ministria e arsimit, shkencës dhe...

Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë

Programi mësimor ARSIMI PROFESIONAL

Programi 2008

Kimi teknologji Niveli I dhe II

Kosovë, 2008

UDHEZIMI ADMINISTRATIV

ZBATIMI I PLANIT DHE PROGRAMIT PËR ARSIMIN PROFESIONAL FUSHA: KIMI-TEKNOLOGJI, PËR NIVELIN E PARË (KL.X, XI)

NUMËR: 23/2008 DATË: 19.08.2008 Në bazë të Kapitullit VI, neneve 93 (4) dhe 97 (2) të Kushtetutës së Republikës së Kosovës, nenit 6.1 paragrafi (d) të Ligjit mbi Arsimin Fillor dhe të Mesëm në Kosovë, nenit 6, 8, 11 të Ligjit mbi Arsimin dhe Aftësimin Profesional si dhe nenit 25 paragrafi 7 të Rregullores së Punës të Qeverisë së Kosovës nr. 1/2007, Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe e Teknologjisë nxjerr këtë Udhëzim administrativ (më tutje UA): Neni 1 Qëllimi Qëllimi i këtij udhëzimi është zbatimi i planit dhe programit mësimor për shkollat profesionale, nivelin e parë (kl.X, XI). Neni 2 Planprogrami Plani dhe programi i ri për nivelin e parë fusha: Kimi-teknologji, profilet: teknologjia kimike, përfitues i metalit, përpunues i metalit, gjeologji, xehetari, laborant i shkencave të natyrës, i është bashkangjitur këtij Udhëzimi administrativ. Neni 3 Zbatueshmëria Me zbatimin e planit dhe programit të nivelit të parë (kl.X,XI) zëvendësohen planet dhe programet e deritashme të klasës së X,XI. Neni 4 Hyrja në fuqi Ky Udhëzim administrativ hyn në fuqi me fillimin e vitit shkollor 2007/2008.

2

PËRMBAJTJA I. Parathënie II. Korniza e programit mësimor profesional për profilin “Kimi teknologji”, Niveli I

dhe II. III. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave

profesionale për Nivelin I a) Programet e lëndëve profesionale, kl. 10. 1. Vizatim teknik 2. Kimi e përgjithshme dhe inorganike 3. Teknikë e punës në kimi 4. Mbrojtja e mjedisit b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 10. 1. Përdorimi i pajisjeve dhe enëve laboratorike. 2. Përgatitja e një eksperimenti 3. Analiza e cilësive fizike të materieve kimike 4. Ndarja e mbeturinave sipas prejardhjes së tyre c) Programet e lëndëve profesionale, kl. 11. 1. Kimi analitike 2. Kimi organike 3. Njohja e mallrave 4. Polimeret d) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 11. 1. Përgatitja e tretësirave në laborator 2. Përftimi i alkooleve 3. Mallrat dhe përdorimi i tyre 4. Mbikqyrja e riqarkullimit të termofolisë

IV. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale për Nivelin II. a) Programet e lëndëve profesionale, kl. 12. 5. Kimia e mjedisit 6. Teknologjia organike 7. Makinat aparatet dhe operacionet teknologjike 8. E drejta e mjedisit dhe administrimi 9. Ekonomia e riciklimit të mbeturinave 10. Kimi fizike b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 12. 1. Përdorimi i aparateve dhe pajisjeve 2. Hartimi strategjisë afat shkurtër për mjedisin 3. Riciklimi i mbeturinave të letrës 4. Kinetika e reaksioneve kimike

3

I. PARATHENIE

Shoqëritë bashkëkohore arsimin e konsiderojnë ndër pasuritë më të rëndësishme të njerëzimit dhe përpiqen të gjurmojnë potencialin e tij të plotë, në mënyrë që t’u ndihmojnë njerëzve të ballafaqohen me sfidat e botës së sotme.

Pas një krize të gjatë, shoqëria kosovare sot ballafaqohet me një sfidë të re për t’iu bashkangjitur rrjedhave aktuale të zhvillimit ndërkombëtar. Në sferën e arsimit, reforma e planprogramit është një reagim ndaj zhvillimeve të reja në shoqërinë kosovare. Procesi i reformës së planprogramit synon rritjen e cilësisë së arsimit dhe barazisë në gëzimin e dobive që ofron ai për të gjithë nxënësit dhe inkuadrimin e sistemit të arsimit në rrjedhat aktuale që kanë të bëjnë me reformat e arsimit në sistemet tjera të përparuara. Nevojat e përhershme për ristrukturimin e shkollimit dhe për ripërkufizimin e qëllimeve dhe objektivave të tij, lidhen me ndryshimet që shfaqen në shoqëri, ekonomi, politikë, shkencë e teknologji.

Që nga fillimi i veprimtarisë në Kosovë, Ministria e Arsimit e Shkencës dhe e Teknologjisë (MASHT) reformën e vet e ka mbështetur në dy shtylla: (a) përfshirja e ekspertëve, specialistëve dhe konsulentëve vendorë për zhvillimin e strukturave të reja, dhe (b) angazhimin e agjencive ndërkombëtare e vendore, të cilat ndihmojnë Ministrinë në sajimin dhe zbatimin e programeve të reja në sistemin e ri të arsimit në Kosovë.

Në planprogramet për arsimin profesional të Kosovës gjerësia dhe thellësia e formimit të nxënësve shikohen si një proces integral që përmbledhë dimensionin e përgjithshëm të njeriut, dimensionin shoqëror të qytetarit dhe dimensionin profesional të punëtorit, të pajisur me dije, shprehi dhe vlera të shumëfishta. Nxënësit do të ndjekin lëndë të përgjithshme dhe profesionale. Në këtë mënyrë, MASHT synon të zhvillojë një kulturë të përgjithshme unike për të gjithë nxënësit që përfundojnë shkollat teknike e profesionale.

Programet e reja të lëndëve të përgjithshme, së bashku me ato të lëndëve e të praktikave të ndryshme profesionale, do të sigurojnë një formim bashkëkohor, sa i përket kulturës së përgjithshme dhe profesioneve të ndryshme, duke synuar të përgatisin brezin e ri si qytetarë të ardhshëm të një shoqërie kosovare të lirë e demokratike, të aftë për t’u ballafaquar me sfidat e zhvillimit kulturor e ekonomik dhe me kërkesat e tregut të punës në shkallë vendi, rajoni e më gjerë.

Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe Teknologjisë i fton të gjithë mësimdhënësit dhe drejtuesit e shkollave profesionale, specialistët, prindërit, nxënësit dhe të gjithë të interesuarit për zhvillimin e sistemit të Arsimit të Mesëm Profesional të Kosovës të japin ndihmesën e tyre për ngritjen e nivelit të këtyre shkollave në nivel të shkollave përkatëse evropiane e më gjerë, sa u përket parametrave e standardeve.

Shfrytëzojmë rastin ti falënderojmë të gjithë ata që me përkushtim të madh punuan në këtë dokument dhe donatorët që kanë ndihmuar dhe përkrahur procesin e zhvillimit të planprogramit deri në këtë fazë.

4

Korniza e programit mësimor profesional

ARSIMI PROFESIONAL

Programi 2008

Teknologji kimike Niveli I dhe II

5

Korniza e programit mësimor profesional

Lëmi: Kimi teknologji Profili: Teknologjia kimike Niveli: I dhe II

I. Njoftime të përgjithshme për shkollimin 1. Struktura e shkollimit Arsimimi në profilin mësimor “Teknologjia kimike” për nivelet I dhe II trajtohet në kuadrin e shkollimit të mesëm të lartë në Kosovë. – Niveli i parë i arsimimit profesional, me kohëzgjatje dy vite mësimore pas përfundimit të

arsimit të detyruar (kl. 10 dhe 11), i përgatit nxënësit për kompetencat fillestare (hyrëse) të punësimit në profesionin e teknologjisë kimike. Jep një certifikatë të përgatitjes profesionale të nivelit të punonjësit të gjysmëkualifikuar (ndihmës) dhe mundëson kalimin në nivelin e dytë të arsimimit profesional.

– Niveli i dytë i arsimimit profesional, me kohëzgjatje një vit mësimor (kl. 12) pas përfundimit me sukses të nivelit të parë, i përgatit nxënësit për të fituar një kualifikim profesional që u mundëson atyre integrimin në tregun e punës për teknologji kimike, si dhe vazhdimin e arsimimit në nivele më të larta. Jep një certifikatë të përgatitjes profesionale të nivelit të punonjësit të kualifikuar dhe mundëson kalimin në nivelin e tretë të arsimimit profesional (maturë) që lejon kalimin edhe në studimet universitare.

Ky dokument përmban dokumentet kurrikulare të profilit mësimor “Teknologjia kimike” për nivelet I dhe II, të strukturuara në lëndë mësimore (teorike) dhe module mësimore (praktike), në tri grupe kryesore: (i) grupi i lëndëve të përgjithshme, që synojnë formimin shkencor/humanitar të nxënësve

për të lehtësuar integrimin e tyre në shoqëri, si dhe vazhdimin e shkollimit të mëtejshëm.

(ii) grupi i lëndëve teorike-profesionale, që synojnë konsolidimin te nxënësit, të koncepteve shkencore, si dhe bëjnë njohjen e tyre me proceset teknike-teknologjike që lidhen me profesionin e teknologjisë kimike.

(iii) grupi i moduleve të praktikës profesionale, që synojnë përgatitjen e nxënësve me kompetencat praktike të nevojshme për t’u integruar me sukses në tregun e punës në sektorin e teknologjisë kimike.

2. Qëllimet e përgjithshme të shkollimit Qëllimi kryesor i shkollimit (dynivelësh) për Teknologji kimike është zhvillimi i personalitetit të nxënësve për t’u inkuadruar në një shoqëri demokratike si qytetarë aktivë e kompetentë, si dhe për t’u angazhuar me sukses në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Sfida të rëndësishme për arritjen e këtij qëllimi janë dhe zhvillimi te nxënësit i ndjenjës së vetëbesimit, kultivimi i vullnetit të lirë në marrjen e vendimeve, nxitja e ndjenjës së sipërmarrjes dhe e gatishmërisë për të nxënë gjatë gjithë jetës. Për të mundësuar zhvillimin individual të nxënësve nga pikëpamja emocionale, intelektuale dhe profesionale, është e nevojshme që shkolla profesionale t’u krijojë atyre: − Mundësi të përshtatshme për të nxënë, pavarësisht nga gjinia, raca, etniteti dhe aftësitë

fizike e mendore;

6

− Lehtësi për të kuptuar mjedisin shoqëror dhe ekonomik, lokal, kombëtar dhe rajonal, si dhe për të qenë të vetëdijshëm për rolin që mund të luajnë në shoqëri;

− Mbështetje për të zhvilluar ndjenjën e sipërmarrjes dhe të disiplinës, kureshtjen intelektuale dhe vlerat morale;

− Kushte për t’u zhvilluar psikologjikisht dhe fizikisht, për të përballuar vështirësitë që do të ndeshin gjatë veprimtarive të ardhshme jetësore dhe profesionale;

− Mundësi për të zhvilluar kompetencat profesionale, të bazuara në njohuritë, shprehitë dhe qëndrimet/vlerat, të mjaftueshme për të lehtësuar punësimin dhe përparimin drejt arsimit dhe aftësimit profesional të mëtejshëm;

− Mbështetje për të çmuar me realizëm vlerat dhe potencialin e tyre, për tu orientuar drejt në drejtimet e karrierës profesionale të ardhëshme dhe për të marrë përgjegjësi në procesin e zhvillimit të tyre të vazhdueshëm personal dhe profesional;

− Mbështetje për të zhvilluar format e bashkëpunimit dhe të besimit të ndërsjellë nëpërmjet përvojës së punës praktike;

− Mundësi për t’u njohur me zhvillimet perspektive të profesionit të tyre, të para këto në kontekstet e integrimit rajonal dhe europian;

− Kushte për t’u njohur me teknologjitë dhe proceset teknologjike aktuale e të perspektivës, në sektorin e teknologjisë kimike;

− Kushte për të njohur dhe për të zbatuar rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit, në përputhje me standardet ndërkombëtare.

3. Grupi të cilit i drejtohet shkollimi Shkollimin për “Teknologji kimike”, niveli I dhe II, mund ta ndjekin të gjithë të rinjtë dhe të rejat të cilët kanë përfunduar me sukses arsimin e detyruar nëntëvjeçar, janë në moshë deri 24 vjeç dhe zotërojnë aftësi shëndetësore (fizike e mendore) të mjaftueshme për të kryer këto nivele shkollimi. Në raste të veçanta, kur kërkesat e nxënësve për të ndjekur këtë shkollim janë më të larta se sa mundësitë reale të shkollave profesionale të veçanta, Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë (MASHT) përgatit udhëzime me kritere të posaçme pranimi në këto shkolla. 4. Mundësitë e shkollimit të mëtejshëm Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin mësimor “Teknologji kimike” në nivelin I, u lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit në nivelin II të këtij profili. Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin mësimor “Teknologji kimike”, niveli II, u lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit në shkallën III (të punonjësit me shkathtësi të larta) në të njëjtin profil mësimor, për të fituar diplomën e maturës, me të drejtë kalimi në shkollimin e lartë universitar. 5. Mundësitë e punësimit Shkollimi për “Teknologji kimike”, niveli I dhe II, , i referohet prodhimit të produkteve të të gjitha llojeve në industrinë kimike që janë aktuale dhe shihen me përparësi për të ardhmen në tregun e Kosovës. Nisur nga kjo, punëtori i industrisë kimike i nivelit I dhe II mund të punësohet në ndërmarrje (firma, kompani) që kryejnë analiza, veprimtari prodhuese në teknologjinë e gomës dhe plastikës, riqarkullimit të mbeturinave, teknologjinë e materialeve ndërtimore, të përpunimit të produkteve të naftës. Me kualifikime të mëtejshme dhe pas një përvoje pune të konsiderueshme, ai mund të krijojë një biznes të vetin në këtë sektor dhe të punësojë të tjerë.

7

II. Kompetencat e fituara nga nxënësit në përfundim të shkollimit Kompetencat e përgjithshme Ndjekja e shkollimit në profilin mësimor “Teknologji kimike”, niveli I, do të zhvillojë te nxënësit një tërësi kompetencash të përgjithshme, të cilat do t’i shërbejnë atij për përvetësimin me efektivitet të programit mësimor, zhvillimin në nivelin e kërkuar të kompetencave profesionale dhe integrimin e mëtejshëm në shoqëri dhe në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Këto kompetenca të përgjithshme do të zhvillohen në një nivel më të lartë gjatë kryerjes së shkollimit për “Teknologji kimike”, niveli II. Kështu, nxënësi do të jetë i aftë: − Të komunikojë në mënyrë korrekte, me shkrim dhe me gojë, për të shprehur mendimet e

ndjenjat e tij dhe për të argumentuar opinionet për çështje të ndryshme. − Të përdorë burime dhe teknika të ndryshme (përfshirë dhe ato të kompjuterizuara) të

mbledhjes dhe të shfrytëzimit të informacioneve të nevojshme për zhvillimin e tij personal dhe profesional.

− Të angazhohet fizikisht, mendërisht dhe emocionalisht në zgjidhjen e situatave të ndryshme problemore që do të ndeshë në kontekstin profesional, personal dhe shoqëror.

− Të manifestojë qasje të një kritike konstruktive ndaj zhvillimeve profesionale, personale dhe shoqërore.

− Të nxitë potencialin e tij të brendshëm për kërkim të vazhdueshëm në drejtim të zgjidhjeve të reja, më efektive dhe më efiçiente.

− Të respektojë rregullat dhe parimet e një bashkëjetese demokratike në kontekstin e integrimeve lokale, rajonale dhe globale.

− Të manifestojë guxim dhe iniciativë në marrjen e përgjegjësisë për të ardhmen e tij. − Të tregojë vetëkontroll në ushtrimin e veprimtarive të tij në kontekstin e pavarësisë në

vendimmarrje. − Të organizojë drejt procesin e të nxënit të tij dhe të shfaqë gatishmërinë e vullnetin për

një të nxënë që zgjat gjithë jetën. − Të respektojë parimet e punës në grup dhe të bashkëpunojë aktivisht në arritjen e

objektivave të pranuara. − Të bëjë vlerësime dhe vetëvlerësime nisur nga kritere të drejta, si bazë për të përmirësuar

dhe çuar më tej arritjet. − Të hulumtojë vetveten dhe rrugët e mundëshme të karrierës profesionale për të bërë

zgjedhje të përshtatëshme të veprimtarive profesionale të ardhëshme. Kompetencat profesionale Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit dyvjeçar në profilin “Teknologji kimike”, niveli I, nxënësi do të jetë i aftë të ushtrojë kompetencat profesionale si më poshtë:

- Lexon dhe interpreton skica dhe vizatime të thjeshta të prodhimeve nga Teknologjia kimike;

- Përdor dhe mirëmban pajisjet, mjetet laboratorike; - Kryen eksperimente të thjeshta në laborator; - Kryen analizat fizike të materialeve kimike; - Përgatit vendin e punës në puntori; - Përgatit tretësira në laborator; - Përfton alkoolet në laborator;

8

- Përgatit mostra - Kryen ndarjen e mbeturinave sipas origjinës. - Mbikqyr procesin e riqarkullimit të termofilisë; - Përdor mjetet dhe pajisjet për përftimin e nënprodukteve dhe produkteve në puntori; - Përfton produkte dhe nënprodukte të ndryshme sipas planit dhe programit në puntori; - Kryen procese ndihmëse për përftimin e nënprodukteve dhe produkteve të ndryshmë në

puntori; - Përgatit mostra të ndryshme në puntori; - Kryen procese ndihmëse për përpunimin e mostrave e nënprodukteve dhe produkteve të

ndryshme në industri; - Përzgjedh pajisjet, mjetet e punës dhe materialet e duhura për kryerjen e analizave të

ndryshme në laborator; - Zbaton rregullat e sigurisë teknikedhe të mbrojtjes se mjedisit;

Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit të mëtejshëm njëvjeçar në profilin mësimor “Teknologji kimike”, niveli II, nxënësi do të rrisë në një shkallë më të lartë nivelin e kompetencave profesionale të fituara në nivelin I, si dhe do të aftësohet të ushtrojë kompetenca të tjera profesionale si më poshtë: - Përgatit skica dhe vizatime te thjeshta të teknologjive përkatëse - Kryen pune te caktuara ne mënyrë eksperimentale - Realizon praktikisht në laborator produkte të caktuara në miniaturë - Kryen llogari të thjeshta teknike - Kryen llogari të thjeshta ekonomike - Kontrollon cilësinë e produkteve eksperimentale - Organizon vendin e punës në profilet gjegjëse të teknologjive

9

III. Plani mësimor për profilin mësimor “Teknologji kimike”, Niveli I e II

Orët javore/vjetore dhe kreditet Niveli I Niveli II

Nr

Lëndët dhe modulet mësimore

Klasa 10 Klasa 11 Klasa 12 A. Lëndët e përgjithshme

(Gjithësej) 16 15 11

1 Gjuhë shqipe dhe letërsi 3 (105) 3 (105) 2 (70) 2 Gjuhë angleze 2 (70) 2 (70) 2 (70)) 3 Matematikë 2 (70) 2 (70) 2 (70) 4 Teknologji e informacionit dhe komunikimit 2 (70) 2 (70) 2 (70) 5 Ekonomia dhe ndërmarrësia 1 (35) 1 (35) 6 Edukatë qytetare 1 (35) - - 7 Edukatë fizike 2 (70) 2 (70) 2 (70) 8 Gjuhë gjermane 1 (35) 1 (35) 9 Psikologji - 1 (35) -

10 Ekonomi - 1 (35) 11 Fizikë 1 (35) 12 Biologji 1 (35) 13 Histori 1 (35) B. Lëndët profesionale

(Gjithësej) 7 (245) 8 (280) 12 (448)

1 Vizatim teknik 1 (35) - - 2 Kimi analitike - 2 (70) - 3 Kimi organike - 2 (70) - 4 Kimia e përgjithshme dhe inorganike 2 (70) - - 5 Teknika e punës në kimi 2 (70) - - 6 Njohja e mallrave - 2 (70) - 7 Mbrojtja e mjedisit 2 (70) - 8 Polimeret - 2 (70) 9 Kimia e mjedisit - - 2 (70)

10 Teknologjia organike - - 2 (70) 11 Makinat aparatet dhe operacionet teknologjike - - 2 (70) 12 E drejta e mjedisit dhe administrimi 2 (70) 13 Ekonomia e riciklimit të mbeturinave 2 (70) 14 Kimi fizike 2 (70) C. Modulet e praktikës profesionale

(Gjithësej) 9(315) 9(315) 9 (315)

1 Përdorimi i pajisjeve dhe enëve laboratorike. 12K (72) - - 2 Përgatitja e një eksperimenti 14K (84) - - 3 Analiza e cilësive fizike të materieve kimike 14K (84) - - 4 Ndarja e mbeturinave sipas prejardhjes së tyre 12.5K(75) - - 5 Përgatitja e tretësirave në laborator - 12.5K(75) - 6 Përftimi i alkooleve - 12.5K(75) - 7 Mallrat dhe përdorimi i tyre - 13.5K(81) - 8 Mbikqyrja e riqarkullimit të termofolisë - 14K(84) - 9 Përdorimi i aparateve dhe pajisjeve - - 12.5K(75)

10

10 Hartimi strategjisë afat shkurtër për mjedisin - - 12.5K(75) 11 Riciklimi i mbeturinave të letrës - - 13.5K(81)

Kinetika e reaksioneve kimike 14K (84) Gjithësej A+B+C 32 (1120) 32 (1120) 32 (1120

IV. Udhëzime për zbatimin e Kornizës së programit mësimor profesional:

Programet e hollësishme të lëndëve të përgjithshme parashtrohen në një dokument të veçantë të MASHT. Javët mësimore sipas klasave: – Klasa 10 – 35 javë; Klasa 11 – 35 javë (niveli I); – Klasa 12 – 35 javë (niveli II). Java mësimore (5 ditë mësimore) përmban 30 – 32 orë mësimore. Një orë mësimore ka 45 minuta. Si njësi e ngarkesës mësimore për praktikat mësimore profesionale do të përdoret krediti (K), i cili do të jetë i barasvlershëm me 6 orë mësimore (1 ditë praktikë mësimore). Rekomandohet që praktikat profesionale të realizohen ditore (6 orë në ditë). Klasa 10: Praktikë – 1,5 ditë në javë dhe Teori – 3,5 ditë në javë Klasa 11: Praktikë – 1,5 ditë në javë dhe Teori – 3,5 ditë në javë Klasa 12: Praktikë – 1,5 ditë në javë dhe Teori – 3,5 ditë në javë Rekomandohet që modulet praktike për çdo vit mësimor, të realizohen në përputhje me radhën e paraqitur në planin mësimor. Shkollat profesionale, në varësi nga kushtet dhe situatat e veçanta në të cilat ndodhen, mund të bëjnë ndryshime të radhës së trajtimit të moduleve mësimore praktike, gjithnjë duke synuar të mos e dëmtojnë procesin e përvetësimit të tyre. Mbështetur në programet e detajuara të lëndëve profesionale, mësimdhënësit e lëndëve teorike profesionale bëjnë planifikimin e njësive mësimore përkatëse. Mbështetur në përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, mësimdhënësit e praktikave profesionale përgatisin plane më të detajuara, ku parashtrohen veprimtaritë praktike konkrete. Njëkohësisht, ata përgatisin instrumentet e vlerësimit për çdo rezultat mësimor të paraqitur në përshkruesit e moduleve. Vlerësimi përfundimtar i nxënësve, në mbarim të secilit prej të dy niveleve të përgatitjes në profilin “Teknologji kimike”, do të organizohet në formë provimesh: Në Nivelin I: Provimi i integruar i përgatitjes praktike që organizohet nga shkolla profesionale. Në Nivelin II: (a) Provimi i integruar për lëndët e teorisë profesionale, që organizohet nga shkolla profesionale, dhe (b) Provimi i integruar për praktikën profesionale që organizohet nga shkolla profesionale. Rezultatet e provimeve do të pasqyrohen në certifikatat përkatëse të përfundimit të shkollimeve profesionale në të dy nivelet e përgatitjes. Modalitetet e procedurave të provimeve përfundimtare, kriteret e vlerësimit të nxënësve me nota dhe të përmbajtjes së certifikatave, përcaktohen me udhëzime të veçanta të MASHT. V. Udhëzime të përgjithshme didaktike Mësuesit e lëndëve teorike profesionale dhe të praktikave profesionale duhet të përzgjedhin dhe përdorin forma dhe metoda mësimdhënieje të tilla që të nxisin sa më shumë të nxënit aktiv të nxënësve dhe të çojnë në krijimin tek ata, të kompetencave sociale e profesionale, të plota dhe të qëndrueshme.

11

E rëndësishme është që planifikimi i mësimdhënies të bazohet në një proces analize fillestare, i cili të marrë parasysh faktorë të tillë të rëndësishëm si, niveli i hyrjes së nxënësve, përmbajtja e hollësishme e lëndëve të teorisë profesionale dhe e moduleve të praktikave profesionale, shkalla e integrimit të tyre, objektivat konkretë që do të arrihen, mundësitë reale që ka shkolla për realizimin e veprimtarive mësimore etj. Për këtë planifikim duhet një bashkëpunim i ngushtë i të gjithë personelit drejtues dhe mësimdhënës të shkollës. Elementi kyç për arritjen e suksesit në një proces të nxëni, është motivimi i nxënësve. Njohja e vazhdueshme e nxënësve me shkallën e përmbushjes së objektivave nga ana e tyre, përbën një mekanizëm të fuqishëm motivimi, i cili duhet të shihet me përparësi nga mësimdhnësit e lëndëve teorike dhe moduleve praktike. Një element tjetër që ndihmon suksesin është integrimi i teorisë me praktikën e profesionit. Parimi i “të nxënit duke bërë” duhet të gjejë vendin e duhur në procesin e të mësuarit në shkollën profesionale që përgatit nxënësit në profesionin Teknologji kimike. Mësimdhënësit duhet të përdorin metoda të tilla të të mësuarit që zhvillojnë jo vetëm njohuritë teorike, shkathtësitë dhe shprehitë praktike të nxënësve, por edhe qëndrimet e tyre ndaj jetës, punës dhe shoqërisë në përgjithësi. Puna në grup dhe Puna me projekte janë dy nga format bazë të organizimit të mësimit (teorik apo praktik) për të zhvilluar kompetencat kyçe, të nevojshme për zgjidhjen e problemeve që kanë të bëjnë me veprimtarinë profesionale, në veçanti, dhe veprimtarinë sociale të qytetarit të ardhshëm, në përgjithësi. Një parim tjetër që duhet respektuar nga mësuesit dhe instruktorët është fakti që të nxënët nuk ndodh vetëm në mjediset e shkollës, por edhe jashtë tyre. Dhënia e detyrave dhe puna kërkimore e pavarur e nxënësve ka një ndikim të dukshëm në formimin e tyre si profesionistë të ardhshëm. Format dhe metodat e të mësuarit janë të shumta e të shumëllojshme dhe mësimdhënësit, në konsultim të ngushtë me njëri-tjetrin, duhet të përzgjedhin ato që janë më të përshtatshme për kontekstin e tyre konkret. Të tilla janë: ligjërata tradicionale, demonstrimi, zgjidhja e problemit teorik, ushtrimi praktik, projektet praktike, veprimtaritë në grupe të vogla etj. Rekomandohet që në përmbajtjet teorike të përdoren kryesisht ligjërata, zgjidhja e problemit teorik dhe demonstrimi, kurse në zbatimin e moduleve praktike të përdoren kryesisht demonstrimi nga mësimdhënësi, praktika e mbikqyrur dhe praktika e pavarur e nxënësve. Projektet praktike, sidomos ato që integrojnë kompetenca të lidhura me shumë aspekte të profesionit, janë një metodë që rekomandohet sidomos në fazat përmbyllëse të shkollimit. Në kushtet e mungesës së mjediseve reale të punës, duhet të synohet krijimi i mjediseve të simuluara të punës. Për sa i përket vlerësimit të nxënësve, rekomandohet të përdoren metoda dhe instrumente vlerësimi që të nxisin përparimin e nxënësve, shmangin subjektivizmin në vlerësim dhe pasqyrojnë arritjet reale të tyre. Me rëndësi është vlerësimi i vazhdueshëm dhe ai përfundimtar, ku format dhe instrumentet e vlerësimit përzgjidhen apo hartohen nga vetë mësimdhënësit. Duhet të synohet vlerësimi i arritjeve i bazuar në kriteret, ku arritjet e nxënësit krahasohen me standardet e paracaktuara dhe të shmanget sa më shumë të jetë e mundur vlerësimi i bazuar në renditjen, ku nxënësit krahasohen me njëri-tjetrin. Format dhe instrumentet e vlerësimit që rekomandohen janë: pyetjet me gojë, pyetjet me shkrim, detyrat me shkrim,vëzhgimi i veprimtarisë së nxënësve, listat e kontrollit, projekte për vlerësim etj. Në veprimtaritë praktike, listat e kontrollit duhet të jenë instrumenti vlerësues që duhet të mbizotërojë. Mësimdhënësi përzgjedh ato që janë më të përshtatshme, duke marrë parasysh kushtet konkrete. Edhe gjatë provimeve përfundimtare në teori profesionale dhe praktikë profesionale, në përputhje me udhëzimet përkatëse të MASHT, duhet të mbizotërojë vlerësimi i kompetencave të punës së nxënësve, që testohen në situata pune reale ose të simuluara.

12

Në përgjithësi, si për mësimdhënien, ashtu edhe për vlerësimin duhet të synohen forma e metoda që e vendosin nxënësin në qendër të veprimtarive mësimore dhe e shndërrojnë rolin e mësimdhënësit nga ligjërues (lektor) i thjeshtë, në një moderator, mbikëqyrës dhe vlerësues i veprimtarisë së nxënësve.

13

Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve profesionale

ARSIMI PROFESIONAL

Teknologji kimike Niveli I dhe II

14

Klasa 10

Programet e lëndëve profesionale

Programi i lëndës

“Vizatim teknik” Lëmi: Kimi teknologji Profili: Teknologjia kimke Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimet e lëndës:

Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të, nxënësi duhet të: - përshkruajë llojet dhe përdorimin e veglave për vizatim teknik; - tregojë standardet ndërkombëtare të vizatimit teknik; - përshkruajë llojet e formateve, të tabelave dhe të vijave që përdoren në vizatim teknik; - realizojë shkrimin teknik standard; - identifikojë simbolet e materialeve në një vizatim; - dallojë shkallët numerike në një vizatim teknik; - dallojë paraqitjet e detajeve të ndryshme në vizatimin teknik;

II. Fondi i orëve të lëndës

35 javë x 1 orë/javë = 35 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Veglat për vizatimin teknik dhe shfrytëzimi i tyre 5 orё a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë rolin dhe rëndësinë e vizatimit teknik për paraqitjen me anë të vizatimit të

trupave dhe të objekteve; - përshkruajë llojet e veglave dhe të letrës për vizatim teknik; - përshkruajë mënyrën e përdorimit të veglave për vizatim teknik; - dallojë vijat sipas formës dhe pozitës. b) Temat e kapitullit - Roli dhe rëndësia e vizatimit teknik - Llojet e vizoreve dhe të lakoreve - Lapsat, gomat, kompaset, këndmatësit - Llojet e letrës për vizatim teknik - Përdorimi i veglave për vizatim

15

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë rëndësinë e lëndës duke ndërlidhur zbatimin e drejtëpërdrejtë të saj në

përditshmërinë profesionale; - shpjegojë veglat dhe letrat për vizatimin teknik dhe shfrytëzimin e tyre; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore; - bëjë prezantimin e ekzemplarëve; - vëzhgojë gjatë kohës së ushtrimeve; - realizojë test dhe provim me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - klasa - veglat për vizatim në tabelë (2 trekëndësha, vizorja me rrotëza, kompasi dhe këndmatësi) - mostra të veglave dhe të letrave të cilat shtjellohen; - shkumësa me ngjyra

Kapitulli 2: Standardet, formatet, tabelat dhe matjet 6 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - tregojë paraqitjen, leximin dhe interpretimin e vizatimeve teknike bazuar në standarde; - përshkruajë llojet e formateve të letrës që përdoren në vizatim teknik; - të përshkruajë mënyrën e realizimit dhe të vendosjes së tabelave në formatet e vizatimit; b) Temat e kapitullit - Njohja me standardet e vizatimeve teknike - Formatet e letrës për vizatim teknik - Tabelat (legjendat) - Matje me vegla të ndryshme c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - Shpjegojë kuptimin e standardet ndërkombëtare, formatet që përdoren, tabelat e ndryshme

dhe mënyrën se si të bëhen matjet; - zhvillojë pyetje dhe përgjigje me nxënësit për të rritur vëmendjen e tyre dhe të gjykuar

për përparimin e tyre; - praktikoje te nxënësit konceptet dhe njohuritë në përmjet ushtrimeve në klasë dhe

detyrave të shtëpisë; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - vlerësojë nxënësit me instrumente të ndryshme vlerësimi dhe me teste me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - veglat për vizatim në tabelë (2 trekëndësha, vizorja me rrotëza, kompasi dhe këndmatësi); - ekzemplarë përkatës; - shkumësa me ngjyra.

16

Kapitulli 3: Llojet e vijave dhe përdorimi i tyre 5 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - përshkruajë llojet dhe përdorimet e vijave të ndryshme në vizatimin teknik; - dallojë llojet e vijave (të plota, të ndërprera, vijën vizë-pikë-vizë, vijën me dorë të lirë); - bëjë kombinime të thjeshta të vijave të ndryshme në një vizatim teknik; - zbatojë rregullat e vizatimit të vijave; - përdorë veglat e duhura për vizatimin e vijave.

b) Temat e kapitullit: - Vijat e plota (të trasha, të holla), të ndërprera (të trasha, të holla), vija vizë – pikë – vizë,

vija me dorë të lirë - Kombinimi i vijave të ndryshme në një vizatim teknik

c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë llojet e vijave duke angazhuar nxënësit që të prezantojnë atë që dinë nga

shkollimi i mëparshëm, duke qartësuar përdorimin e tyre në raste konkrete; - këshillojë nxënësit të vizatojnë në tabelë vijat e llojeve të ndryshme; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore; - bëjë prezantimin e ekzemplarëve; - vëzhgojë gjatë kohës së ushtrimeve; - realizojë test dhe provim me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - klasa; - veglat për vizatim në tabelë (2 trekëndësha, vizorja me rrotëza, kompasi dhe këndmatësi) - shkumësa me ngjyra.

- Kapitulli 4:Materialet dhe simbolizimi i tyre në vizatimin teknik 6 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - Dijë të paraqes grafikisht materialet e ndryshme; - shpjegojëë dhe interpretojë shenjat dhe simbolet e materialeve.

b) Temat e kapitullit: - Paraqitja e materialeve të ndryshme në vizatimin teknik - Simbolizimi i materialeve të ndryshme

c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë materialet dhe shenjëzimin e tyre në vizatimin teknik; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore; - bëjë prezantimin e ekzemplarëve; - vëzhgojë gjatë kohës së ushtrimeve; - realizojë test dhe provim me shkrim.

17

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - veglat për vizatim në tabelë (2 trekëndësha, vizorja me rrotëza, kompasi dhe këndmatësi); - shkumësa me ngjyra. Kapitulli 5: Shkalla numerike në vizatimin teknik 8 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - lexojë, paraqesë dhe interpretojë vizatimet në shkallë të ndryshme të prezentimit; - lexojë, paraqesë dhe interpretojë simbolet e materialeve në shkallë të ndryshme dhe

prezentimin e tyre grafik. b) Temat e kapitullit: - Shkalla natyrore - Shkalla zvogëluese - Shkalla zmadhuese - Përpjestuesit c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë shkallën numerike të vizatimin teknik; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore; - bëjë prezantimin e ekzemplarëve; - vëzhgojë gjatë kohës së ushtrimeve; - realizojë test dhe provim me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - veglat për vizatim në tabelë (2 trekëndësha, vizorja me rrotëza, kompasi dhe këndmatësi); - shkumësa me ngjyra. Kapitulli 6: Paraqitja e detajeve- elementeve në vizatimin teknik 5 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - paraqesë grafikisht detaje të caktuara. b) Temat e kapitullit: - Paraqitja ortogonale e detajeve; - Paraqitja tridimensionale e detajeve. c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi : - Të shpjegojë elementet e caktuara në vizatimin teknik; - Të nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore; - Tëbëjë prezantimin e ekzemplarëve; - Të vëzhgojë gjatë kohës së ushtrimeve; - Të realizojë test dhe provim me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - veglat për vizatim në tabelë (2 trekëndësha, vizorja me rrotëza, kompasi dhe

këndmatësi); - shkumësa me ngjyra.

18

Programi i lëndës “Kimi e përgjithëshme dhe inorganike”

Lëmi: Kimi teknologji Profili: Teknologjia kimike Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimet e lëndës: Në përfundim të lëndës në klasën e 10-të, nxënësi duhet të:

- shpjegojë bazat e kimisë së përgjithëshme - shpjegojë katër ligje themelore të kimisë dhe njehësimet kimike duke u

bazuar në këto ligje. - shpjegojë njehësimet e formulave kimike duke u bazuar në përbërjen sasiore

të elementeve në komponime kimike. - dallojë modelin planetar dhe kuantiko-valor të atomit dhe parimet e ndërtimit

të sistemit periodik të elementeve. - dallojë tipet kryesore të lidhjeve kimike dhe procesin e formimit të tretësirave

të ndryshme. - shpjegojë veçoritë dhe karakteristikat për acidet, bazat, kripërat dhe teoritë e

ndryshme të acideve dhe bazave. - shpjegojë efektin termik të reaksioneve kimike, faktorët që ndikojnë në

shpejtësinë e reaksioneve kimike. - shpjegojë proceset kryesore elektrokimike gjatë oksidoreduktimit. - dallojë mënyrën e formimit të hidrureve, oksideve, ujit dhe peroksidi të

hidrogjenit. - përshkruajë mënyrën e përhapjes së metaleve në natyrë dhe mënyrën e

përftimit të tyre - tregojë vetitë fizike dhe kimike të borit dhe aluminit, prftimin dhe

përdorimin. - shpjegojë mënyrat e përftimit të elemeneteve halogjene, vetitë dhe

kompoonimet e tyre. - shpjegojë mënyrat e përftimit të azotit, amoniakut, acidit nitrik, plehrave

azotik dhe fosforik dhe rëndësinë e këtyre komponimeve në industri. - dijë modifikimet alotropike të karbonit, vetitë e silicit dhe komponimet

kryesore të kallajit dhe plumbit. - dallojë vetitë e elementeve kalimtarë, mënyrën e përftimit të komponimeve

kryesore të bakrit zinkut, merkurit kromit, manganit dhe hekurit. II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Bazat e kimisë së përgjithëshme 12 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë rëndësinë e lëndës “Kimi e përgjithëshme dhe inorganike” për lëmin kimi

teknologji;

19

- përshkruajë qëllimet e lëndës “Kimi e përgjithëshme dhe inorganike”për lëmin kimi teknologji.

- dallojë zbatime të ndryshme të ligjieve themelore nga Kimia e përgjithëshme dhe inorganike.

b) Temat e kapitullit: - Ligji i Prustit; - Ligji i Daltonit; - Zbatueshmëria dhe njehsimet; - Nocioni për materien. Gjendja agregate e materjeve dhe karakteristikat e tyre; - Përbërja e korës së tokës. Atmosfera; - Ligji i Gej Lisakut-ut; - Ligji i Avogadros; - Zbatimi dhe njehësimet e masës së molit.Vëllimi i molit dhe numri i Avogadros;

c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë ligjet themelore të kimisë; - zhvilloj diskutime dhe pyetje përgjigje me nxënës në lidhje më ligjet themelore të kimisë; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me anë të punës në grupe; - bëjë prezentimin sa më të afërt edhe në laboratorium; - bëjë test me shkrim. d) Kushtet për realizmin e kapitullit: - pankartat për konkretizimin e mësimit; - grafoskopi; - folie; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra; - makina dore. Kapitulli 2: Njehësimet stekiometrike në bazë të formulave kimike 6 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - Dijë njehsimet stekiometrike - Shpjegojë gjetjen e formulave kimike nga përbërja stekiometrike - Dijë logaritjen e përbërjes së elementeve nga formula kimike b) Temat e kapitullit:

- Njehësimi i formulave të komponimeve kimike në bazë të përbërjes sasiore. - Njehësimi i përbërjes përqindore të elementeve në komponim. - Njehësimi i përbërjes sasiore të elementeve në sasinë e dhënë të komponimit në bazë

të formulës. c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë njehsimet e formulave në bazë të përbërjes sasiore, përbërjes përqindore etj; - Zhvilloj diskutime dhe pyetje përgjigje me nxënës në lidhje më njehsimet e formulave në

bazë të përbërjes sasiore, përbërjes përqindore etj;

20

- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me anë të punës në grupe; - bëjë prezentimin sa më të afërt edhe në laboratorium; - bëjë test me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. Kapitulli 3: Struktura e atomit 9 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë strukturën e atomit - dijë mbi nivelet energjetike, nën nivelet energjetike dhe orbitalet - tregojë se cila është lidhja në mesë të sistemit periodik dhe elementeve kimike - dijë mbi parimet e ndërtimit të sistemit periodik dhe elementeve b) Temat e kapitullit:

- Modeli i atomit të Borit. - Baza mekaniko-valore e modelit të atomit, nivelet energjetike, nënnivelet dhe

orbitalet. - Parimi i ndërtimit të sistemit periodik të elementeve. - Lidhëshmëria e sistemit periodik të elementeve dhe struktura e atomit.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë modelin e atomit sipas Borit si dhe bazat mekaniko valore të modelit të atomit; - Zhvilloj diskutime dhe pyetje përgjigje me nxënës në lidhje me modelin e atomit sipas

Borit si dhe bazat mekaniko valore të modelit të atomit; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me anë të punës në grupe; - bëjë prezentimin sa më të afërt edhe në laboratorium; - bëjë test me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - grafoskopi; - pankartat për konkretizimin e mësimit; - folie; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. Kapitulli 4: Tipet e lidhjeve kimike 12 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të dijë: − shpjegojë dhe dallojë tipet e lidhjeve kimike, − tregojë veçoritë e proceseve kimike. − shpjegojë tretësirat

21

b) Temat e kapitullit: - Energjia jonizuese, afiniteti ndaj elektronit, elektronegativiteti. - Lidhja jonike, vetitë e komponimeve jonike, rrjeti kristalor jonik. - Lidhja kovalente, vetitë e komponimeve kovalente. - Natyra bipolare e ujit, momenti dipolar i ujit, forcat ndërmolekulare, lidhja

hidrogjenore, lidhja koordinative. - Lidhja metalike, vetitë e përbashkëta të metaleve. - Tretësirat e vrazhda disperzive, formimi dhe vetitë, tretshmëria. - Ndryshimet energjetike gjatë procesit të tretjes, paraqitja e përbërjes sasiore të

tretësirës-përqendrimi sasior i tretësirës. - Shpërbashkimi elektrolitik, elektrolitët dhe joelektrolitët. -

c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë dhe të nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me anë të punës në grupe; - tregojë prezentimin në mënyrë sa më të afërt nëpërmjet vizatimeve dhe fotografive; - tregojë prezentimin e këtyre fenomeneve sa është e mundur në laborator; - bëjë test me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - grafoskopi; - pankartat për konkretizimin e mësimit; - folie; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra; - paisje laboratorike. Kapitulli 5: Klasifikimi i komponimeve inorganike 14 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë veçoritë e acideve; - shpjegojë veçoritë e bazave - shpjegojë veçoritë e kripërave dhe teoritë e ndryshme të acideve dhe bazave. b) Temat e kapitullit: - Oksidet, ndarja, përftimi dhe vetitë. - Bazat, vetitë dhe përftimi. - Acidet, përftimi dhe vetitë. - Nocioni i pH. - Teoria protolitike e acideve dhe bazave. - Kriprat, ndarja, përftimi dhe vetitë. - Komponimet komplekse struktura dhe vetitë. - Shkalla e shpërbashkimit. - Elektrolitët e fortë dhe të dobët. - Elektrolitët amfotern.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësuesi:

- shpjegojë kuptimin, rastet e përdorimit të komponimeve komplekse dhe elektrolitët;

22

- përdorë shembuj konkretë të përdorimit të komponimeve komplekse dhe elektrolitët; - përdorë tabela konkretizuese të mësimit. - zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me komponimet

komplekse dhe elektrolitët; - përdorë tabela konkretizuese të mësimit. -

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - grafoskopi; - pankartat për konkretizimin e mësimit; - folie; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra; - pajisjet laboratorike. Kapitulli 6: Proceset kimike 7 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - Dijë efektin termik të reaksioneve kimike. - Shpjgojë faktorët që ndikojnë në shpejtësinë e reaksioneve kimike.

b) Temat e kapitullit:

- Ndryshimet energjetike gjatë reaksioneve kimike, reaksionet egzotermike dhe endotermike. - Efekti termik i reaksioneve kimike. Nxehtësia e krijimit të komponimit. - Reaksionet jonike. - Neutralizimi. - Hidroliza e kripërave. - Shpejtësia e reaksioneve kimike. Ndikimi i natyrës së reaktantit, përqendrimit, temperatures

dhe katalizatorit në shpejtësinë e reaksionit kimik. - Njehësimet stekiometrike në bazë të barazimeve kimike. - Njehësimet në bazë të barazimeve kimike me substanca të pastërta. - Njehsimet në bazë të barazimeve kimike me substanca jo të pastërta. - Njehësimet me substanca në tretësira të përbërsve të ndryshëm.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë kuptimin e efektit termik, neutralizimit, hidrolizës, njehsimet stehiometrike etj; - përdorë shembuj konkretë të efektit termik, neutralizimit, hidrolizës, njehsimet

stehiometrike etj; - përdorë tabela konkretizuese të mësimit. - zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me kuptimin e efektit

termik, neutralizimit, hidrolizës, njehsimet stehiometrike, etj. d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - grafoskopi; - pankartat për konkretizimin e mësimit; - folie; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra.

23

Kapitulli 7: Proceset Elektrokimike 5 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë dhe përshkruajë rëndësinë e proceseve elektrokimike - dijë mësoj efektin e korozionit - dijë mbi pastërtin e metaleve me elektrolizë.

b) Temat e kapitullit:

- Proceset oksidoredukuese. - Potencialet redoks. - Radha elektrokimike e elementeve. - Korozioni dhe mbrojtja nga korozioni. - Elektroliza.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësuesi të:

- shpjegojë kuptimin proceset oksido reduktuese, korozonin dhe mbrojtjen nga korrozioni si dhe elektrolizën;

- përdorë shembuj nga proceset oksido reduktuese, korozonin dhe mbrojtjen nga korrozioni si dhe elektrolizën;

- përdorë tabela konkretizuese të mësimit. - zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me proceset oksido

reduktuese, korozonin dhe mbrojtjen nga korrozioni si dhe elektrolizën; -

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - grafoskopi; - pankartat për konkretizimin e mësimit; - folie; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. Kapitulli 8: Elementet dhe komponimet 5 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë mënyrën e formimit të hidrureve, - shpjegojë mënyrën e formimit të Oksideve, ujit dhe peroksidit të hidrogjenit - shpjegojë mënyrën e përhapjes së metaleve në natyrë dhe mënyrën e përfitimit të tyre. b) Temat e kapitullit: - Hidrogjeni, përftimi, vetitë dhe përdorimi. - Hidruret. - Oksigjeni, përftimi, vetitë dhe përdorimi. - Uji, përhapja, vetitë dhe rëndësia. Peroksidi i hidrogjenit. - Shkëmbinjtë. Xehet. Mineralet. - Sistemet kristalore. - Metodat e përgjithshme për përftimin e metaleve c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësuesi të:

24

- shpjegojë kuptimin e hidrogjenit, hidrureve, oksigjenit, ujit, vetitë dhe rëndësinë e tyre, shkëmbinjët, xehet dhe mineralet;

- përdorë shembuj konkretë të përdorimit të hidrogjenit, hidrureve, oksigjenit, ujit, shkëmbinjëve, xeheve dhe mineralevet;

- zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me e hidrogjenit, hidrureve, oksigjenit, ujit, vetitë dhe rëndësinë e tyre, shkëmbinjët, xehet dhe mineralet;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - grafoskopi; - pankartat për konkretizimin e mësimit; - folie; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra.

25

Programi i lëndës

“Teknika e punës në kimi” Lëmi: Kimi teknologji Profili: Teknologjia kimike Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimet e lëndës:

Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të, nxënësi duhet të: - dijë llojet dhe përdorimin e pajisjeve për punën në laborator; - dijë dhe zbatojë standardet ndërkombëtare të mbrojtjes në punë; - shpjegojë dhe përshkruajë llojet e epajisjeve laboratorike; - dijë dhe demonstrojë mënyrat e matjeve pajisjet laboratorike; - dijë metodat e matjes me instrumentet matëse në laborator; - shpjegojë dhe identifikojë simbolet e e materjeve të rezikshme në laborator ; - tregojë dhe dallojë shkallët e rrezqeve në laborator; - dijë të përshkruajë dimensionimin e pajisjeve në laborator; - dijë të përshkruajë metodologjin e punës për cdo operacion në laborator; - tregoj dhe familjarizohet me pjisjet dhe punën në laborator; - dijë dhe përvetësoj përgatitjen e pjesve ndihmëse të instrumenteve në laborator; - tregojë përfundimisht se është i gatshëm për kryerjen e punëve në laborator II. Fondi i orëve të lëndës

35 javë x 2 orë/javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Udhëzime të përgjithshme për punë në laboratorin e kimisë 25 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë rolin dhe rëndësinë e punës në laborator - dijë dhe përshkruajë llojet e pajisjeve të cilat nevoiten për kryerjen e punëve në laborator; - shpjegojë përshkruajë mënyrën e përdorimit të pajisjeve laboratorike; - dijë ruajtjen dhe rrezikshmërin nga reagjentët kimik në laborator. b) Temat e kapitullit

- Masat e sigurisë gjatë punës. - Laboratori kimik. - Kushtet e punës. - Vendi i punës. - Mbrojtja kimiko-higjenike në laborator. - Shkaqet e rezikut nga lëndimet. - Faktorët subjektiv të lëndimeve në punë. - Masat mbrojtëse.

26

- Faktorët objektiv të lëndimeve në punë. - Masat mbrojtëse. - Rreziku nga rryma elektrike dhe mbrojtja. - Rreziku nga zjarri dhe mbrojtja. - Rreziku nga lëndimet mekanike dhe mbrojtja. - Nihma dhe vetëndihma. - Llojet e zjarreve dhe mënyra e fikjes së tyre. - Apartet për shuarjen e zjarrit.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë rëndësinë e lëndës duke ndërlidhur zbatimin e drejtëpërdrejtë të saj në

përditshmërinë profesionale; - shpjegojë pajisjet laboratorike dhe reagjentët kimik si dhe shfrytëzimin e tyre; - përdorëmetoda për aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore; - zhvillojëë prezantimin e pajisjeve laboratorike; - vëzhgojë gjatë kohës së ushtrimeve; - realizojë test dhe provim me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - laboratori; - pajisjet laboratorike; - reagjentët kimik; - pajisjet tjera ndihmëse për sigurin në laborator.

Kapitulli 2: Paisjet dhe bazat e teknikës laboratorike 25 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të : - shpjegojë dhe dijë mënyrën e përcaktimit të shkallës së pastërtisë dhe përdorimit të

reagjentëve kimik - tregojë mënyrën e përgatitjes së gypave dhe kapilarëve të qelqit. b) Temat e kapitullit

- Kemikalijet dhe reagjentët. - Shkalla e pastërtisë dhe paketimi. - Reagjentët dhe bombolët e reagjentëve. - Pastrimi dhe mirëmbajtja e veglave dhe enëve laboratorike. - Përpunimi i qelqit dhe tapave laboratorike. - Përgatitja e gypave të qelqit për aparaturë dhe shpërlarësve. - Imtësimi, tretja, fundrrimi, dekantimi, filtrimi dhe shpërlarja. - Mjetet e nevojshme për këto veprime. - Reagjentët bazik dhe specifik kimik, - Sjellja e substancave gjatë nxemjes. -

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojëë me nxënës standardet ndërkombëtare, dhe mënyrën se si të bëhen matjet ; - dijë të nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore; - vëzhgojë gjatë kohës së ushtrimeve; - realizojë pyetje gojore.

27

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - laboratori; - pajisjet laboratorike; - reagjentët kimik; - pajisjet tjera ndihmëse për sigurin në laborator.

Kapitulli 3: Peshojat dhe matja 20 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë dhe dijë mënyrën e matjes me peshojë teknike; - dijë dhe shpjegojë mënyrën e matjes me peshojë analitike; - shpjegojëdhe dijë mënyrën e matjes me peshojë elktrike;

b) Temat e kapitullit: - Matja e substancave të ngurta; - Matja e substancave të gazëta; - Vegëlat e nevojshme për matjen e vëllimit të lëngjeve, menzura, piknometri, poçi për

matje, enët normale; - Peshoja teknike; - Peshoja analitike; - Peshoja elektrike.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë matjen e substancave të ngurta dhe të gazëta, veglat për matjen e vëllimit të

lëngjeve duke qartësuar përdorimin e tyre në raste konkrete; - mësoj nxënësvë përdorimin e peshojave teknike, analitike dhe elektrike. - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore; - vëzhgojë gjatë kohës së ushtrimeve; - realizojë test dhe provim me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - laboratori; - pajisjet laboratorike; - reagjentët kimik; - pajisjet tjera ndihmëse për sigurin në laborator.

28

Programi i lëndës

“Mbrojtja e mjedisit”

Lëmi: Kimi teknologji Profili: Teknologjia kimike Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimi i lëndës: Në përfundim të lëndës në klasën e 10-të, nxënësi duhet të: - dijë njohurit e përgjithshme për mjedisin; - dijë njohuri të përgjithëshme për ndotësit kryesor; - shpjegojë mbrojtjen e resurseve mjedisore; - shpjegojë ndikimi i prodhimtarisë në ndotjen e mjedisit; - shpjegojë dilemat mjedisore, shtimi i prodhimit apo mjedisi i shëndoshë; - tregojë cilët janë ndotësit kryesorë te ajri; - dijë ndotësit kryesorë të ujrave ; - dijë ndotësit e tokës; - shpjegojë treguesit e gjendjes së mjedisit; - shpjegojë pasojat nga ndotja e burimeve mjedisore; - dijë shtimin e popullësisë ne vendë dhe në botë krahasimi; - dijë migrimin fshat-qytet, kaosi urbanistik; - shpjegoj shkaqet dhe pasojat e migrimit fshat qytet; - dijë rolin e komunitetit për mbrojtjen e mjedisit; - dijë çështjen e menaxhimit të mbeturinave; - shpjegojë mbeturinat e rrezikshme, menaxhimi i tyre; - dijë riciklimin e mbeturinave; - shpjegojë kompostimin e mbeturinave; - tregojë rëndësin ekonomike dhe mjedisore e riciklimit dhe e kompostimit të mbeturinave; - dijë monitorimin e ajrit, ujit dhe tokës; - Analizat kimike dhe biologjike të ujërave; - shpjegojë konventat ndërkombëtare lidhur me mbrojtjen e mjedisit; - dijë planifikimin e aktiviteteve mjedisore - shpjegojë përdorimin e mjteve edukative, ndërgjegjësusese.


35 x 2 orë/javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Bazat e mbrojtjes së mjedisit 4 orë a) Qëlimet e kapitullit: Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësi duhet të: - shpjegojë nocionin e përgjithshëm për mjedisin - shpjegojë kuptimin dhe llojete ndotësve kryesor - shpjegojë mënyrat e mbrojtjes së resurseve mjedisore

29

b) Temat e kapitullit - Kuptimi i përgjithshëm për mjedisin - Kuptimi i përgjithshëm për ndotësit kryesor - Mbrojtja e resurseve mjedisore c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të:

- shpjegojë njohuritë e përgjithëshme për mjedisin, ndotësit kryesor dhe mbrojtjen e resurseve mjedisore;

- përdorë shembuj konkretë për njohuritë e përgjithëshme për mjedisin, ndotësit kryesor dhe mbrojtjen e resurseve mjedisore;

- përdorë tabela konkretizuese të mësimit. - zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje njohuritë e

përgjithëshme për mjedisin, ndotësit kryesor dhe mbrojtjen e resurseve mjedisore;

d) Kushtet për realizmin e kapitullit - grafoskopi; - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. Kapitulli 2: Ndikimi i aktiviteteve të njeriut në cilësinë e mjedisit 12 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë ndikimin e prodhimtarisë në ndotjen e mjedisit; - shpjegojë dilemat mjedisore, shtimin e prodhimit apo mjedisin e shëndoshë. b) Temat e kapitullit

- Ndikimi i prodhimtarisë në ndotjen e mjedisit; - Dilemat mjedisore, shtimi i prodhimit apo mjedisi i shëndoshë b) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë ndikimin e prodhimtarisë në ndotjen e mjedisit; - përdorë shembuj konkretë të ndikimit te prodhimtarisë në ndotjen e mjedisit; - përdorë tabela konkretizuese të mësimit. - zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje ndikimin e prodhimtarisë

në ndotjen e mjedisit.

c) Kushtet për realizimin e kapitullit - grafoskopi; - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra.

30

Kapitulli 3: Burimet kryesore të mjedisit jetësor 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - dallojë dhe shpjegojë ndotësit kryesorë te ajrit; - dallojë dhe shpjegojë ndotësit kryesorë të ujërave; - dallojë dhe shpjegojë ndotësit e tokës; - dallojë dhe shpjegojë treguesit e gjendjes së mjedisit - dallojë dhe shpjegojë pasojat nga ndotja e burimeve mjedisore. b) Temat e kapitullit - Ndotësit kryesorë te ajrit; - Ndotësit kryesorë të ujërave; - Ndotësit e tokës; - Treguesit e gjendjes së mjedisit; - Pasojat nga ndotja e burimeve mjedisore. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë ndotësit kryesorë të ajrit, tokës si dhe pasojat nga burimet mjedisore; - përdorë shembuj konkretë të ndotësve kryesorë të ajrit, tokës si dhe pasojat nga burimet

mjedisore; - përdorë tabela konkretizuese të mësimit. - zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me ndotësit kryesorë të

ajrit, tokës si dhe pasojat nga burimet mjedisore d) Kushtet për realizimin e kapitullit - grafoskopi; - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. Kapitulli 4: Shtimi i popullsisë dhe mjedisi 12 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të dijë: - shpjegojë shtimi i popullësisë ne vendë dhe në botë krahasimi - dallojë migrimi fshat-qytet, kaosi urbanistik. - shpjegojë shkaqet dhe pasojat e migrimit fshat qytet - tregojë rolin e komunitetit për mbrojtjen e mjedisit b) Temat e kapitullit

- Shtimi i popullësisë ne vendë dhe në botë krahasimi - Migrimi fshat-qytet, kaosi urbanistik. - Shkaqet dhe pasojat e migrimit fshat qytet - Roli i komunitetit për mbrojtjen e mjedisit

31

b) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë dhe dijë mbi shtimin e popullsisë, migrimit fshat qytet; - përdorë shembuj konkretë mbi shtimin e popullsisë, migrimit fshat qytet; - përdorë tabela konkretizuese të mësimit. - zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me mbi shtimin e

popullsisë, migrimit fshat qytet etj. . c) Kushtet për realizimin e kapitullit - grafoskopi; - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. Kapitulli 5: Mbeturinat si problem mjedisor 8 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të dijë: - tregojë çështjen e menaxhimit të mbeturinave; - shpjegojë mbeturinat e rrezikshme, menaxhimi i tyre; - shpjegojë procesin e riciklimit të mbeturinave; - tregojë procesin e kompostimin e mbeturinave; - shpjegojë rëndësinë ekonomike dhe mjedisore e riciklimit dhe e kompostimit të

mbeturinave. b) Temat e kapitullit

- Menaxhimit të mbeturinave; - Mbeturinat e rrezikshme, menaxhimi i tyre; - Riciklimi i mbeturinave; - Kompostimi i mbeturinave; - Rëndësia ekonomike dhe mjedisore e riciklimit dhe e kompostimit të mbeturinave b) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë kuptimin mbi menaxhimin e mbeturinave si dhe riciklimin e tyre; - përdorë shembuj konkretë mbi menaxhimin e mbeturinave si dhe riciklimin e tyre; - përdorë tabela konkretizuese të mësimit. - zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje mbi menaxhimin e

mbeturinave si dhe riciklimin e tyre. c) Kushtet për realizimin e kapitullit - grafoskopi; - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra.

32

Kapitulli 6: Monitorimi i burimeve mjedisore 12 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - tregojë mënyrat e monitorimi të ajrit; - tregojë mënyrat e monitorimi të ujërave; - shpjegojë analizat kimike dhe biologjike të ujërave; - dallojë treguesit e degradimit të tokës.

b) Temat e kapitullit - Monitorimi i ajrit; - Monitorimi i ajrit të mbrendshëm, punëtori; - Monitorimi i ujërave; - Analizat kimike dhe biologjike të ujërave; - Tregusi i degradimit të tokës. b) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë kuptimin mbi monitorimin e ajrit, ujit dhe tokës si dhe treguesit e degradimit të

tokës; - përdorë shembuj konkretë mbi monitorimin e ajrit, ujit dhe tokës si dhe treguesit e

degradimit të tokës; - përdorë tabela konkretizuese të mësimit. - të organizojë teste me shkrim. c) Kushtet për realizimin e kapitullit - grafoskopi; - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. Kapitulli 7: Konventat, protokollet dhe ligjet për mbrojtjen e mjedisit 6 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - tregojë konventat ndërkombëtare lidhur me mbrojtjen e mjedisit; - shpjegojë strategjitë dhe planet e veprimit. b) Temat e kapitullit - Konventat ndërkombëtare lidhur me mbrojtjen e mjedisit; - Stratexhitë dhe planet e veprimit.

b) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegojë konventat ndërkombëtare lidhur me mbrojtjen e mjedisit; - të shpjegoj stratexhite dhe planet e veprimit për mbrojtjen e mjedisit;

33

c) Kushtet për realizimin e kapitullit - grafoskopi; - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. Kapitulli 8: Format e ndërgjegjësimit për mjedisin 6 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të dijë:

- dallojë mënyrat e vëzhgimit e resurseve mjedisore - dallojë mënyrat e planifikimin e aktiviteteve mjedisore - dallojë mënyrat e përdorimi i mjteve edukative, ndërgjegjësusese

b) Temat e kapitullit - Vëzhgimin e resurseve mjedisore - Planifikimin e aktiviteteve mjedisore - Përdorimi i mjteve edukative, ndërgjegjësusese b) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegojë si të vëzhgohën resurset natyrore; - të shpjegoj si të përdorën mjetet edukative ndërgjegjësuese për mbrojtjen e mjedisit. c) Kushtet për realizimin e kapitullit - grafoskopi; - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra.

34

Klasa 10

Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale

PËRSHKRUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE “Përdorimi i pajisjeve dhe enëve laboratorike”

Lëmi: Kimi teknologji Profili: Teknologjia kimike Niveli: I Klasa: 11 Numri i modulit

1

Qëllimi i modulit

Një modul që i pajis nxënësit me aftësi praktike për të përdorur, mirëmbajtur pajisjet dhe enët laboratorike në punëtori, laborator.

Kohëzgjatja e modulit

12 kredi (72 orë)

Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja

RM 1 Nxënësi kryen procese parapërgatitore për përgatitjen e pajisjeve dhe enëve të ndryshme në laboratorin kimik. Përmbajtja - Parapërgatitja e peshoreve. - Parapërgatitja e digestorit. - Parapërgatitja e reshos. - Parapërgatitja e furrave. - Parapërgatitja e tersave. - Parapërgatitja e Sterilizatorëve. - Parapërgatitja e Aparatit te Kipit . - Parapërgatitja e Sitave. - Parapërgatitja e presave te ndryshme. - Parapërgatitja e flakëhedhësvet. - Parapërgatitja e eksikatorëvet - Parapërgatitja e destilatorëvet - Parapërgatitja pastrimi dhe mirëmbajtja e peshoreve - Parapërgatitja mbrojtja dhe sigurimi gjatë punës në

laboratorë.

RM 2 Nxënësi përdor pajisjet dhe enët në laboratorin kimik

Përmbajtja - përgatitjen e peshojave, - përgatitja e peshoreve. - përgatitja e digestorit. - përgatitja e reshos. - përgatitja e furrave. - përgatitja e tersave. - përgatitja e Sterilizatorëve.

35

- përgatitja e Aparatit te Kipit . - përgatitja e Sitave. - përgatitja e presave te ndryshme. - përgatitja e flakëhedhësvet. - përgatitja e eksikatorëvet - përgatitja e destilatorëvet - përgatitja pastrimi dhe mirëmbajtja e peshoreve - përgatitja mbrojtja dhe sigurimi gjatë punës në laboratorë.

Procedurat e vlerësimit

Realizim i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit. Me poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren: RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit

RM 1 IV Pyetje-pergjigje me gojë dheVëzhgim me listë kontrolli.

KR Nxënësi duhet të:

- përgatisë peshoren për punë sipas udhëzimit në laborator

- përgatisë digestorin për punë sipas udhëzimit në laborator;

- përgatisë reshon për punë sipas udhëzimit në laborator;

- përgatisë furrën për punë sipas udhëzimit në laboratorë

- përgatisë terset për punë sipas udhëzimit në laborator.- përgatisë sterilizatorët për punë sipas udhëzimit në

laborator. - përgatisë Aparatin e Kipit për punë sipas udhëzimit në

laborator për punë sipas udhëzimit në laborator. - përgatisë sitat për punë sipas udhëzimit në laborator. - përgatisë presat e ndryshme. - përgatisë e flakëhedhësvet. për punë sipas udhëzimit

në laborator; - përgatisë eksikatorët - përgatisë destilatorët - përgatisë pastrimin dhe mirëmbajtja e peshoreve - Parapërgatitja mbrojtja dhe sigurimi gjatë punës në

laborator.

RM 2 IV Vëzhgim me listë kontrolli.

KR Nxënësi duhet të dijë:

- Mënyrën e përcaktimit të shkallës së pastërtisë dhe

36

përdorimit të reagjentëve kimik - Mënyrën e përgatitjes së gypave dhe kapilarëve të qelqit.


KR Nxënësi duhet të mësojë:

- Mënyrën e matjes me peshojë teknike, - Me peshojë analitike dhe - Me peshojë elektrike

Metodat e rekomanduara të të mësuarit

- Ky modul duhet të realizohet në laboratoret e shkollës. Rekomandohet të organizohen vizita njohëse në fabrikat të afërta të cilat posedojn laboatore që kryejn analiza të përafërta më planprogramin gjegjës.

- Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë ilustrimet dhe të demonstrojë konkretisht punën në laboraorë.

- Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete, në mbështetje të përvetësimit të njohurive që trajton moduli. Ata duhet të nxiten të diskutojnë në lidhje me rastet e ndryshme që paraqiten.

- Gjate vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i demonstrimit praktik të aftësive të fituara nga ata.

Baza materiale e domosdoshme

Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, pajisjet dhe materialet e mëposhtme: - laboratori; - pajisjet laboratorike; - enët laboratorike - reagjentët kimik; - pajisjet tjera ndihmëse për sigurin në laborator.

37

PËRSHKRUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE

“Përgatitja e një eksperimenti” Lëmi: Kimi teknologji Profili: Teknologjia kimike Niveli: I Klasa: 11 Numri i modulit

2

Qëllimi i modulit

Një modul që i pajis nxënësit me aftësi praktike për përgatitjen e një eksperimenti.


12 kredi (70 orë)


RM 1 Nxënësi kryen procese parapërgatitore për përgatitjen e një eksperimenti në laboratorin kimik.

Përmbajtja - Parapërgatitë procedurat për kryerjen e një eksperimenti - Planifikon kohën se si do ta kryej eksperimentin - Parapërgatitë aparaturat gjegjëse për kryerjen e

eksperimentit - Parapërgatit enët gjegjëse për kryerjen e eksperimentit

RM 2 - përgatitë procedurat për kryerjen e një eksperimenti

- Planifikon kohën se si do ta kryej eksperimentin - përgatitë aparaturat gjegjëse për kryerjen e eksperimentit - përgatit enët gjegjëse për kryerjen e eksperimentit



RM 1 IV Pyetje-përgjigje me gojë dhe Vëzhgim me listë kontrolli.


- përgatis dhe të dijë rregullat themelore të sjelljes me enët laboratorike në laboratorin e kimisë gjatë kryerjes së një eksperimenti. - Shkaqet e rrezikut nga lëndimet dhe masat mbrojtëse gjatë kryerjes së një eksperimenti. - Mënyrën e përdorimit të paisjeve për shuarjen e

38

zjarrit gjatë kryerjes së një eksperimenti.


KR - Nxënësi duhet të mësojë:

- Përzgjedhjen e drejtë të pajisjeve dhe enëve për kryerjen e një eksperimenti - Përdorimin e drejt të instrumenteve matëse gjatë kryerjes së një eksperimenti - të respektoj rregullat e mbrojtjes në punë dhe rujtjes së mjedisit.


KR - Nxënësi duhet të:

- Analizoj kryerjen e eksperimentit - Përdorimin e procedurave dhe rregullave të punës gjatë

kryerjes së një eksperimenti - të respektoj rregullat e mbrojtjes në punë dhe rujtjes së

mjedisit. Metodat e rekomanduara të të mësuarit

- Ky modul duhet të trajtohet në laboratore të shkollës. Rekomandohet të organizohen vizita njohëse në laboratoret e fabrikave më të afërta.

- Mësuesi duhet të përdorë sa më shume ilustrimet dhe demonstrimet konkrete gjatë punës në laborator.

- Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete, në mbështetje të përvetësimit të njohurive që trajton moduli. Ata duhet të nxiten të diskutojnë rastet e ndryshme që paraqiten gjatë kryerjes së një eksperimenti

- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i demonstrimit praktik të aftësive të fituara tek ata gjatë kryerjes së një eksperimenti.


Për realizimin sa më të mirë të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjedisi, veglat, pajisjet, enët laboratorike dhe materialet e mëposhtme: - Laboratori; - Markera 0,5 mm; - Shkumësa me ngjyra - Reagjent kimik - Pajisjet laboratorike - Mjetet e mbrojtjes në punë).

39


“Analiza e cilësive fizike të materieve kimike” Lëmi: Kimi teknologji Profili: Teknologjia kimike Niveli: I Klasa: 11 Numri i modulit

3

Qëllimi i modulit

Një modul që i pajis nxënësit me aftësi praktike mbi cilësitë fizike të materieve kimike.


14 kredi (84 orë)


RM 1 Nxënësi kryen procese parapërgatitore në përcaktimin e cilësive fizike në një laboratorë kimik. Përmbajtja - Parapërgatitjet për matjen e temperaturës; - Parapërgatitjet për matjen e shtypjes; - Parapërgatitjet për matjen e lagëshisë relative;

RM 2 - Nxënësi përdor pajisjet dhe enët në laboratorin kimik për përcaktimin e cilësive fizike.

Përmbajtja - përgatitjet për matjen e temperaturës; - përgatitjet për matjen e shtypjes; - përgatitjet për matjen e lagështisë relative




KR Nxënësi duhet të mësojë:

- Rregullat themelore të sjelljes me enët laboratorike në laboratorin e kimisë gjatëmatjes së temperaturës. - Shkaqet e rrezikut nga lëndimet dhe masat mbrojtëse gjatë kryerjes së distilimit të ujit. - Mënyrën e përdorimit të paisjeve për shuarjen e

40

zjarrit gjatë punës në laborator.


KR - Nxënësi duhet të mësojë:

- Përzgjedhjen e drejtë të pajisjeve dhe enëve për matjen e temperaturës. - Përdorimin e drejt të instrumenteve matëse gjatë matjes së shtypjes, - të respektoj rregullat e mbrojtjes në punë dhe rujtjes së mjedisit.



- Analizoj mirë kryerjen e eksperimentit. - Përdorimin e procedurave dhe rregullave të punës gjatë

matjes së cilësive fizike. - të respektoj rregullat e mbrojtjes në punë dhe rujtjes së




- Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete, në mbështetje të përvetësimit të njohurive që trajton moduli. Ata duhet të nxiten të diskutojnë rastet e ndryshme që paraqiten gjatë kryerjes së një eksperimenti respektivisht gjatë destilimit të ujit.

- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i demonstrimit praktik të aftësive të fituara tek ata gjatë kryerjes së destilimit të ujit.


Për realizimin sa më të mirë të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjedisi, veglat, pajisjet, enët laboratorike dhe materialet e mëposhtme: - Laboratori; - Markera 0,5 mm; - Shkumësa me ngjyra - Reagjent kimik - Pajisjet laboratorike - Mjetet e mbrojtjes në punë).

41


“Ndarja e mbeturinave sipas prejardhjes së tyre” Lëmi: Kimi teknologji Profili: Teknologjia kimike Niveli: I Klasa: 11 Numri i modulit

4

Qëllimi i modulit

Një modul që i pajis nxënësit me aftësi praktike për të kryer ndarjen e mbeturinave për riciklim, njohjen e mbeturinave që duhet të riciklohen.


14 kredi (84 orë)


RM 1 Nxënësi kryen procese parapërgatitore dhe ndan mbeturinat sipas përbërjes dhe prejardhjes së tyre Përmbajtja - Parapërgatitja dhe klasifikimi i mbeturinave sipas

përbërjes së tyre; - Parapërgatitja dhe vendosja e mbeturinave sipas shenjave

të veçanta; - përgatitja e metaleve sipas përbërjes (Al, Fe etj) - Parapërgatitja e makinave për presim të mbeturinave; - Parapërgatitja dhe njohja me procedurat e riciklimit të

metaleve.

RM 2 Nxënësi njihet me format e përgatitjes së kompostit dhe të kompostores Përmbajtja - përgatitja dhe përzgjedhja e mbeturinave për kompostim - përgatitja e kompostores, të thjeshtë - përgatitja dhe vendosja e mbeturinave për kompostim - përgatitja dhe përcjellja e procesit të kompostimit - përgatitja e kompostit për plehërim.


Realizim i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit. Shkurtimet që do të përdoren, janë si më poshtë: RM Rezultatet e të mësuarit

42

IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit



- përgatisë peshoren për punë sipas udhëzimit në laborator

- përgatitja dhe përzgjedhja e mbeturinave për kompostim sipas udhëzimit në laborator;

- përgatitja e kompostores, të thjeshtë sipas udhëzimit në laborator;

- përgatitja dhe vendosja e mbeturinave për kompostim sipas udhëzimit në laborator;

- përgatitja dhe përcjellja e procesit të kompostimit sipas udhëzimit në laborator;

- përgatitja e kompostit për plehërim sipas udhëzimit në laborator


KR Vlerësimi i demonstrimit nga ana e nxënësit - dallimi i llojeve të kompostoreve ; - ndërtimi i kompostores së thjeshtë; - radhitja dhe shtresimi i mbeturinavenë kompostore; - manipulon me makinën për grirjen e mbeturinave; - bën njëjtësimin kimik të mbeturinave sipas llojit; - përdor instrumentet për kontrollin e temperaturave - di të bëjë ajrosjen e kompostores; - bënë vlerësimin e kohës së përfitimit të kompsostit - bën përcaktimin e llojit të tokës dhe përdorimin e kompostit për ushqimin e bimëve (kopsht ose arë).


- Zbatimi i këtij moduli duhet të realizohet në pikat e grumbullimit të mbeturinave dhe të klasifikimit si dhe në pikat e riciklimit dhe të kompostimit. - Instruktori duhet t’iu rikujtoj atyre mësimet për riciklimin dhe kompostimin nga klasat e pararendëse; - Të ndihmoj demonstrimin dhe zbatimin e njohurive nga mësimet për riciklimin dhe kompostimin; - Zhvillon diskutime me grupe të nxënësve lidhur me rëndësinë mjedisore, shëndetësor dhe ekonomike që sjell një proces i këtillë i menaxhimit me mbeturinat; - Në diskutimet në grupe gjen ndërlidhjet mes menaxhimit të tillë të mbeturinave dhe zhvillimit të qëndrueshëm;

43

- Vlerësohet shkathtësia, njohuritë dhe interesimi i nxënësve për temat e këtij moduli.


Për realizimin me sukses të këtij moduli dhe për aftësimin e nxënësve, dhe të kandidatëve duhet të sigurohen: - bashkëpunim me punëtoritë për riciklim dhe kompostim; - vegla pune dhe instrumente të nevojshme; - foto dhe pllakate me metoda dhe makineri riciklimi dhe kompostimi, mjete tjerapër demonstrimin e proceseve të cilat nuk mund të vizitohen; - sigurohen edhe ligjet për mbeturina dhe konventat lidhur me to. - Udhëzues e doracak përkatës për riciklimin dhe kompostimin

44

Klasa 11

Programet e lëndëve profesionale

Programi i lëndës

“Kimi Analitike”

Lëmi: Kimi teknologji Profili: Teknologjia kimike Niveli: I Klasa: 11 I. Qëllimet e lëndës: Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 11-të nxënësi duhet të:

- shpjegojë kuptimin dhe përdorimin e madhësive, njësive dhe konstanteve fizike; - shpjegojë përqendrimin e tretësirave, raportet saiore dhe në masë të substancave që

marrin pjesë në to. - shpjegojë kuptimin e molit dhe molaritetin e tretësirës - shpjegojë kuptimin dhe përdorimin e ekiuilibrit te reaksioneve kimike; - shpjegojë kuptimin konstantes se ekuilibrit - shpjegojë parimin e Lë Shatëlieut - shpjegojë dhe dijë se çka janë elektrolitet; - shpjegojë ekuilibrin e acideve dhe bazave të dobëta; - shpjegojë produktin jonik të ujit; - tregojë dhe shpjegoj eksponentin i hidrogjenit; - shpjegojë dhe dijë se çka janë tretjet tampon; - shpjegojë dhe dijë përgatitjen e tretjeve puferike; - shpjegojë gradën e hidrolizës; - shpjegojë se çka janë komponimet komplekse; - Tregoj dhe shpjegoj konstanta e disocijimit dhe formimit - shpjegojë dhe dijë produktin e tretshmërisë; - shpjegojë dhe dijë tretshmërinë e kripërave; - shpjegojë precipitimin e komponimeve pak të tretshme nga tretjet e komponimeve

komplekse. - shpjegojë produktin e konstanteve të ekuilibrit; - shpjegojë vlerën reciproke të konstantës së ekuilibrit. - shpjegojë dhe shpjegojë analizën gravimetrike; - dallojë njehsimet në gravimetri; - tregon njohurit e përgjithshme mbi titrimetrin; - dallon njehsimet në analizën vëllimetrike; - tregon njohurit e përgjithshme mbi titrimetrin; - shpjegojë njehsimet në analizën vëllimetrike; - shpjegojë se çka është acidimetria, alkalimetria; - shpjegojë metodën e Mohrit, Volhardit, argjendometrike si dhe kompleksiometrike; - shpjegojë reaksionet e oksido reduktimit; - shpjegojë redoks potencialin;

45


35 x 2 orë/javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Madhësitë, njësitë dhe konstantat fizike 2 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë rëndësinë dhe përdorimin e madhësive themelore; - shpjegojë kuptimin e SI- njësitë korresponduese; - tregojë llojet e madhësive themelore dhe korresponduese; - tregojë kuptimin dhe përdorimin e konstanteve fizike; - shpjegojë ndryshimin midis madhësive, njësive dhe konstanteve fizike; - tregojë kuptimin dhe përdorimin e prefikseve në SI-të; - përshkruajë njësitë që nuk përfshihen në sistemin SI.

c) Temat e kapitullit - Madhësitë themelore dhe SI-njësitë korresponduese - Madhësitë e nxjerra fizike dhe njësitë korresponduese - Konstantet fizike; - Prefikset ne SI - Disa njësi që nuk përfshihen në SI c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë kuptimin, rastet e përdorimit të madhësive, njësive dhe konstanteve fizike; - përdorë shembuj konkretë të përdorimit të madhësive, njësive dhe konstanteve fizike; - përdorë tabela konkretizuese të mësimit. - zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me dallimet midis

madhësive, njësive dhe konstanteve fizike; d) Kushtet për realizmin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktike Kapitulli 2: Pëqendrimi i tretësirave 4 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - tregojë kuptimin për përqendrimin e substancës së tretur; - tregojë kuptimin e molit; - shpjegojë kuptimin e molaritetit për tretësirat; - tregojë raportet sasiore të substancave që marrin pjesë në tretësirë; - tregojë raportet e masës për substancat që marrin pjesë në tretësirë; - shpjegojë kuptimin për hollimin në tretësira.

46

c) Temat e kapitullit - Koncentrimin e substancës së tretur - Molaritetin i tretësirës - Pjesëmarrjen në sasi - Pjesëmarrjen në masë - Hollimi i tretësirave c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë kuptimin për përqendrimin, molaritetin, hollimin dhe raportet sasiore dhe në

masë të substancave; - të konkretizojë me shembuj dhe ushtrime kuptimin e tretësirës; - zhvillojë pyetje dhe përgjigje me nxënësit për të rritur vëmendjen e tyre dhe të gjykuar

për përparimin e tyre; - praktikoje te nxënësit konceptet dhe njohuritë në përmjet ushtrimeve në klasë dhe

detyrave të shtëpisë; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - vlerësojë nxënësit me instrumente të ndryshme vlerësimi dhe me teste me shkrim. - kryejë eksperimente në lidhje me kapitullin në laboratorë. c) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktike Kapitulli 3: Ekuilibri i reaksioneve kimike 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Tregon raportin mbi veprimin e masave - Shpjegoj kuptimin konstantes se ekuilibrit - Shpjegoj parimin i Lë Shatëlieut - Shpjegon kuptimin e energjis se lirë ne ekuilibrin kimik d) Temat e kapitullit - Ligjin mbi veprimin e masave - Konstanten e ekuilibrit - Parimin i Lë Shatëlie - Energjinë e lirë dhe ekuilibri kimik b) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga puna praktike; - të kryejnë punën praktike lidhur me kapitullin në laborator - të zhvillojë ushtrime llogaritëse në lidhje me materien; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe.

47

c) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktike Kapitulli 4: Ekuilibri në tretjen e elektroliteve, ekuilibri i ujit 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë ç’janë elektrolitet; - shpjegojë ekuilibrin e acideve dhe bazave të dobëta; - shpjegojë produktin jonik të ujit; - tregojë dhe shpjegojë eksponentin e hidrogjenit. b) Temat e kapitullit - Jo elektrolitet; - Ekuilibrin e acideve dhe bazave të dobëta; - Ekuilibrin e acideve dhe bazave të dobëta; - Produkti jonik i ujit; - Eksponenti i hidrogjenit. b) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - ilustrojë shpjegimin e përmes shembujve praktik në laborator; - të përgatisë tretjet elektrolitike në laborator; - të zhvillojë ushtrime llogaritëse në lidhje me materien; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - maksimalisht të angazhohet me shembuj praktik në jetën e përditshme. c) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktike Kapitulli 5: Tretjet tampon (puferët) dhe hidroliza 8 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë dhe dijë se çka janë tretjet tampon; - shpjegojë mënyrat e përgatitjes së tretjeve puferike; - shpjegojë gradën e hidrolizës. b) Temat e kapitullit - Tretjet tampon; - Përgatitja e tretjeve puferike; - Grada e hidrolizës.

48

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të:

- organizojë nxënësit nëpër uzinat të cilat janë të pajisura me laborator analitik; - shpjegoj rolin e shumëfishtë të tretjeve puferike; - shpjegoj rëndësinë e hidrolizës; - zhvillojë ushtrime llogaritëse në lidhje me materien; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - punoj me nxënës në laborator.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik Kapitulli 6: Ekuilibri i jonit kompleks 3 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Shpjegojë se çka janë komponimet komplekse; - Tregoj dhe shpjegoj konstanten e disocijimit dhe formimit. b) Temat e kapitullit - Komponimet komplekse; - Konstanta e disocijimit dhe formimit.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë kuptimin e disociimit si dhe komponimeve komplekse; - Përdorë tabela konkretizuese të mësimit. - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me komponimet

komplekse si dhe konstanten e disocijimit; - të organizojë teste me shkrim. c) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik Kapitulli 7: Precipitimi dhe tretshmëria 6 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë produktin e tretshmërisë; - shpjegojë tretshmërinë e kripërave; - dallojë precipitimin e komponimeve pak të tretshme nga tretjet e komponimeve

komplekse.

49

b) Temat e kapitullit - Produkti i tretshmërisë; - Tretshmëria e kripërave; - Precipitimi i kompozimeve pak të tretshme nga tretjet e komponimeve komplekse. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - Shpjegojë kuptimin e produktit të tretshmërisë; - Përdorë tabela konkretizuese të mësimit. - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me produktin e

tretshmërisë, tretshmërinë e kripërave si dhe precipitimin e komponimeve pak të tretshme;

- organizojë teste me shkrim. - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - organizojë teste me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik. Kapitulli 8 Konstantet e kombinuara të ekuilibrit 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - llogarisë produktin e konstanteve të ekuilibrit; - shpjegojë vlerën reciproke të konstantës së ekuilibrit. b) Temat e kapitullit - Produktin e konstanteve të ekuilibrit; - Vlerën reciproke të konstantës së ekuilibrit. b) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - Shpjegojë kuptimin e konstantave të ekuilibrit; - Përdorë tabela konkretizuese të mësimit. - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me konstantën e ekuilibrit,

vlerën reciproke të konstantës së ekuilibrit; - të organizojë teste me shkrim. - të nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - të organizojë teste me shkrim. e) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. - pajisjet laboratorike; - kemikaliet për kryerjen e punës praktik.

50

Kapitulli 9: Analiza kuantitative (sasiore) 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë analizën gravimetrike; - kryejë njehsimet në gravimetri; - shpjegojë analizën gravimetrike indirekte. b) Temat e kapitullit - Analiza gravimetrike; - Njehsimet në gravimetri; - Analiza gravimetrike indirekte. b) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - Shpjegojë kuptimin e analizës gravimetrike; - Përdorë tabela konkretizuese të mësimit. - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me analizën gravimetrike

si dhe njehsimet gravimetrike; - të organizojë teste me shkrim. - të nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - të organizojë teste me shkrim. c) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik. Kapitulli 10: Analiza vëllimetrike (titrimetrike) 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë njohurit e përgjithshme mbi titrimetrin; - kryejë njehsimet në analizën vëllimetrike; - shpjegojë njehsimin e koncentrimit të tretjeve të standardizuara; - Shpjegojë dhe kryejë njehsimet te rititrimet. b) Temat e kapitullit - Njohuri të përgjithshme mbi titrimetrin; - Njehsimet në analizën vëllimetrike; - Njehsimi i koncentrimit të tretjeve të standardizuara; - Njehsimi te rititrimet. b) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - Shpjegojë dhe dijë kuptimin e titrimetrisë; - Përdorë tabela konkretizuese të mësimit.

51

- Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me analizën vëllimetrike si dhe koncentrimin e tretjeve standarde;

- të organizojë teste me shkrim. c) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik Kapitulli 11: Metoda acidimetrike dhe alkalimetrike 7 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë se çka është acidimetria; - shpjegojë se çka është alkalimetria. b) Temat e kapitullit - Acidimetria; - Alkalimetria. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - Shpjegojë dhe dijë kuptimin e acidimetrisë si dhe alkalimetrisë; - Përdorë tabela konkretizuese të mësimit. - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me acidimetrinë si dhe

alkalimetrinë; - të organizojë teste me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik Kapitulli 12: Metoda vëllimetrike me prepicitim dhe e formimit të komplekseve 7 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë metodën e Mohrit; - shpjegojë metodën e Volhardit; - shpjegojë metodën argjendometrike; - shpjegojë metodën kompleksiometrike. b) Temat e kapitullit - Metodën e Mohrit; - Metoda e Volhardit; - Metoda argjendometrike; - Metoda kompleksiometrike.

52

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi:

- Dijë dhe shpjegojë kuptimin e metodës së Mohrit, Volhardit, argjendometrike si dhe kompleksiometrike;

- Përdorë tabela konkretizuese të mësimit. - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me metodën e Mohrit,

Volhardit, argjendometrike si dhe asaj kompleksiometrike; - të organizojë teste me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik. Kapitulli 13: Metoda e oksido reduktimit 8 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë reaksionet e oksido reduktimit; - shpjegojë redoks potencialin; - shpjegojë kombinimin e gjysmë reaksioneve të elementit; - shpjegojë konstanten e e ekuilibrit dhe drejtimin e redoks potencialit. b) Temat e kapitullit - Reaksionet e oksido reduktimit; - Redoks potenciali; - Kombinimi i gjysmë reaksioneve të elementit; - Shënime mbi elementin; - Konstantja e ekuilibrit dhe drejtimi i redoks potencialit c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - shpjegojë kuptimin e reaksioneve të oksido reduktimit, redoks potencialin dhe

kombinimin e gjysmë reakcioneve të elementit. - Përdorë tabela konkretizuese të mësimit. - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me konstantën e ekuilibrit

si dhe drejtimin e redoks potencialit. - të organizojë teste me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik.

53

Programi i lëndës

“Kimi Organike” Lëmi: Kimi teknologji Profili: Teknologjia kimke Shkalla: I Klasa: 11 I. Qëllimet e lëndës: Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 11-të nxënësi duhet të:

- shpjegojë veçoritë e komponimeve organike dhe lidhjet kimike të tyre; - shpjegojë reaksionet e adicionit, eliminimit dhe transferimit; - dijë strukturën dhe vetitë e etenit si përfaqësues më tipik i alkeneve; - shpjegojë dhe dijë strukturën dhe vetitë e etinit si përfaqësues më tipik i alkineve; - dallojë vetitë e butadienit dhe izoprenit; - shpjegojë vetitë, përftimin dhe rëndësinë e metanolit dhe etanolit; - bëjë dallimin në mes fenoleve dhe alkooleve; - shpjegojë vetitë e etereve të thjeshta dhe të përziera; - shpjegojë dhe dijë vetitë dhe mënyrën e përftimit të metanalit dhe etanalit. - dallojë mënyrën e ndarjes dhe përfaqësuesit kryesorë të acideve organike; - tregojë mënyrën e përftimit të klorureve, anhidrideve, estereve, amideve dhe lipideve; - shpjegojë dhe vetitë e oksiacideve dhe izomerinë optike. - shpjegojë dallimin në mes glukozës, fruktozës dhe saharozës. - shpjegojë dhe dijë aminoacidet esenciale dhe aktivitetin e tyre optik; - dallojë strukturën e proteinave dhe vetitë; - Shpjegojë rëndësinë e alkaloideve në industrinë farmaceutike. - shpjegojë mënyrën e mbrojtjes nga helmet e luftës; - shpjegojë mënyrën dhe mbrojtjen nga helmet e luftës;


35 x 2 orë/javë = 70 orë

III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Struktura e molekulave organike 4 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë kuptimin për komponimet organike; - tregojë llojet dhe përdorimin e komponimeve organike; - shpjegojë kuptimin e strukturës së komponieve organike; - tregojë kuptimin dhe shembuj të lidhjeve kimike nga komponimet organike; - tregojë natyrën e lidhjeve kimike të komponimeve organike; - shpjegojë reaksionet e adicionit, - tregojë raksionet e eliminimit dhe transformimit. b) Temat e kapitullit - Lidhja kimike në komponimet organike dhe struktura e komponimeve organike - Natyra e lidhjes kimike;

54

- Lidhja kovalente dhe vetitë e saj; - Gjatësia dhe energjia e lidhjes; - Struktura e molekulave; - Hibridizimi; - Reaksionet e komponimeve organike në vartësi nga struktura; - Reaksionet e adicionit, eliminimit dhe transferimit. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - Dijë dhe shpjegojë kuptimin e lidhjeve kimike në komponimet organike si dhe strukturën

e komponimeve organike; - Përdorë tabela konkretizuese të mësimit; - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me lidhjet kimike të

komponimeve organike, natyrën e lidhjeve kimike, energjinë e lidhjes kimike; - Strukturën e molekulave, hibridizimin, reaksionet në vartësi nga struktura si dhe

reaksionet e adicionimit si dhe eleminimit; - të organizojë teste me shkrim. d) Kushtet për realizmin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik. Kapitulli 2: Hidrokarburet dhe derivatet e tyre 12 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë strukturën dhe vetitë e dy përfaqësuesve më tipik të alkaneve; - dallojë strukturën dhe vetitë e etenit si përfaqësues më tipik i alkeneve; - shpjegojë dhe dijë strukturën dhe vetitë e etinit si përfaqësues më tipik i alkineve; - tregojë vetitë e butadienit dhe izoprenit; - tregojë konformacionin e cikloalkaneve; - shpjegojë vetitë dhe përftimin e toluenit dhe ksilenit; - shpjegojë vetitë dhe strukturën e naftalenit antraceni dhe fenantrenit. b) Temat e kapitullit - Alkanet ; - Alkenet ; - Alkinet ; - Dienet; - Cikloalkanet; - Hidrokarburet aromatike; - Komponimet me unaza të kondenzuara të benzenit.

55

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Dijë dhe shpjegojë kuptimin e alkaneve, alkeneve, alkineve, dieneve, cikloalkaneve,

hidrokarbureve aromatike si dhe komponimeve me unaza te kondenzuara të benzenit; - Përdorë tabela konkretizuese të mësimit; - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me alkanet, alkenet,

alkinet, dienet, cikloalkanet, hidrokarburet aromatike si dhe komponimet me unaza të kondenzuara të benzenit.

- të organizojë teste me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik. Kapitulli 3: Hidrokarburet dhe derivatet e tyre 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet tëmësoj: - shpjegojë vetitë, përftimin dhe rëndësinë e metanolit dhe etanolit; - bëjë dallimin në mes fenoleve dhe alkooleve; - shpjegojë vetitë e etereve të thjeshta dhe të përziera; - shpjegojë vetitë dhe mënyrën e përftimit të metanalit dhe etanalit. b) Temat e kapitullit - Derivatet e halogjenuara të hidrokarbureve; - Derivatet e halogjenuara të alkaneve, kloruri vinilik dhe polivinil kloruri, përftimi dhe

vetitë kimike; - Kloruri benzilik, përftimi dhe vetitë kimike; - Alkoolet; - Ndarja dhe nomenklatura; - Alkoolet monohidroksilike; - Alkoolet polihidroksilike. Përftimi. Vetitë fizike dhe kimike; - Fenolet; - Ndarja, përftimi dhe vetitë; - Fenolet monohidrtoksilike, dihidroksilike dhe trehidroksilike; - Eteret; - Nomenklatura, përftimi, vetitë fizike dhe kimike, eteri dietilik; - Aldehidet dhe ketonet; - Nomenklatura, përftimi,vetitë fizike dhe kimike, aldehidi formik dhe acetik; - Metanali, etanali; - Acetoni dhe acetofenoni. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Dijë dhe shpjegojë kuptimin e halogjenureve të hidrokarbureve, alkaneve, alkoolet,

fenolet, eteret, aldehidet dhe ketonet;

56

- Përdorë tabela konkretizuese të mësimit; - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me alkanet, alkoolet,

fenolet, eteret, aldehidet dhe ketonet; - të organizojë teste me shkrim. - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik. Kapitulli 4: Acidet karboksilike dhe derivatet e tyre 14 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të dijë: - shpjegojë mënyrën e ndarjes dhe përfaqësuesit kryesorë të acideve organike; - dallojë veçoritë e acideve të ngopura nga ato të pangopura; - tregojë veçoritë e derivateve të acideve organike - Shpjegojë mënyrën e përftimit të klorureve, anhidrideve, estereve, amideve dhe lipideve; - tregojë veçoritë, përfaqësuesit, përbërësit e estereve; - tregojë veçoritë, përfaqësuesit, përbërësit e lipideve dhe fosfolipideve; - tregojë veçoritë, përfaqësuesit, përbërësit e amideve; - tregojë veçoritë, përfaqësuesit, përbërësit e fozgenit; - tregojë veçoritë, përfaqësuesit, përbërësit e acideve të substituara; - tregojë veçoritë, përfaqësuesit, përbërësit e acideve hidroksikarboksilike (acidi laktik,

maleik, tartrik, salicilik); - shpjegojë vetitë fizike dhe kimike të acideve; - shpjegojë dhe vetitë e oksiacideve dhe izomerinë optike. b) Temat e kapitullit - Acidet organike ; - Ndarja, nomenklatura; - Acidet e ngopura dhe të pangopura monokarboksilike; - Acidi formik dhe acetik. Acidet e larta yndyrore. Acidet e ngopura dikarboksilike; - Acidi oksalik dhe malonik; - Acidet aromatike; - Derivatet e acideve organike; - Kloruret. Anhidridet. Amidet; - Esteret, acetati etilik; - Lipidet dhe fosfolipidet; - Amidet; - Fozgeni; - Acidet e substituara; - Acidet e substituara halogjenike; - Acidet hidroksikarboksilike, acidi laktik, maleik, tartrik, salicilik; - Vetitë fizike dhe kimike; - Izomeria optike; - Acidi limonik; - Aldo dhe keto acidet;

57

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë kuptimin e acideve organike, aromatike, lipidet, fosfo lipidet, amidet, fozgeni,

aldo dhe keto acidet etj; - Përdorë tabela konkretizuese të mësimit; - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me acideve organike,

aromatike, lipidet, fosfo lipidet, amidet, fozgeni, aldo dhe keto acidet; - të organizojë teste me shkrim. - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik. Kapitulli 5: Sheqerërat 8 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - tregojë kuptimin dhe rëndësinë e sherërave - dallojë klasifikimin e sheqerërave; - shpjegojë veçoritë e monosahariteve, përdorimin, llojet. - shpjegojë veçoritë e disahariteve, përdorimin, llojet - shpjegojë veçoritë e polisahariteve, përdorimin, llojet - shpjegojë dallimin midis mono, di dhe polisahariteve. b) Temat e kapitullit

- Hidratet e karbonit; - Ndarja; - Monosakaridet: glukoza, fruktoza, dhe galaktoza; - Ketoheksozat; - Disakaridet: sakaroza, maltoza, laktoza; - Polisakaridet: amidoni dhe celuloza.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë dallimin në mesë të glukozës fruktozës dhe saharozës; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; - punoj me nxënës në laborator. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik.

58

Kapitulli 6: Komponimet heterociklike 16 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të dijë:

- shpjegojë veçoritë e komponimeve organike me azot - tregojë veçoritë e aminoacidet esenciale dhe aktivitetin e tyre optik; - dallojë mënyrat e përftimit të amineve; - shpjegojë vetitë e aminave - dallojë veçoritë e Azo dhe diazo-komponimeve si dhe azongjyrat; - shpjegojë vetitë e aminave - tregojë vetitë fizike dhe kimike të aminoacideve - dallojë strukturën e proteinave dhe vetitë; - shpjegojë rëndësinë e alkaloideve në industrinë farmaceutike.

b) Temat e kapitullit

- Komponimet organike me azot; - Nitrokomponimet, ndarja; - Përftimi dhe vetitë fizike dhe kimike të nitrokomponimeve; - Aminat. Ndarja dhe dhe vetitë fizike dhe kimike; - Përftimi i aminave; - Azo dhe diazo-komponimet; - Azongjyrat; - Aminoacidet. Ndarja; - Përftimi i aminoacideve esenciale; - Vetitë fizike dhe kimike të aminoacideve; - Proteinat. Ndarja; - Struktura, hidroliza, reaksionet karakteristike; - Reaksionet e ngjyrosura-reaksioni biuretik dhe ksantoproteinik; - Komponimet heterociklike; - Klasifikimi i komponimeve heterociklike; - Komponimet heterociklike me pesë dhe gjashtë anëtarë; - Alkaloidet.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Dijë dhe shpjegojë kuptimin e komponimeve organike me azot, aminoacidet, komponimet

heterociklike si dhe alkoloidet; - Përdorë tabela konkretizuese të mësimit; - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me komponimet organike

me azot, aminoacidet, komponimet heterociklike si dhe alkoloidet; - të organizojë teste me shkrim. - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik.

59

Kapitulli 7: Toksikologjia 6 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të dijë: - shpjegojë vetitë fizike dhe kimike të helmeve të luftës - dallojë procesin e hidrolizës dhe mënyrat e sjelljes në temperatura të ndryshme; - shpjegojë proceset kimike gjatë detektimit, identifikimit dhe dekontaminimit; - tregojë vetitë toksike të helmeve të luftës, frymëzënësit, helmet e gjakut, helmet nervore e

tj; - dallojë mjetet dhe mënyrat e mbrojtjes dhe e dhënies së ndihmës së parë për të

kontaminuarit nga helmet të luftës; b) Temat e kapitullit

- Helmet e luftës; - Vetitë fizike dhe kimike të helmeve të luftës: ngjyra, era, gjendja agregate, pika e

ngrirjes dhe e vlimit; - Hidroliza, mënyra e sjelljes në temperatura të ndryshme; - Proceset kimike gjatë detektimit, identifikimit dhe dekontaminimit; - Vetitë toksike të helmeve të luftës, frymëzënësit, helmet e gjakut, helmet nervore e tj; - Mjetet dhe mënyra e mbrojtjes dhe e dhënies së ndihmës së parë për të kontaminuarit

nga helmet të luftës;

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë dhe demonstrojë mënyrën dhe mbrojtjen nga helmet e luftës; - kryej ushtrime lidhur me përdorimin e mjeteve mbrojtëse nga helmet e luftës. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik.

60

Programi i lëndës

“Njohja e mallrave”

Lëmi: Kimi teknologji Profili: Teknologjia kimike, Niveli: I Klasa: 11 I. Qëllimet e lëndës: Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 11-të nxënësi duhet të: - shpjegojë kuptimin dhe përkufizimin për mallrat; - tregojë mënyrat e klasifikimit të mallrave; - tregojë mënyrën e deklarimit të cilësisë së mallit; - tregojë klasifikimin e ambalazheve; - shpjegojë përbërjen dhe përpunimin e naftës, prejardhjen natyrore dhe artificiale; - shpjegojë kuptimin, përbërjen, përftimin e lubrifikantëve; - klasifikojë lubrifikantët; - shpjegojë kuptimin, klasifikimin e burimeve elektrike; - dallojë aparatet elektrike; - shpjegojë kuptimin, përbërjen, përftimin e metaleve dhe llojet e tyre; - shpjegojë kuptimin, përbërjen, përftimin qelqin dhe produktet e tij; - shpjegojë kuptimin, përbërjen, përftimin qeramikës dhe produktet e saj. II. Fondi i orëve të lëndës


III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Mallrat dhe klasifikimi i tyre 5 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë kuptimin dhe përkufizimin për mallrat; - tregojë mënyrat e klasifikimit të mallrave; - shpjegojë kuptimin dhe rëndësinë e cilësisë së mallit; - tregojë mënyrën e deklarimit të cilësisë së mallit; - shpjegojë rëndësinë e ambalazhit; - tregojë klasifikimin e ambalazheve. b) Temat e kapitullit - Kuptimi dhe përkufizimi për mallin; - Klasifikimi i mallrave; - Kuptimi, rëndësia e cilësisë së mallit; - Deklarimi i cilësisë së mallrave; - Ambalazhimi i mallit dhe llojet e tij.

61

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë kuptimin mbi mallin, klasifikimin e mallit, deklarimi dhe ambalazhimi i mallit; - Përdorë tabela konkretizuese të mësimit; - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me kuptimin mbi mallin,

klasifikimin e mallit, deklarimi dhe ambalazhimi i mallit; - të organizojë teste me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra; - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik Kapitulli 2: Nafta dhe produktet e naftës 7 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - tregojë përkufizimin për naftën; - dallojë naftën dhe prejardhjen natyrore dhe artificiale; - shpjegojë mënurat e përpunimit të naftës; b) Temat e kapitullit - Definicionin e naftës; - Nafta me prejardhje natyrore dhe artificiale; - Përpunimi i naftës; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë kuptimin mbi naftën dhe prejardhjen e sajë si dhe përpunimin e naftës. - Përdorë tabela konkretizuese të mësimit; - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me naftën dhe prejardhjen

e sajë si dhe përpunimin e naftës. - Organizojë teste me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra; - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik Kapitulli 3: Lubrifikantët dhe vetitë e tyre 6 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë kuptimin, përbërjen dhe rrugët e përftimit të lubrifikanteve; - klasifikojë lubrifikantët; - tregojë përdorimin e lubrifikantëve.

62

b) Temat e kapitullit

- Lubrifikantët; - Ndarjen e lubrifikantëve; - Rëndësinë dhe përdorimin e lubrifikantëve. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë rëndësinë e lubrifikantëve, ndarjen e tyre si dhe përdorimin e tyre; - Përdorë tabela konkretizuese të mësimit; - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me rëndësinë e

lubrifikantëve, ndarjen e tyre si dhe përdorimin e tyre; - Organizojë teste me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra; - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik Kapitulli 4: Rryma elektrike dhe materiali elektroinstalues 6 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë kuptimin, llojet e burimeve elektrike; - shpjegojë vetitë e materialeve elektroinstalues; - dallojë llojet e materialeve elektroinstalues (tubat dhe veglat, spinat,qelsat, siguresat,

kabllot, kontaktorët elektrik etj.) dhe përdorimin e tyre; - klasifikojë materialet elektroinstalues sipas përdorimit b) Temat e kapitullit - Çka janë burimet elektrike; - Materiali elektroinstalues si: tubat dhe veglat, spinat, çelësat, siguresat, kabllot, kontaktorët elektrik etj. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë rëndësinë e burimeve elektrike si dhe materialit elektroinstalues; - Përdorë tabela konkretizuese të mësimit; - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me rëndësinë burimeve

elektrike si dhe materialit elektroinstalues; - Organizojë teste me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra; - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik

63

Kapitulli 5: Aparatet elektrke 8 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - dallojë llojet e shporeteve elektrik, përdorimin e tyre; - dallojë llojet e ujtitive elektrike, përdorimin e tyre; - dallojë llojet e stufave termoakumulative, përdorimin e tyre; - dallojë llojet e boilerëve dhe frigoriferëve, përdorimin e tyre; b) Temat e kapitullit - Shporetet elektrik; - Ujtitë elektrike; - Stufat termoakumulative; - Bojlerët; - Frigoriferët. c) Udhëzime didaktike për kapitullin - Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë rëndësinë aparateve elektrike; - Përdorë tabela konkretizuese të mësimit; - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me rëndësinë e aparateve

elektrike; - Organizojë teste me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra; - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik.

Kapitulli 6: Metalet dhe përhapja e tyre në natyrë 8 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë kuptimin, përdorimin, klasifikimin e metaleve; - tregojë përhapjen në natyrë të metaleve; - dallojë përdorimin e metaleve në metalurgjinë e zezë dhe ate ngjyrosur; - shpjegojë metodat e përfitimit të metaleve; - shpjegojë kuptimin dhe kushtet e korrozionit të metaleve - shpjegojë mënyrate mbrojtjes nga korrozioni. b) Temat e kapitullit - Metalet; - Përhapja e metaleve në natyrë; - Metalurgjia e zezë dhe e ngjyrosur; - Metodat e përfitimit të metaleve; - Korrozioni i metaleve dhe mbrojtja prej tij.

64

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë rëndësinë e metaleve, përhapjen në natyrë, metalurgjinë e zezë dhe të

ngjyrosur, korrozionin dhe mbrojtjen prej tij; - Përdorë tabela konkretizuese të mësimit; - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me rëndësin e metaleve,

përhapjen në natyrë, metalurgjinë e zezë dhe të ngjyrosur, korrozionin dhe mbrojtjen prej tij;

- të organizojë teste me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra; - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik. Kapitulli 7: Hekuri përfitimi dhe vetitë 6 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë mënyrat e përfitimi të hekurit - shpjegojë rëndësinë dhe përdorimin e hekurit; - dallojë vetitë e hekurit; - shpjegojë rëndësinë dhe përdorimin e çelikut dhe vetitë e tij; b) Temat e kapitullit - Rëndësia e hekurit dhe përdorimi i tij; - Përfitimi i hekurit - Vetitë e tij; - Çeliku dhe vetitë e tij; b) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë rëndësinë e hekurit, përfitimin e dhe përdorimin e tij si dhe çeliku; - Përdorë tabela konkretizuese të mësimit; - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me rëndësinë e hekurit,

përfitimin dhe përdorimin e tijë si dhe çeliku; - të organizojë teste me shkrim.


65

Kapitulli 8: Alumini dhe përfitimi dhe vetitë 6 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të dijë: - shpjegojë mënyrat e përfitimi të aluminit - shpjegojë rëndësinë dhe përdorimin e aluminit; - dallojë vetitë e aluminit; b) Temat e kapitullit - Përfitimi i aluminit - Rëndësia e aluminit dhe përdorimi i tijë; - Vetitë e tij. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë rëndësinë e aluminit, përfitimin dhe përdorimin e tij; - Përdorë tabela konkretizuese të mësimit; - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me rëndësinë e aluminit,

përfitimin dhe përdorimin e tij; - të organizojë teste me shkrim.

c) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra; - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik Kapitulli 9: Bakri përfitimi dhe vetitë 8 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të dijë: - shpjegojë mënyrat e përfitimi të bakrit - shpjegojë rëndësinë dhe përdorimin e bakrit; - dallojë vetitë e bakrit; . b) Temat e kapitullit - Prodhimi i Bakrit; - Rëndësia e Bakrit dhe përdorimi i tij; - Vetitë e tijë. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë rëndësinë e bakrit, përfitimin dhe përdorimin e tij; - Përdorë tabela konkretizuese të mësimit; - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me rëndësinë e bakrit,


66

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra; - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik Kapitulli 10: Qelqi përbërja kimike dhe ndarja 6 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të dijë: - shpjegojë mënyrat e përfitimi të qelqit - shpjegojë rëndësinë dhe përdorimin e qelqit; - dallojë vetitë e qelqit; b) Temat e kapitullit - Përfitimi i qelqit; - Llojet e qelqit; - Rëndësia e qelqit dhe përdorimin e tij; - Vetitë e tij. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë rëndësinë e qelqit, përfitimin dhe përdorimin e tij; - Përdorë tabela konkretizuese të mësimit; - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me rëndësin e qelqit,


d) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra; - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik Kapitulli 11: Qeramika dhe prodhimet e saja 6 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të dijë: - shpjegojë mënyrat e përfitimi të qeramikës - shpjegojë rëndësinë dhe përdorimin e qeramikës; - dallojë vetitë e qeramikës; - shpjegojë procesin e ngjyrosjes së qeramikës b) Temat e kapitullit - Përfitimin e qeramikës; - Llojet e qeramikës - Rëndësinë e qeramikës dhe përdorimin e sajë; - Ngjyrosja e qeramikës

67

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë rëndësinë e qeramikës, përfitimin dhe përdorimin; - Përdorë tabela konkretizuese të mësimit; - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me rëndësin e qeramikës,

përfitimin dhe përdorimin; - të organizojë teste me shkrim.


68

Programi i lëndës

“Polimeret”

Lëmi: Kimi teknologji Profili: Teknologjia kimike, Niveli: I Klasa: 11 I. Qëllimi i lëndës: Në përfundim të lëndës në klasën e 10-të, nxënësi duhet të: - shpjegojë kuptimin dhe rëndësinë e polimereve - dallojë llojet e polimereve natyrore (psh celuloza, skrobi, yndyrërat etj) nga polimeret

sintetike (psh polietileni etj), - shpjegojnë vetitë e polimereve natyrore (celuloza, skrobi, proteinat) si dhe përdorimi i

tyre - shpjegojnë vetitë dhe përdorimin e polimereve sintetike, - dallojë vetitë fiziko-mekanike të polimerve, - dallojë vetitë fiziko-kimike të llojeve të ndryshme të polimereve në bazë të strukturës së

tyre molekulare, - shpjegojë vetitë dhe përdorimin e kopolimereve - tregon mundesitë e riqarkullimit të polimereve, - shpjegon përparësitë dhe mangësitë e polimereve sintetike, - dallon ndikimin i masave plastike në ndotjen e mjedisit, - përshkruan riqarkullimin e masave plastike dhe mbrojtja e mjedisit, - dallon përdorimin e masave plastike pas riqarkullimit,



III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Polimeret 6 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësi duhet të: - shpjegojë kuptimin e polimereve; - dallojë dhe shpjegojë përbërjen dhe strukturën e e polimereve; - shpjegojë mundësitë e riqarkullimit të tyre. b) Temat e kapitullit - kuptimi për polimeret; - Përbërja dhe struktura e tyre; - Mundësia e riqarkullimit të tyre. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Dijë dhe shpjegojë kuptimin e polimereve, strukturë n e tyre si dhe mundë sinë e

riqarkullimit;

69

- Përdorë tabela konkretizuese të mësimit; - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me polimeret si dhe

mundë sinë e riqarkullimit të tyre; - të organizojë teste me shkrim. d) Kushtet për realizmin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik. Kapitulli 2: Polimeret natyrore dhe sintetike 12 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë veçoritë, kuptimin e polimereve natyrore, - shpjegojë përbërjen dhe vetitë fiziko-kimike të polimereve natyrore, - shpjegojë veçoritë, kuptimin e polimereve sintetike, - shpjegojë përbërjen dhe vetitë fiziko-kimike polimereve sintetike, b) Temat e kapitullit - Polimeret natyrore, - Përbërjen dhe vetitë fiziko-kimike të polimereve natyrore, - Polimeret sintetike, - Përbërjen dhe vetitë fiziko-kimike të polimereve sintetike c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Dijë dhe shpjegojë kuptimin e polimereve natyrore, polimereve sintetike si dhe vetitë

fiziko kimike; - Përdorë tabela konkretizuese të mësimit; - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me polimeret natyrore,

polimeret sintetike si dhe vetitë fiziko kimike të tyre; - të organizojë teste me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra. - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik. Kapitulli 3: Kopolimeret 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë së çka janë kopolimeret

70

- shpjegojë krijimin e kopolimereve me bashkimin e dy apo më shumë monomereve të ndryshme.

b) Temat e kapitullit - Kopolimeret - Krijimin e kopolimereve me bashkimin e dy apo më shumë monomereve të ndryshme c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Dijë dhe shpjegojë kuptimin e kopolimereve dhe kopolimereve me bashkimin e dy apo

më shumë monomereve të ndryshme; - Përdorë tabela konkretizuese të mësimit; - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me kopolimeret dhe

kopolimereve me bashkimin e dy apo më shumë monomereve të ndryshme; - të organizojë teste me shkrim. - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra; - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik Kapitulli 4: Riqarkullimi i polimereve 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - dallojë mundësitë e riqrkullimit të polimereve; - shpjegojë përftimin nga riqakullimi i polimereve; - shpjegojë riqrkullimin dhe efektet mjedisore. b) Temat e kapitullit Mundësitë e riqrkullimit të polimereve; - Përftimet nga riqakullimi i polimereve; - Riqrkullimi dhe efektet mjedisore. b) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Dijë dhe shpjegojë kuptimin dhe mundë sitë e riqrkullimit të polimereve si dhe efektet

mjedisore; - Përdorë tabela konkretizuese të mësimit; - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me mundë sitë e

riqrkullimit të polimereve si dhe efektet mjedisore; - të organizojë teste me shkrim. - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe. c) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm;

71

- shkumësa me ngjyra; - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik Kapitulli 5: Përparësitë, mangësitë e polimereve sintetike 12 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë përparësitë e polimereve sintetike ndaj atyre natyrore; - dallojë mangësitë e polimereve sintetike ndaj atyre natyrore. b) Temat e kapitullit - Përparësitë e polimereve sintetike ndaj atyre natyrore; - Mangësitë e polimereve sintetike ndaj atyre natyrore b) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Dijë dhe shpjegojë kuptimin dhe pë rparë sit e polimereve sintetike ndaj atyre natyrore si

dhe mangë sitë e polimereve sintetike ndaj atyre natyrore; - Përdorë tabela konkretizuese të mësimit; - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me përparësitë e

polimereve sintetike ndaj atyre natyrore si dhe mangë sitë e polimereve sintetike ndaj atyre natyrore;

- të organizojë teste me shkrim. - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe.

c) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra; - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik Kapitulli 6: Masat plastike dhe ndotja e mjedisit 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të dijë: - shpjegojë kuptimin dhe përdorimin e masave plastike; - shpjegojë ndikimi i masave plastike ne ndotjen e mjedisit; - shpjegojë masat plastike dhe degradimin e tyre. b) Temat e kapitullit - Masat plastike; - Ndikimi i masave plastike ne ndotjen e mjedisit; - Masat plastike dhe degradimi i tyre.

72

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Dijë dhe shpjegojë se çka janë masat plastike, ndikimin e tyre në ndotjen e mjedisit si

dhe degradimi i tyre në natyrë ; - Përdorë tabela konkretizuese të mësimit; - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me masat plastike,

ndikimin e tyre në ndotjen e mjedisit si dhe degradimi i tyre në natyrë ; - të organizojë teste me shkrim. - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - pankartat për konkretizimin e mësimit; - markera 0,5 mm; - shkumësa me ngjyra; - pajisjet laboratorike; - kemikalet për kryerjen e punës praktik Kapitulli 7: Përdorimi i masave plastike pas riqarkullimit 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të dijë: - shpjegojë rregullat e përdorimit të masave plastike pas riqarkullimit; - dallojë mënyrat e shënjimit të produkteve nga riqarkullimi; - shpjegojë efektet ekonomike dhe mjedisore. b) Temat e kapitullit - Rregullat e përdorimit të masave plastike pas riqarkullimit; - Mënyrat e shënjimit të produkteve nga riqarkullimi; - Efektet ekonomike dhe mjedisore. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Dijë dhe shpjegojë rregullat e përdorimit të masave plastike pas riqarkullimit, shënjimin e

produkteve nga riqarkullimi si dhe efektet ekonomiko mjedisore; - Përdorë tabela konkretizuese të mësimit; - Zhvillojë diskutime dhe pyetje, përgjigje me nxënësit në lidhje me rregullat e përdorimit

të masave plastike pas riqarkullimit, shënjimin e produkteve nga riqarkullimi si dhe efektet ekonomiko mjedisore;

- të organizojë teste me shkrim; - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe.


73

Klasa 11

Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale


“Përgatitja e tretësirave në laborator”

Lëmi: Kimi teknologji Profili: Teknologjia Kimike Niveli: I Klasa: 11 Numri i modulit

5

Qëllimi i modulit

Një modul që i pajis nxënësit me aftësi praktike për përgatitjen e tretësirave me përqendrime dhe molaritet të ndryshëm, si dhe me substanca të ndryshme në sasi dhe në masë.


12 kredi (70 orë)


RM 1 Nxënësi kryen procese parapërgatitore për përgatitjen e tretësirave të ndryshme në laborator kimik. Përmbajtja - Përgatitja e vendit të punës në laborator për përgatitjen e

tretësirave - Përzgjedhja e matësave, peshores, e enëve të shkallëzuara

si dhe mjeteve të tjera laboratorike për përgatitjen e tretësirave.

- Vendosja në gatishmëri e matëseve, peshores, e enëve të shkallëzuara si dhe mjeteve të tjera laboratorike për përgatitjen e tretësirave.

- Përzgjedhja e substancave për përgatitjen e tretësirave. - Respektimi i rregullave të sigurise teknike në laborator

dhe mbrojtjes së mjedisit.

RM 2 Nxënësi përgatit tretësira me përqendrime të ndryshme në laborator kimik. Përmbajtja - Peshimi i substancave për përgatitjen e tretësirave. - Matja e substancave të lëngshme për përgatitjen e

tretësirave. - Hedhja e substancës që do të tretet në enën e shkallëzuar; - Hedhja e sasisë ujit për realizimin e tretësirës me

molaritetin e kërkuar. - Plotësimi i me ujë të distiluar deri në shkallëzimin duhur.

74

RM 3 Nxënësi përgatit tretësira me molaritet të ndryshëm në

laborator kimik. Përmbajtja - Peshimi i substancave për përgatitjen e tretësirave. - Matja e substancave të lëngshme për përgatitjen e

tretësirave. - Hedhja e substancës që do të tretet në enën e shkallëzuar; - Hedhja e sasisë ujit për realizimin e tretësirës me

molaritetin e kërkuar. - Plotësimi i me ujë të distiluar deri në shkallëzimin duhur .



RM 1 IV Pyetje-përgjigje me gojë

Vëzhgim me listë kontrolli.

KR Nxënësi duhet të: - përgatisë vendin e punës në laborator për përgatitjen e

tretësirave sipas parametrave. - përzgjedhë matësit, enët e shkallëzuara dhe mjetet e

tjera laboratorike për përgatitjen e tretësirave; - vendos në gatishmëri peshoret dhe mjetet e duhura për

peshimin e substancave; - vendosë në gatishmëri matëset, enët e shkallëzuara dhe

mjetet e tjera laboratorike për përgatitjen e tretësirave; - përzgjedhë substancave që marrin pjesë në përgatitjen

e tretësirave. - respektojë rregullat e sigurimit teknik në laborator dhe

mbrojtjes së mjedisit.


KR - Nxënësi duhet të: - kryejë peshime të substancave që marrin pjesë për

përgatitjen e tretësirave. - kryejë matje të tretësirave në enët e shkallëzuara


75

KR - Nxënësi duhet të: - Analizoj mirë kryerjen e eksperimentit, pra përgatitjen

e tretësirave. - Përdorimin e procedurave dhe rregullave të punës gjatë

përgatitjes së tretësirave. - të respektoj rregullat e mbrojtjes në punë dhe rujtjes së


- Ky modul duhet të trajtohet në laboratorë kimik të shkollës. Rekomandohet të organizohen vizita njohëse në laboratorë kimikë ku kryhen përgatitje të tretësirave.

- Mësuesi duhet të përdorë sa më shume demonstrimet konkrete gjatë punës në laborator.

- Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete për përgatitjen e tretësirave të ndryshme

- Ata duhet të nxiten të diskutojnë rastet e ndryshme që paraqiten gjatë kryerjes së një eksperimenti respektivisht gjatë përgatitjes së tretësirave.

- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i demonstrimit praktik të aftësive të fituara tek ata gjatë përgatitjes së tretësirave.


Për realizimin sa më të mirë të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjedisi, veglat, pajisjet, enët laboratorike dhe materialet e mëposhtme:

a. Laboratori; b. Markera 0,5 mm; c. Shkumësa me ngjyra

- Reagjent kimik - Mjete dhe pajisjet laboratorike - Mjetet e mbrojtjes në punë.

76


“Përfitimi i alkooleve”

Lëmi: Kimi teknologji Profili: Teknologjia kimike Niveli: I Klasa: 11 Numri i modulit

6

Qëllimi i modulit

Një modul që i pajis nxënësit me aftësi praktike për përgatitjen e alkooleve të ndryshme në laborator.


12 kredi (70 orë)


RM 1 Nxënësi kryen procese parapërgatitore për përgatitjen e alkooleve të ndryshme në laborator kimik. Përmbajtja - Përgatitja e vendit të punës në laborator për përgatitjen e

alkooleve - Përzgjedhja e matësave, peshores, e enëve të shkallëzuara

si dhe mjeteve të tjera laboratorike për përgatitjen e alkooleve.

- Vendosja në gatishmëri e matëseve, peshores, e enëve të shkallëzuara si dhe mjeteve të tjera laboratorike për përgatitjen e alkooleve.

- Përzgjedhja e substancave për përgatitjen e alkooleve. - Respektimi i rregullave të sigurise teknike në laborator


RM 2 Nxënësi përgatit alkoole të ndryshme në laborator kimik. Përmbajtja - Peshimi i substancave për përgatitjen e alkooleve. - Matja e substancave të lëngshme për përgatitjen e

alkooleve. - Hedhja e substancës që do të tretet në enën e shkallëzuar; - Mbajtja e përqendrimit të kërkuar. - Përgatitja e kondensatorit dhe ujit për ftohje.



77

RM 1 IV Pyetje-përgjigje me gojë dhe vëzhgim me listë kontrolli.


- përgatisë vendin e punës në laborator për përgatitjen e alkooleve sipas parametrave.

- përzgjedhë matësit, enët e shkallëzuara dhe mjetet e tjera laboratorike për përgatitjen e alkooleve;

- vendos në gatishmëri peshoret dhe mjetet e duhura për peshimin e substancave;

- vendosë në gatishmëri matëset, enët e shkallëzuara dhe mjetet e tjera laboratorike për përgatitjen e alkooleve;

- përzgjedhë substancave që marrin pjesë në përgatitjen e alkooleve. respektojë rregullat e sigurimit teknik në laborator dhe mbrojtjes së mjedisit.


KR Nxënësi duhet të: - kryejë peshime të substancave që marrin pjesë për

përgatitjen e alkooleve. - kryejë matje të alkooleve në enët e shkallëzuara - kryejë matje të substancave të lëngshme për

përgatitjen e alkooleve. - hedhë substancën që do të tretet në enën e shkallëzuar; - mbajë përqendrimit e kërkuar. - bëjë përgatitjen e kondensatorit dhe ujit për ftohje. - respektojë rregullat e sigurimit teknik në laborator dhe

mbrojtjes së mjedisit




- Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete, në mbështetje të përvetësimit të njohurive që trajton moduli. Ata duhet të nxiten të diskutojnë rastet e ndryshme që paraqiten gjatë kryerjes së një eksperimenti respektivisht gjatë përfitimit të alkooleve.

- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i demonstrimit praktik të aftësive të fituara tek ata gjatë përfitimit të alkooleve.

Baza materiale e Për realizimin sa më të mirë të modulit, është e domosdoshme të

78

domosdoshme sigurohen mjedisi, veglat, pajisjet, enët laboratorike dhe materialet e mëposhtme: - Laboratori; - Destilatori, - Kondenzatori, - Termometrat - Sistemi i ujit - Reagjent kimik - Pajisjet tjera laboratorike - Mjetet e mbrojtjes në punë.

79

PËRSHKRUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE “Mallrat dhe përdorimi i tyre”

Lëmi: Kimi teknologji Profili: Teknologjia Kimike Niveli: I Klasa: 11 Numri i modulit

7

Qëllimi i modulit

Një modul që i pajis nxënësit me aftësi praktike për njohjen e mallrave dhe mënyrat e përdorimit të tyre.


12 kredi (70 orë)


RM 1 Nxënësi kryen procese parapërgatitore për përdorimin e mallrave. Përmbajtja - Përgatitja e vendit të punës në puntori për përdorimin

aparateve elektrike, metaleve, qelqeve, qeramiken etj. - Përzgjedhja e modele tipike të aparatet elektrike, materialeve

prej metali, qelqi, qeramike që përdoren. - Mbikqyrja e mënyrës së përdorimit të aparateve elektrike,

materialeve prej metali, qelqi, qeramike që përdoren.. - Respektimi i rregullave të sigurise teknike në laborator


RM 2 Nxënësi përdor aparatet elektrike dhe materialet prej metali, qelqi,

qeramike që përdoren në laborator Përmbajtja - Vënia në punë, pastrimi dhe mirëmbajtja e aparateve

elektrike - Vënia në punë, pastrimi dhe mirëmbajtja e materialet prej

metali - Vënia në punë, pastrimi dhe mirëmbajtja e materialet prej

qelqi; - Vënia në punë, pastrimi dhe mirëmbajtja e materialet prej

qeramike; - Vënia në punë, pastrimi dhe mirëmbajtja e frigoriferëve,

centrifugave, furrave në laborator; - Respektimi i rregullave të sigurise teknike në laborator



Realizim i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për

80

çdo rezultat të të mësuarit. Me poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren: RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit

RM 1 IV Pyetje-përgjigje me gojë, vëzhgim me listë kontrolli.


- përgatisë vendin e punës në puntori për përdorimin aparateve elektrike, metaleve, qelqeve, qeramiken etj.

- përzgjedhë modele tipike të aparatet elektrike, materialeve prej metali, qelqi, qeramike që përdoren.

- mbikqyrë mënyra të përdorimit të aparateve elektrike, materialeve prej metali, qelqi, qeramike që përdoren..

- respektojë rregullat e sigurimit teknik në laborator dhe mbrojtjes së mjedisit.


KR Nxënësi duhet të: - vërë në punë, pastrojë dhe mirëmbajë aparatet

elektrike - vërë në punë, pastrojë dhe mirëmbajë materialet prej

metali - vërë në punë, pastrojë dhe mirëmbajë materialet prej

qelqi; - vërë në punë, pastrojë dhe mirëmbajë materialet prej

qeramike; - vërë në punë, pastrojë dhe mirëmbajë frigoriferët,

centrifugat, furrat në laborator; - respektojë rregullat e sigurimit teknik në laborator dhe

mbrojtjes së mjedisit.


- Ky modul duhet të trajtohet në puntorit e shkollës. Rekomandohet të organizohen vizita njohëse fabrika ku kryhen përgatitje të mallrave karakteristike siqë janë aparatet elektrike, metalet, qelqi dhe produktet e tije qeramiken etj.

- Mësuesi duhet të përdorë sa më shume demonstrimet konkrete gjatë punës në puntori.

- Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete për përgatitjen e materialeve karakteristike siqë janë ato elektrike, metalet, qelqi dhe produktet e tije qeramiken etj

- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i demonstrimit praktik të aftësive të fituara njohjen e mallrave më të rëndomta siqë janë aparatet elektrike, metalet, qelqi dhe produktet e tije qeramiken etj

81


Për realizimin sa më të mirë të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjedisi, veglat, pajisjet, enët laboratorike dhe materialet e mëposhtme: - Laboratori/punëtoria; - Aparatet elektrike; - Metali - Qelqi; - Qeramika; - Mjetet e mbrojtjes në punë.

82


“Mbikqyrja e riqarkullimit të termofolisë” Lëmi: Kimi teknologji Profili: Teknologjia kimike Niveli: I Klasa: 11 Numri i modulit

8

Qëllimi i modulit

Një modul që i pajis nxënësit me aftësi praktike për të mbikqyrur procesin e riqarkullimit të termofolisë.


12 kredi (70 orë)


RM 1 Nxënësi kryen procese parapërgatitore për përgatitjen e tretësirave të ndryshme në laborator kimik. Përmbajtja - Përgatitja e vendit të punës në laborator për riqarkullimin

e termofolisë; - Përzgjedhja e matësave, lëndës së parë si dhe mjeteve të

tjera për riqarkullimit të termofolisë; - Vendosja në gatishmëri për riqarkullimit e termofolisë; - Përzgjedhja e materialeveve për përgatitjen e termofolisë. - Respektimi i rregullave të sigurise teknike në

laborator/puntori dhe mbrojtjes së mjedisit. -

RM 2 Nxënësi përgatit lëndën e parë për riqarkullim në

laborator/puntori. Përmbajtja - Peshimi i substancave për riqarkullimin e termofolisë. - Matja e substancave për përgatitjen riqarkullimit te

termofolisë; - Pastrimi i lëndës së parë para se te futet në proces; - Ndarja sipas llojit. - Respektimi i rregullave të sigurise teknike në

laborator/puntori dhe mbrojtjes së mjedisit



83

RM 1 IV Pyetje-përgjigje me gojë dhe vëzhgim me listë kontrolli.

KR Nxënësi duhet të: - përgatisë vendin e punës në laborator/puntori për

riqarkullimin e termofolisë sipas parametrave. - përzgjedhë matësit, pajisjet dhe mjetet e tjera

laboratorike/puntori për riqarkullimin e termofolisë; - vendos në gatishmëri peshoret dhe mjetet e duhura për

peshimin e termofolisë; - vendosë në gatishmëri matëset, enët tjera dhe mjetet e

tjera laboratorike për përgatitjen dhe riqarkullimin e termofolisë;

- përzgjedhë substancave që marrin pjesë në përgatitjen e tretësirave.

- respektojë rregullat e sigurimit teknik në laborator dhe mbrojtjes së mjedisit.



- bëjë peshimin e substancave për riqarkullimin e termofolisë.

- bëjë matjen e substancave për përgatitjen riqarkullimit te termofolisë;

- bëjë pastrimin e lëndës së parë para se te futet në proces;

- bëjë ndarjen e materialit sipas llojit. - espektimi i rregullave të sigurise teknike në

laborator/puntori dhe mbrojtjes së mjedisit -



- Analizoj mirë kryerjen e punës në punëtori, pra përgatitjen e riqarkullimit të termofolisë.

- Përdorimin e procedurave dhe rregullave të punës gjatë përgatitjes së riqarkullimit të termofolisë.

- respektojë rregullat e sigurimit teknik në laborator dhe mbrojtjes së mjedisit


- Ky modul duhet të trajtohet në laboratore të shkollës. Rekomandohet të organizohen vizita njohëse në uzinat ku bëhet riqarkullimi i polimereve.


- Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete, në mbështetje të përvetësimit të njohurive që trajton moduli. Ata duhet të nxiten të diskutojnë rastet e ndryshme që paraqiten gjatë riqarkullimit të polimereve.

84

- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i demonstrimit praktik të aftësive të fituara tek ata gjatë punës praktike në uzinat ku bëhet riqarkullimi.


Për realizimin sa më të mirë të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjedisi, veglat, pajisjet, enët laboratorike dhe materialet e mëposhtme: - Laboratori/puntoria; - Ekstruderi; - Sistemi i ujit - Korrenti; - Pajisjet përcjellëse - Puna praktike; - Mjetet e mbrojtjes në punë.

85

Përpilimi i këtij planprogrami është mbështetur nga Deutsche Gesellschaft für Technische Zusammenarbeit (GTZ), Projekti: „Ripërtëritja e Arsimit dhe Aftësimit Profesional në Kosovë“ dhe është financuar nga Ministria Gjermane për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillim.

ministria e arsimit, shkencës dhe...

Documents