 cuumlr (4 nəfər olduqları uumlccediluumln 4321 ) oğlanlar isə 6 cuumlr (3 nəfər olduqları uumlccediluumln 321 ) duumlzuumllə bilərlər Uşaqlar qız-oğlan ardıcıllığı ilə duumlzuumllməli olduğundan bu variantların hasili tapılmalıdır Beləliklə uşaqlar 144 cuumlr ( 624 ) duumlzuumllə bilərlər

11 Qrafik şәklindә verilәnlәrin tәhlili

Nuumlmunə 1 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin

10 Magistraturaya qәbul ndash 2011

O B

A

C

B = 7A С =2А

A =

A) 24ordm B) 36ordm C) 28ordm D) 26ordm E) 32ordm İzahat Duumlzguumln cavab В-dir A + B + C = 360ordm olduğu uumlccediluumln A + 7A + 2A = 360ordm 10A = 360ordm A = 36ordm

Nuumlmunə 2 Avqust ayında universitetin kitabxanasına muumlxtəlif fənlər uumlzrə yeni kitablar gətirildi fəlsəfə riyaziyyat tarix kimya və informatika

Fənlər uumlzrə kitablar

Avqust ayına qədər kitabların sayı

Yeni gətirilən kitabların sayı

Fəlsəfə 350 50 Riyaziyyat 600 200

Tarix 1000 20 Kimya 500 100

İnformatika 400 100 Kitabxanaccedilıya kitabxanada olan 3 fənn uumlzrə kitabların uumlmumi sayının (yeni kitabların sayını nəzərə alaraq) muumltənasib nisbətini goumlstərən aşağıdakı şəkildə diaqram verilmişdir Lakin diaqramda fənlərin adı qeyd olunmamışdır Kitabxanaccedilı isə fənlərin adını muumləyyən etməlidir Diaqramdaki ldquo3rdquo noumlmrəli fənnin adını muumləyyən edin

24

12

15

0

4

8

12

16

20

24

Kitabların sayı

1 2 3Fənlər

A) Fəlsəfə B) Riyaziyyat C) Tarix D) Kimya E) İnformatika

İzahat Duumlzguumln cavab Е-dir Verilən diaqramdan goumlruumlnuumlr ki

Diaqramda goumlstərilən fənlər

Kitabların uumlmumi sayının muumltənasib nisbəti

1 24 2 12 3 15

Diaqramda laquo2raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitablar laquo1raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Yalnız fəlsəfə uumlzrə kitablar riyaziyyat uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Riyaziyyat uumlzrə 800 kitab ndash 24 hissə və ya fəlsəfə uumlzrə 400 kitab ndash 12 hissədirsə onda 15 hissə ndash 500 kitabdır Kitabxanada isə yalnız informatika uumlzrə 500 kitab var

Fənlər uumlzrə kitablar

Avqust ayına qədər

Yeni gətirilən

Uumlmumi

Uumlmumi sayın

muumltənasib nisbəti

Fəlsəfə 350 50 400 12 Riyaziyyat 600 200 800 24

Tarix 1000 20 1020 Kimya 500 100 600

İnformatika 400 100 500 15

MAGİSTRATURAYA QƏBUL İMTAHANINA HAZIRLAŞANLAR UumlCcedilUumlN KOumlMƏKCcedilİ VƏSAİTLƏR

1 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo I hissə Bakı 2010

2 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo II hissə Bakı 2010

3 Boqomolova OB ldquoMəntiq məsələlərirdquo Bakı ldquoCcedilıraqrdquo 2007 4 Əliyev M M ldquoƏqli suallarrdquo Bakı 2010 5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600

заданий М 2007 6 Айзенк Г Классические IQ тесты М 2003 7 Баррет Д Проверь себя Тесты СПб 2007 8 SAT verbal workbook by Justin Kestler 2004 9 GRE Practice general test ETS 2003 10 wwwgreorg (Practice for a GRE test)

Uumlmumi intellekt səviyyəsinin yoxlanılması uumlzrə test tapşırığı nuumlmunələri və onlara dair izahlı məlumat TQDK-nın nəzdində fəaliyyət goumlstərən psixometriya uumlzrə elmi-metodiki seminarda muumlzakirələrdən sonra hazırlanmış və qəbul edilmişdir Seminarın rəhbəri ten İRHəsənovdur

Tələbə Qəbulu uumlzrə Doumlvlət Komissiyası bu materialın tərtibində və təkmilləşdirilməsində iştirak edən seminar iştirakccedilılarına dərin minnətdarlığını bildirir

Qәbul proqramları 11

ACcedilIQ TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ

Uumlmumi intellekt səviyyəsini muumləyyən edən bəzi test tapşırıqları cavab variantları olmadan (accedilıq

tipli) təqdim ediləcək Bu tipli test tapşırıqlarının cavabları cavab kartında muumlvafiq sualın noumlmrəsinin

qarşısındakı cədvəldə aşağıdakı nuumlmunələrdə olduğu kimi qeyd edilməlidir

Nuumlmunə 1

+ a b c d

a 5

b

c

d 7

ac + bc + ad + bd= Сavab 35

3 5

Nuumlmunə 2 Şəkildə ağacın əkildikdən sonra boumlyuumlməsi qrafiki goumlstərilmişdir Qrafikə goumlrə əkildikdən neccedilə il sonra ağacın huumlnduumlrluumlyuuml 7 metr olacaq

1 23 4

6

huumlnduumlrluumlk (m)

zaman (il) Сavab 12

1 2

Nuumlmunə 3

U H U 2 N

Y Y C 0 1 3 5 2 K U D L L

times

+

U + L = Сavab 6

6

12 Magistraturaya qәbul ndash 2011

Nuumlmunə 4

800 zəngli saatın 60-i 50 endirimlə 10-i isə 30 endirimlə satılıb Qalan hissə isə biri 8 manata olmaqla endirimsiz satılıb Endirimlə satılan zəngli saatların satışından neccedilə manat əldə olunub Cavab 2368

2 3 6 8

Nuumlmunə 5

Ana və onun uumlccediləm uşaqlarının yaşlarının hasili 216-ya bərabərdir (yaşlar tam ədədlərlə ifadə olunub) Uumlccediləmlərin yaşını muumləyyən edin Cavab 2

2

1

Məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə doumlvlət qulluğuna qəbul uumlccediluumln test imtahanı proqramı və izahlı test

tapşırıqları nuumlmunələrindən ibarət metodiki vəsait

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

Doumlvlət qulluğuna qəbulla bağlı keccedilirilən

muumlsabiqənin test imtahanlarında istifadə olunacaq

məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə test

bloku aşağıdakı 3 boumllməyə aid test tapşırıqlarından

tərtib olunur

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər

Fiqurla bağlı testlər

Məntiqi ndash riyazi testlər

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər 1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması

2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi

3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi

4 Anaqramlar

5 Mətnin məntiqi təhlili

6 Atalar soumlzləri

7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuumlnuumln səviyyəsinin muumləyyən

edilməsi

Fiqurla bağlı testlər 1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

2 Şəklin məntiqi tamamlanması

3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi

4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının qurul-

ması

Məntiqi-riyazi testlər 1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

2 Tərəzilər

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

4 Cədvəl

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

6 Şifroqramlar

7 Riyazi əməllər

8 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili

Test tapşırıqları nuumlmunələri

Aşağıda buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının

nuumlmunələri təqdim edilmişdir Bu nuumlmunələr test

tapşırıqlarının noumlvləri ilə tanış olmağa imkan verir və

onların yerinə yetirilməsi uumlccediluumln muumləyyən faydalı

vərdişlərin qazanılmasına xidmət edir

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan testlərlə soumlz

ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı

təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə

uumlmuumlmiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin

istifadəsində incəlikləri hiss etmə qabiliyyətləri

yoxlanılır Bu boumllmə 7 alt boumllmədən ibarətdir

1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması

Nuumlmunə

Cuumlmlənin doğru mənasını tamamlayan cavabı tapın

Naharola bilməz

A) stolsuz B) qab-qacaqsız

C) qidasız D) susuz

E) stulsuz

Həlli Nahar uumlccediluumln ən muumltləq olanı qidadır Qida

olmazsa nahar ola bilməz

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi

Nuumlmunə

Digərlərindən fərqlənən soumlzuuml tapın

A) ccedilaqqal B) tuumllkuuml

C) qoyun D) pişik

E) it

Həlli Verilmiş variantlardan yalnız qoyun ət yemir

otla qidalanır

Duumlzguumln cavab C-dir

3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi

Nuumlmunə

Verilən soumlzlər cuumltuuml arasındakı məntiqi əlaqəyə analoji

olan variantı tapın (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə

alınmalıdır)

həkim-terapevt

A) dosent-aspirant B) cinayətkar-qatil

C) bəstəkar-şair D) uşaq-adam

E) diktor-rejissor

Həlli Tapşırıqda verilən ldquohəkim-terapevtrdquo soumlzləri

arasında məntiqi əlaqə var terapevt muumltləq həkimdir

Başqa soumlzlə ldquoterapevtrdquo anlayışı ldquohəkimrdquo anlayışının

alt ccediloxluğudur Uyğun olaraq demək olar ki qatil də

cinayətkardır

Duumlzguumln cavab B-dir

4 Anaqramlar

Nuumlmunə

Anaqramlardan biri ccedilay adını bildirmir

A) zmanoa B) seyyine

C) mspsiiis D) prend

E) ltabik

Həlli Buumltuumln cavablarda soumlzlər anaqram şəklində

verilmişdir A cavabındakı anaqram Amazon B-də

Yenisey C-də Missisipi D-də Dnepr E-də isə Baltik

oxunmalıdır Goumlruumlnduumlyuuml kimi Amazon Yenisey

Missisipi Dnepr ccedilay adları Baltik isə dəniz adıdır

Duumlzguumln cavab E-dir

5 Mətnin məntiqi təhlili

Nuumlmunə

Nərmin Rəna Nilufər və Aysel muumlxtəlif ccedilalğı

alətlərində (pianoda kamanccedilada skripkada arfada)

2

ifa edə bilirlər Lakin hər biri ancaq bir alətdə ccedilala

bilir Eyni zamanda onların hər biri bir xarici dil bilir

(ingilis alman fransız və ispan)

Məlumdur ki

1) Skripkada ccedilala bilən qız ispan dilini bilir

2) Rəna arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini bilmir

3) Nərmin də arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini

bilmir

4) Nilufər fransız dilini bilir lakin arfada ccedilala bilmir

Aysel hansı alətdə ifa edir və hansı xarici dili bilir

A) arfa ingilis dili B) arfa ispan dili

C) skripka ispan dili D) kamanccedila ispan dili

E) kamanccedila alman dili

Həlli Cədvəl qurmaqla məsələnin həllinə nəzər

yetirək İkinci şərtə əsasən ldquoRənardquo sətri ilə ldquopianordquo

ldquoarfardquo ldquoingilisrdquo suumltunlarının kəsişdiyi xanalarda ccedilıx-

ma işarəsini yazaq

Uumlccediluumlncuuml şərtə əsasən Nərmin də bu alətlərdə ccedilalmır

və ingilis dilini bilmir Bu şərti də cədvəldə ccedilıxma

işarəsi ilə qeyd edək

Doumlrduumlncuuml şərtə goumlrə Nilufər fransız dilini bilir

lakin arfada ccedilala bilmir

Bu şərti də uyğun xanalarda toplama və ccedilıxma

işarələrini yazmaqla goumlstərək Onda ldquoNilufərrdquo sətri ilə

ldquoingilisrdquo ldquoalmanrdquovə ldquoispanrdquo suumltunlarının kəsişdiyi

xanalarda ccedilıxma işarəsini yazırıq Digər tərəfdən əgər

Nilufər fransız dilini bilirsə onda Nərmin Rəna və

Aysel bu dili bilmirlər Bunu uyğun xanalarda ccedilıxma

işarəsini yazmaqla qeyd edirik Cədvəldən goumlruumlnuumlr ki

Aysel arfada ccedilalır və ingilis dilini bilir Buumltuumln bu

deyilənlərdən sonra cədvəl aşağıdakı şəkildə olur

Ccedilalğı aləti

və dil

Ad pia

no

kam

anccedila

skri

pka

arfa

ingil

is

fran

sız

alm

an

ispan

Nərmin - - - -

Rəna - - - -

Nilufər + - - - - + - -

Aysel - - - + + - - -

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Atalar soumlzləri

Nuumlmunə 1

Atalar soumlzuumlnuuml tamamlayın

Yalanccedilının olmaz

A) ağlı B) dili

C) qohumu D) qonşusu

E) yaddaşı

Həlli Atalar soumlzuumlnə goumlrə yalanccedilının yaddaşı olmaz

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

ldquol gc sl gcrdquo atalar soumlzuumlndəki duumlşmuumlş saitlər sırasını

tapın

A) e o uuml uuml uuml uuml B) uuml uuml e uuml uuml i

C) e e uuml uuml u uuml D) uuml uuml e uuml e uuml

E) e e uuml uuml uuml e

Həlli Atalar soumlzuuml ldquoEl guumlcuuml sel guumlcuumlrdquo olduğundan

yerləri dəyişik verilmiş saitlərin duumlzguumln sıralanması

belədir e uuml uuml e uuml uuml

Duumlzguumln cavab D-dir

7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuuml səviyyəsinin muumləyyən

edilməsi

Nuumlmunə

Hacı Zeynalabdin Şirvani Fernand Magellan Mixail

Lazaryev Ceyms Kuk və Piri Rəisi birləşdirən uumlmumi

cəhəti tapın

A) həkim B) səyyah

C) muumlnəccim D) şair

E) astronom

Həlli Adları ccediləkilən buumltuumln şəxslər məşhur səyyah

olmuşlar

Duumlzguumln cavab B-dir

Fiqurla bağlı testlər Fiqurla bağlı testlər vizual məlumatı təhlil etmə

fəza təsəvvuumlruumlnuumln inkişaf səviyyəsini muumləyyən etmə

muumlqayisə etmə sintez etmə uumlmumiləşdirmə muumlcər-

rədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 alt

boumllmədən ibarətdir

1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

Nuumlmunə 1

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A) B)

C) 5

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi birinci sıradakı sağdakı şəkil

soldakından onun saat əqrəbinin hərəkəti

istiqamətində 900 doumlndərilməsi nəticəsində alınmışdır

Anoloji qaydada ikinci sıradakı soldakı şəkli

doumlndərərək C cavabında goumlstərilən şəkli ala bilərik

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın

3

A) B) C)

D) E)

Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola

qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa

uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-

nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-

dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-

kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr

Duumlzguumln cavab E-dir

2 Şəklin tamamlanması

Nuumlmunə 1

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-

uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və

qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda

ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə

qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və

nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 2

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur

goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və

suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo

işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb

yerləşməlidir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki

fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ

tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ

tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş

xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti

tapırıq

I II III

IV

+ +

4

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi

Nuumlmunə

Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar

bir-birindən 900

saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində

doumlndərməklə alınır

Duumlzguumln cavab A-dır

4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının

qurulması

Nuumlmuumlnə 1

Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun

gələn fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru

900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək

şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı

alınar

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu

qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın

A)

B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan

ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin

hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ

tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir

Bu kubun accedilılışını tapın

A)

B

C) D)

E)

Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər

uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə

yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar

qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda

verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D

cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba

uyğundur

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

5

A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N

Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif

istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol

şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə

uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən

ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol

şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)

2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə

tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt

ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu

muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq

T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə

əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid

olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu

muumləyyənləşdiririk

Duumlzguumln cavab D-dir

5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması

Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın

A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a

Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya

bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən

tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin

koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin

də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun

perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər

olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya

bərabərdir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın

A) 14a

2 B) 15a

2 C) 16a

2 D) 17a

2 E) 18a

2

Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq

Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər

olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə

analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə

a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri

muumləyyənləşdiririk

Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən

fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı

duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi

duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə

bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların

sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər

olacaqdır

6a2+3a

2+2a

2+a

2+4a

2+a

2=17a

2

Duumlzguumln cavab D-dir

Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan

qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və

eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini

qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən

ibarətdir

1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

8

Δ 10

6

A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1

Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə

toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10

olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

3 7 10 20 24 27 54

A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58

Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-

ğunluq var

N M

L P

T K Y

X

X= Y=

a

a

a a

a

a

a

a

a

a

2a

2a

2a

3a a

a

a a

a

a

6

Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58

ədədi gəlməlidir

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

49 23 36 26

83 41 62

A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12

Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə

41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri

arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu

nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq

etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-

da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln

hansında vardır

A) 49 9 B) 121 13

C) 36 4 D) 169 13

E) 64 10

Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144

və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-

dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır

yəni 4236 olur

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5

I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən

III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın

I 6 2 5 1 6

II 129 43 40 8 3

III 10 2 7 1 8

IV

A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2

Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə

qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir

I

II

III

Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5

-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən

yeganə ardıcıllıq C cavabındadır

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Tərəzilər

Nuumlmunə

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) L B) LK

C) KKKL D) LLL

E) KKKK

Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana

yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-

tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL

Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və

deməli MK=KLK=KKKK olar

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8

Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı

qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir

I (25+14+6+12)19=5719=3

II (42+24+7+18)13=9113=7

3 7 +4

10 +3

20 middot2

24 +4

27 +3

54 middot2

+4

3 6 2 5

+3 1

5 6

+5

3 129 43 40

-3 8

5 3

-5

5 10 2 7

+5 1

7 8

+7

5 340 68 63

-5 9

7 2

-7

KLL ML

LL KKKK

MK

I 25

14

12

6 19 3

II 42

24

18

7 13 7

III 4

15

13

10 7

7

Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda

(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A+B=

A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16

Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-

dakı qayda uumlzrə alınır

1+2+1+4=8

3+0+2+0=5

2+0+4+0=6

Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və

A+B=6+9=15 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236

Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri

muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir

Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə

edirik

((200+(3+3))+3+(46))+3=236

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c

C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c

E) a + b + 4c

Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir

Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə

bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III

fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4

duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur

Duumlzguumln cavab E-dir

4 Cədvəl

Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

13 8 6 A

16 14 15 49

24 C B 36

A + B + C =

A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37

Həlli

Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir

A=(3+1)2=16

B=(4-2)3=6

C=(4+2)2=12

16+6+12=34

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

x 15 12 13

y 14 11 12

t 12 9 10

ab+ay+xb+xy+t+c=

8

B

B

B

6

30

12

14

40 20 5

A

((6a)+3+((b00)+3)+3) a

6

3 4

((200+9)+3)6

b

2

2

daxildəki rəqəmi 6-ya vurur

daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir

daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir

2a+b+2c I

II

III

3a+2c

8

A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175

Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq

ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot

(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)

= 1115+10=175

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

2 8 4 10 6

5 11 7 13 9

13 19 15 21 17

10 15 10 17 13

13 21 17 19

A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25

Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən

ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni

(2+8+4+10)4=6

(5+11+7+13)4=9

(13+19+15+21)4=17

(10+15+10+17)4=13

Onda (13+21+17+x)4=19 x=25

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

a 24

b 20

c 42

c=

A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19

Həlli

a+b=24 a=24-b

b+c=20 c=20-b

a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1

a=23 c=19

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 5

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I II III IV V

I 18 14 32 13 19

II 7 4 11 6 5

III 21 15 36 17 19

X+Y= IV 11 13 24 18 6

V 19 23 42 34 8

VI 38 14 52 X Y

A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56

Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin

cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir

Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda

yazılmışdır

I rarr 18+14=13+19 = 32

II rarr 7+4=6+5 = 11

III rarr 21+15=17+19 = 36

IV rarr 11+13=18+6 = 24

V rarr 19+23=34+8 = 42

VI rarr 38+14=X+Y = 52

Duumlzguumln cavab C-dir

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə

qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir

A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400

Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100

40-in 25010040

100 -ni təşkil edir Duumlzguumln

cavab D-dir

Nuumlmunə 2

Piyada gedəcəyi yolun 4

1-ni qət etmişdir O daha

50 m gedərsə yolun 3

1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi

uzunluğu neccedilə metrdir

A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800

Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda

yolun 4

1-i

4

1x

3

1-i isə

3

1x-dir Şərtə əsasən

xx3

150

4

1 x(

3

1-

4

1)=50

12

1x=50

x =600

Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır

Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2

mislinə bərabər idi

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-

ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın

isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən

60-x=2(35-3x)

60-x=70-6x

5x=10 x=2

Duumlzguumln cavab A-dır

9

Nuumlmunə 4

Arif bir işin4

1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin

6

1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6

guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin

qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4

13=

12

1 hissəsini

Murad isə 1 guumlndə işin 6

13=

18

1 hissəsini yerinə

yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin

6(12

1+

18

1)=

6

5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan

6

1

hissəsini Murad 3186

1

18

1

6

1 guumln ərzində yerinə

yetirə bilər

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61

Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ

şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə

bərabərdir

2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15

Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq

b+c=15 b=15-c

2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42

c=12

b=15-c=15-12=3

2a+b=19 2a+3=19 a=8

a+b+c=8+3+12=23

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Şifroqramlar

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

KL0

A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13

Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ

kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr

Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır

5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4

İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2

rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik

yəni 626-62=564

Beləliklə K+L=6+2=8

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

KƏLƏK

ŞƏKƏR

NADİR DƏMİR =

DƏMİR

MƏLƏK

A) 93538 B) 47628

C) 63028 D) 03135

E) 53135

Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab

variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə

şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və

rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək

soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq

lazımdır

Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi

Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun

gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo

hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu

ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun

gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd

63028-dir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

CAAC

CBAABC

A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99

Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=

99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-

nu nəzərə alsaq 11)(9

)(99

CA

CA alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

7 Riyazi əməllər

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I 84 26 = 44

II 35 73 = 36

III 82 28 = 32

IV 97 43 =

A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62

Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq

aşağıdakı kimidir

I 84=32 2 6=12 və 32+12=44

II 35=15 73=21 və 15+21=36

III 82=16 28=16 və 16+16=32

IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq

a 2a+b

b

b+c 2b+3c

c

a+b+c=

19

42 15

10

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I a b = (a b) + 4

II a b = 2(a b)

III a b = a+b

IV 11 9 =

A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52

Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə

nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4

alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I x y =

0y

x yx

0y xyx

II -1 2 3 =

A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4

$$

Həlli

x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa

x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik

Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln

xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0

olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I 188 (300) 263

II 122 (120) 152

III 893 () 915

A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200

Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə

orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə

moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin

fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75

754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı

III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22

4middot22=88 alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A+B+C=100 (A+C)-B=

A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70

Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k

B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən

5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar

Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60

alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) 6213 B) 6214

C) 8123 D) 8125

E) 6123

Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə

180100

50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90

0

Y=300 olduğundan Z=180

0-(90

0+30

0)=60

0 Onda

XYZT=180306090=6123

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

x=112 y=

A) 115

B) 130

C) 180

D) 225

E) 240

Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz

xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1

olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda

x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

y

A

A

B C x

120 80

200

X Y Z T =

Z

50

30deg

T Y

X

1

3

3

5

7

1

y

x 2

1

ƏDƏBİYYAT

1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh

2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh

3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh

4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh

5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

4 Magistraturaya qәbul ndash 2011

UumlMUMİ İNTELLEKT SӘVİYYӘSİNİN (MӘNTİQİ TӘFӘKKUumlRUumlN) YOXLANILMASI UumlZRӘ QӘBUL İMTAHANI PROQRAMI VӘ İZAHLI TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ (LAYİHƏ)

Uumlmumi intellekt səviyyəsinin yoxlanılması uumlzrə test uumlccedil

boumllmədən ibarətdir soumlzlə bağlı (verbal) fiqurla bağlı məntiqi- riyazi

SOumlZLӘ BAĞLI (VERBAL) TEST TAPŞIRIQLARI

1 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln (soumlzlərin) seccedililməsi 2 Anaqramı həll etməklə fərqli soumlzuumln tapılması 3 Mətnin məntiqi təhlili

FİQURLA BAĞLI TEST TAPŞIRIQLARI

4 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi 5 Şəklin məntiqi tamamlanması sıranın davam etdirilməsi 6 Fiqurun hissələrinin xəyalən birləşdirilməsi (ayrılması) 7 Fiqurun hissələri arasında fəza muumlnasibətlərinin muumləyyən edilməsi 8 Qatlanaraq kəsiklər edilmiş kağızın accedilılışının tapılması

MӘNTİQİ-RİYAZİ TEST TAPŞIRIQLARI

9 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması və tətbiq edilməsi 10 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli 11 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili

TEST TAPŞIRIQLARININ NUumlMUNӘLӘRİ Aşağıda sizə buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının nuumlmunələri təqdim edilir Məqsəd test tapşırıqlarının yerinə yetirilməsi zamanı işinizin səmərəliliyini artırmaq uumlccediluumln sizi tapşırıqların noumlvləri ilə tanış etməkdir

SOumlZLӘ BAĞLI (VERBAL) TEST TAPŞIRIQLARI Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan test tapşırıqları ilə soumlz ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə uumlmumiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin istifadəsində incəlikləri hissetmə qabiliyyətləri yoxlanılır Bu boumllmə 3 altboumllmədən ibarətdir

1 Analogiyaya goumlrә soumlzuumln (soumlzlәrin) seccedililmәsi

Nuumlmunə 1 Verilən soumlzlər cuumltuuml arasında məntiqi əlaqəyə analoji olan variantı seccedilin (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə alınmalıdır) ləccedilək ndash ccediliccedilək A) ağac ndash ot B) burun ndash baş C) goumlz ndash qaş D) tala ndash əkin E) əl ndash barmaq

İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Tapşırıqda iki soumlz verilib ldquoləccedilək ndash ccediliccediləkrdquo Bu soumlzlər arasında muumlnasibət belədir tamın hissəsi ndash tam Yəni ldquoləccediləkrdquo (tamın hissəsi) ldquoccediliccediləyinrdquo (tamın) bir hissəsidir Beləliklə bu məntiqi əlaqəyə analoji olan cavab variantını tapmalıyıq E cavab variantında ldquoəl ndash barmaqrdquo soumlzləri arasında muumlnasibət ldquotam ndash tamın

hissəsirdquo-dir yəni eyni məntiqi əlaqədir lakin soumlzlər arasında ardıcıllığı nəzərə alsaq bu duumlzguumln cavab deyil Soumlzlər arasında ardıcıllığın vacib olmasını nəzərə alsaq B cavab variantı ndash ldquoburun ndash başrdquo bu əlaqəyə analoji olan yeganə cavab variantıdır Nuumlmunə 2 Verilən soumlzlər cuumltuuml arasında məntiqi əlaqəyə analoji olaraq natamam cuumltuuml tamamlayın insan ndash beyin kompyuter ndash А) təfəkkuumlr B) rabitə C) maşın D) məlumat E) prosessor

İzahat Duumlzguumln cavab E-dir Tapşırıqda verilən laquoinsan ndash beyinraquo soumlzləri arasında məntiqi əlaqə var beyin insan orqanizmində muumləyyən funksiyaları yerinə yetirir Birinci iki soumlz arasında məntiqi əlaqəyə əsaslanaraq analogiyaya goumlrə uumlccediluumlncuuml soumlzə uyğun olanı seccedilmək lazımdır Birinci soumlz cuumltuumlnə analoji olaraq ikinci soumlz cuumltuumlnuuml tamamlayan yeganə cavab variantı E ndash ldquoprosessorrdquo-dur Yəni əgər beyin insan orqanizmində muumləyyən funksiyaları yerinə yetirirsə kompyuterdə oxşar funksiyaları prosessor yerinə yetirir

2 Anaqramı hәll etmәklә fәrqli soumlzuumln tapılması Nuumlmunə Hərf sırası pozulmuş beş soumlzdən doumlrduuml muumləyyən əlamətə goumlrə oxşardır Hərflərin sırasını duumlzəldərək fərqli soumlzuuml tapın

A) d c y i n e d i B) i i m y r i C) i n c i k i D) i c b r i n i E) ş i c b i e n

İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Tapşırıqda verilən soumlzlərdə hərf sırasını duumlzəltdikdə yeddinci iyirmi ikinci birinci beşinci soumlzləri alınır Bu soumlzlər arasında yalnız iyirmi miqdar sayı digərləri isə sıra saylarıdır

3 Mәtnin mәntiqi tәhlili

a) məntiqi məsələnin həlli Nuumlmunə

Uumlccedil qardaş ndash İsgəndər Cavid Samir muumlxtəlif universitetlərdə (A B C) muumlxtəlif fənləri (biologiya tarix iqtisadiyyat) tədris edirlər İsgəndər A-da Cavid isə B-də işləmir A-da işləyən şəxs tarixi tədris etmir B-də işləyən şəxs iqtisadiyyatı tədris edir Cavid biologiyanı tədris etmir

Samir hansı fənni hansı universitetdə tədris edir A) biologiyanı A-da B) tarixi C-də C) iqtisadiyyatı B-də D) iqtisadiyyatı C-də E) biologiyanı B-də İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Mətndə verilənlərə goumlrə uumlccedil qardaş

muumlxtəlif universitetlərdə muumlxtəlif fənləri tədris edirlər Qardaşlardan heccedil biri A-da tarixi tədris etmir ldquoB-də işləyən şəxs iqtisadiyyatı tədris edirrdquo houmlkmuumlndən belə nəticə ccedilıxır ki A-da işləyən iqtisadiyyatı da tədris etmir Deməli A-da işləyən biologiyanı tədris edir İsgəndər A-da işləmədiyinə Cavid isə

Qәbul proqramları 5

biologiyanı tədris etmədiyinə goumlrə məlum olur ki Samir A-da biologiyanı tədris edir

Aşağıdakı kimi cədvəl qurub mətndə verilənlərə muumlvafiq olaraq xanalarda ldquondashrdquo və ya ldquo+rdquo işarələri qoymaqla da məsələni həll etmək muumlmkuumlnduumlr

Qard

Univfənn

İsgəndər

Cavid

Samir

bio ndash ndash + tarix ndash ndash ndash

A

iqt ndash ndash ndash bio ndash ndash ndash tarix ndash ndash ndash

B

iqt + ndash ndash bio ndash ndash ndash tarix ndash + ndash

C

iqt ndash ndash ndash

b) mətnə əsasən məntiqi nəticənin tapılması Nuumlmunə

Bir sıra uumlzrə yerləşən 9 bina 1-dən başlayaraq ardıcıl noumlmrələnib Binaların uumlccediluuml mavi uumlccediluuml qırmızı uumlccediluuml isə yaşıl rənglə boyanıb Binaların rəngi ilə bağlı aşağıdakılar məlumdur

1 III bina qırmızı rəngdədir 2 I və VI binalar eyni rəngdədir 3 Yaşıl rəngli binaların hamısının noumlmrələri təkdir Aşağıdakılardan hansı muumltləq doğrudur A) IV və VI binalar fərqli rəngdədir B) V bina yaşıl rəngdədir C) I və VIII binalar eyni rəngdədir D) II bina mavi rəngdədir E) IV və VIII binalar eyni rəngdədir

İzahat Duumlzguumln cavab В-dir Yaşıl rəngli binaların noumlmrələri tək rəqəm olduğuna goumlrə 1 3 5 7 və 9 noumlmrəli binalardan uumlccediluuml yaşıl olmalıdır (3) III bina qırmızı rəngdədir (1) I bina da yaşıl rəngli ola bilməz ccediluumlnki elə olsa idi VI bina da yaşıl olmalı idi (2) Bu isə verilənlərə ziddir (3) Deməli 5 7 və 9 noumlmrəli binalar yaşıl rəngdədir Digər 4 cavab variantlarının doğru və ya yanlış olması məlum deyil Bunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln verilmiş mətndəki məlumat kifayət etmir Mətndə verilənləri aşağıdakı kimi cədvəldə qeyd etməklə də goumlrmək olar ki verilmiş cavab variantları arasında muumltləq doğru olanı B-dir

Bina Rəng

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

yaşıl ndash ndash ndash ndash + ndash + ndash + qırmızı + ndash ndash ndash mavi ndash ndash ndash ndash

bax şərt 2 c) verilmiş mətnin məzmunu ilə bağlı suala cavabın tapılması Nuumlmunə ldquoGuumlnahrdquo ldquoharamrdquo anlayışlarına əsaslanan babalarımız heyvanların nəsilvermə vaxtında ov etməz ana heyvana guumlllə atmaz kuumlruumltoumlkmə vaxtında balığa tor qurmaz kuumltləvi heyvan qırğını etməz quş yuvasından yumurta goumltuumlrməzdilər Onlar yaş ağacı kəsməz torpağa qaynar su toumlkməz suyu murdar eləməzdilər Mətndəki məlumatlardan hansı nəticəyə gəlmək muumlmkuumlnduumlr

A) Təbiətin qorunmasında tarixən əhalinin dini mədəniyyəti boumlyuumlk əhəmiyyət daşıyıb

B) Babalarımız ldquoQırmızı kitabrdquoın formalaşmasında iştirak ediblər

C) Babalarımızın dini inancları onların təbiətdən lazımi səviyyədə istifadə etməsinə mane olub

D) Qədim doumlvrlərdə əhali yalnız bitki mənşəli qida qəbul edirdi E) Vətən sevgisi onu qorumaq borcu milli-mənəvi dəyərlərə

soumlykənir İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Verilmiş mətn digər doumlrd nəticəyə gəlməyə əsas vermir

FİQURLA BAĞLI TEST TAPŞIRIQLARI

Bu boumllməyə aid olan test tapşırıqları vizual məlumatı təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə uumlmumiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 altboumllmədən ibarətdir

4 Analogiyaya goumlrә şәklin seccedililmәsi

Nuumlmunə Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin

A) B) C) D) E) İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Verilən şəkillərdə fiqurlar bir-birinin guumlzguumldəki kimi əksidir yalnız qara doumlrdbucaqlılar ağ rəngli doumlrdbucaqlılarla ağ doumlrdbucaqlılar isə qara rəngli doumlrdbucaqlılarla əvəz olunur

5 Şәklin mәntiqi tamamlanması sıranın davam etdirilmәsi

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin Nuumlmunə 1

6 Magistraturaya qәbul ndash 2011

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat

Duumlzguumln cavab D-dir Cavab verərkən 2 meyara fikir vermək lazımdır daxili fiqurların vəziyyətinə və kvadratların daxilindəki cizgilərə Daxili fiqur sətir uumlzrə hər dəfə 90deg saat əqrəbi istiqamətində fırlanır III sətirdəki cizgilər isə I və II sətrin muumlvafiq suumltunundakı cizgilərin kəsişməsindən alınır Nuumlmunə 2

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Verilən doumlrdbucaqlıları uumlst-uumlstə qoyanda yalnız uumlmumi olan qara rənglənmiş hissə qalır

Nuumlmunə 3

A) B) C)

D) E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır ccediluumlnki fiqurlar soldan sağa 1 addım irəliləyirlər və sağdan birinci fiqur soldan birinci fiqurun əvvəlki yerinə keccedilir

6 Fiqurun hissәlәrinin xәyalәn birlәşdirilmәsi

(ayrılması)

Nuumlmunə 1 Verilən hissələrin xəyalən birləşdirilməsindən alınan fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat Duumlzguumln cavab C-dir verilən hissələri birləşdirəndə səkkizbucaqlı fiqur alınır Nuumlmunə 2 ldquordquo işarəsinin əvəzinə uyğun olan variantı tapın

+ =

A) B) C)

D) E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır verilən hissə ilə bu variantdakı hissə bir-birini tamamlayır Bu hissələrin birləşdirilməsindən sağdakı duumlzbucaqlı alınır

Nuumlmunə 3

+ + =

I II III IV

A) B) C)

E) D)

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir

Qәbul proqramları 7

I və II fiqurları uumlst-uumlstə qoyub alınmış fiqurdan III fiquru təşkil edən xətləri ldquoccedilıxmaqrdquo lazımdır

7 Fiqurun hissәlәri arasında fәza

muumlnasibәtlәrinin muumlәyyәn edilmәsi

a) verilmiş accedilılışa muumlvafiq fəza fiqurunun yığılması Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun olan variantı seccedilin

K L M N P R

2 4

5 6

1 3

x y

R K

x ndash y ndash

x y

A) 1 3 B) 1 6 C) 2 3 D) 2 6 E) 3 6 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Verilmiş accedilılışa goumlrə K uumlccedilbucağının oturacağının təpələri 1 və 2 ədədlərinə R uumlccedilbucağının oturacağının təpələri isə 2 və 3 ədədlərinə muumlvafiqdir Beləliklə x ilə 2 işarələnmişdir K uumlccedilbucağından sağda L uumlccedilbucağı ondan sağ tərəfdə isə M uumlccedilbucağı yerləşir Bu uumlccedilbucaqların oturacaqlarının uumlmumi ortaq noumlqtəsi 6-dır Deməli y ilə 6 işarələnib b) fəza fiqurunun accedilılışına muumlvafiq variant(lar)ın tapılması Nuumlmunə 2 Verilmiş kubun accedilılışına muumlvafiq variantları seccedilin

3) 1) 2)

4) 5)

A) 1 35 B) 245 C) 23 D) 24 E) 13 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir II IV və V accedilılış verilmiş kuba uyğun gəlir I və III accedilılışları yığsaq tapşırıqda verilən kubu almaq muumlmkuumln olmayacaq c) fiqurun ccedilevrilməsi nəticəsində alınan variantın tapılması

Nuumlmunə 3

Verilən kubun ixtiyari ccedilevrilməsi nəticəsində alınan cavab variantını seccedilin (kubun uumlzləri fərqli işarələnmişdir)

A)

B)

C)

D) E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Kub ccedilevrildikdə yalnız bu cavab variantındakı kub alına bilər Digər cavab variantlarında tapşırıqda verilən kubun uumlzləri arasındakı fəza muumlnasibətləri pozulur buna goumlrə də onların heccedil biri duumlzguumln cavab deyil

8 Qatlanaraq kәsiklәr edilmiş kağızın accedilılışının tapılması

Nuumlmunə

Qatlanmış rəngli kağızda kəsiklər edilib Fikrən kağızı accedilın və accedilılışa muumlvafiq variantı tapın

8 Magistraturaya qәbul ndash 2011

B) A) C)

D) E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Qatlama xətlərindən hər iki istiqamətdə kəsiklər simmetrik şəkildə əks olunur

MӘNTİQİ-RİYAZİ TEST TAPŞIRIQLARI Məntiqi riyazi boumllməyə aid olan test tapşırıqları ədədlər arasındakı qanunauyğunluğu aşkar etmək qabiliyyətini praktiki riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini qiymətləndirir Bu boumllmə 3 altboumllmədən ibarətdir

9 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması vә tәtbiq

edilmәsi

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin Nuumlmunə 1

9 7

11

20

55 7

5

29

3 5

4

2

7

6

8

A) 10 B) 9 C) 11 D) 1 E) 12 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir İki qonşu dairənin mərkəzlərindəki ədədlərin hasilindən onların cəmini ccedilıxdıqda bu dairələrin kəsişməsindəki ədəd alınır Bu qayda ilə axtarılan ədədi x kimi işarə etsək 8 x ndash (8 + x) = 55 7 x = 63 x = 9 və ya 2 x ndash (2 + x) = 7 x = 9 Nuumlmunə 2

54 32 18 16 6 8 2

А) 62 B) 68 C) 66 D) 70 Е) 64

İzahat Duumlzguumln cavab E-dir Bu sıranı iki altsıraya ayırmaq olar 32 16 8 və 54 18 6 2 Birinci altsırada ( 32 16 8) ədədlər 2 dəfə azalır (32 2= 16 16 2=8) İkinci altsırada (54 18 6 2) ədədlər 3 dəfə azalır (54 3=18 18 3=6 6 3=2) Biz birinci altsıranın birinci ədədini tapmalıyıq Ona goumlrə də 32 ədədini 2-yə vurmaq lazımdır

ki ldquordquo işarəsinə uyğun olan ədədi tapaq 32-ni 2-yə vuranda 64 alınır Nuumlmunə 3

239 (25) 441 546 (100) 212 660 (36) 114 581 () 413

A) 33 B) 36 C) 32 D) 35 E) 49

İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Əvvəlki uumlccedil sıradakı qanunauyğunluğa goumlrə solda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmindən sağda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmini ccedilıxıb alınan fərqi kvadrata yuumlksəltməklə ortadakı ədədi almaq olur Bu cuumlr əməliyyatı sonuncu sırada apardıqda (5+8+1) ndash (4+1+3) = 6 62 = 36 alınır Nuumlmunə 4

734 = 84 362 = 36 632 = 1 841 = 2

563 + 821 =

A) 33 B) 81 C) 112 D) 94 E) 120 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Qarşısında işarəsi olan ədədin rəqəmləri bir-birinə vurulur işarəsi olan ədədin rəqəmləri isə ardıcıl qaydada boumlluumlnuumlr Bu qanunauyğunluğu tətbiq etdikdə (5 6 3) + (8 2 1) = 94 alınır Nuumlmunə 5

=

=

=

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Bərabərlik işarəsi fiqurların tərəflərinin yaxud bucaqlarının sayının cəminə əsaslanır Beləliklə ldquordquo işarəsinin yerinə cəmi 14 tərəfi yaxud bucağı olan fiqurlar olmalıdır Nuumlmunə 6 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin

4 ndash = 3 ndash = 4 ndash 3 =

Qәbul proqramları 9

+ + = А) 10 B) 12 C) 14 D) 16 Е) 18

İzahat Duumlzguumln cavab C-dir Əgər 4 ndash = 3 onda = 1 əgər ndash = 4 onda = 4 + 1= 5 əgər ndash 3 = onda = 5 + 3= 8 Beləliklə + + = 1+ 5+ 8= 14 Nuumlmunə 7

ABC 2 1ABC

6 9 0

times

+

A) 7366 B) 7711 C) 7345 D) 7245 E) 7135

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir ABC-ni 2-yə vuranda 690 alırıqsa ABC=345 345-i 21-ə vurduqda 7245 alırıq Nuumlmunə 8 Aşağıdakı sxemdə K L S N P R rəqəmlərdir Oxla goumlstərilən hər bir rəqəm oumlzuumlndən əvvəlki iki rəqəmin cəmi və ya fərqidir Məsələn N=K+L və ya N= KndashL (ccedilıxma zamanı soldakı rəqəmdən sağdakı ccedilıxılır)

K L S

N P

R

3 2 1

5 1

4

3 2 1

1 1

2

Nuumlmunələr

Eyni qaydada qurulmuş aşağıdakı sxemdə R verilmiş cavab variantlarından hansına bərabər ola bilməz 6

8

R А) 1 B) 3 C) 6 D) 7 Е) 9 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir R=3 olsa P=5 olmalıdır Elə olduqda isə L+6=5 və ya Lndash6=5 şərti oumldənilməlidir Bu isə muumlmkuumln deyil Verilmiş digər cavab variantlarını yoxlayaq R=1 olduqda P=7 L=1 K=9 və ya K=7 olacaq R=6 olduqda P=2 L=8 K=0 olacaq R=7 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq R=9 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq Nuumlmunə 9

= P SSSS

= PP AAASSS

= PS

A) AA B) AAA C) SAA D) SSA E) SSS İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Birinci həll yolu Əgər Р = SSSS-dirsə onda РР = SSSSSSSS = АААSSS buradan ААА = SSSSS = РS Beləliklə РS = ААА İkinci həll yolu Əgər ikinci bərabərliyin hər tərəfinə S əlavə etsək bərabərlik dəyişməyəcək və AAASSSS = PPS olacaq Nəzərə alsaq ki SSSS = P-dir onda noumlvbəti bərabərlik AAA=PS olacaq Nuumlmunə 10 Verilən cədvəlin ilk iki sətrinin tərtib olunma qanunauyğunluğunu muumləyyən edin və bu qanunauyğunluğa goumlrə uumlccediluumlncuuml sətrə əsasən doumlrduumlncuuml sətri tapın

I 5 3 6 4 8 6 12 II 2 4 8 10 20 22 44 III 4 8 6 12 10 20 18 IV A) 3 4 5 7 6 9 10 B) 1 2 4 8 16 32 64 C) 20 18 16 14 12 10 8 D) 1 2 4 8 10 20 22 E) 30 26 22 18 14 10 6

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Birinci sətirdə qanunauyğunluq belədir əvvəlki ədəddən 2 ccedilıxılır alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1-2 n2middot2 hellip) İkinci sətirdə əvvəlki ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1+2 n2middot2 hellip) Uumlccediluumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədəddən 2 ccedilıxılır (n1middot2 n2-2 hellip) Beləliklə doumlrduumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik (n1middot2 n2+2 hellip) Cavab 1 2 4 8 10 20 22 ədədlər sırasından ibarətdir

10 Mәntiqi-riyazi mәsәlәlәrin hәlli Nuumlmunə

laquoYallıraquo rəqsini oynamaq uumlccediluumln 3 oğlan və 4 qız məşq edirlər Rəqsi ifa etmək uumlccediluumln onlar bir sırada qız oğlan qız oğlan qız oğlan qız ardıcıllığı ilə əl-ələ tutmalıdırlar Uşaqlar bu qaydada neccedilə cuumlr duumlzuumllə bilərlər A) 12 B) 64 C) 144 D) 81 E) 30 İzahat Duumlzguumln cavab С-dir

Qızların və oğlanların ayrı duumlzuumllduumlyuumlnuuml hesab edək Qızlar 24 cuumlr (4 nəfər olduqları uumlccediluumln 4321 ) oğlanlar isə 6 cuumlr (3 nəfər olduqları uumlccediluumln 321 ) duumlzuumllə bilərlər Uşaqlar qız-oğlan ardıcıllığı ilə duumlzuumllməli olduğundan bu variantların hasili tapılmalıdır Beləliklə uşaqlar 144 cuumlr ( 624 ) duumlzuumllə bilərlər

11 Qrafik şәklindә verilәnlәrin tәhlili

Nuumlmunə 1 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin

10 Magistraturaya qәbul ndash 2011

O B

A

C

B = 7A С =2А

A =

A) 24ordm B) 36ordm C) 28ordm D) 26ordm E) 32ordm İzahat Duumlzguumln cavab В-dir A + B + C = 360ordm olduğu uumlccediluumln A + 7A + 2A = 360ordm 10A = 360ordm A = 36ordm

Nuumlmunə 2 Avqust ayında universitetin kitabxanasına muumlxtəlif fənlər uumlzrə yeni kitablar gətirildi fəlsəfə riyaziyyat tarix kimya və informatika

Fənlər uumlzrə kitablar

Avqust ayına qədər kitabların sayı

Yeni gətirilən kitabların sayı

Fəlsəfə 350 50 Riyaziyyat 600 200

Tarix 1000 20 Kimya 500 100

İnformatika 400 100 Kitabxanaccedilıya kitabxanada olan 3 fənn uumlzrə kitabların uumlmumi sayının (yeni kitabların sayını nəzərə alaraq) muumltənasib nisbətini goumlstərən aşağıdakı şəkildə diaqram verilmişdir Lakin diaqramda fənlərin adı qeyd olunmamışdır Kitabxanaccedilı isə fənlərin adını muumləyyən etməlidir Diaqramdaki ldquo3rdquo noumlmrəli fənnin adını muumləyyən edin

24

12

15

0

4

8

12

16

20

24

Kitabların sayı

1 2 3Fənlər

A) Fəlsəfə B) Riyaziyyat C) Tarix D) Kimya E) İnformatika

İzahat Duumlzguumln cavab Е-dir Verilən diaqramdan goumlruumlnuumlr ki

Diaqramda goumlstərilən fənlər

Kitabların uumlmumi sayının muumltənasib nisbəti

1 24 2 12 3 15

Diaqramda laquo2raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitablar laquo1raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Yalnız fəlsəfə uumlzrə kitablar riyaziyyat uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Riyaziyyat uumlzrə 800 kitab ndash 24 hissə və ya fəlsəfə uumlzrə 400 kitab ndash 12 hissədirsə onda 15 hissə ndash 500 kitabdır Kitabxanada isə yalnız informatika uumlzrə 500 kitab var

Fənlər uumlzrə kitablar

Avqust ayına qədər

Yeni gətirilən

Uumlmumi

Uumlmumi sayın

muumltənasib nisbəti

Fəlsəfə 350 50 400 12 Riyaziyyat 600 200 800 24

Tarix 1000 20 1020 Kimya 500 100 600

İnformatika 400 100 500 15

MAGİSTRATURAYA QƏBUL İMTAHANINA HAZIRLAŞANLAR UumlCcedilUumlN KOumlMƏKCcedilİ VƏSAİTLƏR

1 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo I hissə Bakı 2010

2 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo II hissə Bakı 2010

3 Boqomolova OB ldquoMəntiq məsələlərirdquo Bakı ldquoCcedilıraqrdquo 2007 4 Əliyev M M ldquoƏqli suallarrdquo Bakı 2010 5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600

заданий М 2007 6 Айзенк Г Классические IQ тесты М 2003 7 Баррет Д Проверь себя Тесты СПб 2007 8 SAT verbal workbook by Justin Kestler 2004 9 GRE Practice general test ETS 2003 10 wwwgreorg (Practice for a GRE test)

Uumlmumi intellekt səviyyəsinin yoxlanılması uumlzrə test tapşırığı nuumlmunələri və onlara dair izahlı məlumat TQDK-nın nəzdində fəaliyyət goumlstərən psixometriya uumlzrə elmi-metodiki seminarda muumlzakirələrdən sonra hazırlanmış və qəbul edilmişdir Seminarın rəhbəri ten İRHəsənovdur

Tələbə Qəbulu uumlzrə Doumlvlət Komissiyası bu materialın tərtibində və təkmilləşdirilməsində iştirak edən seminar iştirakccedilılarına dərin minnətdarlığını bildirir

Qәbul proqramları 11

ACcedilIQ TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ

Uumlmumi intellekt səviyyəsini muumləyyən edən bəzi test tapşırıqları cavab variantları olmadan (accedilıq

tipli) təqdim ediləcək Bu tipli test tapşırıqlarının cavabları cavab kartında muumlvafiq sualın noumlmrəsinin

qarşısındakı cədvəldə aşağıdakı nuumlmunələrdə olduğu kimi qeyd edilməlidir

Nuumlmunə 1

+ a b c d

a 5

b

c

d 7

ac + bc + ad + bd= Сavab 35

3 5

Nuumlmunə 2 Şəkildə ağacın əkildikdən sonra boumlyuumlməsi qrafiki goumlstərilmişdir Qrafikə goumlrə əkildikdən neccedilə il sonra ağacın huumlnduumlrluumlyuuml 7 metr olacaq

1 23 4

6

huumlnduumlrluumlk (m)

zaman (il) Сavab 12

1 2

Nuumlmunə 3

U H U 2 N

Y Y C 0 1 3 5 2 K U D L L

times

+

U + L = Сavab 6

6

12 Magistraturaya qәbul ndash 2011

Nuumlmunə 4

800 zəngli saatın 60-i 50 endirimlə 10-i isə 30 endirimlə satılıb Qalan hissə isə biri 8 manata olmaqla endirimsiz satılıb Endirimlə satılan zəngli saatların satışından neccedilə manat əldə olunub Cavab 2368

2 3 6 8

Nuumlmunə 5

Ana və onun uumlccediləm uşaqlarının yaşlarının hasili 216-ya bərabərdir (yaşlar tam ədədlərlə ifadə olunub) Uumlccediləmlərin yaşını muumləyyən edin Cavab 2

2

1

Məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə doumlvlət qulluğuna qəbul uumlccediluumln test imtahanı proqramı və izahlı test

tapşırıqları nuumlmunələrindən ibarət metodiki vəsait

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

Doumlvlət qulluğuna qəbulla bağlı keccedilirilən

muumlsabiqənin test imtahanlarında istifadə olunacaq

məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə test

bloku aşağıdakı 3 boumllməyə aid test tapşırıqlarından

tərtib olunur

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər

Fiqurla bağlı testlər

Məntiqi ndash riyazi testlər

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər 1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması

2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi

3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi

4 Anaqramlar

5 Mətnin məntiqi təhlili

6 Atalar soumlzləri

7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuumlnuumln səviyyəsinin muumləyyən

edilməsi

Fiqurla bağlı testlər 1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

2 Şəklin məntiqi tamamlanması

3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi

4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının qurul-

ması

Məntiqi-riyazi testlər 1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

2 Tərəzilər

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

4 Cədvəl

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

6 Şifroqramlar

7 Riyazi əməllər

8 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili

Test tapşırıqları nuumlmunələri

Aşağıda buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının

nuumlmunələri təqdim edilmişdir Bu nuumlmunələr test

tapşırıqlarının noumlvləri ilə tanış olmağa imkan verir və

onların yerinə yetirilməsi uumlccediluumln muumləyyən faydalı

vərdişlərin qazanılmasına xidmət edir

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan testlərlə soumlz

ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı

təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə

uumlmuumlmiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin

istifadəsində incəlikləri hiss etmə qabiliyyətləri

yoxlanılır Bu boumllmə 7 alt boumllmədən ibarətdir

1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması

Nuumlmunə

Cuumlmlənin doğru mənasını tamamlayan cavabı tapın

Naharola bilməz

A) stolsuz B) qab-qacaqsız

C) qidasız D) susuz

E) stulsuz

Həlli Nahar uumlccediluumln ən muumltləq olanı qidadır Qida

olmazsa nahar ola bilməz

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi

Nuumlmunə

Digərlərindən fərqlənən soumlzuuml tapın

A) ccedilaqqal B) tuumllkuuml

C) qoyun D) pişik

E) it

Həlli Verilmiş variantlardan yalnız qoyun ət yemir

otla qidalanır

Duumlzguumln cavab C-dir

3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi

Nuumlmunə

Verilən soumlzlər cuumltuuml arasındakı məntiqi əlaqəyə analoji

olan variantı tapın (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə

alınmalıdır)

həkim-terapevt

A) dosent-aspirant B) cinayətkar-qatil

C) bəstəkar-şair D) uşaq-adam

E) diktor-rejissor

Həlli Tapşırıqda verilən ldquohəkim-terapevtrdquo soumlzləri

arasında məntiqi əlaqə var terapevt muumltləq həkimdir

Başqa soumlzlə ldquoterapevtrdquo anlayışı ldquohəkimrdquo anlayışının

alt ccediloxluğudur Uyğun olaraq demək olar ki qatil də

cinayətkardır

Duumlzguumln cavab B-dir

4 Anaqramlar

Nuumlmunə

Anaqramlardan biri ccedilay adını bildirmir

A) zmanoa B) seyyine

C) mspsiiis D) prend

E) ltabik

Həlli Buumltuumln cavablarda soumlzlər anaqram şəklində

verilmişdir A cavabındakı anaqram Amazon B-də

Yenisey C-də Missisipi D-də Dnepr E-də isə Baltik

oxunmalıdır Goumlruumlnduumlyuuml kimi Amazon Yenisey

Missisipi Dnepr ccedilay adları Baltik isə dəniz adıdır

Duumlzguumln cavab E-dir

5 Mətnin məntiqi təhlili

Nuumlmunə

Nərmin Rəna Nilufər və Aysel muumlxtəlif ccedilalğı

alətlərində (pianoda kamanccedilada skripkada arfada)

2

ifa edə bilirlər Lakin hər biri ancaq bir alətdə ccedilala

bilir Eyni zamanda onların hər biri bir xarici dil bilir

(ingilis alman fransız və ispan)

Məlumdur ki

1) Skripkada ccedilala bilən qız ispan dilini bilir

2) Rəna arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini bilmir

3) Nərmin də arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini

bilmir

4) Nilufər fransız dilini bilir lakin arfada ccedilala bilmir

Aysel hansı alətdə ifa edir və hansı xarici dili bilir

A) arfa ingilis dili B) arfa ispan dili

C) skripka ispan dili D) kamanccedila ispan dili

E) kamanccedila alman dili

Həlli Cədvəl qurmaqla məsələnin həllinə nəzər

yetirək İkinci şərtə əsasən ldquoRənardquo sətri ilə ldquopianordquo

ldquoarfardquo ldquoingilisrdquo suumltunlarının kəsişdiyi xanalarda ccedilıx-

ma işarəsini yazaq

Uumlccediluumlncuuml şərtə əsasən Nərmin də bu alətlərdə ccedilalmır

və ingilis dilini bilmir Bu şərti də cədvəldə ccedilıxma

işarəsi ilə qeyd edək

Doumlrduumlncuuml şərtə goumlrə Nilufər fransız dilini bilir

lakin arfada ccedilala bilmir

Bu şərti də uyğun xanalarda toplama və ccedilıxma

işarələrini yazmaqla goumlstərək Onda ldquoNilufərrdquo sətri ilə

ldquoingilisrdquo ldquoalmanrdquovə ldquoispanrdquo suumltunlarının kəsişdiyi

xanalarda ccedilıxma işarəsini yazırıq Digər tərəfdən əgər

Nilufər fransız dilini bilirsə onda Nərmin Rəna və

Aysel bu dili bilmirlər Bunu uyğun xanalarda ccedilıxma

işarəsini yazmaqla qeyd edirik Cədvəldən goumlruumlnuumlr ki

Aysel arfada ccedilalır və ingilis dilini bilir Buumltuumln bu

deyilənlərdən sonra cədvəl aşağıdakı şəkildə olur

Ccedilalğı aləti

və dil

Ad pia

no

kam

anccedila

skri

pka

arfa

ingil

is

fran

sız

alm

an

ispan

Nərmin - - - -

Rəna - - - -

Nilufər + - - - - + - -

Aysel - - - + + - - -

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Atalar soumlzləri

Nuumlmunə 1

Atalar soumlzuumlnuuml tamamlayın

Yalanccedilının olmaz

A) ağlı B) dili

C) qohumu D) qonşusu

E) yaddaşı

Həlli Atalar soumlzuumlnə goumlrə yalanccedilının yaddaşı olmaz

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

ldquol gc sl gcrdquo atalar soumlzuumlndəki duumlşmuumlş saitlər sırasını

tapın

A) e o uuml uuml uuml uuml B) uuml uuml e uuml uuml i

C) e e uuml uuml u uuml D) uuml uuml e uuml e uuml

E) e e uuml uuml uuml e

Həlli Atalar soumlzuuml ldquoEl guumlcuuml sel guumlcuumlrdquo olduğundan

yerləri dəyişik verilmiş saitlərin duumlzguumln sıralanması

belədir e uuml uuml e uuml uuml

Duumlzguumln cavab D-dir

7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuuml səviyyəsinin muumləyyən

edilməsi

Nuumlmunə

Hacı Zeynalabdin Şirvani Fernand Magellan Mixail

Lazaryev Ceyms Kuk və Piri Rəisi birləşdirən uumlmumi

cəhəti tapın

A) həkim B) səyyah

C) muumlnəccim D) şair

E) astronom

Həlli Adları ccediləkilən buumltuumln şəxslər məşhur səyyah

olmuşlar

Duumlzguumln cavab B-dir

Fiqurla bağlı testlər Fiqurla bağlı testlər vizual məlumatı təhlil etmə

fəza təsəvvuumlruumlnuumln inkişaf səviyyəsini muumləyyən etmə

muumlqayisə etmə sintez etmə uumlmumiləşdirmə muumlcər-

rədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 alt

boumllmədən ibarətdir

1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

Nuumlmunə 1

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A) B)

C) 5

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi birinci sıradakı sağdakı şəkil

soldakından onun saat əqrəbinin hərəkəti

istiqamətində 900 doumlndərilməsi nəticəsində alınmışdır

Anoloji qaydada ikinci sıradakı soldakı şəkli

doumlndərərək C cavabında goumlstərilən şəkli ala bilərik

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın

3

A) B) C)

D) E)

Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola

qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa

uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-

nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-

dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-

kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr

Duumlzguumln cavab E-dir

2 Şəklin tamamlanması

Nuumlmunə 1

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-

uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və

qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda

ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə

qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və

nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 2

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur

goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və

suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo

işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb

yerləşməlidir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki

fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ

tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ

tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş

xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti

tapırıq

I II III

IV

+ +

4

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi

Nuumlmunə

Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar

bir-birindən 900

saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində

doumlndərməklə alınır

Duumlzguumln cavab A-dır

4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının

qurulması

Nuumlmuumlnə 1

Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun

gələn fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru

900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək

şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı

alınar

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu

qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın

A)

B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan

ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin

hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ

tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir

Bu kubun accedilılışını tapın

A)

B

C) D)

E)

Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər

uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə

yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar

qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda

verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D

cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba

uyğundur

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

5

A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N

Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif

istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol

şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə

uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən

ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol

şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)

2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə

tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt

ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu

muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq

T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə

əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid

olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu

muumləyyənləşdiririk

Duumlzguumln cavab D-dir

5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması

Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın

A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a

Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya

bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən

tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin

koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin

də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun

perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər

olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya

bərabərdir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın

A) 14a

2 B) 15a

2 C) 16a

2 D) 17a

2 E) 18a

2

Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq

Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər

olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə

analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə

a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri

muumləyyənləşdiririk

Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən

fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı

duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi

duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə

bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların

sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər

olacaqdır

6a2+3a

2+2a

2+a

2+4a

2+a

2=17a

2

Duumlzguumln cavab D-dir

Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan

qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və

eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini

qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən

ibarətdir

1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

8

Δ 10

6

A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1

Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə

toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10

olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

3 7 10 20 24 27 54

A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58

Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-

ğunluq var

N M

L P

T K Y

X

X= Y=

a

a

a a

a

a

a

a

a

a

2a

2a

2a

3a a

a

a a

a

a

6

Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58

ədədi gəlməlidir

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

49 23 36 26

83 41 62

A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12

Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə

41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri

arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu

nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq

etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-

da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln

hansında vardır

A) 49 9 B) 121 13

C) 36 4 D) 169 13

E) 64 10

Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144

və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-

dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır

yəni 4236 olur

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5

I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən

III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın

I 6 2 5 1 6

II 129 43 40 8 3

III 10 2 7 1 8

IV

A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2

Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə

qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir

I

II

III

Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5

-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən

yeganə ardıcıllıq C cavabındadır

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Tərəzilər

Nuumlmunə

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) L B) LK

C) KKKL D) LLL

E) KKKK

Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana

yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-

tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL

Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və

deməli MK=KLK=KKKK olar

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8

Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı

qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir

I (25+14+6+12)19=5719=3

II (42+24+7+18)13=9113=7

3 7 +4

10 +3

20 middot2

24 +4

27 +3

54 middot2

+4

3 6 2 5

+3 1

5 6

+5

3 129 43 40

-3 8

5 3

-5

5 10 2 7

+5 1

7 8

+7

5 340 68 63

-5 9

7 2

-7

KLL ML

LL KKKK

MK

I 25

14

12

6 19 3

II 42

24

18

7 13 7

III 4

15

13

10 7

7

Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda

(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A+B=

A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16

Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-

dakı qayda uumlzrə alınır

1+2+1+4=8

3+0+2+0=5

2+0+4+0=6

Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və

A+B=6+9=15 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236

Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri

muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir

Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə

edirik

((200+(3+3))+3+(46))+3=236

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c

C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c

E) a + b + 4c

Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir

Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə

bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III

fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4

duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur

Duumlzguumln cavab E-dir

4 Cədvəl

Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

13 8 6 A

16 14 15 49

24 C B 36

A + B + C =

A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37

Həlli

Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir

A=(3+1)2=16

B=(4-2)3=6

C=(4+2)2=12

16+6+12=34

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

x 15 12 13

y 14 11 12

t 12 9 10

ab+ay+xb+xy+t+c=

8

B

B

B

6

30

12

14

40 20 5

A

((6a)+3+((b00)+3)+3) a

6

3 4

((200+9)+3)6

b

2

2

daxildəki rəqəmi 6-ya vurur

daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir

daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir

2a+b+2c I

II

III

3a+2c

8

A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175

Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq

ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot

(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)

= 1115+10=175

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

2 8 4 10 6

5 11 7 13 9

13 19 15 21 17

10 15 10 17 13

13 21 17 19

A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25

Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən

ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni

(2+8+4+10)4=6

(5+11+7+13)4=9

(13+19+15+21)4=17

(10+15+10+17)4=13

Onda (13+21+17+x)4=19 x=25

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

a 24

b 20

c 42

c=

A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19

Həlli

a+b=24 a=24-b

b+c=20 c=20-b

a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1

a=23 c=19

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 5

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I II III IV V

I 18 14 32 13 19

II 7 4 11 6 5

III 21 15 36 17 19

X+Y= IV 11 13 24 18 6

V 19 23 42 34 8

VI 38 14 52 X Y

A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56

Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin

cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir

Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda

yazılmışdır

I rarr 18+14=13+19 = 32

II rarr 7+4=6+5 = 11

III rarr 21+15=17+19 = 36

IV rarr 11+13=18+6 = 24

V rarr 19+23=34+8 = 42

VI rarr 38+14=X+Y = 52

Duumlzguumln cavab C-dir

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə

qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir

A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400

Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100

40-in 25010040

100 -ni təşkil edir Duumlzguumln

cavab D-dir

Nuumlmunə 2

Piyada gedəcəyi yolun 4

1-ni qət etmişdir O daha

50 m gedərsə yolun 3

1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi

uzunluğu neccedilə metrdir

A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800

Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda

yolun 4

1-i

4

1x

3

1-i isə

3

1x-dir Şərtə əsasən

xx3

150

4

1 x(

3

1-

4

1)=50

12

1x=50

x =600

Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır

Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2

mislinə bərabər idi

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-

ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın

isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən

60-x=2(35-3x)

60-x=70-6x

5x=10 x=2

Duumlzguumln cavab A-dır

9

Nuumlmunə 4

Arif bir işin4

1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin

6

1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6

guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin

qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4

13=

12

1 hissəsini

Murad isə 1 guumlndə işin 6

13=

18

1 hissəsini yerinə

yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin

6(12

1+

18

1)=

6

5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan

6

1

hissəsini Murad 3186

1

18

1

6

1 guumln ərzində yerinə

yetirə bilər

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61

Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ

şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə

bərabərdir

2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15

Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq

b+c=15 b=15-c

2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42

c=12

b=15-c=15-12=3

2a+b=19 2a+3=19 a=8

a+b+c=8+3+12=23

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Şifroqramlar

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

KL0

A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13

Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ

kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr

Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır

5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4

İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2

rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik

yəni 626-62=564

Beləliklə K+L=6+2=8

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

KƏLƏK

ŞƏKƏR

NADİR DƏMİR =

DƏMİR

MƏLƏK

A) 93538 B) 47628

C) 63028 D) 03135

E) 53135

Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab

variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə

şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və

rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək

soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq

lazımdır

Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi

Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun

gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo

hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu

ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun

gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd

63028-dir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

CAAC

CBAABC

A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99

Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=

99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-

nu nəzərə alsaq 11)(9

)(99

CA

CA alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

7 Riyazi əməllər

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I 84 26 = 44

II 35 73 = 36

III 82 28 = 32

IV 97 43 =

A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62

Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq

aşağıdakı kimidir

I 84=32 2 6=12 və 32+12=44

II 35=15 73=21 və 15+21=36

III 82=16 28=16 və 16+16=32

IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq

a 2a+b

b

b+c 2b+3c

c

a+b+c=

19

42 15

10

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I a b = (a b) + 4

II a b = 2(a b)

III a b = a+b

IV 11 9 =

A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52

Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə

nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4

alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I x y =

0y

x yx

0y xyx

II -1 2 3 =

A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4

$$

Həlli

x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa

x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik

Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln

xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0

olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I 188 (300) 263

II 122 (120) 152

III 893 () 915

A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200

Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə

orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə

moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin

fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75

754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı

III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22

4middot22=88 alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A+B+C=100 (A+C)-B=

A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70

Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k

B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən

5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar

Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60

alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) 6213 B) 6214

C) 8123 D) 8125

E) 6123

Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə

180100

50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90

0

Y=300 olduğundan Z=180

0-(90

0+30

0)=60

0 Onda

XYZT=180306090=6123

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

x=112 y=

A) 115

B) 130

C) 180

D) 225

E) 240

Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz

xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1

olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda

x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

y

A

A

B C x

120 80

200

X Y Z T =

Z

50

30deg

T Y

X

1

3

3

5

7

1

y

x 2

1

ƏDƏBİYYAT

1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh

2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh

3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh

4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh

5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

Qәbul proqramları 5

biologiyanı tədris etmədiyinə goumlrə məlum olur ki Samir A-da biologiyanı tədris edir

Aşağıdakı kimi cədvəl qurub mətndə verilənlərə muumlvafiq olaraq xanalarda ldquondashrdquo və ya ldquo+rdquo işarələri qoymaqla da məsələni həll etmək muumlmkuumlnduumlr

Qard

Univfənn

İsgəndər

Cavid

Samir

bio ndash ndash + tarix ndash ndash ndash

A

iqt ndash ndash ndash bio ndash ndash ndash tarix ndash ndash ndash

B

iqt + ndash ndash bio ndash ndash ndash tarix ndash + ndash

C

iqt ndash ndash ndash

b) mətnə əsasən məntiqi nəticənin tapılması Nuumlmunə

Bir sıra uumlzrə yerləşən 9 bina 1-dən başlayaraq ardıcıl noumlmrələnib Binaların uumlccediluuml mavi uumlccediluuml qırmızı uumlccediluuml isə yaşıl rənglə boyanıb Binaların rəngi ilə bağlı aşağıdakılar məlumdur

1 III bina qırmızı rəngdədir 2 I və VI binalar eyni rəngdədir 3 Yaşıl rəngli binaların hamısının noumlmrələri təkdir Aşağıdakılardan hansı muumltləq doğrudur A) IV və VI binalar fərqli rəngdədir B) V bina yaşıl rəngdədir C) I və VIII binalar eyni rəngdədir D) II bina mavi rəngdədir E) IV və VIII binalar eyni rəngdədir

İzahat Duumlzguumln cavab В-dir Yaşıl rəngli binaların noumlmrələri tək rəqəm olduğuna goumlrə 1 3 5 7 və 9 noumlmrəli binalardan uumlccediluuml yaşıl olmalıdır (3) III bina qırmızı rəngdədir (1) I bina da yaşıl rəngli ola bilməz ccediluumlnki elə olsa idi VI bina da yaşıl olmalı idi (2) Bu isə verilənlərə ziddir (3) Deməli 5 7 və 9 noumlmrəli binalar yaşıl rəngdədir Digər 4 cavab variantlarının doğru və ya yanlış olması məlum deyil Bunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln verilmiş mətndəki məlumat kifayət etmir Mətndə verilənləri aşağıdakı kimi cədvəldə qeyd etməklə də goumlrmək olar ki verilmiş cavab variantları arasında muumltləq doğru olanı B-dir

Bina Rəng

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

yaşıl ndash ndash ndash ndash + ndash + ndash + qırmızı + ndash ndash ndash mavi ndash ndash ndash ndash

bax şərt 2 c) verilmiş mətnin məzmunu ilə bağlı suala cavabın tapılması Nuumlmunə ldquoGuumlnahrdquo ldquoharamrdquo anlayışlarına əsaslanan babalarımız heyvanların nəsilvermə vaxtında ov etməz ana heyvana guumlllə atmaz kuumlruumltoumlkmə vaxtında balığa tor qurmaz kuumltləvi heyvan qırğını etməz quş yuvasından yumurta goumltuumlrməzdilər Onlar yaş ağacı kəsməz torpağa qaynar su toumlkməz suyu murdar eləməzdilər Mətndəki məlumatlardan hansı nəticəyə gəlmək muumlmkuumlnduumlr

A) Təbiətin qorunmasında tarixən əhalinin dini mədəniyyəti boumlyuumlk əhəmiyyət daşıyıb

B) Babalarımız ldquoQırmızı kitabrdquoın formalaşmasında iştirak ediblər

C) Babalarımızın dini inancları onların təbiətdən lazımi səviyyədə istifadə etməsinə mane olub

D) Qədim doumlvrlərdə əhali yalnız bitki mənşəli qida qəbul edirdi E) Vətən sevgisi onu qorumaq borcu milli-mənəvi dəyərlərə

soumlykənir İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Verilmiş mətn digər doumlrd nəticəyə gəlməyə əsas vermir

FİQURLA BAĞLI TEST TAPŞIRIQLARI

Bu boumllməyə aid olan test tapşırıqları vizual məlumatı təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə uumlmumiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 altboumllmədən ibarətdir

4 Analogiyaya goumlrә şәklin seccedililmәsi

Nuumlmunə Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin

A) B) C) D) E) İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Verilən şəkillərdə fiqurlar bir-birinin guumlzguumldəki kimi əksidir yalnız qara doumlrdbucaqlılar ağ rəngli doumlrdbucaqlılarla ağ doumlrdbucaqlılar isə qara rəngli doumlrdbucaqlılarla əvəz olunur

5 Şәklin mәntiqi tamamlanması sıranın davam etdirilmәsi

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin Nuumlmunə 1

6 Magistraturaya qәbul ndash 2011

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat

Duumlzguumln cavab D-dir Cavab verərkən 2 meyara fikir vermək lazımdır daxili fiqurların vəziyyətinə və kvadratların daxilindəki cizgilərə Daxili fiqur sətir uumlzrə hər dəfə 90deg saat əqrəbi istiqamətində fırlanır III sətirdəki cizgilər isə I və II sətrin muumlvafiq suumltunundakı cizgilərin kəsişməsindən alınır Nuumlmunə 2

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Verilən doumlrdbucaqlıları uumlst-uumlstə qoyanda yalnız uumlmumi olan qara rənglənmiş hissə qalır

Nuumlmunə 3

A) B) C)

D) E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır ccediluumlnki fiqurlar soldan sağa 1 addım irəliləyirlər və sağdan birinci fiqur soldan birinci fiqurun əvvəlki yerinə keccedilir

6 Fiqurun hissәlәrinin xәyalәn birlәşdirilmәsi

(ayrılması)

Nuumlmunə 1 Verilən hissələrin xəyalən birləşdirilməsindən alınan fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat Duumlzguumln cavab C-dir verilən hissələri birləşdirəndə səkkizbucaqlı fiqur alınır Nuumlmunə 2 ldquordquo işarəsinin əvəzinə uyğun olan variantı tapın

+ =

A) B) C)

D) E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır verilən hissə ilə bu variantdakı hissə bir-birini tamamlayır Bu hissələrin birləşdirilməsindən sağdakı duumlzbucaqlı alınır

Nuumlmunə 3

+ + =

I II III IV

A) B) C)

E) D)

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir

Qәbul proqramları 7

I və II fiqurları uumlst-uumlstə qoyub alınmış fiqurdan III fiquru təşkil edən xətləri ldquoccedilıxmaqrdquo lazımdır

7 Fiqurun hissәlәri arasında fәza

muumlnasibәtlәrinin muumlәyyәn edilmәsi

a) verilmiş accedilılışa muumlvafiq fəza fiqurunun yığılması Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun olan variantı seccedilin

K L M N P R

2 4

5 6

1 3

x y

R K

x ndash y ndash

x y

A) 1 3 B) 1 6 C) 2 3 D) 2 6 E) 3 6 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Verilmiş accedilılışa goumlrə K uumlccedilbucağının oturacağının təpələri 1 və 2 ədədlərinə R uumlccedilbucağının oturacağının təpələri isə 2 və 3 ədədlərinə muumlvafiqdir Beləliklə x ilə 2 işarələnmişdir K uumlccedilbucağından sağda L uumlccedilbucağı ondan sağ tərəfdə isə M uumlccedilbucağı yerləşir Bu uumlccedilbucaqların oturacaqlarının uumlmumi ortaq noumlqtəsi 6-dır Deməli y ilə 6 işarələnib b) fəza fiqurunun accedilılışına muumlvafiq variant(lar)ın tapılması Nuumlmunə 2 Verilmiş kubun accedilılışına muumlvafiq variantları seccedilin

3) 1) 2)

4) 5)

A) 1 35 B) 245 C) 23 D) 24 E) 13 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir II IV və V accedilılış verilmiş kuba uyğun gəlir I və III accedilılışları yığsaq tapşırıqda verilən kubu almaq muumlmkuumln olmayacaq c) fiqurun ccedilevrilməsi nəticəsində alınan variantın tapılması

Nuumlmunə 3

Verilən kubun ixtiyari ccedilevrilməsi nəticəsində alınan cavab variantını seccedilin (kubun uumlzləri fərqli işarələnmişdir)

A)

B)

C)

D) E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Kub ccedilevrildikdə yalnız bu cavab variantındakı kub alına bilər Digər cavab variantlarında tapşırıqda verilən kubun uumlzləri arasındakı fəza muumlnasibətləri pozulur buna goumlrə də onların heccedil biri duumlzguumln cavab deyil

8 Qatlanaraq kәsiklәr edilmiş kağızın accedilılışının tapılması

Nuumlmunə

Qatlanmış rəngli kağızda kəsiklər edilib Fikrən kağızı accedilın və accedilılışa muumlvafiq variantı tapın

8 Magistraturaya qәbul ndash 2011

B) A) C)

D) E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Qatlama xətlərindən hər iki istiqamətdə kəsiklər simmetrik şəkildə əks olunur

MӘNTİQİ-RİYAZİ TEST TAPŞIRIQLARI Məntiqi riyazi boumllməyə aid olan test tapşırıqları ədədlər arasındakı qanunauyğunluğu aşkar etmək qabiliyyətini praktiki riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini qiymətləndirir Bu boumllmə 3 altboumllmədən ibarətdir

9 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması vә tәtbiq

edilmәsi

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin Nuumlmunə 1

9 7

11

20

55 7

5

29

3 5

4

2

7

6

8

A) 10 B) 9 C) 11 D) 1 E) 12 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir İki qonşu dairənin mərkəzlərindəki ədədlərin hasilindən onların cəmini ccedilıxdıqda bu dairələrin kəsişməsindəki ədəd alınır Bu qayda ilə axtarılan ədədi x kimi işarə etsək 8 x ndash (8 + x) = 55 7 x = 63 x = 9 və ya 2 x ndash (2 + x) = 7 x = 9 Nuumlmunə 2

54 32 18 16 6 8 2

А) 62 B) 68 C) 66 D) 70 Е) 64

İzahat Duumlzguumln cavab E-dir Bu sıranı iki altsıraya ayırmaq olar 32 16 8 və 54 18 6 2 Birinci altsırada ( 32 16 8) ədədlər 2 dəfə azalır (32 2= 16 16 2=8) İkinci altsırada (54 18 6 2) ədədlər 3 dəfə azalır (54 3=18 18 3=6 6 3=2) Biz birinci altsıranın birinci ədədini tapmalıyıq Ona goumlrə də 32 ədədini 2-yə vurmaq lazımdır

ki ldquordquo işarəsinə uyğun olan ədədi tapaq 32-ni 2-yə vuranda 64 alınır Nuumlmunə 3

239 (25) 441 546 (100) 212 660 (36) 114 581 () 413

A) 33 B) 36 C) 32 D) 35 E) 49

İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Əvvəlki uumlccedil sıradakı qanunauyğunluğa goumlrə solda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmindən sağda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmini ccedilıxıb alınan fərqi kvadrata yuumlksəltməklə ortadakı ədədi almaq olur Bu cuumlr əməliyyatı sonuncu sırada apardıqda (5+8+1) ndash (4+1+3) = 6 62 = 36 alınır Nuumlmunə 4

734 = 84 362 = 36 632 = 1 841 = 2

563 + 821 =

A) 33 B) 81 C) 112 D) 94 E) 120 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Qarşısında işarəsi olan ədədin rəqəmləri bir-birinə vurulur işarəsi olan ədədin rəqəmləri isə ardıcıl qaydada boumlluumlnuumlr Bu qanunauyğunluğu tətbiq etdikdə (5 6 3) + (8 2 1) = 94 alınır Nuumlmunə 5

=

=

=

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Bərabərlik işarəsi fiqurların tərəflərinin yaxud bucaqlarının sayının cəminə əsaslanır Beləliklə ldquordquo işarəsinin yerinə cəmi 14 tərəfi yaxud bucağı olan fiqurlar olmalıdır Nuumlmunə 6 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin

4 ndash = 3 ndash = 4 ndash 3 =

Qәbul proqramları 9

+ + = А) 10 B) 12 C) 14 D) 16 Е) 18

İzahat Duumlzguumln cavab C-dir Əgər 4 ndash = 3 onda = 1 əgər ndash = 4 onda = 4 + 1= 5 əgər ndash 3 = onda = 5 + 3= 8 Beləliklə + + = 1+ 5+ 8= 14 Nuumlmunə 7

ABC 2 1ABC

6 9 0

times

+

A) 7366 B) 7711 C) 7345 D) 7245 E) 7135

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir ABC-ni 2-yə vuranda 690 alırıqsa ABC=345 345-i 21-ə vurduqda 7245 alırıq Nuumlmunə 8 Aşağıdakı sxemdə K L S N P R rəqəmlərdir Oxla goumlstərilən hər bir rəqəm oumlzuumlndən əvvəlki iki rəqəmin cəmi və ya fərqidir Məsələn N=K+L və ya N= KndashL (ccedilıxma zamanı soldakı rəqəmdən sağdakı ccedilıxılır)

K L S

N P

R

3 2 1

5 1

4

3 2 1

1 1

2

Nuumlmunələr

Eyni qaydada qurulmuş aşağıdakı sxemdə R verilmiş cavab variantlarından hansına bərabər ola bilməz 6

8

R А) 1 B) 3 C) 6 D) 7 Е) 9 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir R=3 olsa P=5 olmalıdır Elə olduqda isə L+6=5 və ya Lndash6=5 şərti oumldənilməlidir Bu isə muumlmkuumln deyil Verilmiş digər cavab variantlarını yoxlayaq R=1 olduqda P=7 L=1 K=9 və ya K=7 olacaq R=6 olduqda P=2 L=8 K=0 olacaq R=7 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq R=9 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq Nuumlmunə 9

= P SSSS

= PP AAASSS

= PS

A) AA B) AAA C) SAA D) SSA E) SSS İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Birinci həll yolu Əgər Р = SSSS-dirsə onda РР = SSSSSSSS = АААSSS buradan ААА = SSSSS = РS Beləliklə РS = ААА İkinci həll yolu Əgər ikinci bərabərliyin hər tərəfinə S əlavə etsək bərabərlik dəyişməyəcək və AAASSSS = PPS olacaq Nəzərə alsaq ki SSSS = P-dir onda noumlvbəti bərabərlik AAA=PS olacaq Nuumlmunə 10 Verilən cədvəlin ilk iki sətrinin tərtib olunma qanunauyğunluğunu muumləyyən edin və bu qanunauyğunluğa goumlrə uumlccediluumlncuuml sətrə əsasən doumlrduumlncuuml sətri tapın

I 5 3 6 4 8 6 12 II 2 4 8 10 20 22 44 III 4 8 6 12 10 20 18 IV A) 3 4 5 7 6 9 10 B) 1 2 4 8 16 32 64 C) 20 18 16 14 12 10 8 D) 1 2 4 8 10 20 22 E) 30 26 22 18 14 10 6

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Birinci sətirdə qanunauyğunluq belədir əvvəlki ədəddən 2 ccedilıxılır alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1-2 n2middot2 hellip) İkinci sətirdə əvvəlki ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1+2 n2middot2 hellip) Uumlccediluumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədəddən 2 ccedilıxılır (n1middot2 n2-2 hellip) Beləliklə doumlrduumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik (n1middot2 n2+2 hellip) Cavab 1 2 4 8 10 20 22 ədədlər sırasından ibarətdir

10 Mәntiqi-riyazi mәsәlәlәrin hәlli Nuumlmunə

laquoYallıraquo rəqsini oynamaq uumlccediluumln 3 oğlan və 4 qız məşq edirlər Rəqsi ifa etmək uumlccediluumln onlar bir sırada qız oğlan qız oğlan qız oğlan qız ardıcıllığı ilə əl-ələ tutmalıdırlar Uşaqlar bu qaydada neccedilə cuumlr duumlzuumllə bilərlər A) 12 B) 64 C) 144 D) 81 E) 30 İzahat Duumlzguumln cavab С-dir

Qızların və oğlanların ayrı duumlzuumllduumlyuumlnuuml hesab edək Qızlar 24 cuumlr (4 nəfər olduqları uumlccediluumln 4321 ) oğlanlar isə 6 cuumlr (3 nəfər olduqları uumlccediluumln 321 ) duumlzuumllə bilərlər Uşaqlar qız-oğlan ardıcıllığı ilə duumlzuumllməli olduğundan bu variantların hasili tapılmalıdır Beləliklə uşaqlar 144 cuumlr ( 624 ) duumlzuumllə bilərlər

11 Qrafik şәklindә verilәnlәrin tәhlili

Nuumlmunə 1 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin

10 Magistraturaya qәbul ndash 2011

O B

A

C

B = 7A С =2А

A =

A) 24ordm B) 36ordm C) 28ordm D) 26ordm E) 32ordm İzahat Duumlzguumln cavab В-dir A + B + C = 360ordm olduğu uumlccediluumln A + 7A + 2A = 360ordm 10A = 360ordm A = 36ordm

Nuumlmunə 2 Avqust ayında universitetin kitabxanasına muumlxtəlif fənlər uumlzrə yeni kitablar gətirildi fəlsəfə riyaziyyat tarix kimya və informatika

Fənlər uumlzrə kitablar

Avqust ayına qədər kitabların sayı

Yeni gətirilən kitabların sayı

Fəlsəfə 350 50 Riyaziyyat 600 200

Tarix 1000 20 Kimya 500 100

İnformatika 400 100 Kitabxanaccedilıya kitabxanada olan 3 fənn uumlzrə kitabların uumlmumi sayının (yeni kitabların sayını nəzərə alaraq) muumltənasib nisbətini goumlstərən aşağıdakı şəkildə diaqram verilmişdir Lakin diaqramda fənlərin adı qeyd olunmamışdır Kitabxanaccedilı isə fənlərin adını muumləyyən etməlidir Diaqramdaki ldquo3rdquo noumlmrəli fənnin adını muumləyyən edin

24

12

15

0

4

8

12

16

20

24

Kitabların sayı

1 2 3Fənlər

A) Fəlsəfə B) Riyaziyyat C) Tarix D) Kimya E) İnformatika

İzahat Duumlzguumln cavab Е-dir Verilən diaqramdan goumlruumlnuumlr ki

Diaqramda goumlstərilən fənlər

Kitabların uumlmumi sayının muumltənasib nisbəti

1 24 2 12 3 15

Diaqramda laquo2raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitablar laquo1raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Yalnız fəlsəfə uumlzrə kitablar riyaziyyat uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Riyaziyyat uumlzrə 800 kitab ndash 24 hissə və ya fəlsəfə uumlzrə 400 kitab ndash 12 hissədirsə onda 15 hissə ndash 500 kitabdır Kitabxanada isə yalnız informatika uumlzrə 500 kitab var

Fənlər uumlzrə kitablar

Avqust ayına qədər

Yeni gətirilən

Uumlmumi

Uumlmumi sayın

muumltənasib nisbəti

Fəlsəfə 350 50 400 12 Riyaziyyat 600 200 800 24

Tarix 1000 20 1020 Kimya 500 100 600

İnformatika 400 100 500 15

MAGİSTRATURAYA QƏBUL İMTAHANINA HAZIRLAŞANLAR UumlCcedilUumlN KOumlMƏKCcedilİ VƏSAİTLƏR

1 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo I hissə Bakı 2010

2 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo II hissə Bakı 2010

3 Boqomolova OB ldquoMəntiq məsələlərirdquo Bakı ldquoCcedilıraqrdquo 2007 4 Əliyev M M ldquoƏqli suallarrdquo Bakı 2010 5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600

заданий М 2007 6 Айзенк Г Классические IQ тесты М 2003 7 Баррет Д Проверь себя Тесты СПб 2007 8 SAT verbal workbook by Justin Kestler 2004 9 GRE Practice general test ETS 2003 10 wwwgreorg (Practice for a GRE test)

Uumlmumi intellekt səviyyəsinin yoxlanılması uumlzrə test tapşırığı nuumlmunələri və onlara dair izahlı məlumat TQDK-nın nəzdində fəaliyyət goumlstərən psixometriya uumlzrə elmi-metodiki seminarda muumlzakirələrdən sonra hazırlanmış və qəbul edilmişdir Seminarın rəhbəri ten İRHəsənovdur

Tələbə Qəbulu uumlzrə Doumlvlət Komissiyası bu materialın tərtibində və təkmilləşdirilməsində iştirak edən seminar iştirakccedilılarına dərin minnətdarlığını bildirir

Qәbul proqramları 11

ACcedilIQ TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ

Uumlmumi intellekt səviyyəsini muumləyyən edən bəzi test tapşırıqları cavab variantları olmadan (accedilıq

tipli) təqdim ediləcək Bu tipli test tapşırıqlarının cavabları cavab kartında muumlvafiq sualın noumlmrəsinin

qarşısındakı cədvəldə aşağıdakı nuumlmunələrdə olduğu kimi qeyd edilməlidir

Nuumlmunə 1

+ a b c d

a 5

b

c

d 7

ac + bc + ad + bd= Сavab 35

3 5

Nuumlmunə 2 Şəkildə ağacın əkildikdən sonra boumlyuumlməsi qrafiki goumlstərilmişdir Qrafikə goumlrə əkildikdən neccedilə il sonra ağacın huumlnduumlrluumlyuuml 7 metr olacaq

1 23 4

6

huumlnduumlrluumlk (m)

zaman (il) Сavab 12

1 2

Nuumlmunə 3

U H U 2 N

Y Y C 0 1 3 5 2 K U D L L

times

+

U + L = Сavab 6

6

12 Magistraturaya qәbul ndash 2011

Nuumlmunə 4

800 zəngli saatın 60-i 50 endirimlə 10-i isə 30 endirimlə satılıb Qalan hissə isə biri 8 manata olmaqla endirimsiz satılıb Endirimlə satılan zəngli saatların satışından neccedilə manat əldə olunub Cavab 2368

2 3 6 8

Nuumlmunə 5

Ana və onun uumlccediləm uşaqlarının yaşlarının hasili 216-ya bərabərdir (yaşlar tam ədədlərlə ifadə olunub) Uumlccediləmlərin yaşını muumləyyən edin Cavab 2

2

1

Məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə doumlvlət qulluğuna qəbul uumlccediluumln test imtahanı proqramı və izahlı test

tapşırıqları nuumlmunələrindən ibarət metodiki vəsait

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

Doumlvlət qulluğuna qəbulla bağlı keccedilirilən

muumlsabiqənin test imtahanlarında istifadə olunacaq

məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə test

bloku aşağıdakı 3 boumllməyə aid test tapşırıqlarından

tərtib olunur

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər

Fiqurla bağlı testlər

Məntiqi ndash riyazi testlər

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər 1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması

2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi

3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi

4 Anaqramlar

5 Mətnin məntiqi təhlili

6 Atalar soumlzləri

7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuumlnuumln səviyyəsinin muumləyyən

edilməsi

Fiqurla bağlı testlər 1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

2 Şəklin məntiqi tamamlanması

3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi

4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının qurul-

ması

Məntiqi-riyazi testlər 1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

2 Tərəzilər

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

4 Cədvəl

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

6 Şifroqramlar

7 Riyazi əməllər

8 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili

Test tapşırıqları nuumlmunələri

Aşağıda buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının

nuumlmunələri təqdim edilmişdir Bu nuumlmunələr test

tapşırıqlarının noumlvləri ilə tanış olmağa imkan verir və

onların yerinə yetirilməsi uumlccediluumln muumləyyən faydalı

vərdişlərin qazanılmasına xidmət edir

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan testlərlə soumlz

ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı

təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə

uumlmuumlmiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin

istifadəsində incəlikləri hiss etmə qabiliyyətləri

yoxlanılır Bu boumllmə 7 alt boumllmədən ibarətdir

1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması

Nuumlmunə

Cuumlmlənin doğru mənasını tamamlayan cavabı tapın

Naharola bilməz

A) stolsuz B) qab-qacaqsız

C) qidasız D) susuz

E) stulsuz

Həlli Nahar uumlccediluumln ən muumltləq olanı qidadır Qida

olmazsa nahar ola bilməz

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi

Nuumlmunə

Digərlərindən fərqlənən soumlzuuml tapın

A) ccedilaqqal B) tuumllkuuml

C) qoyun D) pişik

E) it

Həlli Verilmiş variantlardan yalnız qoyun ət yemir

otla qidalanır

Duumlzguumln cavab C-dir

3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi

Nuumlmunə

Verilən soumlzlər cuumltuuml arasındakı məntiqi əlaqəyə analoji

olan variantı tapın (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə

alınmalıdır)

həkim-terapevt

A) dosent-aspirant B) cinayətkar-qatil

C) bəstəkar-şair D) uşaq-adam

E) diktor-rejissor

Həlli Tapşırıqda verilən ldquohəkim-terapevtrdquo soumlzləri

arasında məntiqi əlaqə var terapevt muumltləq həkimdir

Başqa soumlzlə ldquoterapevtrdquo anlayışı ldquohəkimrdquo anlayışının

alt ccediloxluğudur Uyğun olaraq demək olar ki qatil də

cinayətkardır

Duumlzguumln cavab B-dir

4 Anaqramlar

Nuumlmunə

Anaqramlardan biri ccedilay adını bildirmir

A) zmanoa B) seyyine

C) mspsiiis D) prend

E) ltabik

Həlli Buumltuumln cavablarda soumlzlər anaqram şəklində

verilmişdir A cavabındakı anaqram Amazon B-də

Yenisey C-də Missisipi D-də Dnepr E-də isə Baltik

oxunmalıdır Goumlruumlnduumlyuuml kimi Amazon Yenisey

Missisipi Dnepr ccedilay adları Baltik isə dəniz adıdır

Duumlzguumln cavab E-dir

5 Mətnin məntiqi təhlili

Nuumlmunə

Nərmin Rəna Nilufər və Aysel muumlxtəlif ccedilalğı

alətlərində (pianoda kamanccedilada skripkada arfada)

2

ifa edə bilirlər Lakin hər biri ancaq bir alətdə ccedilala

bilir Eyni zamanda onların hər biri bir xarici dil bilir

(ingilis alman fransız və ispan)

Məlumdur ki

1) Skripkada ccedilala bilən qız ispan dilini bilir

2) Rəna arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini bilmir

3) Nərmin də arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini

bilmir

4) Nilufər fransız dilini bilir lakin arfada ccedilala bilmir

Aysel hansı alətdə ifa edir və hansı xarici dili bilir

A) arfa ingilis dili B) arfa ispan dili

C) skripka ispan dili D) kamanccedila ispan dili

E) kamanccedila alman dili

Həlli Cədvəl qurmaqla məsələnin həllinə nəzər

yetirək İkinci şərtə əsasən ldquoRənardquo sətri ilə ldquopianordquo

ldquoarfardquo ldquoingilisrdquo suumltunlarının kəsişdiyi xanalarda ccedilıx-

ma işarəsini yazaq

Uumlccediluumlncuuml şərtə əsasən Nərmin də bu alətlərdə ccedilalmır

və ingilis dilini bilmir Bu şərti də cədvəldə ccedilıxma

işarəsi ilə qeyd edək

Doumlrduumlncuuml şərtə goumlrə Nilufər fransız dilini bilir

lakin arfada ccedilala bilmir

Bu şərti də uyğun xanalarda toplama və ccedilıxma

işarələrini yazmaqla goumlstərək Onda ldquoNilufərrdquo sətri ilə

ldquoingilisrdquo ldquoalmanrdquovə ldquoispanrdquo suumltunlarının kəsişdiyi

xanalarda ccedilıxma işarəsini yazırıq Digər tərəfdən əgər

Nilufər fransız dilini bilirsə onda Nərmin Rəna və

Aysel bu dili bilmirlər Bunu uyğun xanalarda ccedilıxma

işarəsini yazmaqla qeyd edirik Cədvəldən goumlruumlnuumlr ki

Aysel arfada ccedilalır və ingilis dilini bilir Buumltuumln bu

deyilənlərdən sonra cədvəl aşağıdakı şəkildə olur

Ccedilalğı aləti

və dil

Ad pia

no

kam

anccedila

skri

pka

arfa

ingil

is

fran

sız

alm

an

ispan

Nərmin - - - -

Rəna - - - -

Nilufər + - - - - + - -

Aysel - - - + + - - -

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Atalar soumlzləri

Nuumlmunə 1

Atalar soumlzuumlnuuml tamamlayın

Yalanccedilının olmaz

A) ağlı B) dili

C) qohumu D) qonşusu

E) yaddaşı

Həlli Atalar soumlzuumlnə goumlrə yalanccedilının yaddaşı olmaz

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

ldquol gc sl gcrdquo atalar soumlzuumlndəki duumlşmuumlş saitlər sırasını

tapın

A) e o uuml uuml uuml uuml B) uuml uuml e uuml uuml i

C) e e uuml uuml u uuml D) uuml uuml e uuml e uuml

E) e e uuml uuml uuml e

Həlli Atalar soumlzuuml ldquoEl guumlcuuml sel guumlcuumlrdquo olduğundan

yerləri dəyişik verilmiş saitlərin duumlzguumln sıralanması

belədir e uuml uuml e uuml uuml

Duumlzguumln cavab D-dir

7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuuml səviyyəsinin muumləyyən

edilməsi

Nuumlmunə

Hacı Zeynalabdin Şirvani Fernand Magellan Mixail

Lazaryev Ceyms Kuk və Piri Rəisi birləşdirən uumlmumi

cəhəti tapın

A) həkim B) səyyah

C) muumlnəccim D) şair

E) astronom

Həlli Adları ccediləkilən buumltuumln şəxslər məşhur səyyah

olmuşlar

Duumlzguumln cavab B-dir

Fiqurla bağlı testlər Fiqurla bağlı testlər vizual məlumatı təhlil etmə

fəza təsəvvuumlruumlnuumln inkişaf səviyyəsini muumləyyən etmə

muumlqayisə etmə sintez etmə uumlmumiləşdirmə muumlcər-

rədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 alt

boumllmədən ibarətdir

1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

Nuumlmunə 1

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A) B)

C) 5

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi birinci sıradakı sağdakı şəkil

soldakından onun saat əqrəbinin hərəkəti

istiqamətində 900 doumlndərilməsi nəticəsində alınmışdır

Anoloji qaydada ikinci sıradakı soldakı şəkli

doumlndərərək C cavabında goumlstərilən şəkli ala bilərik

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın

3

A) B) C)

D) E)

Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola

qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa

uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-

nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-

dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-

kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr

Duumlzguumln cavab E-dir

2 Şəklin tamamlanması

Nuumlmunə 1

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-

uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və

qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda

ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə

qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və

nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 2

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur

goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və

suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo

işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb

yerləşməlidir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki

fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ

tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ

tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş

xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti

tapırıq

I II III

IV

+ +

4

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi

Nuumlmunə

Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar

bir-birindən 900

saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində

doumlndərməklə alınır

Duumlzguumln cavab A-dır

4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının

qurulması

Nuumlmuumlnə 1

Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun

gələn fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru

900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək

şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı

alınar

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu

qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın

A)

B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan

ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin

hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ

tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir

Bu kubun accedilılışını tapın

A)

B

C) D)

E)

Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər

uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə

yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar

qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda

verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D

cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba

uyğundur

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

5

A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N

Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif

istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol

şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə

uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən

ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol

şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)

2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə

tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt

ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu

muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq

T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə

əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid

olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu

muumləyyənləşdiririk

Duumlzguumln cavab D-dir

5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması

Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın

A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a

Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya

bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən

tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin

koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin

də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun

perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər

olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya

bərabərdir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın

A) 14a

2 B) 15a

2 C) 16a

2 D) 17a

2 E) 18a

2

Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq

Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər

olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə

analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə

a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri

muumləyyənləşdiririk

Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən

fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı

duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi

duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə

bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların

sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər

olacaqdır

6a2+3a

2+2a

2+a

2+4a

2+a

2=17a

2

Duumlzguumln cavab D-dir

Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan

qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və

eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini

qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən

ibarətdir

1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

8

Δ 10

6

A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1

Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə

toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10

olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

3 7 10 20 24 27 54

A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58

Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-

ğunluq var

N M

L P

T K Y

X

X= Y=

a

a

a a

a

a

a

a

a

a

2a

2a

2a

3a a

a

a a

a

a

6

Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58

ədədi gəlməlidir

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

49 23 36 26

83 41 62

A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12

Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə

41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri

arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu

nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq

etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-

da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln

hansında vardır

A) 49 9 B) 121 13

C) 36 4 D) 169 13

E) 64 10

Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144

və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-

dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır

yəni 4236 olur

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5

I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən

III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın

I 6 2 5 1 6

II 129 43 40 8 3

III 10 2 7 1 8

IV

A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2

Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə

qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir

I

II

III

Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5

-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən

yeganə ardıcıllıq C cavabındadır

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Tərəzilər

Nuumlmunə

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) L B) LK

C) KKKL D) LLL

E) KKKK

Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana

yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-

tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL

Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və

deməli MK=KLK=KKKK olar

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8

Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı

qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir

I (25+14+6+12)19=5719=3

II (42+24+7+18)13=9113=7

3 7 +4

10 +3

20 middot2

24 +4

27 +3

54 middot2

+4

3 6 2 5

+3 1

5 6

+5

3 129 43 40

-3 8

5 3

-5

5 10 2 7

+5 1

7 8

+7

5 340 68 63

-5 9

7 2

-7

KLL ML

LL KKKK

MK

I 25

14

12

6 19 3

II 42

24

18

7 13 7

III 4

15

13

10 7

7

Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda

(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A+B=

A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16

Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-

dakı qayda uumlzrə alınır

1+2+1+4=8

3+0+2+0=5

2+0+4+0=6

Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və

A+B=6+9=15 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236

Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri

muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir

Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə

edirik

((200+(3+3))+3+(46))+3=236

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c

C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c

E) a + b + 4c

Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir

Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə

bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III

fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4

duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur

Duumlzguumln cavab E-dir

4 Cədvəl

Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

13 8 6 A

16 14 15 49

24 C B 36

A + B + C =

A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37

Həlli

Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir

A=(3+1)2=16

B=(4-2)3=6

C=(4+2)2=12

16+6+12=34

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

x 15 12 13

y 14 11 12

t 12 9 10

ab+ay+xb+xy+t+c=

8

B

B

B

6

30

12

14

40 20 5

A

((6a)+3+((b00)+3)+3) a

6

3 4

((200+9)+3)6

b

2

2

daxildəki rəqəmi 6-ya vurur

daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir

daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir

2a+b+2c I

II

III

3a+2c

8

A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175

Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq

ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot

(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)

= 1115+10=175

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

2 8 4 10 6

5 11 7 13 9

13 19 15 21 17

10 15 10 17 13

13 21 17 19

A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25

Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən

ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni

(2+8+4+10)4=6

(5+11+7+13)4=9

(13+19+15+21)4=17

(10+15+10+17)4=13

Onda (13+21+17+x)4=19 x=25

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

a 24

b 20

c 42

c=

A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19

Həlli

a+b=24 a=24-b

b+c=20 c=20-b

a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1

a=23 c=19

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 5

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I II III IV V

I 18 14 32 13 19

II 7 4 11 6 5

III 21 15 36 17 19

X+Y= IV 11 13 24 18 6

V 19 23 42 34 8

VI 38 14 52 X Y

A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56

Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin

cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir

Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda

yazılmışdır

I rarr 18+14=13+19 = 32

II rarr 7+4=6+5 = 11

III rarr 21+15=17+19 = 36

IV rarr 11+13=18+6 = 24

V rarr 19+23=34+8 = 42

VI rarr 38+14=X+Y = 52

Duumlzguumln cavab C-dir

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə

qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir

A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400

Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100

40-in 25010040

100 -ni təşkil edir Duumlzguumln

cavab D-dir

Nuumlmunə 2

Piyada gedəcəyi yolun 4

1-ni qət etmişdir O daha

50 m gedərsə yolun 3

1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi

uzunluğu neccedilə metrdir

A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800

Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda

yolun 4

1-i

4

1x

3

1-i isə

3

1x-dir Şərtə əsasən

xx3

150

4

1 x(

3

1-

4

1)=50

12

1x=50

x =600

Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır

Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2

mislinə bərabər idi

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-

ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın

isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən

60-x=2(35-3x)

60-x=70-6x

5x=10 x=2

Duumlzguumln cavab A-dır

9

Nuumlmunə 4

Arif bir işin4

1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin

6

1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6

guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin

qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4

13=

12

1 hissəsini

Murad isə 1 guumlndə işin 6

13=

18

1 hissəsini yerinə

yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin

6(12

1+

18

1)=

6

5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan

6

1

hissəsini Murad 3186

1

18

1

6

1 guumln ərzində yerinə

yetirə bilər

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61

Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ

şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə

bərabərdir

2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15

Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq

b+c=15 b=15-c

2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42

c=12

b=15-c=15-12=3

2a+b=19 2a+3=19 a=8

a+b+c=8+3+12=23

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Şifroqramlar

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

KL0

A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13

Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ

kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr

Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır

5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4

İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2

rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik

yəni 626-62=564

Beləliklə K+L=6+2=8

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

KƏLƏK

ŞƏKƏR

NADİR DƏMİR =

DƏMİR

MƏLƏK

A) 93538 B) 47628

C) 63028 D) 03135

E) 53135

Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab

variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə

şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və

rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək

soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq

lazımdır

Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi

Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun

gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo

hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu

ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun

gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd

63028-dir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

CAAC

CBAABC

A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99

Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=

99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-

nu nəzərə alsaq 11)(9

)(99

CA

CA alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

7 Riyazi əməllər

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I 84 26 = 44

II 35 73 = 36

III 82 28 = 32

IV 97 43 =

A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62

Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq

aşağıdakı kimidir

I 84=32 2 6=12 və 32+12=44

II 35=15 73=21 və 15+21=36

III 82=16 28=16 və 16+16=32

IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq

a 2a+b

b

b+c 2b+3c

c

a+b+c=

19

42 15

10

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I a b = (a b) + 4

II a b = 2(a b)

III a b = a+b

IV 11 9 =

A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52

Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə

nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4

alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I x y =

0y

x yx

0y xyx

II -1 2 3 =

A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4

$$

Həlli

x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa

x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik

Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln

xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0

olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I 188 (300) 263

II 122 (120) 152

III 893 () 915

A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200

Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə

orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə

moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin

fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75

754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı

III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22

4middot22=88 alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A+B+C=100 (A+C)-B=

A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70

Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k

B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən

5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar

Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60

alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) 6213 B) 6214

C) 8123 D) 8125

E) 6123

Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə

180100

50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90

0

Y=300 olduğundan Z=180

0-(90

0+30

0)=60

0 Onda

XYZT=180306090=6123

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

x=112 y=

A) 115

B) 130

C) 180

D) 225

E) 240

Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz

xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1

olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda

x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

y

A

A

B C x

120 80

200

X Y Z T =

Z

50

30deg

T Y

X

1

3

3

5

7

1

y

x 2

1

ƏDƏBİYYAT

1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh

2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh

3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh

4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh

5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

6 Magistraturaya qәbul ndash 2011

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat

Duumlzguumln cavab D-dir Cavab verərkən 2 meyara fikir vermək lazımdır daxili fiqurların vəziyyətinə və kvadratların daxilindəki cizgilərə Daxili fiqur sətir uumlzrə hər dəfə 90deg saat əqrəbi istiqamətində fırlanır III sətirdəki cizgilər isə I və II sətrin muumlvafiq suumltunundakı cizgilərin kəsişməsindən alınır Nuumlmunə 2

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Verilən doumlrdbucaqlıları uumlst-uumlstə qoyanda yalnız uumlmumi olan qara rənglənmiş hissə qalır

Nuumlmunə 3

A) B) C)

D) E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır ccediluumlnki fiqurlar soldan sağa 1 addım irəliləyirlər və sağdan birinci fiqur soldan birinci fiqurun əvvəlki yerinə keccedilir

6 Fiqurun hissәlәrinin xәyalәn birlәşdirilmәsi

(ayrılması)

Nuumlmunə 1 Verilən hissələrin xəyalən birləşdirilməsindən alınan fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat Duumlzguumln cavab C-dir verilən hissələri birləşdirəndə səkkizbucaqlı fiqur alınır Nuumlmunə 2 ldquordquo işarəsinin əvəzinə uyğun olan variantı tapın

+ =

A) B) C)

D) E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır verilən hissə ilə bu variantdakı hissə bir-birini tamamlayır Bu hissələrin birləşdirilməsindən sağdakı duumlzbucaqlı alınır

Nuumlmunə 3

+ + =

I II III IV

A) B) C)

E) D)

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir

Qәbul proqramları 7

I və II fiqurları uumlst-uumlstə qoyub alınmış fiqurdan III fiquru təşkil edən xətləri ldquoccedilıxmaqrdquo lazımdır

7 Fiqurun hissәlәri arasında fәza

muumlnasibәtlәrinin muumlәyyәn edilmәsi

a) verilmiş accedilılışa muumlvafiq fəza fiqurunun yığılması Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun olan variantı seccedilin

K L M N P R

2 4

5 6

1 3

x y

R K

x ndash y ndash

x y

A) 1 3 B) 1 6 C) 2 3 D) 2 6 E) 3 6 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Verilmiş accedilılışa goumlrə K uumlccedilbucağının oturacağının təpələri 1 və 2 ədədlərinə R uumlccedilbucağının oturacağının təpələri isə 2 və 3 ədədlərinə muumlvafiqdir Beləliklə x ilə 2 işarələnmişdir K uumlccedilbucağından sağda L uumlccedilbucağı ondan sağ tərəfdə isə M uumlccedilbucağı yerləşir Bu uumlccedilbucaqların oturacaqlarının uumlmumi ortaq noumlqtəsi 6-dır Deməli y ilə 6 işarələnib b) fəza fiqurunun accedilılışına muumlvafiq variant(lar)ın tapılması Nuumlmunə 2 Verilmiş kubun accedilılışına muumlvafiq variantları seccedilin

3) 1) 2)

4) 5)

A) 1 35 B) 245 C) 23 D) 24 E) 13 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir II IV və V accedilılış verilmiş kuba uyğun gəlir I və III accedilılışları yığsaq tapşırıqda verilən kubu almaq muumlmkuumln olmayacaq c) fiqurun ccedilevrilməsi nəticəsində alınan variantın tapılması

Nuumlmunə 3

Verilən kubun ixtiyari ccedilevrilməsi nəticəsində alınan cavab variantını seccedilin (kubun uumlzləri fərqli işarələnmişdir)

A)

B)

C)

D) E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Kub ccedilevrildikdə yalnız bu cavab variantındakı kub alına bilər Digər cavab variantlarında tapşırıqda verilən kubun uumlzləri arasındakı fəza muumlnasibətləri pozulur buna goumlrə də onların heccedil biri duumlzguumln cavab deyil

8 Qatlanaraq kәsiklәr edilmiş kağızın accedilılışının tapılması

Nuumlmunə

Qatlanmış rəngli kağızda kəsiklər edilib Fikrən kağızı accedilın və accedilılışa muumlvafiq variantı tapın

8 Magistraturaya qәbul ndash 2011

B) A) C)

D) E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Qatlama xətlərindən hər iki istiqamətdə kəsiklər simmetrik şəkildə əks olunur

MӘNTİQİ-RİYAZİ TEST TAPŞIRIQLARI Məntiqi riyazi boumllməyə aid olan test tapşırıqları ədədlər arasındakı qanunauyğunluğu aşkar etmək qabiliyyətini praktiki riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini qiymətləndirir Bu boumllmə 3 altboumllmədən ibarətdir

9 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması vә tәtbiq

edilmәsi

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin Nuumlmunə 1

9 7

11

20

55 7

5

29

3 5

4

2

7

6

8

A) 10 B) 9 C) 11 D) 1 E) 12 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir İki qonşu dairənin mərkəzlərindəki ədədlərin hasilindən onların cəmini ccedilıxdıqda bu dairələrin kəsişməsindəki ədəd alınır Bu qayda ilə axtarılan ədədi x kimi işarə etsək 8 x ndash (8 + x) = 55 7 x = 63 x = 9 və ya 2 x ndash (2 + x) = 7 x = 9 Nuumlmunə 2

54 32 18 16 6 8 2

А) 62 B) 68 C) 66 D) 70 Е) 64

İzahat Duumlzguumln cavab E-dir Bu sıranı iki altsıraya ayırmaq olar 32 16 8 və 54 18 6 2 Birinci altsırada ( 32 16 8) ədədlər 2 dəfə azalır (32 2= 16 16 2=8) İkinci altsırada (54 18 6 2) ədədlər 3 dəfə azalır (54 3=18 18 3=6 6 3=2) Biz birinci altsıranın birinci ədədini tapmalıyıq Ona goumlrə də 32 ədədini 2-yə vurmaq lazımdır

ki ldquordquo işarəsinə uyğun olan ədədi tapaq 32-ni 2-yə vuranda 64 alınır Nuumlmunə 3

239 (25) 441 546 (100) 212 660 (36) 114 581 () 413

A) 33 B) 36 C) 32 D) 35 E) 49

İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Əvvəlki uumlccedil sıradakı qanunauyğunluğa goumlrə solda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmindən sağda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmini ccedilıxıb alınan fərqi kvadrata yuumlksəltməklə ortadakı ədədi almaq olur Bu cuumlr əməliyyatı sonuncu sırada apardıqda (5+8+1) ndash (4+1+3) = 6 62 = 36 alınır Nuumlmunə 4

734 = 84 362 = 36 632 = 1 841 = 2

563 + 821 =

A) 33 B) 81 C) 112 D) 94 E) 120 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Qarşısında işarəsi olan ədədin rəqəmləri bir-birinə vurulur işarəsi olan ədədin rəqəmləri isə ardıcıl qaydada boumlluumlnuumlr Bu qanunauyğunluğu tətbiq etdikdə (5 6 3) + (8 2 1) = 94 alınır Nuumlmunə 5

=

=

=

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Bərabərlik işarəsi fiqurların tərəflərinin yaxud bucaqlarının sayının cəminə əsaslanır Beləliklə ldquordquo işarəsinin yerinə cəmi 14 tərəfi yaxud bucağı olan fiqurlar olmalıdır Nuumlmunə 6 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin

4 ndash = 3 ndash = 4 ndash 3 =

Qәbul proqramları 9

+ + = А) 10 B) 12 C) 14 D) 16 Е) 18

İzahat Duumlzguumln cavab C-dir Əgər 4 ndash = 3 onda = 1 əgər ndash = 4 onda = 4 + 1= 5 əgər ndash 3 = onda = 5 + 3= 8 Beləliklə + + = 1+ 5+ 8= 14 Nuumlmunə 7

ABC 2 1ABC

6 9 0

times

+

A) 7366 B) 7711 C) 7345 D) 7245 E) 7135

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir ABC-ni 2-yə vuranda 690 alırıqsa ABC=345 345-i 21-ə vurduqda 7245 alırıq Nuumlmunə 8 Aşağıdakı sxemdə K L S N P R rəqəmlərdir Oxla goumlstərilən hər bir rəqəm oumlzuumlndən əvvəlki iki rəqəmin cəmi və ya fərqidir Məsələn N=K+L və ya N= KndashL (ccedilıxma zamanı soldakı rəqəmdən sağdakı ccedilıxılır)

K L S

N P

R

3 2 1

5 1

4

3 2 1

1 1

2

Nuumlmunələr

Eyni qaydada qurulmuş aşağıdakı sxemdə R verilmiş cavab variantlarından hansına bərabər ola bilməz 6

8

R А) 1 B) 3 C) 6 D) 7 Е) 9 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir R=3 olsa P=5 olmalıdır Elə olduqda isə L+6=5 və ya Lndash6=5 şərti oumldənilməlidir Bu isə muumlmkuumln deyil Verilmiş digər cavab variantlarını yoxlayaq R=1 olduqda P=7 L=1 K=9 və ya K=7 olacaq R=6 olduqda P=2 L=8 K=0 olacaq R=7 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq R=9 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq Nuumlmunə 9

= P SSSS

= PP AAASSS

= PS

A) AA B) AAA C) SAA D) SSA E) SSS İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Birinci həll yolu Əgər Р = SSSS-dirsə onda РР = SSSSSSSS = АААSSS buradan ААА = SSSSS = РS Beləliklə РS = ААА İkinci həll yolu Əgər ikinci bərabərliyin hər tərəfinə S əlavə etsək bərabərlik dəyişməyəcək və AAASSSS = PPS olacaq Nəzərə alsaq ki SSSS = P-dir onda noumlvbəti bərabərlik AAA=PS olacaq Nuumlmunə 10 Verilən cədvəlin ilk iki sətrinin tərtib olunma qanunauyğunluğunu muumləyyən edin və bu qanunauyğunluğa goumlrə uumlccediluumlncuuml sətrə əsasən doumlrduumlncuuml sətri tapın

I 5 3 6 4 8 6 12 II 2 4 8 10 20 22 44 III 4 8 6 12 10 20 18 IV A) 3 4 5 7 6 9 10 B) 1 2 4 8 16 32 64 C) 20 18 16 14 12 10 8 D) 1 2 4 8 10 20 22 E) 30 26 22 18 14 10 6

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Birinci sətirdə qanunauyğunluq belədir əvvəlki ədəddən 2 ccedilıxılır alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1-2 n2middot2 hellip) İkinci sətirdə əvvəlki ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1+2 n2middot2 hellip) Uumlccediluumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədəddən 2 ccedilıxılır (n1middot2 n2-2 hellip) Beləliklə doumlrduumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik (n1middot2 n2+2 hellip) Cavab 1 2 4 8 10 20 22 ədədlər sırasından ibarətdir

10 Mәntiqi-riyazi mәsәlәlәrin hәlli Nuumlmunə

laquoYallıraquo rəqsini oynamaq uumlccediluumln 3 oğlan və 4 qız məşq edirlər Rəqsi ifa etmək uumlccediluumln onlar bir sırada qız oğlan qız oğlan qız oğlan qız ardıcıllığı ilə əl-ələ tutmalıdırlar Uşaqlar bu qaydada neccedilə cuumlr duumlzuumllə bilərlər A) 12 B) 64 C) 144 D) 81 E) 30 İzahat Duumlzguumln cavab С-dir

Qızların və oğlanların ayrı duumlzuumllduumlyuumlnuuml hesab edək Qızlar 24 cuumlr (4 nəfər olduqları uumlccediluumln 4321 ) oğlanlar isə 6 cuumlr (3 nəfər olduqları uumlccediluumln 321 ) duumlzuumllə bilərlər Uşaqlar qız-oğlan ardıcıllığı ilə duumlzuumllməli olduğundan bu variantların hasili tapılmalıdır Beləliklə uşaqlar 144 cuumlr ( 624 ) duumlzuumllə bilərlər

11 Qrafik şәklindә verilәnlәrin tәhlili

Nuumlmunə 1 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin

10 Magistraturaya qәbul ndash 2011

O B

A

C

B = 7A С =2А

A =

A) 24ordm B) 36ordm C) 28ordm D) 26ordm E) 32ordm İzahat Duumlzguumln cavab В-dir A + B + C = 360ordm olduğu uumlccediluumln A + 7A + 2A = 360ordm 10A = 360ordm A = 36ordm

Nuumlmunə 2 Avqust ayında universitetin kitabxanasına muumlxtəlif fənlər uumlzrə yeni kitablar gətirildi fəlsəfə riyaziyyat tarix kimya və informatika

Fənlər uumlzrə kitablar

Avqust ayına qədər kitabların sayı

Yeni gətirilən kitabların sayı

Fəlsəfə 350 50 Riyaziyyat 600 200

Tarix 1000 20 Kimya 500 100

İnformatika 400 100 Kitabxanaccedilıya kitabxanada olan 3 fənn uumlzrə kitabların uumlmumi sayının (yeni kitabların sayını nəzərə alaraq) muumltənasib nisbətini goumlstərən aşağıdakı şəkildə diaqram verilmişdir Lakin diaqramda fənlərin adı qeyd olunmamışdır Kitabxanaccedilı isə fənlərin adını muumləyyən etməlidir Diaqramdaki ldquo3rdquo noumlmrəli fənnin adını muumləyyən edin

24

12

15

0

4

8

12

16

20

24

Kitabların sayı

1 2 3Fənlər

A) Fəlsəfə B) Riyaziyyat C) Tarix D) Kimya E) İnformatika

İzahat Duumlzguumln cavab Е-dir Verilən diaqramdan goumlruumlnuumlr ki

Diaqramda goumlstərilən fənlər

Kitabların uumlmumi sayının muumltənasib nisbəti

1 24 2 12 3 15

Diaqramda laquo2raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitablar laquo1raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Yalnız fəlsəfə uumlzrə kitablar riyaziyyat uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Riyaziyyat uumlzrə 800 kitab ndash 24 hissə və ya fəlsəfə uumlzrə 400 kitab ndash 12 hissədirsə onda 15 hissə ndash 500 kitabdır Kitabxanada isə yalnız informatika uumlzrə 500 kitab var

Fənlər uumlzrə kitablar

Avqust ayına qədər

Yeni gətirilən

Uumlmumi

Uumlmumi sayın

muumltənasib nisbəti

Fəlsəfə 350 50 400 12 Riyaziyyat 600 200 800 24

Tarix 1000 20 1020 Kimya 500 100 600

İnformatika 400 100 500 15

MAGİSTRATURAYA QƏBUL İMTAHANINA HAZIRLAŞANLAR UumlCcedilUumlN KOumlMƏKCcedilİ VƏSAİTLƏR

1 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo I hissə Bakı 2010

2 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo II hissə Bakı 2010

3 Boqomolova OB ldquoMəntiq məsələlərirdquo Bakı ldquoCcedilıraqrdquo 2007 4 Əliyev M M ldquoƏqli suallarrdquo Bakı 2010 5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600

заданий М 2007 6 Айзенк Г Классические IQ тесты М 2003 7 Баррет Д Проверь себя Тесты СПб 2007 8 SAT verbal workbook by Justin Kestler 2004 9 GRE Practice general test ETS 2003 10 wwwgreorg (Practice for a GRE test)

Uumlmumi intellekt səviyyəsinin yoxlanılması uumlzrə test tapşırığı nuumlmunələri və onlara dair izahlı məlumat TQDK-nın nəzdində fəaliyyət goumlstərən psixometriya uumlzrə elmi-metodiki seminarda muumlzakirələrdən sonra hazırlanmış və qəbul edilmişdir Seminarın rəhbəri ten İRHəsənovdur

Tələbə Qəbulu uumlzrə Doumlvlət Komissiyası bu materialın tərtibində və təkmilləşdirilməsində iştirak edən seminar iştirakccedilılarına dərin minnətdarlığını bildirir

Qәbul proqramları 11

ACcedilIQ TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ

Uumlmumi intellekt səviyyəsini muumləyyən edən bəzi test tapşırıqları cavab variantları olmadan (accedilıq

tipli) təqdim ediləcək Bu tipli test tapşırıqlarının cavabları cavab kartında muumlvafiq sualın noumlmrəsinin

qarşısındakı cədvəldə aşağıdakı nuumlmunələrdə olduğu kimi qeyd edilməlidir

Nuumlmunə 1

+ a b c d

a 5

b

c

d 7

ac + bc + ad + bd= Сavab 35

3 5

Nuumlmunə 2 Şəkildə ağacın əkildikdən sonra boumlyuumlməsi qrafiki goumlstərilmişdir Qrafikə goumlrə əkildikdən neccedilə il sonra ağacın huumlnduumlrluumlyuuml 7 metr olacaq

1 23 4

6

huumlnduumlrluumlk (m)

zaman (il) Сavab 12

1 2

Nuumlmunə 3

U H U 2 N

Y Y C 0 1 3 5 2 K U D L L

times

+

U + L = Сavab 6

6

12 Magistraturaya qәbul ndash 2011

Nuumlmunə 4

800 zəngli saatın 60-i 50 endirimlə 10-i isə 30 endirimlə satılıb Qalan hissə isə biri 8 manata olmaqla endirimsiz satılıb Endirimlə satılan zəngli saatların satışından neccedilə manat əldə olunub Cavab 2368

2 3 6 8

Nuumlmunə 5

Ana və onun uumlccediləm uşaqlarının yaşlarının hasili 216-ya bərabərdir (yaşlar tam ədədlərlə ifadə olunub) Uumlccediləmlərin yaşını muumləyyən edin Cavab 2

2

1

Məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə doumlvlət qulluğuna qəbul uumlccediluumln test imtahanı proqramı və izahlı test

tapşırıqları nuumlmunələrindən ibarət metodiki vəsait

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

Doumlvlət qulluğuna qəbulla bağlı keccedilirilən

muumlsabiqənin test imtahanlarında istifadə olunacaq

məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə test

bloku aşağıdakı 3 boumllməyə aid test tapşırıqlarından

tərtib olunur

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər

Fiqurla bağlı testlər

Məntiqi ndash riyazi testlər

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər 1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması

2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi

3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi

4 Anaqramlar

5 Mətnin məntiqi təhlili

6 Atalar soumlzləri

7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuumlnuumln səviyyəsinin muumləyyən

edilməsi

Fiqurla bağlı testlər 1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

2 Şəklin məntiqi tamamlanması

3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi

4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının qurul-

ması

Məntiqi-riyazi testlər 1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

2 Tərəzilər

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

4 Cədvəl

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

6 Şifroqramlar

7 Riyazi əməllər

8 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili

Test tapşırıqları nuumlmunələri

Aşağıda buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının

nuumlmunələri təqdim edilmişdir Bu nuumlmunələr test

tapşırıqlarının noumlvləri ilə tanış olmağa imkan verir və

onların yerinə yetirilməsi uumlccediluumln muumləyyən faydalı

vərdişlərin qazanılmasına xidmət edir

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan testlərlə soumlz

ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı

təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə

uumlmuumlmiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin

istifadəsində incəlikləri hiss etmə qabiliyyətləri

yoxlanılır Bu boumllmə 7 alt boumllmədən ibarətdir

1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması

Nuumlmunə

Cuumlmlənin doğru mənasını tamamlayan cavabı tapın

Naharola bilməz

A) stolsuz B) qab-qacaqsız

C) qidasız D) susuz

E) stulsuz

Həlli Nahar uumlccediluumln ən muumltləq olanı qidadır Qida

olmazsa nahar ola bilməz

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi

Nuumlmunə

Digərlərindən fərqlənən soumlzuuml tapın

A) ccedilaqqal B) tuumllkuuml

C) qoyun D) pişik

E) it

Həlli Verilmiş variantlardan yalnız qoyun ət yemir

otla qidalanır

Duumlzguumln cavab C-dir

3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi

Nuumlmunə

Verilən soumlzlər cuumltuuml arasındakı məntiqi əlaqəyə analoji

olan variantı tapın (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə

alınmalıdır)

həkim-terapevt

A) dosent-aspirant B) cinayətkar-qatil

C) bəstəkar-şair D) uşaq-adam

E) diktor-rejissor

Həlli Tapşırıqda verilən ldquohəkim-terapevtrdquo soumlzləri

arasında məntiqi əlaqə var terapevt muumltləq həkimdir

Başqa soumlzlə ldquoterapevtrdquo anlayışı ldquohəkimrdquo anlayışının

alt ccediloxluğudur Uyğun olaraq demək olar ki qatil də

cinayətkardır

Duumlzguumln cavab B-dir

4 Anaqramlar

Nuumlmunə

Anaqramlardan biri ccedilay adını bildirmir

A) zmanoa B) seyyine

C) mspsiiis D) prend

E) ltabik

Həlli Buumltuumln cavablarda soumlzlər anaqram şəklində

verilmişdir A cavabındakı anaqram Amazon B-də

Yenisey C-də Missisipi D-də Dnepr E-də isə Baltik

oxunmalıdır Goumlruumlnduumlyuuml kimi Amazon Yenisey

Missisipi Dnepr ccedilay adları Baltik isə dəniz adıdır

Duumlzguumln cavab E-dir

5 Mətnin məntiqi təhlili

Nuumlmunə

Nərmin Rəna Nilufər və Aysel muumlxtəlif ccedilalğı

alətlərində (pianoda kamanccedilada skripkada arfada)

2

ifa edə bilirlər Lakin hər biri ancaq bir alətdə ccedilala

bilir Eyni zamanda onların hər biri bir xarici dil bilir

(ingilis alman fransız və ispan)

Məlumdur ki

1) Skripkada ccedilala bilən qız ispan dilini bilir

2) Rəna arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini bilmir

3) Nərmin də arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini

bilmir

4) Nilufər fransız dilini bilir lakin arfada ccedilala bilmir

Aysel hansı alətdə ifa edir və hansı xarici dili bilir

A) arfa ingilis dili B) arfa ispan dili

C) skripka ispan dili D) kamanccedila ispan dili

E) kamanccedila alman dili

Həlli Cədvəl qurmaqla məsələnin həllinə nəzər

yetirək İkinci şərtə əsasən ldquoRənardquo sətri ilə ldquopianordquo

ldquoarfardquo ldquoingilisrdquo suumltunlarının kəsişdiyi xanalarda ccedilıx-

ma işarəsini yazaq

Uumlccediluumlncuuml şərtə əsasən Nərmin də bu alətlərdə ccedilalmır

və ingilis dilini bilmir Bu şərti də cədvəldə ccedilıxma

işarəsi ilə qeyd edək

Doumlrduumlncuuml şərtə goumlrə Nilufər fransız dilini bilir

lakin arfada ccedilala bilmir

Bu şərti də uyğun xanalarda toplama və ccedilıxma

işarələrini yazmaqla goumlstərək Onda ldquoNilufərrdquo sətri ilə

ldquoingilisrdquo ldquoalmanrdquovə ldquoispanrdquo suumltunlarının kəsişdiyi

xanalarda ccedilıxma işarəsini yazırıq Digər tərəfdən əgər

Nilufər fransız dilini bilirsə onda Nərmin Rəna və

Aysel bu dili bilmirlər Bunu uyğun xanalarda ccedilıxma

işarəsini yazmaqla qeyd edirik Cədvəldən goumlruumlnuumlr ki

Aysel arfada ccedilalır və ingilis dilini bilir Buumltuumln bu

deyilənlərdən sonra cədvəl aşağıdakı şəkildə olur

Ccedilalğı aləti

və dil

Ad pia

no

kam

anccedila

skri

pka

arfa

ingil

is

fran

sız

alm

an

ispan

Nərmin - - - -

Rəna - - - -

Nilufər + - - - - + - -

Aysel - - - + + - - -

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Atalar soumlzləri

Nuumlmunə 1

Atalar soumlzuumlnuuml tamamlayın

Yalanccedilının olmaz

A) ağlı B) dili

C) qohumu D) qonşusu

E) yaddaşı

Həlli Atalar soumlzuumlnə goumlrə yalanccedilının yaddaşı olmaz

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

ldquol gc sl gcrdquo atalar soumlzuumlndəki duumlşmuumlş saitlər sırasını

tapın

A) e o uuml uuml uuml uuml B) uuml uuml e uuml uuml i

C) e e uuml uuml u uuml D) uuml uuml e uuml e uuml

E) e e uuml uuml uuml e

Həlli Atalar soumlzuuml ldquoEl guumlcuuml sel guumlcuumlrdquo olduğundan

yerləri dəyişik verilmiş saitlərin duumlzguumln sıralanması

belədir e uuml uuml e uuml uuml

Duumlzguumln cavab D-dir

7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuuml səviyyəsinin muumləyyən

edilməsi

Nuumlmunə

Hacı Zeynalabdin Şirvani Fernand Magellan Mixail

Lazaryev Ceyms Kuk və Piri Rəisi birləşdirən uumlmumi

cəhəti tapın

A) həkim B) səyyah

C) muumlnəccim D) şair

E) astronom

Həlli Adları ccediləkilən buumltuumln şəxslər məşhur səyyah

olmuşlar

Duumlzguumln cavab B-dir

Fiqurla bağlı testlər Fiqurla bağlı testlər vizual məlumatı təhlil etmə

fəza təsəvvuumlruumlnuumln inkişaf səviyyəsini muumləyyən etmə

muumlqayisə etmə sintez etmə uumlmumiləşdirmə muumlcər-

rədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 alt

boumllmədən ibarətdir

1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

Nuumlmunə 1

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A) B)

C) 5

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi birinci sıradakı sağdakı şəkil

soldakından onun saat əqrəbinin hərəkəti

istiqamətində 900 doumlndərilməsi nəticəsində alınmışdır

Anoloji qaydada ikinci sıradakı soldakı şəkli

doumlndərərək C cavabında goumlstərilən şəkli ala bilərik

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın

3

A) B) C)

D) E)

Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola

qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa

uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-

nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-

dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-

kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr

Duumlzguumln cavab E-dir

2 Şəklin tamamlanması

Nuumlmunə 1

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-

uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və

qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda

ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə

qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və

nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 2

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur

goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və

suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo

işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb

yerləşməlidir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki

fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ

tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ

tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş

xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti

tapırıq

I II III

IV

+ +

4

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi

Nuumlmunə

Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar

bir-birindən 900

saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində

doumlndərməklə alınır

Duumlzguumln cavab A-dır

4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının

qurulması

Nuumlmuumlnə 1

Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun

gələn fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru

900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək

şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı

alınar

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu

qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın

A)

B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan

ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin

hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ

tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir

Bu kubun accedilılışını tapın

A)

B

C) D)

E)

Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər

uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə

yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar

qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda

verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D

cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba

uyğundur

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

5

A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N

Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif

istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol

şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə

uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən

ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol

şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)

2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə

tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt

ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu

muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq

T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə

əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid

olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu

muumləyyənləşdiririk

Duumlzguumln cavab D-dir

5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması

Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın

A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a

Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya

bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən

tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin

koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin

də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun

perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər

olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya

bərabərdir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın

A) 14a

2 B) 15a

2 C) 16a

2 D) 17a

2 E) 18a

2

Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq

Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər

olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə

analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə

a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri

muumləyyənləşdiririk

Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən

fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı

duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi

duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə

bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların

sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər

olacaqdır

6a2+3a

2+2a

2+a

2+4a

2+a

2=17a

2

Duumlzguumln cavab D-dir

Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan

qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və

eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini

qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən

ibarətdir

1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

8

Δ 10

6

A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1

Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə

toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10

olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

3 7 10 20 24 27 54

A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58

Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-

ğunluq var

N M

L P

T K Y

X

X= Y=

a

a

a a

a

a

a

a

a

a

2a

2a

2a

3a a

a

a a

a

a

6

Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58

ədədi gəlməlidir

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

49 23 36 26

83 41 62

A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12

Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə

41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri

arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu

nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq

etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-

da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln

hansında vardır

A) 49 9 B) 121 13

C) 36 4 D) 169 13

E) 64 10

Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144

və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-

dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır

yəni 4236 olur

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5

I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən

III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın

I 6 2 5 1 6

II 129 43 40 8 3

III 10 2 7 1 8

IV

A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2

Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə

qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir

I

II

III

Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5

-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən

yeganə ardıcıllıq C cavabındadır

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Tərəzilər

Nuumlmunə

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) L B) LK

C) KKKL D) LLL

E) KKKK

Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana

yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-

tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL

Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və

deməli MK=KLK=KKKK olar

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8

Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı

qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir

I (25+14+6+12)19=5719=3

II (42+24+7+18)13=9113=7

3 7 +4

10 +3

20 middot2

24 +4

27 +3

54 middot2

+4

3 6 2 5

+3 1

5 6

+5

3 129 43 40

-3 8

5 3

-5

5 10 2 7

+5 1

7 8

+7

5 340 68 63

-5 9

7 2

-7

KLL ML

LL KKKK

MK

I 25

14

12

6 19 3

II 42

24

18

7 13 7

III 4

15

13

10 7

7

Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda

(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A+B=

A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16

Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-

dakı qayda uumlzrə alınır

1+2+1+4=8

3+0+2+0=5

2+0+4+0=6

Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və

A+B=6+9=15 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236

Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri

muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir

Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə

edirik

((200+(3+3))+3+(46))+3=236

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c

C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c

E) a + b + 4c

Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir

Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə

bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III

fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4

duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur

Duumlzguumln cavab E-dir

4 Cədvəl

Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

13 8 6 A

16 14 15 49

24 C B 36

A + B + C =

A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37

Həlli

Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir

A=(3+1)2=16

B=(4-2)3=6

C=(4+2)2=12

16+6+12=34

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

x 15 12 13

y 14 11 12

t 12 9 10

ab+ay+xb+xy+t+c=

8

B

B

B

6

30

12

14

40 20 5

A

((6a)+3+((b00)+3)+3) a

6

3 4

((200+9)+3)6

b

2

2

daxildəki rəqəmi 6-ya vurur

daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir

daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir

2a+b+2c I

II

III

3a+2c

8

A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175

Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq

ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot

(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)

= 1115+10=175

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

2 8 4 10 6

5 11 7 13 9

13 19 15 21 17

10 15 10 17 13

13 21 17 19

A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25

Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən

ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni

(2+8+4+10)4=6

(5+11+7+13)4=9

(13+19+15+21)4=17

(10+15+10+17)4=13

Onda (13+21+17+x)4=19 x=25

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

a 24

b 20

c 42

c=

A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19

Həlli

a+b=24 a=24-b

b+c=20 c=20-b

a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1

a=23 c=19

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 5

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I II III IV V

I 18 14 32 13 19

II 7 4 11 6 5

III 21 15 36 17 19

X+Y= IV 11 13 24 18 6

V 19 23 42 34 8

VI 38 14 52 X Y

A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56

Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin

cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir

Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda

yazılmışdır

I rarr 18+14=13+19 = 32

II rarr 7+4=6+5 = 11

III rarr 21+15=17+19 = 36

IV rarr 11+13=18+6 = 24

V rarr 19+23=34+8 = 42

VI rarr 38+14=X+Y = 52

Duumlzguumln cavab C-dir

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə

qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir

A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400

Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100

40-in 25010040

100 -ni təşkil edir Duumlzguumln

cavab D-dir

Nuumlmunə 2

Piyada gedəcəyi yolun 4

1-ni qət etmişdir O daha

50 m gedərsə yolun 3

1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi

uzunluğu neccedilə metrdir

A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800

Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda

yolun 4

1-i

4

1x

3

1-i isə

3

1x-dir Şərtə əsasən

xx3

150

4

1 x(

3

1-

4

1)=50

12

1x=50

x =600

Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır

Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2

mislinə bərabər idi

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-

ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın

isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən

60-x=2(35-3x)

60-x=70-6x

5x=10 x=2

Duumlzguumln cavab A-dır

9

Nuumlmunə 4

Arif bir işin4

1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin

6

1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6

guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin

qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4

13=

12

1 hissəsini

Murad isə 1 guumlndə işin 6

13=

18

1 hissəsini yerinə

yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin

6(12

1+

18

1)=

6

5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan

6

1

hissəsini Murad 3186

1

18

1

6

1 guumln ərzində yerinə

yetirə bilər

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61

Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ

şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə

bərabərdir

2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15

Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq

b+c=15 b=15-c

2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42

c=12

b=15-c=15-12=3

2a+b=19 2a+3=19 a=8

a+b+c=8+3+12=23

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Şifroqramlar

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

KL0

A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13

Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ

kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr

Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır

5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4

İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2

rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik

yəni 626-62=564

Beləliklə K+L=6+2=8

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

KƏLƏK

ŞƏKƏR

NADİR DƏMİR =

DƏMİR

MƏLƏK

A) 93538 B) 47628

C) 63028 D) 03135

E) 53135

Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab

variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə

şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və

rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək

soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq

lazımdır

Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi

Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun

gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo

hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu

ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun

gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd

63028-dir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

CAAC

CBAABC

A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99

Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=

99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-

nu nəzərə alsaq 11)(9

)(99

CA

CA alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

7 Riyazi əməllər

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I 84 26 = 44

II 35 73 = 36

III 82 28 = 32

IV 97 43 =

A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62

Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq

aşağıdakı kimidir

I 84=32 2 6=12 və 32+12=44

II 35=15 73=21 və 15+21=36

III 82=16 28=16 və 16+16=32

IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq

a 2a+b

b

b+c 2b+3c

c

a+b+c=

19

42 15

10

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I a b = (a b) + 4

II a b = 2(a b)

III a b = a+b

IV 11 9 =

A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52

Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə

nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4

alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I x y =

0y

x yx

0y xyx

II -1 2 3 =

A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4

$$

Həlli

x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa

x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik

Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln

xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0

olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I 188 (300) 263

II 122 (120) 152

III 893 () 915

A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200

Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə

orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə

moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin

fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75

754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı

III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22

4middot22=88 alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A+B+C=100 (A+C)-B=

A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70

Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k

B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən

5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar

Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60

alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) 6213 B) 6214

C) 8123 D) 8125

E) 6123

Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə

180100

50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90

0

Y=300 olduğundan Z=180

0-(90

0+30

0)=60

0 Onda

XYZT=180306090=6123

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

x=112 y=

A) 115

B) 130

C) 180

D) 225

E) 240

Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz

xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1

olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda

x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

y

A

A

B C x

120 80

200

X Y Z T =

Z

50

30deg

T Y

X

1

3

3

5

7

1

y

x 2

1

ƏDƏBİYYAT

1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh

2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh

3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh

4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh

5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

Qәbul proqramları 7

I və II fiqurları uumlst-uumlstə qoyub alınmış fiqurdan III fiquru təşkil edən xətləri ldquoccedilıxmaqrdquo lazımdır

7 Fiqurun hissәlәri arasında fәza

muumlnasibәtlәrinin muumlәyyәn edilmәsi

a) verilmiş accedilılışa muumlvafiq fəza fiqurunun yığılması Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun olan variantı seccedilin

K L M N P R

2 4

5 6

1 3

x y

R K

x ndash y ndash

x y

A) 1 3 B) 1 6 C) 2 3 D) 2 6 E) 3 6 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Verilmiş accedilılışa goumlrə K uumlccedilbucağının oturacağının təpələri 1 və 2 ədədlərinə R uumlccedilbucağının oturacağının təpələri isə 2 və 3 ədədlərinə muumlvafiqdir Beləliklə x ilə 2 işarələnmişdir K uumlccedilbucağından sağda L uumlccedilbucağı ondan sağ tərəfdə isə M uumlccedilbucağı yerləşir Bu uumlccedilbucaqların oturacaqlarının uumlmumi ortaq noumlqtəsi 6-dır Deməli y ilə 6 işarələnib b) fəza fiqurunun accedilılışına muumlvafiq variant(lar)ın tapılması Nuumlmunə 2 Verilmiş kubun accedilılışına muumlvafiq variantları seccedilin

3) 1) 2)

4) 5)

A) 1 35 B) 245 C) 23 D) 24 E) 13 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir II IV və V accedilılış verilmiş kuba uyğun gəlir I və III accedilılışları yığsaq tapşırıqda verilən kubu almaq muumlmkuumln olmayacaq c) fiqurun ccedilevrilməsi nəticəsində alınan variantın tapılması

Nuumlmunə 3

Verilən kubun ixtiyari ccedilevrilməsi nəticəsində alınan cavab variantını seccedilin (kubun uumlzləri fərqli işarələnmişdir)

A)

B)

C)

D) E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Kub ccedilevrildikdə yalnız bu cavab variantındakı kub alına bilər Digər cavab variantlarında tapşırıqda verilən kubun uumlzləri arasındakı fəza muumlnasibətləri pozulur buna goumlrə də onların heccedil biri duumlzguumln cavab deyil

8 Qatlanaraq kәsiklәr edilmiş kağızın accedilılışının tapılması

Nuumlmunə

Qatlanmış rəngli kağızda kəsiklər edilib Fikrən kağızı accedilın və accedilılışa muumlvafiq variantı tapın

8 Magistraturaya qәbul ndash 2011

B) A) C)

D) E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Qatlama xətlərindən hər iki istiqamətdə kəsiklər simmetrik şəkildə əks olunur

MӘNTİQİ-RİYAZİ TEST TAPŞIRIQLARI Məntiqi riyazi boumllməyə aid olan test tapşırıqları ədədlər arasındakı qanunauyğunluğu aşkar etmək qabiliyyətini praktiki riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini qiymətləndirir Bu boumllmə 3 altboumllmədən ibarətdir

9 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması vә tәtbiq

edilmәsi

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin Nuumlmunə 1

9 7

11

20

55 7

5

29

3 5

4

2

7

6

8

A) 10 B) 9 C) 11 D) 1 E) 12 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir İki qonşu dairənin mərkəzlərindəki ədədlərin hasilindən onların cəmini ccedilıxdıqda bu dairələrin kəsişməsindəki ədəd alınır Bu qayda ilə axtarılan ədədi x kimi işarə etsək 8 x ndash (8 + x) = 55 7 x = 63 x = 9 və ya 2 x ndash (2 + x) = 7 x = 9 Nuumlmunə 2

54 32 18 16 6 8 2

А) 62 B) 68 C) 66 D) 70 Е) 64

İzahat Duumlzguumln cavab E-dir Bu sıranı iki altsıraya ayırmaq olar 32 16 8 və 54 18 6 2 Birinci altsırada ( 32 16 8) ədədlər 2 dəfə azalır (32 2= 16 16 2=8) İkinci altsırada (54 18 6 2) ədədlər 3 dəfə azalır (54 3=18 18 3=6 6 3=2) Biz birinci altsıranın birinci ədədini tapmalıyıq Ona goumlrə də 32 ədədini 2-yə vurmaq lazımdır

ki ldquordquo işarəsinə uyğun olan ədədi tapaq 32-ni 2-yə vuranda 64 alınır Nuumlmunə 3

239 (25) 441 546 (100) 212 660 (36) 114 581 () 413

A) 33 B) 36 C) 32 D) 35 E) 49

İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Əvvəlki uumlccedil sıradakı qanunauyğunluğa goumlrə solda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmindən sağda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmini ccedilıxıb alınan fərqi kvadrata yuumlksəltməklə ortadakı ədədi almaq olur Bu cuumlr əməliyyatı sonuncu sırada apardıqda (5+8+1) ndash (4+1+3) = 6 62 = 36 alınır Nuumlmunə 4

734 = 84 362 = 36 632 = 1 841 = 2

563 + 821 =

A) 33 B) 81 C) 112 D) 94 E) 120 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Qarşısında işarəsi olan ədədin rəqəmləri bir-birinə vurulur işarəsi olan ədədin rəqəmləri isə ardıcıl qaydada boumlluumlnuumlr Bu qanunauyğunluğu tətbiq etdikdə (5 6 3) + (8 2 1) = 94 alınır Nuumlmunə 5

=

=

=

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Bərabərlik işarəsi fiqurların tərəflərinin yaxud bucaqlarının sayının cəminə əsaslanır Beləliklə ldquordquo işarəsinin yerinə cəmi 14 tərəfi yaxud bucağı olan fiqurlar olmalıdır Nuumlmunə 6 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin

4 ndash = 3 ndash = 4 ndash 3 =

Qәbul proqramları 9

+ + = А) 10 B) 12 C) 14 D) 16 Е) 18

İzahat Duumlzguumln cavab C-dir Əgər 4 ndash = 3 onda = 1 əgər ndash = 4 onda = 4 + 1= 5 əgər ndash 3 = onda = 5 + 3= 8 Beləliklə + + = 1+ 5+ 8= 14 Nuumlmunə 7

ABC 2 1ABC

6 9 0

times

+

A) 7366 B) 7711 C) 7345 D) 7245 E) 7135

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir ABC-ni 2-yə vuranda 690 alırıqsa ABC=345 345-i 21-ə vurduqda 7245 alırıq Nuumlmunə 8 Aşağıdakı sxemdə K L S N P R rəqəmlərdir Oxla goumlstərilən hər bir rəqəm oumlzuumlndən əvvəlki iki rəqəmin cəmi və ya fərqidir Məsələn N=K+L və ya N= KndashL (ccedilıxma zamanı soldakı rəqəmdən sağdakı ccedilıxılır)

K L S

N P

R

3 2 1

5 1

4

3 2 1

1 1

2

Nuumlmunələr

Eyni qaydada qurulmuş aşağıdakı sxemdə R verilmiş cavab variantlarından hansına bərabər ola bilməz 6

8

R А) 1 B) 3 C) 6 D) 7 Е) 9 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir R=3 olsa P=5 olmalıdır Elə olduqda isə L+6=5 və ya Lndash6=5 şərti oumldənilməlidir Bu isə muumlmkuumln deyil Verilmiş digər cavab variantlarını yoxlayaq R=1 olduqda P=7 L=1 K=9 və ya K=7 olacaq R=6 olduqda P=2 L=8 K=0 olacaq R=7 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq R=9 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq Nuumlmunə 9

= P SSSS

= PP AAASSS

= PS

A) AA B) AAA C) SAA D) SSA E) SSS İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Birinci həll yolu Əgər Р = SSSS-dirsə onda РР = SSSSSSSS = АААSSS buradan ААА = SSSSS = РS Beləliklə РS = ААА İkinci həll yolu Əgər ikinci bərabərliyin hər tərəfinə S əlavə etsək bərabərlik dəyişməyəcək və AAASSSS = PPS olacaq Nəzərə alsaq ki SSSS = P-dir onda noumlvbəti bərabərlik AAA=PS olacaq Nuumlmunə 10 Verilən cədvəlin ilk iki sətrinin tərtib olunma qanunauyğunluğunu muumləyyən edin və bu qanunauyğunluğa goumlrə uumlccediluumlncuuml sətrə əsasən doumlrduumlncuuml sətri tapın

I 5 3 6 4 8 6 12 II 2 4 8 10 20 22 44 III 4 8 6 12 10 20 18 IV A) 3 4 5 7 6 9 10 B) 1 2 4 8 16 32 64 C) 20 18 16 14 12 10 8 D) 1 2 4 8 10 20 22 E) 30 26 22 18 14 10 6

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Birinci sətirdə qanunauyğunluq belədir əvvəlki ədəddən 2 ccedilıxılır alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1-2 n2middot2 hellip) İkinci sətirdə əvvəlki ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1+2 n2middot2 hellip) Uumlccediluumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədəddən 2 ccedilıxılır (n1middot2 n2-2 hellip) Beləliklə doumlrduumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik (n1middot2 n2+2 hellip) Cavab 1 2 4 8 10 20 22 ədədlər sırasından ibarətdir

10 Mәntiqi-riyazi mәsәlәlәrin hәlli Nuumlmunə

laquoYallıraquo rəqsini oynamaq uumlccediluumln 3 oğlan və 4 qız məşq edirlər Rəqsi ifa etmək uumlccediluumln onlar bir sırada qız oğlan qız oğlan qız oğlan qız ardıcıllığı ilə əl-ələ tutmalıdırlar Uşaqlar bu qaydada neccedilə cuumlr duumlzuumllə bilərlər A) 12 B) 64 C) 144 D) 81 E) 30 İzahat Duumlzguumln cavab С-dir

Qızların və oğlanların ayrı duumlzuumllduumlyuumlnuuml hesab edək Qızlar 24 cuumlr (4 nəfər olduqları uumlccediluumln 4321 ) oğlanlar isə 6 cuumlr (3 nəfər olduqları uumlccediluumln 321 ) duumlzuumllə bilərlər Uşaqlar qız-oğlan ardıcıllığı ilə duumlzuumllməli olduğundan bu variantların hasili tapılmalıdır Beləliklə uşaqlar 144 cuumlr ( 624 ) duumlzuumllə bilərlər

11 Qrafik şәklindә verilәnlәrin tәhlili

Nuumlmunə 1 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin

10 Magistraturaya qәbul ndash 2011

O B

A

C

B = 7A С =2А

A =

A) 24ordm B) 36ordm C) 28ordm D) 26ordm E) 32ordm İzahat Duumlzguumln cavab В-dir A + B + C = 360ordm olduğu uumlccediluumln A + 7A + 2A = 360ordm 10A = 360ordm A = 36ordm

Nuumlmunə 2 Avqust ayında universitetin kitabxanasına muumlxtəlif fənlər uumlzrə yeni kitablar gətirildi fəlsəfə riyaziyyat tarix kimya və informatika

Fənlər uumlzrə kitablar

Avqust ayına qədər kitabların sayı

Yeni gətirilən kitabların sayı

Fəlsəfə 350 50 Riyaziyyat 600 200

Tarix 1000 20 Kimya 500 100

İnformatika 400 100 Kitabxanaccedilıya kitabxanada olan 3 fənn uumlzrə kitabların uumlmumi sayının (yeni kitabların sayını nəzərə alaraq) muumltənasib nisbətini goumlstərən aşağıdakı şəkildə diaqram verilmişdir Lakin diaqramda fənlərin adı qeyd olunmamışdır Kitabxanaccedilı isə fənlərin adını muumləyyən etməlidir Diaqramdaki ldquo3rdquo noumlmrəli fənnin adını muumləyyən edin

24

12

15

0

4

8

12

16

20

24

Kitabların sayı

1 2 3Fənlər

A) Fəlsəfə B) Riyaziyyat C) Tarix D) Kimya E) İnformatika

İzahat Duumlzguumln cavab Е-dir Verilən diaqramdan goumlruumlnuumlr ki

Diaqramda goumlstərilən fənlər

Kitabların uumlmumi sayının muumltənasib nisbəti

1 24 2 12 3 15

Diaqramda laquo2raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitablar laquo1raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Yalnız fəlsəfə uumlzrə kitablar riyaziyyat uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Riyaziyyat uumlzrə 800 kitab ndash 24 hissə və ya fəlsəfə uumlzrə 400 kitab ndash 12 hissədirsə onda 15 hissə ndash 500 kitabdır Kitabxanada isə yalnız informatika uumlzrə 500 kitab var

Fənlər uumlzrə kitablar

Avqust ayına qədər

Yeni gətirilən

Uumlmumi

Uumlmumi sayın

muumltənasib nisbəti

Fəlsəfə 350 50 400 12 Riyaziyyat 600 200 800 24

Tarix 1000 20 1020 Kimya 500 100 600

İnformatika 400 100 500 15

MAGİSTRATURAYA QƏBUL İMTAHANINA HAZIRLAŞANLAR UumlCcedilUumlN KOumlMƏKCcedilİ VƏSAİTLƏR

1 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo I hissə Bakı 2010

2 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo II hissə Bakı 2010

3 Boqomolova OB ldquoMəntiq məsələlərirdquo Bakı ldquoCcedilıraqrdquo 2007 4 Əliyev M M ldquoƏqli suallarrdquo Bakı 2010 5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600

заданий М 2007 6 Айзенк Г Классические IQ тесты М 2003 7 Баррет Д Проверь себя Тесты СПб 2007 8 SAT verbal workbook by Justin Kestler 2004 9 GRE Practice general test ETS 2003 10 wwwgreorg (Practice for a GRE test)

Uumlmumi intellekt səviyyəsinin yoxlanılması uumlzrə test tapşırığı nuumlmunələri və onlara dair izahlı məlumat TQDK-nın nəzdində fəaliyyət goumlstərən psixometriya uumlzrə elmi-metodiki seminarda muumlzakirələrdən sonra hazırlanmış və qəbul edilmişdir Seminarın rəhbəri ten İRHəsənovdur

Tələbə Qəbulu uumlzrə Doumlvlət Komissiyası bu materialın tərtibində və təkmilləşdirilməsində iştirak edən seminar iştirakccedilılarına dərin minnətdarlığını bildirir

Qәbul proqramları 11

ACcedilIQ TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ

Uumlmumi intellekt səviyyəsini muumləyyən edən bəzi test tapşırıqları cavab variantları olmadan (accedilıq

tipli) təqdim ediləcək Bu tipli test tapşırıqlarının cavabları cavab kartında muumlvafiq sualın noumlmrəsinin

qarşısındakı cədvəldə aşağıdakı nuumlmunələrdə olduğu kimi qeyd edilməlidir

Nuumlmunə 1

+ a b c d

a 5

b

c

d 7

ac + bc + ad + bd= Сavab 35

3 5

Nuumlmunə 2 Şəkildə ağacın əkildikdən sonra boumlyuumlməsi qrafiki goumlstərilmişdir Qrafikə goumlrə əkildikdən neccedilə il sonra ağacın huumlnduumlrluumlyuuml 7 metr olacaq

1 23 4

6

huumlnduumlrluumlk (m)

zaman (il) Сavab 12

1 2

Nuumlmunə 3

U H U 2 N

Y Y C 0 1 3 5 2 K U D L L

times

+

U + L = Сavab 6

6

12 Magistraturaya qәbul ndash 2011

Nuumlmunə 4

800 zəngli saatın 60-i 50 endirimlə 10-i isə 30 endirimlə satılıb Qalan hissə isə biri 8 manata olmaqla endirimsiz satılıb Endirimlə satılan zəngli saatların satışından neccedilə manat əldə olunub Cavab 2368

2 3 6 8

Nuumlmunə 5

Ana və onun uumlccediləm uşaqlarının yaşlarının hasili 216-ya bərabərdir (yaşlar tam ədədlərlə ifadə olunub) Uumlccediləmlərin yaşını muumləyyən edin Cavab 2

2

1

Məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə doumlvlət qulluğuna qəbul uumlccediluumln test imtahanı proqramı və izahlı test

tapşırıqları nuumlmunələrindən ibarət metodiki vəsait

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

Doumlvlət qulluğuna qəbulla bağlı keccedilirilən

muumlsabiqənin test imtahanlarında istifadə olunacaq

məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə test

bloku aşağıdakı 3 boumllməyə aid test tapşırıqlarından

tərtib olunur

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər

Fiqurla bağlı testlər

Məntiqi ndash riyazi testlər

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər 1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması

2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi

3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi

4 Anaqramlar

5 Mətnin məntiqi təhlili

6 Atalar soumlzləri

7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuumlnuumln səviyyəsinin muumləyyən

edilməsi

Fiqurla bağlı testlər 1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

2 Şəklin məntiqi tamamlanması

3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi

4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının qurul-

ması

Məntiqi-riyazi testlər 1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

2 Tərəzilər

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

4 Cədvəl

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

6 Şifroqramlar

7 Riyazi əməllər

8 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili

Test tapşırıqları nuumlmunələri

Aşağıda buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının

nuumlmunələri təqdim edilmişdir Bu nuumlmunələr test

tapşırıqlarının noumlvləri ilə tanış olmağa imkan verir və

onların yerinə yetirilməsi uumlccediluumln muumləyyən faydalı

vərdişlərin qazanılmasına xidmət edir

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan testlərlə soumlz

ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı

təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə

uumlmuumlmiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin

istifadəsində incəlikləri hiss etmə qabiliyyətləri

yoxlanılır Bu boumllmə 7 alt boumllmədən ibarətdir

1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması

Nuumlmunə

Cuumlmlənin doğru mənasını tamamlayan cavabı tapın

Naharola bilməz

A) stolsuz B) qab-qacaqsız

C) qidasız D) susuz

E) stulsuz

Həlli Nahar uumlccediluumln ən muumltləq olanı qidadır Qida

olmazsa nahar ola bilməz

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi

Nuumlmunə

Digərlərindən fərqlənən soumlzuuml tapın

A) ccedilaqqal B) tuumllkuuml

C) qoyun D) pişik

E) it

Həlli Verilmiş variantlardan yalnız qoyun ət yemir

otla qidalanır

Duumlzguumln cavab C-dir

3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi

Nuumlmunə

Verilən soumlzlər cuumltuuml arasındakı məntiqi əlaqəyə analoji

olan variantı tapın (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə

alınmalıdır)

həkim-terapevt

A) dosent-aspirant B) cinayətkar-qatil

C) bəstəkar-şair D) uşaq-adam

E) diktor-rejissor

Həlli Tapşırıqda verilən ldquohəkim-terapevtrdquo soumlzləri

arasında məntiqi əlaqə var terapevt muumltləq həkimdir

Başqa soumlzlə ldquoterapevtrdquo anlayışı ldquohəkimrdquo anlayışının

alt ccediloxluğudur Uyğun olaraq demək olar ki qatil də

cinayətkardır

Duumlzguumln cavab B-dir

4 Anaqramlar

Nuumlmunə

Anaqramlardan biri ccedilay adını bildirmir

A) zmanoa B) seyyine

C) mspsiiis D) prend

E) ltabik

Həlli Buumltuumln cavablarda soumlzlər anaqram şəklində

verilmişdir A cavabındakı anaqram Amazon B-də

Yenisey C-də Missisipi D-də Dnepr E-də isə Baltik

oxunmalıdır Goumlruumlnduumlyuuml kimi Amazon Yenisey

Missisipi Dnepr ccedilay adları Baltik isə dəniz adıdır

Duumlzguumln cavab E-dir

5 Mətnin məntiqi təhlili

Nuumlmunə

Nərmin Rəna Nilufər və Aysel muumlxtəlif ccedilalğı

alətlərində (pianoda kamanccedilada skripkada arfada)

2

ifa edə bilirlər Lakin hər biri ancaq bir alətdə ccedilala

bilir Eyni zamanda onların hər biri bir xarici dil bilir

(ingilis alman fransız və ispan)

Məlumdur ki

1) Skripkada ccedilala bilən qız ispan dilini bilir

2) Rəna arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini bilmir

3) Nərmin də arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini

bilmir

4) Nilufər fransız dilini bilir lakin arfada ccedilala bilmir

Aysel hansı alətdə ifa edir və hansı xarici dili bilir

A) arfa ingilis dili B) arfa ispan dili

C) skripka ispan dili D) kamanccedila ispan dili

E) kamanccedila alman dili

Həlli Cədvəl qurmaqla məsələnin həllinə nəzər

yetirək İkinci şərtə əsasən ldquoRənardquo sətri ilə ldquopianordquo

ldquoarfardquo ldquoingilisrdquo suumltunlarının kəsişdiyi xanalarda ccedilıx-

ma işarəsini yazaq

Uumlccediluumlncuuml şərtə əsasən Nərmin də bu alətlərdə ccedilalmır

və ingilis dilini bilmir Bu şərti də cədvəldə ccedilıxma

işarəsi ilə qeyd edək

Doumlrduumlncuuml şərtə goumlrə Nilufər fransız dilini bilir

lakin arfada ccedilala bilmir

Bu şərti də uyğun xanalarda toplama və ccedilıxma

işarələrini yazmaqla goumlstərək Onda ldquoNilufərrdquo sətri ilə

ldquoingilisrdquo ldquoalmanrdquovə ldquoispanrdquo suumltunlarının kəsişdiyi

xanalarda ccedilıxma işarəsini yazırıq Digər tərəfdən əgər

Nilufər fransız dilini bilirsə onda Nərmin Rəna və

Aysel bu dili bilmirlər Bunu uyğun xanalarda ccedilıxma

işarəsini yazmaqla qeyd edirik Cədvəldən goumlruumlnuumlr ki

Aysel arfada ccedilalır və ingilis dilini bilir Buumltuumln bu

deyilənlərdən sonra cədvəl aşağıdakı şəkildə olur

Ccedilalğı aləti

və dil

Ad pia

no

kam

anccedila

skri

pka

arfa

ingil

is

fran

sız

alm

an

ispan

Nərmin - - - -

Rəna - - - -

Nilufər + - - - - + - -

Aysel - - - + + - - -

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Atalar soumlzləri

Nuumlmunə 1

Atalar soumlzuumlnuuml tamamlayın

Yalanccedilının olmaz

A) ağlı B) dili

C) qohumu D) qonşusu

E) yaddaşı

Həlli Atalar soumlzuumlnə goumlrə yalanccedilının yaddaşı olmaz

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

ldquol gc sl gcrdquo atalar soumlzuumlndəki duumlşmuumlş saitlər sırasını

tapın

A) e o uuml uuml uuml uuml B) uuml uuml e uuml uuml i

C) e e uuml uuml u uuml D) uuml uuml e uuml e uuml

E) e e uuml uuml uuml e

Həlli Atalar soumlzuuml ldquoEl guumlcuuml sel guumlcuumlrdquo olduğundan

yerləri dəyişik verilmiş saitlərin duumlzguumln sıralanması

belədir e uuml uuml e uuml uuml

Duumlzguumln cavab D-dir

7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuuml səviyyəsinin muumləyyən

edilməsi

Nuumlmunə

Hacı Zeynalabdin Şirvani Fernand Magellan Mixail

Lazaryev Ceyms Kuk və Piri Rəisi birləşdirən uumlmumi

cəhəti tapın

A) həkim B) səyyah

C) muumlnəccim D) şair

E) astronom

Həlli Adları ccediləkilən buumltuumln şəxslər məşhur səyyah

olmuşlar

Duumlzguumln cavab B-dir

Fiqurla bağlı testlər Fiqurla bağlı testlər vizual məlumatı təhlil etmə

fəza təsəvvuumlruumlnuumln inkişaf səviyyəsini muumləyyən etmə

muumlqayisə etmə sintez etmə uumlmumiləşdirmə muumlcər-

rədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 alt

boumllmədən ibarətdir

1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

Nuumlmunə 1

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A) B)

C) 5

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi birinci sıradakı sağdakı şəkil

soldakından onun saat əqrəbinin hərəkəti

istiqamətində 900 doumlndərilməsi nəticəsində alınmışdır

Anoloji qaydada ikinci sıradakı soldakı şəkli

doumlndərərək C cavabında goumlstərilən şəkli ala bilərik

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın

3

A) B) C)

D) E)

Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola

qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa

uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-

nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-

dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-

kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr

Duumlzguumln cavab E-dir

2 Şəklin tamamlanması

Nuumlmunə 1

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-

uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və

qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda

ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə

qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və

nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 2

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur

goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və

suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo

işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb

yerləşməlidir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki

fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ

tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ

tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş

xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti

tapırıq

I II III

IV

+ +

4

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi

Nuumlmunə

Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar

bir-birindən 900

saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində

doumlndərməklə alınır

Duumlzguumln cavab A-dır

4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının

qurulması

Nuumlmuumlnə 1

Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun

gələn fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru

900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək

şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı

alınar

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu

qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın

A)

B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan

ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin

hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ

tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir

Bu kubun accedilılışını tapın

A)

B

C) D)

E)

Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər

uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə

yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar

qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda

verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D

cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba

uyğundur

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

5

A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N

Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif

istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol

şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə

uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən

ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol

şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)

2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə

tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt

ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu

muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq

T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə

əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid

olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu

muumləyyənləşdiririk

Duumlzguumln cavab D-dir

5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması

Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın

A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a

Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya

bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən

tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin

koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin

də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun

perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər

olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya

bərabərdir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın

A) 14a

2 B) 15a

2 C) 16a

2 D) 17a

2 E) 18a

2

Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq

Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər

olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə

analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə

a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri

muumləyyənləşdiririk

Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən

fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı

duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi

duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə

bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların

sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər

olacaqdır

6a2+3a

2+2a

2+a

2+4a

2+a

2=17a

2

Duumlzguumln cavab D-dir

Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan

qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və

eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini

qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən

ibarətdir

1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

8

Δ 10

6

A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1

Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə

toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10

olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

3 7 10 20 24 27 54

A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58

Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-

ğunluq var

N M

L P

T K Y

X

X= Y=

a

a

a a

a

a

a

a

a

a

2a

2a

2a

3a a

a

a a

a

a

6

Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58

ədədi gəlməlidir

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

49 23 36 26

83 41 62

A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12

Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə

41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri

arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu

nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq

etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-

da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln

hansında vardır

A) 49 9 B) 121 13

C) 36 4 D) 169 13

E) 64 10

Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144

və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-

dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır

yəni 4236 olur

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5

I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən

III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın

I 6 2 5 1 6

II 129 43 40 8 3

III 10 2 7 1 8

IV

A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2

Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə

qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir

I

II

III

Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5

-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən

yeganə ardıcıllıq C cavabındadır

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Tərəzilər

Nuumlmunə

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) L B) LK

C) KKKL D) LLL

E) KKKK

Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana

yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-

tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL

Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və

deməli MK=KLK=KKKK olar

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8

Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı

qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir

I (25+14+6+12)19=5719=3

II (42+24+7+18)13=9113=7

3 7 +4

10 +3

20 middot2

24 +4

27 +3

54 middot2

+4

3 6 2 5

+3 1

5 6

+5

3 129 43 40

-3 8

5 3

-5

5 10 2 7

+5 1

7 8

+7

5 340 68 63

-5 9

7 2

-7

KLL ML

LL KKKK

MK

I 25

14

12

6 19 3

II 42

24

18

7 13 7

III 4

15

13

10 7

7

Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda

(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A+B=

A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16

Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-

dakı qayda uumlzrə alınır

1+2+1+4=8

3+0+2+0=5

2+0+4+0=6

Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və

A+B=6+9=15 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236

Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri

muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir

Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə

edirik

((200+(3+3))+3+(46))+3=236

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c

C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c

E) a + b + 4c

Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir

Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə

bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III

fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4

duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur

Duumlzguumln cavab E-dir

4 Cədvəl

Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

13 8 6 A

16 14 15 49

24 C B 36

A + B + C =

A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37

Həlli

Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir

A=(3+1)2=16

B=(4-2)3=6

C=(4+2)2=12

16+6+12=34

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

x 15 12 13

y 14 11 12

t 12 9 10

ab+ay+xb+xy+t+c=

8

B

B

B

6

30

12

14

40 20 5

A

((6a)+3+((b00)+3)+3) a

6

3 4

((200+9)+3)6

b

2

2

daxildəki rəqəmi 6-ya vurur

daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir

daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir

2a+b+2c I

II

III

3a+2c

8

A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175

Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq

ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot

(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)

= 1115+10=175

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

2 8 4 10 6

5 11 7 13 9

13 19 15 21 17

10 15 10 17 13

13 21 17 19

A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25

Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən

ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni

(2+8+4+10)4=6

(5+11+7+13)4=9

(13+19+15+21)4=17

(10+15+10+17)4=13

Onda (13+21+17+x)4=19 x=25

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

a 24

b 20

c 42

c=

A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19

Həlli

a+b=24 a=24-b

b+c=20 c=20-b

a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1

a=23 c=19

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 5

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I II III IV V

I 18 14 32 13 19

II 7 4 11 6 5

III 21 15 36 17 19

X+Y= IV 11 13 24 18 6

V 19 23 42 34 8

VI 38 14 52 X Y

A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56

Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin

cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir

Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda

yazılmışdır

I rarr 18+14=13+19 = 32

II rarr 7+4=6+5 = 11

III rarr 21+15=17+19 = 36

IV rarr 11+13=18+6 = 24

V rarr 19+23=34+8 = 42

VI rarr 38+14=X+Y = 52

Duumlzguumln cavab C-dir

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə

qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir

A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400

Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100

40-in 25010040

100 -ni təşkil edir Duumlzguumln

cavab D-dir

Nuumlmunə 2

Piyada gedəcəyi yolun 4

1-ni qət etmişdir O daha

50 m gedərsə yolun 3

1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi

uzunluğu neccedilə metrdir

A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800

Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda

yolun 4

1-i

4

1x

3

1-i isə

3

1x-dir Şərtə əsasən

xx3

150

4

1 x(

3

1-

4

1)=50

12

1x=50

x =600

Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır

Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2

mislinə bərabər idi

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-

ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın

isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən

60-x=2(35-3x)

60-x=70-6x

5x=10 x=2

Duumlzguumln cavab A-dır

9

Nuumlmunə 4

Arif bir işin4

1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin

6

1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6

guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin

qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4

13=

12

1 hissəsini

Murad isə 1 guumlndə işin 6

13=

18

1 hissəsini yerinə

yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin

6(12

1+

18

1)=

6

5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan

6

1

hissəsini Murad 3186

1

18

1

6

1 guumln ərzində yerinə

yetirə bilər

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61

Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ

şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə

bərabərdir

2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15

Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq

b+c=15 b=15-c

2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42

c=12

b=15-c=15-12=3

2a+b=19 2a+3=19 a=8

a+b+c=8+3+12=23

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Şifroqramlar

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

KL0

A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13

Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ

kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr

Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır

5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4

İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2

rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik

yəni 626-62=564

Beləliklə K+L=6+2=8

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

KƏLƏK

ŞƏKƏR

NADİR DƏMİR =

DƏMİR

MƏLƏK

A) 93538 B) 47628

C) 63028 D) 03135

E) 53135

Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab

variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə

şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və

rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək

soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq

lazımdır

Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi

Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun

gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo

hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu

ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun

gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd

63028-dir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

CAAC

CBAABC

A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99

Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=

99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-

nu nəzərə alsaq 11)(9

)(99

CA

CA alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

7 Riyazi əməllər

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I 84 26 = 44

II 35 73 = 36

III 82 28 = 32

IV 97 43 =

A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62

Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq

aşağıdakı kimidir

I 84=32 2 6=12 və 32+12=44

II 35=15 73=21 və 15+21=36

III 82=16 28=16 və 16+16=32

IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq

a 2a+b

b

b+c 2b+3c

c

a+b+c=

19

42 15

10

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I a b = (a b) + 4

II a b = 2(a b)

III a b = a+b

IV 11 9 =

A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52

Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə

nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4

alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I x y =

0y

x yx

0y xyx

II -1 2 3 =

A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4

$$

Həlli

x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa

x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik

Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln

xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0

olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I 188 (300) 263

II 122 (120) 152

III 893 () 915

A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200

Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə

orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə

moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin

fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75

754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı

III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22

4middot22=88 alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A+B+C=100 (A+C)-B=

A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70

Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k

B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən

5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar

Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60

alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) 6213 B) 6214

C) 8123 D) 8125

E) 6123

Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə

180100

50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90

0

Y=300 olduğundan Z=180

0-(90

0+30

0)=60

0 Onda

XYZT=180306090=6123

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

x=112 y=

A) 115

B) 130

C) 180

D) 225

E) 240

Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz

xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1

olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda

x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

y

A

A

B C x

120 80

200

X Y Z T =

Z

50

30deg

T Y

X

1

3

3

5

7

1

y

x 2

1

ƏDƏBİYYAT

1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh

2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh

3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh

4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh

5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

8 Magistraturaya qәbul ndash 2011

B) A) C)

D) E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Qatlama xətlərindən hər iki istiqamətdə kəsiklər simmetrik şəkildə əks olunur

MӘNTİQİ-RİYAZİ TEST TAPŞIRIQLARI Məntiqi riyazi boumllməyə aid olan test tapşırıqları ədədlər arasındakı qanunauyğunluğu aşkar etmək qabiliyyətini praktiki riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini qiymətləndirir Bu boumllmə 3 altboumllmədən ibarətdir

9 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması vә tәtbiq

edilmәsi

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin Nuumlmunə 1

9 7

11

20

55 7

5

29

3 5

4

2

7

6

8

A) 10 B) 9 C) 11 D) 1 E) 12 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir İki qonşu dairənin mərkəzlərindəki ədədlərin hasilindən onların cəmini ccedilıxdıqda bu dairələrin kəsişməsindəki ədəd alınır Bu qayda ilə axtarılan ədədi x kimi işarə etsək 8 x ndash (8 + x) = 55 7 x = 63 x = 9 və ya 2 x ndash (2 + x) = 7 x = 9 Nuumlmunə 2

54 32 18 16 6 8 2

А) 62 B) 68 C) 66 D) 70 Е) 64

İzahat Duumlzguumln cavab E-dir Bu sıranı iki altsıraya ayırmaq olar 32 16 8 və 54 18 6 2 Birinci altsırada ( 32 16 8) ədədlər 2 dəfə azalır (32 2= 16 16 2=8) İkinci altsırada (54 18 6 2) ədədlər 3 dəfə azalır (54 3=18 18 3=6 6 3=2) Biz birinci altsıranın birinci ədədini tapmalıyıq Ona goumlrə də 32 ədədini 2-yə vurmaq lazımdır

ki ldquordquo işarəsinə uyğun olan ədədi tapaq 32-ni 2-yə vuranda 64 alınır Nuumlmunə 3

239 (25) 441 546 (100) 212 660 (36) 114 581 () 413

A) 33 B) 36 C) 32 D) 35 E) 49

İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Əvvəlki uumlccedil sıradakı qanunauyğunluğa goumlrə solda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmindən sağda verilən ədədi təşkil edən rəqəmlərin cəmini ccedilıxıb alınan fərqi kvadrata yuumlksəltməklə ortadakı ədədi almaq olur Bu cuumlr əməliyyatı sonuncu sırada apardıqda (5+8+1) ndash (4+1+3) = 6 62 = 36 alınır Nuumlmunə 4

734 = 84 362 = 36 632 = 1 841 = 2

563 + 821 =

A) 33 B) 81 C) 112 D) 94 E) 120 İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Qarşısında işarəsi olan ədədin rəqəmləri bir-birinə vurulur işarəsi olan ədədin rəqəmləri isə ardıcıl qaydada boumlluumlnuumlr Bu qanunauyğunluğu tətbiq etdikdə (5 6 3) + (8 2 1) = 94 alınır Nuumlmunə 5

=

=

=

A)

B)

C)

D)

E)

İzahat Duumlzguumln cavab A-dır Bərabərlik işarəsi fiqurların tərəflərinin yaxud bucaqlarının sayının cəminə əsaslanır Beləliklə ldquordquo işarəsinin yerinə cəmi 14 tərəfi yaxud bucağı olan fiqurlar olmalıdır Nuumlmunə 6 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin

4 ndash = 3 ndash = 4 ndash 3 =

Qәbul proqramları 9

+ + = А) 10 B) 12 C) 14 D) 16 Е) 18

İzahat Duumlzguumln cavab C-dir Əgər 4 ndash = 3 onda = 1 əgər ndash = 4 onda = 4 + 1= 5 əgər ndash 3 = onda = 5 + 3= 8 Beləliklə + + = 1+ 5+ 8= 14 Nuumlmunə 7

ABC 2 1ABC

6 9 0

times

+

A) 7366 B) 7711 C) 7345 D) 7245 E) 7135

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir ABC-ni 2-yə vuranda 690 alırıqsa ABC=345 345-i 21-ə vurduqda 7245 alırıq Nuumlmunə 8 Aşağıdakı sxemdə K L S N P R rəqəmlərdir Oxla goumlstərilən hər bir rəqəm oumlzuumlndən əvvəlki iki rəqəmin cəmi və ya fərqidir Məsələn N=K+L və ya N= KndashL (ccedilıxma zamanı soldakı rəqəmdən sağdakı ccedilıxılır)

K L S

N P

R

3 2 1

5 1

4

3 2 1

1 1

2

Nuumlmunələr

Eyni qaydada qurulmuş aşağıdakı sxemdə R verilmiş cavab variantlarından hansına bərabər ola bilməz 6

8

R А) 1 B) 3 C) 6 D) 7 Е) 9 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir R=3 olsa P=5 olmalıdır Elə olduqda isə L+6=5 və ya Lndash6=5 şərti oumldənilməlidir Bu isə muumlmkuumln deyil Verilmiş digər cavab variantlarını yoxlayaq R=1 olduqda P=7 L=1 K=9 və ya K=7 olacaq R=6 olduqda P=2 L=8 K=0 olacaq R=7 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq R=9 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq Nuumlmunə 9

= P SSSS

= PP AAASSS

= PS

A) AA B) AAA C) SAA D) SSA E) SSS İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Birinci həll yolu Əgər Р = SSSS-dirsə onda РР = SSSSSSSS = АААSSS buradan ААА = SSSSS = РS Beləliklə РS = ААА İkinci həll yolu Əgər ikinci bərabərliyin hər tərəfinə S əlavə etsək bərabərlik dəyişməyəcək və AAASSSS = PPS olacaq Nəzərə alsaq ki SSSS = P-dir onda noumlvbəti bərabərlik AAA=PS olacaq Nuumlmunə 10 Verilən cədvəlin ilk iki sətrinin tərtib olunma qanunauyğunluğunu muumləyyən edin və bu qanunauyğunluğa goumlrə uumlccediluumlncuuml sətrə əsasən doumlrduumlncuuml sətri tapın

I 5 3 6 4 8 6 12 II 2 4 8 10 20 22 44 III 4 8 6 12 10 20 18 IV A) 3 4 5 7 6 9 10 B) 1 2 4 8 16 32 64 C) 20 18 16 14 12 10 8 D) 1 2 4 8 10 20 22 E) 30 26 22 18 14 10 6

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Birinci sətirdə qanunauyğunluq belədir əvvəlki ədəddən 2 ccedilıxılır alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1-2 n2middot2 hellip) İkinci sətirdə əvvəlki ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1+2 n2middot2 hellip) Uumlccediluumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədəddən 2 ccedilıxılır (n1middot2 n2-2 hellip) Beləliklə doumlrduumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik (n1middot2 n2+2 hellip) Cavab 1 2 4 8 10 20 22 ədədlər sırasından ibarətdir

10 Mәntiqi-riyazi mәsәlәlәrin hәlli Nuumlmunə

laquoYallıraquo rəqsini oynamaq uumlccediluumln 3 oğlan və 4 qız məşq edirlər Rəqsi ifa etmək uumlccediluumln onlar bir sırada qız oğlan qız oğlan qız oğlan qız ardıcıllığı ilə əl-ələ tutmalıdırlar Uşaqlar bu qaydada neccedilə cuumlr duumlzuumllə bilərlər A) 12 B) 64 C) 144 D) 81 E) 30 İzahat Duumlzguumln cavab С-dir

Qızların və oğlanların ayrı duumlzuumllduumlyuumlnuuml hesab edək Qızlar 24 cuumlr (4 nəfər olduqları uumlccediluumln 4321 ) oğlanlar isə 6 cuumlr (3 nəfər olduqları uumlccediluumln 321 ) duumlzuumllə bilərlər Uşaqlar qız-oğlan ardıcıllığı ilə duumlzuumllməli olduğundan bu variantların hasili tapılmalıdır Beləliklə uşaqlar 144 cuumlr ( 624 ) duumlzuumllə bilərlər

11 Qrafik şәklindә verilәnlәrin tәhlili

Nuumlmunə 1 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin

10 Magistraturaya qәbul ndash 2011

O B

A

C

B = 7A С =2А

A =

A) 24ordm B) 36ordm C) 28ordm D) 26ordm E) 32ordm İzahat Duumlzguumln cavab В-dir A + B + C = 360ordm olduğu uumlccediluumln A + 7A + 2A = 360ordm 10A = 360ordm A = 36ordm

Nuumlmunə 2 Avqust ayında universitetin kitabxanasına muumlxtəlif fənlər uumlzrə yeni kitablar gətirildi fəlsəfə riyaziyyat tarix kimya və informatika

Fənlər uumlzrə kitablar

Avqust ayına qədər kitabların sayı

Yeni gətirilən kitabların sayı

Fəlsəfə 350 50 Riyaziyyat 600 200

Tarix 1000 20 Kimya 500 100

İnformatika 400 100 Kitabxanaccedilıya kitabxanada olan 3 fənn uumlzrə kitabların uumlmumi sayının (yeni kitabların sayını nəzərə alaraq) muumltənasib nisbətini goumlstərən aşağıdakı şəkildə diaqram verilmişdir Lakin diaqramda fənlərin adı qeyd olunmamışdır Kitabxanaccedilı isə fənlərin adını muumləyyən etməlidir Diaqramdaki ldquo3rdquo noumlmrəli fənnin adını muumləyyən edin

24

12

15

0

4

8

12

16

20

24

Kitabların sayı

1 2 3Fənlər

A) Fəlsəfə B) Riyaziyyat C) Tarix D) Kimya E) İnformatika

İzahat Duumlzguumln cavab Е-dir Verilən diaqramdan goumlruumlnuumlr ki

Diaqramda goumlstərilən fənlər

Kitabların uumlmumi sayının muumltənasib nisbəti

1 24 2 12 3 15

Diaqramda laquo2raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitablar laquo1raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Yalnız fəlsəfə uumlzrə kitablar riyaziyyat uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Riyaziyyat uumlzrə 800 kitab ndash 24 hissə və ya fəlsəfə uumlzrə 400 kitab ndash 12 hissədirsə onda 15 hissə ndash 500 kitabdır Kitabxanada isə yalnız informatika uumlzrə 500 kitab var

Fənlər uumlzrə kitablar

Avqust ayına qədər

Yeni gətirilən

Uumlmumi

Uumlmumi sayın

muumltənasib nisbəti

Fəlsəfə 350 50 400 12 Riyaziyyat 600 200 800 24

Tarix 1000 20 1020 Kimya 500 100 600

İnformatika 400 100 500 15

MAGİSTRATURAYA QƏBUL İMTAHANINA HAZIRLAŞANLAR UumlCcedilUumlN KOumlMƏKCcedilİ VƏSAİTLƏR

1 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo I hissə Bakı 2010

2 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo II hissə Bakı 2010

3 Boqomolova OB ldquoMəntiq məsələlərirdquo Bakı ldquoCcedilıraqrdquo 2007 4 Əliyev M M ldquoƏqli suallarrdquo Bakı 2010 5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600

заданий М 2007 6 Айзенк Г Классические IQ тесты М 2003 7 Баррет Д Проверь себя Тесты СПб 2007 8 SAT verbal workbook by Justin Kestler 2004 9 GRE Practice general test ETS 2003 10 wwwgreorg (Practice for a GRE test)

Uumlmumi intellekt səviyyəsinin yoxlanılması uumlzrə test tapşırığı nuumlmunələri və onlara dair izahlı məlumat TQDK-nın nəzdində fəaliyyət goumlstərən psixometriya uumlzrə elmi-metodiki seminarda muumlzakirələrdən sonra hazırlanmış və qəbul edilmişdir Seminarın rəhbəri ten İRHəsənovdur

Tələbə Qəbulu uumlzrə Doumlvlət Komissiyası bu materialın tərtibində və təkmilləşdirilməsində iştirak edən seminar iştirakccedilılarına dərin minnətdarlığını bildirir

Qәbul proqramları 11

ACcedilIQ TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ

Uumlmumi intellekt səviyyəsini muumləyyən edən bəzi test tapşırıqları cavab variantları olmadan (accedilıq

tipli) təqdim ediləcək Bu tipli test tapşırıqlarının cavabları cavab kartında muumlvafiq sualın noumlmrəsinin

qarşısındakı cədvəldə aşağıdakı nuumlmunələrdə olduğu kimi qeyd edilməlidir

Nuumlmunə 1

+ a b c d

a 5

b

c

d 7

ac + bc + ad + bd= Сavab 35

3 5

Nuumlmunə 2 Şəkildə ağacın əkildikdən sonra boumlyuumlməsi qrafiki goumlstərilmişdir Qrafikə goumlrə əkildikdən neccedilə il sonra ağacın huumlnduumlrluumlyuuml 7 metr olacaq

1 23 4

6

huumlnduumlrluumlk (m)

zaman (il) Сavab 12

1 2

Nuumlmunə 3

U H U 2 N

Y Y C 0 1 3 5 2 K U D L L

times

+

U + L = Сavab 6

6

12 Magistraturaya qәbul ndash 2011

Nuumlmunə 4

800 zəngli saatın 60-i 50 endirimlə 10-i isə 30 endirimlə satılıb Qalan hissə isə biri 8 manata olmaqla endirimsiz satılıb Endirimlə satılan zəngli saatların satışından neccedilə manat əldə olunub Cavab 2368

2 3 6 8

Nuumlmunə 5

Ana və onun uumlccediləm uşaqlarının yaşlarının hasili 216-ya bərabərdir (yaşlar tam ədədlərlə ifadə olunub) Uumlccediləmlərin yaşını muumləyyən edin Cavab 2

2

1

Məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə doumlvlət qulluğuna qəbul uumlccediluumln test imtahanı proqramı və izahlı test

tapşırıqları nuumlmunələrindən ibarət metodiki vəsait

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

Doumlvlət qulluğuna qəbulla bağlı keccedilirilən

muumlsabiqənin test imtahanlarında istifadə olunacaq

məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə test

bloku aşağıdakı 3 boumllməyə aid test tapşırıqlarından

tərtib olunur

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər

Fiqurla bağlı testlər

Məntiqi ndash riyazi testlər

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər 1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması

2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi

3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi

4 Anaqramlar

5 Mətnin məntiqi təhlili

6 Atalar soumlzləri

7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuumlnuumln səviyyəsinin muumləyyən

edilməsi

Fiqurla bağlı testlər 1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

2 Şəklin məntiqi tamamlanması

3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi

4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının qurul-

ması

Məntiqi-riyazi testlər 1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

2 Tərəzilər

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

4 Cədvəl

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

6 Şifroqramlar

7 Riyazi əməllər

8 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili

Test tapşırıqları nuumlmunələri

Aşağıda buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının

nuumlmunələri təqdim edilmişdir Bu nuumlmunələr test

tapşırıqlarının noumlvləri ilə tanış olmağa imkan verir və

onların yerinə yetirilməsi uumlccediluumln muumləyyən faydalı

vərdişlərin qazanılmasına xidmət edir

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan testlərlə soumlz

ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı

təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə

uumlmuumlmiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin

istifadəsində incəlikləri hiss etmə qabiliyyətləri

yoxlanılır Bu boumllmə 7 alt boumllmədən ibarətdir

1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması

Nuumlmunə

Cuumlmlənin doğru mənasını tamamlayan cavabı tapın

Naharola bilməz

A) stolsuz B) qab-qacaqsız

C) qidasız D) susuz

E) stulsuz

Həlli Nahar uumlccediluumln ən muumltləq olanı qidadır Qida

olmazsa nahar ola bilməz

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi

Nuumlmunə

Digərlərindən fərqlənən soumlzuuml tapın

A) ccedilaqqal B) tuumllkuuml

C) qoyun D) pişik

E) it

Həlli Verilmiş variantlardan yalnız qoyun ət yemir

otla qidalanır

Duumlzguumln cavab C-dir

3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi

Nuumlmunə

Verilən soumlzlər cuumltuuml arasındakı məntiqi əlaqəyə analoji

olan variantı tapın (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə

alınmalıdır)

həkim-terapevt

A) dosent-aspirant B) cinayətkar-qatil

C) bəstəkar-şair D) uşaq-adam

E) diktor-rejissor

Həlli Tapşırıqda verilən ldquohəkim-terapevtrdquo soumlzləri

arasında məntiqi əlaqə var terapevt muumltləq həkimdir

Başqa soumlzlə ldquoterapevtrdquo anlayışı ldquohəkimrdquo anlayışının

alt ccediloxluğudur Uyğun olaraq demək olar ki qatil də

cinayətkardır

Duumlzguumln cavab B-dir

4 Anaqramlar

Nuumlmunə

Anaqramlardan biri ccedilay adını bildirmir

A) zmanoa B) seyyine

C) mspsiiis D) prend

E) ltabik

Həlli Buumltuumln cavablarda soumlzlər anaqram şəklində

verilmişdir A cavabındakı anaqram Amazon B-də

Yenisey C-də Missisipi D-də Dnepr E-də isə Baltik

oxunmalıdır Goumlruumlnduumlyuuml kimi Amazon Yenisey

Missisipi Dnepr ccedilay adları Baltik isə dəniz adıdır

Duumlzguumln cavab E-dir

5 Mətnin məntiqi təhlili

Nuumlmunə

Nərmin Rəna Nilufər və Aysel muumlxtəlif ccedilalğı

alətlərində (pianoda kamanccedilada skripkada arfada)

2

ifa edə bilirlər Lakin hər biri ancaq bir alətdə ccedilala

bilir Eyni zamanda onların hər biri bir xarici dil bilir

(ingilis alman fransız və ispan)

Məlumdur ki

1) Skripkada ccedilala bilən qız ispan dilini bilir

2) Rəna arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini bilmir

3) Nərmin də arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini

bilmir

4) Nilufər fransız dilini bilir lakin arfada ccedilala bilmir

Aysel hansı alətdə ifa edir və hansı xarici dili bilir

A) arfa ingilis dili B) arfa ispan dili

C) skripka ispan dili D) kamanccedila ispan dili

E) kamanccedila alman dili

Həlli Cədvəl qurmaqla məsələnin həllinə nəzər

yetirək İkinci şərtə əsasən ldquoRənardquo sətri ilə ldquopianordquo

ldquoarfardquo ldquoingilisrdquo suumltunlarının kəsişdiyi xanalarda ccedilıx-

ma işarəsini yazaq

Uumlccediluumlncuuml şərtə əsasən Nərmin də bu alətlərdə ccedilalmır

və ingilis dilini bilmir Bu şərti də cədvəldə ccedilıxma

işarəsi ilə qeyd edək

Doumlrduumlncuuml şərtə goumlrə Nilufər fransız dilini bilir

lakin arfada ccedilala bilmir

Bu şərti də uyğun xanalarda toplama və ccedilıxma

işarələrini yazmaqla goumlstərək Onda ldquoNilufərrdquo sətri ilə

ldquoingilisrdquo ldquoalmanrdquovə ldquoispanrdquo suumltunlarının kəsişdiyi

xanalarda ccedilıxma işarəsini yazırıq Digər tərəfdən əgər

Nilufər fransız dilini bilirsə onda Nərmin Rəna və

Aysel bu dili bilmirlər Bunu uyğun xanalarda ccedilıxma

işarəsini yazmaqla qeyd edirik Cədvəldən goumlruumlnuumlr ki

Aysel arfada ccedilalır və ingilis dilini bilir Buumltuumln bu

deyilənlərdən sonra cədvəl aşağıdakı şəkildə olur

Ccedilalğı aləti

və dil

Ad pia

no

kam

anccedila

skri

pka

arfa

ingil

is

fran

sız

alm

an

ispan

Nərmin - - - -

Rəna - - - -

Nilufər + - - - - + - -

Aysel - - - + + - - -

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Atalar soumlzləri

Nuumlmunə 1

Atalar soumlzuumlnuuml tamamlayın

Yalanccedilının olmaz

A) ağlı B) dili

C) qohumu D) qonşusu

E) yaddaşı

Həlli Atalar soumlzuumlnə goumlrə yalanccedilının yaddaşı olmaz

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

ldquol gc sl gcrdquo atalar soumlzuumlndəki duumlşmuumlş saitlər sırasını

tapın

A) e o uuml uuml uuml uuml B) uuml uuml e uuml uuml i

C) e e uuml uuml u uuml D) uuml uuml e uuml e uuml

E) e e uuml uuml uuml e

Həlli Atalar soumlzuuml ldquoEl guumlcuuml sel guumlcuumlrdquo olduğundan

yerləri dəyişik verilmiş saitlərin duumlzguumln sıralanması

belədir e uuml uuml e uuml uuml

Duumlzguumln cavab D-dir

7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuuml səviyyəsinin muumləyyən

edilməsi

Nuumlmunə

Hacı Zeynalabdin Şirvani Fernand Magellan Mixail

Lazaryev Ceyms Kuk və Piri Rəisi birləşdirən uumlmumi

cəhəti tapın

A) həkim B) səyyah

C) muumlnəccim D) şair

E) astronom

Həlli Adları ccediləkilən buumltuumln şəxslər məşhur səyyah

olmuşlar

Duumlzguumln cavab B-dir

Fiqurla bağlı testlər Fiqurla bağlı testlər vizual məlumatı təhlil etmə

fəza təsəvvuumlruumlnuumln inkişaf səviyyəsini muumləyyən etmə

muumlqayisə etmə sintez etmə uumlmumiləşdirmə muumlcər-

rədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 alt

boumllmədən ibarətdir

1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

Nuumlmunə 1

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A) B)

C) 5

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi birinci sıradakı sağdakı şəkil

soldakından onun saat əqrəbinin hərəkəti

istiqamətində 900 doumlndərilməsi nəticəsində alınmışdır

Anoloji qaydada ikinci sıradakı soldakı şəkli

doumlndərərək C cavabında goumlstərilən şəkli ala bilərik

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın

3

A) B) C)

D) E)

Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola

qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa

uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-

nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-

dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-

kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr

Duumlzguumln cavab E-dir

2 Şəklin tamamlanması

Nuumlmunə 1

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-

uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və

qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda

ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə

qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və

nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 2

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur

goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və

suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo

işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb

yerləşməlidir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki

fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ

tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ

tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş

xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti

tapırıq

I II III

IV

+ +

4

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi

Nuumlmunə

Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar

bir-birindən 900

saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində

doumlndərməklə alınır

Duumlzguumln cavab A-dır

4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının

qurulması

Nuumlmuumlnə 1

Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun

gələn fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru

900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək

şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı

alınar

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu

qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın

A)

B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan

ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin

hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ

tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir

Bu kubun accedilılışını tapın

A)

B

C) D)

E)

Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər

uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə

yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar

qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda

verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D

cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba

uyğundur

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

5

A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N

Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif

istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol

şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə

uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən

ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol

şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)

2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə

tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt

ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu

muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq

T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə

əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid

olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu

muumləyyənləşdiririk

Duumlzguumln cavab D-dir

5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması

Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın

A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a

Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya

bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən

tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin

koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin

də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun

perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər

olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya

bərabərdir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın

A) 14a

2 B) 15a

2 C) 16a

2 D) 17a

2 E) 18a

2

Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq

Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər

olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə

analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə

a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri

muumləyyənləşdiririk

Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən

fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı

duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi

duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə

bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların

sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər

olacaqdır

6a2+3a

2+2a

2+a

2+4a

2+a

2=17a

2

Duumlzguumln cavab D-dir

Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan

qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və

eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini

qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən

ibarətdir

1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

8

Δ 10

6

A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1

Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə

toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10

olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

3 7 10 20 24 27 54

A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58

Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-

ğunluq var

N M

L P

T K Y

X

X= Y=

a

a

a a

a

a

a

a

a

a

2a

2a

2a

3a a

a

a a

a

a

6

Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58

ədədi gəlməlidir

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

49 23 36 26

83 41 62

A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12

Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə

41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri

arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu

nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq

etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-

da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln

hansında vardır

A) 49 9 B) 121 13

C) 36 4 D) 169 13

E) 64 10

Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144

və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-

dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır

yəni 4236 olur

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5

I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən

III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın

I 6 2 5 1 6

II 129 43 40 8 3

III 10 2 7 1 8

IV

A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2

Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə

qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir

I

II

III

Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5

-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən

yeganə ardıcıllıq C cavabındadır

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Tərəzilər

Nuumlmunə

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) L B) LK

C) KKKL D) LLL

E) KKKK

Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana

yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-

tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL

Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və

deməli MK=KLK=KKKK olar

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8

Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı

qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir

I (25+14+6+12)19=5719=3

II (42+24+7+18)13=9113=7

3 7 +4

10 +3

20 middot2

24 +4

27 +3

54 middot2

+4

3 6 2 5

+3 1

5 6

+5

3 129 43 40

-3 8

5 3

-5

5 10 2 7

+5 1

7 8

+7

5 340 68 63

-5 9

7 2

-7

KLL ML

LL KKKK

MK

I 25

14

12

6 19 3

II 42

24

18

7 13 7

III 4

15

13

10 7

7

Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda

(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A+B=

A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16

Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-

dakı qayda uumlzrə alınır

1+2+1+4=8

3+0+2+0=5

2+0+4+0=6

Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və

A+B=6+9=15 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236

Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri

muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir

Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə

edirik

((200+(3+3))+3+(46))+3=236

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c

C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c

E) a + b + 4c

Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir

Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə

bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III

fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4

duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur

Duumlzguumln cavab E-dir

4 Cədvəl

Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

13 8 6 A

16 14 15 49

24 C B 36

A + B + C =

A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37

Həlli

Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir

A=(3+1)2=16

B=(4-2)3=6

C=(4+2)2=12

16+6+12=34

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

x 15 12 13

y 14 11 12

t 12 9 10

ab+ay+xb+xy+t+c=

8

B

B

B

6

30

12

14

40 20 5

A

((6a)+3+((b00)+3)+3) a

6

3 4

((200+9)+3)6

b

2

2

daxildəki rəqəmi 6-ya vurur

daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir

daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir

2a+b+2c I

II

III

3a+2c

8

A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175

Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq

ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot

(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)

= 1115+10=175

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

2 8 4 10 6

5 11 7 13 9

13 19 15 21 17

10 15 10 17 13

13 21 17 19

A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25

Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən

ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni

(2+8+4+10)4=6

(5+11+7+13)4=9

(13+19+15+21)4=17

(10+15+10+17)4=13

Onda (13+21+17+x)4=19 x=25

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

a 24

b 20

c 42

c=

A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19

Həlli

a+b=24 a=24-b

b+c=20 c=20-b

a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1

a=23 c=19

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 5

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I II III IV V

I 18 14 32 13 19

II 7 4 11 6 5

III 21 15 36 17 19

X+Y= IV 11 13 24 18 6

V 19 23 42 34 8

VI 38 14 52 X Y

A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56

Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin

cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir

Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda

yazılmışdır

I rarr 18+14=13+19 = 32

II rarr 7+4=6+5 = 11

III rarr 21+15=17+19 = 36

IV rarr 11+13=18+6 = 24

V rarr 19+23=34+8 = 42

VI rarr 38+14=X+Y = 52

Duumlzguumln cavab C-dir

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə

qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir

A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400

Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100

40-in 25010040

100 -ni təşkil edir Duumlzguumln

cavab D-dir

Nuumlmunə 2

Piyada gedəcəyi yolun 4

1-ni qət etmişdir O daha

50 m gedərsə yolun 3

1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi

uzunluğu neccedilə metrdir

A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800

Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda

yolun 4

1-i

4

1x

3

1-i isə

3

1x-dir Şərtə əsasən

xx3

150

4

1 x(

3

1-

4

1)=50

12

1x=50

x =600

Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır

Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2

mislinə bərabər idi

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-

ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın

isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən

60-x=2(35-3x)

60-x=70-6x

5x=10 x=2

Duumlzguumln cavab A-dır

9

Nuumlmunə 4

Arif bir işin4

1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin

6

1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6

guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin

qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4

13=

12

1 hissəsini

Murad isə 1 guumlndə işin 6

13=

18

1 hissəsini yerinə

yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin

6(12

1+

18

1)=

6

5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan

6

1

hissəsini Murad 3186

1

18

1

6

1 guumln ərzində yerinə

yetirə bilər

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61

Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ

şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə

bərabərdir

2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15

Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq

b+c=15 b=15-c

2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42

c=12

b=15-c=15-12=3

2a+b=19 2a+3=19 a=8

a+b+c=8+3+12=23

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Şifroqramlar

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

KL0

A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13

Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ

kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr

Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır

5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4

İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2

rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik

yəni 626-62=564

Beləliklə K+L=6+2=8

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

KƏLƏK

ŞƏKƏR

NADİR DƏMİR =

DƏMİR

MƏLƏK

A) 93538 B) 47628

C) 63028 D) 03135

E) 53135

Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab

variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə

şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və

rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək

soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq

lazımdır

Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi

Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun

gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo

hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu

ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun

gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd

63028-dir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

CAAC

CBAABC

A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99

Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=

99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-

nu nəzərə alsaq 11)(9

)(99

CA

CA alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

7 Riyazi əməllər

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I 84 26 = 44

II 35 73 = 36

III 82 28 = 32

IV 97 43 =

A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62

Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq

aşağıdakı kimidir

I 84=32 2 6=12 və 32+12=44

II 35=15 73=21 və 15+21=36

III 82=16 28=16 və 16+16=32

IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq

a 2a+b

b

b+c 2b+3c

c

a+b+c=

19

42 15

10

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I a b = (a b) + 4

II a b = 2(a b)

III a b = a+b

IV 11 9 =

A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52

Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə

nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4

alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I x y =

0y

x yx

0y xyx

II -1 2 3 =

A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4

$$

Həlli

x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa

x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik

Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln

xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0

olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I 188 (300) 263

II 122 (120) 152

III 893 () 915

A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200

Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə

orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə

moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin

fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75

754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı

III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22

4middot22=88 alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A+B+C=100 (A+C)-B=

A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70

Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k

B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən

5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar

Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60

alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) 6213 B) 6214

C) 8123 D) 8125

E) 6123

Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə

180100

50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90

0

Y=300 olduğundan Z=180

0-(90

0+30

0)=60

0 Onda

XYZT=180306090=6123

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

x=112 y=

A) 115

B) 130

C) 180

D) 225

E) 240

Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz

xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1

olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda

x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

y

A

A

B C x

120 80

200

X Y Z T =

Z

50

30deg

T Y

X

1

3

3

5

7

1

y

x 2

1

ƏDƏBİYYAT

1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh

2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh

3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh

4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh

5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

Qәbul proqramları 9

+ + = А) 10 B) 12 C) 14 D) 16 Е) 18

İzahat Duumlzguumln cavab C-dir Əgər 4 ndash = 3 onda = 1 əgər ndash = 4 onda = 4 + 1= 5 əgər ndash 3 = onda = 5 + 3= 8 Beləliklə + + = 1+ 5+ 8= 14 Nuumlmunə 7

ABC 2 1ABC

6 9 0

times

+

A) 7366 B) 7711 C) 7345 D) 7245 E) 7135

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir ABC-ni 2-yə vuranda 690 alırıqsa ABC=345 345-i 21-ə vurduqda 7245 alırıq Nuumlmunə 8 Aşağıdakı sxemdə K L S N P R rəqəmlərdir Oxla goumlstərilən hər bir rəqəm oumlzuumlndən əvvəlki iki rəqəmin cəmi və ya fərqidir Məsələn N=K+L və ya N= KndashL (ccedilıxma zamanı soldakı rəqəmdən sağdakı ccedilıxılır)

K L S

N P

R

3 2 1

5 1

4

3 2 1

1 1

2

Nuumlmunələr

Eyni qaydada qurulmuş aşağıdakı sxemdə R verilmiş cavab variantlarından hansına bərabər ola bilməz 6

8

R А) 1 B) 3 C) 6 D) 7 Е) 9 İzahat Duumlzguumln cavab B-dir R=3 olsa P=5 olmalıdır Elə olduqda isə L+6=5 və ya Lndash6=5 şərti oumldənilməlidir Bu isə muumlmkuumln deyil Verilmiş digər cavab variantlarını yoxlayaq R=1 olduqda P=7 L=1 K=9 və ya K=7 olacaq R=6 olduqda P=2 L=8 K=0 olacaq R=7 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq R=9 olduqda P=1 L=7 K=1 olacaq Nuumlmunə 9

= P SSSS

= PP AAASSS

= PS

A) AA B) AAA C) SAA D) SSA E) SSS İzahat Duumlzguumln cavab B-dir Birinci həll yolu Əgər Р = SSSS-dirsə onda РР = SSSSSSSS = АААSSS buradan ААА = SSSSS = РS Beləliklə РS = ААА İkinci həll yolu Əgər ikinci bərabərliyin hər tərəfinə S əlavə etsək bərabərlik dəyişməyəcək və AAASSSS = PPS olacaq Nəzərə alsaq ki SSSS = P-dir onda noumlvbəti bərabərlik AAA=PS olacaq Nuumlmunə 10 Verilən cədvəlin ilk iki sətrinin tərtib olunma qanunauyğunluğunu muumləyyən edin və bu qanunauyğunluğa goumlrə uumlccediluumlncuuml sətrə əsasən doumlrduumlncuuml sətri tapın

I 5 3 6 4 8 6 12 II 2 4 8 10 20 22 44 III 4 8 6 12 10 20 18 IV A) 3 4 5 7 6 9 10 B) 1 2 4 8 16 32 64 C) 20 18 16 14 12 10 8 D) 1 2 4 8 10 20 22 E) 30 26 22 18 14 10 6

İzahat Duumlzguumln cavab D-dir Birinci sətirdə qanunauyğunluq belədir əvvəlki ədəddən 2 ccedilıxılır alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1-2 n2middot2 hellip) İkinci sətirdə əvvəlki ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik alınan sonrakı ədəd 2-yə vurulur (n1+2 n2middot2 hellip) Uumlccediluumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədəddən 2 ccedilıxılır (n1middot2 n2-2 hellip) Beləliklə doumlrduumlncuuml sətirdə əvvəlki ədəd 2-yə vurulur alınan sonrakı ədədin uumlstuumlnə 2 gəlirik (n1middot2 n2+2 hellip) Cavab 1 2 4 8 10 20 22 ədədlər sırasından ibarətdir

10 Mәntiqi-riyazi mәsәlәlәrin hәlli Nuumlmunə

laquoYallıraquo rəqsini oynamaq uumlccediluumln 3 oğlan və 4 qız məşq edirlər Rəqsi ifa etmək uumlccediluumln onlar bir sırada qız oğlan qız oğlan qız oğlan qız ardıcıllığı ilə əl-ələ tutmalıdırlar Uşaqlar bu qaydada neccedilə cuumlr duumlzuumllə bilərlər A) 12 B) 64 C) 144 D) 81 E) 30 İzahat Duumlzguumln cavab С-dir

Qızların və oğlanların ayrı duumlzuumllduumlyuumlnuuml hesab edək Qızlar 24 cuumlr (4 nəfər olduqları uumlccediluumln 4321 ) oğlanlar isə 6 cuumlr (3 nəfər olduqları uumlccediluumln 321 ) duumlzuumllə bilərlər Uşaqlar qız-oğlan ardıcıllığı ilə duumlzuumllməli olduğundan bu variantların hasili tapılmalıdır Beləliklə uşaqlar 144 cuumlr ( 624 ) duumlzuumllə bilərlər

11 Qrafik şәklindә verilәnlәrin tәhlili

Nuumlmunə 1 ldquordquo əvəzinə uyğun olan variantı seccedilin

10 Magistraturaya qәbul ndash 2011

O B

A

C

B = 7A С =2А

A =

A) 24ordm B) 36ordm C) 28ordm D) 26ordm E) 32ordm İzahat Duumlzguumln cavab В-dir A + B + C = 360ordm olduğu uumlccediluumln A + 7A + 2A = 360ordm 10A = 360ordm A = 36ordm

Nuumlmunə 2 Avqust ayında universitetin kitabxanasına muumlxtəlif fənlər uumlzrə yeni kitablar gətirildi fəlsəfə riyaziyyat tarix kimya və informatika

Fənlər uumlzrə kitablar

Avqust ayına qədər kitabların sayı

Yeni gətirilən kitabların sayı

Fəlsəfə 350 50 Riyaziyyat 600 200

Tarix 1000 20 Kimya 500 100

İnformatika 400 100 Kitabxanaccedilıya kitabxanada olan 3 fənn uumlzrə kitabların uumlmumi sayının (yeni kitabların sayını nəzərə alaraq) muumltənasib nisbətini goumlstərən aşağıdakı şəkildə diaqram verilmişdir Lakin diaqramda fənlərin adı qeyd olunmamışdır Kitabxanaccedilı isə fənlərin adını muumləyyən etməlidir Diaqramdaki ldquo3rdquo noumlmrəli fənnin adını muumləyyən edin

24

12

15

0

4

8

12

16

20

24

Kitabların sayı

1 2 3Fənlər

A) Fəlsəfə B) Riyaziyyat C) Tarix D) Kimya E) İnformatika

İzahat Duumlzguumln cavab Е-dir Verilən diaqramdan goumlruumlnuumlr ki

Diaqramda goumlstərilən fənlər

Kitabların uumlmumi sayının muumltənasib nisbəti

1 24 2 12 3 15

Diaqramda laquo2raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitablar laquo1raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Yalnız fəlsəfə uumlzrə kitablar riyaziyyat uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Riyaziyyat uumlzrə 800 kitab ndash 24 hissə və ya fəlsəfə uumlzrə 400 kitab ndash 12 hissədirsə onda 15 hissə ndash 500 kitabdır Kitabxanada isə yalnız informatika uumlzrə 500 kitab var

Fənlər uumlzrə kitablar

Avqust ayına qədər

Yeni gətirilən

Uumlmumi

Uumlmumi sayın

muumltənasib nisbəti

Fəlsəfə 350 50 400 12 Riyaziyyat 600 200 800 24

Tarix 1000 20 1020 Kimya 500 100 600

İnformatika 400 100 500 15

MAGİSTRATURAYA QƏBUL İMTAHANINA HAZIRLAŞANLAR UumlCcedilUumlN KOumlMƏKCcedilİ VƏSAİTLƏR

1 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo I hissə Bakı 2010

2 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo II hissə Bakı 2010

3 Boqomolova OB ldquoMəntiq məsələlərirdquo Bakı ldquoCcedilıraqrdquo 2007 4 Əliyev M M ldquoƏqli suallarrdquo Bakı 2010 5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600

заданий М 2007 6 Айзенк Г Классические IQ тесты М 2003 7 Баррет Д Проверь себя Тесты СПб 2007 8 SAT verbal workbook by Justin Kestler 2004 9 GRE Practice general test ETS 2003 10 wwwgreorg (Practice for a GRE test)

Uumlmumi intellekt səviyyəsinin yoxlanılması uumlzrə test tapşırığı nuumlmunələri və onlara dair izahlı məlumat TQDK-nın nəzdində fəaliyyət goumlstərən psixometriya uumlzrə elmi-metodiki seminarda muumlzakirələrdən sonra hazırlanmış və qəbul edilmişdir Seminarın rəhbəri ten İRHəsənovdur

Tələbə Qəbulu uumlzrə Doumlvlət Komissiyası bu materialın tərtibində və təkmilləşdirilməsində iştirak edən seminar iştirakccedilılarına dərin minnətdarlığını bildirir

Qәbul proqramları 11

ACcedilIQ TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ

Uumlmumi intellekt səviyyəsini muumləyyən edən bəzi test tapşırıqları cavab variantları olmadan (accedilıq

tipli) təqdim ediləcək Bu tipli test tapşırıqlarının cavabları cavab kartında muumlvafiq sualın noumlmrəsinin

qarşısındakı cədvəldə aşağıdakı nuumlmunələrdə olduğu kimi qeyd edilməlidir

Nuumlmunə 1

+ a b c d

a 5

b

c

d 7

ac + bc + ad + bd= Сavab 35

3 5

Nuumlmunə 2 Şəkildə ağacın əkildikdən sonra boumlyuumlməsi qrafiki goumlstərilmişdir Qrafikə goumlrə əkildikdən neccedilə il sonra ağacın huumlnduumlrluumlyuuml 7 metr olacaq

1 23 4

6

huumlnduumlrluumlk (m)

zaman (il) Сavab 12

1 2

Nuumlmunə 3

U H U 2 N

Y Y C 0 1 3 5 2 K U D L L

times

+

U + L = Сavab 6

6

12 Magistraturaya qәbul ndash 2011

Nuumlmunə 4

800 zəngli saatın 60-i 50 endirimlə 10-i isə 30 endirimlə satılıb Qalan hissə isə biri 8 manata olmaqla endirimsiz satılıb Endirimlə satılan zəngli saatların satışından neccedilə manat əldə olunub Cavab 2368

2 3 6 8

Nuumlmunə 5

Ana və onun uumlccediləm uşaqlarının yaşlarının hasili 216-ya bərabərdir (yaşlar tam ədədlərlə ifadə olunub) Uumlccediləmlərin yaşını muumləyyən edin Cavab 2

2

1

Məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə doumlvlət qulluğuna qəbul uumlccediluumln test imtahanı proqramı və izahlı test

tapşırıqları nuumlmunələrindən ibarət metodiki vəsait

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

Doumlvlət qulluğuna qəbulla bağlı keccedilirilən

muumlsabiqənin test imtahanlarında istifadə olunacaq

məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə test

bloku aşağıdakı 3 boumllməyə aid test tapşırıqlarından

tərtib olunur

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər

Fiqurla bağlı testlər

Məntiqi ndash riyazi testlər

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər 1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması

2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi

3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi

4 Anaqramlar

5 Mətnin məntiqi təhlili

6 Atalar soumlzləri

7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuumlnuumln səviyyəsinin muumləyyən

edilməsi

Fiqurla bağlı testlər 1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

2 Şəklin məntiqi tamamlanması

3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi

4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının qurul-

ması

Məntiqi-riyazi testlər 1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

2 Tərəzilər

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

4 Cədvəl

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

6 Şifroqramlar

7 Riyazi əməllər

8 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili

Test tapşırıqları nuumlmunələri

Aşağıda buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının

nuumlmunələri təqdim edilmişdir Bu nuumlmunələr test

tapşırıqlarının noumlvləri ilə tanış olmağa imkan verir və

onların yerinə yetirilməsi uumlccediluumln muumləyyən faydalı

vərdişlərin qazanılmasına xidmət edir

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan testlərlə soumlz

ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı

təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə

uumlmuumlmiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin

istifadəsində incəlikləri hiss etmə qabiliyyətləri

yoxlanılır Bu boumllmə 7 alt boumllmədən ibarətdir

1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması

Nuumlmunə

Cuumlmlənin doğru mənasını tamamlayan cavabı tapın

Naharola bilməz

A) stolsuz B) qab-qacaqsız

C) qidasız D) susuz

E) stulsuz

Həlli Nahar uumlccediluumln ən muumltləq olanı qidadır Qida

olmazsa nahar ola bilməz

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi

Nuumlmunə

Digərlərindən fərqlənən soumlzuuml tapın

A) ccedilaqqal B) tuumllkuuml

C) qoyun D) pişik

E) it

Həlli Verilmiş variantlardan yalnız qoyun ət yemir

otla qidalanır

Duumlzguumln cavab C-dir

3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi

Nuumlmunə

Verilən soumlzlər cuumltuuml arasındakı məntiqi əlaqəyə analoji

olan variantı tapın (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə

alınmalıdır)

həkim-terapevt

A) dosent-aspirant B) cinayətkar-qatil

C) bəstəkar-şair D) uşaq-adam

E) diktor-rejissor

Həlli Tapşırıqda verilən ldquohəkim-terapevtrdquo soumlzləri

arasında məntiqi əlaqə var terapevt muumltləq həkimdir

Başqa soumlzlə ldquoterapevtrdquo anlayışı ldquohəkimrdquo anlayışının

alt ccediloxluğudur Uyğun olaraq demək olar ki qatil də

cinayətkardır

Duumlzguumln cavab B-dir

4 Anaqramlar

Nuumlmunə

Anaqramlardan biri ccedilay adını bildirmir

A) zmanoa B) seyyine

C) mspsiiis D) prend

E) ltabik

Həlli Buumltuumln cavablarda soumlzlər anaqram şəklində

verilmişdir A cavabındakı anaqram Amazon B-də

Yenisey C-də Missisipi D-də Dnepr E-də isə Baltik

oxunmalıdır Goumlruumlnduumlyuuml kimi Amazon Yenisey

Missisipi Dnepr ccedilay adları Baltik isə dəniz adıdır

Duumlzguumln cavab E-dir

5 Mətnin məntiqi təhlili

Nuumlmunə

Nərmin Rəna Nilufər və Aysel muumlxtəlif ccedilalğı

alətlərində (pianoda kamanccedilada skripkada arfada)

2

ifa edə bilirlər Lakin hər biri ancaq bir alətdə ccedilala

bilir Eyni zamanda onların hər biri bir xarici dil bilir

(ingilis alman fransız və ispan)

Məlumdur ki

1) Skripkada ccedilala bilən qız ispan dilini bilir

2) Rəna arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini bilmir

3) Nərmin də arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini

bilmir

4) Nilufər fransız dilini bilir lakin arfada ccedilala bilmir

Aysel hansı alətdə ifa edir və hansı xarici dili bilir

A) arfa ingilis dili B) arfa ispan dili

C) skripka ispan dili D) kamanccedila ispan dili

E) kamanccedila alman dili

Həlli Cədvəl qurmaqla məsələnin həllinə nəzər

yetirək İkinci şərtə əsasən ldquoRənardquo sətri ilə ldquopianordquo

ldquoarfardquo ldquoingilisrdquo suumltunlarının kəsişdiyi xanalarda ccedilıx-

ma işarəsini yazaq

Uumlccediluumlncuuml şərtə əsasən Nərmin də bu alətlərdə ccedilalmır

və ingilis dilini bilmir Bu şərti də cədvəldə ccedilıxma

işarəsi ilə qeyd edək

Doumlrduumlncuuml şərtə goumlrə Nilufər fransız dilini bilir

lakin arfada ccedilala bilmir

Bu şərti də uyğun xanalarda toplama və ccedilıxma

işarələrini yazmaqla goumlstərək Onda ldquoNilufərrdquo sətri ilə

ldquoingilisrdquo ldquoalmanrdquovə ldquoispanrdquo suumltunlarının kəsişdiyi

xanalarda ccedilıxma işarəsini yazırıq Digər tərəfdən əgər

Nilufər fransız dilini bilirsə onda Nərmin Rəna və

Aysel bu dili bilmirlər Bunu uyğun xanalarda ccedilıxma

işarəsini yazmaqla qeyd edirik Cədvəldən goumlruumlnuumlr ki

Aysel arfada ccedilalır və ingilis dilini bilir Buumltuumln bu

deyilənlərdən sonra cədvəl aşağıdakı şəkildə olur

Ccedilalğı aləti

və dil

Ad pia

no

kam

anccedila

skri

pka

arfa

ingil

is

fran

sız

alm

an

ispan

Nərmin - - - -

Rəna - - - -

Nilufər + - - - - + - -

Aysel - - - + + - - -

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Atalar soumlzləri

Nuumlmunə 1

Atalar soumlzuumlnuuml tamamlayın

Yalanccedilının olmaz

A) ağlı B) dili

C) qohumu D) qonşusu

E) yaddaşı

Həlli Atalar soumlzuumlnə goumlrə yalanccedilının yaddaşı olmaz

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

ldquol gc sl gcrdquo atalar soumlzuumlndəki duumlşmuumlş saitlər sırasını

tapın

A) e o uuml uuml uuml uuml B) uuml uuml e uuml uuml i

C) e e uuml uuml u uuml D) uuml uuml e uuml e uuml

E) e e uuml uuml uuml e

Həlli Atalar soumlzuuml ldquoEl guumlcuuml sel guumlcuumlrdquo olduğundan

yerləri dəyişik verilmiş saitlərin duumlzguumln sıralanması

belədir e uuml uuml e uuml uuml

Duumlzguumln cavab D-dir

7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuuml səviyyəsinin muumləyyən

edilməsi

Nuumlmunə

Hacı Zeynalabdin Şirvani Fernand Magellan Mixail

Lazaryev Ceyms Kuk və Piri Rəisi birləşdirən uumlmumi

cəhəti tapın

A) həkim B) səyyah

C) muumlnəccim D) şair

E) astronom

Həlli Adları ccediləkilən buumltuumln şəxslər məşhur səyyah

olmuşlar

Duumlzguumln cavab B-dir

Fiqurla bağlı testlər Fiqurla bağlı testlər vizual məlumatı təhlil etmə

fəza təsəvvuumlruumlnuumln inkişaf səviyyəsini muumləyyən etmə

muumlqayisə etmə sintez etmə uumlmumiləşdirmə muumlcər-

rədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 alt

boumllmədən ibarətdir

1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

Nuumlmunə 1

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A) B)

C) 5

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi birinci sıradakı sağdakı şəkil

soldakından onun saat əqrəbinin hərəkəti

istiqamətində 900 doumlndərilməsi nəticəsində alınmışdır

Anoloji qaydada ikinci sıradakı soldakı şəkli

doumlndərərək C cavabında goumlstərilən şəkli ala bilərik

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın

3

A) B) C)

D) E)

Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola

qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa

uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-

nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-

dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-

kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr

Duumlzguumln cavab E-dir

2 Şəklin tamamlanması

Nuumlmunə 1

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-

uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və

qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda

ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə

qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və

nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 2

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur

goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və

suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo

işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb

yerləşməlidir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki

fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ

tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ

tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş

xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti

tapırıq

I II III

IV

+ +

4

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi

Nuumlmunə

Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar

bir-birindən 900

saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində

doumlndərməklə alınır

Duumlzguumln cavab A-dır

4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının

qurulması

Nuumlmuumlnə 1

Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun

gələn fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru

900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək

şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı

alınar

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu

qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın

A)

B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan

ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin

hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ

tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir

Bu kubun accedilılışını tapın

A)

B

C) D)

E)

Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər

uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə

yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar

qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda

verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D

cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba

uyğundur

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

5

A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N

Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif

istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol

şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə

uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən

ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol

şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)

2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə

tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt

ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu

muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq

T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə

əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid

olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu

muumləyyənləşdiririk

Duumlzguumln cavab D-dir

5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması

Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın

A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a

Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya

bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən

tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin

koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin

də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun

perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər

olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya

bərabərdir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın

A) 14a

2 B) 15a

2 C) 16a

2 D) 17a

2 E) 18a

2

Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq

Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər

olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə

analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə

a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri

muumləyyənləşdiririk

Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən

fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı

duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi

duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə

bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların

sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər

olacaqdır

6a2+3a

2+2a

2+a

2+4a

2+a

2=17a

2

Duumlzguumln cavab D-dir

Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan

qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və

eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini

qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən

ibarətdir

1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

8

Δ 10

6

A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1

Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə

toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10

olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

3 7 10 20 24 27 54

A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58

Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-

ğunluq var

N M

L P

T K Y

X

X= Y=

a

a

a a

a

a

a

a

a

a

2a

2a

2a

3a a

a

a a

a

a

6

Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58

ədədi gəlməlidir

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

49 23 36 26

83 41 62

A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12

Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə

41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri

arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu

nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq

etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-

da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln

hansında vardır

A) 49 9 B) 121 13

C) 36 4 D) 169 13

E) 64 10

Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144

və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-

dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır

yəni 4236 olur

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5

I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən

III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın

I 6 2 5 1 6

II 129 43 40 8 3

III 10 2 7 1 8

IV

A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2

Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə

qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir

I

II

III

Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5

-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən

yeganə ardıcıllıq C cavabındadır

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Tərəzilər

Nuumlmunə

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) L B) LK

C) KKKL D) LLL

E) KKKK

Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana

yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-

tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL

Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və

deməli MK=KLK=KKKK olar

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8

Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı

qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir

I (25+14+6+12)19=5719=3

II (42+24+7+18)13=9113=7

3 7 +4

10 +3

20 middot2

24 +4

27 +3

54 middot2

+4

3 6 2 5

+3 1

5 6

+5

3 129 43 40

-3 8

5 3

-5

5 10 2 7

+5 1

7 8

+7

5 340 68 63

-5 9

7 2

-7

KLL ML

LL KKKK

MK

I 25

14

12

6 19 3

II 42

24

18

7 13 7

III 4

15

13

10 7

7

Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda

(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A+B=

A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16

Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-

dakı qayda uumlzrə alınır

1+2+1+4=8

3+0+2+0=5

2+0+4+0=6

Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və

A+B=6+9=15 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236

Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri

muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir

Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə

edirik

((200+(3+3))+3+(46))+3=236

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c

C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c

E) a + b + 4c

Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir

Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə

bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III

fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4

duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur

Duumlzguumln cavab E-dir

4 Cədvəl

Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

13 8 6 A

16 14 15 49

24 C B 36

A + B + C =

A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37

Həlli

Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir

A=(3+1)2=16

B=(4-2)3=6

C=(4+2)2=12

16+6+12=34

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

x 15 12 13

y 14 11 12

t 12 9 10

ab+ay+xb+xy+t+c=

8

B

B

B

6

30

12

14

40 20 5

A

((6a)+3+((b00)+3)+3) a

6

3 4

((200+9)+3)6

b

2

2

daxildəki rəqəmi 6-ya vurur

daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir

daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir

2a+b+2c I

II

III

3a+2c

8

A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175

Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq

ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot

(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)

= 1115+10=175

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

2 8 4 10 6

5 11 7 13 9

13 19 15 21 17

10 15 10 17 13

13 21 17 19

A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25

Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən

ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni

(2+8+4+10)4=6

(5+11+7+13)4=9

(13+19+15+21)4=17

(10+15+10+17)4=13

Onda (13+21+17+x)4=19 x=25

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

a 24

b 20

c 42

c=

A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19

Həlli

a+b=24 a=24-b

b+c=20 c=20-b

a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1

a=23 c=19

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 5

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I II III IV V

I 18 14 32 13 19

II 7 4 11 6 5

III 21 15 36 17 19

X+Y= IV 11 13 24 18 6

V 19 23 42 34 8

VI 38 14 52 X Y

A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56

Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin

cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir

Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda

yazılmışdır

I rarr 18+14=13+19 = 32

II rarr 7+4=6+5 = 11

III rarr 21+15=17+19 = 36

IV rarr 11+13=18+6 = 24

V rarr 19+23=34+8 = 42

VI rarr 38+14=X+Y = 52

Duumlzguumln cavab C-dir

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə

qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir

A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400

Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100

40-in 25010040

100 -ni təşkil edir Duumlzguumln

cavab D-dir

Nuumlmunə 2

Piyada gedəcəyi yolun 4

1-ni qət etmişdir O daha

50 m gedərsə yolun 3

1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi

uzunluğu neccedilə metrdir

A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800

Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda

yolun 4

1-i

4

1x

3

1-i isə

3

1x-dir Şərtə əsasən

xx3

150

4

1 x(

3

1-

4

1)=50

12

1x=50

x =600

Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır

Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2

mislinə bərabər idi

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-

ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın

isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən

60-x=2(35-3x)

60-x=70-6x

5x=10 x=2

Duumlzguumln cavab A-dır

9

Nuumlmunə 4

Arif bir işin4

1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin

6

1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6

guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin

qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4

13=

12

1 hissəsini

Murad isə 1 guumlndə işin 6

13=

18

1 hissəsini yerinə

yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin

6(12

1+

18

1)=

6

5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan

6

1

hissəsini Murad 3186

1

18

1

6

1 guumln ərzində yerinə

yetirə bilər

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61

Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ

şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə

bərabərdir

2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15

Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq

b+c=15 b=15-c

2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42

c=12

b=15-c=15-12=3

2a+b=19 2a+3=19 a=8

a+b+c=8+3+12=23

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Şifroqramlar

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

KL0

A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13

Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ

kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr

Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır

5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4

İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2

rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik

yəni 626-62=564

Beləliklə K+L=6+2=8

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

KƏLƏK

ŞƏKƏR

NADİR DƏMİR =

DƏMİR

MƏLƏK

A) 93538 B) 47628

C) 63028 D) 03135

E) 53135

Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab

variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə

şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və

rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək

soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq

lazımdır

Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi

Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun

gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo

hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu

ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun

gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd

63028-dir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

CAAC

CBAABC

A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99

Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=

99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-

nu nəzərə alsaq 11)(9

)(99

CA

CA alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

7 Riyazi əməllər

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I 84 26 = 44

II 35 73 = 36

III 82 28 = 32

IV 97 43 =

A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62

Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq

aşağıdakı kimidir

I 84=32 2 6=12 və 32+12=44

II 35=15 73=21 və 15+21=36

III 82=16 28=16 və 16+16=32

IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq

a 2a+b

b

b+c 2b+3c

c

a+b+c=

19

42 15

10

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I a b = (a b) + 4

II a b = 2(a b)

III a b = a+b

IV 11 9 =

A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52

Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə

nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4

alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I x y =

0y

x yx

0y xyx

II -1 2 3 =

A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4

$$

Həlli

x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa

x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik

Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln

xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0

olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I 188 (300) 263

II 122 (120) 152

III 893 () 915

A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200

Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə

orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə

moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin

fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75

754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı

III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22

4middot22=88 alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A+B+C=100 (A+C)-B=

A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70

Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k

B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən

5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar

Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60

alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) 6213 B) 6214

C) 8123 D) 8125

E) 6123

Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə

180100

50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90

0

Y=300 olduğundan Z=180

0-(90

0+30

0)=60

0 Onda

XYZT=180306090=6123

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

x=112 y=

A) 115

B) 130

C) 180

D) 225

E) 240

Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz

xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1

olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda

x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

y

A

A

B C x

120 80

200

X Y Z T =

Z

50

30deg

T Y

X

1

3

3

5

7

1

y

x 2

1

ƏDƏBİYYAT

1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh

2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh

3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh

4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh

5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

10 Magistraturaya qәbul ndash 2011

O B

A

C

B = 7A С =2А

A =

A) 24ordm B) 36ordm C) 28ordm D) 26ordm E) 32ordm İzahat Duumlzguumln cavab В-dir A + B + C = 360ordm olduğu uumlccediluumln A + 7A + 2A = 360ordm 10A = 360ordm A = 36ordm

Nuumlmunə 2 Avqust ayında universitetin kitabxanasına muumlxtəlif fənlər uumlzrə yeni kitablar gətirildi fəlsəfə riyaziyyat tarix kimya və informatika

Fənlər uumlzrə kitablar

Avqust ayına qədər kitabların sayı

Yeni gətirilən kitabların sayı

Fəlsəfə 350 50 Riyaziyyat 600 200

Tarix 1000 20 Kimya 500 100

İnformatika 400 100 Kitabxanaccedilıya kitabxanada olan 3 fənn uumlzrə kitabların uumlmumi sayının (yeni kitabların sayını nəzərə alaraq) muumltənasib nisbətini goumlstərən aşağıdakı şəkildə diaqram verilmişdir Lakin diaqramda fənlərin adı qeyd olunmamışdır Kitabxanaccedilı isə fənlərin adını muumləyyən etməlidir Diaqramdaki ldquo3rdquo noumlmrəli fənnin adını muumləyyən edin

24

12

15

0

4

8

12

16

20

24

Kitabların sayı

1 2 3Fənlər

A) Fəlsəfə B) Riyaziyyat C) Tarix D) Kimya E) İnformatika

İzahat Duumlzguumln cavab Е-dir Verilən diaqramdan goumlruumlnuumlr ki

Diaqramda goumlstərilən fənlər

Kitabların uumlmumi sayının muumltənasib nisbəti

1 24 2 12 3 15

Diaqramda laquo2raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitablar laquo1raquo noumlmrəsi ilə goumlstərilən fənn uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Yalnız fəlsəfə uumlzrə kitablar riyaziyyat uumlzrə kitabların yarısını təşkil edir Riyaziyyat uumlzrə 800 kitab ndash 24 hissə və ya fəlsəfə uumlzrə 400 kitab ndash 12 hissədirsə onda 15 hissə ndash 500 kitabdır Kitabxanada isə yalnız informatika uumlzrə 500 kitab var

Fənlər uumlzrə kitablar

Avqust ayına qədər

Yeni gətirilən

Uumlmumi

Uumlmumi sayın

muumltənasib nisbəti

Fəlsəfə 350 50 400 12 Riyaziyyat 600 200 800 24

Tarix 1000 20 1020 Kimya 500 100 600

İnformatika 400 100 500 15

MAGİSTRATURAYA QƏBUL İMTAHANINA HAZIRLAŞANLAR UumlCcedilUumlN KOumlMƏKCcedilİ VƏSAİTLƏR

1 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo I hissə Bakı 2010

2 İsmayılov F S Həsənov İ R ldquoMəntiqi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlccediluumln İQ test nuumlmunələrirdquo II hissə Bakı 2010

3 Boqomolova OB ldquoMəntiq məsələlərirdquo Bakı ldquoCcedilıraqrdquo 2007 4 Əliyev M M ldquoƏqli suallarrdquo Bakı 2010 5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600

заданий М 2007 6 Айзенк Г Классические IQ тесты М 2003 7 Баррет Д Проверь себя Тесты СПб 2007 8 SAT verbal workbook by Justin Kestler 2004 9 GRE Practice general test ETS 2003 10 wwwgreorg (Practice for a GRE test)

Uumlmumi intellekt səviyyəsinin yoxlanılması uumlzrə test tapşırığı nuumlmunələri və onlara dair izahlı məlumat TQDK-nın nəzdində fəaliyyət goumlstərən psixometriya uumlzrə elmi-metodiki seminarda muumlzakirələrdən sonra hazırlanmış və qəbul edilmişdir Seminarın rəhbəri ten İRHəsənovdur

Tələbə Qəbulu uumlzrə Doumlvlət Komissiyası bu materialın tərtibində və təkmilləşdirilməsində iştirak edən seminar iştirakccedilılarına dərin minnətdarlığını bildirir

Qәbul proqramları 11

ACcedilIQ TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ

Uumlmumi intellekt səviyyəsini muumləyyən edən bəzi test tapşırıqları cavab variantları olmadan (accedilıq

tipli) təqdim ediləcək Bu tipli test tapşırıqlarının cavabları cavab kartında muumlvafiq sualın noumlmrəsinin

qarşısındakı cədvəldə aşağıdakı nuumlmunələrdə olduğu kimi qeyd edilməlidir

Nuumlmunə 1

+ a b c d

a 5

b

c

d 7

ac + bc + ad + bd= Сavab 35

3 5

Nuumlmunə 2 Şəkildə ağacın əkildikdən sonra boumlyuumlməsi qrafiki goumlstərilmişdir Qrafikə goumlrə əkildikdən neccedilə il sonra ağacın huumlnduumlrluumlyuuml 7 metr olacaq

1 23 4

6

huumlnduumlrluumlk (m)

zaman (il) Сavab 12

1 2

Nuumlmunə 3

U H U 2 N

Y Y C 0 1 3 5 2 K U D L L

times

+

U + L = Сavab 6

6

12 Magistraturaya qәbul ndash 2011

Nuumlmunə 4

800 zəngli saatın 60-i 50 endirimlə 10-i isə 30 endirimlə satılıb Qalan hissə isə biri 8 manata olmaqla endirimsiz satılıb Endirimlə satılan zəngli saatların satışından neccedilə manat əldə olunub Cavab 2368

2 3 6 8

Nuumlmunə 5

Ana və onun uumlccediləm uşaqlarının yaşlarının hasili 216-ya bərabərdir (yaşlar tam ədədlərlə ifadə olunub) Uumlccediləmlərin yaşını muumləyyən edin Cavab 2

2

1

Məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə doumlvlət qulluğuna qəbul uumlccediluumln test imtahanı proqramı və izahlı test

tapşırıqları nuumlmunələrindən ibarət metodiki vəsait

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

Doumlvlət qulluğuna qəbulla bağlı keccedilirilən

muumlsabiqənin test imtahanlarında istifadə olunacaq

məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə test

bloku aşağıdakı 3 boumllməyə aid test tapşırıqlarından

tərtib olunur

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər

Fiqurla bağlı testlər

Məntiqi ndash riyazi testlər

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər 1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması

2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi

3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi

4 Anaqramlar

5 Mətnin məntiqi təhlili

6 Atalar soumlzləri

7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuumlnuumln səviyyəsinin muumləyyən

edilməsi

Fiqurla bağlı testlər 1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

2 Şəklin məntiqi tamamlanması

3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi

4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının qurul-

ması

Məntiqi-riyazi testlər 1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

2 Tərəzilər

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

4 Cədvəl

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

6 Şifroqramlar

7 Riyazi əməllər

8 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili

Test tapşırıqları nuumlmunələri

Aşağıda buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının

nuumlmunələri təqdim edilmişdir Bu nuumlmunələr test

tapşırıqlarının noumlvləri ilə tanış olmağa imkan verir və

onların yerinə yetirilməsi uumlccediluumln muumləyyən faydalı

vərdişlərin qazanılmasına xidmət edir

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan testlərlə soumlz

ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı

təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə

uumlmuumlmiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin

istifadəsində incəlikləri hiss etmə qabiliyyətləri

yoxlanılır Bu boumllmə 7 alt boumllmədən ibarətdir

1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması

Nuumlmunə

Cuumlmlənin doğru mənasını tamamlayan cavabı tapın

Naharola bilməz

A) stolsuz B) qab-qacaqsız

C) qidasız D) susuz

E) stulsuz

Həlli Nahar uumlccediluumln ən muumltləq olanı qidadır Qida

olmazsa nahar ola bilməz

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi

Nuumlmunə

Digərlərindən fərqlənən soumlzuuml tapın

A) ccedilaqqal B) tuumllkuuml

C) qoyun D) pişik

E) it

Həlli Verilmiş variantlardan yalnız qoyun ət yemir

otla qidalanır

Duumlzguumln cavab C-dir

3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi

Nuumlmunə

Verilən soumlzlər cuumltuuml arasındakı məntiqi əlaqəyə analoji

olan variantı tapın (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə

alınmalıdır)

həkim-terapevt

A) dosent-aspirant B) cinayətkar-qatil

C) bəstəkar-şair D) uşaq-adam

E) diktor-rejissor

Həlli Tapşırıqda verilən ldquohəkim-terapevtrdquo soumlzləri

arasında məntiqi əlaqə var terapevt muumltləq həkimdir

Başqa soumlzlə ldquoterapevtrdquo anlayışı ldquohəkimrdquo anlayışının

alt ccediloxluğudur Uyğun olaraq demək olar ki qatil də

cinayətkardır

Duumlzguumln cavab B-dir

4 Anaqramlar

Nuumlmunə

Anaqramlardan biri ccedilay adını bildirmir

A) zmanoa B) seyyine

C) mspsiiis D) prend

E) ltabik

Həlli Buumltuumln cavablarda soumlzlər anaqram şəklində

verilmişdir A cavabındakı anaqram Amazon B-də

Yenisey C-də Missisipi D-də Dnepr E-də isə Baltik

oxunmalıdır Goumlruumlnduumlyuuml kimi Amazon Yenisey

Missisipi Dnepr ccedilay adları Baltik isə dəniz adıdır

Duumlzguumln cavab E-dir

5 Mətnin məntiqi təhlili

Nuumlmunə

Nərmin Rəna Nilufər və Aysel muumlxtəlif ccedilalğı

alətlərində (pianoda kamanccedilada skripkada arfada)

2

ifa edə bilirlər Lakin hər biri ancaq bir alətdə ccedilala

bilir Eyni zamanda onların hər biri bir xarici dil bilir

(ingilis alman fransız və ispan)

Məlumdur ki

1) Skripkada ccedilala bilən qız ispan dilini bilir

2) Rəna arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini bilmir

3) Nərmin də arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini

bilmir

4) Nilufər fransız dilini bilir lakin arfada ccedilala bilmir

Aysel hansı alətdə ifa edir və hansı xarici dili bilir

A) arfa ingilis dili B) arfa ispan dili

C) skripka ispan dili D) kamanccedila ispan dili

E) kamanccedila alman dili

Həlli Cədvəl qurmaqla məsələnin həllinə nəzər

yetirək İkinci şərtə əsasən ldquoRənardquo sətri ilə ldquopianordquo

ldquoarfardquo ldquoingilisrdquo suumltunlarının kəsişdiyi xanalarda ccedilıx-

ma işarəsini yazaq

Uumlccediluumlncuuml şərtə əsasən Nərmin də bu alətlərdə ccedilalmır

və ingilis dilini bilmir Bu şərti də cədvəldə ccedilıxma

işarəsi ilə qeyd edək

Doumlrduumlncuuml şərtə goumlrə Nilufər fransız dilini bilir

lakin arfada ccedilala bilmir

Bu şərti də uyğun xanalarda toplama və ccedilıxma

işarələrini yazmaqla goumlstərək Onda ldquoNilufərrdquo sətri ilə

ldquoingilisrdquo ldquoalmanrdquovə ldquoispanrdquo suumltunlarının kəsişdiyi

xanalarda ccedilıxma işarəsini yazırıq Digər tərəfdən əgər

Nilufər fransız dilini bilirsə onda Nərmin Rəna və

Aysel bu dili bilmirlər Bunu uyğun xanalarda ccedilıxma

işarəsini yazmaqla qeyd edirik Cədvəldən goumlruumlnuumlr ki

Aysel arfada ccedilalır və ingilis dilini bilir Buumltuumln bu

deyilənlərdən sonra cədvəl aşağıdakı şəkildə olur

Ccedilalğı aləti

və dil

Ad pia

no

kam

anccedila

skri

pka

arfa

ingil

is

fran

sız

alm

an

ispan

Nərmin - - - -

Rəna - - - -

Nilufər + - - - - + - -

Aysel - - - + + - - -

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Atalar soumlzləri

Nuumlmunə 1

Atalar soumlzuumlnuuml tamamlayın

Yalanccedilının olmaz

A) ağlı B) dili

C) qohumu D) qonşusu

E) yaddaşı

Həlli Atalar soumlzuumlnə goumlrə yalanccedilının yaddaşı olmaz

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

ldquol gc sl gcrdquo atalar soumlzuumlndəki duumlşmuumlş saitlər sırasını

tapın

A) e o uuml uuml uuml uuml B) uuml uuml e uuml uuml i

C) e e uuml uuml u uuml D) uuml uuml e uuml e uuml

E) e e uuml uuml uuml e

Həlli Atalar soumlzuuml ldquoEl guumlcuuml sel guumlcuumlrdquo olduğundan

yerləri dəyişik verilmiş saitlərin duumlzguumln sıralanması

belədir e uuml uuml e uuml uuml

Duumlzguumln cavab D-dir

7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuuml səviyyəsinin muumləyyən

edilməsi

Nuumlmunə

Hacı Zeynalabdin Şirvani Fernand Magellan Mixail

Lazaryev Ceyms Kuk və Piri Rəisi birləşdirən uumlmumi

cəhəti tapın

A) həkim B) səyyah

C) muumlnəccim D) şair

E) astronom

Həlli Adları ccediləkilən buumltuumln şəxslər məşhur səyyah

olmuşlar

Duumlzguumln cavab B-dir

Fiqurla bağlı testlər Fiqurla bağlı testlər vizual məlumatı təhlil etmə

fəza təsəvvuumlruumlnuumln inkişaf səviyyəsini muumləyyən etmə

muumlqayisə etmə sintez etmə uumlmumiləşdirmə muumlcər-

rədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 alt

boumllmədən ibarətdir

1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

Nuumlmunə 1

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A) B)

C) 5

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi birinci sıradakı sağdakı şəkil

soldakından onun saat əqrəbinin hərəkəti

istiqamətində 900 doumlndərilməsi nəticəsində alınmışdır

Anoloji qaydada ikinci sıradakı soldakı şəkli

doumlndərərək C cavabında goumlstərilən şəkli ala bilərik

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın

3

A) B) C)

D) E)

Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola

qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa

uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-

nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-

dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-

kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr

Duumlzguumln cavab E-dir

2 Şəklin tamamlanması

Nuumlmunə 1

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-

uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və

qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda

ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə

qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və

nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 2

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur

goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və

suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo

işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb

yerləşməlidir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki

fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ

tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ

tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş

xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti

tapırıq

I II III

IV

+ +

4

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi

Nuumlmunə

Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar

bir-birindən 900

saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində

doumlndərməklə alınır

Duumlzguumln cavab A-dır

4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının

qurulması

Nuumlmuumlnə 1

Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun

gələn fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru

900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək

şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı

alınar

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu

qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın

A)

B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan

ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin

hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ

tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir

Bu kubun accedilılışını tapın

A)

B

C) D)

E)

Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər

uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə

yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar

qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda

verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D

cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba

uyğundur

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

5

A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N

Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif

istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol

şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə

uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən

ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol

şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)

2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə

tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt

ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu

muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq

T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə

əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid

olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu

muumləyyənləşdiririk

Duumlzguumln cavab D-dir

5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması

Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın

A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a

Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya

bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən

tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin

koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin

də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun

perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər

olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya

bərabərdir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın

A) 14a

2 B) 15a

2 C) 16a

2 D) 17a

2 E) 18a

2

Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq

Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər

olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə

analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə

a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri

muumləyyənləşdiririk

Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən

fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı

duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi

duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə

bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların

sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər

olacaqdır

6a2+3a

2+2a

2+a

2+4a

2+a

2=17a

2

Duumlzguumln cavab D-dir

Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan

qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və

eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini

qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən

ibarətdir

1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

8

Δ 10

6

A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1

Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə

toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10

olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

3 7 10 20 24 27 54

A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58

Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-

ğunluq var

N M

L P

T K Y

X

X= Y=

a

a

a a

a

a

a

a

a

a

2a

2a

2a

3a a

a

a a

a

a

6

Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58

ədədi gəlməlidir

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

49 23 36 26

83 41 62

A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12

Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə

41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri

arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu

nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq

etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-

da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln

hansında vardır

A) 49 9 B) 121 13

C) 36 4 D) 169 13

E) 64 10

Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144

və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-

dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır

yəni 4236 olur

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5

I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən

III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın

I 6 2 5 1 6

II 129 43 40 8 3

III 10 2 7 1 8

IV

A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2

Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə

qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir

I

II

III

Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5

-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən

yeganə ardıcıllıq C cavabındadır

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Tərəzilər

Nuumlmunə

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) L B) LK

C) KKKL D) LLL

E) KKKK

Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana

yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-

tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL

Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və

deməli MK=KLK=KKKK olar

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8

Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı

qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir

I (25+14+6+12)19=5719=3

II (42+24+7+18)13=9113=7

3 7 +4

10 +3

20 middot2

24 +4

27 +3

54 middot2

+4

3 6 2 5

+3 1

5 6

+5

3 129 43 40

-3 8

5 3

-5

5 10 2 7

+5 1

7 8

+7

5 340 68 63

-5 9

7 2

-7

KLL ML

LL KKKK

MK

I 25

14

12

6 19 3

II 42

24

18

7 13 7

III 4

15

13

10 7

7

Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda

(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A+B=

A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16

Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-

dakı qayda uumlzrə alınır

1+2+1+4=8

3+0+2+0=5

2+0+4+0=6

Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və

A+B=6+9=15 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236

Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri

muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir

Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə

edirik

((200+(3+3))+3+(46))+3=236

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c

C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c

E) a + b + 4c

Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir

Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə

bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III

fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4

duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur

Duumlzguumln cavab E-dir

4 Cədvəl

Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

13 8 6 A

16 14 15 49

24 C B 36

A + B + C =

A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37

Həlli

Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir

A=(3+1)2=16

B=(4-2)3=6

C=(4+2)2=12

16+6+12=34

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

x 15 12 13

y 14 11 12

t 12 9 10

ab+ay+xb+xy+t+c=

8

B

B

B

6

30

12

14

40 20 5

A

((6a)+3+((b00)+3)+3) a

6

3 4

((200+9)+3)6

b

2

2

daxildəki rəqəmi 6-ya vurur

daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir

daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir

2a+b+2c I

II

III

3a+2c

8

A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175

Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq

ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot

(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)

= 1115+10=175

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

2 8 4 10 6

5 11 7 13 9

13 19 15 21 17

10 15 10 17 13

13 21 17 19

A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25

Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən

ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni

(2+8+4+10)4=6

(5+11+7+13)4=9

(13+19+15+21)4=17

(10+15+10+17)4=13

Onda (13+21+17+x)4=19 x=25

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

a 24

b 20

c 42

c=

A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19

Həlli

a+b=24 a=24-b

b+c=20 c=20-b

a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1

a=23 c=19

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 5

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I II III IV V

I 18 14 32 13 19

II 7 4 11 6 5

III 21 15 36 17 19

X+Y= IV 11 13 24 18 6

V 19 23 42 34 8

VI 38 14 52 X Y

A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56

Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin

cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir

Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda

yazılmışdır

I rarr 18+14=13+19 = 32

II rarr 7+4=6+5 = 11

III rarr 21+15=17+19 = 36

IV rarr 11+13=18+6 = 24

V rarr 19+23=34+8 = 42

VI rarr 38+14=X+Y = 52

Duumlzguumln cavab C-dir

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə

qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir

A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400

Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100

40-in 25010040

100 -ni təşkil edir Duumlzguumln

cavab D-dir

Nuumlmunə 2

Piyada gedəcəyi yolun 4

1-ni qət etmişdir O daha

50 m gedərsə yolun 3

1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi

uzunluğu neccedilə metrdir

A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800

Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda

yolun 4

1-i

4

1x

3

1-i isə

3

1x-dir Şərtə əsasən

xx3

150

4

1 x(

3

1-

4

1)=50

12

1x=50

x =600

Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır

Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2

mislinə bərabər idi

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-

ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın

isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən

60-x=2(35-3x)

60-x=70-6x

5x=10 x=2

Duumlzguumln cavab A-dır

9

Nuumlmunə 4

Arif bir işin4

1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin

6

1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6

guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin

qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4

13=

12

1 hissəsini

Murad isə 1 guumlndə işin 6

13=

18

1 hissəsini yerinə

yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin

6(12

1+

18

1)=

6

5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan

6

1

hissəsini Murad 3186

1

18

1

6

1 guumln ərzində yerinə

yetirə bilər

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61

Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ

şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə

bərabərdir

2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15

Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq

b+c=15 b=15-c

2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42

c=12

b=15-c=15-12=3

2a+b=19 2a+3=19 a=8

a+b+c=8+3+12=23

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Şifroqramlar

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

KL0

A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13

Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ

kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr

Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır

5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4

İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2

rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik

yəni 626-62=564

Beləliklə K+L=6+2=8

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

KƏLƏK

ŞƏKƏR

NADİR DƏMİR =

DƏMİR

MƏLƏK

A) 93538 B) 47628

C) 63028 D) 03135

E) 53135

Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab

variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə

şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və

rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək

soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq

lazımdır

Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi

Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun

gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo

hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu

ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun

gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd

63028-dir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

CAAC

CBAABC

A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99

Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=

99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-

nu nəzərə alsaq 11)(9

)(99

CA

CA alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

7 Riyazi əməllər

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I 84 26 = 44

II 35 73 = 36

III 82 28 = 32

IV 97 43 =

A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62

Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq

aşağıdakı kimidir

I 84=32 2 6=12 və 32+12=44

II 35=15 73=21 və 15+21=36

III 82=16 28=16 və 16+16=32

IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq

a 2a+b

b

b+c 2b+3c

c

a+b+c=

19

42 15

10

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I a b = (a b) + 4

II a b = 2(a b)

III a b = a+b

IV 11 9 =

A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52

Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə

nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4

alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I x y =

0y

x yx

0y xyx

II -1 2 3 =

A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4

$$

Həlli

x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa

x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik

Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln

xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0

olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I 188 (300) 263

II 122 (120) 152

III 893 () 915

A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200

Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə

orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə

moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin

fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75

754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı

III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22

4middot22=88 alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A+B+C=100 (A+C)-B=

A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70

Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k

B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən

5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar

Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60

alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) 6213 B) 6214

C) 8123 D) 8125

E) 6123

Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə

180100

50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90

0

Y=300 olduğundan Z=180

0-(90

0+30

0)=60

0 Onda

XYZT=180306090=6123

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

x=112 y=

A) 115

B) 130

C) 180

D) 225

E) 240

Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz

xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1

olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda

x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

y

A

A

B C x

120 80

200

X Y Z T =

Z

50

30deg

T Y

X

1

3

3

5

7

1

y

x 2

1

ƏDƏBİYYAT

1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh

2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh

3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh

4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh

5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

Qәbul proqramları 11

ACcedilIQ TEST TAPŞIRIĞI NUumlMUNӘLӘRİ

Uumlmumi intellekt səviyyəsini muumləyyən edən bəzi test tapşırıqları cavab variantları olmadan (accedilıq

tipli) təqdim ediləcək Bu tipli test tapşırıqlarının cavabları cavab kartında muumlvafiq sualın noumlmrəsinin

qarşısındakı cədvəldə aşağıdakı nuumlmunələrdə olduğu kimi qeyd edilməlidir

Nuumlmunə 1

+ a b c d

a 5

b

c

d 7

ac + bc + ad + bd= Сavab 35

3 5

Nuumlmunə 2 Şəkildə ağacın əkildikdən sonra boumlyuumlməsi qrafiki goumlstərilmişdir Qrafikə goumlrə əkildikdən neccedilə il sonra ağacın huumlnduumlrluumlyuuml 7 metr olacaq

1 23 4

6

huumlnduumlrluumlk (m)

zaman (il) Сavab 12

1 2

Nuumlmunə 3

U H U 2 N

Y Y C 0 1 3 5 2 K U D L L

times

+

U + L = Сavab 6

6

12 Magistraturaya qәbul ndash 2011

Nuumlmunə 4

800 zəngli saatın 60-i 50 endirimlə 10-i isə 30 endirimlə satılıb Qalan hissə isə biri 8 manata olmaqla endirimsiz satılıb Endirimlə satılan zəngli saatların satışından neccedilə manat əldə olunub Cavab 2368

2 3 6 8

Nuumlmunə 5

Ana və onun uumlccediləm uşaqlarının yaşlarının hasili 216-ya bərabərdir (yaşlar tam ədədlərlə ifadə olunub) Uumlccediləmlərin yaşını muumləyyən edin Cavab 2

2

1

Məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə doumlvlət qulluğuna qəbul uumlccediluumln test imtahanı proqramı və izahlı test

tapşırıqları nuumlmunələrindən ibarət metodiki vəsait

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

Doumlvlət qulluğuna qəbulla bağlı keccedilirilən

muumlsabiqənin test imtahanlarında istifadə olunacaq

məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə test

bloku aşağıdakı 3 boumllməyə aid test tapşırıqlarından

tərtib olunur

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər

Fiqurla bağlı testlər

Məntiqi ndash riyazi testlər

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər 1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması

2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi

3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi

4 Anaqramlar

5 Mətnin məntiqi təhlili

6 Atalar soumlzləri

7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuumlnuumln səviyyəsinin muumləyyən

edilməsi

Fiqurla bağlı testlər 1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

2 Şəklin məntiqi tamamlanması

3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi

4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının qurul-

ması

Məntiqi-riyazi testlər 1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

2 Tərəzilər

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

4 Cədvəl

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

6 Şifroqramlar

7 Riyazi əməllər

8 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili

Test tapşırıqları nuumlmunələri

Aşağıda buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının

nuumlmunələri təqdim edilmişdir Bu nuumlmunələr test

tapşırıqlarının noumlvləri ilə tanış olmağa imkan verir və

onların yerinə yetirilməsi uumlccediluumln muumləyyən faydalı

vərdişlərin qazanılmasına xidmət edir

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan testlərlə soumlz

ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı

təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə

uumlmuumlmiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin

istifadəsində incəlikləri hiss etmə qabiliyyətləri

yoxlanılır Bu boumllmə 7 alt boumllmədən ibarətdir

1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması

Nuumlmunə

Cuumlmlənin doğru mənasını tamamlayan cavabı tapın

Naharola bilməz

A) stolsuz B) qab-qacaqsız

C) qidasız D) susuz

E) stulsuz

Həlli Nahar uumlccediluumln ən muumltləq olanı qidadır Qida

olmazsa nahar ola bilməz

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi

Nuumlmunə

Digərlərindən fərqlənən soumlzuuml tapın

A) ccedilaqqal B) tuumllkuuml

C) qoyun D) pişik

E) it

Həlli Verilmiş variantlardan yalnız qoyun ət yemir

otla qidalanır

Duumlzguumln cavab C-dir

3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi

Nuumlmunə

Verilən soumlzlər cuumltuuml arasındakı məntiqi əlaqəyə analoji

olan variantı tapın (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə

alınmalıdır)

həkim-terapevt

A) dosent-aspirant B) cinayətkar-qatil

C) bəstəkar-şair D) uşaq-adam

E) diktor-rejissor

Həlli Tapşırıqda verilən ldquohəkim-terapevtrdquo soumlzləri

arasında məntiqi əlaqə var terapevt muumltləq həkimdir

Başqa soumlzlə ldquoterapevtrdquo anlayışı ldquohəkimrdquo anlayışının

alt ccediloxluğudur Uyğun olaraq demək olar ki qatil də

cinayətkardır

Duumlzguumln cavab B-dir

4 Anaqramlar

Nuumlmunə

Anaqramlardan biri ccedilay adını bildirmir

A) zmanoa B) seyyine

C) mspsiiis D) prend

E) ltabik

Həlli Buumltuumln cavablarda soumlzlər anaqram şəklində

verilmişdir A cavabındakı anaqram Amazon B-də

Yenisey C-də Missisipi D-də Dnepr E-də isə Baltik

oxunmalıdır Goumlruumlnduumlyuuml kimi Amazon Yenisey

Missisipi Dnepr ccedilay adları Baltik isə dəniz adıdır

Duumlzguumln cavab E-dir

5 Mətnin məntiqi təhlili

Nuumlmunə

Nərmin Rəna Nilufər və Aysel muumlxtəlif ccedilalğı

alətlərində (pianoda kamanccedilada skripkada arfada)

2

ifa edə bilirlər Lakin hər biri ancaq bir alətdə ccedilala

bilir Eyni zamanda onların hər biri bir xarici dil bilir

(ingilis alman fransız və ispan)

Məlumdur ki

1) Skripkada ccedilala bilən qız ispan dilini bilir

2) Rəna arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini bilmir

3) Nərmin də arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini

bilmir

4) Nilufər fransız dilini bilir lakin arfada ccedilala bilmir

Aysel hansı alətdə ifa edir və hansı xarici dili bilir

A) arfa ingilis dili B) arfa ispan dili

C) skripka ispan dili D) kamanccedila ispan dili

E) kamanccedila alman dili

Həlli Cədvəl qurmaqla məsələnin həllinə nəzər

yetirək İkinci şərtə əsasən ldquoRənardquo sətri ilə ldquopianordquo

ldquoarfardquo ldquoingilisrdquo suumltunlarının kəsişdiyi xanalarda ccedilıx-

ma işarəsini yazaq

Uumlccediluumlncuuml şərtə əsasən Nərmin də bu alətlərdə ccedilalmır

və ingilis dilini bilmir Bu şərti də cədvəldə ccedilıxma

işarəsi ilə qeyd edək

Doumlrduumlncuuml şərtə goumlrə Nilufər fransız dilini bilir

lakin arfada ccedilala bilmir

Bu şərti də uyğun xanalarda toplama və ccedilıxma

işarələrini yazmaqla goumlstərək Onda ldquoNilufərrdquo sətri ilə

ldquoingilisrdquo ldquoalmanrdquovə ldquoispanrdquo suumltunlarının kəsişdiyi

xanalarda ccedilıxma işarəsini yazırıq Digər tərəfdən əgər

Nilufər fransız dilini bilirsə onda Nərmin Rəna və

Aysel bu dili bilmirlər Bunu uyğun xanalarda ccedilıxma

işarəsini yazmaqla qeyd edirik Cədvəldən goumlruumlnuumlr ki

Aysel arfada ccedilalır və ingilis dilini bilir Buumltuumln bu

deyilənlərdən sonra cədvəl aşağıdakı şəkildə olur

Ccedilalğı aləti

və dil

Ad pia

no

kam

anccedila

skri

pka

arfa

ingil

is

fran

sız

alm

an

ispan

Nərmin - - - -

Rəna - - - -

Nilufər + - - - - + - -

Aysel - - - + + - - -

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Atalar soumlzləri

Nuumlmunə 1

Atalar soumlzuumlnuuml tamamlayın

Yalanccedilının olmaz

A) ağlı B) dili

C) qohumu D) qonşusu

E) yaddaşı

Həlli Atalar soumlzuumlnə goumlrə yalanccedilının yaddaşı olmaz

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

ldquol gc sl gcrdquo atalar soumlzuumlndəki duumlşmuumlş saitlər sırasını

tapın

A) e o uuml uuml uuml uuml B) uuml uuml e uuml uuml i

C) e e uuml uuml u uuml D) uuml uuml e uuml e uuml

E) e e uuml uuml uuml e

Həlli Atalar soumlzuuml ldquoEl guumlcuuml sel guumlcuumlrdquo olduğundan

yerləri dəyişik verilmiş saitlərin duumlzguumln sıralanması

belədir e uuml uuml e uuml uuml

Duumlzguumln cavab D-dir

7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuuml səviyyəsinin muumləyyən

edilməsi

Nuumlmunə

Hacı Zeynalabdin Şirvani Fernand Magellan Mixail

Lazaryev Ceyms Kuk və Piri Rəisi birləşdirən uumlmumi

cəhəti tapın

A) həkim B) səyyah

C) muumlnəccim D) şair

E) astronom

Həlli Adları ccediləkilən buumltuumln şəxslər məşhur səyyah

olmuşlar

Duumlzguumln cavab B-dir

Fiqurla bağlı testlər Fiqurla bağlı testlər vizual məlumatı təhlil etmə

fəza təsəvvuumlruumlnuumln inkişaf səviyyəsini muumləyyən etmə

muumlqayisə etmə sintez etmə uumlmumiləşdirmə muumlcər-

rədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 alt

boumllmədən ibarətdir

1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

Nuumlmunə 1

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A) B)

C) 5

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi birinci sıradakı sağdakı şəkil

soldakından onun saat əqrəbinin hərəkəti

istiqamətində 900 doumlndərilməsi nəticəsində alınmışdır

Anoloji qaydada ikinci sıradakı soldakı şəkli

doumlndərərək C cavabında goumlstərilən şəkli ala bilərik

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın

3

A) B) C)

D) E)

Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola

qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa

uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-

nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-

dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-

kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr

Duumlzguumln cavab E-dir

2 Şəklin tamamlanması

Nuumlmunə 1

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-

uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və

qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda

ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə

qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və

nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 2

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur

goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və

suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo

işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb

yerləşməlidir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki

fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ

tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ

tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş

xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti

tapırıq

I II III

IV

+ +

4

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi

Nuumlmunə

Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar

bir-birindən 900

saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində

doumlndərməklə alınır

Duumlzguumln cavab A-dır

4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının

qurulması

Nuumlmuumlnə 1

Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun

gələn fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru

900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək

şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı

alınar

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu

qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın

A)

B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan

ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin

hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ

tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir

Bu kubun accedilılışını tapın

A)

B

C) D)

E)

Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər

uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə

yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar

qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda

verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D

cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba

uyğundur

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

5

A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N

Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif

istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol

şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə

uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən

ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol

şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)

2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə

tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt

ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu

muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq

T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə

əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid

olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu

muumləyyənləşdiririk

Duumlzguumln cavab D-dir

5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması

Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın

A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a

Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya

bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən

tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin

koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin

də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun

perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər

olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya

bərabərdir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın

A) 14a

2 B) 15a

2 C) 16a

2 D) 17a

2 E) 18a

2

Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq

Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər

olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə

analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə

a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri

muumləyyənləşdiririk

Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən

fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı

duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi

duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə

bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların

sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər

olacaqdır

6a2+3a

2+2a

2+a

2+4a

2+a

2=17a

2

Duumlzguumln cavab D-dir

Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan

qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və

eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini

qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən

ibarətdir

1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

8

Δ 10

6

A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1

Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə

toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10

olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

3 7 10 20 24 27 54

A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58

Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-

ğunluq var

N M

L P

T K Y

X

X= Y=

a

a

a a

a

a

a

a

a

a

2a

2a

2a

3a a

a

a a

a

a

6

Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58

ədədi gəlməlidir

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

49 23 36 26

83 41 62

A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12

Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə

41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri

arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu

nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq

etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-

da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln

hansında vardır

A) 49 9 B) 121 13

C) 36 4 D) 169 13

E) 64 10

Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144

və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-

dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır

yəni 4236 olur

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5

I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən

III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın

I 6 2 5 1 6

II 129 43 40 8 3

III 10 2 7 1 8

IV

A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2

Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə

qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir

I

II

III

Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5

-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən

yeganə ardıcıllıq C cavabındadır

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Tərəzilər

Nuumlmunə

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) L B) LK

C) KKKL D) LLL

E) KKKK

Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana

yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-

tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL

Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və

deməli MK=KLK=KKKK olar

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8

Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı

qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir

I (25+14+6+12)19=5719=3

II (42+24+7+18)13=9113=7

3 7 +4

10 +3

20 middot2

24 +4

27 +3

54 middot2

+4

3 6 2 5

+3 1

5 6

+5

3 129 43 40

-3 8

5 3

-5

5 10 2 7

+5 1

7 8

+7

5 340 68 63

-5 9

7 2

-7

KLL ML

LL KKKK

MK

I 25

14

12

6 19 3

II 42

24

18

7 13 7

III 4

15

13

10 7

7

Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda

(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A+B=

A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16

Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-

dakı qayda uumlzrə alınır

1+2+1+4=8

3+0+2+0=5

2+0+4+0=6

Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və

A+B=6+9=15 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236

Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri

muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir

Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə

edirik

((200+(3+3))+3+(46))+3=236

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c

C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c

E) a + b + 4c

Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir

Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə

bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III

fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4

duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur

Duumlzguumln cavab E-dir

4 Cədvəl

Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

13 8 6 A

16 14 15 49

24 C B 36

A + B + C =

A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37

Həlli

Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir

A=(3+1)2=16

B=(4-2)3=6

C=(4+2)2=12

16+6+12=34

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

x 15 12 13

y 14 11 12

t 12 9 10

ab+ay+xb+xy+t+c=

8

B

B

B

6

30

12

14

40 20 5

A

((6a)+3+((b00)+3)+3) a

6

3 4

((200+9)+3)6

b

2

2

daxildəki rəqəmi 6-ya vurur

daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir

daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir

2a+b+2c I

II

III

3a+2c

8

A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175

Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq

ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot

(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)

= 1115+10=175

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

2 8 4 10 6

5 11 7 13 9

13 19 15 21 17

10 15 10 17 13

13 21 17 19

A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25

Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən

ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni

(2+8+4+10)4=6

(5+11+7+13)4=9

(13+19+15+21)4=17

(10+15+10+17)4=13

Onda (13+21+17+x)4=19 x=25

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

a 24

b 20

c 42

c=

A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19

Həlli

a+b=24 a=24-b

b+c=20 c=20-b

a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1

a=23 c=19

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 5

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I II III IV V

I 18 14 32 13 19

II 7 4 11 6 5

III 21 15 36 17 19

X+Y= IV 11 13 24 18 6

V 19 23 42 34 8

VI 38 14 52 X Y

A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56

Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin

cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir

Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda

yazılmışdır

I rarr 18+14=13+19 = 32

II rarr 7+4=6+5 = 11

III rarr 21+15=17+19 = 36

IV rarr 11+13=18+6 = 24

V rarr 19+23=34+8 = 42

VI rarr 38+14=X+Y = 52

Duumlzguumln cavab C-dir

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə

qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir

A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400

Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100

40-in 25010040

100 -ni təşkil edir Duumlzguumln

cavab D-dir

Nuumlmunə 2

Piyada gedəcəyi yolun 4

1-ni qət etmişdir O daha

50 m gedərsə yolun 3

1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi

uzunluğu neccedilə metrdir

A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800

Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda

yolun 4

1-i

4

1x

3

1-i isə

3

1x-dir Şərtə əsasən

xx3

150

4

1 x(

3

1-

4

1)=50

12

1x=50

x =600

Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır

Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2

mislinə bərabər idi

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-

ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın

isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən

60-x=2(35-3x)

60-x=70-6x

5x=10 x=2

Duumlzguumln cavab A-dır

9

Nuumlmunə 4

Arif bir işin4

1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin

6

1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6

guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin

qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4

13=

12

1 hissəsini

Murad isə 1 guumlndə işin 6

13=

18

1 hissəsini yerinə

yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin

6(12

1+

18

1)=

6

5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan

6

1

hissəsini Murad 3186

1

18

1

6

1 guumln ərzində yerinə

yetirə bilər

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61

Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ

şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə

bərabərdir

2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15

Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq

b+c=15 b=15-c

2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42

c=12

b=15-c=15-12=3

2a+b=19 2a+3=19 a=8

a+b+c=8+3+12=23

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Şifroqramlar

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

KL0

A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13

Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ

kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr

Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır

5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4

İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2

rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik

yəni 626-62=564

Beləliklə K+L=6+2=8

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

KƏLƏK

ŞƏKƏR

NADİR DƏMİR =

DƏMİR

MƏLƏK

A) 93538 B) 47628

C) 63028 D) 03135

E) 53135

Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab

variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə

şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və

rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək

soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq

lazımdır

Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi

Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun

gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo

hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu

ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun

gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd

63028-dir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

CAAC

CBAABC

A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99

Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=

99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-

nu nəzərə alsaq 11)(9

)(99

CA

CA alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

7 Riyazi əməllər

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I 84 26 = 44

II 35 73 = 36

III 82 28 = 32

IV 97 43 =

A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62

Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq

aşağıdakı kimidir

I 84=32 2 6=12 və 32+12=44

II 35=15 73=21 və 15+21=36

III 82=16 28=16 və 16+16=32

IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq

a 2a+b

b

b+c 2b+3c

c

a+b+c=

19

42 15

10

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I a b = (a b) + 4

II a b = 2(a b)

III a b = a+b

IV 11 9 =

A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52

Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə

nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4

alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I x y =

0y

x yx

0y xyx

II -1 2 3 =

A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4

$$

Həlli

x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa

x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik

Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln

xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0

olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I 188 (300) 263

II 122 (120) 152

III 893 () 915

A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200

Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə

orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə

moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin

fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75

754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı

III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22

4middot22=88 alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A+B+C=100 (A+C)-B=

A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70

Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k

B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən

5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar

Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60

alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) 6213 B) 6214

C) 8123 D) 8125

E) 6123

Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə

180100

50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90

0

Y=300 olduğundan Z=180

0-(90

0+30

0)=60

0 Onda

XYZT=180306090=6123

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

x=112 y=

A) 115

B) 130

C) 180

D) 225

E) 240

Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz

xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1

olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda

x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

y

A

A

B C x

120 80

200

X Y Z T =

Z

50

30deg

T Y

X

1

3

3

5

7

1

y

x 2

1

ƏDƏBİYYAT

1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh

2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh

3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh

4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh

5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

12 Magistraturaya qәbul ndash 2011

Nuumlmunə 4

800 zəngli saatın 60-i 50 endirimlə 10-i isə 30 endirimlə satılıb Qalan hissə isə biri 8 manata olmaqla endirimsiz satılıb Endirimlə satılan zəngli saatların satışından neccedilə manat əldə olunub Cavab 2368

2 3 6 8

Nuumlmunə 5

Ana və onun uumlccediləm uşaqlarının yaşlarının hasili 216-ya bərabərdir (yaşlar tam ədədlərlə ifadə olunub) Uumlccediləmlərin yaşını muumləyyən edin Cavab 2

2

1

Məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə doumlvlət qulluğuna qəbul uumlccediluumln test imtahanı proqramı və izahlı test

tapşırıqları nuumlmunələrindən ibarət metodiki vəsait

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

Doumlvlət qulluğuna qəbulla bağlı keccedilirilən

muumlsabiqənin test imtahanlarında istifadə olunacaq

məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə test

bloku aşağıdakı 3 boumllməyə aid test tapşırıqlarından

tərtib olunur

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər

Fiqurla bağlı testlər

Məntiqi ndash riyazi testlər

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər 1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması

2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi

3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi

4 Anaqramlar

5 Mətnin məntiqi təhlili

6 Atalar soumlzləri

7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuumlnuumln səviyyəsinin muumləyyən

edilməsi

Fiqurla bağlı testlər 1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

2 Şəklin məntiqi tamamlanması

3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi

4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının qurul-

ması

Məntiqi-riyazi testlər 1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

2 Tərəzilər

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

4 Cədvəl

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

6 Şifroqramlar

7 Riyazi əməllər

8 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili

Test tapşırıqları nuumlmunələri

Aşağıda buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının

nuumlmunələri təqdim edilmişdir Bu nuumlmunələr test

tapşırıqlarının noumlvləri ilə tanış olmağa imkan verir və

onların yerinə yetirilməsi uumlccediluumln muumləyyən faydalı

vərdişlərin qazanılmasına xidmət edir

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan testlərlə soumlz

ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı

təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə

uumlmuumlmiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin

istifadəsində incəlikləri hiss etmə qabiliyyətləri

yoxlanılır Bu boumllmə 7 alt boumllmədən ibarətdir

1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması

Nuumlmunə

Cuumlmlənin doğru mənasını tamamlayan cavabı tapın

Naharola bilməz

A) stolsuz B) qab-qacaqsız

C) qidasız D) susuz

E) stulsuz

Həlli Nahar uumlccediluumln ən muumltləq olanı qidadır Qida

olmazsa nahar ola bilməz

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi

Nuumlmunə

Digərlərindən fərqlənən soumlzuuml tapın

A) ccedilaqqal B) tuumllkuuml

C) qoyun D) pişik

E) it

Həlli Verilmiş variantlardan yalnız qoyun ət yemir

otla qidalanır

Duumlzguumln cavab C-dir

3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi

Nuumlmunə

Verilən soumlzlər cuumltuuml arasındakı məntiqi əlaqəyə analoji

olan variantı tapın (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə

alınmalıdır)

həkim-terapevt

A) dosent-aspirant B) cinayətkar-qatil

C) bəstəkar-şair D) uşaq-adam

E) diktor-rejissor

Həlli Tapşırıqda verilən ldquohəkim-terapevtrdquo soumlzləri

arasında məntiqi əlaqə var terapevt muumltləq həkimdir

Başqa soumlzlə ldquoterapevtrdquo anlayışı ldquohəkimrdquo anlayışının

alt ccediloxluğudur Uyğun olaraq demək olar ki qatil də

cinayətkardır

Duumlzguumln cavab B-dir

4 Anaqramlar

Nuumlmunə

Anaqramlardan biri ccedilay adını bildirmir

A) zmanoa B) seyyine

C) mspsiiis D) prend

E) ltabik

Həlli Buumltuumln cavablarda soumlzlər anaqram şəklində

verilmişdir A cavabındakı anaqram Amazon B-də

Yenisey C-də Missisipi D-də Dnepr E-də isə Baltik

oxunmalıdır Goumlruumlnduumlyuuml kimi Amazon Yenisey

Missisipi Dnepr ccedilay adları Baltik isə dəniz adıdır

Duumlzguumln cavab E-dir

5 Mətnin məntiqi təhlili

Nuumlmunə

Nərmin Rəna Nilufər və Aysel muumlxtəlif ccedilalğı

alətlərində (pianoda kamanccedilada skripkada arfada)

2

ifa edə bilirlər Lakin hər biri ancaq bir alətdə ccedilala

bilir Eyni zamanda onların hər biri bir xarici dil bilir

(ingilis alman fransız və ispan)

Məlumdur ki

1) Skripkada ccedilala bilən qız ispan dilini bilir

2) Rəna arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini bilmir

3) Nərmin də arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini

bilmir

4) Nilufər fransız dilini bilir lakin arfada ccedilala bilmir

Aysel hansı alətdə ifa edir və hansı xarici dili bilir

A) arfa ingilis dili B) arfa ispan dili

C) skripka ispan dili D) kamanccedila ispan dili

E) kamanccedila alman dili

Həlli Cədvəl qurmaqla məsələnin həllinə nəzər

yetirək İkinci şərtə əsasən ldquoRənardquo sətri ilə ldquopianordquo

ldquoarfardquo ldquoingilisrdquo suumltunlarının kəsişdiyi xanalarda ccedilıx-

ma işarəsini yazaq

Uumlccediluumlncuuml şərtə əsasən Nərmin də bu alətlərdə ccedilalmır

və ingilis dilini bilmir Bu şərti də cədvəldə ccedilıxma

işarəsi ilə qeyd edək

Doumlrduumlncuuml şərtə goumlrə Nilufər fransız dilini bilir

lakin arfada ccedilala bilmir

Bu şərti də uyğun xanalarda toplama və ccedilıxma

işarələrini yazmaqla goumlstərək Onda ldquoNilufərrdquo sətri ilə

ldquoingilisrdquo ldquoalmanrdquovə ldquoispanrdquo suumltunlarının kəsişdiyi

xanalarda ccedilıxma işarəsini yazırıq Digər tərəfdən əgər

Nilufər fransız dilini bilirsə onda Nərmin Rəna və

Aysel bu dili bilmirlər Bunu uyğun xanalarda ccedilıxma

işarəsini yazmaqla qeyd edirik Cədvəldən goumlruumlnuumlr ki

Aysel arfada ccedilalır və ingilis dilini bilir Buumltuumln bu

deyilənlərdən sonra cədvəl aşağıdakı şəkildə olur

Ccedilalğı aləti

və dil

Ad pia

no

kam

anccedila

skri

pka

arfa

ingil

is

fran

sız

alm

an

ispan

Nərmin - - - -

Rəna - - - -

Nilufər + - - - - + - -

Aysel - - - + + - - -

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Atalar soumlzləri

Nuumlmunə 1

Atalar soumlzuumlnuuml tamamlayın

Yalanccedilının olmaz

A) ağlı B) dili

C) qohumu D) qonşusu

E) yaddaşı

Həlli Atalar soumlzuumlnə goumlrə yalanccedilının yaddaşı olmaz

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

ldquol gc sl gcrdquo atalar soumlzuumlndəki duumlşmuumlş saitlər sırasını

tapın

A) e o uuml uuml uuml uuml B) uuml uuml e uuml uuml i

C) e e uuml uuml u uuml D) uuml uuml e uuml e uuml

E) e e uuml uuml uuml e

Həlli Atalar soumlzuuml ldquoEl guumlcuuml sel guumlcuumlrdquo olduğundan

yerləri dəyişik verilmiş saitlərin duumlzguumln sıralanması

belədir e uuml uuml e uuml uuml

Duumlzguumln cavab D-dir

7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuuml səviyyəsinin muumləyyən

edilməsi

Nuumlmunə

Hacı Zeynalabdin Şirvani Fernand Magellan Mixail

Lazaryev Ceyms Kuk və Piri Rəisi birləşdirən uumlmumi

cəhəti tapın

A) həkim B) səyyah

C) muumlnəccim D) şair

E) astronom

Həlli Adları ccediləkilən buumltuumln şəxslər məşhur səyyah

olmuşlar

Duumlzguumln cavab B-dir

Fiqurla bağlı testlər Fiqurla bağlı testlər vizual məlumatı təhlil etmə

fəza təsəvvuumlruumlnuumln inkişaf səviyyəsini muumləyyən etmə

muumlqayisə etmə sintez etmə uumlmumiləşdirmə muumlcər-

rədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 alt

boumllmədən ibarətdir

1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

Nuumlmunə 1

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A) B)

C) 5

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi birinci sıradakı sağdakı şəkil

soldakından onun saat əqrəbinin hərəkəti

istiqamətində 900 doumlndərilməsi nəticəsində alınmışdır

Anoloji qaydada ikinci sıradakı soldakı şəkli

doumlndərərək C cavabında goumlstərilən şəkli ala bilərik

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın

3

A) B) C)

D) E)

Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola

qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa

uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-

nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-

dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-

kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr

Duumlzguumln cavab E-dir

2 Şəklin tamamlanması

Nuumlmunə 1

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-

uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və

qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda

ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə

qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və

nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 2

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur

goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və

suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo

işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb

yerləşməlidir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki

fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ

tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ

tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş

xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti

tapırıq

I II III

IV

+ +

4

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi

Nuumlmunə

Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar

bir-birindən 900

saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində

doumlndərməklə alınır

Duumlzguumln cavab A-dır

4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının

qurulması

Nuumlmuumlnə 1

Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun

gələn fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru

900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək

şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı

alınar

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu

qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın

A)

B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan

ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin

hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ

tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir

Bu kubun accedilılışını tapın

A)

B

C) D)

E)

Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər

uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə

yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar

qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda

verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D

cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba

uyğundur

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

5

A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N

Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif

istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol

şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə

uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən

ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol

şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)

2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə

tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt

ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu

muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq

T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə

əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid

olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu

muumləyyənləşdiririk

Duumlzguumln cavab D-dir

5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması

Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın

A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a

Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya

bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən

tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin

koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin

də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun

perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər

olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya

bərabərdir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın

A) 14a

2 B) 15a

2 C) 16a

2 D) 17a

2 E) 18a

2

Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq

Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər

olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə

analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə

a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri

muumləyyənləşdiririk

Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən

fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı

duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi

duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə

bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların

sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər

olacaqdır

6a2+3a

2+2a

2+a

2+4a

2+a

2=17a

2

Duumlzguumln cavab D-dir

Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan

qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və

eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini

qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən

ibarətdir

1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

8

Δ 10

6

A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1

Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə

toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10

olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

3 7 10 20 24 27 54

A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58

Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-

ğunluq var

N M

L P

T K Y

X

X= Y=

a

a

a a

a

a

a

a

a

a

2a

2a

2a

3a a

a

a a

a

a

6

Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58

ədədi gəlməlidir

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

49 23 36 26

83 41 62

A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12

Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə

41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri

arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu

nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq

etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-

da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln

hansında vardır

A) 49 9 B) 121 13

C) 36 4 D) 169 13

E) 64 10

Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144

və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-

dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır

yəni 4236 olur

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5

I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən

III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın

I 6 2 5 1 6

II 129 43 40 8 3

III 10 2 7 1 8

IV

A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2

Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə

qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir

I

II

III

Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5

-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən

yeganə ardıcıllıq C cavabındadır

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Tərəzilər

Nuumlmunə

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) L B) LK

C) KKKL D) LLL

E) KKKK

Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana

yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-

tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL

Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və

deməli MK=KLK=KKKK olar

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8

Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı

qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir

I (25+14+6+12)19=5719=3

II (42+24+7+18)13=9113=7

3 7 +4

10 +3

20 middot2

24 +4

27 +3

54 middot2

+4

3 6 2 5

+3 1

5 6

+5

3 129 43 40

-3 8

5 3

-5

5 10 2 7

+5 1

7 8

+7

5 340 68 63

-5 9

7 2

-7

KLL ML

LL KKKK

MK

I 25

14

12

6 19 3

II 42

24

18

7 13 7

III 4

15

13

10 7

7

Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda

(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A+B=

A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16

Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-

dakı qayda uumlzrə alınır

1+2+1+4=8

3+0+2+0=5

2+0+4+0=6

Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və

A+B=6+9=15 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236

Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri

muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir

Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə

edirik

((200+(3+3))+3+(46))+3=236

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c

C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c

E) a + b + 4c

Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir

Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə

bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III

fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4

duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur

Duumlzguumln cavab E-dir

4 Cədvəl

Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

13 8 6 A

16 14 15 49

24 C B 36

A + B + C =

A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37

Həlli

Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir

A=(3+1)2=16

B=(4-2)3=6

C=(4+2)2=12

16+6+12=34

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

x 15 12 13

y 14 11 12

t 12 9 10

ab+ay+xb+xy+t+c=

8

B

B

B

6

30

12

14

40 20 5

A

((6a)+3+((b00)+3)+3) a

6

3 4

((200+9)+3)6

b

2

2

daxildəki rəqəmi 6-ya vurur

daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir

daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir

2a+b+2c I

II

III

3a+2c

8

A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175

Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq

ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot

(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)

= 1115+10=175

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

2 8 4 10 6

5 11 7 13 9

13 19 15 21 17

10 15 10 17 13

13 21 17 19

A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25

Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən

ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni

(2+8+4+10)4=6

(5+11+7+13)4=9

(13+19+15+21)4=17

(10+15+10+17)4=13

Onda (13+21+17+x)4=19 x=25

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

a 24

b 20

c 42

c=

A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19

Həlli

a+b=24 a=24-b

b+c=20 c=20-b

a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1

a=23 c=19

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 5

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I II III IV V

I 18 14 32 13 19

II 7 4 11 6 5

III 21 15 36 17 19

X+Y= IV 11 13 24 18 6

V 19 23 42 34 8

VI 38 14 52 X Y

A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56

Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin

cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir

Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda

yazılmışdır

I rarr 18+14=13+19 = 32

II rarr 7+4=6+5 = 11

III rarr 21+15=17+19 = 36

IV rarr 11+13=18+6 = 24

V rarr 19+23=34+8 = 42

VI rarr 38+14=X+Y = 52

Duumlzguumln cavab C-dir

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə

qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir

A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400

Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100

40-in 25010040

100 -ni təşkil edir Duumlzguumln

cavab D-dir

Nuumlmunə 2

Piyada gedəcəyi yolun 4

1-ni qət etmişdir O daha

50 m gedərsə yolun 3

1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi

uzunluğu neccedilə metrdir

A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800

Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda

yolun 4

1-i

4

1x

3

1-i isə

3

1x-dir Şərtə əsasən

xx3

150

4

1 x(

3

1-

4

1)=50

12

1x=50

x =600

Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır

Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2

mislinə bərabər idi

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-

ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın

isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən

60-x=2(35-3x)

60-x=70-6x

5x=10 x=2

Duumlzguumln cavab A-dır

9

Nuumlmunə 4

Arif bir işin4

1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin

6

1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6

guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin

qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4

13=

12

1 hissəsini

Murad isə 1 guumlndə işin 6

13=

18

1 hissəsini yerinə

yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin

6(12

1+

18

1)=

6

5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan

6

1

hissəsini Murad 3186

1

18

1

6

1 guumln ərzində yerinə

yetirə bilər

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61

Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ

şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə

bərabərdir

2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15

Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq

b+c=15 b=15-c

2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42

c=12

b=15-c=15-12=3

2a+b=19 2a+3=19 a=8

a+b+c=8+3+12=23

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Şifroqramlar

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

KL0

A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13

Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ

kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr

Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır

5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4

İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2

rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik

yəni 626-62=564

Beləliklə K+L=6+2=8

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

KƏLƏK

ŞƏKƏR

NADİR DƏMİR =

DƏMİR

MƏLƏK

A) 93538 B) 47628

C) 63028 D) 03135

E) 53135

Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab

variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə

şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və

rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək

soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq

lazımdır

Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi

Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun

gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo

hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu

ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun

gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd

63028-dir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

CAAC

CBAABC

A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99

Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=

99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-

nu nəzərə alsaq 11)(9

)(99

CA

CA alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

7 Riyazi əməllər

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I 84 26 = 44

II 35 73 = 36

III 82 28 = 32

IV 97 43 =

A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62

Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq

aşağıdakı kimidir

I 84=32 2 6=12 və 32+12=44

II 35=15 73=21 və 15+21=36

III 82=16 28=16 və 16+16=32

IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq

a 2a+b

b

b+c 2b+3c

c

a+b+c=

19

42 15

10

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I a b = (a b) + 4

II a b = 2(a b)

III a b = a+b

IV 11 9 =

A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52

Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə

nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4

alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I x y =

0y

x yx

0y xyx

II -1 2 3 =

A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4

$$

Həlli

x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa

x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik

Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln

xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0

olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I 188 (300) 263

II 122 (120) 152

III 893 () 915

A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200

Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə

orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə

moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin

fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75

754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı

III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22

4middot22=88 alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A+B+C=100 (A+C)-B=

A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70

Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k

B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən

5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar

Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60

alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) 6213 B) 6214

C) 8123 D) 8125

E) 6123

Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə

180100

50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90

0

Y=300 olduğundan Z=180

0-(90

0+30

0)=60

0 Onda

XYZT=180306090=6123

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

x=112 y=

A) 115

B) 130

C) 180

D) 225

E) 240

Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz

xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1

olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda

x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

y

A

A

B C x

120 80

200

X Y Z T =

Z

50

30deg

T Y

X

1

3

3

5

7

1

y

x 2

1

ƏDƏBİYYAT

1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh

2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh

3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh

4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh

5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

1

Məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə doumlvlət qulluğuna qəbul uumlccediluumln test imtahanı proqramı və izahlı test

tapşırıqları nuumlmunələrindən ibarət metodiki vəsait

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

Doumlvlət qulluğuna qəbulla bağlı keccedilirilən

muumlsabiqənin test imtahanlarında istifadə olunacaq

məntiqi duumlşuumlnmə qabiliyyətinin yoxlanılması uumlzrə test

bloku aşağıdakı 3 boumllməyə aid test tapşırıqlarından

tərtib olunur

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər

Fiqurla bağlı testlər

Məntiqi ndash riyazi testlər

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər 1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması

2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi

3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi

4 Anaqramlar

5 Mətnin məntiqi təhlili

6 Atalar soumlzləri

7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuumlnuumln səviyyəsinin muumləyyən

edilməsi

Fiqurla bağlı testlər 1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

2 Şəklin məntiqi tamamlanması

3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi

4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının qurul-

ması

Məntiqi-riyazi testlər 1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

2 Tərəzilər

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

4 Cədvəl

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

6 Şifroqramlar

7 Riyazi əməllər

8 Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili

Test tapşırıqları nuumlmunələri

Aşağıda buumltuumln boumllmələr uumlzrə test tapşırıqlarının

nuumlmunələri təqdim edilmişdir Bu nuumlmunələr test

tapşırıqlarının noumlvləri ilə tanış olmağa imkan verir və

onların yerinə yetirilməsi uumlccediluumln muumləyyən faydalı

vərdişlərin qazanılmasına xidmət edir

Soumlzlə bağlı (verbal) testlər Soumlzlə bağlı (verbal) boumllməyə aid olan testlərlə soumlz

ehtiyatının zənginliyi soumlzlə ifadə olunmuş məlumatı

təhlil etmə sintez etmə muumlqayisə etmə

uumlmuumlmiləşdirmə muumlcərrədləşdirmə muumlxtəlif soumlzlərin

istifadəsində incəlikləri hiss etmə qabiliyyətləri

yoxlanılır Bu boumllmə 7 alt boumllmədən ibarətdir

1 Cuumlmlənin məntiqi tamamlanması

Nuumlmunə

Cuumlmlənin doğru mənasını tamamlayan cavabı tapın

Naharola bilməz

A) stolsuz B) qab-qacaqsız

C) qidasız D) susuz

E) stulsuz

Həlli Nahar uumlccediluumln ən muumltləq olanı qidadır Qida

olmazsa nahar ola bilməz

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Digərlərindən fərqlənən soumlzuumln seccedililməsi

Nuumlmunə

Digərlərindən fərqlənən soumlzuuml tapın

A) ccedilaqqal B) tuumllkuuml

C) qoyun D) pişik

E) it

Həlli Verilmiş variantlardan yalnız qoyun ət yemir

otla qidalanır

Duumlzguumln cavab C-dir

3 Analogiyaya goumlrə soumlzuumln seccedililməsi

Nuumlmunə

Verilən soumlzlər cuumltuuml arasındakı məntiqi əlaqəyə analoji

olan variantı tapın (soumlzlərin ardıcıllığı nəzərə

alınmalıdır)

həkim-terapevt

A) dosent-aspirant B) cinayətkar-qatil

C) bəstəkar-şair D) uşaq-adam

E) diktor-rejissor

Həlli Tapşırıqda verilən ldquohəkim-terapevtrdquo soumlzləri

arasında məntiqi əlaqə var terapevt muumltləq həkimdir

Başqa soumlzlə ldquoterapevtrdquo anlayışı ldquohəkimrdquo anlayışının

alt ccediloxluğudur Uyğun olaraq demək olar ki qatil də

cinayətkardır

Duumlzguumln cavab B-dir

4 Anaqramlar

Nuumlmunə

Anaqramlardan biri ccedilay adını bildirmir

A) zmanoa B) seyyine

C) mspsiiis D) prend

E) ltabik

Həlli Buumltuumln cavablarda soumlzlər anaqram şəklində

verilmişdir A cavabındakı anaqram Amazon B-də

Yenisey C-də Missisipi D-də Dnepr E-də isə Baltik

oxunmalıdır Goumlruumlnduumlyuuml kimi Amazon Yenisey

Missisipi Dnepr ccedilay adları Baltik isə dəniz adıdır

Duumlzguumln cavab E-dir

5 Mətnin məntiqi təhlili

Nuumlmunə

Nərmin Rəna Nilufər və Aysel muumlxtəlif ccedilalğı

alətlərində (pianoda kamanccedilada skripkada arfada)

2

ifa edə bilirlər Lakin hər biri ancaq bir alətdə ccedilala

bilir Eyni zamanda onların hər biri bir xarici dil bilir

(ingilis alman fransız və ispan)

Məlumdur ki

1) Skripkada ccedilala bilən qız ispan dilini bilir

2) Rəna arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini bilmir

3) Nərmin də arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini

bilmir

4) Nilufər fransız dilini bilir lakin arfada ccedilala bilmir

Aysel hansı alətdə ifa edir və hansı xarici dili bilir

A) arfa ingilis dili B) arfa ispan dili

C) skripka ispan dili D) kamanccedila ispan dili

E) kamanccedila alman dili

Həlli Cədvəl qurmaqla məsələnin həllinə nəzər

yetirək İkinci şərtə əsasən ldquoRənardquo sətri ilə ldquopianordquo

ldquoarfardquo ldquoingilisrdquo suumltunlarının kəsişdiyi xanalarda ccedilıx-

ma işarəsini yazaq

Uumlccediluumlncuuml şərtə əsasən Nərmin də bu alətlərdə ccedilalmır

və ingilis dilini bilmir Bu şərti də cədvəldə ccedilıxma

işarəsi ilə qeyd edək

Doumlrduumlncuuml şərtə goumlrə Nilufər fransız dilini bilir

lakin arfada ccedilala bilmir

Bu şərti də uyğun xanalarda toplama və ccedilıxma

işarələrini yazmaqla goumlstərək Onda ldquoNilufərrdquo sətri ilə

ldquoingilisrdquo ldquoalmanrdquovə ldquoispanrdquo suumltunlarının kəsişdiyi

xanalarda ccedilıxma işarəsini yazırıq Digər tərəfdən əgər

Nilufər fransız dilini bilirsə onda Nərmin Rəna və

Aysel bu dili bilmirlər Bunu uyğun xanalarda ccedilıxma

işarəsini yazmaqla qeyd edirik Cədvəldən goumlruumlnuumlr ki

Aysel arfada ccedilalır və ingilis dilini bilir Buumltuumln bu

deyilənlərdən sonra cədvəl aşağıdakı şəkildə olur

Ccedilalğı aləti

və dil

Ad pia

no

kam

anccedila

skri

pka

arfa

ingil

is

fran

sız

alm

an

ispan

Nərmin - - - -

Rəna - - - -

Nilufər + - - - - + - -

Aysel - - - + + - - -

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Atalar soumlzləri

Nuumlmunə 1

Atalar soumlzuumlnuuml tamamlayın

Yalanccedilının olmaz

A) ağlı B) dili

C) qohumu D) qonşusu

E) yaddaşı

Həlli Atalar soumlzuumlnə goumlrə yalanccedilının yaddaşı olmaz

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

ldquol gc sl gcrdquo atalar soumlzuumlndəki duumlşmuumlş saitlər sırasını

tapın

A) e o uuml uuml uuml uuml B) uuml uuml e uuml uuml i

C) e e uuml uuml u uuml D) uuml uuml e uuml e uuml

E) e e uuml uuml uuml e

Həlli Atalar soumlzuuml ldquoEl guumlcuuml sel guumlcuumlrdquo olduğundan

yerləri dəyişik verilmiş saitlərin duumlzguumln sıralanması

belədir e uuml uuml e uuml uuml

Duumlzguumln cavab D-dir

7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuuml səviyyəsinin muumləyyən

edilməsi

Nuumlmunə

Hacı Zeynalabdin Şirvani Fernand Magellan Mixail

Lazaryev Ceyms Kuk və Piri Rəisi birləşdirən uumlmumi

cəhəti tapın

A) həkim B) səyyah

C) muumlnəccim D) şair

E) astronom

Həlli Adları ccediləkilən buumltuumln şəxslər məşhur səyyah

olmuşlar

Duumlzguumln cavab B-dir

Fiqurla bağlı testlər Fiqurla bağlı testlər vizual məlumatı təhlil etmə

fəza təsəvvuumlruumlnuumln inkişaf səviyyəsini muumləyyən etmə

muumlqayisə etmə sintez etmə uumlmumiləşdirmə muumlcər-

rədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 alt

boumllmədən ibarətdir

1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

Nuumlmunə 1

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A) B)

C) 5

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi birinci sıradakı sağdakı şəkil

soldakından onun saat əqrəbinin hərəkəti

istiqamətində 900 doumlndərilməsi nəticəsində alınmışdır

Anoloji qaydada ikinci sıradakı soldakı şəkli

doumlndərərək C cavabında goumlstərilən şəkli ala bilərik

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın

3

A) B) C)

D) E)

Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola

qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa

uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-

nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-

dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-

kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr

Duumlzguumln cavab E-dir

2 Şəklin tamamlanması

Nuumlmunə 1

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-

uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və

qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda

ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə

qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və

nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 2

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur

goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və

suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo

işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb

yerləşməlidir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki

fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ

tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ

tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş

xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti

tapırıq

I II III

IV

+ +

4

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi

Nuumlmunə

Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar

bir-birindən 900

saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində

doumlndərməklə alınır

Duumlzguumln cavab A-dır

4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının

qurulması

Nuumlmuumlnə 1

Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun

gələn fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru

900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək

şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı

alınar

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu

qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın

A)

B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan

ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin

hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ

tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir

Bu kubun accedilılışını tapın

A)

B

C) D)

E)

Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər

uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə

yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar

qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda

verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D

cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba

uyğundur

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

5

A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N

Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif

istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol

şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə

uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən

ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol

şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)

2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə

tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt

ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu

muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq

T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə

əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid

olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu

muumləyyənləşdiririk

Duumlzguumln cavab D-dir

5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması

Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın

A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a

Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya

bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən

tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin

koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin

də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun

perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər

olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya

bərabərdir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın

A) 14a

2 B) 15a

2 C) 16a

2 D) 17a

2 E) 18a

2

Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq

Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər

olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə

analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə

a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri

muumləyyənləşdiririk

Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən

fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı

duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi

duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə

bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların

sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər

olacaqdır

6a2+3a

2+2a

2+a

2+4a

2+a

2=17a

2

Duumlzguumln cavab D-dir

Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan

qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və

eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini

qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən

ibarətdir

1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

8

Δ 10

6

A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1

Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə

toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10

olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

3 7 10 20 24 27 54

A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58

Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-

ğunluq var

N M

L P

T K Y

X

X= Y=

a

a

a a

a

a

a

a

a

a

2a

2a

2a

3a a

a

a a

a

a

6

Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58

ədədi gəlməlidir

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

49 23 36 26

83 41 62

A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12

Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə

41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri

arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu

nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq

etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-

da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln

hansında vardır

A) 49 9 B) 121 13

C) 36 4 D) 169 13

E) 64 10

Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144

və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-

dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır

yəni 4236 olur

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5

I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən

III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın

I 6 2 5 1 6

II 129 43 40 8 3

III 10 2 7 1 8

IV

A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2

Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə

qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir

I

II

III

Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5

-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən

yeganə ardıcıllıq C cavabındadır

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Tərəzilər

Nuumlmunə

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) L B) LK

C) KKKL D) LLL

E) KKKK

Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana

yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-

tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL

Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və

deməli MK=KLK=KKKK olar

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8

Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı

qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir

I (25+14+6+12)19=5719=3

II (42+24+7+18)13=9113=7

3 7 +4

10 +3

20 middot2

24 +4

27 +3

54 middot2

+4

3 6 2 5

+3 1

5 6

+5

3 129 43 40

-3 8

5 3

-5

5 10 2 7

+5 1

7 8

+7

5 340 68 63

-5 9

7 2

-7

KLL ML

LL KKKK

MK

I 25

14

12

6 19 3

II 42

24

18

7 13 7

III 4

15

13

10 7

7

Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda

(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A+B=

A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16

Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-

dakı qayda uumlzrə alınır

1+2+1+4=8

3+0+2+0=5

2+0+4+0=6

Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və

A+B=6+9=15 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236

Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri

muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir

Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə

edirik

((200+(3+3))+3+(46))+3=236

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c

C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c

E) a + b + 4c

Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir

Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə

bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III

fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4

duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur

Duumlzguumln cavab E-dir

4 Cədvəl

Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

13 8 6 A

16 14 15 49

24 C B 36

A + B + C =

A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37

Həlli

Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir

A=(3+1)2=16

B=(4-2)3=6

C=(4+2)2=12

16+6+12=34

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

x 15 12 13

y 14 11 12

t 12 9 10

ab+ay+xb+xy+t+c=

8

B

B

B

6

30

12

14

40 20 5

A

((6a)+3+((b00)+3)+3) a

6

3 4

((200+9)+3)6

b

2

2

daxildəki rəqəmi 6-ya vurur

daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir

daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir

2a+b+2c I

II

III

3a+2c

8

A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175

Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq

ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot

(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)

= 1115+10=175

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

2 8 4 10 6

5 11 7 13 9

13 19 15 21 17

10 15 10 17 13

13 21 17 19

A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25

Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən

ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni

(2+8+4+10)4=6

(5+11+7+13)4=9

(13+19+15+21)4=17

(10+15+10+17)4=13

Onda (13+21+17+x)4=19 x=25

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

a 24

b 20

c 42

c=

A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19

Həlli

a+b=24 a=24-b

b+c=20 c=20-b

a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1

a=23 c=19

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 5

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I II III IV V

I 18 14 32 13 19

II 7 4 11 6 5

III 21 15 36 17 19

X+Y= IV 11 13 24 18 6

V 19 23 42 34 8

VI 38 14 52 X Y

A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56

Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin

cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir

Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda

yazılmışdır

I rarr 18+14=13+19 = 32

II rarr 7+4=6+5 = 11

III rarr 21+15=17+19 = 36

IV rarr 11+13=18+6 = 24

V rarr 19+23=34+8 = 42

VI rarr 38+14=X+Y = 52

Duumlzguumln cavab C-dir

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə

qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir

A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400

Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100

40-in 25010040

100 -ni təşkil edir Duumlzguumln

cavab D-dir

Nuumlmunə 2

Piyada gedəcəyi yolun 4

1-ni qət etmişdir O daha

50 m gedərsə yolun 3

1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi

uzunluğu neccedilə metrdir

A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800

Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda

yolun 4

1-i

4

1x

3

1-i isə

3

1x-dir Şərtə əsasən

xx3

150

4

1 x(

3

1-

4

1)=50

12

1x=50

x =600

Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır

Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2

mislinə bərabər idi

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-

ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın

isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən

60-x=2(35-3x)

60-x=70-6x

5x=10 x=2

Duumlzguumln cavab A-dır

9

Nuumlmunə 4

Arif bir işin4

1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin

6

1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6

guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin

qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4

13=

12

1 hissəsini

Murad isə 1 guumlndə işin 6

13=

18

1 hissəsini yerinə

yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin

6(12

1+

18

1)=

6

5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan

6

1

hissəsini Murad 3186

1

18

1

6

1 guumln ərzində yerinə

yetirə bilər

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61

Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ

şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə

bərabərdir

2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15

Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq

b+c=15 b=15-c

2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42

c=12

b=15-c=15-12=3

2a+b=19 2a+3=19 a=8

a+b+c=8+3+12=23

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Şifroqramlar

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

KL0

A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13

Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ

kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr

Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır

5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4

İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2

rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik

yəni 626-62=564

Beləliklə K+L=6+2=8

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

KƏLƏK

ŞƏKƏR

NADİR DƏMİR =

DƏMİR

MƏLƏK

A) 93538 B) 47628

C) 63028 D) 03135

E) 53135

Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab

variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə

şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və

rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək

soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq

lazımdır

Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi

Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun

gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo

hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu

ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun

gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd

63028-dir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

CAAC

CBAABC

A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99

Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=

99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-

nu nəzərə alsaq 11)(9

)(99

CA

CA alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

7 Riyazi əməllər

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I 84 26 = 44

II 35 73 = 36

III 82 28 = 32

IV 97 43 =

A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62

Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq

aşağıdakı kimidir

I 84=32 2 6=12 və 32+12=44

II 35=15 73=21 və 15+21=36

III 82=16 28=16 və 16+16=32

IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq

a 2a+b

b

b+c 2b+3c

c

a+b+c=

19

42 15

10

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I a b = (a b) + 4

II a b = 2(a b)

III a b = a+b

IV 11 9 =

A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52

Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə

nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4

alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I x y =

0y

x yx

0y xyx

II -1 2 3 =

A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4

$$

Həlli

x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa

x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik

Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln

xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0

olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I 188 (300) 263

II 122 (120) 152

III 893 () 915

A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200

Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə

orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə

moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin

fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75

754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı

III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22

4middot22=88 alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A+B+C=100 (A+C)-B=

A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70

Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k

B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən

5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar

Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60

alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) 6213 B) 6214

C) 8123 D) 8125

E) 6123

Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə

180100

50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90

0

Y=300 olduğundan Z=180

0-(90

0+30

0)=60

0 Onda

XYZT=180306090=6123

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

x=112 y=

A) 115

B) 130

C) 180

D) 225

E) 240

Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz

xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1

olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda

x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

y

A

A

B C x

120 80

200

X Y Z T =

Z

50

30deg

T Y

X

1

3

3

5

7

1

y

x 2

1

ƏDƏBİYYAT

1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh

2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh

3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh

4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh

5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

2

ifa edə bilirlər Lakin hər biri ancaq bir alətdə ccedilala

bilir Eyni zamanda onların hər biri bir xarici dil bilir

(ingilis alman fransız və ispan)

Məlumdur ki

1) Skripkada ccedilala bilən qız ispan dilini bilir

2) Rəna arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini bilmir

3) Nərmin də arfada və pianoda ccedilalmır və ingilis dilini

bilmir

4) Nilufər fransız dilini bilir lakin arfada ccedilala bilmir

Aysel hansı alətdə ifa edir və hansı xarici dili bilir

A) arfa ingilis dili B) arfa ispan dili

C) skripka ispan dili D) kamanccedila ispan dili

E) kamanccedila alman dili

Həlli Cədvəl qurmaqla məsələnin həllinə nəzər

yetirək İkinci şərtə əsasən ldquoRənardquo sətri ilə ldquopianordquo

ldquoarfardquo ldquoingilisrdquo suumltunlarının kəsişdiyi xanalarda ccedilıx-

ma işarəsini yazaq

Uumlccediluumlncuuml şərtə əsasən Nərmin də bu alətlərdə ccedilalmır

və ingilis dilini bilmir Bu şərti də cədvəldə ccedilıxma

işarəsi ilə qeyd edək

Doumlrduumlncuuml şərtə goumlrə Nilufər fransız dilini bilir

lakin arfada ccedilala bilmir

Bu şərti də uyğun xanalarda toplama və ccedilıxma

işarələrini yazmaqla goumlstərək Onda ldquoNilufərrdquo sətri ilə

ldquoingilisrdquo ldquoalmanrdquovə ldquoispanrdquo suumltunlarının kəsişdiyi

xanalarda ccedilıxma işarəsini yazırıq Digər tərəfdən əgər

Nilufər fransız dilini bilirsə onda Nərmin Rəna və

Aysel bu dili bilmirlər Bunu uyğun xanalarda ccedilıxma

işarəsini yazmaqla qeyd edirik Cədvəldən goumlruumlnuumlr ki

Aysel arfada ccedilalır və ingilis dilini bilir Buumltuumln bu

deyilənlərdən sonra cədvəl aşağıdakı şəkildə olur

Ccedilalğı aləti

və dil

Ad pia

no

kam

anccedila

skri

pka

arfa

ingil

is

fran

sız

alm

an

ispan

Nərmin - - - -

Rəna - - - -

Nilufər + - - - - + - -

Aysel - - - + + - - -

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Atalar soumlzləri

Nuumlmunə 1

Atalar soumlzuumlnuuml tamamlayın

Yalanccedilının olmaz

A) ağlı B) dili

C) qohumu D) qonşusu

E) yaddaşı

Həlli Atalar soumlzuumlnə goumlrə yalanccedilının yaddaşı olmaz

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

ldquol gc sl gcrdquo atalar soumlzuumlndəki duumlşmuumlş saitlər sırasını

tapın

A) e o uuml uuml uuml uuml B) uuml uuml e uuml uuml i

C) e e uuml uuml u uuml D) uuml uuml e uuml e uuml

E) e e uuml uuml uuml e

Həlli Atalar soumlzuuml ldquoEl guumlcuuml sel guumlcuumlrdquo olduğundan

yerləri dəyişik verilmiş saitlərin duumlzguumln sıralanması

belədir e uuml uuml e uuml uuml

Duumlzguumln cavab D-dir

7 Uumlmumi duumlnyagoumlruumlşuuml səviyyəsinin muumləyyən

edilməsi

Nuumlmunə

Hacı Zeynalabdin Şirvani Fernand Magellan Mixail

Lazaryev Ceyms Kuk və Piri Rəisi birləşdirən uumlmumi

cəhəti tapın

A) həkim B) səyyah

C) muumlnəccim D) şair

E) astronom

Həlli Adları ccediləkilən buumltuumln şəxslər məşhur səyyah

olmuşlar

Duumlzguumln cavab B-dir

Fiqurla bağlı testlər Fiqurla bağlı testlər vizual məlumatı təhlil etmə

fəza təsəvvuumlruumlnuumln inkişaf səviyyəsini muumləyyən etmə

muumlqayisə etmə sintez etmə uumlmumiləşdirmə muumlcər-

rədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır Bu boumllmə 5 alt

boumllmədən ibarətdir

1 Analogiyaya goumlrə şəklin seccedililməsi

Nuumlmunə 1

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A) B)

C) 5

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi birinci sıradakı sağdakı şəkil

soldakından onun saat əqrəbinin hərəkəti

istiqamətində 900 doumlndərilməsi nəticəsində alınmışdır

Anoloji qaydada ikinci sıradakı soldakı şəkli

doumlndərərək C cavabında goumlstərilən şəkli ala bilərik

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın

3

A) B) C)

D) E)

Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola

qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa

uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-

nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-

dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-

kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr

Duumlzguumln cavab E-dir

2 Şəklin tamamlanması

Nuumlmunə 1

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-

uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və

qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda

ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə

qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və

nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 2

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur

goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və

suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo

işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb

yerləşməlidir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki

fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ

tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ

tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş

xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti

tapırıq

I II III

IV

+ +

4

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi

Nuumlmunə

Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar

bir-birindən 900

saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində

doumlndərməklə alınır

Duumlzguumln cavab A-dır

4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının

qurulması

Nuumlmuumlnə 1

Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun

gələn fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru

900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək

şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı

alınar

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu

qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın

A)

B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan

ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin

hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ

tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir

Bu kubun accedilılışını tapın

A)

B

C) D)

E)

Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər

uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə

yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar

qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda

verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D

cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba

uyğundur

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

5

A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N

Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif

istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol

şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə

uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən

ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol

şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)

2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə

tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt

ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu

muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq

T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə

əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid

olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu

muumləyyənləşdiririk

Duumlzguumln cavab D-dir

5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması

Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın

A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a

Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya

bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən

tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin

koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin

də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun

perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər

olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya

bərabərdir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın

A) 14a

2 B) 15a

2 C) 16a

2 D) 17a

2 E) 18a

2

Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq

Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər

olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə

analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə

a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri

muumləyyənləşdiririk

Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən

fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı

duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi

duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə

bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların

sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər

olacaqdır

6a2+3a

2+2a

2+a

2+4a

2+a

2=17a

2

Duumlzguumln cavab D-dir

Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan

qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və

eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini

qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən

ibarətdir

1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

8

Δ 10

6

A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1

Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə

toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10

olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

3 7 10 20 24 27 54

A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58

Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-

ğunluq var

N M

L P

T K Y

X

X= Y=

a

a

a a

a

a

a

a

a

a

2a

2a

2a

3a a

a

a a

a

a

6

Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58

ədədi gəlməlidir

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

49 23 36 26

83 41 62

A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12

Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə

41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri

arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu

nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq

etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-

da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln

hansında vardır

A) 49 9 B) 121 13

C) 36 4 D) 169 13

E) 64 10

Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144

və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-

dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır

yəni 4236 olur

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5

I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən

III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın

I 6 2 5 1 6

II 129 43 40 8 3

III 10 2 7 1 8

IV

A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2

Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə

qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir

I

II

III

Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5

-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən

yeganə ardıcıllıq C cavabındadır

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Tərəzilər

Nuumlmunə

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) L B) LK

C) KKKL D) LLL

E) KKKK

Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana

yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-

tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL

Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və

deməli MK=KLK=KKKK olar

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8

Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı

qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir

I (25+14+6+12)19=5719=3

II (42+24+7+18)13=9113=7

3 7 +4

10 +3

20 middot2

24 +4

27 +3

54 middot2

+4

3 6 2 5

+3 1

5 6

+5

3 129 43 40

-3 8

5 3

-5

5 10 2 7

+5 1

7 8

+7

5 340 68 63

-5 9

7 2

-7

KLL ML

LL KKKK

MK

I 25

14

12

6 19 3

II 42

24

18

7 13 7

III 4

15

13

10 7

7

Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda

(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A+B=

A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16

Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-

dakı qayda uumlzrə alınır

1+2+1+4=8

3+0+2+0=5

2+0+4+0=6

Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və

A+B=6+9=15 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236

Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri

muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir

Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə

edirik

((200+(3+3))+3+(46))+3=236

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c

C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c

E) a + b + 4c

Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir

Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə

bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III

fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4

duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur

Duumlzguumln cavab E-dir

4 Cədvəl

Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

13 8 6 A

16 14 15 49

24 C B 36

A + B + C =

A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37

Həlli

Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir

A=(3+1)2=16

B=(4-2)3=6

C=(4+2)2=12

16+6+12=34

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

x 15 12 13

y 14 11 12

t 12 9 10

ab+ay+xb+xy+t+c=

8

B

B

B

6

30

12

14

40 20 5

A

((6a)+3+((b00)+3)+3) a

6

3 4

((200+9)+3)6

b

2

2

daxildəki rəqəmi 6-ya vurur

daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir

daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir

2a+b+2c I

II

III

3a+2c

8

A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175

Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq

ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot

(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)

= 1115+10=175

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

2 8 4 10 6

5 11 7 13 9

13 19 15 21 17

10 15 10 17 13

13 21 17 19

A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25

Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən

ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni

(2+8+4+10)4=6

(5+11+7+13)4=9

(13+19+15+21)4=17

(10+15+10+17)4=13

Onda (13+21+17+x)4=19 x=25

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

a 24

b 20

c 42

c=

A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19

Həlli

a+b=24 a=24-b

b+c=20 c=20-b

a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1

a=23 c=19

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 5

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I II III IV V

I 18 14 32 13 19

II 7 4 11 6 5

III 21 15 36 17 19

X+Y= IV 11 13 24 18 6

V 19 23 42 34 8

VI 38 14 52 X Y

A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56

Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin

cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir

Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda

yazılmışdır

I rarr 18+14=13+19 = 32

II rarr 7+4=6+5 = 11

III rarr 21+15=17+19 = 36

IV rarr 11+13=18+6 = 24

V rarr 19+23=34+8 = 42

VI rarr 38+14=X+Y = 52

Duumlzguumln cavab C-dir

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə

qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir

A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400

Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100

40-in 25010040

100 -ni təşkil edir Duumlzguumln

cavab D-dir

Nuumlmunə 2

Piyada gedəcəyi yolun 4

1-ni qət etmişdir O daha

50 m gedərsə yolun 3

1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi

uzunluğu neccedilə metrdir

A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800

Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda

yolun 4

1-i

4

1x

3

1-i isə

3

1x-dir Şərtə əsasən

xx3

150

4

1 x(

3

1-

4

1)=50

12

1x=50

x =600

Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır

Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2

mislinə bərabər idi

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-

ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın

isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən

60-x=2(35-3x)

60-x=70-6x

5x=10 x=2

Duumlzguumln cavab A-dır

9

Nuumlmunə 4

Arif bir işin4

1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin

6

1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6

guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin

qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4

13=

12

1 hissəsini

Murad isə 1 guumlndə işin 6

13=

18

1 hissəsini yerinə

yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin

6(12

1+

18

1)=

6

5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan

6

1

hissəsini Murad 3186

1

18

1

6

1 guumln ərzində yerinə

yetirə bilər

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61

Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ

şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə

bərabərdir

2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15

Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq

b+c=15 b=15-c

2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42

c=12

b=15-c=15-12=3

2a+b=19 2a+3=19 a=8

a+b+c=8+3+12=23

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Şifroqramlar

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

KL0

A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13

Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ

kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr

Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır

5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4

İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2

rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik

yəni 626-62=564

Beləliklə K+L=6+2=8

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

KƏLƏK

ŞƏKƏR

NADİR DƏMİR =

DƏMİR

MƏLƏK

A) 93538 B) 47628

C) 63028 D) 03135

E) 53135

Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab

variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə

şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və

rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək

soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq

lazımdır

Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi

Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun

gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo

hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu

ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun

gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd

63028-dir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

CAAC

CBAABC

A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99

Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=

99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-

nu nəzərə alsaq 11)(9

)(99

CA

CA alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

7 Riyazi əməllər

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I 84 26 = 44

II 35 73 = 36

III 82 28 = 32

IV 97 43 =

A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62

Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq

aşağıdakı kimidir

I 84=32 2 6=12 və 32+12=44

II 35=15 73=21 və 15+21=36

III 82=16 28=16 və 16+16=32

IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq

a 2a+b

b

b+c 2b+3c

c

a+b+c=

19

42 15

10

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I a b = (a b) + 4

II a b = 2(a b)

III a b = a+b

IV 11 9 =

A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52

Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə

nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4

alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I x y =

0y

x yx

0y xyx

II -1 2 3 =

A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4

$$

Həlli

x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa

x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik

Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln

xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0

olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I 188 (300) 263

II 122 (120) 152

III 893 () 915

A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200

Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə

orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə

moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin

fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75

754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı

III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22

4middot22=88 alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A+B+C=100 (A+C)-B=

A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70

Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k

B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən

5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar

Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60

alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) 6213 B) 6214

C) 8123 D) 8125

E) 6123

Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə

180100

50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90

0

Y=300 olduğundan Z=180

0-(90

0+30

0)=60

0 Onda

XYZT=180306090=6123

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

x=112 y=

A) 115

B) 130

C) 180

D) 225

E) 240

Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz

xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1

olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda

x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

y

A

A

B C x

120 80

200

X Y Z T =

Z

50

30deg

T Y

X

1

3

3

5

7

1

y

x 2

1

ƏDƏBİYYAT

1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh

2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh

3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh

4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh

5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

3

A) B) C)

D) E)

Həlli Kvadratın iccedilindəki qara dairə 1 addım sola

qara kvadrat 1 addım sola ulduz 1 addım sağa

uumlccedilbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqo-

nalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə boumllsək sağ şəkil-

dəki fiqur alınır Goumlruumlnduumlyuuml kimi yalnız E cavabında-

kı uumlccedilbucaq 4 bərabər hissəyə boumlluumlnuumlr

Duumlzguumln cavab E-dir

2 Şəklin tamamlanması

Nuumlmunə 1

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A) B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə hər sətir uumlzrə yerləşən ilk iki fiqur uumlst-

uumlstə qoyulduqda uumlst-uumlstə duumlşən eyni hissələr silinir və

qalan hissələr uumlccediluumlncuuml fiquru əmələ gətirir Bu qayda

ilə uumlccediluumlncuuml sətirdə yerləşən ilk iki fiqur da uumlst-uumlstə

qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və

nəticədə qalan fiqur uumlccedilbucaq olur

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 2

Qanunauyğunluğu muumləyyən edin və ldquordquo işarəsi yerinə

uyğun gələn variantı tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Şəkildə dairə romb və kvadrat kimi uumlccedil fiqur

goumlstərilmişdir Hər fiqurdan uumlccedil ədəddir Hər sətir və

suumltunda fiqurların və -uuml ştrixlənmişdir ldquordquo

işarəsinin yerinə hissəsi ştrixlənmiş romb

yerləşməlidir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki

fiqurların toplanması nəticəsində alınan fiqurun sağ

tərəfdə bir hissəsi goumlstərilmişdir Bərabərliyin sağ

tərəfində yekun fiqurun alınması uumlccediluumln ccediləkilməmiş

xətləri muumləyyənləşdirərək ccedilatışmayan fraqmenti

tapırıq

I II III

IV

+ +

4

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi

Nuumlmunə

Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar

bir-birindən 900

saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində

doumlndərməklə alınır

Duumlzguumln cavab A-dır

4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının

qurulması

Nuumlmuumlnə 1

Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun

gələn fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru

900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək

şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı

alınar

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu

qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın

A)

B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan

ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin

hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ

tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir

Bu kubun accedilılışını tapın

A)

B

C) D)

E)

Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər

uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə

yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar

qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda

verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D

cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba

uyğundur

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

5

A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N

Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif

istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol

şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə

uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən

ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol

şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)

2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə

tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt

ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu

muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq

T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə

əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid

olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu

muumləyyənləşdiririk

Duumlzguumln cavab D-dir

5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması

Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın

A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a

Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya

bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən

tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin

koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin

də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun

perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər

olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya

bərabərdir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın

A) 14a

2 B) 15a

2 C) 16a

2 D) 17a

2 E) 18a

2

Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq

Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər

olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə

analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə

a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri

muumləyyənləşdiririk

Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən

fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı

duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi

duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə

bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların

sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər

olacaqdır

6a2+3a

2+2a

2+a

2+4a

2+a

2=17a

2

Duumlzguumln cavab D-dir

Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan

qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və

eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini

qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən

ibarətdir

1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

8

Δ 10

6

A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1

Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə

toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10

olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

3 7 10 20 24 27 54

A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58

Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-

ğunluq var

N M

L P

T K Y

X

X= Y=

a

a

a a

a

a

a

a

a

a

2a

2a

2a

3a a

a

a a

a

a

6

Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58

ədədi gəlməlidir

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

49 23 36 26

83 41 62

A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12

Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə

41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri

arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu

nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq

etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-

da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln

hansında vardır

A) 49 9 B) 121 13

C) 36 4 D) 169 13

E) 64 10

Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144

və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-

dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır

yəni 4236 olur

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5

I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən

III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın

I 6 2 5 1 6

II 129 43 40 8 3

III 10 2 7 1 8

IV

A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2

Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə

qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir

I

II

III

Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5

-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən

yeganə ardıcıllıq C cavabındadır

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Tərəzilər

Nuumlmunə

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) L B) LK

C) KKKL D) LLL

E) KKKK

Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana

yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-

tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL

Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və

deməli MK=KLK=KKKK olar

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8

Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı

qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir

I (25+14+6+12)19=5719=3

II (42+24+7+18)13=9113=7

3 7 +4

10 +3

20 middot2

24 +4

27 +3

54 middot2

+4

3 6 2 5

+3 1

5 6

+5

3 129 43 40

-3 8

5 3

-5

5 10 2 7

+5 1

7 8

+7

5 340 68 63

-5 9

7 2

-7

KLL ML

LL KKKK

MK

I 25

14

12

6 19 3

II 42

24

18

7 13 7

III 4

15

13

10 7

7

Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda

(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A+B=

A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16

Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-

dakı qayda uumlzrə alınır

1+2+1+4=8

3+0+2+0=5

2+0+4+0=6

Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və

A+B=6+9=15 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236

Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri

muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir

Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə

edirik

((200+(3+3))+3+(46))+3=236

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c

C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c

E) a + b + 4c

Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir

Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə

bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III

fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4

duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur

Duumlzguumln cavab E-dir

4 Cədvəl

Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

13 8 6 A

16 14 15 49

24 C B 36

A + B + C =

A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37

Həlli

Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir

A=(3+1)2=16

B=(4-2)3=6

C=(4+2)2=12

16+6+12=34

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

x 15 12 13

y 14 11 12

t 12 9 10

ab+ay+xb+xy+t+c=

8

B

B

B

6

30

12

14

40 20 5

A

((6a)+3+((b00)+3)+3) a

6

3 4

((200+9)+3)6

b

2

2

daxildəki rəqəmi 6-ya vurur

daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir

daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir

2a+b+2c I

II

III

3a+2c

8

A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175

Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq

ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot

(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)

= 1115+10=175

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

2 8 4 10 6

5 11 7 13 9

13 19 15 21 17

10 15 10 17 13

13 21 17 19

A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25

Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən

ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni

(2+8+4+10)4=6

(5+11+7+13)4=9

(13+19+15+21)4=17

(10+15+10+17)4=13

Onda (13+21+17+x)4=19 x=25

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

a 24

b 20

c 42

c=

A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19

Həlli

a+b=24 a=24-b

b+c=20 c=20-b

a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1

a=23 c=19

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 5

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I II III IV V

I 18 14 32 13 19

II 7 4 11 6 5

III 21 15 36 17 19

X+Y= IV 11 13 24 18 6

V 19 23 42 34 8

VI 38 14 52 X Y

A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56

Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin

cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir

Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda

yazılmışdır

I rarr 18+14=13+19 = 32

II rarr 7+4=6+5 = 11

III rarr 21+15=17+19 = 36

IV rarr 11+13=18+6 = 24

V rarr 19+23=34+8 = 42

VI rarr 38+14=X+Y = 52

Duumlzguumln cavab C-dir

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə

qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir

A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400

Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100

40-in 25010040

100 -ni təşkil edir Duumlzguumln

cavab D-dir

Nuumlmunə 2

Piyada gedəcəyi yolun 4

1-ni qət etmişdir O daha

50 m gedərsə yolun 3

1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi

uzunluğu neccedilə metrdir

A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800

Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda

yolun 4

1-i

4

1x

3

1-i isə

3

1x-dir Şərtə əsasən

xx3

150

4

1 x(

3

1-

4

1)=50

12

1x=50

x =600

Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır

Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2

mislinə bərabər idi

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-

ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın

isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən

60-x=2(35-3x)

60-x=70-6x

5x=10 x=2

Duumlzguumln cavab A-dır

9

Nuumlmunə 4

Arif bir işin4

1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin

6

1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6

guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin

qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4

13=

12

1 hissəsini

Murad isə 1 guumlndə işin 6

13=

18

1 hissəsini yerinə

yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin

6(12

1+

18

1)=

6

5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan

6

1

hissəsini Murad 3186

1

18

1

6

1 guumln ərzində yerinə

yetirə bilər

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61

Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ

şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə

bərabərdir

2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15

Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq

b+c=15 b=15-c

2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42

c=12

b=15-c=15-12=3

2a+b=19 2a+3=19 a=8

a+b+c=8+3+12=23

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Şifroqramlar

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

KL0

A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13

Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ

kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr

Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır

5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4

İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2

rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik

yəni 626-62=564

Beləliklə K+L=6+2=8

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

KƏLƏK

ŞƏKƏR

NADİR DƏMİR =

DƏMİR

MƏLƏK

A) 93538 B) 47628

C) 63028 D) 03135

E) 53135

Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab

variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə

şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və

rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək

soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq

lazımdır

Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi

Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun

gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo

hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu

ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun

gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd

63028-dir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

CAAC

CBAABC

A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99

Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=

99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-

nu nəzərə alsaq 11)(9

)(99

CA

CA alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

7 Riyazi əməllər

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I 84 26 = 44

II 35 73 = 36

III 82 28 = 32

IV 97 43 =

A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62

Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq

aşağıdakı kimidir

I 84=32 2 6=12 və 32+12=44

II 35=15 73=21 və 15+21=36

III 82=16 28=16 və 16+16=32

IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq

a 2a+b

b

b+c 2b+3c

c

a+b+c=

19

42 15

10

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I a b = (a b) + 4

II a b = 2(a b)

III a b = a+b

IV 11 9 =

A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52

Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə

nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4

alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I x y =

0y

x yx

0y xyx

II -1 2 3 =

A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4

$$

Həlli

x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa

x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik

Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln

xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0

olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I 188 (300) 263

II 122 (120) 152

III 893 () 915

A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200

Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə

orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə

moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin

fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75

754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı

III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22

4middot22=88 alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A+B+C=100 (A+C)-B=

A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70

Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k

B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən

5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar

Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60

alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) 6213 B) 6214

C) 8123 D) 8125

E) 6123

Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə

180100

50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90

0

Y=300 olduğundan Z=180

0-(90

0+30

0)=60

0 Onda

XYZT=180306090=6123

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

x=112 y=

A) 115

B) 130

C) 180

D) 225

E) 240

Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz

xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1

olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda

x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

y

A

A

B C x

120 80

200

X Y Z T =

Z

50

30deg

T Y

X

1

3

3

5

7

1

y

x 2

1

ƏDƏBİYYAT

1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh

2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh

3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh

4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh

5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

4

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Digərlərindən fərqlənən fiqurun seccedililməsi

Nuumlmunə

Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli A cavabındakı fiqurdan başqa buumltuumln fiqurlar

bir-birindən 900

saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində

doumlndərməklə alınır

Duumlzguumln cavab A-dır

4 Fiqurların muumlxtəlif kombinasiyalarının

qurulması

Nuumlmuumlnə 1

Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq uumlccediluumln uyğun

gələn fiquru tapın

A)

B)

C)

D)

E)

Həlli Goumlruumlnduumlyuuml kimi E cavabında goumlstərilən fiquru

900 saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində doumlndərərək

şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq beşbucaqlı

alınar

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 2

Verilmiş kublar muumləyyən qayda uumlzrə duumlzuumllmuumlşlər Bu

qaydaya əməl edərək noumlvbəti kubu tapın

A)

B) C)

D) E)

Həlli Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan

ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin

hərəkəti istiqamətində 900 doumlndərilir və hər dəfə sağ

tərəfdəki uumlz qabağa keccedilir

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 3

Aşağıda eyni kubun muumlxtəlif goumlruumlntuumlləri verilmişdir

Bu kubun accedilılışını tapın

A)

B

C) D)

E)

Həlli Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu uumlzlər

uumlzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşdiyi goumlstərilmişdir Rənglənmiş kvadrat və

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər əslində qonşu uumlzlərdə

yerləşdiyi halda B cavabında qarşı uumlzlərdə

yerləşmişdir Ağ rəngli kvardat olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz qonşu olduğu halda C cavabında onlar

qarşı uumlzlər uumlzərində goumlstərilmişdir E cavabında da

diaqonallar uumlzrə kəsişən xətlər olan uumlzlə toplama

işarəsi olan uumlz bir-birinin qarşısında goumlstərildiyi halda

verilmiş kubda onlar qonşu uumlzlərdədir Yalnız D

cavabındakı kubun accedilılmış halı şərtdə verilmiş kuba

uyğundur

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

5

A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N

Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif

istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol

şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə

uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən

ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol

şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)

2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə

tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt

ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu

muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq

T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə

əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid

olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu

muumləyyənləşdiririk

Duumlzguumln cavab D-dir

5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması

Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın

A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a

Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya

bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən

tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin

koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin

də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun

perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər

olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya

bərabərdir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın

A) 14a

2 B) 15a

2 C) 16a

2 D) 17a

2 E) 18a

2

Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq

Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər

olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə

analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə

a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri

muumləyyənləşdiririk

Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən

fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı

duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi

duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə

bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların

sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər

olacaqdır

6a2+3a

2+2a

2+a

2+4a

2+a

2=17a

2

Duumlzguumln cavab D-dir

Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan

qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və

eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini

qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən

ibarətdir

1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

8

Δ 10

6

A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1

Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə

toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10

olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

3 7 10 20 24 27 54

A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58

Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-

ğunluq var

N M

L P

T K Y

X

X= Y=

a

a

a a

a

a

a

a

a

a

2a

2a

2a

3a a

a

a a

a

a

6

Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58

ədədi gəlməlidir

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

49 23 36 26

83 41 62

A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12

Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə

41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri

arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu

nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq

etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-

da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln

hansında vardır

A) 49 9 B) 121 13

C) 36 4 D) 169 13

E) 64 10

Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144

və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-

dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır

yəni 4236 olur

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5

I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən

III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın

I 6 2 5 1 6

II 129 43 40 8 3

III 10 2 7 1 8

IV

A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2

Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə

qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir

I

II

III

Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5

-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən

yeganə ardıcıllıq C cavabındadır

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Tərəzilər

Nuumlmunə

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) L B) LK

C) KKKL D) LLL

E) KKKK

Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana

yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-

tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL

Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və

deməli MK=KLK=KKKK olar

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8

Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı

qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir

I (25+14+6+12)19=5719=3

II (42+24+7+18)13=9113=7

3 7 +4

10 +3

20 middot2

24 +4

27 +3

54 middot2

+4

3 6 2 5

+3 1

5 6

+5

3 129 43 40

-3 8

5 3

-5

5 10 2 7

+5 1

7 8

+7

5 340 68 63

-5 9

7 2

-7

KLL ML

LL KKKK

MK

I 25

14

12

6 19 3

II 42

24

18

7 13 7

III 4

15

13

10 7

7

Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda

(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A+B=

A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16

Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-

dakı qayda uumlzrə alınır

1+2+1+4=8

3+0+2+0=5

2+0+4+0=6

Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və

A+B=6+9=15 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236

Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri

muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir

Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə

edirik

((200+(3+3))+3+(46))+3=236

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c

C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c

E) a + b + 4c

Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir

Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə

bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III

fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4

duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur

Duumlzguumln cavab E-dir

4 Cədvəl

Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

13 8 6 A

16 14 15 49

24 C B 36

A + B + C =

A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37

Həlli

Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir

A=(3+1)2=16

B=(4-2)3=6

C=(4+2)2=12

16+6+12=34

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

x 15 12 13

y 14 11 12

t 12 9 10

ab+ay+xb+xy+t+c=

8

B

B

B

6

30

12

14

40 20 5

A

((6a)+3+((b00)+3)+3) a

6

3 4

((200+9)+3)6

b

2

2

daxildəki rəqəmi 6-ya vurur

daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir

daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir

2a+b+2c I

II

III

3a+2c

8

A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175

Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq

ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot

(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)

= 1115+10=175

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

2 8 4 10 6

5 11 7 13 9

13 19 15 21 17

10 15 10 17 13

13 21 17 19

A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25

Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən

ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni

(2+8+4+10)4=6

(5+11+7+13)4=9

(13+19+15+21)4=17

(10+15+10+17)4=13

Onda (13+21+17+x)4=19 x=25

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

a 24

b 20

c 42

c=

A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19

Həlli

a+b=24 a=24-b

b+c=20 c=20-b

a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1

a=23 c=19

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 5

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I II III IV V

I 18 14 32 13 19

II 7 4 11 6 5

III 21 15 36 17 19

X+Y= IV 11 13 24 18 6

V 19 23 42 34 8

VI 38 14 52 X Y

A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56

Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin

cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir

Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda

yazılmışdır

I rarr 18+14=13+19 = 32

II rarr 7+4=6+5 = 11

III rarr 21+15=17+19 = 36

IV rarr 11+13=18+6 = 24

V rarr 19+23=34+8 = 42

VI rarr 38+14=X+Y = 52

Duumlzguumln cavab C-dir

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə

qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir

A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400

Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100

40-in 25010040

100 -ni təşkil edir Duumlzguumln

cavab D-dir

Nuumlmunə 2

Piyada gedəcəyi yolun 4

1-ni qət etmişdir O daha

50 m gedərsə yolun 3

1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi

uzunluğu neccedilə metrdir

A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800

Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda

yolun 4

1-i

4

1x

3

1-i isə

3

1x-dir Şərtə əsasən

xx3

150

4

1 x(

3

1-

4

1)=50

12

1x=50

x =600

Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır

Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2

mislinə bərabər idi

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-

ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın

isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən

60-x=2(35-3x)

60-x=70-6x

5x=10 x=2

Duumlzguumln cavab A-dır

9

Nuumlmunə 4

Arif bir işin4

1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin

6

1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6

guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin

qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4

13=

12

1 hissəsini

Murad isə 1 guumlndə işin 6

13=

18

1 hissəsini yerinə

yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin

6(12

1+

18

1)=

6

5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan

6

1

hissəsini Murad 3186

1

18

1

6

1 guumln ərzində yerinə

yetirə bilər

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61

Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ

şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə

bərabərdir

2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15

Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq

b+c=15 b=15-c

2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42

c=12

b=15-c=15-12=3

2a+b=19 2a+3=19 a=8

a+b+c=8+3+12=23

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Şifroqramlar

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

KL0

A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13

Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ

kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr

Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır

5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4

İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2

rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik

yəni 626-62=564

Beləliklə K+L=6+2=8

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

KƏLƏK

ŞƏKƏR

NADİR DƏMİR =

DƏMİR

MƏLƏK

A) 93538 B) 47628

C) 63028 D) 03135

E) 53135

Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab

variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə

şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və

rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək

soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq

lazımdır

Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi

Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun

gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo

hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu

ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun

gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd

63028-dir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

CAAC

CBAABC

A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99

Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=

99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-

nu nəzərə alsaq 11)(9

)(99

CA

CA alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

7 Riyazi əməllər

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I 84 26 = 44

II 35 73 = 36

III 82 28 = 32

IV 97 43 =

A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62

Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq

aşağıdakı kimidir

I 84=32 2 6=12 və 32+12=44

II 35=15 73=21 və 15+21=36

III 82=16 28=16 və 16+16=32

IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq

a 2a+b

b

b+c 2b+3c

c

a+b+c=

19

42 15

10

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I a b = (a b) + 4

II a b = 2(a b)

III a b = a+b

IV 11 9 =

A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52

Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə

nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4

alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I x y =

0y

x yx

0y xyx

II -1 2 3 =

A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4

$$

Həlli

x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa

x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik

Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln

xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0

olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I 188 (300) 263

II 122 (120) 152

III 893 () 915

A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200

Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə

orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə

moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin

fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75

754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı

III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22

4middot22=88 alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A+B+C=100 (A+C)-B=

A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70

Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k

B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən

5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar

Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60

alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) 6213 B) 6214

C) 8123 D) 8125

E) 6123

Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə

180100

50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90

0

Y=300 olduğundan Z=180

0-(90

0+30

0)=60

0 Onda

XYZT=180306090=6123

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

x=112 y=

A) 115

B) 130

C) 180

D) 225

E) 240

Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz

xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1

olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda

x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

y

A

A

B C x

120 80

200

X Y Z T =

Z

50

30deg

T Y

X

1

3

3

5

7

1

y

x 2

1

ƏDƏBİYYAT

1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh

2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh

3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh

4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh

5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

5

A) T P B) P N C) P M D) T N E) L N

Həlli Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə muumlxtəlif

istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər Sol

şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə

uyğun olduğunu muumləyyənləşdirmək uumlccediluumln dairələrdən

ccedilıxan xətlərə diqqət yetirməliyik Goumlruumlnduumlyuuml kimi sol

şəkildə 3 dairədən (M L P) 3 xətt 2 dairədən (T N)

2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt ccedilıxır Sağdakı şəkildə

tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt

ccedilıxdığından onlardan birinin T digərinin N olduğunu

muumləyyənləşdiririk Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq

T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə

əlaqəlidir Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid

olduğundan X=T muumlvafiq olaraq Y=N olduğunu

muumləyyənləşdiririk

Duumlzguumln cavab D-dir

5 Fiqurun perimetr və sahəsinin tapılması

Nuumlmunə 1 Fiqurun perimetrini tapın

A) 16a B) 18a C) 20a D) 22a E) 24a

Həlli Şəkildəki fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a-ya

bərabər olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən

tərəfləri də analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin

koumlməkliyi ilə a-ların qarşılarında yerləşən tərəflərin

də a-ya bərabər olduğunu muumləyyənləşdiririk Fiqurun

perimetri onun buumltuumln tərəflərinin cəminə bərabər

olduğuna goumlrə şəkildəki fiqurun perimetri 20a-ya

bərabərdir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2 Fiqurun sahəsini tapın

A) 14a

2 B) 15a

2 C) 16a

2 D) 17a

2 E) 18a

2

Həlli İlk olaraq fiqurun tərəflərini hesablayırıq

Fiqurun bir ccedilox tərəflərinin a və ya 2a-ya bərabər

olduğu goumlruumlnuumlr Oumllccediluumlsuuml goumlstərilməyən tərəfləri isə

analogiyaya goumlrə tapırıq Qırıq xətlərin koumlməkliyi ilə

a və 2a-ların qarşılarında yerləşən tərəfləri

muumləyyənləşdiririk

Tərəfləri tapdıqdan sonra şəkildə goumlstərilən

fiqurun sahəsini hesablamaq uumlccediluumln onu ayrı-ayrı

duumlzbuumlcaqlılara ayırmaq olar Məlum olduğu kimi

duumlzbucaqlının sahəsi onun eninin uzununa hasilinə

bərabərdir Onda fiquru əmələ gətirən duumlzbucaqlıların

sahələrinin cəmi bu fiqurun sahəsinə bərabər

olacaqdır

6a2+3a

2+2a

2+a

2+4a

2+a

2=17a

2

Duumlzguumln cavab D-dir

Məntiqi-riyazi testlər Bu boumllmə ədəd və kəmiyyətlər arasında olan

qanunauyğunluğu muumləyyən etmək qabiliyyətini və

eyni zamanda riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf səviyyəsini

qiymətləndirməyə koumlmək edir və 8 alt boumllmədən

ibarətdir

1 Riyazi qanunauyğunluğun tapılması

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

8

Δ 10

6

A) 6 B) 5 C) 4 D) 2 E) 1

Həlli Sistemin I və III tənliklərini tərəf-tərəfə

toplasaq 2∆+(+)=14 alarıq II tənlikdən +=10

olduğunu nəzərə alsaq 2∆+10=142∆=4∆=2 olar

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

3 7 10 20 24 27 54

A) 51 B) 52 C) 53 D) 54 E) 58

Həlli Verilmiş ardıcıllıqda aşağıdakı qanunauy-

ğunluq var

N M

L P

T K Y

X

X= Y=

a

a

a a

a

a

a

a

a

a

2a

2a

2a

3a a

a

a a

a

a

6

Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58

ədədi gəlməlidir

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

49 23 36 26

83 41 62

A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12

Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə

41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri

arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu

nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq

etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-

da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln

hansında vardır

A) 49 9 B) 121 13

C) 36 4 D) 169 13

E) 64 10

Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144

və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-

dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır

yəni 4236 olur

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5

I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən

III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın

I 6 2 5 1 6

II 129 43 40 8 3

III 10 2 7 1 8

IV

A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2

Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə

qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir

I

II

III

Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5

-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən

yeganə ardıcıllıq C cavabındadır

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Tərəzilər

Nuumlmunə

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) L B) LK

C) KKKL D) LLL

E) KKKK

Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana

yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-

tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL

Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və

deməli MK=KLK=KKKK olar

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8

Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı

qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir

I (25+14+6+12)19=5719=3

II (42+24+7+18)13=9113=7

3 7 +4

10 +3

20 middot2

24 +4

27 +3

54 middot2

+4

3 6 2 5

+3 1

5 6

+5

3 129 43 40

-3 8

5 3

-5

5 10 2 7

+5 1

7 8

+7

5 340 68 63

-5 9

7 2

-7

KLL ML

LL KKKK

MK

I 25

14

12

6 19 3

II 42

24

18

7 13 7

III 4

15

13

10 7

7

Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda

(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A+B=

A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16

Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-

dakı qayda uumlzrə alınır

1+2+1+4=8

3+0+2+0=5

2+0+4+0=6

Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və

A+B=6+9=15 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236

Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri

muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir

Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə

edirik

((200+(3+3))+3+(46))+3=236

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c

C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c

E) a + b + 4c

Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir

Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə

bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III

fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4

duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur

Duumlzguumln cavab E-dir

4 Cədvəl

Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

13 8 6 A

16 14 15 49

24 C B 36

A + B + C =

A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37

Həlli

Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir

A=(3+1)2=16

B=(4-2)3=6

C=(4+2)2=12

16+6+12=34

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

x 15 12 13

y 14 11 12

t 12 9 10

ab+ay+xb+xy+t+c=

8

B

B

B

6

30

12

14

40 20 5

A

((6a)+3+((b00)+3)+3) a

6

3 4

((200+9)+3)6

b

2

2

daxildəki rəqəmi 6-ya vurur

daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir

daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir

2a+b+2c I

II

III

3a+2c

8

A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175

Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq

ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot

(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)

= 1115+10=175

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

2 8 4 10 6

5 11 7 13 9

13 19 15 21 17

10 15 10 17 13

13 21 17 19

A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25

Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən

ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni

(2+8+4+10)4=6

(5+11+7+13)4=9

(13+19+15+21)4=17

(10+15+10+17)4=13

Onda (13+21+17+x)4=19 x=25

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

a 24

b 20

c 42

c=

A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19

Həlli

a+b=24 a=24-b

b+c=20 c=20-b

a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1

a=23 c=19

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 5

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I II III IV V

I 18 14 32 13 19

II 7 4 11 6 5

III 21 15 36 17 19

X+Y= IV 11 13 24 18 6

V 19 23 42 34 8

VI 38 14 52 X Y

A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56

Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin

cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir

Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda

yazılmışdır

I rarr 18+14=13+19 = 32

II rarr 7+4=6+5 = 11

III rarr 21+15=17+19 = 36

IV rarr 11+13=18+6 = 24

V rarr 19+23=34+8 = 42

VI rarr 38+14=X+Y = 52

Duumlzguumln cavab C-dir

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə

qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir

A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400

Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100

40-in 25010040

100 -ni təşkil edir Duumlzguumln

cavab D-dir

Nuumlmunə 2

Piyada gedəcəyi yolun 4

1-ni qət etmişdir O daha

50 m gedərsə yolun 3

1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi

uzunluğu neccedilə metrdir

A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800

Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda

yolun 4

1-i

4

1x

3

1-i isə

3

1x-dir Şərtə əsasən

xx3

150

4

1 x(

3

1-

4

1)=50

12

1x=50

x =600

Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır

Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2

mislinə bərabər idi

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-

ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın

isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən

60-x=2(35-3x)

60-x=70-6x

5x=10 x=2

Duumlzguumln cavab A-dır

9

Nuumlmunə 4

Arif bir işin4

1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin

6

1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6

guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin

qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4

13=

12

1 hissəsini

Murad isə 1 guumlndə işin 6

13=

18

1 hissəsini yerinə

yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin

6(12

1+

18

1)=

6

5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan

6

1

hissəsini Murad 3186

1

18

1

6

1 guumln ərzində yerinə

yetirə bilər

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61

Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ

şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə

bərabərdir

2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15

Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq

b+c=15 b=15-c

2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42

c=12

b=15-c=15-12=3

2a+b=19 2a+3=19 a=8

a+b+c=8+3+12=23

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Şifroqramlar

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

KL0

A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13

Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ

kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr

Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır

5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4

İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2

rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik

yəni 626-62=564

Beləliklə K+L=6+2=8

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

KƏLƏK

ŞƏKƏR

NADİR DƏMİR =

DƏMİR

MƏLƏK

A) 93538 B) 47628

C) 63028 D) 03135

E) 53135

Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab

variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə

şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və

rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək

soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq

lazımdır

Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi

Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun

gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo

hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu

ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun

gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd

63028-dir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

CAAC

CBAABC

A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99

Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=

99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-

nu nəzərə alsaq 11)(9

)(99

CA

CA alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

7 Riyazi əməllər

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I 84 26 = 44

II 35 73 = 36

III 82 28 = 32

IV 97 43 =

A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62

Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq

aşağıdakı kimidir

I 84=32 2 6=12 və 32+12=44

II 35=15 73=21 və 15+21=36

III 82=16 28=16 və 16+16=32

IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq

a 2a+b

b

b+c 2b+3c

c

a+b+c=

19

42 15

10

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I a b = (a b) + 4

II a b = 2(a b)

III a b = a+b

IV 11 9 =

A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52

Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə

nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4

alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I x y =

0y

x yx

0y xyx

II -1 2 3 =

A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4

$$

Həlli

x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa

x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik

Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln

xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0

olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I 188 (300) 263

II 122 (120) 152

III 893 () 915

A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200

Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə

orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə

moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin

fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75

754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı

III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22

4middot22=88 alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A+B+C=100 (A+C)-B=

A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70

Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k

B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən

5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar

Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60

alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) 6213 B) 6214

C) 8123 D) 8125

E) 6123

Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə

180100

50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90

0

Y=300 olduğundan Z=180

0-(90

0+30

0)=60

0 Onda

XYZT=180306090=6123

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

x=112 y=

A) 115

B) 130

C) 180

D) 225

E) 240

Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz

xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1

olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda

x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

y

A

A

B C x

120 80

200

X Y Z T =

Z

50

30deg

T Y

X

1

3

3

5

7

1

y

x 2

1

ƏDƏBİYYAT

1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh

2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh

3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh

4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh

5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

6

Goumlruumlnduumlyuuml kimi ldquordquo işarəsinin yerinə 54+4=58

ədədi gəlməlidir

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

49 23 36 26

83 41 62

A) 63 B) 61 C) 42 D) 83 E) 12

Həlli 49 ilə 83 ədədləri arasında 4middot2=8 93=3 23 ilə

41 ədədləri arasında 2middot2=4 33=1 36 ilə 62 ədədləri

arasında isə 3middot2=6 63=2 şəklində əlaqə olduğunu

nəzərə alıb bu qanunauyğunluğu 26 ədədinə tətbiq

etdikdə 2middot2=4 və 63=2 yəni 42 ədədini alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 4 144 və 10 ədədləri arasındakı əlaqə 81 və 7 arasın-

da da vardır Belə əlaqə aşağıdakı ədədlər cuumltuumlnuumln

hansında vardır

A) 49 9 B) 121 13

C) 36 4 D) 169 13

E) 64 10

Həlli 144 və 10 ədədləri arasında 102144

və 81 və 7 arasında 7281 uyğun əlaqələr var-

dır Buna oxşar əlaqə 36 və 4 ədədləri arasında vardır

yəni 4236 olur

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5

I və II ardıcıllıq arasındakı qanunauyğunluğa əsasən

III ardıcıllıqla bağlı olan IV ardıcıllığı tapın

I 6 2 5 1 6

II 129 43 40 8 3

III 10 2 7 1 8

IV

A) -18 -2 -11 -1 10 B) 225 45 40 8 3 C) 340 68 63 9 2 D) 65 13 7 1 8 E) 270 54 48 8 2

Həlli I II və III ardıcıllıqların duumlzəlmə

qanunauyğunluğu aşağıdakı kimidir

I

II

III

Goumlruumlnduumlyuuml kimi IV ardıcıllıqda uyğun olaraq 5

-5 7 -7 əməlləri tətbiq edilməlidir Bu şərti oumldəyən

yeganə ardıcıllıq C cavabındadır

Duumlzguumln cavab C-dir

2 Tərəzilər

Nuumlmunə

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) L B) LK

C) KKKL D) LLL

E) KKKK

Həlli Şəkildə tərəzi təsvir edildiyindən yan-yana

yazılmış işarələr arasında toplama əməli nəzərdə tu-

tulmuşdur Beləliklə KLL=ML M=KL

Digər tərəfdən LL=KKKK olduğundan L=KK və

deməli MK=KLK=KKKK olar

Duumlzguumln cavab E-dir

3 Şəkil-ədəd əlaqələri

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 10 B) 9 C) 6 D) 7 E) 8

Həlli Verilmiş I və II dairələrdə ədədlər arasındakı

qanunauyğunluq aşagıdakı kimidir

I (25+14+6+12)19=5719=3

II (42+24+7+18)13=9113=7

3 7 +4

10 +3

20 middot2

24 +4

27 +3

54 middot2

+4

3 6 2 5

+3 1

5 6

+5

3 129 43 40

-3 8

5 3

-5

5 10 2 7

+5 1

7 8

+7

5 340 68 63

-5 9

7 2

-7

KLL ML

LL KKKK

MK

I 25

14

12

6 19 3

II 42

24

18

7 13 7

III 4

15

13

10 7

7

Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda

(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A+B=

A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16

Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-

dakı qayda uumlzrə alınır

1+2+1+4=8

3+0+2+0=5

2+0+4+0=6

Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və

A+B=6+9=15 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236

Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri

muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir

Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə

edirik

((200+(3+3))+3+(46))+3=236

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c

C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c

E) a + b + 4c

Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir

Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə

bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III

fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4

duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur

Duumlzguumln cavab E-dir

4 Cədvəl

Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

13 8 6 A

16 14 15 49

24 C B 36

A + B + C =

A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37

Həlli

Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir

A=(3+1)2=16

B=(4-2)3=6

C=(4+2)2=12

16+6+12=34

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

x 15 12 13

y 14 11 12

t 12 9 10

ab+ay+xb+xy+t+c=

8

B

B

B

6

30

12

14

40 20 5

A

((6a)+3+((b00)+3)+3) a

6

3 4

((200+9)+3)6

b

2

2

daxildəki rəqəmi 6-ya vurur

daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir

daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir

2a+b+2c I

II

III

3a+2c

8

A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175

Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq

ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot

(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)

= 1115+10=175

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

2 8 4 10 6

5 11 7 13 9

13 19 15 21 17

10 15 10 17 13

13 21 17 19

A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25

Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən

ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni

(2+8+4+10)4=6

(5+11+7+13)4=9

(13+19+15+21)4=17

(10+15+10+17)4=13

Onda (13+21+17+x)4=19 x=25

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

a 24

b 20

c 42

c=

A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19

Həlli

a+b=24 a=24-b

b+c=20 c=20-b

a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1

a=23 c=19

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 5

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I II III IV V

I 18 14 32 13 19

II 7 4 11 6 5

III 21 15 36 17 19

X+Y= IV 11 13 24 18 6

V 19 23 42 34 8

VI 38 14 52 X Y

A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56

Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin

cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir

Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda

yazılmışdır

I rarr 18+14=13+19 = 32

II rarr 7+4=6+5 = 11

III rarr 21+15=17+19 = 36

IV rarr 11+13=18+6 = 24

V rarr 19+23=34+8 = 42

VI rarr 38+14=X+Y = 52

Duumlzguumln cavab C-dir

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə

qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir

A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400

Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100

40-in 25010040

100 -ni təşkil edir Duumlzguumln

cavab D-dir

Nuumlmunə 2

Piyada gedəcəyi yolun 4

1-ni qət etmişdir O daha

50 m gedərsə yolun 3

1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi

uzunluğu neccedilə metrdir

A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800

Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda

yolun 4

1-i

4

1x

3

1-i isə

3

1x-dir Şərtə əsasən

xx3

150

4

1 x(

3

1-

4

1)=50

12

1x=50

x =600

Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır

Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2

mislinə bərabər idi

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-

ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın

isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən

60-x=2(35-3x)

60-x=70-6x

5x=10 x=2

Duumlzguumln cavab A-dır

9

Nuumlmunə 4

Arif bir işin4

1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin

6

1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6

guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin

qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4

13=

12

1 hissəsini

Murad isə 1 guumlndə işin 6

13=

18

1 hissəsini yerinə

yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin

6(12

1+

18

1)=

6

5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan

6

1

hissəsini Murad 3186

1

18

1

6

1 guumln ərzində yerinə

yetirə bilər

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61

Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ

şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə

bərabərdir

2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15

Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq

b+c=15 b=15-c

2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42

c=12

b=15-c=15-12=3

2a+b=19 2a+3=19 a=8

a+b+c=8+3+12=23

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Şifroqramlar

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

KL0

A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13

Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ

kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr

Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır

5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4

İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2

rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik

yəni 626-62=564

Beləliklə K+L=6+2=8

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

KƏLƏK

ŞƏKƏR

NADİR DƏMİR =

DƏMİR

MƏLƏK

A) 93538 B) 47628

C) 63028 D) 03135

E) 53135

Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab

variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə

şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və

rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək

soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq

lazımdır

Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi

Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun

gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo

hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu

ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun

gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd

63028-dir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

CAAC

CBAABC

A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99

Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=

99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-

nu nəzərə alsaq 11)(9

)(99

CA

CA alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

7 Riyazi əməllər

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I 84 26 = 44

II 35 73 = 36

III 82 28 = 32

IV 97 43 =

A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62

Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq

aşağıdakı kimidir

I 84=32 2 6=12 və 32+12=44

II 35=15 73=21 və 15+21=36

III 82=16 28=16 və 16+16=32

IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq

a 2a+b

b

b+c 2b+3c

c

a+b+c=

19

42 15

10

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I a b = (a b) + 4

II a b = 2(a b)

III a b = a+b

IV 11 9 =

A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52

Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə

nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4

alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I x y =

0y

x yx

0y xyx

II -1 2 3 =

A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4

$$

Həlli

x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa

x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik

Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln

xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0

olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I 188 (300) 263

II 122 (120) 152

III 893 () 915

A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200

Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə

orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə

moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin

fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75

754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı

III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22

4middot22=88 alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A+B+C=100 (A+C)-B=

A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70

Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k

B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən

5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar

Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60

alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) 6213 B) 6214

C) 8123 D) 8125

E) 6123

Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə

180100

50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90

0

Y=300 olduğundan Z=180

0-(90

0+30

0)=60

0 Onda

XYZT=180306090=6123

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

x=112 y=

A) 115

B) 130

C) 180

D) 225

E) 240

Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz

xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1

olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda

x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

y

A

A

B C x

120 80

200

X Y Z T =

Z

50

30deg

T Y

X

1

3

3

5

7

1

y

x 2

1

ƏDƏBİYYAT

1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh

2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh

3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh

4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh

5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

7

Bu qanunauyğunluğu III dairəyə də tətbiq etsək onda

(4+15+10+13)7=427=6 cavabını alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A+B=

A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16

Həlli Ulduzun təpə noumlqtələrindəki rəqəmlər aşağı-

dakı qayda uumlzrə alınır

1+2+1+4=8

3+0+2+0=5

2+0+4+0=6

Onda A=3+0+1+2=6 B=1+4+4+0=9 və

A+B=6+9=15 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 228 B) 229 C) 231 D) 232 E) 236

Həlli Şəkildə təsvir olunan fiqurlardan hər biri

muumləyyən funksiyanı yerinə yetirir

Buna uyğun olaraq sonuncu şəkli aşağıdakı kimi ifadə

edirik

((200+(3+3))+3+(46))+3=236

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) a + 3b + 3c B) 3a + b + 3c

C) a + 3b +2 c D) 3a + 2b + c

E) a + b + 4c

Həlli Hər hərf bu fiqurun bir hissəsini goumlstərir

Kvadrat a hərfi ilə duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq c hərfi ilə

bərabərtərəfli uumlccedilbucaq isə b hərfi ilə ifadə olunub III

fiqurda 1 kvadrat 1 bərabəryanlı uumlccedilbucaq 4

duumlzbucaqlı uumlccedilbucaq olduğundan a + b + 4c olur

Duumlzguumln cavab E-dir

4 Cədvəl

Nuumlmunə 1 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

13 8 6 A

16 14 15 49

24 C B 36

A + B + C =

A) 33 B) 34 C) 35 D) 36 E) 37

Həlli

Hər simvol bir funksiyanı yerinə yetirir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin 2 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin fərqinin 3 mislini əks eləyir

- ədədin rəqəmlərinin cəminin kvadratını əks eləyir

A=(3+1)2=16

B=(4-2)3=6

C=(4+2)2=12

16+6+12=34

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

x 15 12 13

y 14 11 12

t 12 9 10

ab+ay+xb+xy+t+c=

8

B

B

B

6

30

12

14

40 20 5

A

((6a)+3+((b00)+3)+3) a

6

3 4

((200+9)+3)6

b

2

2

daxildəki rəqəmi 6-ya vurur

daxildəki rəqəmin uumlzərinə 3 əlavə edir

daxildəki rəqəmin yanına iki sıfır əlavə etməklə onu yuumlzluumlk ədəd edir

2a+b+2c I

II

III

3a+2c

8

A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175

Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq

ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot

(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)

= 1115+10=175

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

2 8 4 10 6

5 11 7 13 9

13 19 15 21 17

10 15 10 17 13

13 21 17 19

A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25

Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən

ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni

(2+8+4+10)4=6

(5+11+7+13)4=9

(13+19+15+21)4=17

(10+15+10+17)4=13

Onda (13+21+17+x)4=19 x=25

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

a 24

b 20

c 42

c=

A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19

Həlli

a+b=24 a=24-b

b+c=20 c=20-b

a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1

a=23 c=19

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 5

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I II III IV V

I 18 14 32 13 19

II 7 4 11 6 5

III 21 15 36 17 19

X+Y= IV 11 13 24 18 6

V 19 23 42 34 8

VI 38 14 52 X Y

A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56

Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin

cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir

Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda

yazılmışdır

I rarr 18+14=13+19 = 32

II rarr 7+4=6+5 = 11

III rarr 21+15=17+19 = 36

IV rarr 11+13=18+6 = 24

V rarr 19+23=34+8 = 42

VI rarr 38+14=X+Y = 52

Duumlzguumln cavab C-dir

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə

qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir

A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400

Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100

40-in 25010040

100 -ni təşkil edir Duumlzguumln

cavab D-dir

Nuumlmunə 2

Piyada gedəcəyi yolun 4

1-ni qət etmişdir O daha

50 m gedərsə yolun 3

1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi

uzunluğu neccedilə metrdir

A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800

Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda

yolun 4

1-i

4

1x

3

1-i isə

3

1x-dir Şərtə əsasən

xx3

150

4

1 x(

3

1-

4

1)=50

12

1x=50

x =600

Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır

Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2

mislinə bərabər idi

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-

ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın

isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən

60-x=2(35-3x)

60-x=70-6x

5x=10 x=2

Duumlzguumln cavab A-dır

9

Nuumlmunə 4

Arif bir işin4

1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin

6

1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6

guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin

qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4

13=

12

1 hissəsini

Murad isə 1 guumlndə işin 6

13=

18

1 hissəsini yerinə

yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin

6(12

1+

18

1)=

6

5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan

6

1

hissəsini Murad 3186

1

18

1

6

1 guumln ərzində yerinə

yetirə bilər

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61

Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ

şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə

bərabərdir

2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15

Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq

b+c=15 b=15-c

2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42

c=12

b=15-c=15-12=3

2a+b=19 2a+3=19 a=8

a+b+c=8+3+12=23

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Şifroqramlar

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

KL0

A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13

Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ

kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr

Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır

5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4

İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2

rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik

yəni 626-62=564

Beləliklə K+L=6+2=8

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

KƏLƏK

ŞƏKƏR

NADİR DƏMİR =

DƏMİR

MƏLƏK

A) 93538 B) 47628

C) 63028 D) 03135

E) 53135

Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab

variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə

şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və

rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək

soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq

lazımdır

Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi

Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun

gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo

hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu

ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun

gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd

63028-dir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

CAAC

CBAABC

A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99

Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=

99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-

nu nəzərə alsaq 11)(9

)(99

CA

CA alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

7 Riyazi əməllər

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I 84 26 = 44

II 35 73 = 36

III 82 28 = 32

IV 97 43 =

A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62

Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq

aşağıdakı kimidir

I 84=32 2 6=12 və 32+12=44

II 35=15 73=21 və 15+21=36

III 82=16 28=16 və 16+16=32

IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq

a 2a+b

b

b+c 2b+3c

c

a+b+c=

19

42 15

10

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I a b = (a b) + 4

II a b = 2(a b)

III a b = a+b

IV 11 9 =

A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52

Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə

nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4

alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I x y =

0y

x yx

0y xyx

II -1 2 3 =

A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4

$$

Həlli

x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa

x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik

Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln

xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0

olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I 188 (300) 263

II 122 (120) 152

III 893 () 915

A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200

Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə

orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə

moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin

fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75

754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı

III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22

4middot22=88 alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A+B+C=100 (A+C)-B=

A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70

Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k

B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən

5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar

Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60

alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) 6213 B) 6214

C) 8123 D) 8125

E) 6123

Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə

180100

50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90

0

Y=300 olduğundan Z=180

0-(90

0+30

0)=60

0 Onda

XYZT=180306090=6123

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

x=112 y=

A) 115

B) 130

C) 180

D) 225

E) 240

Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz

xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1

olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda

x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

y

A

A

B C x

120 80

200

X Y Z T =

Z

50

30deg

T Y

X

1

3

3

5

7

1

y

x 2

1

ƏDƏBİYYAT

1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh

2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh

3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh

4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh

5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

8

A) 105 B) 120 C) 135 D) 149 E) 175

Həlli Sadə ccedilevrilmələr aparaq

ab+ay+xb+xy+t+c=a(b+y)+x(b+y)+(c+t)=(b+y)middot

(a+x)+(c+t) Onda cədvələ goumlrə (b+y) (a+x) + (c+t)

= 1115+10=175

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

2 8 4 10 6

5 11 7 13 9

13 19 15 21 17

10 15 10 17 13

13 21 17 19

A) 10 B) 11 C) 19 D) 21 E) 25

Həlli Son suumltundakı nəticə hər sətir uumlzrə yerləşən

ədədlərin ədədi ortası kimi alınır yəni

(2+8+4+10)4=6

(5+11+7+13)4=9

(13+19+15+21)4=17

(10+15+10+17)4=13

Onda (13+21+17+x)4=19 x=25

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

+ a b c

a 24

b 20

c 42

c=

A) 9 B) 10 C) 13 D) 16 E) 19

Həlli

a+b=24 a=24-b

b+c=20 c=20-b

a+c=42 24-b+20-b=42 2b=2 b=1

a=23 c=19

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 5

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I II III IV V

I 18 14 32 13 19

II 7 4 11 6 5

III 21 15 36 17 19

X+Y= IV 11 13 24 18 6

V 19 23 42 34 8

VI 38 14 52 X Y

A) 48 B) 50 C) 52 D) 54 E) 56

Həlli Cədvəldə hər sətirdə I və II suumltundakı ədədlərin

cəmi IV və V suumltundakı ədədlərin cəminə bərabərdir

Digər tərəfdən bu cəmlər hər sətirdə III suumltunda

yazılmışdır

I rarr 18+14=13+19 = 32

II rarr 7+4=6+5 = 11

III rarr 21+15=17+19 = 36

IV rarr 11+13=18+6 = 24

V rarr 19+23=34+8 = 42

VI rarr 38+14=X+Y = 52

Duumlzguumln cavab C-dir

5 Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli

Nuumlmunə 1 Dərnəkdəki oğlanlar qızların 40-ni təşkil edirsə

qızlar oğlanların neccedilə faizini təşkil edir

A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 400

Həlli Qızlar 100 oğlanlar 40 olduğundan 100

40-in 25010040

100 -ni təşkil edir Duumlzguumln

cavab D-dir

Nuumlmunə 2

Piyada gedəcəyi yolun 4

1-ni qət etmişdir O daha

50 m gedərsə yolun 3

1-ni getmiş olar Yolun uumlmumi

uzunluğu neccedilə metrdir

A) 600 B) 650 C) 700 D) 750 E) 800

Həlli Tutaq ki yolun uzunluğu x metrdir Onda

yolun 4

1-i

4

1x

3

1-i isə

3

1x-dir Şərtə əsasən

xx3

150

4

1 x(

3

1-

4

1)=50

12

1x=50

x =600

Beləliklə yolun uzunluğu 600 m-dir

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3 Atanın 60 uşaqlarının isə 9 12 14 yaşları vardır

Neccedilə il oumlncə atanın yaşı uşaqların yaşları cəminin 2

mislinə bərabər idi

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

Həlli Uşaqların yaşları cəmi 9+12+14=35 oldu-

ğundan x il oumlncə onların birlikdə 35-3x yaşları atanın

isə 60-x yaşı var idi Şərtə əsasən

60-x=2(35-3x)

60-x=70-6x

5x=10 x=2

Duumlzguumln cavab A-dır

9

Nuumlmunə 4

Arif bir işin4

1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin

6

1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6

guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin

qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4

13=

12

1 hissəsini

Murad isə 1 guumlndə işin 6

13=

18

1 hissəsini yerinə

yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin

6(12

1+

18

1)=

6

5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan

6

1

hissəsini Murad 3186

1

18

1

6

1 guumln ərzində yerinə

yetirə bilər

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61

Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ

şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə

bərabərdir

2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15

Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq

b+c=15 b=15-c

2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42

c=12

b=15-c=15-12=3

2a+b=19 2a+3=19 a=8

a+b+c=8+3+12=23

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Şifroqramlar

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

KL0

A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13

Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ

kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr

Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır

5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4

İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2

rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik

yəni 626-62=564

Beləliklə K+L=6+2=8

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

KƏLƏK

ŞƏKƏR

NADİR DƏMİR =

DƏMİR

MƏLƏK

A) 93538 B) 47628

C) 63028 D) 03135

E) 53135

Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab

variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə

şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və

rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək

soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq

lazımdır

Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi

Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun

gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo

hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu

ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun

gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd

63028-dir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

CAAC

CBAABC

A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99

Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=

99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-

nu nəzərə alsaq 11)(9

)(99

CA

CA alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

7 Riyazi əməllər

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I 84 26 = 44

II 35 73 = 36

III 82 28 = 32

IV 97 43 =

A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62

Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq

aşağıdakı kimidir

I 84=32 2 6=12 və 32+12=44

II 35=15 73=21 və 15+21=36

III 82=16 28=16 və 16+16=32

IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq

a 2a+b

b

b+c 2b+3c

c

a+b+c=

19

42 15

10

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I a b = (a b) + 4

II a b = 2(a b)

III a b = a+b

IV 11 9 =

A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52

Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə

nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4

alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I x y =

0y

x yx

0y xyx

II -1 2 3 =

A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4

$$

Həlli

x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa

x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik

Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln

xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0

olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I 188 (300) 263

II 122 (120) 152

III 893 () 915

A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200

Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə

orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə

moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin

fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75

754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı

III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22

4middot22=88 alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A+B+C=100 (A+C)-B=

A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70

Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k

B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən

5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar

Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60

alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) 6213 B) 6214

C) 8123 D) 8125

E) 6123

Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə

180100

50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90

0

Y=300 olduğundan Z=180

0-(90

0+30

0)=60

0 Onda

XYZT=180306090=6123

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

x=112 y=

A) 115

B) 130

C) 180

D) 225

E) 240

Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz

xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1

olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda

x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

y

A

A

B C x

120 80

200

X Y Z T =

Z

50

30deg

T Y

X

1

3

3

5

7

1

y

x 2

1

ƏDƏBİYYAT

1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh

2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh

3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh

4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh

5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

9

Nuumlmunə 4

Arif bir işin4

1-ni 3 guumlndə Murad isə eyni işin

6

1-ni 3 guumlndə yerinə yetirir Arif və Murad birlikdə 6

guumln işlədikdən sonra Arif işi tərk edərsə Murad işin

qalan hissəsini neccedilə guumlndə bitirər

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Həlli Arif 1 guumln ərzində işin 4

13=

12

1 hissəsini

Murad isə 1 guumlndə işin 6

13=

18

1 hissəsini yerinə

yetirir Onlar birlikdə 6 guumln muumlddətində işin

6(12

1+

18

1)=

6

5hissəsini yerinə yetirir İşin qalan

6

1

hissəsini Murad 3186

1

18

1

6

1 guumln ərzində yerinə

yetirə bilər

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 5 ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

A) 23 B) 38 C) 46 D) 57 E) 61

Həlli Sol şəkildəki hər bir altıbucaqlıdakı ifadə sağ

şəkildəki uyğun altıbucaqlılardakı ədədlərə

bərabərdir

2a+b=19 2b+3c=42 b+c=15

Əvəz etmə yolu ilə a b və c-ni tapırıq

b+c=15 b=15-c

2b+3c=42 2(15-c)+3c=42 30-2c+3c=42

c=12

b=15-c=15-12=3

2a+b=19 2a+3=19 a=8

a+b+c=8+3+12=23

Duumlzguumln cavab A-dır

6 Şifroqramlar

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

KL0

A) 7 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13

Həlli Ccedilıxma əməlinin yerinə yetirildiyi ifadənin sağ

kənar hədlərinə nəzər yetirsək goumlrərik ki K-L=4-duumlr

Bu fərqi verə bilən ifadələr bunlardır

5-1=4 6-2=4 7-3=4 8-4=4 9-5=4

İfadədəki hərflərin yerinə yalnız K=6 və L=2

rəqəmləri qoyulduqda fərqin 564 olduğunu goumlrərik

yəni 626-62=564

Beləliklə K+L=6+2=8

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

KƏLƏK

ŞƏKƏR

NADİR DƏMİR =

DƏMİR

MƏLƏK

A) 93538 B) 47628

C) 63028 D) 03135

E) 53135

Həlli Şərtdə verilmiş soumlzlərin hər biri cavab

variantlarında goumlstərilən muumlvafiq ədədlə

şifrələnmişdir Tapşırığı həll edərkən hərf və

rəqəmlərin sayı və yerləşməsindən ccedilıxış edərək

soruşulan soumlzuumln hansı ədədlə şifrələndiyini tapmaq

lazımdır

Uumlccedil soumlz eyni hərflə bitir Digər iki soumlzuumln 2-ci hərfi

Ə-dir sonuncu hərfi isə K-dır Bu iki soumlzə uyğun

gələn ədədlər 03135 və 53135-dir A cavabında ldquoƏrdquo

hərfinə uyğun 3 rəqəmi iki yerdə vardır deməli bu

ədəd DƏMİR-ə uyğun deyil DƏMİR soumlzuumlnə uyğun

gələn ədədin də 2-ci rəqəmi 3 olduğundan bu ədəd

63028-dir

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

CAAC

CBAABC

A) 9 B) 10 C) 11 D) 33 E) 99

Həlli CBAABC 100A+10B+C-100C-10B-A=

99(A-C) və CAAC 10A+C-10C-A=9(A-C) olduğu-

nu nəzərə alsaq 11)(9

)(99

CA

CA alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

7 Riyazi əməllər

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I 84 26 = 44

II 35 73 = 36

III 82 28 = 32

IV 97 43 =

A) 150 B) 146 C) 75 D) 36 E) 62

Həlli Verilmiş əvvəlki uumlccedil ifadədə qanunauyğunluq

aşağıdakı kimidir

I 84=32 2 6=12 və 32+12=44

II 35=15 73=21 və 15+21=36

III 82=16 28=16 və 16+16=32

IV 97=63 43=12 və 63+12=75 alarıq

a 2a+b

b

b+c 2b+3c

c

a+b+c=

19

42 15

10

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I a b = (a b) + 4

II a b = 2(a b)

III a b = a+b

IV 11 9 =

A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52

Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə

nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4

alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I x y =

0y

x yx

0y xyx

II -1 2 3 =

A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4

$$

Həlli

x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa

x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik

Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln

xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0

olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I 188 (300) 263

II 122 (120) 152

III 893 () 915

A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200

Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə

orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə

moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin

fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75

754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı

III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22

4middot22=88 alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A+B+C=100 (A+C)-B=

A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70

Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k

B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən

5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar

Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60

alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) 6213 B) 6214

C) 8123 D) 8125

E) 6123

Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə

180100

50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90

0

Y=300 olduğundan Z=180

0-(90

0+30

0)=60

0 Onda

XYZT=180306090=6123

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

x=112 y=

A) 115

B) 130

C) 180

D) 225

E) 240

Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz

xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1

olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda

x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

y

A

A

B C x

120 80

200

X Y Z T =

Z

50

30deg

T Y

X

1

3

3

5

7

1

y

x 2

1

ƏDƏBİYYAT

1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh

2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh

3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh

4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh

5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

10

Duumlzguumln cavab C-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

I a b = (a b) + 4

II a b = 2(a b)

III a b = a+b

IV 11 9 =

A) 44 B) 46 C) 48 D) 50 E) 52

Həlli III şərti II-də sonra alınan ifadəni I şərtdə

nəzərə alsaq ab=(ab)+4=2(ab)+4=2(a+b)+4

alarıq Onda 119=2(11+9)+4=44 olar

Duumlzguumln cavab A-dır

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I x y =

0y

x yx

0y xyx

II -1 2 3 =

A) -5 B) -2 C) 1 D) 3 E) 4

$$

Həlli

x y ifadəsində iki hal goumlstərilib Əgər xy0 olarsa

x+y ifadəsini 0 olarsa x-y ifadəsini tətbiq edirik

Verilən -1 2 ifadəsində -12=-20 olduğu uumlccediluumln

xy=x+y=-1+2=1 alırıq 1 3 ifadəsində isə 0

olduğu uumlccediluumln 1 3 = x-y=1-3=-2 alırıq

Duumlzguumln cavab B-dir

Nuumlmunə 4

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

I 188 (300) 263

II 122 (120) 152

III 893 () 915

A) 65 B) 76 C) 88 D) 99 E) 200

Həlli Bu halda ardıcıllıqların iki kənar həddinə goumlrə

orta həddini tapmaq lazımdır Burada I və II sətirlərdə

moumltərizədə olan ortadakı hədlər kənar hədlərin

fərqinin 4 mislinə bərabərdir yəni 263-188=75

754=300 və 152-122=30 4middot30=120 olur Bu qaydanı

III sətirdəki hədlərə də tətbiq etsək onda 915-893= 22

4middot22=88 alarıq

Duumlzguumln cavab C-dir

8 Qrafik şəklində verilənlərin təhlili

Nuumlmunə 1

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A+B+C=100 (A+C)-B=

A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70

Həlli ABC=20080120=523 olduğuna goumlrə A=5k

B=2k C=3k kimi işarə edək Onda şərtə əsasən

5k+2k+3k=100 10k=100 k=10 olar

Buna goumlrə də (A+C)-B=(5k+3k)-2k=6k= 6middot10=60

alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

Nuumlmunə 2

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın

A) 6213 B) 6214

C) 8123 D) 8125

E) 6123

Həlli Ədədin faizinin tapılması duumlsturuna goumlrə

180100

50360 Digər tərəfdən şərtə goumlrə T=90

0

Y=300 olduğundan Z=180

0-(90

0+30

0)=60

0 Onda

XYZT=180306090=6123

Duumlzguumln cavab E-dir

Nuumlmunə 3

ldquordquo işarəsinin yerinə uyğun gələn ədədi tapın

x=112 y=

A) 115

B) 130

C) 180

D) 225

E) 240

Həlli Verilmiş duumlz xəttin bucaq əmsalı k=2 duumlz

xəttin ordinat oxu ilə kəsişmə noumlqtəsi uumlccediluumln b=1

olduğundan onun tənliyi y=kx+b=2x+1 olur Onda

x=112 olarsa y=2112+1=225 alarıq

Duumlzguumln cavab D-dir

y

A

A

B C x

120 80

200

X Y Z T =

Z

50

30deg

T Y

X

1

3

3

5

7

1

y

x 2

1

ƏDƏBİYYAT

1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh

2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh

3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh

4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh

5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik

1

ƏDƏBİYYAT

1 Boqomolova OB Məntiq məsələləri ndash Bakı 2007 242 səh

2 Həsənov İ Məntiqi riyazi təfəkkuumlruumln inkişaf etdirilməsi uumlzrə IQ test nuumlmunələri ndash Bakı 2007 184 səh

3 Oral T Seyidzadə E Magistarturaya hazırlıq Məntiq və informatika ndash Bakı 2009 463 səh

4 Bəylərov E İntellekt və məntiq testləri ndash Bakı 2009 288 səh

5 Рассел К Картер Ф Большая книга IQ тестов 1600 заданий ndash Москва 2006 544 стр

Metodik vəsaitlə bağlı sual və təkliflərinizi raliyevcscgovaz uumlnvanına goumlndərməyinizi xahiş edirik