2

3

Mizanul hikmt (xlassi)

Peymbr(s) v mamlar()n mbark hdislri

I cild

4

Mizanul hikmt (xlassi)

Peymbr(s) v mamlar()n mbark hdislri

Toplayan: Aytullah Mhmmd Mhmmdi Reyhri

Trcmilr: Aabala Mehdiyev, Eln Mahmudov,

Etibar Quliyev

Redaktorlar:

xtisas redaktoru Hcctl slam vl-mslimin

Hac Adil Mvlayi

dbi redaktor: Drdan Cfrli

5

Mqddim

lahi dinlr arasnda n kamil v n hatli din olan mqdds

slam dini ilahi maarifin btn sahlrini hat edir. Bu mqdds

din ilahi maarifin trnnms qismind, Allah taalann yer

znn insanlarnda grmk istdiyi btn insani keyfiyytlri,

kamil v dinin bal insann hyatnn btn aspektlrini tsvir

edir. slam maarifi prinsip: etiqad, ehkam v xlaq sasnda

qurulmudur. Etiqad blm bir mslmann ny v nec etiqad

bslmli olduu v bu dnc trzinin yekunu kimi varlq

alminin hans reallqlarna atmas, aznlq v zlillik vadisind

sfil qalmamas trafndak insani dnc v tfkkr

istiqamtlrin amil olunur. Ehkam, insann zbana rftarla v

mxtlif vasitlrl, Allah taalann onun tbitind qoyduu, varlq

almi il ssln fitrtin zidd sullara l atmaqla zn pu

etmmsi n onun ml v rftarn konkretldirn gstrilr

toplusudur

xlaq blm is mnviyyatn, ruhun, torpaqda olan

insann mlklrdn daha gzl v zmtli oluncaya qdr mnvi

gzlliklrl zintlnmsindn bhs edir. Bu blmn

istinadgah slam dinidir. Etiqad, ehkam, xlaq n mracit

6

olunacaq mnb is, ilk nvbd Qurani-Krim v Qurandan sonra

slamn ziz peymbri Hzrti Mhmmdin (s.) v hli-

Beytinin (.) klamlar, rftarlardr.

slam peymbrinin v onun hli-Beyti olan msum

mamlarn () hdislri, slind birinci prinsipin, yni Qurani-

Krimin tfsiri v izahdr. Tbiidir ki, Peymbrin(s) v msum

imamlarn() hdislrinin olmayaca tqdird, Qurani-Krim,

Onun ruh v tlimlri il daban-dabana zidd olan yozum v rhlr

verilckdi. slamn ziz peymbrinin (s) z hli-Beytini Qurani-

Kriml birg mant qoymasn v hli-Beytinin Qurandan

ayrlmaz olduunu dn-dn tkid etmsi d bununla bal

olmudur ki, Quran brin nfsani istklrinin v xyallarnn

girdabna dar olmasn. Onun mtni, lahinin vdin gr

thriflrdn qorunub saxland kimi, mzmunu da, Allahn ltf il

Peymbr hli-Beytinin () izah v tfsirlri saysind cahil v

aznlarn hcumlarndan mdafi olunsun. Bu ideoloji sasa

syknn mslmanlar, byk slam peymbrinin (s) v hli-

Beytinin () szlrini v rftarlarn yazya krb saxlamlar.

Hdislrin yazlmas v qeydiyyat, son hcct, msum mamn

(c.) qeybti kubrasna 329-cu hicri qmri ilin qdr davam

etmidir. Baqa szl desk, hmin vaxta qdr hli-Beyt imamlar

() silsilsinin vasitsil hr prinsipi-etiqad, ehkam v xlaq

izah edn yeni-yeni hdislri ld etmk imkan olmudur. Hmin

zamanadk hdislrin toplanmas mvzusunda slam alimlri

trfindn saysz-hesabsz kitablar yazlmdr. Ondan sonra da,

grkmli slam alimlri byk ziyyt v zhmtlr bahasna

oxsayl hdis toplularn hazrlamlar.

Bu proses yaadmz sr qdr ardcl, kild davam

etmidir v Allahn istyi il bundan sonra da bel olacaqdr. tn

dvrlrd adl-sanl slam alimlri trfindn qlm alnm hdis

kitablar masir hdis toplularnn baza v sasn tkil etslr d,

yeni-yeni msllrin meydana glmsi, cmiyytin ehtiyacnn

artmas, elmin, insan hyatnn inkiaf hr bir zamanda alimlrin,

din xadimlrinin yeni tdqiqatlara balamalarn, hr sahdki

ehtiyaclarn Peymbr v hli-Beytinin () hdislrin istinadn

7

dnilmsini tlb edir. Tbii ki, bu iin hdsindn hdisnaslq

v ona aid sahlr zr mtxssis alimlr gl bilr. nki, hdis

elminin z d, gcl hdisl zifi, doru v yanl, bir szl hdis

nvlrinin bir-birindn ayrd edilmsini tmin edn znmxsus

inclik v tinliklrdn xali deyil. Bel ki, hr bir elmin z

mtxssislri var v hmin elmi yrnmk n mhz onlara

mracit olunmaldr.

Byk tbbskarln mhsulu olan ox dyrli Mizanul

hikm kitab slam peymbri v hli-Beytinin () hdislri

bard masir dvrd qlm alnm kitablardandr. srin on

cildlik toplusu ilk df 1981-ci miladi ilind (1360 hicri msi) ap

olunaraq dnya mslmanlarnn ixtiyarna verilmidir. Kitabn

mllifi, slam elmlrinin yorulmaz tdqiqat alimlrindn olan

byk ustadm, rbbani alim, Hzrti aytullah cnab Mhmmd

Mhmmdi Reyhridir (damt brkatuh). O, znn xsusi

diqqti v slam elmlrin, masir beynlxalq vziyyt v hazrki

cmiyytin ehtiyaclarna olan hatli bax il slam hdislrini

tdqiq etmiir. Onun zhmtlrinin bhrsi olan bu kitab slam

dnyasnda byk rbtl qarlanmdr. Bu dyrli sr,

nrindn ken 22 ild, dflrl yenidn ap v dnyann bir ox

sas dillrin trcm olunmudur. Qiymtli toplunun bir sra

orijinal xsusiyytlri var v qsaca, onlardan Bzilrini qeyd

edirik:

1- ox hrmtli mllif z tbbsn uyun olaraq,

hdislri Quran aylrinin ardnca el formada vermidir ki, hdis,

Qurani-Krimin mnasnn baa dlmsind aar rolunu

oynayr.

2- Rvaytlrin seilmsi v fsillr zr blgs yeni v

ry yatan bir metodla hyata keirilmidir.

3- Gnmzn tlblrin uyun olaraq, rvaytlr n

oxsayl balq v mvzular xarlmdr. Bel ki, Quran v slamn

hmin msllrd fikrini bilmk istynlrin mtlq ksriyyti,

zlrinin nzrd tutduqlar mvzular burada tapa bilrlr.

4- Rvaytlr ox diqqtl v hdis elmindki xsusi ekspert

tlbkarl il seilmidir.

8

5- Kitabda btn slam firqlrinin mnblrindn istifad

olunmudur.

6- Hdislrin verilmsindn lav, onun istinad mxzlri v

bu rvaytin, yaxud da bu mvzuda olan rvaytlrin digr

mnblri d gstrilmidir.

lbtt, bu dyrli kitabn oxsayl baqa stn cht v

xsusiyytlri d var. Ancaq, yaznn ycamln gzlmk

mqsdi il, yazlanlarla kitfaytlnirm. minm ki, hrmtli

oxucu v mtxssislrin zlri d, kitabdak digr stn chtlri

grcklr.

slam hdislri v ona aid elmlr sahsind mslman

dnyasnn n mhm tdqiqat mrkzlrindn biri olan v Hzrt

aytullah cnab Mhmmdi Reyhrinin nzarti altnda slam

hdislri sahsind tdqiqat ilri aparan Darul Hdis Mrkzi

Mizanul Hikmnin mntxabatn ap etdirmidir. Bu i dad

xsusi hmiyytl yana, dnya mslmanlar n d ox faydal

bir idir. ran slam Respublikasnn Azrbaycan Respublikasndak

Mdniyyt Mrkzi rann v Azrbaycann mslman xalqlarnn

qrlmaz tellrl bir-birin balandn v dost, qarda Azrbaycan

xalqna mdni xidmtlr gstrilmsi mqsdil Mizanul-

Hikmnin mntxabat kitabn azrbaycan dilin trcmsini

tkil etmidir. Azrbaycan elmi ictimaiyytinin v vtndalarnn

mqdds slam dininin mnb kitablarna v sas prinsiplrin n

sviyyd ehtiyac duyduunu nzr alsaq, bu iin zmti v

gstriln xidmtin bykly daha da aydn olar. Kitabn Hac

Aabala Mehdiyev, Mdi Eln Mahmudov, Hac Etibar Quliyev

v hrmtli redaktor xanm Drdan Cfrlidn (yydhumullah)

ibart trcm qrupu Mdniyyt Mrkzinin dini eksperti, smimi

v khn dostum byk alim hcctl islam vlmslimin cnab

Hac eyx Adil Mvlayinin (damt ifazatuh) elmi redaktorluu il

yorulmaz sy gstrmi v id qarya xan oxsayl tinliklri

aradan gtrmkl kitabn trcmsini 6 ay rzind baa

atdrmlar. lbtt, mnb v trcm dillrindki incliklr,

szl mna arasnda optimal variantn taplmas kimi mqamlar bu

sahnin mtxssislrin gizlin deyil. Xsusil d hazrki kitab

9

kimi srf dini mzmunlu dbiyyatlarn trcmsi xsusi bir diqqt

v hssaslq tlb edir. Bel mqamlara riayt olunmas, bir sra

hallarda trcmd czi qsurlara gtirib xarr ki, bu da olduqca

tbiidir. Bununla laqdar, hrmtli alim v mttxsislrin

rylrin ehtiyac var v gman edirm ki, onlarn faydal

olanlarndan nvbti aplarda istifad olunacaqdr.

Nhayt ki, qiymtli sri byk sevincl Azrbaycan

Respublikasnn mslman xalqna, ismt v paklq nmunsi olan

hli-Beytinin () aiqlrin tqdim edrk Hzrti Mehdi Sahibz-

zmandan (rvahuna fdah) bu kiik xidmtimizi qbul etmsini

acizan dilyirm. Hqiqtn d, Onun razl haqq olan Allahn

razl il nticlnr. .

Seyyid likbr Ocaqnejad ran slam Respublikasnn

Azrbaycan Respublikasndak Mdniyyt Mrkzinin sdri

10

11

1

Fdakarlq

1.Fdakarln dyri. 1.mam li ():Fdakarlq n ali insani siftdir. 1 2.mam li ():Fdakarlq yax ml sahiblrinin xisltidir.2 3.mam li ():Fdakarlq yaxlqlarn n gzli v imann drclrinin

n stndr.3 4.mam li ():Fdakarlq ibadtlrin n stn v aaln n

byydr.4

5.mam li ():Sxavtliliyin n stn fdakarlqdr.5 6.mam li ():Baqalar il insafla, mminlrl is fdakarlqla davran.6 7.mam li ():Ncib xlaqn n yksk mrtbsi fdakarlqdr.7 8.mam li (): Azad insanlar fdakarlqla qul edilirlr.8

2.Fdakarlarn dyri. Quran: Mhacirlrdn vvl (Mdind) yurd salm v iman gtirmi kimslr z

yanlarna (hrlrin) mhacirt ednlri sevr, onlara verilnlr (qnimtlr) rklrind ehtiyac (v hsd) duymaz, zlri ehtiyac iind olsalar bel onlar zlrindn stn tutardlar. Nfsinin xsisliyindn, tamahndan qorunub saxlanlan kimslr . mhz onlar nicat tapb sadt qovuanlardr9

1 urrul-Hikm, hdis 986 2 urrul-Hikm, hdis 606 3 urrul-Hikm, hdis 1705 4 urrul-Hikm, hdis 1148 5 urrul-Hikm, hdis 2888 6 urrul-Hikm, hdis 6342 7 urrul-Hikm, hdis 6361 8 urrul-Hikm, hdis 4187 9 Hr, ay 9

12

Hdis: 9.bu Hreyr:Bir kii Peymbrin (s) yanna glib aclqdan

ikaytlndi. Allahn Peymbri (s) bir nfri zvclrinin evin gndrdi. Amma onlar dedilr:Sudan baqa bir eyimiz yoxdur. Peymbr (s) buyurdu: Bu kiini bu axam kim qonaq aparar? li ibn bu Talib () dedi:Ey Allahn Peymbri, mn onu qonaq apararam. Sonra Fatimnin (s..) yanna glib dedi:Ey Allahn Peymbrinin qz, yemy nyin var? Fatim dedi:am yemyindn baqa bir eyimiz yoxdur, amma qona zmzdn stn tutar, qabaa salarq. Hzrt buyurdu:Ey Mhmmdin qz! Uaqlar yatzdr v raqlar sndr. li () shr Peymbrin (s) yanna glib ba vernlri Hzrt danandan sonra ox kemdi ki, Allah-taala zlrindn stn tutarlar . . . . . . aysini nazil etdi.1

10.Ayi:Allahn Peymbri (s) dnyadan kn kimi he vaxt gn dalbadal doyunca yemk yemdi. gr istsydi, doyunca yey bilrdi. Amma baqalarn zndn stn tutur, qabaa salrd.2

11.buttufeyl:li () xou gln bir paltar ald. Sonra onu sdq verib buyurdu:Allahn Peymbrindn(s) eitmim ki, hr kim fdakarlq edrk baqasn zndn qabaa salsa, Allah Qiyamt gn ona Cnnti balayar.3

12.mam Sadiq ():Fatimnin (. s) evind bir az arpa var idi v o, ondan quymaq hazrlad. Yemk hazr olandan sonra onu qarlarna qoydular (ki, yesinlr). (Birdn) Bir yoxsul glib xd v dedi:Allah siz rhm etsin! li durub yemyin d birini ona verdi. ox kemdi ki, bir yetim glib dedi:Allah siz rhm etsin! li () durub yemyin digr d bir hisssini ona verdi. Sonra bir sir glib dedi:Allahn rhmi olsun siz! li () durub yemyin qalan d birini d ona verdi v z hmin yemkdn he dadmad. Sonra Allah onlarn barsind bu ayni nazil etdi v hmin ay Allaha gr bel bir fdakarlq edn hr bir mmin d amildir.4

1 Nurus-Sqleyn, c.5, sh. 285, hdis 53 2 Tnbihul-xvatir, c.1, sh.172 3 Nurus-Sqleyn, c.5, sh.285, hdis 52 4 Nurus-Sqleyn, c.5, sh.470, hdis 20

13

2

car

3.car. Quran: Mgr Rbbinin rhmtini onlarm payladrrlar?! Dnyada onlarn

ruzilrini z aralarnda Biz bldrrk. Biri o birin i grdrsn dey birinin drcsini digrindn stn etdik. Snin Rbbinin mrhmti onlarn ydqlarndan daha yaxdr.1

O iki qzn biri dedi:Atacan! Onu muzdla oban tut, nki bu gcl v etibarl adam muzdla tutduqlarnn n yaxsdr!2

Hdis: 13.mam li (): Onlarn ruzilrini aralarnda biz bldrrk aysi

barsind buyurub- Pak v mqdds Allah bu ay il biz insanlarn dolanacaq yollarndan birinin icar olmasn xbr verdi. nki, Allah z hikmti sasnda insanlar istk, zmkarlq v digr chtlrdn frqli yaradb v bu mslni yaradlmlarn dolannn dayaq nqtsi edib. Ona gr d bir xs digrini (onun mk qvvsini) icar edir. . . . gr bizlrdn biri z n bnnalq, xrratlq, yaxud digr snt sahiblrinin ilrini grmy mcbur olsa, onda dnyann ilri dzlmz. nsanlarn buna imkan da yoxdur v he cr bunu ed bilmzlr. Lakin, Allah onlarn istyini mxtlif etdi, hr ksin meylini bir i sald ki, hmin ii baqalar n d grsn v hr biri baqasnn kmyi il vziyytin uyun olaraq mit ilrini irli aparsn. Bellikl, Allah dqiq bir tdbir tkbdr.3

4.nsann muzdlu i grmsinin xoaglmzliyi. 14.mmar Sabati:bu Abdullaha (mam Sadiq ()) dedim:nsan ticart

edib zn bel bir kild icary ver bilrmi ki, alver etdiyi miqdarda ona (pul) verilsin? Buyurdu:zn muzda satmasn, ksin, Allahdan ruzi istsin v ticart balasn. nki gr muzdla ils z ruzisin mane olub.4

5.card dllallq.

1 Zuxruf, ay 32 2 Qss, ay 26 3 Vsailu-i, c.13, sh.244, hdis 3 4 l-Kafi, c.5 sh.90, hdis 3

14

15.Mhmmd ibn Mslim:mam Baqir v ya mam Sadiqdn () sorudular:Bir xs i gtrr, amma onu z yerin yetirmir baqasna hval edir v ortada xeyir gtrr.Buyurdu:z d hmin iin bir qdrini grms, xeyr. (bu dzgn deyil)! 1

6. Muzd alann haqqn ksmmk. 16.Hzrt Peymbr (s):Allah muzd alann (fhlnin) muzdunu ksn

xsin mlini pu v tri be yz illik msafdn hiss olunan Cnntin iyini ona haram edr.2

17. Hzrt Peymbr (s):Muzd alann (fhlnin) muzdunu ksmk byk gnahlardandr.3

7.Zhmt haqqnn myynldirilmsi v zhmthaqq vermyin qaydas.

18.Hzrt Peymbr (s):Fhlnin zhmthaqqn onun tri qurumam verin v hmin i halnda onun muzdunu myynldirin.4

19.mam li ():Allahn Peymbri (s) muzdu tyin edilmmidn qabaq fhl iltmyi qadaan edib.5

1 l-Kafi, c.5, sh. 273, hdis 1 2 mali-Sduq, sh.347, hdis 1 3 Biharul-nvar, c.103, sh170, hdis 27 4 Knzul-Ummal, hdis 9126 5 l-Fqih, c.4, sh.10, hdis 4968

15

3

cl

8.cl. 20.mam li ():(Allah) cllri (mrn mddtini) tqdir edib,

myynldirib. Bzilrini uzun v Bzilrini qsa edib v bir qismini arxaya atb v bir qismini qabaa salb. Onlarn amillrini lm balayb (clin sona atmasnn sbblrini hazrlayb).1

21.mam li ():cl v lmdn doru ey yoxdur.2 22.mam li (): cl n gzl drmandr.3 23.mam li ():nsann nfslri onun lm trf addmlardr.4

9.cl mhkm bir qaladr. Quran: Allahn izni olmaynca he ks lmr. O, vaxt myyn edilmi bir

yazdr.5 Hdis: 24. mam li ():clin gztiliyi kifaytdir.6 25.mam li ():cl mhkm qaladr.7

10. Hr bir eyin mr var. 26.mam li (): Hr bir eyin mddti v sonu vardr.8 27.mam li ():Allah hr bir ey n l v hr bir l n cl v

son qoyub.9

11.Hr bir mmtin cli (sonu) var. Quran: Hr bir mmtin mr mddti vardr. Onlarn cli glib atdqda ondan

n birc saat yubanar, n d qabaa kerlr!1

1 Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.7, sh. 21 2 urrul-Hikm, hdis10648 3 urrul-Hikm, hdis 9905 4 Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.18, sh. 221 5 Ali-mran, ay 145. 6 Biharul- nvar, c.5 sh.142, hdis 14 7 urrulhikm, hdis 494 8 Nhcl-Bla, Xtb 190 9 urrul-Hikm, hdis 4778

16

Biz he bir mmlkti cli glib atmam mhv etmdik. He bir mmt n clindn qabaa ke bilr, n d ondan arxaya qala bilr.2

Hminin mracit et: Nhl, 61; Ta Ha, 129; nkbut, 5; ura, 14; . Muminun, 43

12.rti v qti cl. Quran: Sizi palqdan yaradan, sonra da bir cl myyn edn Odur. Qti cl

Onun yanndadr. Siz yen d bh edirsiniz!3 Hdis: 28.mam Sadiq ()-yuxarda qeyd olunan aynin tfsirind buyurmudur-

Namlum (adsz) cl asl v rti haldadr, Allahn istyi il tez v gec ola bilir. Amma mlum (ad olan) cl Allahn Qdr gecsindn gln ilin Qdr gecsin kimi qzav-qdr olaraq myynldirdiyi cldir v Allah onun barsind buyurmudur:Onlarn cli glib atdqda birc saat bel n yubanar, n d qabaa kerlr.4

13.rti cli uzaqladran amil. 29.mam li ():mrlr sdq vermkl uzanr.5 30.mam Sadiq ():nsanlar z mrlrindn ox z yaxlq v ehsanlar

il yaayrlar. Hminin cllrinin atmasndan ox gnahlarnn nticsind lrlr.6

1 raf, ay 24. 2 Hicr, ay 4-5. 3 nam, ay 2. 4 Biharul-nvar, c.5, sh.139, hdis 3 5 urrul-Hikm, hdis 4239 6 Biharul-nvar, c.5, sh.140, hdis 7

17

4

Axirt

14.Axirt. Quran: Biz axirt qazancn istynin qazancn artrr, dnya mnftini istyn

d ondan veririk. Onun axirtd he bir pay yoxdur.1 Hdis: 31.mam li ():Dnya bdbxtlrin arzusu, axirt is xobxtlrin

qurtulu v uurudur.2 32.mam li ():Axirtdn mhkm yap ki, dnya sn kiik glsin.3 33.mam li ():Hqiqtn dnya sndn ayrlandr, axirt is sn

yaxndr.4

15.Axirt ilrinin zmti. Quran: Bir gr onlarn birini digrindn nec stn etdik. Axirtd drc v

stnlklr daha yksk v ucadr.5 Hdis: 34.mam li ():Dnyann hr bir eyini eitmk grmyindn bykdr.

Axirtin is hr bir eyini grmk eitmyindn bykdr. Odur ki, axirti grmyin yerin, gzlr grnmyn, qeyb prdsi arxasnda olanlar mahid etmk vzin, el eitmkl v (peymbrlrin vasitsi il) xbrdar olmaqla kifaytlnin.6

16.Axirt bdi evdir. Quran: Ey qvmm! Bu dnya hyat keici bir eydir, qalmaq yeri axirt

evidir.7

1 ura, ay 20 2 urrul-Hikm, hdis 694+695 3 urrul-Hikm, hdis 6080 4 Nhcl-Bla, mktub 32. 5 sra, ay 21. 6 Nhcl-Bla, xtb 114. 7 afir,ay 39.

18

Hdis: 35.mam li ():z bdi evini abadladran ks alldr.1 36.mam li ():Dnya qurtaran, axirt is bdidir.2

17.Axirtin stnly. Quran: De:Dnyann mal azdr v axirt, tqvas olan n daha yaxdr.3 Hdis: 37.mam li ():Axirtin he bir vzi yoxdur v dnya insann qiymti

deyil.4

18.Axirti yada salmaq. 38.mam li ():Axirti yada salmaq dava-drmandr, dnyan yada

salmaq is n pis drd v xstlik.5 39.mam li ():Kim axirti ox yadna salsa gnah v (Allaha qar)

itatsizliyi az olar.6

19.Axirt n i grmk. 40.Allahn Peymbri (s):Dnyan n el il ki, sanki bdi

yaayacaqsan v axirtin n el i gr sanki sabah lcksn.7 41. Allahn Peymbri (s):Allah gec-gndz n byk drd-qmi axirt

olan ksin qlbini ehtiyacsz v zngin edr, onun iini qaydaya salar. O, ruzisini tam kild ld etmyinc dnyadan kmz. Allah gec-gndz n byk drd-qmi dnya olan ksin alnna is yoxsulluq (mhr) vurar, iinin nizamn pozar.O dnyada z qismtindn artq bir ey ld etmz.8

42.mam li ():Dnyaya rbti ola-ola axirt n i grmk faydaszdr.9

1 urrul-Hikm, hdis 8298. 2 urrul-Hikm, hdis 4. 3 Nisa, ay 77. 4 urrul-Hikm, hdis 7502 5 urrul-Hikm, hdis 5175+5176 6 urrul-Hikm, hdis 8769 7 Tnbihul-Xvatir, c.2, sh.234 8 Biharul-nvar, c.77, sh.151, hdis 104 9 urrul-Hikm, hdis 10829

19

20

5

Qarda

20.Mminlr bir-birlri il qardadr. Quran: Hqiqtn mminlr bir-birlri il qardadrlar. Buna gr d

qardalarnzn arasnda slh yaradn v Allahdan qorxun ki, blk rhm olunasnz.1

Hdis: 43.Allahn Peymbri (s):Mminlr qardadrlar, qanlar brabrdir v

baqalarnn qarsnda lbirdirlr. Onlarn n aa olan bir xsi hamsnn amanna daxil ed bilr.2

44.mam li ():N ox qardan ki, onlar snin anan domayb.3 45.mam Baqir ():Mmin mminin doma qardadr.4 46.mam Sadiq ():Mmin mminin qarda, onun gz v bldisidir.

Ona xyant v zlm etmz, aldatmaz v ona ml etmycyi vdi vermz.5 47. mam Sadiq ():Mmin mminin qardadr.Eyni il bir bdn

kimidirlr.Onun bir zv aryanda digr zvlr d hmin arn hiss edrlr. Onlarn ruhlar bir ruhdandr.6

21.Hqiqi qardalar. 48.Allahn Peymbri (s):Qardalarnzn sayn artrn. nki Qiyamtd

hr bir mmin fat edck.7 49.mam li ():Hqiqi qarda v yoldalarn qoru. nki onlar asayi

dvrnn ehtiyat, bla gnlrinin qalxandrlar.8

22.Qardalar sevmk. 50.mam li ():Qardan (sninl) dostluqda sndn gcl olmasn.9 51.mam li ():Qardalar, onlarn phrizkarlqlar qdrinc sev.1

1 Hucurat, ay 10 2 mali-Mufid, sh.187, hdis 13 3 urrul-Hikm, hdis 5351 4 l-Kafi, c.2, sh.166, hdis 2 v 7 5 l-Kafi, c.2, sh.166, hdis 3 6 l-Kafi, c.2, sh.66 hdis 4 7 Knzul-Ummal, hdis 24642 8 mali-Sduq, sh.250, hdis 8 9 Biharul-nvar, c.74, sh.165, hdis 29

21

52.mam Sadiq ():nsann dinsevrliyinin nianlrindn biri onun qardan sevmsidir.2

23.Dostluun davamllna sbb olan amillr. 53.mam Sadiq ():Ey Nmann olu! gr qardann sninl olan

dostluunun xalis olmasn istyirsns, onunla (yersiz) zarafat etm, mbahis etmkdn kin, ona ynm v onunla dava etm.3

54.mam Sadiq ():Qardalar z aralarnda ey mhtacdrlar ki, gr onlar yerin yetirslr dostluqlar davaml olacaq, ks halda is bir-birlrindn ayrlacaq v dmn olacaqlar. Hmin ey bunlardr: bir-birin qar insafl olmaq, bir-birin qar mehriban olmaq v bir-birin paxllq etmmk.4

24.Allaha xatir dostluq v qardalq etmk. 55.Allahn Peymbri (s):Uca Allaha xatir sevdiyin qardann zn

baxmaq ibadtdir.5 56.Allahn Peymbri (s):Mslman xs slamn xeyrini ld etdikdn

sonra Allaha gr ld etdiyi dost kimi bir xeyir ld etmyib.6 57.mam li ():Allaha gr qardalq etmk mhbbti safladrr.7 58.mam li ():Allaha gr dostluq ednlrin dostluqlar davaml olar,

nki hmin dostlua sbb olan amil hmi mvcuddur.8 59.mam li ():Allah yolunda qardalq etmkl qardalq bar verir.9

25.Dnyaya gr qarda olmaq. 60.mam li ():Dostluu Allaha gr olmayan ksdn kin. nki onun

dostluu alaqlq, onunla yoldalq etmk nhs v brktsizdir.10 61.mam li ():Kim Allaha gr qardalq ets xeyir grr v kim

dnyaya gr qardalq ets mhrum qalar.11 62.mam li ():Hanssa bir i gr sninl dostluq edn ks hmin i

nail olduqdan sonra sn arxa evirr.12

26.Qardaa olan mhbbti biruz vermk. 63. Allahn Peymbri (s):Dost v ya qardanz sevn zaman

(mhbbtinizi) ona biruz verin.13

1 l-xtisas, sh.226 2 l-xtisas, sh.31 3 Biharul-nvar, c.78, sh.291, hdis 2 4 Tuhful- uqul, sh.322 5 Biharul-nvar, c.74, sh.279, hdis 1 6 Tnbihul-Xvatir, c.2, sh.179 7 urrul-Hikm, hdis 6191 8 urrul-Hikm, hdis 1795 9 urrul-Hikm, hdis 4225 10 urrul-Hikm, hdis 8978 11 urrul-Hikm, hdis 7776+7777 12 urrul-Hikm, hdis 8552 13 l-Mhasin, c.1, sh.415, hdis 953

22

64. bul Bilad:bu Cfrl (mam Baqir) () bu Abdullah (mam Sadiq ()) mscidd oturmudular. Oradan bir kii kedi. bu Cfrl () oturanlardan biri dedi:Vallah mn bu kiini ox istyirm. bu Cfr () buyurdu:El is ona bildir. nki, mhbbti biruz vermk dostluu davaml v brqrar edr, hsn-rbt v lfti artrar.1

27.Qarda (din qardan) sevmk onun da qardan sevmsinin niansidir.

65.mam li ():Dostluq v mhbbtlri qlblrdn soruun. nki qlblr rvt qbul etmyn ahidlrdir.2

66.mam Baqir ():Qardann qlbind sn olan mhbbtini, snin z qlbind ona qar olan mhbbtdn baa d.3

67.mam Hadi ():ncitdiyin ksd sfa-smimiyyt axtarma v bdbinlik oxun il nian aldn ksdn xeyirxahlq umma. nki, snin qlbin baqalarna mnasibtd necdirs baqalarnn da qlbi sn qar eldir.4

28.Qardalarla laqni ksmk. 68.mam li ():Qardanla laqni ksmk istynd z dostluundan ona

bir az qalq saxla ki, bir gn hmin miqdar ona mlum olanda ona qaytsn. (Onun arxasnca btn krplri uurtma, onun qaytmas v yenidn birlmsi n bir yer saxla.)5

69.mam li ():Birlndn sonra laqni ksmk, qardalqdan sonra cfakarlq v dostluqdan sonra dmnilik nec d pisdir.6

70.mam Sadiq ():z dostluq v mhbbtini mnasib yer qoymayan ks laqnin ksilmsi thlksi qarsndadr.7

29.Qardalarla laq yaratmaq 71.mam li (): Grk qardann laqni ksmk imkan snin ona

birlmk imkanndan ox olmasn. Hminin grk onun pislik etmk qdrti snin yaxlq etmk qdrtindn artq olmasn.8

72. mam Hseyn ():laq yaratmaqda n gcl xs, onunla laqsini ksmi xsl laq yaradan xsdir.9

30.Qardalarn nvlri. 73.Allahn Peymbri (s): Axirzzamanda n az taplan ey etibarl dost

v ya halal bir dirhm olacaq.1

1 Biharul-nvar, c.74, sh.181, hdis 1 2 urrul-Hikm, hdis 5641 3 Kful-mm, c.2, sh.331 4 Biharul-nvar, c.74, sh.181 5 Nhcl-Bla,mktub 31 6 Biharul-nvar, c.77, sh.210, hdis 1 7 l-Mhasin, c.1, sh.415, hdis 950 8 Nhcl-Bla, mktub 31 9 Biharul-nvar, c.78, sh.121, hdis 4

23

74.mam Sadiq ():Qardalar dstdirlr: Biri yemk kimidir ki, ona hmi ehtiyac var v o, all xsdir. kincisi drd kimidir v o, alsz xsdir. ncs drman kimidir v o, mdrik xsdir.2

75.mam Sadiq ():Qardalar dstdirlr: (Biri) can il yoldalq edn, digri is mal il kmk edn. Bu iki dst qardalnda dz v sadiqdir. ncs is sndn gndlik dolanacan alan xsdir. O sni az bir lzzt v kef n istyir. Ona etimad etm!3

31.kinilmli qardalq v dostluqlar 76.mam li ():Ona dzmli olduun ks snin qardan deyil.4 77.mam li ():Snin yaxlqlarn rt-basdr edib nqsanlarn yayan

ksl qardalq etm.5 78.mam Baqir ():Zngin olanda sni sayan, yoxsullaanda is sni trk

edn ks nec d pis qardadr.6 79.mam Baqir ():Drd nfrl - alsz, xsis, qorxaq v yalan il

yoldalq v qardalq etm!7 80.mam Sadiq ():Sni tamah sald ey gr, yaxud ndns qorxduu

n v ya nys meyl saldna gr yaxud da yeyib-imy gr istyn ksl qardalq etmkdn uzaq ol v prhizkarlarla qardalq etmk axtarnda ol, htta gr onlar axtarmaq n yerin drinliklrin daxil olmal v mrn bu yolda srf etmli olsan bel!8

32.Khn qardalqlarn qorunub saxlanlmas 81.Allahn Peymbri(s):Uca Allah khn qardalqlarn davam etmsini

sevir. Buna gr d onu davam etdirin.9 82.mam li ():Hr eyin tzsini se, qardalarn is n khnsini.10

33.Hqiqi qardalq. 83.mam li ():Snin hqiqi qardan xtandan ken, ehtiyacn tmin

edn, zrn qbul edn, eyblrinin stn rtn, qorxunu sndn uzaqladran v arzunu yerin yetirn ksdir.11

84.mam li ():Snin qardan o ksdir ki, tinlik zaman sni tk qoymasn, gnah zaman sndn xbrsiz olmasn v bir ey soruanda sni aldatmasn.1

1 Tuhful-Uqul, sh.54 2 Tuhful-Uqul, sh.323 3 Tuhful-Uqul, sh.324 4 urrul-Hikm, hdis 7503 5 urrul-Hikm, hdis 1042 6 l-rad, c.2, sh.166 7 l-Xisal, sh.244, hdis 100 8 Biharul-nvar, c.74, sh.282, hdis 3 9 Knzul-Ummal, hdis 24759 10 urrul-Hikm, hdis 2461 11 urrul-Hikm, hdis 3645

24

34.Qarda semk. 85.mam li ():Hr shv gr qardalarndan ayrlan ksin dostlar

azalar.2

86.mam Sadiq ():Ancaq he bir eybi olmayan ks il qardalq edn xsin dostlar az olar.3

35.Qardan xtasna dzmk. 87.mam li ():Dostunun xtasna dmninin yr etdiyi zamana gr

dz.4

88.mam li ():Xtalara dzmk dostlarn zintidir.5 89.mam li ():Dostun xtasna dzmyn ks tk lr.6

36.Qardalarn n yaxs. 90.Allahn Peymbri(s):Snin n yax qardan Allahn itati yolunda

sn kmk edn, Ona itatsizlikdn saxlayan v sn Onun razl olan eyi mr edndir.7

91.mam li ():n yax qarda yd-nsiht vermkd az gzt gedn ksdir.8

92.mam li ():Snin n yax qardan sn kmk edn, ondan yaxs sn kifayt edn v sn mhtac olanda sndn kendir.9

93.mam li ():n yax qarda dostluu Allaha gr olan ksdir.10 94.mam li ():Snin n yax qardan o ksdir ki, yax ilr grmy

tlsir v sni d xeyirxahla kir, sn yax olmaq gstrii verir v onun yerin yetirilmsind sn kmk edir.11

95.mam li ():Snin n yax qardan sni haqq yolda n ox qzblndirndir.12

96.mam li ():Qardalarn n yaxs z qardalarn baqalarna mhtac etmyn ksdir.13

97.mam Sadiq ():Qardalarmn n sevimlisi eyblrimi mn hdiyy edn ksdir.1

1 Biharul-nvar, c.77, sh.269, hdis 1 2 urrul-Hikm, hdis 8166 3 lamud-Din, sh.304 4 Biharul-nvar, c.74, sh.166, hdis 29 5 urrul-Hikm, hdis 752 6 urrul-Hikm, hdis 9079 7 Tnbihul-Xvatir, c.2, sh.123 8 urrul-Hikm, hdis 4978 9 urrul-Hikm, hdis 4988 10 urrul-Hikm, hdis 5017 11 urrul-Hikm, hdis 5021 12 urrul-Hikm, hdis 5009 13 urrul-Hikm, hdis 4985

25

37.Qardalarn n pisi. 98.mam li (): n pis qarda insann zhmt v tinliy dmsin

sbb olan ksdir.2 99.Mani l-xbar:mirl-mminindn sorudular ki: n pis yolda

kimdir? Buyurdu:Allaha qar itatsizliyi snin gznd gzl gstrn ks!3

38.Qardalar snamaq. 100.Allahn Peymbri(s):gr qardanda xislt grsn ona mid

bala: hya, mantilik, dzlk. gr bu xislti grmsn ona mid balama.4

101.mam li ():Kim dzgn snaqdan sonra zn bir qarda ses dostluu davaml v mhkm olar. Kim snaqsz zn bir qarda ses pislrl yoldalq etmk mcburiyytind qalar.5

102.mam Sadiq ():Qardalarnz iki xislt il snayn. gr hmin xisltlr malik olsalar onlarla yoldalq et v ks tqdird onlardan uzaqla, uzaqla, uzaqla! (hmin iki xislt bunlardr:) Namaz z vaxtnda qlmaa ballq v qardalara tin v rahat gnlrd yaxlq etmk.6

39.Qardalara yol gstrmk. 103.Allahn Peymbri(s):Mmin z mmin qardann gzgsdr.

(Qarda) yannda olmayanda onun yaxln istyr. O yannda olanda is xoaglmz ilri ondan uzaqladrar.7

104.mam li ():z qardana gizlind yd-nsiht vern ks onu zintlndirib, akar yd-nsiht vern ks is onu bdnam v rsvay edib.8

105.mam Sadiq ():Qardan xoaglmz bir i dar grb hmin ii ondan uzaqladrmaq imkan ola-ola bel etmyn ks, bhsiz ki, ona xyant edib.9

40.Qardalara hrmt. 106.Allahn Peymbri(s):mmtimdn hans bnd z din qardana

mehribanlq v mhbbt gstrs, Allah ona qulluq etmk n Cnnt qulluqularndan bir qulluqu gndrr.10

1 Biharul-nvar, c.74, sh.282, hdis 4 2 Nhcl-Bla, hikmt 479 3 Mani l-xbar, sh.198, hdis 4 4 Knzul-Ummal, hdis 24755 5 urrul-Hikm, hdis 8921 v 8923 6 l-Kafi,c.2, sh.672,hdis 7 7 Biharul-nvar, c.74, sh.233, hdis 29 8 Biharul-nvar, c.74, sh.166, hdis 29 9 Biharul-nvar, c.75, sh.65, hdis 2 10 l-Kafi, c.2, sh.206, hdis 4

26

107.mam Sadiq ():Yanna gln mslman qardana ehtiram gstrn ks slind byk Allaha hrmt gstrib.1

41.Qardalarn ehtiyaclarn aradan qaldrmaq. 108.mam li ():Sizlrdn hr biriniz qardann ehtiyacnn olmasn

biln zaman (grk) istmk (az v ya l amaq) zhmtini onun iynindn gtrsn.2

109.mam Sadiq ():N qdr ki, mmin z qardana kmk edir Allah da ona yardm edr.3

110.mam Sadiq ():Kim z mmin qardann bir ehtiyacn tmin ets, Allah-taala Qiyamt gn onun yz min ehtiyacn tmin edr.4

111.mam Sadiq ():nsann qardana etimad etmsi n z ehtiyacn ona demsi kifaytdir.5

42. Qardaln qaydalar. 112.Allahn Peymbri(s):Sizlrdn biri kiminls qardalq etmk

istynd grk onun z adn, atasnn v qbilsinin adn, hminin onun yaay yerini sorusun. nki bu i, lazm haqlardan v qardaln sfa-smimiyytin sbb olan amillrdndir. ks tqdird bu dostluq alszcasna olan bir dostluqdur.6

113.Allahn Peymbri(s):Qardanla glrz gr.7 114.Biharul-nvar:Allahn Peymbri (s) z qardalarndan birini gn

grmynd onun haln xbr alrd. gr qarda hrd olmasayd ona dua edrdi, hrd olsayd grn gedrdi v gr xst olsayd ona ba krdi.8

1 Biharul-nvar, c.74, sh.298, hdis 32 2 Biharul-nvar, c.74, sh.166, hdis 29 3 Biharul-nvar, c.74, sh.322, hdis 89 4 Biharul-nvar, c.74, sh.89, hdis 90 5 l-Kafi, c.2, sh.198 hdis 8 6 Biharul-nvar, c.74, sh.166, hdis 30 7 Biharul-nvar, c.74, sh.171, hdis 38 8 Biharul-nvar, c.16, sh.233, hdis 35

27

6

db

43.db 115.mam li ():db insann kamaldr.1 116.mam li ():Ey mmin! Snin cannn qiymt v dyri bu elm v

dbdir. Odur ki, bu iki eyi ld etmy al! nki elm v dbin hr n qdr artsa qdir-qiymtin d bir o qdr artar.2

117.mam li ():db xisltlrin n gzlidir.3 118.mam li ():Atalarn vladlar n qoyduqlar n yax miras

dbdir.4 119.mam li ():nsanlar qzl-gmdns gzl db daha ox

mhtacdrlar.5 120.mam li ():Gzl db n stn sil-nsb v n yksk

qohumluqdur.6

121.mam li ():db yrn! nki o, sil-ncabt rfinin zintidir.7 122.mam li ():Gzl db sil-ncabt rfini vz edir.8 123.mam li ():dbdn xeyirli rf yoxdur.9 124.mam li ():dbi olmayann sil-ncabt rfi pu olar.10 125.mam li ():Sizin zintiniz dbdir.11 126.mam li ():db kimi zint yoxdur.12

44.db v al. 127.Allahn Peymbri(s):Gzl db aln zintidir.13 128.mam li ():Hr ey ala mhtacdr, al is db.14

1 urrul-Hikm, hdis 998 2 Mikatul-nvar, sh. 135 3 urrul-Hikm, hdis 967 4 urrul-Hikm, hdis 5036 5 urrul-Hikm, hdis 3590 6 urrul-Hikm, hdis 4853 7 urrul-Hikm, hdis 6096 8 Biharul-nvar, c.75, sh.68, hdis 8 9 Biharul-nvar, c.71, sh.428, hdis 78 10 Tuhful-Uqul, sh.96 11 Nhcs-Sad, c.2, sh.50 12 urrul-Hikm, hdis 10466 13 Biharul-nvar, c.77, sh.31, hdis 41 14 urrul-Hikm, hdis 6911

28

129.mam li ():db insanda kk al olan aac kimidir.1 130.mam li ():Kimin dbi aln ts o, oxlu qoyunlar arasnda olan

oban kimidir.2

131.mam Hseyn ():Al olmayann dbi olmaz.3

45.Nfsin dblndirilm v trbiysi. 132.mam li ():Nfslrinizi trbiy etmyi hdniz gtrn v onlar

adtlrin onlara hakim olmasndan saxlayn.4 133.mam li ():z-znn mllimi v trbiyisi olan ks camaata

mllim v trbiyi olan xsdn daha tqdirlayiqdir.5

46.dbin nticsi 134.Tuhful-uqul:Allah-taala saya () buyurdu:z qlbini (Mndn

olan) qorxu il trbiy et.6 135.Tnbihul-xvatir:sa ibn Mrym () dedilr:Sn kim db

yrtdi? Buyurdu:He ks mn db yrtmdi, nadanln irkinliyini grdm v ondan uzaqladm.7

136.mam li ():Gzl db xlaqn paklamasna sbb olar.8 137.mam li ():Kim db knl vers pisliklri azalar.9 138.mam li ():Alimlrl yoldalq et ki, dbin gzllsin v nfsin

paklasn.10 139.mam li ():db zehnin itiliyin sbb olur.11 140.mam li ():nsann elmi artanda dbi oxalar v onda olan Allah

qorxusu bir ne df artar.12

47. dbin tfsiri 141. mam li ():zn trbiy etmyin n baqalarnda (grb)

bynmdiyin eydn uzaqlaman kifaytdir.13 142.mam li ():Bndnin dbi(ni gstrmsi) n nemt v

ehtiyaclarnda z Allahndan baqa he ksi rik etmmsi kifaytdir.14

1 urrul-Hikm, hdis 2004 2 urrul-Hikm, hdis 8886 3 Biharul-nvar, c.78, sh.111, hdis 6 4 urrul-Hikm, hdis 4522 5 Biharul-nvar, c.2, sh.56, hdis 33 6 Tuhful-Uqul, sh.500 7 Tnbihul-Xvatir, c.1, sh.96 8 urrul-Hikm, hdis 5520 9 urrul-Hikm, hdis 8271 10 urrul-Hikm, hdis 4786 11 urrul-Hikm, hdis 4333 12 urrul-Hikm, hdis 4174 13 Biharul-nvar, c.70, sh.73, hdis 27 14 Biharul-nvar, c.94, sh.94, hdis 12

29

143.mam Sadiq ():Atam mni eyl trbiy etdi. . . . Mn buyurdu: Oul! Kim pis dostla yoldalq ets salamat qalmaz, kim dann cilovlamasa peman olar v kim pis yerlr daxil olsa thmt v bd gmanlara hdf olar.1

48.n yax db 144.mam li ():n yax db insann z hddind qalmas v hddini

amamasdr.2 145.mam li ():n yax db sni xoaglmz (v haram) ilrdn

saxlayandr.3 146.mam li ():stk v qorxu annda zn saxlamaq n yax

dblrdndir.4

49.vlad dblndirmy tviq. 147.Allahn Peymbri (s):vladlarnza ehtiram gstrin v onlar yax

trbiy edin (ki, hmin gzl trbiy nticsind) balanasnz.5 148.mam li () mam Hsn ():Yeniyetmnin qlbi, spiln hr bir

eyi qbul edn bo yer kimidir. Buna gr d mn snin qlbin brkimmi v zehnin (baqa eylrl) mul olmam sni trbiy etmy baladm.6

149.mam Sadiq ():Ey iman gtirnlr! znz v hli-yalnz oddan qoruyun7 aysi nazil olanda camaat dedi:Ey Allahn Peymbri! zmz v ailmizi nec qoruyaq? Buyurdu: znz xeyir i grn, onu z ailnizin d yadna saln v onlar Allaha itat sasnda trbiy edin.8

150.mam Rza ():Uaa gstri verin ki, sdqni htta bir tik rk v ya bir ovuc ey olsa bel, z li il versin. nki Allah yolunda verilmi ey, gr tmiz niyytl yerin yetirilmi olsa, htta az olsa bel, ox-oxdur.9

50.Trbiynin formas. 151.Allahn Peymbri (s):vladlarnza yeddi yanda namaz yrdin,

on yalar tamam olandan sonra onlar namaz trk etmlrin gr tnbeh edin v yataqlarn bir-birindn ayrn.10

152.Allahn Peymbri(s):vlad yeddi il aa, yeddi il qul v yeddi il vzirdir. gr iyirmi bir yana kimi xislt v xasiyytini bynsn (lap yax), ks tqdird zbana burax. nki sn Allah-taalann drgahnda zrlsn.11

1 Tuhful-Uqul, sh.376 2 urrul-Hikm, hdis 3241 3 urrul-Hikm, hdis 3298 4 urrul-Hikm, hdis 5932 5 Biharul-nvar, c.104, sh.95, hdis 44 6 Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.16, sh.66 7 Thrim, ay 6 8 Mstdrkul-Vsail, c.12, sh.201, hdis 13882 9 l-Kafi, c.4, sh.4, hdis 10 10 Knzul-Ummal, hdis 45330 11 Mkarimul-xlaq, c.1, sh.478, hdis 1649

30

153.mam Sadiq ():Ua on be yandan on alt yana kimi oruc tutmaa yrdirmk lazmdr.1

51.Trbiyd riayt olunmas lazm olan nqtlr. 154.Biharul-nvar: Allahn Peymbri(s) sbi halda db yrtmyi

qadaan edib.2 155.mam li ():Yax ml sahibini mkafatlandrmaqla pis ml

sahibini pislikdn saxla.3 156.mam li ():Yaxlar islah etmk onlara ehtiram gstrmkl, pis

ml sahiblrini islah etmk is czalandrmaqladr.4 157.mam li ():Qardan ona yaxlq etmkl mzmmt et v onun

pisliyin ona bxi etmkl cavab ver.5 158.mam li ():Pis ml sahibini (v ya sn pislik edni) yax mlin

il dzlt v onu xo v gzl dannla xeyir v yaxla istiqamtlndir.6 159.Biharul-nvar:bulhsn Musann () yannda z vladmdan

ikytlndim. O Hzrt buyurdu: Onu vurma, ondan qsa bir mddt ks!7

52.lahi db qaydalarna yiylnmk 160.mam li ():Kim byk Allahn db qaydalarna yiylns (hmin

db o xsi ) bdi qurtulua atdrar.8 161.mam li ():Allahn db v trbiy qaydalar sasnda dzlmyn

ks z dbi sasnda (da) dzlmz.9

53.Allahn dblndirmsi. 162.mam li ():Bla zalmn dblnm amilidir.10 163.mam Sccad ():Allahm! Mni z czanla dblndirm v z

mkrin dar etm.11

1 Biharul-nvar, c.103, sh.162, hdis 6 2 Biharul-nvar, c.79, sh.102, hdis 2 3 Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.18, sh. 410 4 Biharul-nvar, c.78, sh.82, hdis 81 5 Biharul-nvar, c.71, sh.427, hdis 76 6 urrul-Hikm, hdis 2304 7 Biharul-nvar, c.104, sh.99, hdis 74 8 Biharul-nvar, c.92, sh.214, hdis 13 9 urrul-Hikm, hdis 9001 10 Biharul-nvar, c.81, sh.198, hdis 55 11 qbalul-mal, c.1, sh.157

31

7

Azan

54.Azan

164.Allahn Peymbri(s):Bilal! Dur, biz namazla rahatlq bx et.1 165.Allahn Peymbri(s):eytan namaza dvt ssini eidnd qaar.2 166.Allahn Peymbri(s):Gyn hli yer sakinlrindn azan ssindn

baqa bir ey eitmirlr.3

55.Mzzin (Azan) 167.Allahn Peymbri(s):Mzzinin gnahlar onun ssi atan v gz

grn miqdarda balanar. V hr bir quru v ya onu (szlrini) tsdiqlyir v onun azan il namaz qlanlarn say qdr onun n savab yazlr.4

168.mam li ():Azan grk sizin n fsahtliniz desin v pinamazl dini msllri n yax bilniniz etsin.5

56.Qulaa azan oxumaq. 169.Allahn Peymbri (s):Ey li! Dnyaya olun v ya qzn gln

zaman onun sa qulana azan, sol qulana iqam oxu. Bel olan halda eytan he vaxt ona zrr-ziyan vurmaz.6

170.mam Sadiq ():gr birinin xasiyyti pisls, onun qulana azan oxuyun.7

1 Knzul-Ummal,hdis 20954 2 Knzul-Ummal, hdis 20951 3 Knzul-Ummal, hdis20934 4 Biharul-nvar, c.84, sh.104, hdis 2, l-mqni, sh.98 5 Daimul-islam, c.1, sh.147 6 Tuhful-Uqul, sh.13 7 Biharul-nvar, c.104, sh.122, hdis 61

32

8

ncitmk

57.ncitmk 171.mam Sadiq ():And olsun Allaha ki, yaxlar nicat tapdlar. Onlarn

kim olmasn bilirsiniz? Onlar qarqan da incitmyn kslrdir.1

58.Mmini incitmk Quran : Mmin kiilri v qadnlar etmdiklri bir idn tr incidnlr, bhsiz

ki, z zrlrin bhtan v aq-aydn bir gnah gtrmlr.2 Hdis: 172.Allahn Peymbri (s):Mmini incidn xs bhsiz ki, mni

incitmidir.3 173.Allahn Peymbri (s):Kim mmin onu qorxudan baxlarla baxsa,

Allah z klgsindn baqa bir klg olmayacaq gnd onu qorxudar.4 174.Allahn Peymbri (s):Kim mmini kdrlndirs v sonra dnyan

ona balasa, bu ii onun gnahnn balanmasna sbb olmaz v bxiinin mqabilind ona savab verilmz.5

175.mam Sadiq ():Uca Allah buyurub ki, Mnim mmin bndmi incidn xs Mn qar mharib elan etsin.6

59.ncitmmk 176.Allahn Peymbri(s):Camaat incitm! nki (baqalarn)

incitmmk snin zn n verdiyin sdqdir.7 177.mam Sadiq ():Kim camaat incitmkdn l ks onlardan bir l

kilr (onlar incidnlrdn biri azalar), camaat is ox llri ondan saxlayar.8

1 Tfsir i-Qumi, c.2, sh.146 2 hzab, ay 58 3 Biharul-nvar, c.67, sh.72, hdis 40 4 Biharul-nvar, c.75, sh.150, hdis 13 5 Biharul-nvar, c.75, sh.150, hdis 13 6 l-Kafi, c.2, sh.350, hdis 1 7 Biharul-nvar, c.75, sh.54, hdis 19 8 l-Xisal, sh.17, hdis 60

33

9

sir

60.sir kimi tslim olmaq rva deyil. 178.mam li ():Kim ar yaralanmadan sir kimi tslim olsa, onun azad

olunmas n beytl-maldan fidy (sirin azad olunmas n dniln mal) verilmmlidir. gr onun ailsi ists onun fidysi z malndan dnilmlidir.1

179.mam Sadiq ():Allahn Peymbri (s) lini () brati2 elan etmk n gndrnd, onunla birlikd bir dst d gndrdi v onlara bel buyurdu: Kim ar yaralanmadan sir kimi tslim olsa bizdn deyil.3

61.sirl yax rftar etmk. Quran: Onlar z itahalar kdiyi, zlri yemk istdiklri halda yemyi yoxsula,

yetim v sir yedirrlr4 (Ya Peymbr!) linizd olan sirlr de: gr Allah rklrinizd bir

yaxlq olmasn bils siz sizdn alnandan daha yaxsn verr v sizi balayar. Allah balayan v rhm edndir.5

Hdis: 180.mam li ():sir yemk vermk v onunla xo davranmaq vacib

haqlardandr, htta onu sabah ldrmli olsan bel!6 181.mam li () bn Mlcm onu yaraladqdan sonra Hsn v Hseyn

() buyurdu:Bu siri zindana saln, ona yemk v su verin v sirlikd onunla xo davrann.7

182.mam Sadiq ():sir yemk vermk onu sir gtrm xsin boynunda olan haqdr, htta o sabah ldrlmli olsa bel! sirin kafir v qeyri-kafir olmasndan asl olmayaraq ona su v yemk verilmli (v klgd saxlanlmaldr) v onunla mlayim davranlmaldr.8

1 l-Kafi, c.5, sh.34, hdis 3 2 Mriklrin Mkkni trk etmlri vaxtn 3 l-Kafi, c.5, sh.34, hdis2 4 nsan, ay8 5 nfal, ay 70 6 Vsailu-i, c.11, sh.69, hdis 3 7 Mstdrkul-Vsail, c.11, sh.78, hdis 12467 8 l-Kafi, c.5, sh.35, hdis 2

34

183.mam Sadiq ():li () zindana salnan xs mslmanlarn beytl-malndan yemk verrdi.1

10

Blalar

62. Blalar 184.Allahn Peymbri(s):Zirkliyin blas zn triflmk, catin

blas hddini amaq, gztin blas minnt, gzlliyin blas qrur, ibadtin blas sstlk, danman blas yalan, elmin blas unutqanlq, sbrliliyin blas sfehlik, sl-ncabtliliyin blas ynmk v sxavtliliyin blas israfdr.2

185.Allahn Peymbri(s):Dinin blas nfsani istklrdir.3 186.mam li ():Hr eyin blas var v elmin blas unutqanlqdr.

badtin blas riya, aln blas xudpsndlik, ncabtliliyin blas tkbbr, zirkliyin blas zn triflmk, liaqln blas israf, hyann blas acizlik, sbrliliyin blas xarlq v gcllyn blas pis danmaq v pis rftardr.4

187.mam li ():Qorxu bladr.5 188.mam li ():Nfsi istk allarn blasdr.6 189.mam li ():mann blas irkdir.7 190.mam li ():Yqinliyin blas kkdir.8 191.mam li ():Nemtlrin blas nankorluq, nakrlkdr.9 192.mam li ():tatin blas itatsizlikdir.10 193.mam li ():silzadliyin blas tkbbrdr.11 194.mam li ():Allln blas hiylgrlikdir.12 195.mam li ():badtin blas riyakarlqdr.13 196.mam li ():Sxavtin blas minnt qoymaqdr.14

1 Vsailu-i, c.11, sh.69, hdis 2 2 Knzul-Ummal, hdis 44091 3 Knzul-Ummal, hdis44121 4 Knzul-Ummal, hdis 44226 5 urrul-Hikm, hdis 89 6 urrul-Hikm, hdis314 7 urrul-Hikm, hdis3915 8 urrul-Hikm, hdis3916 9 urrul-Hikm, hdis3917 10 urrul-Hikm, hdis3918 11 urrul-Hikm, hdis3919 12 urrul-Hikm, hdis3920 13 urrul-Hikm, hdis3921 14 urrul-Hikm, hdis3923

35

197.mam li ():Dinin blas bdgmanlqdr.1 198.mam li ():Aln blas nfsi istklrdir.2 199.mam li ():Byklk v izztin blas qzav-qdrin

manelridir.3 200.mam li ():Nfsin blas dnyaya vurunluqdur.4 201.mam li ():Mvrtin blas nzrlri bir-birin vurmaqdr.5 202.mam li ():Hakimlrin blas pis rftardr.6 203.mam li ():Vzirlrin blas dmnilikdir.7 204.mam li ():Alimlrin blas mnsbprstlikdir.8 205.mam li ():Rhbrlrin (idarilrin) blas siyasi acizlikdir.9 206.mam li ():Qounun blas z basnn mrindn xmaqdr.10 207.mam li ():Riyaztin (zahidliyin) blas adtin hakim olmasdr.11 208.mam li ():Riyytin blas itatsizlikdir.12 209.mam li ():Phrizkarln blas qnatin azldr.13 210.mam li ():Qazilrin blas tamahdr.14 211.mam li ():daltli hakimlrin blas phrizkarln azldr.15 212.mam li ():catli xsin blas uzaqgrnliyi v ehtiyat ldn

vermkdir.16 213.mam li ():Gclnn blas dmni zif saymaqdr.17 214.mam li ():Sbrliliyin blas xarlqdr.18 215.mam li ():Bxiin blas mttl etmkdir.19 216.mam li ():Qnatin blas xsislikdir.20 217.mam li ():Heybt v byklyn blas zarafatdr.21 218.mam li ():Axtarn blas mqsd atmamaqdr.22 219.mam li ():lk idariliyinin blas lkni himay etmkd aciz

qalmaqdr.23 220.mam li ():hd-peymanlarn blas onlara ml etmmkdir.24

1 urrul-Hikm, hdis3924 2 urrul-Hikm, hdis3925 3 urrul-Hikm, hdis3922 4 urrul-Hikm, hdis 3926 5 urrul-Hikm, hdis3927 6 urrul-Hikm, hdis3928 7 urrul-Hikm, hdis3929 8 urrul-Hikm, hdis3930 9 urrul-Hikm, hdis3931 10 urrul-Hikm, hdis3932 11 urrul-Hikm, hdis3933 12 urrul-Hikm, hdis3934 13 urrul-Hikm, hdis3935 14 urrul-Hikm, hdis3936 15 urrul-Hikm, hdis3937 16 urrul-Hikm, hdis3938 17 urrul-Hikm, hdis3939 18 urrul-Hikm, hdis3940 19 urrul-Hikm, hdis3941 20 urrul-Hikm, hdis3942 21 urrul-Hikm, hdis3943 22 urrul-Hikm, hdis3944 23 urrul-Hikm, hdis3945 24 urrul-Hikm, hdis3946

36

221.mam li ():Hakimiyytin blas ynmkdir.1 222.mam li ():(Hdis v ya hr hans bir sz) nql etmyin blas

yalan nql etmkdir.2 223.mam li ():Elmin blas ona ml etmmkdir.3 224.mam li ():mlin blas niyyt saflnn olmamasdr.4 225.mam li ():Balaman (liaqln) blas yoxsulluqdur.5 226.mam li ():Xalq ktlsinin blas pis mlli alimdir.6 227.mam li ():daltliliyin blas gcl zalmdr.7 228.mam li ():Abadln blas zalm hakimdir.8 229.mam li ():Qdrtin blas yaxlq etmmkdir.9 230.mam li ():Aln blas xudpsndlikdir.10 231.mam li ():Szn blas yalan danmaqdr.11 232.mam li ():lrin blas icralarn acizliyidir.12 233.mam li ():Arzularn blas cllrin atmasdr.13 234.mam li ():Vfalln blas hdi pozmaqdr.14 235.mam li ():Uzaqgrnliyin blas i-idn kemsidir.15 236.mam li ():mantin blas xyantdir.16 237.mam li ():Fqihlrin (alimlrin ) blas phrizkarlq etmmkdir.17

238.mam li ():Bxiin blas yersiz xrclmkdir.18 239.mam li ():Dolann blas tdbirsizlikdir.19 240.mam li ():Szn blas ox danmaqdr.20 241.mam li ():Znginliyin blas xsislikdir.21 242.mam li ():Arzunun blas cldir.22 243.mam li ():Yaxln blas pis hmdrddir.23 244.mam li ():Qdrtin blas zlmkarlq v itatsizlikdir.24 245.mam li ():Btn blalarn ba lzztlr ( v ey-irt)

vurunluqdur.25

1 urrul-Hikm, hdis3950 2 urrul-Hikm, hdis3947 3 urrul-Hikm, hdis3948 4 urrul-Hikm, hdis3949 5 urrul-Hikm, hdis3951 6 urrul-Hikm, hdis3952 7 urrul-Hikm, hdis3953 8 urrul-Hikm, hdis3954 9 urrul-Hikm, hdis3955 10 urrul-Hikm, hdis3956 11 urrul-Hikm, hdis3957 12 urrul-Hikm, hdis3958 13 urrul-Hikm, hdis3959 14 urrul-Hikm, hdis3960 15 urrul-Hikm, hdis3961 16 urrul-Hikm, hdis3962 17 urrul-Hikm, hdis3963 18 urrul-Hikm, hdis3964 19 urrul-Hikm, hdis3965 20 urrul-Hikm, hdis3966 21 urrul-Hikm, hdis3969 22 urrul-Hikm, hdis3970 23 urrul-Hikm, hdis3971 24 urrul-Hikm, hdis3972 25 urrul-Hikm, hdis5244

37

246.mam li ():Aln n pis blas kibr v zn byk tutmaqdr.1

11

Yemk

63.Yemk 247.Allahn Peymbri (s):Az yeyn xsin mdsi salam qalar v o,

qlb safl tapar. ox yeyn xsin mdsi is xst olar v qlbi brkiyr.2 248.mam li ():Az yemk bir nv phrizkarlq, ox yemk is bir nv

israf v hddi amaqdr.3

64.ox yemk. 249.Allahn Peymbri(s):nsan qarnndan pis qab doldurmayb.4 250.Allahn Peymbri(s):Qarnn dolduran xs gylrin v yerin ruhlar

almin daxil olmaz.5 251.Allahn Peymbri (s):ox yemkdn kinin ki, o qlbi brkidr,

bdn zvlrini Allahn itatind tnblldirr v himmtlri yd-nsiht eitmkd kar edr.6

252.mam li ():Yemyi ox olann salaml az olar v dolanq yk iyinlrin arlq edr.7

253.mam li ():Aclqla xstlik bir yer smaz.8 254.mam Sadiq ():Mminin qlbi n ox yemkdn ziyanl bir ey

yoxdur. ox yemk iki ey sbb olar: darkliliy v hvtin oyanmasna.9

65.ox yemyin ziyanlar. 255.mam li ():Zehnin itiliyi il ox yemk bir yer smaz.10 256.mam li ():Qarn halal yemklrl dolu olsa bel, qlb xeyir v

mslhtli eylri grmkd kor olar.11

1 urrul-Hikm, hdis5752 2 Tnbihul-Xvatir, c.1, sh.46 3 Mstdrkul-Vsail, c.16, sh.213, hdis 19634 4 Tnbihul-Xvatir, c.1, sh.100 5 Tnbihul-Xvatir, c.1, sh.100 6 Biharul-nvar, c.77, sh.182, hdis 10. 7 urrul-Hikm, hdis 8903 8 Mstdrkul-Vsail, c.16, sh.222, hdis19652 9 Mstdrkul-Vsail, c.12, sh.94, hdis 13615 10 Mstdrkul-Vsail, c.16, sh.222, hdis 19652 11 urrul-Hikm, hdis 4139

38

257.mam li ():Toxluq phrizkarl kor edr.1 258.mam li ():Toxluq gnahlar n nec d yax yoldadr.2

66.Aclq 259.Allahn Peymbri(s):Xo o adamn halna ki, qarn yemkdn

bodur, aclq kir v sbr edir. Bellri Qiyamt gn tox olacaq kimslrdir.3 260.Mstdrkul-vsail:Merac hdisind deyilir: Hzrt Peymbr (s)

buyurub:Prvrdigara! Acln smrsi ndir? Allah-taala buyurub:Hikmt, qlbin qorunmas, Mn yaxnlamaq, hmilik hzn, camaata az zhmt vermk, haqq demk v asan v ya tin yaamaqdan qorxmamaq.4

261.mam li ():Nfsi cilovlamaq v adtlri pozmaq n aclq nec d gzl yoldadr.5

262.mam Hadi ():Gec oyaq qalmaq yuxunu ry yatan edir, aclq is yemyi lzztli edir.6

67.Yemyin miqdar. 263.Allahn Peymbri (s):Yemyi itahan olanda ye v hl itahan

varkn yemkdn l gtr.7 264.mam Rza ():Kim salam, hminin arq v evik bdn sahibi olmaq

istyirs axam yemyini azaltsn.8

68.Sfr qaydalar. 265.Allahn Peymbri(s):Kim baqasnn gz qabanda yemk yes v

hmin xsi yemyin rik etms, drman olmayan bir drd dar olar.9 266.Allahn Peymbri(s):Mmin z ailsinin istyi il yemk yeyir,

mnafiqin ailsi is onun istyi il yeyir.10 267.mam li ():Kim yemk yemy v ya su imy balayanda Allahn

adn dilin gtirs v sonda Allaha kr ets, hmin yemk nemti barsind ondan he vaxt sual soruulmaz.11

268.mam li ():Yemyinizi duzla balayn. nki gr camaat duzun faydalarnn n olmasn bilsydi, onu tcrbdn kemi zrdabdan stn tutard.12

1 urrul-Hikm, hdis 659 2 urrul-Hikm, hdis 9922 3 Biharul-nvar, c.75, sh.462, hdis 17 4 Biharul-nvar, c.77, sh.22, hdis 6 5 Mstdrkul-Vsail, c.16, sh.214, hdis 19634 6 Biharul-nvar, c.78, sh.369, hdis 4 7 Biharul-nvar, c.62, sh.290 8 Biharul-nvar, c.62, sh.324 9 Tnbihul-Xvatir, c.1, sh.47. 10 Biharul-nvar, c.62, sh.291 11 Vsailu-i, c.16, sh.484, hdis 5 12 Vsailu-i, c.16, sh.520, hdis 3

39

269.mam li ():sti yemyi soyudun. nki Peymbrin (s). qabana isti yemk qoyulduqda o Hzrt buyurdu: Qoyun soyusun, Allah biz od yedizdirmir, brkt soyuq yemkddir.1

270.mam Hsn ():Sfrnin on iki qaydas var ki, hr bir mslman onlar bilmlidir: Onlarn drd vacib, drd snn (msthbb) drd is db riayt etmkdir. Vacib olan drd: mrift, razlq, Allahn adn dil gtirmk v kr etmk; snn olan drd: yemkdn vvl llri yumaq, bdnin sol trfi stnd oturmaq, barmaqla yemk v barmaqlar yalamaq; db gr olanlar is - qarnda olan yemk, tikni kiik gtrmk, yemyi yax eynmk v camaatn zn az baxmaqdan ibartdir.2

271.mam Sadiq ():Kim yemkdn vvl v sonra llrini yusa hmin yemyin vvlind v axrnda ona brkt verilr v n qdr ki, sadr rifah halnda yaayar v cismani xstlikdn amanda qalar.3

272.mam Sadiq () Peymbrin (s) qadaan etdiyi eylr barsind atalarndan nql etdiyi hdisind:Peymbr yemyi v ya imli eyi frmkdn kindirib.4

273.mam Sadiq ():Qablarnz qapaqsz qoymayn. nki qablarn az rtl olmayanda eytan onlara az suyu atr v onlarn iindn istdiyini gtrr.5

274.mamKazimdn () alaq adam barsind sual soruduqda o Hzrt buyurdu:Kd-bazarda (bir ey) yeyn adam.6

275.l-xtisas:Nql edilib ki: Sfrd oturma uzadn. nki hmin mddt sizin mrnzdn hesab edilmir.7

1 l-Kafi, c.6, sh.321, hdis 1 2 Vsailu-i, c.16, sh.539, hdis 1 3 l-Mhcctul-byza, c.3, sh. 6 4 Vsailu-i, c.16, sh.518, hdis 1 5 Mstdrkul-Vsail, c.8, sh.295, hdis 9485 6 Vsailu-i, c.116, sh.510, hdis 1 7 l-xtisas, sh. 253

40

12

lft

69. lft Quran: O Allah ki, sni z kmyi v mminlrin kmyi il mhkmltdi. V

onlarn rklrini bir-birin lftl balad. gr sn yer znd n varsa hamsn xrclsydin bel, yen d onlarn rklrini birldir bilmzdin. Lakin Allah onlar birldirdi, nki O , yenilmz qvvt v hikmt sahibidir.1

Allahn siz verdiyi nemtini xatrlayn ki, siz bir-biriniz dmn ikn O, sizin qlblrinizi bir-birin lftl balad v Onun ltf saysind bir-birinizl qarda oldunuz.2

Hdis: 276.mam li ():Mhkm dalar yerindn qoparmaq bir-birin nifrt

edn qlblri bir-birin balamaqdan daha asandr.3 277.mam Sadiq ():Yax ml sahiblri bir-birlri il rastlaanda zahird

bir-birlrin mhbbt gstrmslr bel, onlarn qlblri ya suyunun aylarn suyu il qarmas kimi srtl bir-biri il ns tutarlar. Pis ml sahiblri is bir-birlri il qarlaanda zahird mhbbt gstrslr d qlblri bir-biril ns tutmaqdan uzaqdr. Uzun bir mddt bir axurdan ot yeslr bel bir-birin mhbbt bslmkdn uzaq olan drdayaqllar kimi.4

70.Baqalar il nsiyyt yaradb uyumayan xsd xeyir yoxdur. 278.Allahn Peymbri(s):Sizin n yaxnz n gzl xasiyytlinizdir, o

kslriniz ki, zlri baqalar il nsiyyt tuturlar, baqalar da onlarla nsiyyt tuta bilir.5

279.Allahn Peymbri (s):Mminlrin n yaxs, mminlrin nsiyyt tuta bildiklri ksdir. Baqalar il nsiyyt yaratmayan v baqalarnn da onunla nsiyyt tuta bilmdiyi ksd he bir xeyir yoxdur.6

1 nfal, ay 62-63 2 Ali-mran, ay 103 3 Biharul-nvar, c.78, sh.11, hdis 70 4 Tuhful-Uqul, sh.373 5 Tuhful-Uqul, sh.45 6 Biharul-nvar, c.75, sh.265, hdis 9

41

13

Allah

71.Allah

Quran: gr onlardan gylri v yeri kim yaratmdr? dey sorusan,onlar

mtlq Allah! dey cavab vercklr.1 Hdis: 280.mam li ():Allahn mnas yaradlmlarn mat-mttl, heyran

qaldqlar v pnah aparlan mbuddur. Allah gzlrin gr bilmdiyi, xyal v tsvvrlrdn uzaq olan varlqdr.2

281.mam li ():Allah ad, Allah-taalann adlarnn n byydr. El bir ad ki, Allahdan baqasna layiq deyil v bu ad he bir mxluqa verilmz.3

282.mam Baqir ():Allah o mbuddur ki, yaradlmlar Onun mahiyytini baa dmkd, necliyindn agah olmaqda mat-mttl v heyran qalblar.4

283.mam Rza ():Hqiqtn Allah-taalann adn kmk Onun rbubiyyt v tovhidini byan etmkdir.5

284.mam Hsn skri ():Allah hmin o varlqdr ki, btn yaradlmlar ehtiyac v tinliklr zaman, hminin Ondan baqa hr bir eydn midini ksn vaxt Ona pnah aparr.6

1 Loman, ay25, Zumr, ay38 2 t-Tovhid, sh.89, hdis2 3 t-Tovhid, sh.231, hdis 5 4 t-Tovhid, sh. 89, hdis 2 5 Uyun xbar-Rza (), c.2, sh. 93, hdis 1 6 Biharul-nvar, c.3, sh.41, hdis16

42

14

Hkmdarlq

72.Hkmdarln zruriliyi. 285.mam li () Hkmiyyt1 mslsind buyurdu:Bunlar deyirlr ki,

hakim ehtiyac yoxdur,2 halbuki hakimiyyti saysind mminin z iini grmsi v gnahkarn z payn almas n hakimin olmas zruridir.3

286.mam li ():nsanlar yalnz hkmdar istr yax ml sahibi olsun, istrs d pis ml sahibi dzld bilr.4

287.mam li ():Tezlikl Maviy siz hakim olacaq. Dedilr: Bs onda onunla n n vuruuruq? Buyurdu: Camaata bir hakim lazmdr, istr yax ml sahibi olsun, istrs d pis!5

288.mam li () Hkm ancaq Allaha mxsusdur! deyn Hruriyynin6 cavabnda buyurdu:(Bli, hqiqtn) hkm Allaha mxsusdur. Yerd d hakimlr vardr. Amma onlar deyirlr:Hkmdara ehtiyac yoxdur, halbuki insanlarn hkmtdn baqa bir x yolu yoxdur ki, mmin onda z iini grsn v gnahkar v kafir z payn alsn. Allah onun zamannda hr bir ksi z tyin edilmi clin atdrr.7

289.mam li ():nsanlara bir hkmdar grkdir istr yax ml sahibi olsun, istrs d pis. nki onun hkumti saysind imanl xs z iini (Allaha itati) grr v kafir z payn alar. Allah hkumtin mvcudluu il hr bir ksi onun n tyin edilmi clin atdrar. Hkumtin vasitsi il vergilr ylar, dmnl mharib aparlar, yollar min-amanlq olar, zifin haqq gcldn alnar, yax ml sahibi asayid olar v gnahkardan amanda qalar.8

290.mam li ():Yrtc ir zalm hkmdardan yaxdr, zalm hkmdar is uzun mddtli fitnlrdn daha yaxdr.9

1 Sffeyn mharibsind Maviy il mr ibn Asn mlubiyytdn can qurtarmaq n hiylgrlikl dyn trflr arasnda hr trfdn bir hakim tyin edilmsi 2 Nhcl-Blad mtnin sli hkm vermk ancaq Allaha mxsusdur klinddir 3 Nhcus-sad, c.2, sh.33 4 Knzul-Ummal, hdis 14286 5 Knzul-Ummal, hdis 14366 6 Xvaricin addr 7 Knzul-Ummal, hdis 31567 8 Biharul-nvar, c.75, sh.358, hdis 72 9 Biharul-nvar, c.75, sh.359, hdis 74

43

291.bulbxtri: Bir kii mscid daxil olub dedi:Hkm ancaq Allaha mxsusdur. Baqa biri is dedi:Allahdan baqasnn hkm etmk haqq yoxdur.Bu zaman li () bel buyurdu: (lbtt,) hkm ancaq Allaha mxsusdur hqiqtn Allahn vdi dorudur. Mbada yqinliy atmam kslr sni yelbeyinldirsin. Siz bunlarn n dediklrini bilmirsiniz. Onlar deyirlr ki: Hkumt lazm deyil. Ay camaat! Sizi(n vziyytinizi) hkmdardan baqa bir ey dzltmz, istr yax ml sahibi olsun istrs d pis! Dedilr:Yax ml sahibi olan hakim barsind dediyin dzdr, amma pis ml sahibi olan hakim nec? Buyurdu:Mmin z ii il mul olar v gnahkar z bhrsini gtrr, Allah tyin edilmi cllri atdrar, yollarnzda min-amanlq olar, bazarlarnz rvnqlnr, vergilriniz ylar, dmnlrinizl vuruular v gcldn zifin haqq geri alnar.1

73.Pis ml sahiblrinin hkmdarl 292.Allahn Peymbri(s):Hkmdarlarnz yaxlar v znginlriniz

sxavtlilr olanda v ilriniz mslht v mvrt sasnda aparlan zaman yerin st sizin n onun altndan yaxdr. Amma hakimlriniz pislr, znginlriniz xsislr olanda v ilriniz arvadlarnzn llrin dn zaman yerin alt sizin n onun stndn daha yaxdr.2

74.Hkumtin dyri. 293.mam li () arnn bir tayn tikmk v yamamaqla mul olan

zaman bn Abbas glib dedi:Haclar toplablar ki, sizdn bir sz eitsinlr. O Hzrt buyurdu:And olsun Allaha bu (arqlarn) ikisini siz hakimlikdn ox sevirm, bu istisna il ki, bir ilahi hdd icra etmi olam v ya bir batili uzaqladram.3

294.mam li () bn Abbasa dedi:Bu arn bir taynn dyri n qdrdir? (bn Abbas nql edir ki,) dedim:Dyri yoxdur. Buyurdu:Allaha and olsun ki, bunu siz hkmdarlq etmkdn daha ox sevirm, bu istisna il ki, bir haqq brqrar edm v ya batili aradan gtrm.4

295.mam li () bn Abbasa yazd mktubunda : . . . Sonra: Mbada snin hakimlikdn payn mal ld etmk v ya qzbini yatrmaq ola. Snin ondan payn batili ldrmk v haqq diriltmk olmaldr.5

1 Knzul-Ummal, hdis 31618 2 Tuhful-Uqul, sh.36 3 l-Mnaqibli-ibn hr Aub, c.2, sh.101 4 Nhcl-Bla, xtb 33 5 Biharul-nvar, c.40, sh.328, hdis 10

44

45

15

Arzu

75.Arzu

296.Allahn Peymbri(s):Mnim mmtim n arzu rhmtdir. gr arzu olmasayd he bir ana z vladna sd vermzdi v he bir baban aac kmzdi.1

297.mam li ():Arzu hmdm dostdur.2 298.Tnbihul-xvatir:sa () oturmudu v bir qoca kii bel il yeri

umlayrd. sa () dedi:lahi, (mid v) arzunu ondan al. El hmin an o qoca beli knara atd v uzand. Bir saat kendn sonra sa dedi: lahi, arzunu ona qaytar. Qoca drhal ayaa qalxd v ilmy balad.3

76.Arzularn sonu yoxdur. 299.Allahn Peymbri(s):Sabah sa qalmasn arzulayan ks, bdi

yaama arzulayr.4 300.mam li ():Arzunun sonu yoxdur.5 301.mam li ():Arzular bitib-tknmzdir.6

77.Pu v batil arzulardan kindirmlr. Quran: Qoy kafirlr hl yeyib-isinlr, lzzt alsnlar, arzular-midlri balarn

qatsn, tezlikl bilcklr.7 Hdis: 302.mam li ():Pu v batil arzudan kinin. nki, oxlar sabahn

arzusunda olub, amma sabaha xa bilmyib v oxlarna gecnin vvlind qibt edir, lakin axrnda onun halna alayrlar.8

303.mam li ():Arzu ilm kimidir, onu grni aldadr v mid balayan myus edir.9

1 Biharul-nvar, c.77, sh.173, hdis 8 2 urrul-Hikm, hdis 1042 3 Tnbihul-Xvatir, c.1, sh. 272 4 Biharul-nvar, c.73, sh.168, hdis 31 5 urrul-Hikm, hdis 1010 6 urrul-Hikm, hdis 639 7 Hicr, ay 3 8 urrul-Hikm, hdis 2572 9 urrul-Hikm, hdis 1896

46

304.mam li ():Arzular bsirtin gzlrini kor edir.1 305.mam li ():Arzu eytann qafillrin qlblrin hakim olma

amilidir.2

306.mam li ():Arzunun nticsi iin pu olmasdr.3 307.mam li ():Arz qlbi unutqanla kir, yalan vd verir, oxlu

qflt v xbrsizlik gtirir, fsus v hsrtl nticlnir.4 308.mam li ():Arzu al aradan gtrr, yalan vd verir, qafilliy

hvslndirir, fsus v hsrtl nticlnir. Odur ki, arzunu yalan hesab edin. nki o aldadandr v arzusu olan xs is aldanm v gnahkar!5

309.mam Sadiq ():N ox nemt ki, Allah onu bndy arzulamadan verib. N oxdur o kslr ki, bir eyin arzusunda olublar, amma onlar n baqa ey seilib.6

78.Arzu v cl. 310.Tnbihul-xvatir:Nql edilib ki, Allahn Peymbri(s) dn ubuq

gtrd v onlarn birini z qarsnda yer batrd, digrini z knarnda, ncsn is uzaqda basdrd v sonra buyurdu:Bilirsiniz bunlar ndir? Dedilr:Allah v Onun Peymbri daha yax bilir. Buyurdu:Bu insandr, bu cl v o birisi is arzudur. Adm vlad onun arxasnca gedir, amma cl glib atr v o, arzusuna atmr.7

311.mam li ():gr insan cli v onun insana trf tlsmsini grs, arzuya nifrt edr.8

312. mam li ():Arzu cli (insann) yad(n)dan xarar.9 313. mam li (): (nsana) n yaxn ey cl v lm, n uzaq ey is

arzudur.10

314.mam li ():nsann cli atmaynca onun nfsi arzusuz olmaz.11 315.mam li ():Bilin! Siz, arxasnda cl olan arzunun

mhasirsindsiniz. Buna gr d kim cli atmam arzu gnnd i grs ii ona xeyir verr v cli ona ziyan vurmaz.12

316. mam Kazim ():gr cllr (hr bir ksin mr mddti) mlum olsa arzular rsvay v brbad olar.13

1 urrul-Hikm, hdis 1375 2 urrul-Hikm, hdis 1828 3 urrul-Hikm, hdis 4641 4 Biharul-nvar, c.78, sh.35, hdis 117 5 Biharul-nvar, c.77, sh.293, hdis 2 6 Biharul-nvar, c.71, sh.152, hdis 55 7 Tnbihul-Xvatir, c.1, sh.272 8 Biharul-nvar, c.73, sh.95, hdis 79 9 urrul-Hikm, hdis 874 10 urrul-Hikm, hdis 2920+2921 11 urrul-Hikm, hdis 10844 12 Biharul-nvar, c.77, sh.333,hdis 21 13 lamud-Din, sh.305

47

79.Uzun arzunun nticlri 317.l-Kafi:Allah Musaya xitab edrk buyurdu:Ey Musa! Dnyada uzun

arzular etm ki, qlbin brkiyr v qlbi brk olan insan Mndn uzaqdr.1 318.mam li ():Kimin arzusu uzun-uzad olsa, mli az v qsa olar.2 319.mam li ():Uzun arzu axirti insann yadndan xarr.3

80.Qsa arzu. 320.Allahn Peymbri(s) bn Msuda buyurdu:Arzunu qsa et v shr

alanda de:Mn axama xmayacaam v axam dnd de:Shr kimi sa qalmayacaam. Dnyadan ayrlacana ciddi hazrla v Allaha qovuma sev.4

321.mam li ():Dostlardan ayrlacana, torpan stnd yatacana, qarsnda hesab olacana, zndn sonra yerd qoyub getdiklrinin onun iin yaramayacana v qarya gndrdiklrin mhtac olduuna yqin edn ks arzunu qsa etmy v ml dairsini uzun etmy daha layiqdir.5

322.mam Baqir ():Arzunu qsaltmaqla dnyadan ( axirt n) azuq gtr.6

81.Allahdan baqasna mid balamaq olmaz 323. Allahn Peymbri(s):Allah-taala: bhsiz Mndn baqasna

mid balam hr bir mminin midini onu myus etmkl qraram.7 324.mam li ():Kim insana mid balasa ona tzim edib v onu byk

bilib.8

1 l-Kafi, c.2, sh.329, hdis 1 2 Biharul-nvar, c.77, sh.421, hdis 40 3 l-Kafi, c.2, sh.336, hdis 3 4 Biharul-nvar, c.77, sh.101, hdis 1 5 Biharul-nvar, c.73, sh.167, hdis 31 6 Tuhful-Uqul, sh.286 7 shiftur-Rza, sh.276, hdis 20 8 Biharul-nvar, c.78, sh.79, hdis 61

48

16

mmt

82.mmt Quran: Siz insanlar n zahir xarlm n yax mmtsiniz. Yax ilr

grmyi mr edir, pis mllri qadaan edir v Allaha inanrsnz. gr kitab hli d iman gtirsydi, lbtt, onlar n yax olard. Onlarn da irisind Bzi iman gtirn xslr vardr, lakin ox hisssi haqq yoldan xanlardr.1

Hdis: 325.Allahn Peymbri(s):Mnim mmtim brktli bir mmtdir. Onun

vvlinin, yoxsa sonunun xeyir olmas mlum deyil.2 326.Allahn Peymbri(s):Mnim bu mmtim Haqqn rhmt klgsind

olan bir mmtdir.3 327.Allahn Peymbri(s):Siz yetmiinci mmtsiniz v Allah yannda

onlarn n yax v zizisiniz.4 328.Allahn Peymbri(s):Mjd olsun bu mmt mhtrmlik,

dindarlq, ba ucalq, qlb v yer znd qdrt ld etmk!5

83. mmtin yaxlar. 329.Allahn Peymbri(s):Mnim mmtimin n yaxlar onlarn

dnyaya daha etinaszlar v axirt daha ox can atanlar, axirt arzusunda olanlardr.6

330.Allahn Peymbri (s):Mnim mmtimin n yaxs cavanln Allaha itatd keirmi, z nfsini dnyann lzztlrindn saxlayan v axirt rk balayan ksdir. Hqiqtn Allahn ona vercyi mkafat Cnntin n yksk drclridir.7

331.Allahn Peymbri (s):mmtimin n yaxlar onlara qar alszlq edilnd dznlr, onlara qar zlm v cinayt trdilnd balayanlar v incidilnd sbr ednlrdir.8

1 Ali-mran, ay 110 2 Knzul-Ummal, hdis 34451 3 Knzul-Ummal, hdis 34452 4 Knzul-Ummal, hdis 34462 5 Knzul-Ummal, hdis 34465 6 Tnbihul-Xvatir, c.2, sh.123 7 Tnbihul-Xvatir, c.2, sh.123 8 Tnbihul-Xvatir, c.2, sh.123

49

84.Mtdil mmt. Quran: Bellikl d sizi orta bir mmt (mmtlrin n yaxs) etdik ki, insanlara

(insanlarn mllrin) ahid olasnz, Peymbr d siz ahid olsun.1 Hdis: 332.mam li ():Allahn yaratdqlarna ahidlri v Onun yer zndki

dlillri bizik. Biz o kslrik ki, Allah-taala buyurub:Bellikl d sizi orta bir mmt etdik2

85.mmtin xeyrin olan eylr. 333.Allahn Peymbri(s):Mnim mmtim n qdr ki, bir-birlrini

sevir, manti (sahibin) qaytarr, haramdan kinir, qona ziz tutur, namaz qlr v zkat verir hmi xeyir iind olacaqdr.3

334.Allahn Peymbri (s):N qdr ki, bu mmtin Quran oxuyanlar hakimlrl lbir olmayblar, alimlri yaramaz v gnahkarlara brat qazandraraq onlar tmiz xarb gnahsz kimi tqdim etmyiblr, yaxlar pislrin kmk etmyiblr Allahn li bu mmtin zrind olacaq v Onun himaysi saysind yaayacaq. Amma bu ilri grndn sonra Allah z qdrt lini onlarn ba zrind gtrck v zlmkarlarn onlara hakim edckdir.4

86.slam mmtinin axirtdki mqam. 335.Allahn Peymbri(s): Qiyamt gn mnim btn peymbrlrdn

ox davamm olacaq.5 336.Allahn Peymbri(s):Cnntd yz iyirmi crg var ki, onun sksn

crgsi mnim mmtimdir.6

87.Milltlrin slam mmtin qar hcumu. 337.Allahn Peymbri(s):Tezlikl milltlr ac adamlar yemk kasasna

hcum edn kimi siz hcum edr. Bu zaman bir nfr sorudu: Bunun sbbi hmin vaxt bizim saymzn az olmadr? Peymbr buyurdu:ksin, saynz ox olar, amma sel zrindki kpk v r-p kimi olarsnz, Allah sizin heybt v zmtinizi dmnlrinizin qlbindn xarar, sizin qlblriniz qvvtsizlik v sstlk salar. Bir nfr sorudu:Ey Allahn Peymbri, qvvtsizlik v sstlk ndir? Buyurdu:Dnya mhbbti v lm istmmk.7

1 Bqr, ay 143 2 Nurus-Sqleyn, c.1, sh.134, hdis 406 3 Biharul-nvar, c.69, sh.394, hdis 77 4 Tnbihul-Xvatir, c.1, sh.84 5 Biharul-nvar, c.7, sh.130, hdis 1 6 Biharul-nvar, c.7, sh.130, hdis 3 7 t-Trif bil-minn, sh.307, hdis 428

50

338.Allahn Peymbri(s):Mnim mmtim dnyan byk biln zaman Allah slamn zmtini ondan alar.1

88.Peymbrin mmti barsindki nigaranl. 339.Allahn Peymbri(s):Mn z mmtim n eydn hrislik v

xsisliy boyun qoymaqdan, nfsi istklr tabe olmaqdan v azn badan qorxuram.2

340.Allahn Peymbri(s):mmtim n eydn (Haqq v ya haqq yolu) tanyandan sonra aznla dmkdn, azdrc fitnlrdn, qarnqululuq v hvtprstlikdn qorxuram.3

341.Allahn Peymbri(s):mmtim barsind hr eydn ox narahatla sbb olan ey dr: alimin bdrmsi, mnafiqin Quran vasitsi il mbahis etmsi v sizin boyunlarnz vuran dnya. Buna gr d znz barsind dnyadan qorxun.4

342.Allahn Peymbri(s):zmdn sonra mmtim n n ox qorxduum eylr bunlardr: haram qazanclar, gizlin hvt v slm yemk.5

343.Allahn Peymbri(s):mmtim n qorxduum n qorxulu ey iki xisltdir: Nfsi istklr tabe olmaq v uzun arzu. nki nfsi istklr tabe olmaq insan haqdan saxlayar v uzun arzu axirti yaddan xardar.6

344.Allahn Peymbri(s):Dar olmanzdan qorxduum n qorxulu ey kiik irkdir. Dedilr:Ey Allahn Peymbri! Kiik irk ndir? Buyurdu:Riya.7

345.Allahn Peymbri(s):mmtim n qorxduum n dhtli ey dilli mnafiqdir.8

346.Allahn Peymbri(s):mmtim n qorxduum n qorxulu ey dnya malnn parlaql v bolluudur.9

1 Tnbihul-Xvatir, c.1, sh.75 2 Biharul-nvar, c.77, sh.161, hdis 178 3 mali-Tusi, sh.157, hdis 263. 4 l-Xisal, sh.163, sh.214 5 Biharul-nvar, c.73, sh.158, hdis 3 6 Biharul-nvar, c.70, sh.75, hdis 3 7 Biharul-nvar, c.72, sh.303, hdis 50 8 Knzul-Ummal, hdis 28969(=28968 v 28970) 9 Nurus-Sqleyn, c.4, sh.579, hdis 91

51

17

mamt

89.mamt Quran: Bu gn dininizi kamala yetirdim, siz olan nemtimi tamamladm v sizin

n din olaraq slam bynib sedim.1 Hdis: 347.mam li ():mamt mmtin (ilrinin) nizamdr.2 348.mam Baqir ():slam be stun zrind mhkmlnib: namaz, zkat,

oruc, hcc v vilayt. He bir ey vilayt qdr dvt olunmayb.3 349.mam Sadiq ():gr bndlr Allah trfindn olmayan zalm rhbri

rhbr kimi qbul etslr Allah onlarn yerin yetirdiklri yax mllri qbul etmyckdir.4

350.mamKazim ():mamt nur v iqdr, Allah-taalann Allaha, Onun Peymbrin v nazil etdiyimiz nura iman gtirin!(aysind) buyurduu nur! (mam sonra) buyurdu: Nur hmin imamdr.5

351.mam Rza ():Peymbrin(s) mrnn son ilind yerin yetirilmi vida hccind Bu gn dininizi kamala yetirdim... (aysi) nazil oldu. mamt mslsi dinin kamilliklrindndir.6

352.mam Rza ():mamt slamn boy atmaqda olan tmli v onun ucaldlm qoludur.7

353.mam Rza ():mamt dinin cilovu, mslmanlarn ilrinin nizam, dnyann dzlmsi v abadl, mminlrin izzt v baucaldr.8

90.mamtin nbvvtdn stnly. Quran: (Yadna sal ki,) brahimi z Rbbi bir ne szl imtahana kdiyi zaman

o Allahn mrlrini tamamil yerin yetirdi. Bel olduqda Allah onasni insanlara imam tyin edcym dedi.1

1 Maid, ay 3 2 urrul-Hikm, hdis 1095 3 l-Kafi, c.2, sh.18, hdis 3 4 Nurus-Sqleyn, c.4, sh.104, hdis 130 5 Nurus-Sqleyn, c.5, sh.341, hdis 16 6 Nurus-Sqleyn, c.1, sh.589, hdis 33 7 l-Kafi, c.1, sh.200, hdis 1 8 l-Kafi, c.1, sh.200, hdis 1

52

Hdis: 354.mam Sadiq ():Allah-taala brahimi peymbrliy semmidn

qabaq onu bndliy gtrd v onu risalt mqamna semmidn qabaq nbvvt atdrd. Hminin onu dostlua semmidn qabaq z rsulu etdi v onu z imam etmmidn qabaq z dostu etdi. Bu mqamlarn hamsn onda toplayandan sonra buyurdu: Mn sni insanlarn imam v bas tyin etdim.2

91.Hcctin (ilahi rhbrin) zruriliyi. Hcct (Allah trfindn tyin edilmi ilahi rhbrlrdir.Allah onlar tyin

etmidir ki, Qiyamt gn insanlar bhan gtirib demsinlr ki,dnyada biz bir yol gstrn yox idi.)

355.mam Baqir () v ya mam Sadiq ():Allah yer zn alimsiz qoymayb v gr bel olmasayd haqq il batil bir-birindn seilmzdi.3

356.mam Sadiq ():Yer z yarand gndn he vaxt insanlarn unutduqlar haqq dirldn, hr eyi biln hcctsiz qalmayb. (mam Sadiq ()) sonra bu ayni oxudu:z azlar il Allahn nurunu sndrmk istyirlr...4

92. Hcct tannm imamdr. 357.mam Sadiq ():Allahn yaratdqlarna hccti tannm imamsz

brqrar olmaz.5 6

93.Bzn hcct qorxu iind v ya namlum olur. 358.mam li ():Bli, eldir! Yer z Allahn yaratdqlarna hcctlrini

brqrar edn ksdn istr akar v mhur olsun, istrs d qorxu iind v namlum bo olmur ki, Allahn dlil v sbutlar aradan getmsin.7

359.mam Baqir ():Yer z imamsz istr akar olsun v ya gizlin qalmr.8

94.mam olmasa yer z bir-birin dyr. 360.mam Sadiq ():gr yer z imamsz qalsayd bir-birin dyr,

dalard.9

1 Bqr, ay 124 2 l-Kafi, c.1, sh.175, hdis 2 3 l-Kafi, c.1, sh.178, hdis 5 4 Biharul-nvar, c.23 sh.37, hdis 65 5 l-Kafi, c.1, sh.177, hdis 2 6 Hdisin rbc olan mtnind ilnmi felinin fail vzlyicisi barsind bir ne ehtimal var: Allah , imam, haqq v batil. Amma biz bhsin Ad il laqdar ikinci ehtimal daha dzgn sayrq. (trcmi) 7 Biharul-nvar, c.23, sh.46, hdis 91 8 Biharul-nvar, c.23, sh.23, hdis 26 9 l-Kafi, c.1, sh.179, hdis 10

53

361.mam Sadiq ():Yer znd hmi hcct mvcuddur. nki insanlar hcctdn baqa bir ey islah etmz v yer zn ondan baqa bir ey abadladrmaz.1

95.Hr bir mmt z imam il arlacaqdr Quran: El bir gn ki, (Qiyamt gn) btn insanlar z imamlar il birlikd

aracaq.2 Hdis: 362.mam Sadiq ():Qiyamt gn . Allah-taaladan nida glr ki, kim

dnya evind imama tabe olubsa, grk onun arxasnca imam aparlan yer getsin. Hmin vaxt :tabe olunmular tabe olanlardan uzaqlaacaq, z dndrcklr.3

96.mam tanmaq. 363.Allahn Peymbri(s):Kim imamn tanmam ls cahiliyyt lm

il lb.4 364.Allahn Peymbri(s):Kim imam olmadan ls cahiliyyt lm il

lb.5

365.mam Hseyndn () Allah tanmaq barsind sual soruularkn buyurmudur:Hr bir zamann insanlarnn tabe olmal imam tanmalar (Allah tanmalarna sbb olar. nki Allah tanmaqla onun trfindn olan msum imamn tannmas arasnda sx ballq mvcuddur).6

366.mam Sadiq () Kim hikmt ta edils. (aysi) barsind buyurmudur: (Hikmt) Allaha tabe olmaq v imam tanmaqdr.7

367.mam Sadiq ():mam Allah-taala il Onun yaratdqlar arasnda olan bir bldidir. Onu tanyan mmin, inkar edn is kafirdir.8

368.mam Sadiq ():Kim bizi tanmasa v bizi inkar da etms, o, Allahn ona vacib etdiyi hidayt, yni biz tabe olman zruriliyn qaydana kimi azndr. gr o, aznlq halnda ls Allah onunla z istdiyi kimi rftar edck.9

97.mamtin rtlri v imamn xsusiyytlri. Quran: Sbr etdiklrin v bizim aylrimiz v nianlrimiz yqinliklri olduu

n Biz onlardan mrimizl haqq yolu gstrn rhbrlr tyin etmidik.10

1 Biharul-nvar, c.23, sh.51, hdis 101 2 sra, ay 71 3 Biharul-nvar, c.8, sh.10, hdis 3 4 Biharul-nvar, c.23, sh.76, hdis 1 5 Knzul-Ummal, hdis 464 6 Biharul-nvar, c.23, sh.83, hdis 22 7 l-Kafi, c.1, sh.185, hdis 11 8 Biharul-nvar, c.23, sh.88, hdis 32 9 l-Kafi, c.1, sh.187, hdis 11 10 Scd, ay 24

54

Doru yola ynldn ks ardnca getmy daha ox layiqdir, yoxsa doru yol gstrilmdikc z onu tapa bilmyn ks?1

Allah onu sizin n semi, elm v bdnc ona stnlk vermidir.2 Hdis: 369.mam li ():Bu ii (imamti) ancaq sbr hli olan, gzaq v

ilrdn ba xaran ks iyinlrind k bilr.3 370.mam li ():mam v rhbr grk haqq yolunda all fikr, iti dil

v coqun qlb malik olsun.4 371.mam li ():zn camaatn rhbri etmi ks baqalarn

yrtmmidn qabaq zn yrtmli v (baqalarn) sz il dblndirmmidn qabaq ml il zn dblndirmlidir.5

372.mam li ():Allahn mrini ( ilahi hkmn icrasnda) bac vermyn, geri kilmyn v (xsi) mnafe dalnca getmyn ksdn baqa he ks icra v brpa ed bilmz.6

373.mam li ():tati vacib olan imamn vilaytinin byk srhdlri bunlardr: Mlum olmaldr ki , o shvdn, bdrmdn, bilrkdn ediln gnahdan,mumiyytl btn gnahlardan istr byk olsun istrs, d kiik uzaqdr, pak v mqddsdir.O, n bdryr, n shv edr.O, dinin devrilmsin he cr qol qoymaz, he vaxt yyalq v kef etmz, Allahn halal-haramna, Onun vaciblrin, msthbbilrin v (digr) hkmlrind insanlarn n biliklisidir,o he ks mhtac deyil, amma baqalar ona mhtacdr, o insanlarn n sxavtli v n catlisidir.7

374.mam li ():Bildiniz ki, mslmanlarn namus, can, qnimt, hkumt v rhbrlik ilrini xsis adama taprmaq olmaz. nki o, onlarn mallarna hris olar. Hminin nadana taprmaq olmaz, nki o da z nadanl nticsind onlar azdrar. Elc d rhmsiz v zlmkara! nki o da z rhmsizliyi il mslmanlar mhtac olduqlar eylrdn mhrum edr.8 Mallarn bldrlmsini daltsiz adama da taprmaq olmaz. nki o, bir dsty balayar, bir dstni is mhrum edr.9 N d qzavt ednd rvt alana ki, camaatn hqqlarn tapdalayar v haqq sahiblrin atdrmaqda shlnkarlq edr v n d snnni trk edn ks ki, mmti mhv aparar.10

1 Yunus, ay 35 2 Bqr, ay 247 3 Nhcl-Blanin rhi, c.7, sh.36 4 urrul-Hikm, hdis 11010 5 Nhcl-Bla, hikmt 110 6 Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.18, sh.220 v 274 7 Biharul-nvar, c.68, sh.389, hdis 39 8 bn bil Hdid bu ifadlrin rhind yazr: nki camaat rhmsiz v zlmkar hkmdarlardan qorxduqlar n ehtiyaclarn hll etmk n onlara mracit etmirlr. Mrhum Feyz hmin cmllri bel trcm edib: ki, zlm v sitm il mslmanlar biar v drdli edr. 9 Mrhum Feyz bu cmllri bel trcm edib: n d gnlrin dyimsindn qorxan kimsy ki, bir dst il yoldalq edrk digr bir dstni xar edir. 10Nhcl-Bla, xtb 131

55

375.mam Hseyn () kflilr yazd mktubunda buyurmudur: z canma and olsun ki, imam v rhbr yalnz o ksdir ki, Allahn kitab sasnda hkm xarr, dalti brqrar edir, haqq din tabedir v Allah qarsnda nfsini cilovlayr.1

376.mam Baqir () imamn niansinin izahnda buyurmudur: Halalzad v gzl trbiyy malik olmal v yyalqla mul olmamaldr.2

377.mam Rza () imamn xsusiyytlri barsind buyurmudur: mam rhbrlikd bacarql, siyastdn v lknin idariliyindn xbrdar olmaldr.3

98.Allahn haqq rhbrlr vacib etdiyi eylr. 378.mam li ():Allah mni z yaratdqlarnn imam v bas etdi. Buna

gr d mn yeyib-imk v geyimimd yoxsullar kimi olmam mr edib ki, yoxsul z yoxsulluunda mniml tslli tapsn, varln z znginliyi aznlq v itatsizliy kmsin.4

379.mam li ():Hqiqtn imama Allahn onun hdsin qoyduu eylrdn baqa he n vacib deyil(v onlar ibartdir): moiz v yd-nsiht vermkd shlnkarlq etmmli, xeyirxahlq istiqamtind almal, snnni dirltmli, layiq olan kslr barsind Allahn myynldirdiyi ilahi hdd v czalar icra etmli v (beytl-maldan olan) paylar pay olan kslr atdrmaldr.5

99.mamla mmtin qarlql haqlar. 380.mam li ():mam Allahn kitab sasnda hkm xarmaq v manti

sahibin qaytarmaq vzifsi dayr. O bel edndn sonra camaatn vzifsi onun szlrin qulaq asmaq, mrlrin tabe olmaq v onlar (hr hans bir i) aranda (arna) cavab vermkdir.6

381.mam li ():Hakimin vzifsi budur ki, hanssa bir fzilt v stnlk ld ednd v ya ona bir nemt verilnd hal dyimsin, onun riyytl rftarnn dyimsin sbb olmasn. Allahn ona nsib etdiyi nemtlr onun, Allah bndlrin yaxnlamasn v qardalarna mehribanln artrsn.

Bilin, sizin mnim boynumda olan haqqnz, mharib istisna olmaqla sizdn he bir sirr gizltmmyim, hkm xarmaq istisna olmaqla, sizinl mslhtlmdn bir i grmmyim v haqlarnz gecikdirmmyim (sizin haqq v bxilrinizi vaxtnda vermyimdir), onun atdrlmasn lngitmmyim v sizin hamnz brabr bilmyimdir. Bellikl, mn bel

1 l-rad, c.2, sh.39 2 l-Kafi, c.1, sh.285, hdis 4 3 l-Kafi, c.1, sh.202, hdis 1 4 Biharul-nvar, c.40, sh.336, hdis 17 5 Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.7, sh.167 6 Knzul- Ummal, hdis 14313

56

etdikdn sonra Allahn nemti siz vacib olur v sizin mn tabe olmanz vacibdir.1

100.mamlarnz sizin nmayndlrinizdirlr. 382.Allahn Peymbri(s):Hqiqtn sizin imamlarnz Allah yanndak

nmayndlrinizdir. Odur ki, din v namaznzda kimlri nmaynd olaraq gndrdiyiniz diqqt edin.2

383.Allahn Peymbri(s):mamlarnz sizi Allaha trf aparan bldilrinizdirlr. Buna gr d din v namazlarnzda kim iqtida etmyiniz diqqt edin.3

101.Haqq imamdan baqasna tabe olmaq. 384.mam Baqir ():Allah-taala buyurub:slam riyytindn kim qeyri-

ilahi zalm rhbrin hakimiyytini qbul ets, ona mtlq zab vercym.4 385.mam Sadiq ():Kim qeyri-ilahi rhbri imamti Allah trfindn olan

imamla rik ets Allaha rik qoub.5

102.Chnnm aparan rhbrlr. Quran: Biz onlar Chnnm aran rhbrlr etdik6

Hdis: 386.mam li ():Allah yannda n pis adam z azn olduu halda

camaat da aznla salan zlmkar rhbrdir. nki o ml olunan snnni ldrr v trk edilmi v atlm bdti dirildir. Allahn Peymbrinin bel buyurduunu eitmim :Qiyamt gn zlmkar rhbr bir arxa v hamisi olmadan gtirilck. Bellikl, Chnnm oduna atlacaq v orada dyirman da kimi frlanacaq. Sonra Chnnmin dibind zncirlnckdir.7

103.mamt iddias. 387.mam Baqir () Qiyamt gn Allaha qar yalan uydurub

sylynlrin zlrini qapqara grrsn (aysi) barsind buyurmudur:O, imam olmad halda mn imamam deyn ksdir.8

388.mam Sadiq ():Layiq olmad halda imamt iddias edn ks kafirdir.9

1 Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.17, sh.16 2 Biharul-nvar, c.23, sh.30, hdis 46 3 Biharul-nvar, c.23, sh.30, hdis 46 4 l-Kafi, c.1, sh.376, hdis 4 5 l-Kafi, c.1, sh.373, hdis 6 6 Qss, ay 41 7 Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.9, sh.261 8 l-Kafi, c.1 sh.372, hdis 1 9 Biharul-nvar, c.25, sh.112, hdis 7

57

104.Allah-taalaya itat etmyn ks tabe olmaq olmaz. Quran: Onlar deycklr:Prvrdigara! Biz aalarmza, byklrimiz itat

etdik, onlarsa bizi haqq yoldan azdrdlar.1 Hdis: 389.Allahn Peymbri(s):Allaha itat etmyn ks tabe olmaq olmaz.2 390.Allahn Peymbri(s):Ey li! Drd ey insann belini qrar: z

Allaha itat etmdiyi halda baqalarnn ona itat etdiyi rhbr.3 391.mam li ():Allahn Peymbri bir qoun gndrdi v bir nfri

onlarn bas tyin etdi. Qouna onun gstrilrin tabe olma v ona itat etmyi taprd. Hmin xs ocaq qalayb qouna zlrini onun iin atmaq gstrii verdi. Onlarn bir dstsi oda girmkdn imtina edrk dedi:Biz oddan qorxuruq. Baqa bir dst is oda girmk qrarna gldi. Bu xbr Allahn Peymbrin atd. O Hzrt buyurdu:gr onlar oda daxil olsaydlar hmi odda qalardlar. Sonra buyurdu:Allaha itatsizlik mslsind he ks tabe olmaq olmaz, blk yax ilrd (mr) tabe olmaq lazmdr.4

105.Hr bir zalm rhbrin qarsnda qiyam etmk vacibdir. 392.Allahn Peymbri(s):slamn dyirman da tezlikl hrkt

glckdir. Onda siz Qurann oxu trafnda frlann. Hkmdarla Qurann bir-birin qar vurumalar v bir-birindn ayrlmalar yaxndr. Tezlikl siz el ahlar hakim olacaqlar ki, siz bir cr, zlri n is baqa cr hkm edrlr. gr onlara tabe olsanz sizlri azdrarlar v gr onlara qar itatsizlik etsniz sizi ldrrlr.

Dedilr:Ey Allahn Peymbri! Hmin zamanda n edk? Buyurdu:sann shab kimi olun.Onlar oraq il doradlar v dar aacndan asdlar. (Allahn) itat(in)d lmk gnah iind yaamaqdan daha yaxdr.5

106.Qiyamdan kinmy sbb olan amillr. 393.mam Baqir ():gr imama kmk etmk n Bdr hlinin say

qdr adam toplasa, ona qiyam etmk v vziyyti dyidirmk vacibdir.6 394.mam Sadiq ():Ey Sudeyr! And olsun Allaha, gr ilrimin say bu

kei balalarnn say qdr olsayd, oturma rva bilmzdim. (Sudeyr deyir:) Biz endik v namaz qldq. Namaz qurtaranda kei balalarna nzr salb onlar saydm, on yeddi ba idilr.7

1 hzab, ay 67 2 Knzul-Ummal, 14872 3 l-Xisal sh.206, hdis 24 4 Tnbihul-Xvatir, c.1, sh.51 5 d-durrul-Mnsur, c.3, sh.125 6 Biharul-nvar, c.100, sh.49, hdis 18 7 l-Kafi, c.2, sh.243, hdis 4

58

107.mamn seilmsi. 395.mam Mehdi () Sd ibn Abdullah Quminin camaat n n z n

imam se bilmz? sualnn cavabnda buyurmudur:Hmin imam saleh ml sahibi olacaq, yoxsa pis ml sahibi? Dedim:Saleh ml sahibi. Buyurdu:Onu senlrin he biri onun zehnindn nlr kediyini bilmdiyi n ola bilrmi ki, hmin xs pis ml sahibi xsn? Dedim:Bli. Buyurdu:Sbb budur.1

108.Sqleyn hdisi. 396.Allahn Peymbri(s):Mn sizin aranzda iki qiymtli ey qoydum.

N qdr ki, onlardan mhkm yapacaqsnz, mndn sonra he vaxt azmayacaqsnz. Onlardan biri digrindn daha byk v stndr. (Biri) Allahn kitabdr ki, o gydn yer uzanm v birlmi ipdir. (kincisi) mnim itrt v hli-Beytimdir. Bilin ki, bu iki ey, hovuzun knarnda mnim yanma gln kimi he vaxt bir-birindn ayrlmaz.2

109.hli beyt tabe olman vacibliyi. 397.Allahn Peymbri(s):Hqiqtn mnim hli-Beytim sizin aranzda

Nuhun gmisi kimidir. Ona minn nicat tapar v ondan z dndrn suda batb boular.3

398.mam li ():z Peymbrinizin hli-Beytin baxn, onlarn yolu il gedin v arxalarnca hrkt edin. nki onlar sizi he vaxt doru yoldan azdrmaz v he bir hlakt salmazlar. gr onlar otursalar, siz d oturun v dursalar siz d durun.4

399.mam li ():Bilin! Mhmmdin (s) hli-Beyti gydki ulduzlar kimidir.Onlardan biri yox olanda digr bir ulduz zahir olar. Buna gr d sanki Allahn nemtlri sizin aranzda kamillib v O, arzu etdiyiniz eylri siz verib.5

400.mam li ():Bizik nbvvt aac v risaltin nazil olma yeri, mlklrin get-gl yeri, elm mdnlri v hikmt emlri!6

401.mam li ():Hqiqtn imamlar Allah trfindn insanlarn ilrini idar ednlr v Onun bndlri barsind (mrlrinin) icralardr. Cnnt onlar tanyan v onlarn da tandqlar kslrdn baqa he ks daxil olmaz v Chnnm yalnz onlar inkar edn v onlarn da inkar etdiklri ks daxil olar.7

1 Nurus-Sqleyn, c.2, sh.76, hdis 283 2 Biharul-nvar, c.23, sh.106, hdis 7 3 Biharul-nvar, c.23, sh.105, hdis 3 4 Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.7, sh.76 5 Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.7, sh.84 6 Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.7, sh.218 7 Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.9 sh.152

59

402.mam li ():Biz yolun ortasnda olan sykncyik. Gerid qalan zn ona atdrar v ox qabaa ken ona trf qaydar.1

403.mam Sadiq () imamlarn vziyytlri v onlarn xsusiyytlrini aqlayarkn buyurmudur:Allah onlar insanlarn hyat (hyat amili), qaranlqlarn raqlar, sz aarlar v slamn stunlar edib.2

110.hli-Beyt qar zbana davranlmasnn sbbi. 404.mam li ():Bizim nsbimiz stn v Peymbrl (s)

ballmzn daha mhkm olmasna baxmayaraq xilaft mslsind biziml zbana v tcridedici rftar edilmsinin sbbi, xilaftin rbt bslniln v cazibli olmas idi. Bir dst hriscsin ondan yapd v bir dst (hli-Beyt) sxavtl ondan kedi. (Biziml onlar arasnda) hakim Allahdr.3

111.hli-Beyt baxmndan hkumtin flsfsi. 405.mam li ():Allahm! Sn zn bilirsn ki, bizdn ba vernlr n

qdrt ld etmk n aparlan rqabt gr idi, n d dnya malndan bir ey ld etmk n. ksin, biz Snin zlm mruz qalm bndlrinin min-amanlq v rahatlq tapmalarn v icra edilmyn hdd v hkmlrinin yenidn icra edilmsi n Snin dininin nianlrini z yerin qaytarmaq v Snin vilaytlrind abadl z xarmaq istyirdik.4

112.Paralanma qorxusu.

406.mam li ():And olsun Allaha gr mslmanlarn praknd olmalar, kfr qaytmalar v dind nqsan yaranmas qorxusu olmasayd, imkanmz olan qdr mvcud raiti dyidirrdik.5

113. On iki imam.

407.Allahn Peymbri(s):N qdr ki, camaata on iki kii hakimdir, onlarn ilri qaydasnda olar.. Onlarn hams Qreydndir.6

408.Allahn Peymbri(s):Mnim caniinlrimin say Musann tayfa balarnn say qdrdir.7

114.mamn elmi. 409.mam Sadiq ():li () alim idi v elm irsi olaraq keir. Alim lndn

sonra mtlq onun elmini v ya Allahn istdiyini biln bir nfr qalr.8

1 Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.18, sh.273, 2 l-Kafi, c.1, sh.204, Hdis 2 3 Nhcl-Bla, xtb 162 4 Nhcl-Bla, xtb 131 5 mali-Mufid, sh.155, hdis 6 6 Shih-Mslim, hdis 1821 7 Knzul-Ummal, hdis 14971 8 l-Kafi, c.1, sh.221, hdis 1

60

410.mam Sadiq ():And olsun Allaha mn Allahn kitabn vvldn axra kimi el bilirm, sanki o mnim ovcumdadr. Quranda gy v yerin, kemi v glcyin xbri vardr. Allah-taala buyurub:Quranda hr bir eyin byan v izah vardr.12

411.mam Rza ():Allah-taala bndlrinin ilrinin idarsi n birini send ona knl geniliyi verr, qlbin hikmt emlri cari edr v ona elm v bilik ilham edr ki, ondan sonra he bir sualda aciz v doru yolu tapmaqda mttl qalmasn.3

1 Nhl sursinin 89-cu aysin iardir. 2 l-Kafi, c.1, sh.229, hdis 4 3 l-Kafi, c.1, sh.202, hdis 1

61

18

mam li

115.mam lini () sevmk v sevmmk. 412.Allahn Peymbri(s):At odunu yediyi kimi lini sevmk d

gnahlar yeyir.1 413.Allahn Peymbri(s):Mminin ml dftrinin balq v srlvhsi

li ibn bu Talibin mhbbtidir.2 414.Allahn Peymbri(s):Allah li eqini bir mminin qlbind

mhkmlndirs v hmin halda onun aya bdrs (ondan bir xta ba vers d) Qiyamt gn sirat zrind onun qdmini mhkm saxlayar.3

415.Allahn Peymbri(s):Sni yalnz mmin sevr v sn yalnz mnafiq davt bslyr.4

116.li yax ml sahiblrinin imam v rhbridir. 416.Allahn Peymbri(s):li yax ml sahiblrinin rhbri v pis ml

sahiblrini ldrndir. Kim ona yardm ets, onun zn d yardm edilr v onu tk qoyan kmksiz qalar.5

417.Allahn Peymbri(s):Mn li barsind vhy olub ki, o mslmanlarn aas, phrizkarlarn imam v z alarn rhbridir.6

418.Allahn Peymbri(s):Hqiqtn Allah-taala mn li ibn bu Talib barsind Bzi taprqlar verdi, mn dedim:Prvrdigara, onu mn aydnladr. Buyurdu:Eit! Hqiqtn li hidayt bayra, Mnim dostlarmn rhbridir v Mn itat ednlrin iq saandr. O Mnim phrizkarlara yolda etdiyim klmdir. Onu sevn Mni sevib v ona itat edn Mn itat edib.7

117.li mnim caniinimdir. 419.Allahn Peymbri(s):Ey Bni-Haim! Hqiqtn mnim ailm

arasnda qardam, vsim, vzirim v caniinim li ibn bu Talibdir. O mnim borcumu dyir v vdimi yerin yetirir.8

1 Knzul-Ummal, hdis 33021 2 Knzul-Ummal, hdis 32900 3 Knzul-Ummal, hdis 33022 4 Knzul-Ummal, hdis 32878 5 Knzul-Ummal, hdis 32909 6 Tarixi-Dmq, mam linin ()trcmeyi-hal, c.2, sh.258, hdis 775 7 Nurus-Sqleyn, c.5, sh.73, hdis 74 8 mali-Tusi, sh.602, hdis 1244

62

420.Allahn Peymbri(s) liy iar edrk buyurmudur:Bu mnim sizin aranzda qardam, vsim v caniinimdir. Onun mrlrini eidin v tabe olun.1

118.Mn kimn mvlasyamsa, li d onun mvlasdr. 421.Allahn Peymbri(s):Mn kimin mvlasyamsa, li d onun

mvlasdr.2 422.Allahn Peymbri(s):li mndndir, mn lidn. O, hr bir

mminin vli v basdr.3 423.bdurrhman ibn bi Leyla:Ruhbd (Kufd) lini camaata bel and

verdirn grdm ki: Sizi and verirm Allaha, gr sizdn kims Qdir-Xum gn Allahn Peymbrinin(s) mn kimin mvlasyamsa li onun mvlasdr klamn eidibs durub hadt versin. bdurrhman deyir: Bdr itiraklarndan olan on iki nfr sanki onlar bir-bir indi d gzm nnddirlr durub dedilr:Biz hadt veririk ki, Qdir gn Allahn Peymbrinin(s) bel buyurduunu eitmiik ki:Mn mminlrdn daha layiqli deyilm?. Biz dedik: lbtt, ey Allahn Peymbri. Peymbr buyurdu:Mn kimin mvlasyamsa li d onun mvlasdr. Prvrdigara! Onu sevni sev v onunla dmnilik ednl dmn ol.4

119.li haqq v Quranladir. 424.Allahn Peymbri(s):li haqq ildir v haqq li il v o harada olsa

haqq onun trafna frlanar.5 425.Allahn Peymbri(s):li hara z evirs haqq onunladr.6 426.Allahn Peymbri(s):li Quran il v Quran li ildir v onlar

hovuzun (Kvsr hovuzunun) knarnda mnim yanma gln kimi he vaxt bir-birlrindn ayrlmazlar.7

427.Allahn Peymbri(s):li haqq v Quran ildir. Haqq v Quran li