ministria e arsimit, shkencës dhe teknologjisë · web viewnxënësit duhet te inkurajohen që të...

Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë

Programi mësimorARSIMI PROFESIONAL

Programi 2013

TEKNOLOGJI USHQIMORENiveli I dhe II

Kosovë, 2013

1

UDHËZUES ADMINISTRATIV

2

I. PARATHENIE

Shoqëritë bashkëkohore arsimin e konsiderojnë ndër pasuritë më të rëndësishme të njerëzimit dhe përpiqen të gjurmojnë potencialin e tij të plotë, në mënyrë që t’u ndihmojnë njerëzve të ballafaqohen me sfidat e botës së sotme.

Pas një krize të gjatë, shoqëria kosovare sot ballafaqohet me një sfidë të re për t’iu bashkangjitur rrjedhave aktuale të zhvillimit ndërkombëtar. Në sferën e arsimit, reforma e planprogramit është një reagim ndaj zhvillimeve të reja në shoqërinë kosovare. Procesi i reformës së planprogramit synon rritjen e cilësisë së arsimit dhe barazisë në gëzimin e dobive që ofron ai për të gjithë nxënësit dhe inkuadrimin e sistemit të arsimit në rrjedhat aktuale që kanë të bëjnë me reformat e arsimit në sistemet tjera të përparuara. Nevojat e përhershme për ristrukturimin e shkollimit dhe për ripërkufizimin e qëllimeve dhe objektivave të tij, lidhen me ndryshimet që shfaqen në shoqëri, ekonomi, politikë, shkencë e teknologji.

Në planprogramet për arsimin profesional të Kosovës gjerësia dhe thellësia e formimit të nxënësve shikohen si një proces integral që përmbledhë dimensionin e përgjithshëm të njeriut, dimensionin shoqëror të qytetarit dhe dimensionin profesional të punëtorit, të pajisur me dije, shprehi dhe vlera të shumëfishta. Nxënësit do të ndjekin lëndë të përgjithshme dhe profesionale. Në këtë mënyrë, MASHT synon të zhvillojë një kulturë të përgjithshme unike për të gjithë nxënësit që përfundojnë shkollat profesionale.

Programet e reja të lëndëve të përgjithshme, së bashku me ato të lëndëve e të praktikave të ndryshme profesionale, do të sigurojnë një formim bashkëkohor, sa i përket kulturës së përgjithshme dhe profesioneve të ndryshme gjatë tri viteve të shkollimit profesional, duke synuar të përgatisin brezin e ri si qytetarë të ardhshëm të një shoqërie të lirë e demokratike, të aftë për t’u ballafaquar me sfidat e zhvillimit kulturor e ekonomik dhe me kërkesat e tregut të punës, kërkesave universitare në shkallë vendi, rajoni e më gjerë.

Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe Teknologjisë i fton të gjithë mësimdhënësit dhe drejtuesit e shkollave profesionale, specialistët, prindërit, nxënësit dhe të gjithë të interesuarit për zhvillimin e sistemit të Arsimit të Mesëm të Lartë Profesional të Kosovës të japin ndihmesën e tyre për ngritjen e nivelit të këtyre shkollave në nivel të shkollave përkatëse evropiane e më gjerë, sa u përket parametrave e standardeve.

Shfrytëzojmë rastin ti falënderojmë të gjithë ata ekspertë që me përkushtim të madh punuan në rishikimin e planprogrameve ekzistuese.

3

PËRMBAJTJA

I. Korniza e programit mësimor profesional për profilin “Teknologji ushqimore”, Niveli I dhe II.

II. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale për Nivelin I

a) Programet e lëndëve profesionale, kl. 10.1. Bazat e kimisë së përgjithshme dhe inorganike 2. Bazat teorike te kimisë analitike3. Biologji aplikative4. Lënda e parë ushqimore

b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 10.1. Kimi analitike2. Përfitimi, ruajtja dhe transportimi i lëndës së parë me prejardhje bimore3. Përfitimi, ruajtja dhe transportimi i lëndës së parë me prejardhje shtazore

c) Programet e lëndëve profesionale, kl. 11.1. Kimi analitike2. Kimi organike 3. Makinat dhe proceset teknike4. Mikrobiologji dhe higjienë5. Teknologji ushqimore

d) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 11.1. Përpunimi dhe ruajtja e prodhimeve shtazore-1.2. Përpunimi dhe ruajtja e prodhimeve bimore-1. 3. Metodat e përcaktimit sasior të substancave4. Mikrobiologji dhe higjienë

III. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale për Nivelin II.

a) Programet e lëndëve profesionale, kl. 12.1. Kimi analitike2. Makinat dhe proceset teknike3. Mikrobiologji dhe higjienë4. Teknologjia ushqimore5. Biokimi

b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 12.

4

1. Matja e vlerës së pH në të mostrat e tretësirave2. Përcaktimi i yndyrnave të ndryshme me metodën e ekstraktimit.3. Përpunimi dhe ruajtja e prodhimeve me prejardhje bimore-2. 4. Përpunimi dhe ruajtja e prodhimeve me prejardhje shtazore-2.5. Kryerja e proceseve teknike me makina.

5

Korniza e programit mësimor profesional

ARSIMI PROFESIONAL

Programi, 2012

TEKNOLOGJI USHQIMORE Niveli I dhe II

6

Korniza e programit mësimor profesional

Lëmia: Teknologji ushqimoreProfili: Teknologji ushqimore Niveli: I dhe II

Njoftime të përgjithshme për shkollimin

1. Struktura e shkollimit

Arsimimi në profilin mësimor “Teknologji ushqimore” për nivelet I dhe II trajtohet në kuadrin e shkollimit të mesëm të lartë në Kosovë. – Niveli i parë i arsimimit profesional, me kohëzgjatje dy vite mësimore pas përfundimit të

arsimit të detyruar (kl. 10 dhe 11), i përgatit nxënësit për kompetencat fillestare (hyrëse) të punësimit në profesionin e Teknologjise ushqimore. Jep një certifikatë të përgatitjes profesionale të nivelit të punonjësit të gjysmëkualifikuar (ndihmës) dhe mundëson kalimin në nivelin e dytë të arsimimit profesional.

– Niveli i dytë i arsimimit profesional, me kohëzgjatje një vit mësimor (kl. 12) pas përfundimit me sukses të nivelit të parë, i përgatit nxënësit për të fituar një kualifikim profesional që u mundëson atyre integrimin në tregun e punës për teknologji ushqimore, si dhe vazhdimin e arsimimit në nivele më të larta. Jep një certifikatë të përgatitjes profesionale të nivelit të punonjësit të kualifikuar dhe mundëson kalimin në nivelin e tretë të arsimimit profesional (maturë) që lejon kalimin edhe në studimet universitare.

Ky dokument përmban elemente kurrikulare të profilit mësimor “Teknologji ushqimore” për nivelet I dhe II, të strukturuara në lëndë mësimore (teorike) dhe module mësimore (praktike), në tri grupe kryesore:(i) grupi i lëndëve të përgjithshme, që synojnë formimin shkencor/humanitar të nxënësve për

të lehtësuar integrimin e tyre në shoqëri, si dhe vazhdimin e shkollimit të mëtejshëm.(ii) grupi i lëndëve teorike-profesionale, që synojnë konsolidimin te nxënësit, të koncepteve

shkencore, si dhe bëjnë njohjen e tyre me proceset teknike-teknologjike që lidhen me profesionin e teknologut ushqimor.

(iii) grupi i moduleve të praktikës profesionale, që synojnë përgatitjen e nxënësve me kompetencat praktike të nevojshme për t’u integruar me sukses në tregun e punës në sektorin e teknologjisë ushqimore.

2. Qëllimet e përgjithshme të shkollimit

Qëllimi kryesor i shkollimit (dynivelësh) për Teknologji ushqimore është zhvillimi i personalitetit të nxënësve për t’u inkuadruar në një shoqëri demokratike si qytetarë aktivë e kompetentë, si dhe për t’u angazhuar me sukses në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Sfida të rëndësishme për arritjen e këtij qëllimi janë dhe zhvillimi te nxënësit i ndjenjës së vetëbesimit, kultivimi i vullnetit të lirë në marrjen e vendimeve, nxitja e ndjenjës së sipërmarrjes dhe e gatishmërisë për të nxënë gjatë gjithë jetës. Për të mundësuar zhvillimin individual të nxënësve nga pikëpamja emocionale, intelektuale dhe profesionale, është e nevojshme që shkolla profesionale t’u krijojë atyre:

7

Mundësi të përshtatshme për të nxënë, pavarësisht nga gjinia, raca, etniteti dhe aftësitë fizike e mendore;

Lehtësi për të kuptuar mjedisin shoqëror dhe ekonomik, lokal, kombëtar dhe rajonal, si dhe për të qenë të vetëdijshëm për rolin që mund të luajnë në shoqëri;

Mbështetje për të zhvilluar ndjenjën e sipërmarrjes dhe të disiplinës, kureshtjen intelektuale dhe vlerat morale;

Kushte për t’u zhvilluar psikologjikisht dhe fizikisht, për të përballuar vështirësitë që do të ndeshin gjatë veprimtarive të ardhshme jetësore dhe profesionale;

Mundësi për të zhvilluar kompetencat profesionale, të bazuara në njohuritë, shprehitë dhe qëndrimet/vlerat, të mjaftueshme për të lehtësuar punësimin dhe përparimin drejt arsimit dhe aftësimit profesional të mëtejshëm;

Mbështetje për të çmuar me realizëm vlerat dhe potencialin e tyre, për tu orientuar drejt në drejtimet e karrierës profesionale të ardhëshme dhe për të marrë përgjegjësi në procesin e zhvillimit të tyre të vazhdueshëm personal dhe profesional;

Mbështetje për të zhvilluar format e bashkëpunimit dhe të besimit të ndërsjellë nëpërmjet përvojës së punës praktike;

Mundësi për t’u njohur me zhvillimet perspektive të profesionit të tyre, të para këto në kontekstet e integrimit rajonal dhe europian;

Kushte për t’u njohur me teknologjitë dhe proceset teknologjike aktuale e të perspektivës, në sektorin e teknologjisë ushqimore;

Kushte për të njohur dhe për të zbatuar rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit, në përputhje me standardet ndërkombëtare.

1. Grupi të cilit i drejtohet shkollimi

Shkollimin për “Teknologji ushqimore”, niveli I dhe II, mund ta ndjekin të gjithë të rinjtë dhe të rejat të cilët kanë përfunduar me sukses arsimin e detyruar nëntëvjeçar, janë në moshë deri 24 vjeç dhe zotërojnë aftësi shëndetësore (fizike e mendore) të mjaftueshme për të kryer këto nivele shkollimi.Në raste të veçanta, kur kërkesat e nxënësve për të ndjekur këtë shkollim janë më të larta se sa mundësitë reale të shkollave profesionale të veçanta, Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë (MASHT) përgatit udhëzime me kritere të posaçme pranimi në këto shkolla.

1. Mundësitë e shkollimit të mëtejshëm

Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin “Teknologji ushqimore” në nivelin I, u lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit në nivelin II të këtij profili. Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin mësimor “Teknologji ushqimore” në nivelin II, u jepet nxënësve të drejtë për të hyrë në testin e maturës shtetrore, dhe pas përfundimit me sukses të sajë, mundë të vazhdojnë studimet universitare.

2. Mundësitë e punësimit

Shkollimi për “Teknologji ushqimore”, niveli I dhe II, u referohet punëve në industritë ushqimore, të cilat kryhen pёr përpunimin e lëndëve tё para ushqimore. Nisur nga kjo nxënësi për Teknologji ushqimore i nivelit I dhe II mund të punësohet në industritë ushqimore që

8

merren me përpunimin mishit dhe prodhimeve nga mishi, peshkut, vezëve, qumështit, drithërave, pemëve, perimeve, bimëve në këtë sektor të prodhimit. Me kualifikime të mëtejshme dhe pas një përvoje pune të konsiderueshme, ai mund të krijojë një bisnes të vetin në këtë sektor dhe të punësojë të tjerë.

6. Kompetencat e fituara nga nxënësit në përfundim të shkollimit

Kompetencat e përgjithshme

Ndjekja e shkollimit në profilin mësimor “Teknologji ushqimore”, niveli I, do të zhvillojë te nxënësit një tërësi kompetencash të përgjithshme, të cilat do t’i shërbejnë atij për përvetësimin me efektivitet të programit mësimor, zhvillimin në nivelin e kërkuar të kompetencave profesionale dhe integrimin e mëtejshëm në shoqëri dhe në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Këto kompetenca të përgjithshme do të zhvillohen në një nivel më të lartë gjatë kryerjes së shkollimit për “Teknologji ushqimore”, niveli II. Kështu, nxënësi do të jetë i aftë: Të komunikojë në mënyrë korrekte, me shkrim dhe me gojë, për të shprehur mendimet e

ndjenjat e tij dhe për të argumentuar opinionet për çështje të ndryshme. Të përdorë burime dhe teknika të ndryshme (përfshirë dhe ato të kompjuterizuara) të

mbledhjes dhe të shfrytëzimit të informacioneve të nevojshme për zhvillimin e tij personal dhe profesional.

Të angazhohet fizikisht, mendërisht dhe emocionalisht në zgjidhjen e situatave të ndryshme problemore që do të ndeshë në kontekstin profesional, personal dhe shoqëror.

Të manifestojë qasje të një kritike konstruktive ndaj zhvillimeve profesionale, personale dhe shoqërore.

Të nxitë potencialin e tij të brendshëm për kërkim të vazhdueshëm në drejtim të zgjidhjeve të reja, më efektive dhe më efiçiente.

Të respektojë rregullat dhe parimet e një bashkëjetese demokratike në kontekstin e integrimeve lokale, rajonale dhe globale.

Të manifestojë guxim dhe iniciativë në marrjen e përgjegjësisë për të ardhmen e tij. Të tregojë vetëkontroll në ushtrimin e veprimtarive të tij në kontekstin e pavarësisë në

vendimmarrje. Të organizojë drejt procesin e të nxënit të tij dhe të shfaqë gatishmërinë e vullnetin për një të

nxënë që zgjat gjithë jetën. Të respektojë parimet e punës në grup dhe të bashkëpunojë aktivisht në arritjen e objektivave

të pranuara. Të bëjë vlerësime dhe vetëvlerësime nisur nga kritere të drejta, si bazë për të përmirësuar

dhe çuar më tej arritjet. Të hulumtojë vetveten dhe rrugët e mundëshme të karrierës profesionale për të bërë zgjedhje

të përshtatëshme të veprimtarive profesionale të ardhëshme.

Kompetencat profesionale

Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit dyvjeçar në profilin “Teknologji ushqimore”, niveli I, nxënësi do të jetë i aftë të ushtrojë kompetencat profesionale si më poshtë:

- Përgatit vendin e punës për pranimin e lëndëve të para ushqimore.

9

- Përzgjedh veglat, pajisjet dhe materialet e duhura për punë.- Përdor dhe mirëmban veglat dhe pajisjet e punës.- Respekton standardet e profesionit.- Zbaton rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit.- Mban higjenën në repartet e përpunimit, paketimit dhe depozitimit të lëndëve të para,- Pranon, analizon, ruan dhe dorëzon në përpunim të lëndës së parë ushqimore,- Klasifikon lëndët e para ushqimore;- Transporton lëndët e para brenda repartit; - Ruan lëndët e para dhe prodhimet ushqimore;- Përgatit kafshët për mjelje;- Ambalazhon lëndët e para ;- Kryen përpunimin primar të lëndëve të para ushqimore (drithërave, pemëve, perimeve,

mishit, qumështit) ;- Ambalazhon prodhimet ushqimore,- Ruan prodhimet ushqimore,

Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit të mëtejshëm njëvjeçar në profilin mësimor “Teknologji ushqimore”, niveli II, nxënësi do të rrisë në një shkallë më të lartë nivelin e kompetencave profesionale të fituara në nivelin I, si dhe do të aftësohet të ushtrojë kompetenca të tjera profesionale si më poshtë:

- Përgatitë vendin e punës dhe kujdeset për sigurin në punë;- Mban higjienën në industrin e përpunimit të ushqimeve;- Kryen inspektimin dhe marrjen e mostrave për analizë;- kryen analizën e cilësisë së ushqimeve;- kryen operacione teknologjike pune me makina përkatëse;- pёrgatit kafshёt dhe shpendёt pёr therrje.- realizon tualetin (pastrimin) e trupave.- bën seleksionime tё ndryshme gjatё procesit teknologjik.- mbushё konservat.- largon mbeturinat teknologjike.- dёrmon rrushin pёr prodhimin e verёs dhe distilateve.- mbush enёt e fermentimit pёr prodhimin e verёs, distilateve - largon bёrsitё.- largon pjesёt e panevojshme tё frutave dhe perimeve.- pёrgatit shurupin pёr produktin e pёrqendruar me sheqer.- pёrgatit tretёsira tё ndryshme pёr konservat e frutave dhe perimeve.- Prodhon krem, gjalpë, akullore, kos dhe djathra të ndryshëm;- Prodhon lloje të ndryshme të sallamev-suxhukëve, proshutave, burgerave etj.- Prodhon produkte të ndryshme tradicionale nga qumështi, mishi, drithrat, peme-perimet etj;- Amballazhon, ruan prodhimet ushqimore sipas standarteve;- Bën marketing dhe shitje të prodhimeve ushqimore.- Zbaton rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit.

10

III.Plani mësimor për profilin mësimor “Teknologji ushqimore”, Niveli I dhe II

Nr Lëndët dhe modulet mësimoreOrët javore/vjetore dhe kreditit

Niveli I Niveli IIKlasa 10 Klasa 11 Klasa 12

A. Lëndët e përgjithshme (Gjithësej) 16 (560) 13 (455) 13(416)1 Gjuhë shqipe dhe letërsi 3 (105) 3 (105) 3 (96)2 Gjuhë angleze 2 (70) 2 (70) 2 (64))3 Matematikë 2 (70) 2 (70) 2 (64)4 Teknologji e informacionit 1 (35) 1 (35) 1 (32)5 Ekonomia dhe ndërmarrësia 1 (35) 1 (35) 1(32)6 Edukatë fizike 2 (70) 2 (70) 2 (64)7 Edukatë qytetare 1 (35) - -8 Fizikë 1 (35) - -9 Histori 1 (35) -

10 Psikologji 1 (35) -11 Gjeografi 1(35) 1(35) -12 Menaxhim i projekteve - - 1 (32)13 Gjuhë dytë e huaj - 1 (35) 1(32)B. Lëndët profesionale (Gjithësej) 10 (350) 10 (350) 7 (224)1 Bazat e kimisë së përgjithshme dhe inorganike 2 (70) - -2 Biologji aplikative 2 (70) - -3 Lënda e parë ushqimore 5 (175) - -4 Bazat teorike te kimisë analitike 1 (35) 1 (35) -5 Kimi organike - 2 (70) -6 Makinat dhe proceset teknike - 2 (70) 1 (32)7 Mikrobiologji dhe higjienë - 1 (35) 1 (32)8 Teknologjia ushqimore - 4 (140) 3 (105)9 Biokimi - - 1 (32)

10 Kontrolli i cilësisë së prodhimeve ushqimore 1(32)C. Modulet e praktikës profesionale (Gjithësej) 6 (210) 9 (315) 12 (384)1 Kimi analitike 3.5 K (35) - -2 Përfitimi, pranimi, ruajtja dhe transportimi i

lëndës së parë me prejardhje bimore8.5 K (85) - -

3 Përfitimi, pranimi, ruajtja dhe transportimi i lëndës së parë me prejardhje shtazore

9 K (90) - -

4 Përpunimi dhe ruajtja e prodhimeve me prejardhje shtazore 1

- 12.3K (123)

-

5 Përpunimi dhe ruajtja e prodhimeve me prejardhje bimore

- 12.2K (122)

-

6 Metodat e përcaktimit sasior të substancave 3.5K (35)7 Mikrobiologji dhe higjenë 3.5 K (35)8 Matja e vlerës së pH në mostrat e tretësirave - - 3.2 K (32)9 Përcaktimi i yndyrnave të ndryshme me metodën - - 3.2 K (32)

11

e ekstraktimit10 Përpunimi dhe ruajtja e prodhimeve me

prejardhje bimore-2- - 11.2K

(112)11 Përpunimi dhe ruajtja e prodhimeve me

prejardhje shtazore-2- - 11.2K

(112)12 Kryerja e proceseve teknike me makina - - 3.2 K (32)13 Kontrolli i cilësisë dhe siguria e prodhimeve me

prejardhje shtazore6.4(64)

Gjithësej A+B+C 32(1120) 32 (1120 32 (1024)

IV. Udhëzime për zbatimin e Kornizës së programit mësimor profesional:

Programet e hollësishme të lëndëve të përgjithshme parashtrohen në një dokument të veçantë të MASHT.Javët mësimore sipas klasave:– Klasa 10 – 35 javë; Klasa 11 – 35 javë (niveli I);– Klasa 12 – 32 javë (niveli II). Java mësimore (5 ditë mësimore) përmban 30 – 32 orë mësimore.Një orë mësimore ka 45 minuta.Një orë praktike zgjatë 60 minuta.Puna praktike në laborator duhet ti ketë 24 orë.Puna praktike në ekonomi të shkollës, ndërmarrje, industri, firma ushtrimore etj., duhet ti ketë 20 orë pune me nga 60 minuta.Si njësi e ngarkesës mësimore për praktikat mësimore profesionale do të përdoret krediti (K), i cili do të jetë i barasvlershëm me 10 orë mësimore. Rekomandohet që praktikat profesionale të realizohen ditore (6 orë në ditë), si më poshtë:

Klasa 10: Praktikë – 1 ditë në javë dhe Teori – 4 ditë në javëKlasa 11: Praktikë – 1.5 ditë në javë dhe Teori – 3.5 ditë në javëKlasa 12: Praktikë – 2 ditë në javë dhe Teori – 3 ditë në javë

Rekomandohet që modulet praktike për çdo vit mësimor, të realizohen në përputhje me radhën e paraqitur në planin mësimor. Shkollat profesionale, në varësi nga kushtet dhe situatat e veçanta në të cilat ndodhen, mund të bëjnë ndryshime të radhës së trajtimit të moduleve mësimore praktike, gjithnjë duke synuar të mos e dëmtojnë procesin e përvetësimit të tyre.Mbështetur në programet e detajuara të lëndëve profesionale, mësimdhënësit e lëndëve teorike profesionale bëjnë planifikimin e njësive mësimore përkatëse.Mbështetur në përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, mësimdhënësit e praktikave profesionale përgatisin plane më të detajuara, ku parashtrohen veprimtaritë praktike konkrete. Njëkohësisht, ata përgatisin instrumentet e vlerësimit për çdo rezultat mësimor të paraqitur në përshkruesit e moduleve.Vlerësimi përfundimtar i nxënësve, në mbarim të secilit prej të dy niveleve të përgatitjes në profilin “Teknologji ushqimore”, do të organizohet në formë provimesh:Në Nivelin I: Provimi i integruar i përgatitjes praktike që organizohet nga shkolla profesionale.Në Nivelin II: (a) Provimi i integruar për lëndët e teorisë profesionale, që organizohet nga shkolla profesionale, dhe (b) Provimi i integruar për praktikën profesionale që organizohet nga shkolla profesionale.Rezultatet e provimeve do të pasqyrohen në certifikatat përkatëse të përfundimit të shkollimeve profesionale në të dy nivelet e përgatitjes.

12

Modalitetet e procedurave të provimeve përfundimtare, kriteret e vlerësimit të nxënësve me nota dhe të përmbajtjes së certifikatave, përcaktohen me udhëzime të veçanta të MASHT.

V. Udhëzime të përgjithshme didaktike

Mësuesit e lëndëve teorike profesionale dhe të praktikave profesionale duhet të përzgjedhin dhe përdorin forma dhe metoda mësimdhënieje të tilla që të nxisin sa më shumë të nxënit aktiv të nxënësve dhe të çojnë në krijimin tek ata, të kompetencave sociale e profesionale, të plota dhe të qëndrueshme.E rëndësishme është që planifikimi i mësimdhënies të bazohet në një proces analize fillestare, i cili të marrë parasysh faktorë të tillë të rëndësishëm si, niveli i hyrjes së nxënësve, përmbajtja e hollësishme e lëndëve të teorisë profesionale dhe e moduleve të praktikave profesionale, shkalla e integrimit të tyre, objektivat konkretë që do të arrihen, mundësitë reale që ka shkolla për realizimin e veprimtarive mësimore etj. Për këtë planifikim duhet një bashkëpunim i ngushtë i të gjithë personelit drejtues dhe mësimdhënës të shkollës.Elementi kyç për arritjen e suksesit në një proces të nxëni, është motivimi i nxënësve. Njohja e vazhdueshme e nxënësve me shkallën e përmbushjes së objektivave nga ana e tyre, përbën një mekanizëm të fuqishëm motivimi, i cili duhet të shihet me përparësi nga mësimdhnësit e lëndëve teorike dhe moduleve praktike.Një element tjetër që ndihmon suksesin është integrimi i teorisë me praktikën e profesionit. Parimi i “të nxënit duke bërë” duhet të gjejë vendin e duhur në procesin e të mësuarit në shkollën profesionale që përgatit nxënësit në profesionin Teknologji ushqimore.Mësimdhënësit duhet të përdorin metoda të tilla të të mësuarit që zhvillojnë jo vetëm njohuritë teorike, shkathtësitë dhe shprehitë praktike të nxënësve, por edhe qëndrimet e tyre ndaj jetës, punës dhe shoqërisë në përgjithësi. Puna në grup dhe Puna me projekte janë dy nga format bazë të organizimit të mësimit (teorik apo praktik) për të zhvilluar kompetencat kyçe, të nevojshme për zgjidhjen e problemeve që kanë të bëjnë me veprimtarinë profesionale, në veçanti, dhe veprimtarinë sociale të qytetarit të ardhshëm, në përgjithësi.Një parim tjetër që duhet respektuar nga mësuesit dhe instruktorët është fakti që të nxënët nuk ndodh vetëm në mjediset e shkollës, por edhe jashtë tyre. Dhënia e detyrave dhe puna kërkimore e pavarur e nxënësve ka një ndikim të dukshëm në formimin e tyre si profesionistë të ardhshëm.Format dhe metodat e të mësuarit janë të shumta e të shumëllojshme dhe mësimdhënësit, në konsultim të ngushtë me njëri-tjetrin, duhet të përzgjedhin ato që janë më të përshtatshme për kontekstin e tyre konkret. Të tilla janë: ligjërata tradicionale, demonstrimi, zgjidhja e problemit teorik, ushtrimi praktik, projektet praktike, veprimtaritë në grupe të vogla etj. Rekomandohet që në përmbajtjet teorike të përdoren kryesisht ligjërata, zgjidhja e problemit teorik dhe demonstrimi, kurse në zbatimin e moduleve praktike të përdoren kryesisht demonstrimi nga mësimdhënësi, praktika e mbikqyrur dhe praktika e pavarur e nxënësve. Projektet praktike, sidomos ato që integrojnë kompetenca të lidhura me shumë aspekte të profesionit, janë një metodë që rekomandohet sidomos në fazat përmbyllëse të shkollimit. Në kushtet e mungesës së mjediseve reale të punës, duhet të synohet krijimi i mjediseve të simuluara të punës.Për sa i përket vlerësimit të nxënësve, rekomandohet të përdoren metoda dhe instrumente vlerësimi që të nxisin përparimin e nxënësve, shmangin subjektivizmin në vlerësim dhe pasqyrojnë arritjet reale të tyre. Me rëndësi është vlerësimi i vazhdueshëm dhe ai përfundimtar,

13

ku format dhe instrumentet e vlerësimit përzgjidhen apo hartohen nga vetë mësimdhënësit. Duhet të synohet vlerësimi i arritjeve i bazuar në kriteret, ku arritjet e nxënësit krahasohen me standardet e paracaktuara dhe të shmanget sa më shumë të jetë e mundur vlerësimi i bazuar në renditjen, ku nxënësit krahasohen me njëri-tjetrin. Format dhe instrumentet e vlerësimit që rekomandohen janë: pyetjet me gojë, pyetjet me shkrim, detyrat me shkrim,vëzhgimi i veprimtarisë së nxënësve, listat e kontrollit, projekte për vlerësim etj. Në veprimtaritë praktike, listat e kontrollit duhet të jenë instrumenti vlerësues që duhet të mbizotërojë. Mësimdhënësi përzgjedh ato që janë më të përshtatshme, duke marrë parasysh kushtet konkrete. Edhe gjatë provimeve përfundimtare në teori profesionale dhe praktikë profesionale, në përputhje me udhëzimet përkatëse të MASHT, duhet të mbizotërojë vlerësimi i kompetencave të punës së nxënësve, që testohen në situata pune reale ose të simuluara.Në përgjithësi, si për mësimdhënien, ashtu edhe për vlerësimin duhet të synohen forma e metoda që e vendosin nxënësin në qendër të veprimtarive mësimore dhe e shndërrojnë rolin e mësimdhënësit nga ligjërues (lektor) i thjeshtë, në një moderator, mbikëqyrës dhe vlerësues i veprimtarisë së nxënësve.

14

Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve profesionale

ARSIMI PROFESIONAL

Programe 2013

Teknologji ushqimoreNiveli I dhe II

15

Klasa 10

Programet e lëndëve profesionale

Programi i lëndës

Bazat e kimisë së përgjithshme dhe inorganike Lëmi: Teknologji ushqimoreProfili: Teknologji i ushqimoreNiveli: IKlasa: 10

I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10 të nxënësi duhet:

- të dallojë ndryshimet fizike nga ato kimike,- të zhvillojë njehsimet kimike duke u bazuar në ligjet e kimisë,- të klasifikojë substancat në bazë të përbërjes së tyre,- të krahasojë radhitjen e elementeve kimike sipas Dobereinerit, Neëlendsit, Lotar Mayerit

dhe Moseleyit- të dallojë reaksionet e analizës, sintezës, zëvendësimit, neutralizimit dhe precipitimit,- të klasifikojë elementet në bazë të numrit oksidues,- të barazojë reaksionet e oksido-reduktimit dhe të paraqes skemën elektrokimike të tyre,- të dallojë elementet e bllokut s,- të krahasojë izotopet e hidrogjenit,- të përshkruajë vetitë fizike dhe kimike të elementeve alkaline, - të dallojë vetitë fizike dhe kimike të elementeve alkalino-toksorë,- të dalloj elementet e bllokut p,- të analizojë vetitë fizike dhe kimike të tyre, konfiguracionin elektronik dhe numrin

oksidues,- të përshkruajë komponimet më të rëndësishme të elementeve të grupit 17,16,15,14 dhe 13

të sistemit periodik dhe rëndësinë e tyre.- të përcaktojë elementet e bllokut d në sistemin periodik- të përshkruajë llojet e komponimeve inorganike, vetitë fizike dhe kimike të metaleve,

jometaleve dhe metaloideve, komponimeve të tyre, mënyrën e përftimit në industri dhe laborator dhe përdorimin e tyre.

II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë

III. Programi i hollësishëm i lëndës

16

Kapitulli 1: Kimia si shkencë natyrore 3 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të

- të shpjegojë rëndësinë e kimisë për jetën- shpjegojë lidhjen e kimisë me shkencat tjera natyrore - dalloj ndryshimet fizike nga ato kimike,- të demonstroj njehsimet kimike duke u bazuar në ligjet e kimisë,- shpjegojë shenjat që tregojnë për rrezikshmërinë e substancave kimike

b) Temat e kapitullit- Kimia si shkencë natyrore dhe eksperimentale- Objekti i studimit të kimisë, - Lidhshmëria e kimisë me shkencat tjera natyrore,

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të:

- shpjegoje përmbajtjen duke theksuar ne vazhdimësi rendësin e kimisë si shkencë natyrore, objektivat e studimit të saj dhe lidhjen e saj me shkencat tjera,

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- figura, fotografi të themeluesve të shkencës së kimisë dhe të shpikësve më ë njohur nga

fusha e kimisë - diapozitiv dhe modele, lidhur me përmbajtjen e kapitullit- projektor, videobim, - sllajde, videokaseta dhe burime nga interneti

Kapitulli 2: Ligjet themelore të kimisë 6 orë

a) Qëllimet e kapitullitnë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të

- shpjegojë ligjshmëritë themelore në kimi- shpjegojë hipotezat dhe ligjet stekiometrike në kimi

b) Temat e kapitullit- Ligji i ruajtjes së masës- Ligji i qëndrueshmërisë së përbërjes- Ligji i përpjesëtimeve shumëfishe- Hipoteza e daltonit për atomin- Ligji i vëllimeve të bashkueshme- Hipoteza e Avogadros- Ligji i ekuivalentëve


- shpjegoje përmbajtjen duke theksuar ne vazhdimësi rendësin e ligjeve themelore në kimi

17

- shpjegojë ligjet themelore të kimisë dhe njehsimet elementare në kimi

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- figura, fotografi të themeluesve të shkencës së kimisë dhe të shpikësve më të njohur nga

fusha e kimisë - diapozitiv dhe modele, lidhur me përmbajtjen e kapitullit- projektor, videobim, - sllajde, videokaseta dhe burime nga interneti

Kapitulli 3: Substancat kimike 10 orë

a) Qëllimet e kapitullitnë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të dijë të

- shpjegojë simbolet, formulat dhe barazimet kimike- shpjegojë masat absolute dhe relative atomike e molekulare, - definojë nocionin e molit, shprehjen e molit në numër, në masë dhe vëllim

b) Temat e kapitullit- Përzieriet dhe substancat e pastra- Metodat për ndarjen e substancës nga përzieriet - Simbolet kimike- Formulat kimike- Barazimet kimike- Masat absolute atomike dhe molekulare- Masat relative atomike dhe molekulare- Moli, - Masa e atomit dhe masa e molekulës- Raportet sasiore dhe vëllimore të masës gjatë reaksioneve-

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të

- shpjegoje temat me shembuj konkret;- organizojë nxënësit në punë me grupe;- organizojë biseda me nxënësit në lidhje me temat e kapitullit - përcjellë përparimin e nxënësve;- përdorë pyetje të ndryshme për të vlerësuar nxënësit;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- figura, fotografi në lidhje me përmbajtjen e kapitullit - diapozitiv dhe modele, lidhur me përmbajtjen e kapitullit- projektor, videobim, - sllajde, videokaseta dhe burime nga interneti

Kapitulli 4: Struktura e atomit dhe sistemi periodik i elementeve 5 orë

18

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të dijë të

- njohë grimcat bazë të ngarkesës elektrike dhe të masës së tyre- shpjegojë ndërtimin e atomit, numrin e masës dhe lidhjen midis tyre- analizojë shpërndarjen e elektroneve nëpër orbitale të atomeve të elementeve të grupeve

kryesore të sistemit periodik të elementeve- krahasoj radhitjen e elementeve kimike sipas Dobereinerit, Neëlendsit, Lotar Mayerit dhe

Moseleyit- kuptojë rradhitjen e elementeve në sistemin periodik si pasojë e strukturës së tyre atomike

b) Temat e kapitullit- Përbërja e atomit (bërthama dhe mbështjelësi elektronik)- Struktura e atomit- Modeli planetar i atomit- Numrat kuantik- Struktura e sistemit periodik dhe vetitë periodike të elementeve kimike


- shpjegojë përbërjen dhe strukturën e atomit, modelet e ndryshme të atomit duke përdorur skema dhe foto të ndryshme,

- japë detyrë nxënësve për vizatimin e orbitaleve të atomeve- shpjegojë përdorimin e tabelës së sistemit periodik të elementeve për përcaktimin e

struktures së atomit.- Përcjellë përparimin e nxënësve;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- materiale didaktike për përbërjen dhe strukturën e atomit- tabela e sistem periodik të elementeve- skema të orbitaleve të atomeve- projektori, sllajde, diapozitiv me fotografi të ndryshme

Kapitulli 5: Lidhjet kimike dhe struktura e molekulave 6 orë


- shpjegojë lidhjet kimike në përgjithësi,- tregojë ndryshimet e molekulave polare dhe atyre jopolare- përshkruajë momentin dipolar si kriter për përcaktimin e polaritetit të molekulave- përcaktojë forcat ndërmjet molekulave- shpjegojë lidhjen hidrogjenore dhe ndikimin e saj tek uji

b) Temat e kapitullit- Llojet e lidhjeve kimike- Afiniteti ndaj elektronit, elektronegativiteti- Lidhja jonike

19

- Lidhja kovalente dhe kordinative- Vetitë e komponimeve kovalente- Lidhja hidrogjenore- Lidhja metalike


- shpjegojë njohuritë e reja duke i mbeshtetur me materiale vizuale - aktivizojë nxënësit nëpërmjet pyetjeve me gojë - duke aplikuar strukturën ERR të orës, në evokim me metodat e reja p.sh.

Brainstrorming, kllaster informohet për shkallen e njohurive që disponojnë nxënësit për lidhjet kimike dhe strukturën e molekulave.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- materiale didaktike për lidhjet kimike - projektori, sllajde, diapozitiv me fotografi të ndryshme - programe simuluese kompjuterike.

Kapitulli 6: Klasifikimi i komponimeve inorganike 6 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të;

- shpjegojë klasifikimin e komponimeve inorganike- shpjegojë formimin e oksideve, ndarjen dhe vetitë etyre- shpjegojë teoritë e acideve dhe bazave- shpjegojë formimin e kriprave, ndarjen dhe vetitë etyre

b) Temat e kapitullit- Acidet, përftimi dhe vetitë.- Bazat, vetitë dhe përftimi.- Oksidet, ndarja, përftimi dhe vetitë. - Kriprat, ndarja, përftimi dhe vetitë. - Hidruret- Hidroksidet amfotere



d) Kushtet për realizimin e kapitullit- material didaktik në lidhje me komponimeve inorganike- diapozitiv dhe modele, lidhur me përmbajtjen e kapitullit

20

- projektor, videobim, - sllajde, videokaseta dhe burime nga interneti

Kapitulli 7: Tretësirat 5 orë


- përshkruajë proceset që zhvillohen gjatë tretjes - tregojë dallimin midis tretësirave- analizojë faktorët që ndikojnë në shpejtësinë e tretjes- njehsojë llojet e ndryshme të përqendrimeve të tretësirave

b) Temat e kapitullit- Tretësirat ujore- Tretëshmëria e gazeve, lëgjeve dhe substancave të ngurta në ujë- Të shprehurit sasior të përbërjes së tretësirave- Vetitë e tretësirave të holluara- Ligjet e Raulit.



d) Kushtet për realizimin e kapitullit- materiale didaktike vizuale për tretshmërinë e substancave kimike dhe tretësirat - projektori- sllajde- diapozitiv me fotografi të ndryshme

Kapitulli 8: Kinetika kimike dhe ekuilibri kimik 5 orë


- përcaktojë shpejtësinë e reaksioneve kimike - shpjegojë ndikimin e faktorëve të ndryshëm në shpejtësinë e reaksioneve kimike- shpjegojë reaksionet katalitike dhe veprimin e katalizatorëve

b) Temat e kapitullit- Shpejtësia e reaksioneve kimike- Faktorët që ndikojnë në shpejtësinë e reaksionit kimik- Kataliza dhe katalizatorët- Ekuilibrat kimik

21

- Mënjanimi i ekuilibrit kimik-parimi le Shateliec) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të


d) Kushtet për realizimin e kapitullit- materiale didaktike për kinetikën e reaksioneve kimike - projektori- sllajde- diapozitiv me fotografi të ndryshme

Kapitulli 9: Reaksionet kimike 7 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:

- dallojë reaksionet e analizës, sintezës, zëvendësimit, neutralizimit dhe precipitimit,- barazoë reaksionet e oksido-reduktimit dhe të paraqes skemën elektrokimike të tyre,- shpjegojë reaksionet e oksidoreduktimit dhe lidhjen midis procesit të oksidimit dhe

reduktimit,

b) Temat e kapitullit- Llojet e reaksioneve kimike- Reaksionet e analizës dhe sintezës,- Reaksionet e zëvendësimit,- Reaksionet e neutralizimit,- Reaksionet e precipitimit,- Reaksionet e oksido-reduktimit,- Barazimi i reaksioneve të oksido-reduktimit.



d) Kushtet për realizimin e kapitullit- materiale didaktike për reaksionet e ndryshme kimike- projektori- sllajde- diapozitiv me fotografi të ndryshme

22

- skema e proceseve të reaksione kimike- programe simuluese kompjuterike.

Kapitulli 10. Elementet kimike dhe komponimet e tyre 17 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë fund të kapitullit nxënësi duhet të

- dalloj elementet kimike dhe komponimet e tyre - dalloj elementet e bllokut s,- krahasoj izotopet e hidrogjenit,- analizoj vetitë fizike dhe kimike të elementeve alkaline, mënyrën e përftimit të tyre,

komponimet më të rëndësishme dhe përdorimin e tyre,- dalloj vetitë fizike dhe kimike të elementeve alkalino-toksorë mënyrën e përftimit të tyre,

komponimet më të rëndësishme dhe përdorimin e tyre,- dalloj elementet e bllokut p,- analizoj vetitë fizike dhe kimike të tyre, konfiguracionin elektronik dhe numrin oksidues,- përcaktoj elementet e bllokut d në sistemin periodik- krahasoj vetitë fizike dhe kimike të elementeve kalimtare, konfiguracionin elektronik dhe

gjendjen oksiduese të tyre,- përshkruaj komponimet më të rëndësishme të elementeve të grupit 17,16,15,14 dhe 13 të

sistemit periodik dhe rëndësinë e tyre.

b) Temat e kapitullit- Hidrogjeni-përhapja, vetitë, - Metalet alkaline- Natriumi dhe kaliumi- Metalet alkalinotoksorë- Magnezi dhe kalciumi- Elementet halogjene-elementet e grupit 17,- Klori dhe komponimet e tij,- Elementet kalkogjene-elementet e grupit 16- Oksigjeni dhe komponimet e tij,- Elementet e grupit 15 të sistemit periodik- Azoti dhe komponimet e tij,- Amonjaku,- Plehërat azotik.- Fosfori dhe komponimet e tij,- Plehërat fofsforike.- Elementet e grupit 14 të sistemit periodik- Karboni dhe komponimet inorganike të tij,- Elementet e grupit 13 të sistemit periodik- Elementet kalimtare- Përhapja, vetitë dhe gjendja oksiduese,


23

- shpjegoje temat me shembuj konkret;- organizojë nxënësit në punë me grupe;- organizojë biseda me nxënësit në lidhje me temat e kapitullit - japë detyra për nxënësit- përcjellë përparimin e nxënësve;- përdorë pyetje të ndryshme për të vlerësuar nxënësit;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- materiale didaktike për elementet kimike dhe komponimet e tyre- projektori- sllajde- diapozitiv me fotografi - skema për procesin e ndryshme në lidhje me elementet kimike dhe komponimet e tyre- mjete për konkretizimin e përftimit dhe vetive të elementeve të ilustruara me diapozitiva,

figura, sllajde, modele të ndryshme, skema (të siguruara nga vet mësuesi ose nxënësit).

24

Programi i lëndës

“Bazat teorike të kimisë analitike”

Lëmi: Teknologji ushqimoreProfili: Teknologji ushqimore Niveli: IKlasa: 10

I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10 të nxënësi duhet të:

- Shpjegojë rolin e kimisë analitike dhe lidhjen e saj me disiplinat bujqësore- shpjegojë klasifikimin e metodave analitike. - Shpjegojë vetitë e tretësirave ujore, elektrolitet dhe llojet e elektroliteve, shpërbashkimin

elektrolitik. - Shpjegojë reaksionet dhe ekuacionet kimike. - shpjegojë ekuilibrin kimik. - shpjegojë tretshmërinë dhe produktin e tretshmërisë për substancat e ndryshme kimike.- shpjegojë procesin e neutralizimit dhe hidrolizës.- Shpjegojë tretësirat buferike dhe indikatorët- njohë rrugët e analizës cilësore dhe kushtet në të cilat zhvillohen reaksionet analitike - analizojë ndjeshmërinë e reaksioneve analitike dhe klasifikimin e kationeve dhe anioneve

në grupe analitike.- Identifikojë kationet sipas grupeve analitike nga grupi i parë deri te grupi i pestë analitik- Identifikojë anionet sipas grupeve analitike nga grupi i parë deri te grupi i tretë analitik



Kapitulli 1: Bazat teorike të kimisë analitike 7 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:

- shpjegojë klasifikimin e metodave analitike. - theksojë vetitë e tretësirave ujore. - përshkruajë elektrolitet dhe llojet e elektroliteve. - shpjegojë shpërbashkimin elektrolitik. - përshkruajë reaksionet dhe ekuacionet kimike.

b) Temat e kapitullit- Klasifikimi i metodave analitike. - Vetitë e tretësirave ujore. - Elektrolitet dhe llojet e elektroliteve.

25

- Shpërbashkimi elektrolitik. - Reaksionet dhe ekuacionet kimike. - Zbatimi i Ligjit mbi veprimin e masave aktive.



d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- figura, fotografi në lidhje me përmbajtjen e kapitullit- diapozitiv dhe modele, lidhur me përmbajtjen e kapitullit- projektor, videobim, - sllajde, videokaseta dhe burime nga interneti

Kapitulli 2: Reaksionet jonike 8 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të

- shpjegojë ekuilibrin kimik. - shpjegojë tretshmërinë dhe produktin e tretshmërisë për substancat e ndryshme kimike.- shpjegojë procesin e neutralizimit dhe hidrolizës.- Shpjegojë tretësirat buferike dhe indikatorët-

b) Temat e kapitullit- Ekuilibri kimik. - Tretshmëria dhe produkti i tretshmërisë.- Neutralizimi dhe hidroliza.- Tretësirat buferike.- Indikatorët.



d) Kushtet për realizimin e kapitullit- diapozitiv dhe modele, lidhur me përmbajtjen e kapitullit- projektor, videobim, - sllajde, videokaseta dhe burime nga interneti

26

Kapitulli 3: Analiza kimike cilësore 20 orë


- përshkruajë rrugët e analizës cilësore dhe kushtet në të cilat zhvillohen reaksionet analitike

- analizojë ndjeshmërinë e reaksioneve analitike dhe klasifikimin e kationeve dhe anioneve në grupe analitike.

- Identifikojë kationet sipas grupeve analitike nga grupi i parë deri te grupi i pestë analitik- Identifikojë anionet sipas grupeve analitike nga grupi i parë deri te grupi i tretë analitik

b) Temat e kapitullit- Rrugët e analizës cilësore.- Kushtet në të cilat zhvillohen reaksionet analitike.- Ndjeshmëria e reaksioneve analitike. - Klasifikimi i kationeve në grupe analitike.- Identifikimi i kationeve sipas grupeve analitike nga grupi i parë deri te grupi i pestë

analitik- Klasifikimi i anioneve në grupe analitike.- Identifikimi i anioneve sipas grupeve analitike nga grupi i parë deri te grupi i tretë

analitik



d) Kushtet për realizimin e kapitullit- materiale didaktike për përbërjen e kapitullit- tabela e grupeve analitike- skema të identifikimit te grupeve analitike- projektori- sllajde- diapozitiv me fotografi të ndryshme

27

Programi i lëndës

“Biologji aplikative”

Lëmi: Teknologji ushqimoreProfili: Teknologji ushqimoreNiveli: IKlasa: 10

I. Qëllimet e lëndësNё pёrfundim të lёndёs së zhvilluar në klasёn e 10-tё, nxёnёsi duhet të:

- shpjegojë rolin e biologjisë si shkencё dhe lidhjet e saj me bujqësinё dhe karakteristikat e përgjithshme të qelizave;

- shpjegojë karakteristikat e përgjithshme të mikroorganizmave- tregojë për sëmundjet ngjitëse- shpjegojë procesin e shumëzimit dhe zhvillimit të qenieve të gjalla, bimëve dhe shtazëve

dhe si ndikon mjedisi nё kёtё proces;- tregojë mbi rëndësin e higjienës së ushqimeve dhe rreziqet nga mosëmbajtja e higjienës- shpjegojë karakteristikat e organeve tretëse të ushqimit- tregojë cilat janë organet e qarkullimit të gjakut dhe funksionimin e tyre- shpjegojë mbi ekskrecionin nga organizmi- shpjegojë mbi sistemin imunologjikë

II. Fondi i orëve të lëndës:35 javë x 2orë/javë = 70 orë

III. Programi i hollёsishëm i lëndёs

Kapitulli 1: Karakteristikat e përgjithshme të qelizave, 9 orë

a) Qëllimet e kapitullitNё pёrfundim tё kapitullit, nxënësi duhet të:

- klasifikojë qelizat sipas madhësisë dhe formës; - përshkruajë rendësinë e qelizave; - listojë qelizat sipas madhësisë, formës, strukturës; - shpjegojë strukturën e qelizave; - dallojë veçoritë e qelizave prokariote dhe ekuariote; - dallojë veçoritë e qelizave (totipotente) e padiferencuara

b) Temat e kapitullit- Zbulimi i qelizave dhe mikroskopi. - Madhësia dhe forma e qelizave. - Struktura e qelizave. - Prokariotet dhe ekuariotet. - Qelizat (totipotente) e padiferencuara.

28

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mёsuesi tё:

- zhvillojё bisedё me nxёnёsit lidhur me njohuritё e tyre pёr qelizёn, strukturёn e saj dhe t’i plotёsojё kёto njohuri duke pёrdorur diapozitiva, sllajde e fotografi;

- pёrdorё mjete pamore, si, pёr shembull, skema tё ndarjes së qelizёs;- udhёheqё punёn në laborator duke i dhёnё mundёsi çdo nxёnёsi të bёjё vrojtime me

mikroskop tё qelizave bimore e shtazore, si dhe tё mbajё shёnimet pёrkatёse;- vlerёsojё nxёnёsit me anё të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- laborator, mikroskopi, projektor, sllajdi;- diapozitiva e fotografi nga qeliza;- skema të ndarjes qelizore;- diapozitiva me tipa të ndryshme indesh;- diapozitiva,fotografi e pllakata për ndërtimin dhe funksionin e membranës qelizore.

Kapitulli 2; Karakteristikat e përgjithshme të mikroorganizmave 8 orё


- shpjegojë rëndësinë e mikroorganizmave - klasifikojë mikroorganizmat sipas ndarjes - shpjegojë karakteristikat dhe llojet e virusëve - shpjegojë karakteristikat dhe llojet e baktereve; - shpjegojë karakteristikat dhe llojet e parazitëve;

b) Temat e kapitullit- Ndarja e mikroorganizmave. - Rëndësia e mikroorganizmave. - Viruset. - Bakteret - Parazitët


- shpjegojё karakteristikat e përgjithshme të mikroorganizmave, duke i ilustruar kёto koncepte me diapozitiva, figura, sllajde tё ndryshme, skema etj;

- rrisё pёrqendrimin e nxёnёsve duke iu drejtuar pyetjeve me;- organizojё nxёnёsit tё punojnё nё grupe pёr të bërë klasifikimin dhe për të bërë dallimin

e mikroorganizmave;- vlerёsojё nxёnёsit me anё të pyetjeve me gojë, ushtrimeve dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- laborator, mikroskopi, projektor, sllajdi;- diapozitiva e fotografi nga lloje të ndryshme të mikroorganizmave etj.

29

Kapitulli 3: Sëmundjet ngjitëse 8 orë


- shpjegojë karakteristikat dhe rrezikun e sëmundjeve ngjitëse; - shpjegojë karakteristikat dhe rrezikun e sëmundjeve të zorrëve; - tregojë veçoritë e parazitëve të zorrëve; - shpjegojë veçoritë e sëmundjeve ngjitëse të lëkures; - përshkruajë veçoritë e parazitëve të lëkurës;- shpjegoj karakteristikat e sëmundjeve të mëlqisë; - përshkruajë masat parandaluese për pengimin e sëmundjeve ngjitëse; - shpjegojë rendësinë e dizinfektimit, dizensektimit dhe deratizmi;

b) Temat e kapitullit- Sëmundjet ngjitëse të zorrëve. - Parazitët e zorrëve. - Sëmundjet ngjitëse të lëkures. - Parazitët e lëkures. - Sëmundjet ngjitëse të mëlqisë- Masat parandaluese për pengimin e sëmundjeve ngjitëse. - Dizinfektimi, dizensektimi dhe deratizimi.


- të shpjegoj mbi karakteristikat e sëmundjeve ngjitëse dhe rrezikun që kanoset nga këto sëmundje;

- për realizimin me suksesë të këtije kapitulli, mësimëdhënësi duhet të aplikoj metoda, teknika dhe forma te shumëllojshme të të nxënit;

- Nxënësit duhet te inkurajohen që të marrin pjesë aktive në zhvillimin e njohurive dhe aftësive të tyre përmes diskutimeve dhe hulumtimeve ne lidhje me proceset qe përmban ky modul.

- vlerёsojё nxёnёsit me anё të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Entet higjieno – shëndetësore.- laboratori, skema;- projektor;- sllajdi.

Kapitulli 4: Shumëzimi dhe zhvillimi i qenieve të gjalla 8 orë


- shpjegojë mënyrat e shumëzimit dhe zhvillimit të bimëve;- bёjё klasifikimin sistematik të bimëve;

30

- përshkruajë organet vegjetative dhe gjenerative të bimëve;- përshkruajë fazat kryesore të zhvillimit të bimëve dhe të shtazëve;- tregojё se kategori të ndryshme organizmash shtazore zhvillimin embrional e kryejnë në

mjedise të ndryshme;- përshkruajë faktorët e mjedisit, të cilët ndikojnë në zhvillimin embrional të bimëve dhe

kafshëve.

b) Temat e kapitullit- Shumëzimi dhe zhvillimi i bimëve.- Shumëzimi vegjetativ joseksual dhe seksual i bimëve.- Zhvillimi postembrional.- Zhvillimi i bimëve dhe indet bimore.- Klasifikimi (sistematika) i bimëve.- Organet bimore vegjetative dhe gjenerative.- Shumëzimi dhe zhvillimi i shtazëve.- Shumëzimi seksual i shtazëve.- Gametogjeneza - qelizat seksuale-gametet.- Ovogjeneza.- Fazat e zhvillimit individual.- Frytnimi.- Adaptimet embrionale.- Organogjeneza.- Zhvillimi jonormal - metamorfoza.- Regjenerimi dhe transplantimi.- Mplakja dhe vdekja.


- shpjegojё konceptet bazё qё lidhen me shumёzimin e bimёve dhe kafshёve, duke i ilustruar kёto koncepte me diapozitiva, figura, sllajde, bimё tё ndryshme, skema etj;

- rrisё pёrqendrimin e nxёnёsve duke iu drejtuar pyetjeve me gojё (pyetje “të mbyllura” ose “të hapura”);

- organizojё nxёnёsit tё punojnё nё grupe pёr të bërë klasifikimin e bimёve dhe për të bërë dallimin e organeve vegjetative nga ato gjenerative te bimёt;

- vlerёsojё nxёnёsit me anё të pyetjeve me gojë, ushtrimeve dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- diapozitiva dhe pamje të figurave të qenieve të gjalla;- projektor;- sllajde;- bimë të ndryshme;- tabelё e klasifikimit sistematik tё bimёve.

Kapitulli 5: Rëndësia e higjienës së ushqimeve 8 orë

a) Qëllimet e kapitullit

31

Nё pёrfundim tё kapitullit, nxënësi duhet të:- shpjegojë kuptimin dhe karakteristikat e helmimit ushqimorë; - përshkruajë shkaktarët e helmimit ushqimorë; - shpjegojë rregullat e higjienës së ushqimit dhe artikujve ushqimorë; - përshkruaj masat e higjienës së pajisjeve dhe vendit të punës; - shpjegojë masat dhe kujdesin për higjienen personale; - shpjegojë për masat për parandalimin e helimit me ushqim;- shpjegojë burimet e energjisë në organizëm; - përshkruajë rëndësinë e bilancit energjetik të ushqimeve në organizëm;

b) Temat e kapitullit- Helmimi i ushqimeve. - Karakteristikat dhe llojet e helmimeve ushqimore. - Shkaktarët e helmimit nga ushqimet - Parandalimi i helmimit ushqimorë. - Burimi i energjisë në organizëm.


- shpjegojё për rëndësin e higjienës gjatë prodhimit dhe përpunimit të ushqimeve;- shpjegojë shkaktarët dhe llojet e helmimeve ushqimore;- shpjegojë mënyrat e parandalimit të helmimeve me ushqim;- gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimi i shkallës së arritjes së

shprehive teorike, preferohet që vlerësimi i nxënësvë të bëhët në fund të çdo rezultati të të mësuarit dhe të jetë transparentë ndaj nxënësve

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- mjedisi i përshtatshëm për shpjegim teorik.- laboratori i kompletuar me paisje laboratorike.- Entet higjieno – shëndetësore.- Reparte përpunuese të prodhimeve ushqimore.- Teknologji e nevojshme mësimore (tv,kompjuter, internet, videoprojektor).- Teksti i biologjisë me higjienë për teknologji ushqimore udhëzues të ndryshëm

(doracakë), rregullore(standarte) etj.

Kapitulli 6: Karakteristikat e organeve tretëse të ushqimit 8 orëa). Qëllimet e kapitullitNё pёrfundim tё kapitullit, nxënësi duhet të:

- shpjegojë rëndësinë dhe funksionin e organeve të tretjes së ushqimit;- përshkruajë procesin e tretjes dhe asimilimit të ushqimeve në aparatin tretës;- dallojë llojet e ushqimeve që asimilohen me lehtësi;- dallojë llojet e ushqimeve që asimilohen me vështirësi; - përshkruajë sëmundjet e organeve të tretjes dhe shkaqet e tyre;

b) Temat e kapitullit- Organet e tretjes së ushqimit.

32

- Funksionet e organeve të tretjes.- Procesi i tretjes dhe asimilimit të ushqimit në organizëm. - Ushqimet qe asimilohen me vështirësi dhe lehtësi, pasojat për organizmin.- Sëmundjet e organve të tretjes.


- shpjegojë mbi rëndësinë dhe funksionin e organeve të tretjes së ushqimit;- shpjegoj mbi procesin e tretjes dhe asimilimit të ushqimeve në aparatin tretës;- shpjegojë sëmundjet e organeve të tretjes dhe shkaqet e tyre;- nxënësit duhet te inkurajohen që të marrin pjesë aktive në zhvillimin e njohurive dhe

aftësive të tyre përmes diskutimeve dhe hulumtimeve ne lidhje me proceset qe përmban ky modul.

- vlerёsojё nxёnёsit me anё të pyetjeve me gojë, ushtrimeve dhe testit me shkrim.d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- mjedisi i përshtatshëm për shpjegim teorik.- laboratori i kompletuar me paisje laboratorike.- fotografi, sllajde, ilustrime të organeve tretëse.

Kapitulli 7: Organet e qarkullimit të gjakut 8 orë

a). Qëllimet e kapitullitNё pёrfundim tё kapitullit, nxënësi duhet të:

- shpjegojë përbërjen e gjakut dhe sistemin e qarkullimit të tij; - përshkruajë funksionet e zemrës dhe shpërndarjen e gjakut - shpjegojë procesin e gjakderdhjes; - dallojë rëndësinë e ushqimit dhe të ushqyerit në mbarëvajtjen e sistemit kardiovaskular;

b) Temat e kapitullit- Sistemi kardiovaskular. - Gjaku, përbërja. - Zemra dhe gjakderdhja. - Shtypja e gjakut. - Ushqimi dhe të ushqyerit për mbarëvajtjen e sistemit kardiovaskular.


- shpjegojё mbi përbërjen e gjakut dhe sistemin e qarkullimit të tij;- shpjegoj për rëndësin dhe mënyrën e të ushqyerit e drejt për mbarvajtjen normale të

sistemit kardiovaskular, i- nxënësit duhet te inkurajohen që të marrin pjesë aktive në zhvillimin e njohurive dhe


- vlerёsojё nxёnёsit me anё të pyetjeve me gojë, ushtrimeve dhe testit me shkrim.d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- mjedisi i përshtatshëm për shpjegim teorik.

33

- laboratori i kompletuar me paisje laboratorike.- fotografi, sllajde, ilustrime të ndryshme - Teknologji e nevojshme mësimore (tv,kompjuter, internet, videoprojektor).- Teksti i biologjisë me higjienë për teknologji ushqimore udhëzues të ndryshëm

(doracakë), rregullore(standarte) etj

Kapitulli 8: Ekskrecioni nga organizmi 6 orë


- shpjegojë rëndësinë dhe funksionin e mëlçisë; - shpjegojë funksionin e lëkurës për organizmin e njeriut; - shpjegojë shkaqet dhe parandalimin e sëmundjeve të lëkurës; - shpjegojë shkaqet dhe parandalimin e sëmundjeve të mëlçisë; - dallojë rolin e ushqimeve për mbarëvajtjen e mëlçisë dhe lëkurës;

b) Temat e kapitullit- Funksioni dhe roli i mëlçisë në organizëm.- Funksioni dhe roli i lëkurës. - Sëmundjet e mëlqis dhe të lëkures. - Parandalimi i sëmundjeve të lëkurës dhe mëlçisë.- Roli i ushqimit në mbarëvajtjen e mëlçisë.


- shpjegojё mbi funksionin dhe rolin e mëlqisë në organizëm;- shpjegoj për funksionin elëkurës në organizëm;- shpjegojë shkaqet e sëmundjeve të mëlqisë dhe lëkurës si dhe parandalimin e tyre;- nxënësit duhet te inkurajohen që të marrin pjesë aktive në zhvillimin e njohurive dhe


- vlerёsojё nxёnёsit me anё të pyetjeve me gojë, ushtrimeve dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- mjedisi i përshtatshëm për shpjegim teorik.- laboratori i kompletuar me paisje laboratorike.- Entet higjieno – shëndetësore.- fotografi, sllajde, ilustrime të ndryshme - Teknologji e nevojshme mësimore (tv,kompjuter, internet, videoprojektor).- Teksti i biologjisë me higjienë, udhëzues të ndryshëm (doracakë), rregullore(standarte)

etj

Kapitulli 9: Sistemi imunologjikë 7 orë


- dallojë llojet dhe rëndësinë e imunitetit për organizmin; - përshkruajë funksionimin e sistemit nervor qendror dhe atij periferik;

34

- shpjegojë shkaqet e sëmundjeve nervore; - shpjegojë faktorët që ndikojnë në dëmtimin e shëndetit të njeriut; - shpjegojë ndikimin e alkoolit, drogave dhe medikamenteve në organizmin e njeriut;

b) Temat e kapitullit- Llojet e imunitetit- Ndarja e sistemit nervor. - Sëmundjet e sistemit nervor. - Faktorët e dëmshëm për shëndetin e njerëzve. - Alkooli, narkotikët, nikotina.


- shpjegojё llojet e imunitetit, sistemin nervor dhe sëmundjet e tij;- shpjegoj për faktorët e dëmshëm për shëndetin e njeriut (alkoolin, narkotiket, nikotina);- nxënësit duhet te inkurajohen që të marrin pjesë aktive në zhvillimin e njohurive dhe


- gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimi i shkallës së arritjes së shprehive teorike, preferohet që vlerësimi i nxënësvë të bëhët në fund të çdo rezultati të të mësuarit dhe të jetë transparentë ndaj nxënësve

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- mjedisi i përshtatshëm për shpjegim teorik.- laboratori i kompletuar me paisje laboratorike.- Entet higjieno – shëndetësore.- fotografi, sllajde, ilustrime të ndryshme për realizimin e suksesëshëm të këtij moduli; - Teknologji e nevojshme mësimore (tv,kompjuter, internet, videoprojektor).- Teksti i biologjisë me higjienë, udhëzues të ndryshëm (doracakë), rregullore(standarte)

etj.

35

Programi i lëndës

„Lënda e parë ushqimore“

Lëmi: Teknologji ushqimoreProfili: Teknologji ushqimoreNiveli: IKlasa: 10

I. Qëllimet e lëndës:Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të, nxënësi duhet:

- shpjegojë rëndësinë, përdorimin e lëndëve të para ushqimore në industrinë ushqimore-përpunuese,

- dallojë përbërjen kimike, biokimike e biologjike të lëndeve të para ushqimore,- shpjegojë rëndësinë e ujit në industrinë ushqimore, përgatitjen e ujit sipas kërkesave

dhe llojit të prodhimit,- dallojë llojet dhe karakteristikat e mjeteve për konservim sipas llojit të prodhimit, - tregojë rëndësinë, llojet e ambalazheve në industrinë ushqimore si dhe mënyrat e

pëgatitjes së ambalazheve për mbushje,- zbatojë masat higjieno-shëndetësore në industrinë ushqimore,- përshkruajë transportimin, kushtet e pranimit, klasifikimit dhe ambalazhimit të lëndëve të

para ushqimore,- pëshkruajë ruajtjen e lëndëve të para ushqimore, faktorët që ndikojnë në ruajtjen e tyre,

kushtet dhe mënyrat e ruajtjes së tyre si dhe për proceset që zhvillohen në to,- përshkruajë përfitimin e lëndëve të para ushqimore.

II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 5orë/javë = 175 orë


Kapitulli 1: Përbërja kimike e lëndëve të para ushqimore 10 orë

a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- shpjegoj për objektin, rolin dhe rëndësinë e lëndëve të para ushqimore;- shpjegojë për ujin si përbërës i lëndëve të para ushqimore;- shpjegojë veçoritë dhe përmbajtjen hidrateve të karbonit që ndodhen në lëndët e para

ushqimore;- shpjegojë veçoritë dhe përmbajtjen,klasifikimin e proteinave,vitaminave,enzimev që

ndodhen në lëndët e para ushqimore;

36

- shpjegojë veçoritë dhe përmbajtjen e yndyrnave në lëndët e para ushqimore;- shpjegojë veçoritë dhe përmbajtjen e substanacave minerale dhe acideve organike në

lëndët e para ushqimore;- shpjegojë veçoritë dhe përmbajtjen e substancave ngjyrosëse dhe tanineve në lëndët e

para ushqimore;- shpjegojë veçoritë dhe përmbajtjen e substancave etero-vajore në lëndët e para

ushqimore;

b) Temat e kapitullit - Objekti i lëndës së parë ushqimore, roli dhe rëndësia e saj.- përbërja kimike, biokimike, biologjike e lëndëve të para dhe prodhimeve ushqimore- uji si përbërës i prodhimeve ushqimore- hidratet e karbonit- proteninet dhe substancat tjera të azotuara- yndyrërat,- substanacat minerale dhe acidet organike- substancat ngjyruese dhe taminet- substancat etero-vajore- vitaminat, enzimet

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësuesi të:

- shpjegojë rëndësinë e lëndës së pare ushqimore- përbërjen kimike, biologjike- të organizojë nxënësit të vizitojnë industritë përpunuese, duke i bërë në mënyrë praktike analizat përkatëse, duke i shfrytëzuar edhe laboratorët e shkollës ose të industrive përpunuese

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- laborator, - industri përpunuese- diapozitiva dhe sllajde;- projektor, skema

Kapitulli 2: Uji në industrinë ushqimore 5 orë


- dijë rëndësinë e ujit në industrinë ushqimore, përdorimin, përgatitjen e ujit sipas kërkesave dhe përshtatjes së prodhimit.

b) Temat e kapitullit- Përdorimet e ujit në industrinë ushqimore dhe burimet e tij- kërkesat dhe treguesit e ujërave natyrorë- kërkesat industriale për cilësin e ujit- trajtimi i ujërave në përshtatje të kërkesave të prodhimit.

37


- shpjegoje temat me shembuj konkret;- organizojë nxënësit në punë me grupe;- organizojë biseda me nxënësit në lidhje me temat e kapitullit - përcjellë përparimin e nxënësve;- përdorë pyetje të ndryshme për të vlerësuar nxënësit;- bëjë vizita me nxënës në industri përpunuese, duke iu shpjeguar në mënyrë praktike

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- laborator, industri përpunuese- projektor, skema diapozitivё e fotografi nga proceset përpunuese, mikroskop;

Kapitulli 3: Aditivët, mjetet për konservim 6 orë


- përshkruajë rolin dhe rëndësinë e mjeteve për konservim;- tregojë mjetet për konservim.

b) Temat e kapitullit - Roli dhe rëndësia e shtojcave-aditivët (aditivët, nocioni dhe llojet). - Mjetet për konservim-konservanësit


- shpjegojë dhe tregoj në mënyrë praktike, duke i vizituar industritë përpunuese- mundësisht sipas kushteve laboratorike,- bëjë demostrim në laborator të shkollës, duke krijuar vetë një shembull të tillë

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- laborator, industri përpunuese- mikroskop, diapozitiva dhe sllajde - projektor

Kapitulli 4: Amballazhet në industrinë ushqimore 5 orë


- përshkruajë rëndësinë, llojet e ambalazhave të industries ushqimore;- tregojë mënyrat e ambalazhimit dhe për përgatitjen e amballazheve për mbushje.

b) Temat e kapitullit- Amballazhi (roli dhe llojet e amballazheve në industrinë ushqimore, kërkesat dhe

38

kontrolli amballazhave, amballazhimi i produkteve ushqimore)- mënyrat e amballazhimit dhe përgatitja e amballazheve për mbushje.


- spjegojë dhe demostoj rëndësinë, llojet, mënyrat, ruajtjen e amballazhimit- vizitojë industrinë prodhuese të ambalazhit me nxënës- vizitojë industritë të cilat e përdorin amballazhin për prodhimet ushqimore- shhpjegojë për rolin e ambalazhit për ruajtjen e prodhimeve ushqimore

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- laborator, industri përpunuese- mikroskop, diapozitiva dhe sllajde, projektor- skema, ambalazhe të ndryshme

Kapitulli 5: Higjiena në industrinë ushqimore 5 orë


- përshkruajë rëndësinë e higjenës së mjedisit dhe higjenës personale të punonjësve të industrisë ushqimore; - përshkruajë mënyrën e mbajtjes së higjienës në industrinë ushqimore;

b) Temat e kapitullit- Masat shëndetësore në industrinë ushqimore(kërkesat higjeno-shëndetsore në prodhim),- Higjiena e mjedisit dhe higjiena personale e punonjësve të industrisë ushqimore,- Pastrimi i mjedisit të punës, teknika e larjes dhe dezinfektimit).



d) Kushtet për realizimin e kapitullit- laborator,. industri përpunuese- mikroskop, diapozitiva dhe sllajde - projektor, materiale të ndryshme për pastrim dhe dezinfektim

Kapitulli 6: Parimet dhe metodat e ruajtjes së prodhimeve ushqimore 8 orë


- përshkruajë ndryshimet që pësojnë produktet ushqimore gjatë ruajtjes;

39

- shpjegojë shkaktarët e prishjes, masat të cilat duhet të merren për ruajtjen e produkteve ushqimore në gjendje të përshtatëshme.

b) Temat e kapitullit

- Ruajtja e produkteve ushqimore (biozi dhe metodat që bazohen në këtë parim, Anabiozi dhe metodat që bazohen në këtë parim, cenobiozi dhe abiozi).



d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- laborator, industri përpunuese- mikroskop, diapozitiva dhe sllajde, projektor, skema

Kapitulli 7: Drithërat 14 orë


theksojë rëndësinë e drithërave, llojet ,klasifikimin, ndërtimin, përbërjen kimike; rendisë karakteristikat që përcaktojnë cilësinë e drithërave. Përshkruajë mënyrat e ruajtjes së drithërave, përshkruajë faktorët që ndikojnë gjatë ruajtjes së drithërave; përshkruajë proceset që zhvillohen gjatë ruajtjes së drithrave;

b) Temat e kapitullit:

- Rëndësia e drithërave (drithërat e bukës, llojet e drithërave që kultivohen në vendin tonë, klasifikimi botanik i grurit dhe i misrit, - Ndërtimi dhe përbërja kimike e kokrrës së drithit,- Karakteristikat që përcaktojnë cilësitë e drithërave, - ruajtja e drithërave, - faktorët që ndikojnë gjatë ruajtjes së drithërave dhe proceset që zhvillohen në to.


- shpjegoje temat me shembuj konkret;- përcjellë përparimin e nxënësve;- përdorë pyetje të ndryshme për të vlerësuar nxënësit;- vizitojë me nxënës fermerët prodhuese, industritë përpunuese të drithërave, duke

demostruar në mënyrë praktike dhe duke i angazhuar nënësit që të marrin pjesë në mënyrë aktive në të gjitha proceset e lartë cekura

40

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- laborator, industri përpunuese- diapozitiva dhe sllajde, mikroskop, projektor;- skema, diapozitivё e fotografi nga proceset përpunuese;

Kapitulli 8: Bishtajoret 6 orë


- përshkruajë rëndësinë, llojet, përbërjen vlerën energjitike, karakteristikat që përcaktojnë cilësinë e bishtajoreve si dhe kushtet e ruajtjes së tyre.

b) Temat e kapitullit- Rëndësia e fruteve bishtajore - Llojet e bishtajoreve që kultivohen në vendin tone- Përbërbërja kimike e bishtajoreve- Vlera energjitike,karakteristikat që përcaktojnë cilësinë e bishtajoreve- Ruajtja e bishtajoreve

c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësuesi të:

- shpjegoje temat me shembuj konkret;- organizojë biseda me nxënësit në lidhje me temat e kapitullit - përcjellë përparimin e nxënësve;- përdorë pyetje të ndryshme për të vlerësuar nxënësit;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- laborator, industri përpunuese, mikroskop- projektor, skema, diapozitivё e fotografi nga proceset përpunuese;

Kapitulli 9: Bimët për prodhimin e vajit 10 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- përshkruajë rëndësinë, llojet, përbërjen, vlerën, përdorimin e bimëve për prodhimin e vajit,

- përcaktojnë karakteristikat e tyre;- theksojë cilësinë e bimëve vajore;- përshkruajë kushtet e ruajtes së tyre;

b) Temat e kapitullit- Rëndësia e bimëve vajore - Përdorimi i bimëve vajore- Karakteristika që përcaktojnë cilësinë e bimëve vajore- Ruajtja e bimëve vajore

41

c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësuesi të:

- shpjegojë për rëndësinë, llojet, përbërjen vlerën, përdorimin, karakteristikat- përcaktojnë cilësinë e bimëve vajore dhe kushtet e ruajtes së tyre.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- laborator, industri përpunuese- mikroskop, projektor, skema, - diapozitivё, sllajde e fotografi nga proceset përpunuese

Kapitulli 10: Bimët për prodhimin e sheqerit, amidonit dhe alkoolit 10 orë

a). Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- përshkruajë rëndësinë,llojet, përbërjen,vlerën, përdorimin e bimëve për prodhimin e sheqerit,

- rendisë karakteristikat që përcaktojnë cilësinë e bimëve për prodhimin e sheqerit, amidonit dhe alkoolit si dhe kushtet e ruajtjes së tyre.


- Rëndësia e bimëve që përdoren për prodhimin e sheqerit, amidonit dhe alkoolit- Llojet e bimëve për prodhimin e sheqerit, amidonit dhe alkoolit, përbërja kimike,

përdorimi, - Karakteristikat që përcaktojnë cilësitë e bimëve si lëndë të para për prodhimin e sheqerit,

amidonit dhe alkoolit.- Ruajtja e tyre




- laborator, industri përpunuese, mikroskop- projektor, skema, diapozitivё, sllajde e fotografi nga proceset përpunuese;

Kapitulli 11: Lëndët e para për prodhimin e birrës 7 orë

a). Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- përshkruajë rëndësinë, lëndët themelore për prodhimin e birrës, përbërjen dhe karakteristikat kryesore të tyre.

42

b) Temat e kapitullit- Lëndët themelore për prodhimin e birrës - Elbi për birrë, përbërja anatomike e kokrrës së elbit, përbërja kimike, vlerësimi i kualitetit

të elbit për birrë.- Sumbullorja-lupuli,- Përbërja kimike e sumbullores së thatë- Uji si lëndë e pare për prodhimin e birrës



d) Kushtet për realizimin e kapitullit- laborator, industri përpunuese- mikroskop, projektor, skema, diapozitivё, sllajde e fotografi nga proceset përpunuese;

Kapitulli 12: Duhani 4 orë


- përshkruajë rëndësinë, vetitë, grupet dhe kultivarët e duhanit si bimë për përpunimin teknik.


- Rëndësia ekonomike e duhanit- Vetitë morfologjike dhe fiziologjike të duhanit,- Grupet dhe kultivarët e duhanit si bimë për përpunim



d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- laborator, industri përpunuese- projektor, skema, diapozitivё, sllajde e fotografi nga proceset përpunuese;

Kapitulli 13: Këpurdhat 2 orë

a) Qëllimet e kapitullit

43

Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:- përshkruajë rëndësinë, llojet, përbërjen, vlerën dhe karakteristikat kryesore të

kërpudhave.- Theksojë kushtet e ruajtjes.


- Rëndësia e kërpudhave për ushqim- Llojet,përbërja, vlera, përdorimi,- Karakteristikat që përcaktojnë cilësinë e kërpudhave, ruajtja e tyre


- shpjegoje temat me shembuj konkret;- organizojë biseda me nxënësit në lidhje me temat e kapitullit - përcjellë përparimin e nxënësve;- përdorë pyetje të ndryshme për të vlerësuar nxënësit;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- laborator, industri përpunuese, diapozitiva dhe - mikroskop, projektor, skema, diapozitivё, sllajde dhe fotografi nga proceset përpunuese;

Kapitulli 14: Perimet 15 orë


- përshkruajë rëndësinë, ndarjen, klasifikimin, llojet, përbërjen, vlerën, mënyrat e përdorimit, karakteristikat e përgjithëshme të secilit lloj të fruteve perimore, cilësinë e tyre.

- theksojë kushtet dhe mënyrat e ruajtjes së fryteve perimore.

b) Temat e kapitullit- Rëndësia e fruteve të perimore- Ndarja-klasifikimi,- Përbërja kimike, vlera ushqyese, përdorimi,- Karakteristika që përcaktojnë cilësitë e tyre,- Ruajtja e fruteve të perimeve


- shpjegojë për ndarjen, klasifikimin, llojet, përbërjen, vlerën, mënyrat e përdorimit, karakteristikat e përgjithëshme të secilit lloj të fruteve perimore, cilësinë e tyre.

- shpjegojë kushtet dhe mënyrat e ruajtjes së fryteve perimore- organizojë vizita me nxënës nëpër parcelat e mbjellura me këto kultura si dhe industri

prodhuese dhe përpunuese duke ipërcjellë të gjitha proceset e lartë cekura me mbikqyrje të punëtorëve përgjegjës

44

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- laborator, industri përpunuese, mikroskop- projektor, skema, diapozitivё, sllajde e fotografi nga proceset përpunuese

Kapitulli 15: Pemët 15 orë


- përshkruajërëndësinë, klasifikimin, llojet, përbërjen, vlerën, përdorimin e frutave- theksojë karakteristikat e përgjithëshme të llojit të frutave të pemëve, cilësine e tyre.- përshkruajë kushtet dhe mënyrën e ruajtjes së frutave të pemëve.

b) Temat e kapitullit- Rëndësia e fruteve të pemëve - Ndarja-klasifikimi i pemëve, - Përbërja kimike, vlera ushqyese, përdorimi,- Karakteristika që përcaktojnë cilësinë e tyre, - Ruajtja e fruteve të pemëve


- shpjegoje temat me shembuj konkret;- organizojë biseda me nxënësit në lidhje me temat e kapitullit;- përcjellë përparimin e nxënësve;- përdorë pyetje të ndryshme për të vlerësuar nxënësit;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- laborator, industri përpunuese- mikroskop, projektor, skema, diapozitivё,- sllajde e fotografi nga proceset përpunuese

Kapitulli 16: Rrushi 8 orë


- përshkruajë rëndesinë, varietetet, strukturën mekanike, përbërjen kimike, vlerën ushqyese të rrushit.

- përcaktojë kohën e përshtatëshme për vjelje, - përshkruajë kushtet e transportimit dhe mënyrat e ruajtjes së rrushit.

b) Temat e kapitullit:- Rëndësia e rrushit si lëndë e parë për prodhimin e verës dhe si ushqim për tryezë- Rëndësia, varietetet, struktura mekanike, përbërja kimike, vlera ushqyese,- Vjelja, transportimi dhe ruajtja e rrushit

45


- organizojë vizita me nxënës nëpër vreshta rrushi si dhe industri përpunuese të rrushit, duke marrë pjesë në mënyrë aktive prej ngritjes së vreshtave gjer te përpunimi i rrushit, ruajtjes transportimit.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- laborator, vreshtë, industri përpunuese- mikroskop, projektor, skema- diapozitivё, sllajde e fotografi nga proceset përpunuese;

Kapitulli 17: Mishi i kafshëve dhe i shpezëve 20 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- përshkruajë rëndësinë e kafshëve dhe shpezëve si lëndë e parë për industrinë ushqimore, - tregojë përbërjen dhe vetitë e mishit; - dallojë tipet dhe racat e gjedheve, të derrave, deleve dhe dhive si dhe të shpezëve.- dallojë tipet, racat dhe kategoritë e kafshëve dhe shpezëve për therrje.- përshkruajë kriteret dhe veprimet gjatë vlerësimit të kafshëve dhe shpezëve për therrje.- dallojë mjetet dhe llojet transportuese të kafshëve; - përshkruajë përgatitjen e kafshëve për transport, ngarkimin, shkarkimin si dhe pasojat e mundshme gjatë transportit.

b) Temat e kapitullit- Rëndësia e blegëtorisë dhe shpezëtarisë në prodhimtarinë e misht - Rëndësia e mishit si lëndë e parë ushqimi- Përbërja dhe vetit e mishit - Kafshët dhe shpezët për therrje - Vlerësimi i kafshëve për therrje - Transportimi i kafshëve dhe mjetet transportuese


- vizitojë me nxënës fermat ose kopshtet zoologjike duke ju spjeguar nxënësëve në mënyrë praktike llojet dhe kategoritë e kafshëve për therrje- demostrojë kriteret dhe veprimet e vlerësimit për therrjen e kafëshve- vizitojë me nxënës industritë e mishit duke demostruar në praktikë- shpjegojë dhe demostrojë llojet e transportit të kafshëve, duke vizituar fermat, industritë të cilat merren me këtë llojë pune

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- laborator, industri përpunuese, mikroskop- projektor, skema, diapozitivё, sllajde e fotografi nga proceset përpunuese;

Kapitulli 18: Peshqit 2 orë

46


- përshkruajë rolin, rëndësinë, llojet kryesore si dhe vlerën ushqyese të peshqëve për ushqim.

b) Temat e kapitullit- Peshqit dhe rëndësia e tyre


- vizita nëpër hurdha të ndryshme me nxënës duke i demostruar llojet e ndryshme të peshqëve në mënyrë praktike

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- laborator, hurdha, industri përpunuese- mikroskop, projektor, skema, diapozitivё, sllajde e fotografi nga proceset përpunuese;

Kapitulli 19: Vezët 2 orë


- tregojë ndërtimin, karakteristikat kryesore, të metat, cilësinë dhe vlerën ushqyese të vezëve.

b) Temat e kapitullit- Vezët dhe rëndësia e tyre për ushqim


- demostrojë kriteret dhe veprimet e vlerësimit të vezëve- vizitojë me nxënës pulari të ndryshme

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- laborator, ferma, industri përpunuese- mikroskop, projektor, skema, diapozitivё, sllajde e fotografi nga proceset përpunuese;

Kapitulli 20: Qumështi 20 orë


- përshkruajë anatominë dhe fiziologjinë e gjëndrrës qumështore;- theksojë rëndësinë, përbërjen kimike, vetitë fiziko-kimike dhe karakteristikat kryesore të llojeve të ndryshme të qumështit- tregojë mjetet për grumbullimin e qumështit; - përshkruajë llojet dhe mjetet e transportit;- përshkruajë ndryshimet e temperaturës së qumështit që ndodhin gjatë transportit.

47

- përcaktojë mënyrën e marjes së mostrave të qumështit. - bëjë vlerësimin e qumështit përmes kontrollimit organoleptik;- dallojë metodat e ruajtjes së qumështit (fizike, kimike dhe biologjike)- përshkruajë prejardhjen, mikrofloren, kushtet e zhvillimit dhe ndikimin e mikroorganizmave në qumësht si dhe masat e pengimit të tyre

b) Temat e kapitullit- Qumështi si lëndë e parë dhe si ushqim (Rëndësia e qumështit në të ushqyerit të njeriut,

tretëshmëria e qumështit). - Gjëndrra qumështore anatomia dhe fiziologjia e gjëndrrës qumështore, - definicioni i qumështit, përbërja kimike e qumështit,- Vetitë fizike dhe fiziko-kimike të qumështit,- Vetitë dhe të metat e qumështit, - Mjelja dhe përpunimi primar i qumështit, - Grumbullimi dhe transportimi i qumështit,- Metodat kryesore të ruajtjes së qumështit,- Mikroorganizmat në qumësht.


- shpjegoje temat me shembuj konkret;- organizojë nxënësit në punë me grupe;- organizojë biseda me nxënësit në lidhje me temat e kapitullit - përcjellë përparimin e nxënësve;- përdorë pyetje të ndryshme për të vlerësuar nxënësit;- organizojë vizita me nxënës nëpër ferma të ndryshme, industri, pika të grumbullimit të

qumështit , qumështore të ndryshme;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- laborator, industri përpunuese, mikroskop- projektor, skema, diapozitivё, sllajde e fotografi nga proceset përpunuese;

48

Klasa 10

Përshkruesit e moduleve të praktikës profesionale

PËRSHKRUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE

“Kimi analitike”

Lëmi: Teknologji ushqimoreProfili: Teknik i teknologjisë ushqimore Niveli: IKlasa: 10

Numri i modulit

1

Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për të zbatuar operacionet themelore dhe teknikat eksperimentale në laboratorin e kimisë, për të interpretuar dhe për të përgatitur ushtrime të thjeshta; për të zhvilluar matjet dhe ushtrimet bazë me mjetet themelore në laborator për të zhvilluar identifikimin e kationeve dhe anioneve sipas grupeve analitike.

Kohëzgjatja e modulit

3.5 K (35 orë)

Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja

RM 1 Nxënësi përgatit e mostrën për analizë dhe për përftimin e substancave të pastra kimike Përmbajtja- Përgatitja e mostrës për analizë- Fundërrimi - Dekantimi- Filtrimi- Distilimi- Sublimimi- Kristalizimi- Avullimi

RM 2 Nxënësi zbaton mënyrën e identifikimit të kationeve

49

sipasgrupeve analitike nga grupi i pestë deri të grupi I parë analitik, zhvillon në mënyrë të pavarur analizë gjysmë-komplete dhe komplete.Përmbajtja- Grupi i V-të analitik- Grupi i IV-të analitik- Grupi i III-të analitik- Grupi i II-të analitik- Grupi i I-rë analitik

RM 3 Nxënësi zbaton mënyrën e identifikimit të anioneve sipasgrupeve analitike nga grupi i parë deri të grupi i tertë analitik, zhvillon në mënyrë të pavarur analizë gjysmë-komplete dhekomplete.Përmbajtja- Grupi i I-rë analitik - Grupi i II-të analitik- Grupi i III-të analitik

Procedurat e vlerësimit

Realizim i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit.Me poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:RM Rezultatet e të mësuaritIV Instrumentet e vlerësimitKR Kriteret e realizimit

RM 1 IV Kontrolli i punës praktike në laborator

KR Nxënësi duhet të:- përgatisë mostrën për analizë- kryej eksperimentin e fundërrimit- kryej eksperimentin e dekantimit - përgatisë dhe të kryej eksperimentin e

filtrimit- përgatisë pajisjen për distilim dhe të kryej

eksperimentin e distilimit- përgatisë pajisjen për sublimim dhe të kryej

eksperimentin e sublimimit.- kryej eksperimentin e kristalizimit- kryej eksperimentin e avullimit.

RM 2 IV Kontrolli i punës praktike në laborator dhe i ditarit laboratorik

50

KR - identifikojë kationet e grupit të V-të analitik- identifikojë kationet e grupit të IV-të analitik- identifikojë kationet e grupit të III-të analitik- identifikojë kationet e grupit të II-të analitik- identifikojë kationet e grupit të I-rë analitik- zhvillojë analizë gjysmë-komplete- zhvillojë analizë komplete

RM 3 IV Kontrolli i punës praktike në laborator dhe i ditarit laboratorik

KR - identifikojë anionet e grupit të I-rë analitik- identifikojë anionet e grupit të II-të analitik- identifikojë anionet e grupit të III-të analitik- zhvillojë analizë gjysmë-komplete- zhvillojë analizë komplete

Metodat e rekomanduara të mësuarit

- Ky modul duhet të trajtohet në laboratorin e kimisë. Rekomandohet të organizohen vizita njohëse në laboratorët tjera kimike dhe të ngjashme.

- Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur demonstrimet konkrete gjatë punës me mjete laboratorike.

- Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete, në mbështetje të përvetësimit të njohurive që trajton moduli. Ata duhet të nxiten të diskutojnë në lidhje me rastet e ndryshme që paraqiten në laborator.

- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i punës praktike të aftësive të fituara nga ata.

Baza materiale e domosdoshme

Për realizimin e modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- laboratorët për kimi;- kompleti i veglave, i pajisjeve dhe instrumenteve

laboratorike;- lëndë të para dhe materiale të tjera që përdoren në

laboratorin kimik;- materiale të shkruara (manuale, rregullore, katalogë).

51


“Përfitimi, pranimi, ruajtja dhe transportimi i lëndës së parë me prejardhje bimore”

Lëmia: Teknologji ushqimore Profili: Teknolog ushqimor Niveli: IKlasa: 10

Numri i modulit 2Qёllimi i modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për të kryer punime në pranimin, klasifikimin, ambalazhimin dhe ruajtjen e lëndëve të para.

Kohëzgjatja e modulit 8.5 K (85 orë)


RM 1 Nxënësi përgatit vendin për pranimin e lëndëve të para bimore Përmbajtja- Caktimi i lokacionit për pranimin e lëndëve të para bimore - Përzgjedhja e veglave dhe e materialit të nevojshëm për

përgatitjen e vendit të pranimit- Pastrimi dhe dezinfektimi i vendit të pranimit- Sigurimi i pajisjeve për ajrim- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit

gjatë përgatitjes së vendit për pranimin e lëndëve të para bimore

RM 2 Nxënësi pranon dhe klasifikon lëndët e para bimore.Përmbajtja- Pranimi i lëndve të para bimore- Përzgjedhja e veglave dhe e makinerive për seleksionim –

klasifikim të lëndëve të para bimore - Përcaktimi i llojit të lëndëve të para bimore për

seleksionim- Kriteret e seleksionimit- Klasifikimi sipas standardeve

52

- Përgatitja e lëndëve të para bimore mirë të klasifikuara për ambalazhim

- Trajtimi i lëndëve të para bimore të dëmtuara që nuk i plotësojnë kushtet për treg

- Rregullat e punës gjatë klasifikimit dhe ruajtja e mjedisit nga hedhjet e mbeturinave.

RM 3 Nxënësi ambalazhon lëndët e para bimore.Përmbajtja- Përzgjedhja e ambalazhit- Kriteret e ambalazhimit- Pastrimi dhe procedurat e pastrimit- Ambalazhimi sipas kërkesave për ruajtje dhe për treg- Vendosja e lëndëve të para bimore të ambalazhuara në

vendin e caktuar për ruajtje dhe për treg- Rregullat e sigurisë së punës.

RM 4 Nxënësi ruan lëndët e para bimore gjatë qëndrimit në depo.Përmbajtja- Caktimi i vendit për ruajtje të lëndëve të para bimore- Kriteret e vendosjes së lëndëve të para- Lëshimi në veprim i pajisjeve të ajrimit- Matja dhe mirëmbajtja e temperaturës, lagështisë dhe

shtypjes në depo- Kontrollimi i lëndëve të para gjatë ruajtjes në depo- Largimi i lëndëve të para të dëmtuara- Zbatimi i planit për hedhjen e lëndëve të para të

dëmtuara- Regjistrimi i saktë i lëndëve të para- Rregullat e kujdesit teknik e të mbrojtjes së mjedisit

nga hedhja e mbeturinave.


Realizim i pranueshёm i modulit do tё konsiderohet arritja e kёnaqshme e tё gjitha kritereve tё realizimit tё specifikuara pёr çdo rezultat tё tё mёsuarit.Mё poshtё jepen shkurtimet qё do tё pёrdoren:RM Rezultatet e të mësuaritIV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit

RM 1 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet tё:- caktojë lokacionin për pranimin e lëndëve të para

bimore

53

- përzgjedhë veglat dhe materialin e nevojshëm;- pastrojë me kujdes vendin e pranimit;- bëjë dezinfektimin dhe sigurimin e pajisjeve për

ajrosje;- respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së

mjedisit gjatë përgatitjes së vendit për pranimin e lëndëve të para.


KR Nxënësi duhet tё:- pranojë lëndët e para me origjinë bimore- përzgjedhë veglat dhe makineritë për klasifikim;- përcaktojë llojin lëndëve të para për klasifikim;- respektojë kriteret për klasifikim;- zgjedhë prodhimet e mira për ambalazhim;- hedhë në vend të duhur prodhimet që nuk i

plotësojnë kushtet për treg;- zbatojë rregullat e punës gjatë klasifikimit dhe të

mbrojë mjedisin nga mbeturinat.


KR Nxënësi duhet të:- caktojë vendin më të përshtatshëm për ruajtjen e

lëndëve të para, duke u bazuar në llojin e tyre;- respektojë kriteret e vendosjes së lëndëve të para;- lëshojë në veprim stabilimentet e ajrimit në momentin

e duhur;- kontrollojë dhe mirëmbajë temperaturën, lagështinë

dhe shtypjen në depo- kontrollojë kohë pas kohe lëndët e para gjatë ruajtjes;- largojë me kujdes lëndët e para të dëmtuara;- zbatojë planin e hedhjes së lëndëve të para të

dëmtuara;- bëjë regjistrimin e saktë të lëndëve të para;- respektojë rregullat e kujdesit teknik e të mbrojtjes së

mjedisit nga hedhja e mbeturinave.

Metodat e rekomanduara të

- Trajtimi i këtij moduli duhet të bëhet në ferma dhe në depot e prodhimeve bujqësore.

KR Nxënësi duhet të:- zbatojë kriteret e ambalazhimit;- bëjë pastrimin dhe të zgjedhë procedurat më të

përshtatshme për pastrim;- respektojë kërkesat e ruajtjes së lëndëve të para ;- vendosë lëndëve të para të ambalazhuara në depo;- zbatojë rregullat e sigurisë në punë.-

RM 4 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë kontrolli:

54

të mësuarit - Mësuesi i praktikës duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur demonstrimet konkrete për pranimin, klasifikimin, ambalazhimin dhe ruajtjen e lëndëve të para bimore;

- Pjesa më e madhe e të mësuarit do të ketë në qendër nxënësin, por me referencë të mësuesit në ndonjë rast.

- Veprimtaritë praktike do të kryhen duke bërë më parë demonstrimin nga mësuesi.

- Rekomandohet që nxënësit të mbajnë shënime për udhëzimet që jepen nga mësuesi, si dhe të shfrytëzojnë manualet e përdorimit ose katalogë të pajisjeve që përdoren për pranimin, klasifikimin dhe ambalazhimin e lëndëve të para;

- Nxënësi do të përvetësojë kompetencat nëpërmjet veprimtarive praktike.

- Mësuesi i praktikës duhet të mbikëqyrë respektimin e rregullave të mbrojtjes në punë, të ruajtjes së mjedisit dhe të mirëmbajtjes së pajisjeve për pranimin e lëndëve të para me prejardhje bimore

- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të synohet vlerësimi i demonstrimit praktik të njohurive e të shprehive të punës.


Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, pajisjet dhe mjetet e mëposhtme:- Fermë bujqësore- Makina për klasifikim, ambalazhim dhe dezinfektim- Depo për ruajtje- Komplet ambalazhe dhe pajime të nevojshme- Mjetet transportuese- Katalogë dhe udhëzime për përdorimin e makinave të

nevojshme për pranimin e lëndëve të para me prejardhje bimore.

- Fletëraport për punë.- Materiale studimore.

55


“Përfitimi, pranimi, ruajtja dhe transportimi i lëndës së parë me prejardhje shtazore”

Lëmia: Teknologji ushqimore Profili: Teknologji ushqimore Niveli: IKlasa: 10

Numri i modulit 3Qёllimi I modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për të kryer punime në pranimin e lëndëve të para me prejardhje shtazore,klasifikimin, ambalazhimin dhe ruajtjen e tyre.


9 K (90 orë)


RM 1 Nxënësi përgatit kafshët për mjelje dhe therrjePërmbajtja- Marrja e kafshëve dhe shpezëve për therrje - Vlerësimi i kafshëve për therrje (Kriteret dhe veprimet

gjatë- vlerësimit të kafshëve për therrje)- Të ushqyerit e kafshëve për therrje në depon e

kafshëve,- Veprimet me kafshë para therrjes, joshja e

kafshëve,trullosja dhe mënyrat e trullosjes, - Therrja e kafshëve, ç’gjakësimi, heqja e lëkurës,

largimi i qimeve, puplave dhe mënyrat e heqjes- Heqja e organeve të mbrendëshme dhe larja e trupit,- Shiqimi sanitar i kafshëve të therrura, - Puna në vendin e prodhimit të qumështit- Karakteristikat e bagëtive për qumësht - Mënyrat e mjeljes.

RM 2 Nxënësi përgatit vendin për pranimin e lëndëve të para shtazore Përmbajtja- Caktimi i lokacionit për pranimin e lëndëve të para

shtazore - Përzgjedhja e veglave dhe e materialit të nevojshëm për

përgatitjen e vendit të pranimit

56

- Pastrimi dhe dezinfektimi i vendit të pranimit- Sigurimi i pajisjeve për ajrim- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë

përgatitjes së vendit për pranimin e lëndëve të para shtazore

RM 3 Nxënësi pranon dhe klasifikon lëndët e para shtazore.Përmbajtja- Pranimi i lëndëve të para shtazore- Përzgjedhja e veglave dhe e makinerive për seleksionim –

klasifikim të lëndëve të para shtazore - Përcaktimi i llojit të lëndëve të para shtazore për

seleksionim- Kriteret e seleksionimit- Klasifikimi sipas standardeve- Përgatitja e lëndëve të para shtazore mirë të klasifikuara

për ambalazhim- Trajtimi i lëndëve të para shtazore të dëmtuara që nuk i

plotësojnë kushtet për treg- Rregullat e punës gjatë klasifikimit dhe ruajtja e mjedisit

nga hedhjet e mbeturinave.

RM 4 Nxënësi ambalazhon lëndët e para shtazore.Përmbajtja- Përzgjedhja e ambalazhit- Kriteret e ambalazhimit- Pastrimi dhe procedurat e pastrimit- Ambalazhimi sipas kërkesave për ruajtje dhe për treg- Vendosja e lëndëve të para shtazore të ambalazhuara

në vendin e caktuar për ruajtje dhe për treg- Rregullat e sigurisë së punës.

RM 5 Nxënësi ruan lëndët e para shtazore gjatë qëndrimit në depo.Përmbajtja- Caktimi i vendit për ruajtje të lëndëve të para shtazore- Kriteret e vendosjes së lëndëve të para- Lëshimi në veprim i pajisjeve të ajrimit- Matja dhe mirëmbajtja e temperaturës, lagështisë dhe

shtypjes në depo- Kontrollimi i lëndëve të para gjatë ruajtjes në depo- Largimi i lëndëve të para të dëmtuara- Zbatimi i planit për hedhjen e lëndëve të para të

dëmtuara- Regjistrimi i saktë i lëndëve të para- Rregullat e kujdesit teknik e të mbrojtjes së mjedisit

nga hedhja e mbeturinave.

57




KR Nxënësi duhet tё:- Marrë kafshët dhe shpezët për therrje - Vlerësojë kafshët për therrje - ushqejë kafshët për therrje në depon e kafshëve,- Bëjë joshjen dhe trullosjen e kafshëve - Bëjë therrjen e kafshëve, ç’gjakësimin, heqjen e

lëkurës, largimin e qimeve dhe puplave - Bëjë heqjen e organeve të mbrendëshme dhe larja e

trupit,- Bëjë shiqimin sanitar të kafshëve të therrura, - Punojë në vendin e prodhimit të qumështit- Përgatitë kafshët për mjelje - Bëjë mjeljen e kafshëve


KR Nxënësi duhet tё:- caktojë lokacionin për pranimin e lëndëve të para

shtazore- përzgjedhë veglat dhe materialin e nevojshëm;- pastrojë me kujdes vendin e pranimit;- bëjë dezinfektimin dhe sigurimin e pajisjeve për

ajrosje;- respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes

së mjedisit gjatë përgatitjes së vendit për pranimin e lëndëve të para.


KR Nxënësi duhet tё:- pranojë lëndët e para me prejardhje shtazore- përzgjedhë veglat dhe makineritë për klasifikim;- përcaktojë llojin lëndëve të para për klasifikim;- respektojë kriteret për klasifikim;- zgjedhë prodhimet e mira për ambalazhim;- hedhë në vend të duhur prodhimet që nuk i

58

plotësojnë kushtet për treg;- zbatojë rregullat e punës gjatë klasifikimit dhe të

mbrojë mjedisin nga mbeturinat.


KR Nxënësi duhet të:- respektojë kriteret e zgjedhjes së ambalazhit;- zbatojë kriteret e ambalazhimit;- bëjë pastrimin dhe të zgjedhë procedurat më të

përshtatshme për pastrim;- respektojë kërkesat e ruajtjes së lëndëve të para;- vendosë lëndët e para të ambalazhuara në depo;- zbatojë rregullat e sigurisë në punë.


Metodat e rekomanduara të të mësuarit

- Trajtimi i këtij moduli duhet të bëhet në ferma, qumështore, therrtore, dhe në depot e prodhimeve bujqësore.

- Mësuesi i praktikës duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur demonstrimet konkrete për pranimin, klasifikimin, ambalazhimin dhe ruajtjen e lëndëve të para shtazore;



- Rekomandohet që nxënësit të mbajnë shënime për udhëzimet që jepen nga mësuesi, si dhe të shfrytëzojnë manualet e përdorimit ose katalogë të pajisjeve që përdoren për pranimin, klasifikimin dhe ambalazhimin e lëndëve të para;

- Nxënësi do të përvetësojë kompetencat nëpërmjet veprimtarive praktike.

- Mësuesi i praktikës duhet të mbikëqyrë respektimin e rregullave të mbrojtjes në punë, të ruajtjes së mjedisit dhe të mirëmbajtjes së pajisjeve për pranimin e lëndëve të para me origjinë shtazore



Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, pajisjet dhe mjetet e mëposhtme:- Fermë bujqësore, qumështore, therrtore;- Mjedise të prodhimeve bujqësore.- Makina për klasifikim, ambalazhim dhe dezinfektim- Depo për ruajtje.

KR Nxënësi duhet të:- caktojë vendin më të përshtatshëm për ruajtjen e

lëndëve të para, duke u bazuar në llojin e tyre;- respektojë kriteret e vendosjes së lëndëve të para;- lëshojë në veprim stabilimentet e ajrimit në momentin

e duhur;- kontrollojë dhe mirëmbajë temperaturën, lagështinë

dhe shtypjen në depo- kontrollojë kohë pas kohe lëndët e para gjatë ruajtjes;- largojë me kujdes lëndët e para të dëmtuara;- zbatojë planin e hedhjes së lëndëve të para të

dëmtuara;- bëjë regjistrimin e saktë të lëndëve të para;- respektojë rregullat e kujdesit teknik e të mbrojtjes së

mjedisit nga hedhja e mbeturinave.

59

- Komplet ambalazhe dhe pajime të nevojshme.- Mjetet transportuese.- Katalogë dhe udhëzime për përdorimin e makinave të

nevojshme për pranimin e lëndëve të para shtazore.- Fletëraport për punë.- Materiale studimore.

KLASA 11

Programet e lëndëve profesionale

Progami i lëndës

”Kimia analitike”

60

Lëmi: Teknologji ushqimoreProfili: Teknologji ushqimore Niveli: I Klasa: 11

I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 11 të nxënësi duhet të:

- përshkruajë konceptet kryesore të kimisë analitike sasiore;- përshkruajë metoden gravimetrike të analizës sasiore;- përshkruajë metodën volumetrike të analizës;- përshkruajë metodën instrumentale të analizës;- tregojë qasje kritike të sjelljes ndaj mjedisit,- tregojë qasje racionale ndaj shfrytëzimit të energjisë, - tregojë qasje të drejtë për deponimin dhe riciklimin e mbeturinave.



Kapitulli 1: Hyrje. Kimia Analitike sasiore (kuantitative) 2 orë

a. Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:

- Përshkruajë parimet e kimisë analitike kuantitative;- Klasifikojë metodat kuantitative të analizës;- Bëjë dallimin në mes të analizës kimike kualitative (cilësore) dhe kuantitative (sasiore);- përkufizojë termin analizë kimike;- shpjegojë metodat klasike të analizës kimike dhe metodat bashkëkohore instrumentale të

analizës kimike- theksojë rëndësinë e analizës kualitative dhe kuantitative

b. Temat e kapitullit- Analiza kimike kuantitative (sasiore).- Parimet bazë dhe ndarja e metodave kuantitative të analizës kimike.

c. Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të:

- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme;- ilustrojë materjen me anë të vizatimeve dhe të figurave;- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;

d. Kushtet për realizimin e kapitullit- figura, fotografi në lidhje me përmbajtjen e kapitullit

61

- diapozitiv - projektor, videobim, - sllajde, videokaseta (CD) dhe burime nga interneti

Kapitulli 2: Metoda gravimetrike e analizës 12 orë


- përshkruajë parimet bazë të gravimetrisë si metodë klasike të analizës;- theksojë saktësinë dhe precizitetin e përcaktimit sasior me metodën gravimetrike;- krahasojë saktësinë e rezultateve të analizës gravimetrike me metoda tjera të analizës

kimike;- analizojë ecurinë e analizës gravimetrike, precipitimi, filtrimi i percipitatit, kalcinimi deri

në peshë konstante, matja e percipitatit në peshore analitike - përshkruajë si bëhet llogaritja e rezultateve të analizës gravimetrike.

b. Temat e kapitullit- Gravimetria . Parimet teorike.- Ecuritë e analizës gravimetrike: (Precipitimi. Dekantimi. Filtrimi. Kalcinimi. Matja e

precipitatit).- Llogaritja e rezultateve në gravimetri.


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme;- ilustrojë materjen me anë të vizatimeve dhe të figurave;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe.- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;

d. Kushtet për realizimin e kapitullit- Diapozitiva, laborator- Pajisje laboratorike për analizë gravimetrike- Projektor, videobim, sllajde, viedokaseta (CD) dhe burime nga interneti

Kapitulli 3: Metodat volumetrike të analizës 15 orë


- përshkruajë parimet bazë të volumetrisë si metodë klasike e analizës dhe ndarjen e metodave volumetrike;

- shpjegojë pse metodat volumetrike nuk janë të sakta sa metoda e gravimetrisë, por janë më të shpejta;

- klasifikojë metodat e volumetrisë; - identifikojë metodat e neutralizimit në bazë të reaksioneve përkatëse;

62

- bëjë ndarjen e këtyre metodave në bazë të tretësirës standarde që përdoret për titullim; - shpjegojë pse metodat e formimit të precipitatit mund të përdoren për përcaktime

sasiore;- identifikojë tretësirat standarde dhe indikatorët që përdoren; - Analizojë reaksionet e oksido-reduktimit që përdoren për përcaktim sasior, ndarjen e

metodave redoks, tretësirat standarde që përdoren dhe indikatorët;- Identifikojnë disa nga metalet që formojnë komplekse stabile me ligand të ndryshëm

organik (NTA, EDTA) si dhe cilat janë tretësirat standarde dhe indikatorët që përdoren gjatë këtyre përcaktimeve

- Analizojë ecurinë e analizës volumetrike, titullimin në prani të indikatorëve përkatës, tretësirat për titullim dhe standardizimin e tyre, enët që përdoren për analiza volumetrike dhe përdorimin e tyre.

- Llogaritjë rezultatet në analizën volumetrike.

b. Temat e kapitullit- Volumetria. Parimet teorike. - Ndarja e metodave volumetrike në bazë të reaksioneve kimike në të cilat bazohet metoda- Metodat e neutralizimit (acidimetria dhe alkalimetria).- Metodat e precipitimit – argjendometria- Metodat redoks (permanganometria, jodometria, etj.)- Kompleksometria - Llogaritja e rezultateve në voltmetri.

c. Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të

- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- realizojë teste me shkrim.- shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme;- ilustrojë materjen me anë të vizatimeve dhe të figurave;- japë dhe kontrollojë detyrat e shtëpisë- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;

d. Kushtet për realizimin e kapitullit- materiale didaktike për përbërjen e kapitullit- Laboratori, pajisje laboratorike për analizë volumetrike- projektori, videobim, sllajde, diapozitiv me fotografi të ndryshme ë

Kapitulli 4: Metodat instrumentale të analizës 6 orë


- Përkufizojë metodat instrumentale të analizës;- Rendisë metodat instrumentale të analizës;- Shpjegojë se ku bazohen metodat instrumentale;

63

- theksojë se metodat optike përdoren për përcaktime sasiore në disa raste të analizës kimike

- bëjë krahasimin në mes të elektroliteve dhe jo elektrolitëve, - dallojë procesin e jonizimit nga elektroliza dhe oksido-reduktimin në mënyrë që të mund

të kuptoj proceset që ndodhin në elektroda. - përshkruajë metodën e kromatografisë si metodë efikase të ndarjes dhe përcaktimit sasior

të sasive në gjurmë të shumë substancave kimike dhe ndarjen e kromatografisë.

b. Temat e kapitullit- Metodat optike - Metodat elektrokimike - Metodat kromatografike


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- realizojë teste me shkrim.- shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme;- ilustrojë materjen me anë të vizatimeve dhe të figurave;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe.- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;

d. Kushtet për realizimin e kapitullit

- materiale didaktike për përbërjen e kapitullit- Laboratori, pajisje laboratorike për analizë volumetrike- projektori, videobim, sllajde, videokaseta (CD)- diapozitiv me fotografi të ndryshme.

Programi i lëndës

„Kimia organike”

Lëmi: Teknologji ushqimoreProfili: Teknologji ushqimore Niveli: I Klasa: 11

I. Qëllimet e lëndës

64

Nxënësi në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 11, duhet të: - përshkruajë rëndësinë dhe rolin e kimisë organike në botën bashkëkohore - shpjegojë burimet natyrore të komponimeve organike dhe funksionin e tyre në organizëm- përshkruajë strukturën dhe vetitë e komponimeve organike;- definojë hidrokarburet dhe të përshkruajë strukturën e tyre;- përshkruajë komponimet organike me oksigjen;- përshkruajë komponimet organike me azot;- përshkruajë llojet, klasifikimin dhe mënyrën e veprimit të barnave;- përshkruajë punën eksperimentale që nga vizatimi i eksperimentit, grumbullimi,

paraqitja dhe analizimi i të dhënave, deri te nxjerrja e përfundimeve, kuptimi dhe ndërlidhja e tyre me teorinë.

- përdorë të dhënat kimike dhe informatat duke aplikuar simbolet dhe shprehjet kimike, duke insistuar që me këtë rast të përdoret emërtimi sipas IUPAC-ut .

- shpjegojë veprimin e substancave organike në mjedis dhe të theksojë domosdoshmërinë dhe mënyrën e pengimit të ndotjes.

- Mbrojë natyrën, mjedisin jetësor dhe mjedisin e punës.

II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2orë/javë = 70 orë


Kapitulli 1: Hyrje në kimi organike 2 orë a. Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:

- përshkrujaë fushën e studimit të kimisë organike dhe rëndësinë e saj për jetë.- theksojë rëndësinë e komponimeve të karbonit si përbërës të organizmave të gjallë;- shpjegojë burimet natyrore të substancave organike dhe funksionin e tyre për organizmin.- bëjë dallimin e komponimeve organike nga ato inorganike- Shpjegojë pse një numër i vogël i elementeve marrin pjesë në formimin e komponimeve

organike

b. Temat e kapitullit- Historiku e zhvillimit të kimisë organike- Vetitë e komponimeve organike dhe rëndësia e tyre- Dallimet në mes të komponimev organike dhe inorganike

c. Udhëzimet didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të:

- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- realizojë teste me shkrim.- shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe.- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të

65

nxënësve;

d. Kushtet për realizimin e kapitullit - figura, fotografi të zbuluesve të ndryshëm në lëmin e kimisë organike, tabela .- projektor, videobim, videokaseta (CD) dhe burime nga interneti

Kapitulli 2. Struktura dhe vetitë të komponimeve organike 8 orë

a. Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:

Përshkruajë ndërtimin e atomit të karbonit dhe mënyrat e lidhjes së atomeve të karbonit në mes veti

definojë format e hibridizimit; përshkruajë mënyrat e formimit të lidhjes kovalente (s-s, s-p, p-p) definojë polaritetin e lidhjes kovalente; përshkruajë formimin e lidhjes hidrogjenore te komponimet organike ; definojë izomerinë në shembuj konkret të izomerisë së vargut, izomerisë pozicionale,

gjeometrike, hapësinore. analizojë mënyrat shkëputjeve homolitike dhe heterolitike të molekulave definojë kuptimin radikal kimik; përshkruajë rëndësinë e tij për zhvillimin e reaksioneve kimike në kimi organike; japë shembuj të caktuar shkëputjen homolitike dhe heterolitike; përshkruajë mekanizmat e reaksioneve dhe produktet e që fitohen dhe pse formohen.

b. Temat e kapitullit- Përbërja e komponimeve organike. Struktura e atomit të karbonit.- Hibridizimi- Lidhjet kimike në komponimet organike- Reaksionet karakteristike të komponimeve organike- Mekanizmat e reaksioneve: shkëputja homolitike dhe heterolitike e lidhjes kovalente –

elektrofilët, nukleofilet, radikalët.- Izomeria e komponimeve organike- Klasifikimi i komponimeve organike


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- realizojë teste me shkrim.- shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme;- ilustrojë materjen me anë të vizatimeve dhe të figurave;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe.- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;

d. Kushtet për realizimin e kapitullit:

66

- figura, fotografi të zbuluesve të ndryshëm në lëmin e kimisë Organike, tabela.- Laborator, projektor, videobim, videokaseta (CD) dhe burime nga interneti

Kapitulli 3: Hidrokarburet. 12 orë

a. Qëllimet e kapitullit. Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:

- definojë hidrokarburet;- përhkruajë klasifikimin dhe përftimin e hidrokarbureve;- përshkruajë vetitë fizike dhe kimike të hidrokarbureve;- dallojë strukturën e hidrokarbureve me veti të ndryshme fizike dhe kimike.- përkufizojë izomerinë;- shpjegojë pse izomerët janë komponime me veti të ndryshme;- analizojë strukturën e benzenit dhe kuptimin komponim aromatik;- përshkruajë strukturën aromatike; - identifikojë pozitat në të cilat zhvillohet reaksioni në molekulë, densitetin e elektroneve

dhe translokimin e tyre;- theksojë rëndësinë e polarizimit të lidhjeve, për shkak të pranisë së elementit më

elektronegativ (elementet halogjene);- shpjegojë me shembujt konkret procesin e polimerizimit dhe të polikondenzimit dhe

rëndësia këtyre proceseve;- analizojë pasojat e ndotjes së mjedisit me hidrokarbure të klonuara;

b.Temat e kapitullit - Definimi dhe klasifikimi i hidrokarbureve.- Alkanet. Struktura, emërtimi, vetitë, hibridizimi sp3. Izomeria, substituimi dhe produktet

e substituimit.- Alkenet. Struktura, emërtimi, rekasionet e adicionimit dhe të polimerizimit- Alkinet dhe dienet. Struktura, emërtimi, vetitë, reaksionet kimike, përdorimi.- Hidrokarburet ciklike.- Hidrokarburet aromatike. Struktura dhe vetitë e benzenit. Reaksionet e benzenit.

Derivatet e mono dhe polisubstituara të benzenit.- Hidrokarburet aromatike të kondenzuara.- Dervatet e halogjenuara të hidrokarbureve. Struktura, emërtimi, përftimi reaksionet

kimike, përdorimi. Përfaqësuesit e rëndësishëm të derivateve të halogjenuara të hidrokarbureve.


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- realizojë teste me shkrim.- shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme;- ilustrojë materjen me anë të vizatimeve dhe të figurave;- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;

67

d. Kushtet për realizimin e kapitullit - figura, fotografi, laborator, modele në lidhje me përmbajtjen e kapitullit- projektor, videobim, videokaseta dhe burime nga interneti.

Kapitulli 4: Komponimet organike me oksigjen 24 orë


- definojë grupin funksional;- përshkruajë që grupi funksional është pjesa reaktive e molekulës të komponimeve

organike;- klasifikojë komponimet organike me oksigjen në bazë të grupeve funksionale;- tregojë për emërtimin, përftimin, rendet homologe të alkooleve dhe fenolëve vëtitë dhe

përdorimin e tyre; - analizojë dallimin në mes të fenolëve dhe alkooleve në bazë të pozitës që zë grupi

hidroksil në molekulë; - analizojë dallimet në mes të aldehidit formik dhe acetonit, vetitë e aldehideve dhe

ketoneve rëndësinë dhe përdorimin e tyre;- rendisë vetitë dhe ndarjen e acideve karboksilike, emërtimin, përhapjen në natyrë,

rëndësinë.- numërojë derivatet e acideve organike, dhe të shpjegoj mënyrën e përftimit të tyre, vetitë

dhe përdorimin.- japë shembuj konkret të acideve yndyrore, fosofolipideve, sfingolipideve dhe kolesterolit

ndryshimet e mëdha në mes të këtyre komponimeve.- Përshkruajë polaritetin e këtyre molekulave dhe rolin specifik në ndërtimin e

membranave qelizore dhe aftësinë e depozitimit të energjisë në këto molekula. - Rendisë dhe përshkruajë vetitë e karbohidrateve si pjesë përbërse të organizmave të

gjallë, strukturat ciklike stabile dhe lidhjen glikozide.

b. Temat e kapitullit- Alkoolet. Nomenklatura, vetitë fizike dhe kimike, klasifikimi. Reaksionet e alkooleve.- Fenolet. Struktura, vetitë, reaksionet.- Eteret. Struktura, vetitë, reaksionet, emërtimi.- Aldehidet dhe ketonet. Emërtimi, vetitë fizike dhe kimike të aldehideve dhe ketoneve.

Reaksionet e aldehideve dhe ketoneve.- Acidet karboksilike dhe derivatet e tyre. Vetitë e acideve karboksilike. Emëtrtimi dhe

klasifikimi i acideve karboksilike. Acidet mono dhe polikarboksilike.- Esteret dhe esterifikimi- Lipidet. Vajrat dhe yndyrat.- Sapunet dhe detergjentet- Fosfolipidet dhe steroidet (kolesteroli).- Karbohidratet. Klasifikimi, struktura, emërtimi.- Monosakaridet, glikozidet (glukoza, fruktoza)- Disakaridet-sakaroza- Polisakaridet-amidoni, celuloza, glikogjeni.

68

c.Udhëzimet didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të:

- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme;- ilustrojë materjen me anë të vizatimeve dhe të figurave;- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;- organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të kombinuara

d. Kushtet për realizimin e kapitullit - figura, fotografi, laborator, modele në lidhje me përmbajtjen e kapitullit- projektor, videobim, sllajde, videokaseta (CD) dhe burime nga interneti

Kapitulli 5 : Komponimet organike me azot 20 orë


- theksojë cili element është karakteristik për këtë grup të komponimeve.- definojë nitrokomponimet dhe aminat, përhapjen në natyrë, përftimin, vetitë dhe

përdorimin.- rendisë karakteristikat e aminave primare, sekondare dhe terciare dhe të tregon prej çka

varen vetitë bazike të këtyre komponimeve.- analizojë njësitë përbërse të proteinave, d.m.th. aminoacidet, lidhjen peptide, rëndësinë e

proteinave dhe strukturat e tyre.- përshkruajë vetitë fizike dhe kimike të aminoacideve, duke theksuar në veçanti vetitë e

tyre acidike dhe bazike dhe kiralitetin.- theksojë acidet nukleinike si grupi më i rëndësishëm i polimerive biokimik.- definojë njësitë ndërtuese me polimerizimin e të cilave formohen dy lloje bazë të acideve

nukleinike RNA dhe DNA.- analizojë strukturën dhe përbërjen e nukleotideve, lidhjet, polinukleotidet, strukturën e

polinukleotideve, heliksin e dyfishtë të ADN, konformacionin e ARN.- përshkruajë denaturimin e acideve nukleike, funksionin dhe rëndësinë e acideve

nukleinike. - përshkruajë mekanizmin e katalizës enzimatike dhe të din për rolin dhe rëndësinë e

koenzimeve.

b. Temat e Kapitullit- Nitrokomponimet. Vetitë dhe ndërtimi i grupit nitro.- Aminat. Vetitë dhe ndërtimi i grupit amin. Struktura dhe ndarja e aminave.- Komponimet heterociklike. Vetitë fizike dhe kimike të komponimeve të rëndsishme

heterociklike.- Aminoacidet dhe proteinat. Aminoacidet, ndërtimi, vetitë reaksionet.

69

- Proteinat – ndarja, struktura, vetitë kimike. Proteinat në ushqim.- Enzimet – ndërtimi, vetitë, mekanizmi i veprimit.- Acidet nukleike. Njësitë strukturore të acideve nukleike. Struktura e ADN dhe ARN dhe

roli i tyre. Transkriptimi i informacionit gjenetik (nga gjeni deri te proteina).


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- realizojë teste me shkrim.- shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme;- ilustrojë materjen me anë të vizatimeve dhe të figurave;- të kryej prova laboratorike ;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe.- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;- organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të kombinuara

d. Kushtet për realizimin e kapitullit - figura, fotografi, laboratori, modele në lidhje me përmbajtjen e kapitullit- projektor , videobim, sllajde, videokaseta (CD) dhe burime nga interneti

Kapitulli 6: Barnat 4 orë

a. Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :

- përshkrujë metodat e përftimit dhe strukturën e barërave- përshkruajë përdorimin e barërave për qëllime kurative,- përshkruajë antibiotikët më të rëndësishëm përbërjen dhe ndikimin në organizëm. - theksojë pasojat që mund të shfaqen gjatë përdorimit të pakontrolluar dhe joprofesional të

antibiotikëve- identifikojë alkaloidët, veprimin e dobishëm dhe të dëmshëm fiziologjik të tyre dhe

përfaqësuesit- analizojë veprimin e dëmshëm fiziologjik të disa alkaloidëve nëse keqpërdoren,

paraqitjen e narkomanisë si problem më i madh aktual social dhe shëndetësor- theksojë rëndësinë e vitaminave, mineraleve dhe hormoneve për funksionim normal të

organizmit- analizoj ndarjen e vitaminave të tretshëm në ujë dhe në yndyra- njohë kuptimet hipovitaminozë, avitaminozë dhe hipervitaminozë

b. Temat e Kapitullit- Llojet dhe klasifikimi i barërave, veprimi.- Alkaloidët – ndërtimi, veprimi fiziologjik, përfaqësuesit më të rëndësishëm- Antibiotikët – përfaqësuesit më të rëndësishëm, mënyra e veprimit.

70

- Vitaminat, mineralet dhe hormonet.


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- realizojë teste me shkrim.- shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme;- ilustrojë materjen me anë të vizatimeve dhe të figurave;- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;

d. Kushtet për realizimin e kapitullit - figura, fotografi, laborator, diapozitva dhe modele në lidhje me përmbajtjen e kapitullit- projektor , videobim , sllajde, videokaseta (CD) dhe burime nga interneti.

Programi i lëndës

‘‘Teknologjia ushqimore”


71

I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 11-të, nxënësit duhet të :

- përshkruajnë proceset teknologjike të: përpunimit të drithërave, - përshkruajnë teknologjinë e prodhimt të bukës,- përshkruajnë teknologjinë e prodhimit të makaronave, - përshkruajnë teknologjinë e prodhimeve konditorike, - përshkruajnë teknologjinë e sheqerit dhe karameleve,- përshkruajnë vajrat dhe yndyrnat bimore, - përshkruajnë konservimin e frutave dhe perimeve,- përshkriuajnë teknologjinë e prodhimit të pijeve freskuese si dhe kushtet e ruajtjes së

gjërave ushqimore.- përshkruajnë teknologjinë e përpunimit dhe konservimit të mishit të kafshëve dhe - prodhimeve të tij, - përshkruajnë teknologjinë e përpunimit të mishit të shpezëve, vezëve, mishit të peshkut, - përshkruajnë paketimin dhe depozitimin e mishit dhe prodhimeve nga mishi - theksojnë kriteret apo parametrat për ruajtjen dhe transportimin e prodhimeve të mishit;



Kapitulli 1: Teknologjia e përpunimit të drithërave 12 orë

a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësit duhet të:

- Përshkruajnë procesin tekniko- teknologjikë të prodhimit të miellit.- Përshkruajnë qëllimin e pastrimit të drithërave nga lëndët e huaja (papastërtitë);- Theksojnë veprimet kryesore në teknologjinë e bluarjes;- Përshkruajnë karakteristikat kryesore të pajisjeve që bëjnë pjesë në teknologjinë e

pastrimit të drithërave.- Përshkruajnë rëndësinë e përdorimit të makinave për pastrimin e drithërave që përdoren

në fabrikat e miellit;- Dallojnë makinat për pastrimin e drithërave që përdoren në fabrikat e miellit;- Përshkruajnë ndërtimin dhe funksionimin e makinave të bluarjes me cilindra;- Dallojnë llojet e sitave;- Përshkruajnë veprimin e ajrit gjatë pastrimit dhe bluarjes;

b) Temat e kapitullit - Teknologjia e prodhimit të miellit- Pastrimi paraprak i drithërave - Makinat për pastrimin e drithërave- Përgatitja e drithërave për bluarje- Bluarja e drithërave- Sitja (thelbi i procesit të sitjes) - Përcaktimi i përmasave të grimcave dhe të sitës

72

- Llojet e sitave- Llojet e miellit- Pasurimi i grizeve- Përdorimi i ajrit gjate pastrimit dhe bluarjes


- shpjegojë teknologjinë e përpunimit të drithrave me sa më shumë konkretizime me anë të trasparenteve e projektorit, fotove diapozitivëve etj;.

- rrisë vëmendjen e nxënësve duke hapur diskutime për proceset e përpunimit të drithrave;- formulojë pytje me gojë për të kontrolluar nivelin e të kuptuarit nga ana e nxënësve.- Organizojë dhe udhëheqë vizita me nxënësit në industritë përpunuese të drithërave, ku

nxënësit vëzhgojnë komkretisht proceset e përpunimit të drithrave;- Organizojë test me shkrim me pyetje të kombinuara ose vetëm me alternativa;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Laborator, mikroskop- Diapozitiva dhe sllajde, projektor- Industri përpunuese

Kapitulli 2: Teknologjia e prodhimit të bukës 8 orë

a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësit duhet të:

- përshkruajnë lëndët nistore dhe ndihmëse që përdoren për prodhimin e bukës;- rendisin treguesit cilësor të miellit të bukës;- dallojnë llojet e miellrave dhe tipet e miellrave sipas llojeve të drithërave;- përshkruajnë teknologjinë e prodhimit të bukës;- përshkruajë mënyrën e përgatitjes së brumit;- tregojnë teknikën e gatimit dhe fermentimit të brumit;- përshkruajnë qëllimin e pjekjes së bukës, ndryshimet që pëson brumi gjatë pjekjes;- përshkruajnë defektet e bukës dhe mënyrën e evitimit të tyre; - theksojnë kriteret e ruajtjes dhe freskisë së bukës;


- Lëndët e para për prodhimin e bukës- Treguesit cilësor të miellit të bukës- Lëndët ndihmëse për prodhimin e bukës- Teknologjia e prodhimit të bukës - Përgatitja e brumit- Teknika e gatimit dhe e tharmimit të brumit- Pjekja e bukës- Ruajtja e freskisë së bukës


73

- shpjegojë për rëndësinë e lëndëve nistore dhe ndihmëse që përdoren për prodhimin e bukës, rolin e tyre duke përdorur ndihmësa vizualë,

- shpjegojë teknologjinë e prodhimit të bukës , teknikat e gatimit, rëndësinë e fermentimit - të brumit, pjekjen dhe ndryshimet qe pëson buka pas pjekjes duke dhënë shembuj

konkretë përkatës;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë shpjegimit.- bëjë vizita me nxënës në industritë përpunuese, duke iu shpjeguar në mënyrë praktike - prodhimin e bukës.- vlerësojë nxënësit me anë të pyetje-përgjigjeve me gojë apo me shkrim;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- laborator, mikroskop- diapozitiva dhe sllajde, projektor- industri përpunuese

Kapitulli 3: Teknologjia e prodhimit të makaronave 5 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësit duhet të:

- përshkruajne lëndët nistore që përdoren për prodhimin e makaronave;- përshkruajnë teknologjinë e prodhimit të makaronave;- rendisin kërkesat ndaj miellit si lëndë bazë për prodhimin e makaronave;- rendisin kërkesat ndaj lëndëve ndihmëse për prodhimin e makaronave;- përshkruajnë procesin e përgatitjes së brumit në presë;- theksojnë ptrocedurën e prerjes, radhitjes dhe tharjes së makaronave;

b) Temat e kapitullit - Teknologjia e prodhimit te makaronave - Kërkesat ndaj miellit si lende baze dhe ndaj lendeve ndihmese - Përgatitja e brumit në presë - Prerja, radhitja dhe tharja e makaronave


- shpjegojë teknologjinë e prodhimit te makaronave duke theksuar vazhdimisht rëndësinë dhe rolin e lëndëve bazë dhe ndihmëse që përdoren për prodhimin e makaronave;

- shpjegojë temat e kapitullit përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditshme;- bëjë vizita me nxënës në industritë përpunuese, duke iu shpjeguar në mënyrë praktike - prodhimin e makaronave.- përcjellë përparimin e nxënësve;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetje-përgjgjeve me gojë ose me shkrim;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- laborator, mikroskop.- diapozitiva dhe sllajde, projektor.- industri përpunuese.

74

Kapitulli 4: Teknologjia e prodhimeve konditorike (biskotave) 5 orë


- përshkruajnë teknologjinë e prodhimit të biskotave;- përshkruajnë lendet baze dhe ndihmese për prodhimin e biskotave;- përshkruajnë format e ndryshme të biskotave si dhe pjekjen e tyre;- theksojnë procesin e përgatitjes së formave të ndryshme të biskotave;- përshkruajnë procesin e pjekjes së biskotave;

b) Temat e kapitulli - Teknologjia e prodhimit të biskotave - Lëndët bazë dhe ndihmëse per prodhimin e biskotave- Përgatitja, përpunimi dhe formimi i biskotave- Pjekja e biskotave


- shpjegojë teknologjinë e prodhimit të biskotave duke theksuar rëndësinë e lëndëve nistore dhe ndihmëse që përdoren për prodhimin e biskotave;

- shpjegojë për format e ndryshme të biskotave me domonstrime konkrete të mostrave të tyre;

- bëjë vizita me nxënës në industri përpunuese, duke iu shpjeguar në mënyrë praktike - prodhimet konditorike;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetje-përgjigjeve me gojë;


Kapitulli 5: Teknologjia e prodhimit të sheqerit dhe karameleve 5 orë


- përshkruajnë rëndësinë dhe cilësitë e lëndëve të para për prodhimin e sheqerit;- përshkruajnë procesin teknologjik të prodhimit të sheqerit nga panxhari i sheqerit;- përshkruajnë në ç’pjesë të procesit teknologjik përftohen mbetjet teknologjike si: melasa,

bërsitë, balta e filtërpresave dhe ujërat difuzive;- theksojnë përdorimin e mbetjeve teknologjike në industrinë ushqimore;- përshkruajnë teknologjinë e prodhimit të karameleve.

b) Temat e kapitullit- Lëndët e para për prodhimin e sheqerit - Nxjerrja e lëngut, pastrimi dhe avullimi i lëngut- Përqendrimi i shurupit

75

- Kristalizimi dhe përgatitja e sheqerit pluhur- Teknologjia e prodhimit të karameleve


- shpjegojë rëndësinë e lëndëve të para që përdoren për prodhimin sheqerit dhe teknologjinë e prodhimit të sheqerit përmes shembujve konkretë nga jeta reale;

- bëjë vizita me nxënësit në industri përpunuese, duke iu shpjeguar në mënyrë praktike - prodhimin e sheqerit dhe karameleve;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetje-përgjigjeve me gojë;


- laborator, mikroskop.- diapozitiva dhe sllajde, projektor.- industri përpunuese.

Kapitulli 6: Teknologjia e prodhimit të amidonit 3 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësit duhet të:- teksojnë deh përshkruajnë lëndët e para për prodhimin e amidonit;- përshkruajë teknologjinë e prodhimit të amidonit nga misri;Përshkruajnë teknologjinë e prodhimit të amidonit nga patatja;

b) Temat e kapitullit- Lëndët e para për prodhimin e amidonit - Teknologjia e prodhimit të amidonit nga misri - Teknologjia e prodhimit të amidonit nga patatja.


- shpjegojë për lëndët e para për prodhimin e amidonit dhe teknologjinë e prodhimit të amidonit nga misri dhe patatja përmes shembujve konkretë.

- bëjë vizita me nxënës në industri përpunuese, duke iu shpjeguar në mënyrë praktike - prodhimin e amidonit.- vlerësojë nxënësit me anë të pyetje-përgjigjeve me gojë;


Kapitulli 7: Teknologjia e prodhimit të vajrave dhe yndyrave bimore 8 orë


- përshkruajnë llojet e lëndëve për prodhimin e vajrave;

76

- përshkruajnë teknologjinë e prodhimit të vajrave me presim në temperatura të ulëta;- përshkruajnë teknologjinë e prodhimit të vajrave me presim në temperatura të larta- theksojnë teknologjinë e prodhimit të vajrave me tretës organik;- përshkruajnë procesin e rafinimit të vajrave dhe yndyrnave bimore;- përshkruajnë procesin e hidrogjenizimit dhe përfitimin e margarinës.- të dijë të shpjegojë rëndësinë e ullirit si bimë për prodhimin e vajit, si dhe strukturën dhe

përbërjen kimike të ullirit;- të dijë të përshkruajëë proceset tekniko-teknologjike të ekstraktimit të vajit nga ulliri;

b) Temat e kapitullit- Llojet e lëndëve të para për prodhimin e vajrave - Teknologjia e prodhimit te vajrave me presim në temperatura të ulëta - Teknologjia e prodhimit te vajrave me presim në temperatura të larta - Teknologjia e prodhimit te vajrave me tretës organikë - Rafinimi i vajrave dhe yndyrave bimore- Neutralizimi kimik dhe fizik i vajrave dhe yndyrave bimore- Hidrogjenizimi i vajrave- Prodhimi i margarinës- Teknologjia e përpunimit të ullirit- Teknika e ekstraktimit. Përbërja kimike e vajit të ullirit.


- shpjegojë për rëndësinë, llojet, përbërjen vlerën, përdorimin, karakteristikat që përcaktojnë cilësinë e lëndëve bimore-vajore përmes shembujve konkretë.

- shpjegojë teknologjinë e prodhimit të vajrave dhe yndyrave bimore rafinimin, - neutralizimin kimik, neutralizimin fizikë,hidrogjenizimin, prodhimin e margarinës duke

përdorur skema që paraqesin procese pune nga teknologjia e prodhimit të vajrave, yndyrnave dhe margarinës;

- bëjë vizita me nxënës në industritë përpunuese, duke iu shpjeguar në mënyrë praktike prodhimin e vajrave dhe yndyrave bimore.

- vlerësojë nxënësit me anë të pyetje-përgjigjeve me gojë soe me shkrim;- shpjegojë rëndësinë e ullirit si bimë për prodhimin e vajit,- përshkruajë proceset tekniko-teknologjike të ekstraktimit të vajit nga ulliri;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- laborator, projektor- diapozitiva e fotografi nga proceset përpunuese- industri përpunuese

Kapitulli 8: Teknologjia e përpunimit dhe konservimit të frutave dhe perimeve 20 orë


- përshkruajnë lëndët themelore dhe ndihmëse për prodhimin e konservave të frutave dhe perimeve;

77

- rendisin dhe pëshkruajnë operacionet përgatitore kryesore për prodhimin e konservave të frutave dhe perimeve;

- përshkruajnë rëndësinë e pasterizimit dhe sterilizimit, qëllimin e aplikimit të tyre për konservimin e frutave dhe perimeve si dhe faktorët që ndikojnë në sterilizim;

- përshkruajnë teknologjinë e prodhimit të përpunimin e konservave kompostove, natyrore, marinadat (konservimet me acid acetik), gjellë të gatshme;

- përshkruajnë teknologjinë e prodhimit të lëngjeve të frutave e të perimeve;- përshkruajnë rëndësinë e konservimit të frutave dhe perimeve me anë të përqendrimit të

lëndës së thatë;- përshkruajë recepturën për prodhimin e marmelatës dhe reçelit;- përshkruajnë teknologjinë e prodhimit të marmelatës dhe reçelit;- përshkruajnë teknologjinë e përgatitjes të salcës së domates;- theksojnë pse dhe si kryhet tharja e frutave dhe perimeve; - përshkruajnë mënyrat e tharjes dhe kujdesin gjatë tharjes;- përshkruajnë në ç’raste përdoret konservimi kimik në industrinë ushqimore- përshkruajnë teknologjinë e konservimit kimik të frutave të plota ose në trajtë pulpe;- përshkruajnë thelbin e fermentimit laktikë, veprimin konservues të acidit taktik, rolin e

kripës në prodhimin e turshive, fazat e fermentimit të turshive;- përshkruajnë procesin teknologjik të prodhimit të lakrës turshi, domates, specit,

trangujve,- turshive të përziera si dhe vlerën e tyre ushqyese;

b) Temat e kapitullit- Lëndët bazë dhe ndihmëse që përdoren për prodhimin e konservave të frutave, perimeve

dhe kërkesat ndaj tyre- Operacionet përgatitore kryesore për prodhimin e konservave të frutave dhe perimeve. - Pasterizimi- Sterilizimi - Faktorët që ndikojnë në sterilizim. - Të metat e konservave të sterilizuara- Teknologjia e prodhimit të kompostove- Konserva natyrore, perime në uthull (marinada), gjellë të gatshme- Teknologjia e prodhimit të lëngjeve të frutave dhe perimeve- Konservimi i frutave dhe perimeve me anë të përqendrimit të lëndës së thatë- Teknologjia e prodhimit të marmelatës dhe reçelit - Të metat e prodhimeve të përqendruara me sheqer- Përgatitja e shurupeve - Teknologjia e përgatitjes të salcës së domates - Konservimi i frutave dhe perimeve me tharje- Konservimi kimik i frutave dhe perimeve - Ndryshimet fiziko kimike gjate konservimit kimik - Fermentimi acido- laktik - Teknologjia e prodhimit të turshive nga lakra, domatja, speci, trangulli dhe turshive të - përziera

c) Udhëzime didaktike për kapitullin

78

Rekomandohet që mësuesi të:- shpjegojë temat e kapitullit përmes shembujve konkretë;- shpjegojë duke shfaqur sekuenca filmike për operacione të veçanta punë nga teknologjia

e përpunimit dhe konservimit të frutave e perimeve; - Të nxisë aftësitë dalluese të nxënësve duke përdorur pyetje të niveleve të ndryshne- Përdorë sa më shumë mjete konkretizuese për temat;- organizojë vizita me nxënësit nëpër industri përpunuese duke i përcjellë të gjitha

proceset e lartë cekura me mbikëqyrje të punëtorëve përgjegjës;- Përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;- Organizojë testim me shkrim me pyetje të kombinuara ose vetëm me alternativa;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- laborator, mikroskop- projektor, diapozitiva e fotografi nga proceset përpunuese- industri përpunuese

Kapitulli 9: Industria e pijeve joalkoolike 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësit duhet të:

- përshkruajnë rëndësinë e përdorimit të pijeve freskuese;- përshkruajnë teknologjinë e prodhimit të pijeve freskuese;- përshkruajnë përbërjen e pijeve freskuese; - theksojë përdorimin e pijeve të gazuara;- theksojnë treguesit e standardizimit të lëngjeve;


- Pijet freskuese - Teknologjia e prodhimit të pijeve freskuese - Pijet e gazuara - Standardizimi i treguesve të pijeve freskuese


- shpjegojë për përbërjen e pijeve freskuese dhe standardizimin e treguese të lëngjeve duke ofruar të dhëna konkrete

- shpjegojë teknologjinë e prodhimit të pijeve freskuese , pijet e gazuara si dhe për vlerat e treguesve te kualitetit sipas standardit për pije freskuese përmes shembujve konkretë.

- organizojë vizita me nxënësit në industritë përpunuese duke iu shpjeguar në mënyrë praktike prodhimet joalkoolike.

- Përdorë pyetje gojore për të rrritur angazhimin e nxënëve në mësim- Organizojë biseda me nxënësit përreth teknologjisë së prodhimimt të pijeve joalkoolike- Përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- laborator, projektor- Diapozitiva, sllajde e fotografi nga proceset përpunuese

79

- industri përpunuese

Kapitulli 10: Teknologjia e përpunimit dhe konservimit të mishit të kafshëve dhe prodhimeve nga mishi 38 orë


- përshkruajnë parimet e përgjithshme të konservimit të mishit dhe prodhimeve nga mishi- dallojnë metodat e konservimit dhe përpunimit të mishit;- përshkruajnë konservimin e mishit në temperatura të ultë;- përshkruajnë se si bëhet përgatitja e mishit për ftohje, mënyrën e ftohjes dhe ndryshimet

në mish gjatë freskimit (ftohjes);- përshkruajnë lokalet për freskimin e mishit dhe faktorët mikroklimatik;- përshkruajnë mënyrat e ngrirjes së mishit dhe ndryshimet që ndodhin në mish gjatë

ngrirjes,- tymosjen dhe tharjen, ndikimin e përbërësve të tymit në mish, kriposjen dhe shëllirimin,

si dhe për konservimin nën ndikimin e temperaturave të larta;- dallojnë llojet e shtojcave në prodhimtarinë e mishit dhe karakteristikat e tyre;- dallojnë llojet e mbështjellësve të sallameve, karakteristikat dhe mënyrën e përgatitjes së

tyre;- përshkruajnë teknologjinë e prodhimit të sallameve dhe karakteristikat e grupeve të tyre;- përshkruajnë teknologjinë e prodhimit të produkteve të thara nga mishi;- përshkruajnë llojet e dhjamit dhe teknologjinë e përpunimit të dhjamit (larthit);- përshkruajnë teknologjinë e prodhimit të konservave nga mishi, ndarjen e tyre;- përshkruajnë metodat e sterilizimit të konservave të mishit;- përshkruajnë vlerësimin mikrobiologjik të konservave të mishit –provën termostatike;

b) Temat e kapitullit- Parime të përgjithshme të konservimit të mishit dhe prodhimeve nga mishi.- Metodat e konservimit dhe përpunimit të mishit.- Konservimi i mishit në temperatura të ulta.- Ftohja e mishit; lokalet për ftohjen e mishit dhe mënyra e ftohjes së mishit .- Faktorët mikroklimatik në lokalet e ftohjes.- Ndryshimet në mish gjatë ftohjes.- Ngrirja e mishit; ngrirja e ujit në mish dhe shpejtësia e ngrirjes.- Mënyrat e ngrirjes së mishit .- Ndryshimet në mish gjatë ngrirjes .- Shkrirja e mishit (defrostimi) .- Tymosja dhe tharja si mënyra të konservimit të mishit .- Përfitimi i tymit.- Ndikimi i përbërësve të tymit në mish dhe mikroflorë të mishit- Kriposja dhe shëllirimi i mishit si mënyra të konservimit të mishit.- Kripa për kriposje dhe shëllirim- Ndikimi i kripës në mish - Mënyrat e kriposjes dhe shëllirimit- Ndryshimet në mishin e shëlliruar

80

- Konservimi i mishit dhe prodhimeve të mishit nën ndikimin e temperaturave të larta- Shtojcat në prodhimtarinë e prodhimit të mishit- Ndarja dhe përdorimi i shtojcave, karakteristikat e disa grupeve dhe roli i tyre- Prodhimi i sallameve (suxhukëve) - Mbështjellësit për sallam (suxhuk) - Ndarja e mbështjellësve (natyral dhe artificial)- Procesi teknologjik i prodhimit të sallameve- Ndarja e sallameve dhe karakteristikat e grupeve të veçanta - Prodhimi i sallameve gjysmë të qëndrueshme - Prodhimi i sallameve të qëndrueshme - Prodhimet e thara nga mishi, llojet dhe karakteristikat- Teknologjia e prodhimit të proshutave - Prodhimi dhe përpunimi i dhjamit (larthit)- Llojet e dhjamit - Prodhimi i dhjamit të shkrirë- Prodhimi i konservave nga mishi, rëndësia dhe vlerat ushqyese te konservave .- Ndarja e konservave te mishit .- Metodat e sterilizimit të konservave te mishit- Vlerësimi mikrobiologjik i konservave të mishit-prova termostatike


- Shpjegojë temat ekapitullit duke i ilustruar me shembuj konkretë dhe mjete të tjera vizuale

- organizojë vizita me nxënësit në industritë përpunuese duke iu mundësuar nxënësve vezhgime konkrete nga procese të ndryshme pune të konservimit të mishit;

- Përdorë pyetje gojore për të rrritur angazhimin e nxënëve në mësim- Organizojë biseda me nxënësit përreth teknologjisë së konservimit të mishit;- Përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;- Vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë;- Organizojë testim me shkrim me pyetje tëbinuara ose vetëm me pyetje me alternativa;


- laborator, mikroskop- projektor, diapozitiva, sllajde e fotografi nga proceset përpunuese- industri përpunuese

Kapitulli 11: Teknologjia e përpunimit të mishit të shpezëve dhe vezëve 8 orë

a). Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësit duhet të:

- përshkruajnë përbërjen dhe vlerën ushqyese te mishit të shpezëve;- theksojë teknologjinë e prodhimit të mishit të shpezëve;- përshkruajnë teknologjinë e përpunimit të mishit të shpezëve;- theksojnë mënyrat e përgatitjes së mishit për ftohje;- dallojnë mënyrat e ftohjes;

81

- theksojnë ndryshimet qe ndodhin ne mishin e shpezëve gjate ftohjes. - përshkruajnë procesin dhe mënyrat e ngrirjes së mishit të shpezëve, si dhe ndryshimet qe

ndodhin ne mishin e ngrire;- përshkruajnë teknologjinë e prodhimit dhe konservimit të vezëve;- rendisin karakteristikat e vezëve;- klasifikojnë vezët sipas karakteristikat e tyre;- theksojnë ndryshimet në vezë gjate vjetërsisë;- dallojnë mënyrat e konservimit te vezëve.


- Përbërja dhe vlera ushqyese e mishit të shpezëve - Prodhimi i mishit të shpezëve - Teknologjia e përpunimi të mishit të shpezëve - Ftohja e mishit të shpezëve, mënyrat e ftohjes; ndryshimet në mish gjatë ftohjes - Ngrirja e mishit të shpezëve; mënyrat e ngrirjes; ndryshimet në mish gjatë ngrirjes - Teknologjia e prodhimit dhe konservimit të vezëve - Karakteristikat kryesore dhe klasifikimi i vezëve; ndryshimet në vezë gjatë vjetërsisë- Mënyrat e konservimit të vezëve


- Shpjegojë temat ekapitullit duke i ilustruar me shembuj konkretë dhe mjete të tjera vizuale

- organizojë vizita me nxënësit në industritë përpunuese duke iu mundësuar nxënësve vezhgime konkrete nga procese të ndryshme pune të teknologjive të përpunimit të mishit të shpëzëve;

- Përdorë pyetje gojore për të rrritur angazhimin e nxënëve në mësim;- Organizojë biseda me nxënësit përreth temave të kapitullit;- Përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;- Vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë;- Organizojë testim me shkrim me pyetje tëbinuara ose vetëm me pyetje me alternativa;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- laborator, projektor- diapozitiva, sllajde e fotografi nga proceset përpunuese.- industri përpunuese

Kapitulli 12: Teknologjia e përpunimit të peshqve 8 orë

a). Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësit duhet të:

- përshkruajnë vlerën ushqyese dhe përbërjen kimike të mishit të peshkut;- dallojnë metodat e ruajtjes së peshkut;- theksojnë ndryshimet që pëson peshku gjate konservimit;- përshkruajnë si përgatitet peshku për përpunim;- dallojnë mënyrat e përpunimit të peshkut;

82

- përshkruajnë proceset teknologjike të përpunimit dhe konservimit të peshqëve.- Theksojë kriteret e vlerësimit cilësor të peshkut dhe prodhimeve të tij;

b) Temat e kapitullit- Vlera ushqyese dhe përbërja kimike e mishit të peshkut- Ruajtja dhe metodat e ruajtjes së peshkut (ftohja, ngrirja)- Ndryshimet që pëson mishi i peshkut gjatë ruajtjes- Përgatitja e peshkut për përpunim- Përpunimi i peshkut me kripë, (mënyra dhe teknika e kriposjes)- Përpunimi i peshkut me tharje dhe tymosje- Teknologjia e prodhimit të konservave të peshkut dhe klasifikimi i konservave - Vlerësimi i cilësisë së peshkut dhe prodhimeve të tij (organoleptik, fiziko-kimik dhe - mikrobiologjik)


- organizojë vizita me nxënësit në industritë përpunuese duke iu mundësuar nxënësve vezhgime konkrete nga procese të ndryshme pune të konservimit të mishit;

- Përdorë pyetje gojore për të rrritur angazhimin e nxënëve në mësim- Organizojë biseda me nxënësit përreth teknologjisë së përpunimit të peshkut;- Përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;- Vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë;- Organizojë testim me shkrim me pyetje të kombinuara ose vetëm me pyetje me

alternativa; d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- laborator, projektor- diapozitiva, sllajde dhe fotografi nga proceset përpunuese- industri përpunuese

Kapitulli 13: Teknologjia e ambalazhimit të mishit dhe prodhimeve të mishit 6 orë


- përshkruajë rënduesin e ambalazhimit; metodat e ruajtjes së mishit dhe produkteve te - mishit.- përshkruajë teknologjinë e ambalazhimit te mishit dhe produkteve te mishit- dallojë materialin qe përdoret për ambalazhim dhe te përshkruaj kriteret higjieno sanitare

qe duhen plotësuar nga ambalazhi.

b) Temat e kapitullit- Mënyrat e ambalazhimit të mishit dhe prodhimeve të mishit- Llojet e ambalazhimit- Kushtet që duhet plotësuar materiali për ambalazhim- Llojet e materialit ambalazhues (materialet polimerie plastike, foli e kombinuar alumini,

letër, dru, llastër e bardhë

83

- Ndryshimet që paraqiten në mishin e ambalazhuar- Karakteristikat higjieno-sanitare të ambalazhimit të mishit dhe prodhimeve të tij


- Përdorë pyetje gojore për të rrritur angazhimin e nxënëve në mësim- Përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;- Vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë;- Organizojë testim me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- laborator, industri përpunuese- projektor, diapozitiva, sllajde dhe fotografi nga proceset përpunuese

Kapitulli 14: Lokalet dhe faktorët mikroklimatik për depozitimin e mishit dhe prodhimeve nga mishi 5 orë


- përshkruajnë depozitimin e mishit dhe rpodhiemve prej tij;- rendisin faktorët mikroklimatik në lokalet e depozitimit te mishit, mishit të thatë, mishit

të ngrirë dhe të prodhimeve nga mishi;- theksojnë ndryshimet e mishit dhe të prodhimeve nga mishi gjatë depozitimit.- përshkruajnë kushtet që duhen plotësuar nga lokalet për depozitimin e mishit dhe

produkteve të mishit;

b) Temat e kapitullit- Depozitimi i mishit dhe i prodhimeve nga mishi- Lokalet për depozitim; faktorët mikroklimatik në lokalet e depozitimit- Depozitimi i mishit të thatë, mishit të ngrirë dhe të prodhimeve nga mishi (sallam-

suxhuku, prodhimet e thata dhe konservat);- Ndryshimet e mishit dhe të prodhimeve të mishit gjatë depozitimit.- Kriteret që duhet plotësuar lokalet për depozitimin e mishit dhe prodhimeve të mishit .


- organizojë vizita me nxënes në lokalet e depozitimit të mishit.- Përdorë pyetje gojore për të rrritur angazhimin e nxënëve në mësim- Përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;- Vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë;- Organizojë edhe testim me shkrim

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- laborator, industri përpunuese- projektor, diapozitiva

84

- sllajde e fotografi nga lokalet e ndryshme depozituese

Kapitulli 15: Transportimi dhe ruajtja e mishit dhe prodhimeve nga mishi 5 orë


- përshkruajnë transportin dhe mjetet transportuese të mishit dhe produkteve të mishit;- dallojne mjetet dhe pajimet për transportin dhe ruajtjen e mishit dhe prodhimeve të

mishit;- përshkruajnë rregullat higjieno-sanitare që duhet plotësuar mjetet transportuese;


- Mjetet për transport- Klasifikimi i automjeteve- Regjimi i transportit- Pajimet për ruajtje të mishit dhe prodhimeve të mishit- Rregullat higjieno-sanitare që duhet plotësuar mjetet transportuese


- formulojë pytje me gojë për të kontrolluar nivelin e të kuptuarit nga ana e nxënësve.- organizojë vizita me nxënës nëpër industri përpunuese duke iu shpjeguar në mënyrë

praktike kushtet qe duhet ti plotësoj një mjet transportues i mishit dhe produkteve te mishit.

- Përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;- Vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Laboratori me pajisjet e tij - Projektor me transparente- fotografi te mjeteve transportuese

Kapitulli 16: Qumështi 27 ore

Temat e kapitullit- Qumështi i freskët konsumues- Pranimi dhe depozitimi i qumështit në qumështore (mënyrat e pranimit,

kontrolli i cilësisë gjatë pranimit)- Matja e qumështit (mënyra e matjes).- Transportimi i brendshëm i qumështit.- Pastrimi i qumështit – filtrat- Ftohja e qumështit- Zgjedhja e qumështit (ndarja natyrore e yndyrës prej qumështit, me anë të seperatorëve - Llojet e seperatorëve

85

- Standardizimi i përmbajtjes së yndyrës në qumësht - Llogaritja me ndihmën e formulave dhe me ndihmën e katërkëndëshit të Pearsonit- Përpunimi termik i qumështit- Pasterizimi, - Pajisjet për pasterizim (procesi teknologjik i pasterizimit të qumështit në pasterizator) - Llojet e pasterizatorëve- Dezodorizimi i qumështit (largimi i erërave të padëshiruara prej qumështit)- Veprimet më qumësht pas pasterizimit - Ftohja dhe pajimet për ftohje- Depozitimi (ruajtja) e qumështit- Rekontaminimi i qumështit - Kontrolli i pasterizimit (dëshmia e fosfatazës, peroksidazës).- Qumështi i sterilizuar, historiku i sterilizimit- Mënyrat e sterilizimit - Ndryshimet në qumësht nën ndikimin e përpunimit termik.- Homogjenizimi i qumështit - Klarifikatorët, llojet dhe veprimi - Paketimi, llojet e paketimit- Ruajtja, mënyrat e ruajtjes

Programi i lëndës

’’Makinat dhe proceset teknike”

Lëmi: Teknologji ushqimoreProfili: Teknologji ushqimoreNiveli: I

86

Klasa: 11

I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën 11, nxënësit duhet të:

- përshkruajnë bazat e vizatimit teknik; - përshkruajnë elementet e makinave;- përshkruajnë bazat e hidraulikes; - pershkruajnë çvendosjen e lëngjeve dhe mënyrat e çvendosjes së lëngjeve.- përshkruajnë sistemet heterogjene.- përshkruajnë pastrimin e gazrave.- dallojnë makinat dhe operacionet vepruese ndaj materialit.- përshkruajnë shkëmbimin e nxehtësisë.- përshkruajnë ngrohjen dhe ftohjen;- theksojnë karakteristikat e mediumeve te ndryshme që përdoren për ftohje dhe

ngrohje.

II. Fondi i orëve të lendes 35javë x 2 orë/javë = 70 orë

III. Program i hollësishëm i lëndës

Kapitulli 1: Bazat e vizatimit teknik 5 orë


- përshkruajnë qëllimin dhe rëndësinë e vizatimit teknik.- dallojnë formatet e ndryshme të vizatimit teknik. - përshkruajnë mënyrat e punimit të vizatimeve teknike.- përshkruajnë përdorimin e mjeteve gjatë vizatimit teknik.- vizatojnë figurat themelore gjeometrike.

b) Temat e kapitullit - Rëndësia e vizatimit teknik.- Formatet e vizatimit teknik dhe llojet e vijave.- Pajimet për vizatim teknik- Përdorimi i mjeteve për vizatim teknik. - Konstruksionet themelore gjeometrike.


- shpjegojë qëllimin dhe rëndësinë, format dhe llojet e ndryshme te vizatimit teknik me shembuj konkrete.

- shpjegojë mënyrat e punimit të vizatimeve teknike me anë të skicave të ndryshme, demonstrojë përdorimin e elementeve gjatë vizatimit

- Përdorë pyetje gojore për të rrritur angazhimin e nxënëve në mësim

87

- Përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;- Vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë dhe me anë të ushtrimeve;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- veglat për vizatim, projektor - skema teknologjike, diapozitiva, sllajde nga proceset përpunuese

Kapitulli 2: Elementet e makinave 7 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësit duhet të:

- përshkruajnë rëndësinë dhe ndarjen e grupit të përgjithshëm të elementeve të makinave;- përshkruajnë vetitë e materialeve-të hekurit, hekurit të papërpunuar, hekurit të fоnderuar

(shkrirë) dhe çelikut;- përshkruajnë rëndësinë e standardizimit dhe tolerancës së materialeve të makinave;- dallojnë mënyrat e lidhjes, pikimin, saldimin, llojet tjera te lidhjeve te materialeve . - dallojnë makinat për bartjen e fuqisë, - përshkruajnë makinat për bartjen e lëngjeve dhe të gazrave.

b) Temat e kapitullit- Grupi i përgjithshëm i elementeve të makinave,- Rëndësia dhe ndarja e elementeve te makinave.- Materialet e makinave-vetitë e materialeve- Standardizimi dhe toleranca e materialeve të makinave .- Elementet për lidhje .- Makinat për bartjen e fuqisë , lëngjeve dhe gazrave .


- shpjegojë përmes shembujve të ndryshem nga jeta e përditshme;- Përdorë pyetje gojore për të rrritur angazhimin e nxënëve në mësim- Organizojë biseda me nxënësit përreth temave të kapitullit;- Përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;- Vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë ose me shkrim;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- punëtori mekanike, industri përpunuese - mikroskop, projektor - Diapozitiva e fotografi nga proceset përpunueseKapitulli 3: Bazat e hidraulikës 8 ore


- klasifikojnë proceset baze te hidraulikes;- përshkruajnë proceset bazë të hidraulikës;- përshkruajnë dendësinë dhe viskozitetin e lëngjeve si dhe trysninë qe krijojnë

88

lëngjet gjatë lëvizjes;- bëjnë dalimin ndërmjet lëvizjes laminarie dhe asaj turbulente të lëngut;- përshkruajnë rezistencën e lëngjeve që lajmërohet në tubacione.

b) Temat e kapitullit - Klasifikimi i proceseve bazë - Dendësia e lëngjeve dhe e gazrave - Trysnia e lëngjeve dhe gazrave - Viskoziteti i lëngjeve - Regjimi i lëvizjes së lëngut real, regjimi laminar - Regjimi i lëvizjes së lëngut real, regjimi turbulent - Rezistenca e lëngjeve në tubacione - Rezistenca e lëngjeve në tubacione për shkak të armaturës mbyllëse

c) Udhëzime didaktike për kapitullin- Shpjegojë përmes shembujve të ndryshem konkretë;- Përdorë pyetje gojore për të rrritur angazhimin e nxënëve në mësim- Organizojë biseda me nxënësit përreth temave të kapitullit;- Përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;- Vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë ose me shkrim;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- laborator, industri përpunuese - projektor, diapozitiva e fotografi nga proceset përpunuese

Kapitulli 4: Çvendosja e lëngjeve 6 ore

a). Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësit duhet të :

- përshkruajnë ç’është çvendosja e lëngjeve dhe si realizohet.- dallojnë pompat dhe karakteristikat kryesore të tyre.- përshkruajnë kapacitetin e pompës dhe lartësinë e thithjes.- pëshkruajnë përdorimin e pompës në mënyrë të drejtë.

b) Temat e kapitullit- Çvendosja e lëngjeve dhe mënyrat e çvendosjes- Pompat njohuri të përgjithshme- Parametrat kryesorë të pompave- Lartësia e thithjes së lengut - Pompat me piston, centrifugale, dhe lloje të tjera pompash


- Shpjegojë përmes shembujve të ndryshem;- Përdorë pyetje gojore për të rrritur angazhimin e nxënëve në mësim- Organizojë biseda me nxënësit përreth temave të kapitullit;

89

- Përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;- Vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë ose me shkrim;- Organizojë vizita me nxënës në industritë e ndryshme ushqimore ku kanë mundësi të

shohin në mënyrë praktike çvendosjen e lëngjeve.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- laborator, industri përpunuese, projektor- skema teknologjike, diapozitiva e fotografi nga proceset përpunuese

Kapitulli 5: Sistemet heterogjene 10 ore


- shpjegojë përmes shembujve të ndryshem nga jeta e përditshme;- Përdorë pyetje gojore për të rrritur angazhimin e nxënëve në mësim- Organizojë biseda me nxënësit përreth temave të kapitullit;- Përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;- Vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë ose me shkrim;

b) Temat e kapitullit- Klasifikimi i sistemeve heterogjene - Vetitë e sistemeve heterogjene - Dekantimi - Llogaritja e shpejtësisë së dekantimit - Teoria e filtrimit - Llojet e filtrave - Filtër presa - Llogaritja e kapacitetit te filtrave - Teoria e centrifugimit, dhe llojet e centrifugave


- shpjegojë përmes shembujve të ndryshem nga jeta e përditshme;- Përdorë pyetje gojore për të rrritur angazhimin e nxënëve në mësim;- Organizojë biseda me nxënësit përreth temave të kapitullit;- Përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;- organizoje vizita me nxënës në industritë e ndryshme ku kishin me i pa në mënyrë praktike proceset e dekantimit, filtrimit dhe centrifugimit; - Vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë ose me shkrim;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - laborator, industri përpunuese .- mikroskop, diapozitiva dhe sllajde, projektor- materiale të ndryshme për pastrim dhe dezinfektim

Kapitulli 6: Pastrimi i gazërave 3 ore

90

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të :

- përshkruajnë rëndësin që ka pastrimi i gazrave si dhe pasojat nga gazrat e pa pastruara.- përshkruajnë rolin e cikloneve në pastrimin e gazrave.

b) Temat e kapitullit- Pastrimi i gazrave- Dhoma e dekantimit- Ciklonet


- shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditshme për pastrimin e gazrave.- organizojë vizita me nxënës në industritë e ndryshme ku do të kenë mundësi të shohin në

mënyrë praktike pastrimin e gazrave. - përdorë pyetje gojore për të rrritur angazhimin e nxënëve në mësim- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;


- laborator, industri përpunuese, mikroskop - diapozitiva dhe sllajde, projektor - skema teknologjike

Kapitulli 7: Makinat dhe operacionet vepruese ndaj materialit 8 ore

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të :

- përshkruajnë makinat të cilat përdorën për thermim-bluarje të materialit;- klasifikojnë materialin sipas madhësisë së granulave;- përshkruajnë mënyrat e bartjes së materialit dhe llojin e transportierëve ;- dallojnë makinat të cilat përdorën për mbushje dhe mbyllje;


- Makinat për prerje dhe përzierjen e materialit - Përzierëset sipas llojit të prodhimit - Qëllimi dhe format e thermimit - Makinat për thermimin e materialit te ngurte - Makinat për bluarjen e materialit - Sitat dhe llojet e tyre - Transportimi i materialit të ngurtë dhe llojet e transportierëve- Makinat për mbushje (mbushëset) dhe për mbyllje

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të :

- Shpjegojë përmes shembujve të ndryshem nga jeta e përditshme;- Përdorë pyetje gojore për të rrritur angazhimin e nxënëve në mësim- Organizojë biseda me nxënësit përreth temave të kapitullit;

91

- Përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;- Vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë ose me shkrim;- organizojë vizita me nxënës në industritë ushqimore ku nxënësit do ti shohin në mënyrë

praktike proceset teknologjike të lartpërmendura.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- laborator, industri përpunuese, mikroskop - projektor, skema teknologjike - diapozitiva e fotografi nga proceset përpunuese

Kapitulli 8: Shkëmbimi i nxehtësisë 8 ore

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësit duhet të:- përshkruajnë shkëmbimin e nxehtësisë;- rendisin faktorët qe shkaktojnë shkëmbimin e nxehtësisë;- dallojne mënyrat e shkëmbimit te nxehtësisë;- përshkruajnë rendësinë e koeficientit te transmetimit te nxehtësisë;- pershkruajnë humbjet e nxehtësisë;- theksojnë arsyet e humbjes së nxehtësisë;- bëjë llogaritje të humbjes së nxehtësisë;

b) Temat e kapitullit- Njohuri të përgjithshme të shkëmbimit të nxehtësisë- Barazimi kryesor i shkëmbimit të nxehtësisë- Kalimi i nxehtësisë në shtresat e trupit të ngurtë- Kalimi i nxehtësisë me konvencion- Koeficienti i transmetimit të nxehtësisë- Diferenca mesatare e temperaturave.- Përdorimi i rrymave të kundërta- Humbjet e nxehtësisë në mjedisin rrethues.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësuesi të :- shpjegojë përmes shembujve të ndryshem nga jeta e perditshme per humbjet e nxehtesise;- organizoje vizite me nxënës ne industritë ushqimore ku nxënësit do te njihen ne mënyrë - praktike me mënyrat e shkëmbimit te nxehtësisë- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;- vlerësojë nxënësit me përdorimin e pytje-përgjigjeve me gojë ose me shkrim

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - laborator, industri përpunuese, projektor . - skema teknologjike, diapozitiva e fotografi nga proceset përpunuese Kapitulli 9: Ngrohja dhe ftohja 15 orë

92

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësit duhet të :

- përshkruajnë metodat e ngrohjes me avull;- përshkruajnë përdorimin e mediumeve tjera për ngrohje.- përshkruajnë ftohjen dhe mediumet qe përdorën për ftohje.- pershkruajne llojet e shkëmbyesve te nxehtësisë;- kryejnë llogaritje të thjeshta të kapacitetit te tyre.- përshkruajnë teknikat e sigurimit qe duhet te merren ne repartet e ngrohjes.

b) Temat e kapitullit- Ngrohja me avull uji me metodën e drejtpërdrejtë- Ngrohja me avull uji me metodën e jo drejtpërdrejtë- Ngrohja me avull lëngjesh të nxehta - Ngrohja me gaze të furrës - Njohuri të përgjithshme për ftohjen - Bilancet e ftohjes - Ftohja me agjentë të temperaturave të ulëta - Konstruksioni i aparateve të shkëmbimit të nxehtësisë - Shkëmbyesit e nxehtësisë me këmishë - Shkëmbyesit e nxehtësisë gyp-gyp - Shkëmbyesit e nxehtësisë me serpentinë - Krahasimi dhe zgjedhja e shkëmbyesit - Llogaritja e shkëmbyesve të nxehtësisë- Masat e sigurimit në repartet e shkëmbimit të nxehtësisë

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të :

- Shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditshme;- Përdorë pyetje gojore për të rritur angazhimin e nxënësve në mësim;- Organizojë biseda me nxënësit përreth temave të kapitullit;- Vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë ose me shkrim;- Përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë shpjegimit;- Organizojë vizita me nxënës në repartet e ngrohjes-ftohjes në industritë ushqimore;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - laborator, industri përpunuese, projektor. - skema teknologjike. - diapozitiva e fotografi nga proceset përpunuese.

Programi i lëndës

“Mikrobiologji dhe higjienë”

Lëmi: Teknologji ushqimoreProfili: Teknologji ushqimoreNiveli: I

93

Klasa: 11

I. Qëllimet e lëndësNë përfundim të lëndes së zhvilluar në klasën e 11-të nxënësit duhet të:

- Shpjegojnë rolin e mikrobiologjisë dhe higjienës dhe lidhjen e tyre me disiplinat bujqësore;

- Tregojnë cilët janë grupet e mikroorganizmave dhe veçoritë e tyre;- Shpjegojnë strukturën, shumimin, ushqimin, luftimin, dëmin dhe dobinë e

mikroorganizmave në bujqësi dhe industrinë ushqimore;- Shpjegojnë masat dhe metodat që duhet ndërmarrë për mbrojtjen e bimëve, kafshëve dhe

vet njeriut nga mikroorganizmt; - Përshkruajnë sëmundjet që shkaktohen nga mikroorganizmat te bimët, kafshët dhe te

njeriu;- Shpjegojnë të arriturat shkencore deri sot në zvoglimin apo dhe asgjasimin e sëmundjeve

të ndryshme te bimët, kafshët dhe njeriu;- Shpjegojnë mënyrat dhe metodat higjienike si dhe rëndësinë e higjienës në mbrojtjen nga

mikroorganizmat.

II. Fondi i orëve të lëndës35 javë x 1orë/javë = 35 orë


Kapitulli 1: Gjallesat me organizim të thjeshtë – mikroorganizmat 10 orë

a. Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitullit nxënësit duhet të:

- Klasifikojne gjallesat me organizim të thjeshtë-mikroorganizmat;- Dallojnë qelizën prokariote nga ajo eukariote;- Përshkruajnë mjedisin ku janë të përhapura mikroorganizmat;- Përshkruajnë rëndësinë e mikroorganizmave për natyrën dhe mjedisin;

b. Temat e kapitullit- Klasifikimi i gjallesave me organizim të thjeshtë - mikroorganizmave;- Virusët- ndërtimi, përhapja dhe problemet që shkaktohen nga virusët;- Bakteret- ndërtimi, përhapja dhe roli i tyre në natyrë dhe mjedis;- Kërpudhat- klasifikimi, ndërtimi, përhapja dhe roli i tyre në natyrë dhe mjedis;

c.d. Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që arsimtari të

- Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit duke theksuar në vazhdimësi rëndësinë e mikrobiologjisë për shkencat bujqësore, si dhe duke përdorur ndihmësa vizualë, si foto, diapozitivë, video kaseta etj.

- bëjë ilustrime të leksioneve me transparente nëpërmjet projektorit;- përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të nxënit;

94

- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve gojore apo edhe testtit me shkrim

d. Kushtet për realizimin e kapitullit- Fotografi në lidhje me përmbajtjen e kapitullit;- Diapozitiv, folie, videokaseta dhe burime nga interneti lidhur me përmbajtjen e

kapitullit;- Projektor, videobim, grafoskop.

Kapitulli 2: Funksionet jetësore të mikroorganizmave 7 orë

a. Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të

- Përshkruajnë riprodhimin e viruseve dhe infektimin prej tyre;- Përshkruajnë procesin e riprodhimit të baktereve;- Përshkruajnë riprodhimin e kërpudhave;- Përshkruajnë të ushqyerit e mikroorganizmave;- Përshkruajnë dhe dallojnë proceset e tjera jetësore të mikroorganizmave;

b. Temat e kapitullit

- Riprodhimi i viruseve dhe infektimi prej tyre- Riprodhimi i baktereve- Riprodhimi i kërpurdhave- Të ushqyerit e mikroorganizmave- Procese të tjera jetësore të mikroorganizmave

c. Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandime që arsimtari të

- Shpjegojë përmbajtjen duke krahasuar në vazhdimësi mënyrën e e riprodhimit ndërmjet mikroorganizmave.

- Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit duke përdorur ndihmësa vizualë, si foto, diapozitivë, video kaseta etj.

- bëjë ilustrime të leksioneve me transparente nëpërmjet projektorit;- përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të nxënit;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve gojore apo edhe testtit me shkrim

d. Kushtet pë realizimin e kapitullit- Diapozitiv, folie, fotografi, CD;- Burime nga interneti lidhur me përmbajtjen e kapitullit;- Projektor, videobim, grafoskop;

Kapitulli 3: Sëmundjet infektive 18 orë

a. Qëllimi i kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- Përshkruajnë sëmundjet infektive virusale te bimët, kafshët dhe njeriu;- Përshkruajnë sëmundjet infektive bakterore te bimët, kafshët dhe njeriu;

95

- Përshkruajnë sëmundjet infektive të shkaktuara nga kërpudhat te bimët, kafshët dhe njeriu;

- shpjegojë mënyrën e mbrojtjes së organizmit nga sëmundjet infektive;- shpjegojnë sistemin mbrojtës imunitar;- përshkruajnë antibiotikët dhe mënyrën e veprimit të tyre ndaj sëmundjeve infektive;- përshkruajnë mënyrën e mbajtjes së higjienes për tu mbrojtur nga sëmundjet infektive.

b. Temat e kapitullit

- Viruset dhe sëmundjet- Rikeciet dhe viroidet- Sëmundjet infektive bakterore- Sëmundjet e shkaktuara nga kërpudhat- Mbrojtja e organizmit nga sëmundjet- Përgjigjja imunitare: Mekanizmat e mbrojtjes jo specifike- Përgjigjja imunitare specifike- Imuniteti aktiv dhe pasiv- Antibiotikët- Mbajtja e higjienës

c. Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që arsimtari të

- Përshkruajë sëmundjet që shkaktohen nga mikroorganizmat (viruset, bekteret dhe kërpudhat)duke dhënë shembuj konkrete nga jeta reale;

- Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit duke përdorur ndihmësa vizualë, si foto, diapozitivë, video kaseta etj.

- bëjë ilustrime të leksioneve me transparente nëpërmjet projektorit;- përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të nxënit;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve gojore apo edhe testtit me shkrim

d. Kushtet për realizimin e kapitullit- Diapozitiv, folie, fotografi, CD;- Burime nga interneti lidhur me përmbajtjen e kapitullit;- Projektor, videobim, grafoskop.

KLASA 11

Përshkruesit e moduleve të praktikës profesionale

96



“Përpunimi dhe ruajtja e prodhimeve me prejardhje shtazore.1”

Lëmi: Teknologji ushqimore Profili: Teknologji ushqimore Niveli: IKlasa: 11Numri i modulit 1

Qёllimi i modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për kryer punët në konservimin e mishit, peshkut dhe vezëve, në pranimin dhe përpunimin e qumështit, paketimin, transportin dhe ruajtjen e prodhimeve me prejardhje shtazore.


12.3 kredi (123 orë)


RM 1 Nxënësi kryen punët në konservimin e mishit, peshkut dhe vezëve Përmbajtja- Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës.- Kontrolli teknik i stabilimenteve për ftohje,

ngrirje dhe tymosje- Ftohja dhe ngrirja - Tymosja - Kriposja dhe shëllirimi- Përcaktimi i cilësisë së prodhimeve tw konservuara - Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së

mjedisit gjatë konservimit të mishit, peshkut dhe vezëve

RM 2 Nxënësi kryen punët në pranimin dhe përpunimin e qumështit Përmbajtja- Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës.- Kontrolli teknik i stabilimenteve pwr pranimin dhe

pwrpunimin e qumwshtit- Pranimi i qumwshtit - Filtrimi dhe ftohja e qumështit- Standardizimi i përmbajtjes së yndyrës në qumësht - Përpunimi termik i qumështit (pasterizimi dhe sterilizimi)

97

- Homogjenizimi i qumështit - Kontrolli i cilësisë së qumështit - Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së

mjedisit gjatë pranimit dhe përpunimit të qumështit

RM 3 Nxënësi kryen punët në paketimin, transportin dhe ruajtjen e prodhimeve me prejardhje shtazore Përmbajtja- Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës- Kontrolli teknik i stabilimenteve pwr paketimin,

transportin dhe ruajtjen e prodhimeve - Paketimi, llojet e paketimit sipas llojit të prodhimit- Transporti, mjetet për transport - Ruajtja, mënyrat e ruajtjes- Rregullat higjieno-sanitare që duhet plotësuar gjatë paketimit, transportit dhe ruajtjes së prodhimeve me prejardhje shtazore


“Përpunimi dhe ruajtja e prodhimeve me prejardhje bimore”

Lëmi: Teknologji ushqimore Profili: Teknologji ushqimore Niveli: IKlasa: 11Numri i modulit 1

Qёllimi i modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për të kryer punët në procesin teknologjik të prodhimit te miellit, makaronave, prodhimeve konditorike, sheqerit dhe karamelave, vajit, konservimit të frutave dhe perimeve si dhe prodhimin e pijeve jo alkoolike.




RM 1 Nxënësi kryen punët në procesin teknologjik të prodhimit të miellitPërmbajtja- Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës.- Përgatitja e grurit për bluarje.- Pastrimi i grurit nga papastërtitë - Kontrolli teknik i makinës për bluarjen e grurit- Kalibrimi i cilindrave për bluarjen e grurit.

- Montimi i sitave dhe përzgjedhja e tyre.

98

- Bluarja e grurit dhe prodhimi i miellit - Përcaktimi i cilësisë së miellit.- Përgatitja e miellit për treg- paketimi.- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së

mjedisit gjatë prodhimit të miellit.

RM 2 Nxënësi kryen punët në procesin teknologjik të prodhimit të makaronavePërmbajtja- Përgatitja e lëndëve të para dhe shtesave

përmirësuese për prodhimin e makaronave, - marrja në dorëzim e lëndës së parë,- harmonizimi i miellrave, - përgatitja e shtesave përmirësuese, - pastrimi dhe transporti i miellit në presë.- Gatimi i brumit, dozimi i miellit, ujit dhe shtesave

përmirësuese, brumosja.- Presimi i brumit. - Formimi i makaronave prerja dhe radhitja e tyre.- Tharja paraprake dhe përfundimtare, - Ftohja graduale deri në temperaturën e mjedisit rrethues. - Paketimi, etiketimi dhe amballazhimi. - Ruajtja e prodhimit të gatshëm.- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së

mjedisit gjatë prodhimit të makaronave.

RM 3 Nxënësi kryen punët në procesin teknologjik të përfitimit të biskotave dhe prodhimeve konditorike.Përmbajtja- Përgatitja e lëndëve të para dhe lëndëve

ndihmëse për prodhimin e biskotave dhe prodhimeve konditorike.

- Përgatitja, shkriftërimi dhe përpunimi i brumit. - Formimi i biskotave. Pjekja. - Ftohja, paketimi dhe depozitimi.- Regullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë

prodhimit të prodhimeve konditorike.

RM 4 Nxënësi kryen punët në procesin teknologjik të prodhimit të sheqerit dhe karamelave.Përmbajtja- Pastrimi dhe rriskimi i panxharit të sheqerit.- Trajtimi me gëlqere i lëngut te fituar.- Ngopja e parë dhe e dytë me CO.- Avullimi i lëngut, përqëndrimi i shurupit dhe

99

kristalizimi. - Paketimi dhe ruajtja e sheqerit.- Përgatitja e lëndëve të para dhe ndihmëse për karamela- Përgatitja e shurupit, ftohja dhe përpunimi i

masës.- Përzgjedhja e formës së karamelave.- Mbështjellja,amballazhimi dhe ruajtja e karamelave.- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së

mjedisit gjatë prodhimit të sheqerit dhe karamelave.

RM 5 Nxënësi kryen punët në procesin teknologjik të prodhimit të vajit.Përmbajtja- Pranimi, pastrimi dhe tharja e farave të bimëve vajore.- Qërimi, kondicionimi dhe bluarja e farave vajore. - Përfitimi i vajit të papërpunuar me presim dhe ekstrahim.- Rafinimi i vajit të papërpunuar.- Kontrolli i cilësisë së vajit- Paketimi i vajit - Rregullat e sigurimit teknik e të mbrojtjes së mjedisit gjatë prodhimit të vajit.

RM 6 Nxënësi kryen punët në procesin teknologjik të konservimit të

frutave dhe perimeve dhe përfitimit të pijeve joalkoolike(freskuese)Përmbajtja- Konservimi i frutave dhe perimeve me anë të

përqëndrimit të lëndës së thatë.- Konservimi i frutave dhe perimeve me tharje.- Konservimi kimik. - Konservimi me anë të fermentimit laktik.- Përfitimi i pijeve joalkoolike (freskuese)- Kontrolli i cilësisë së prodhimeve të konservuara dhe

pijeve joalkoolike- Rregullat e sigurimit teknik e të mbrojtjes së mjedisit gjatë konservimit të frutave dhe perimeve si dhe prodhimit të pijeve jo alkolike.

100

“Përpunimi dhe ruajtja e prodhimeve me prejardhje shtazore 1”

Lëmia: Teknologji ushqimore Profili: Teknologji ushqimore Niveli: IKlasa: 11

Numri i modulit 4

Qёllimi i modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për kryer punët në konservimin e mishit, peshkut dhe vezëve, në pranimin dhe përpunimin e qumështit, paketimin, transportin dhe ruajtjen e prodhimeve me prejardhje shtazore.




RM 1 Nxënësi kryen punët në konservimin e mishit, peshkut dhe vezëve Përmbajtja- Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës.- Kontrolli teknik i stabilimenteve për ftohje, ngrirje dhe

tymosje- Ftohja dhe ngrirja - Tymosja - Kriposja dhe shëllirimi- Përcaktimi i cilësisë së prodhimeve tw konservuara - Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë

konservimit të mishit, peshkut dhe vezëve

RM 2 Nxënësi kryen punët në pranimin dhe përpunimin e qumështit Përmbajtja Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës. Kontrolli teknik i stabilimenteve pwr pranimin dhe

pwrpunimin e qumwshtit Pranimi i qumwshtit Filtrimi dhe ftohja e qumështit Standardizimi i përmbajtjes së yndyrës në qumësht Përpunimi termik i qumështit (pasterizimi dhe sterilizimi) Homogjenizimi i qumështit

101

Kontrolli i cilësisë së qumështit Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë

pranimit dhe përpunimit të qumështit

RM 3 Nxënësi kryen punët në paketimin, transportin dhe ruajtjen e prodhimeve me prejardhje shtazore Përmbajtja Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës Kontrolli teknik i stabilimenteve pwr paketimin,

transportin dhe ruajtjen e prodhimeve Paketimi, llojet e paketimit sipas llojit të prodhimit Transporti, mjetet për transport Ruajtja, mënyrat e ruajtjes - Rregullat higjieno-sanitare që duhet plotësuar gjatë

paketimit, transportit dhe ruajtjes së prodhimeve me prejardhje shtazore




KR Nxënësi duhet tё:- Përzgjedhw veglat dhe pajisjet e punës sipas procesit tw

konservimit dhe pwrpunimit- Kontrollojw stabilimentet për ftohje, ngrirje dhe tymosje

nw bazw kritereve tw kwrkuara sipas llojit tw prodhimit- Bëjë ftohjen dhe ngrirjen e mishit, peshkut, vezëve sipas

kwrkesave teknike pwr secilin lloj tw prodhimit- Bëjë tymosjen e mishit, peshkut sipas kwrkesave teknike

tw procesit tw tymosjes- Bëjë kriposjen dhe shëllirimin e mishit dhe peshkut sipas

kwrkesave teknike tw procesit pwr kriposje dhe shwllirim- Zbatojw rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së

mjedisit gjatë konservimit të mishit, peshkut dhe vezëve- Zbatojw rregullat higjieno-sanitare të ruajtjes së mjedisit

gjatë konservimit dhe pwrpunimit të prodhimeve


KR Nxënësi duhet tё:- Përzgjedhw veglat dhe pajisjet e punës

102

- Kryej kontrollimin teknik tw stabilimenteve për ftohje, ngrirje dhe tymosje

- kryej analizwn e cilwsisw sw qumwshtit sipas standardeve dhe pranimin e tij

- Bëjë filtrimin dhe ftohjen e qumështit sipas normave tw kwrkuara

- Bëjë standardizimin e përmbajtjes së yndyrës në qumësht sipas kwrkesave tw tregut

- Monitoron parametrat e temperaturws dhe kohws gjatw procesit tw përpunimit termik të qumështit (pasterizimin dhe sterilizimin)

- monitoron shtypjen dhe temperaturwn gjatw procesit tw homogjenizimit të qumështit

- Bëjë kontrollin e cilësisë së qumështit - Respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së

mjedisit gjatë pranimit dhe përpunimit të qumështit- - Zbatojw rregullat higjieno-sanitare të ruajtjes së

mjedisit gjatë pranimit dhe përpunimit tw qumështit


KR Nxënësi duhet tё:- Përzgjedhw veglat dhe pajisjet e punës- Kryej kontrollin teknik tw stabilimenteve për paketimin,

transportin dhe ruajtjen e prodhimeve - Kryej paketimin sipas llojit të prodhimit- Monitorojw transportimin e brendshwm tw prodhimeve - Përzgjedhë mënyrat e ruajtjes sipas llojit të prodhimit- Respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së

mjedisit gjatë paketimit, transportit dhe ruajtjes sw prodhimeve

- - Zbatojw rregullat higjieno-sanitare të ruajtjes së mjedisit gjatë paketimit, transportit dhe ruajtjes


- Trajtimi i këtij moduli duhet të bëhet në therrtore, hurdha, ferma të pulave, qumështore dhe në depot e prodhimeve shtazore.

- Mësuesi i praktikës duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur demonstrimet konkrete për operacionet themelore dhe teknikat e përgatitjes së prodhimeve shtazore për përpunim, mënyrat e konservimit dhe ruajtjes së prodhimeve shtazore.



103

- Rekomandohet që nxënësit të mbajnë shënime për udhëzimet që jepen nga mësuesi, si dhe të shfrytëzojnë manualet e përdorimit ose katalogë të pajisjeve që përdoren për përfitimin e prodhimeve shtazore

- Nxënësi do të përvetësojë kompetencat përmes veprimtarive praktike.

- Mësuesi i praktikës duhet të mbikëqyrë respektimin e rregullave të mbrojtjes në punë, të ruajtjes së mjedisit dhe të mirëmbajtjes së pajisjeve për përpunimin e lëndëve të para me prejardhje shtazore



Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, pajisjet dhe mjetet e mëposhtme:- Therrtore, hurdha, ferma të pulave, qumështore dhe depo të

prodhimeve shtazore.- Makina për përpunimin e prodhimeve me prejardhje shtazore- Depo për ruajtjen e prodhimeve me prejardhje shtazore- Komplet ambalazhe dhe pajime të nevojshme për paketim- Mjetet transportuese- Katalogë dhe udhëzime për përdorimin e makinave të

nevojshme për përfitimin e prodhimeve me prejardhje shtazore

- Fletëraport për punë.- Materiale studimore


“Përpunimi dhe ruajtja e prodhimeve me prejardhje bimore 1”

104

Lëmi: Teknologji ushqimore Profili: Teknologji ushqimore Niveli: IKlasa: 11

Numri i modulit 5

Qёllimi i modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për të kryer punët në procesin teknologjik të prodhimit te miellit, makaronave, prodhimeve konditorike, sheqerit dhe karamelave, vajit, konservimit të frutave dhe perimeve si dhe prodhimin e pijeve jo alkoolike.

Kohëzgjatja e modulit 12.2K (122)


RM 1 Nxënësi kryen punët në procesin teknologjik të prodhimit të miellitPërmbajtja- Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës.- Përgatitja e grurit për bluarje.- Pastrimi i grurit nga papastërtitë - Kontrolli teknik i makinës për bluarjen e grurit- Kalibrimi i cilindrave për bluarjen e grurit.

- Montimi i sitave dhe përzgjedhja e tyre. - Bluarja e grurit dhe prodhimi i miellit - Përcaktimi i cilësisë së miellit.- Përgatitja e miellit për treg- paketimi.- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë

prodhimit të miellit.

RM 2 Nxënësi kryen punët në procesin teknologjik të prodhimit të makaronavePërmbajtja- Përgatitja e lëndëve të para dhe shtesave përmirësuese për

prodhimin e makaronave, - marrja në dorëzim e lëndës së parë,- harmonizimi i miellrave, - përgatitja e shtesave përmirësuese, - pastrimi dhe transporti i miellit në presë.- Gatimi i brumit, dozimi i miellit, ujit dhe shtesave

përmirësuese, brumosja.- Presimi i brumit. - Formimi i makaronave prerja dhe radhitja e tyre.- Tharja paraprake dhe përfundimtare, - Ftohja graduale deri në temperaturën e mjedisit rrethues. - Paketimi, etiketimi dhe amballazhimi.

105

- Ruajtja e prodhimit të gatshëm.- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë

prodhimit të makaronave.

RM 3 Nxënësi kryen punët në procesin teknologjik të përfitimit të biskotave dhe prodhimeve konditorike.Përmbajtja- Përgatitja e lëndëve të para dhe lëndëve ndihmëse për

prodhimin e biskotave dhe prodhimeve konditorike. - Përgatitja, shkriftërimi dhe përpunimi i brumit. - Formimi i biskotave. Pjekja. - Ftohja, paketimi dhe depozitimi.- Regullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë

prodhimit të prodhimeve konditorike.

RM 4 Nxënësi kryen punët në procesin teknologjik të prodhimit të sheqerit dhe karamelave.Përmbajtja- Pastrimi dhe rriskimi i panxharit të sheqerit.- Trajtimi me gëlqere i lëngut te fituar.- Ngopja e parë dhe e dytë me CO.- Avullimi i lëngut, përqëndrimi i shurupit dhe kristalizimi. - Paketimi dhe ruajtja e sheqerit.- Përgatitja e lëndëve të para dhe ndihmëse për karamela- Përgatitja e shurupit, ftohja dhe përpunimi i masës.- Përzgjedhja e formës së karamelave.- Mbështjellja,amballazhimi dhe ruajtja e karamelave.- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë

prodhimit të sheqerit dhe karamelave.

RM 5 Nxënësi kryen punët në procesin teknologjik të prodhimit të vajit.Përmbajtja- Pranimi, pastrimi dhe tharja e farave të bimëve vajore.- Qërimi, kondicionimi dhe bluarja e farave vajore. - Përfitimi i vajit të papërpunuar me presim dhe ekstrahim.- Rafinimi i vajit të papërpunuar.- Kontrolli i cilësisë së vajit- Paketimi i vajit - Rregullat e sigurimit teknik e të mbrojtjes së mjedisit gjatë prodhimit të vajit.

RM 6 Nxënësi kryen punët në procesin teknologjik të konservimit të frutave dhe perimeve dhe përfitimit të pijeve joalkoolike (freskuese)Përmbajtja

106

- Konservimi i frutave dhe perimeve me anë të përqëndrimit të lëndës së thatë.

- Konservimi i frutave dhe perimeve me tharje.- Konservimi kimik. - Konservimi me anë të fermentimit laktik.- Përfitimi i pijeve joalkoolike (freskuese)- Kontrolli i cilësisë së prodhimeve të konservuara dhe

pijeve joalkoolike- Rregullat e sigurimit teknik e të mbrojtjes së mjedisit gjatë konservimit të frutave dhe perimeve si dhe prodhimit të pijeve jo alkolike.


Realizim i pranueshëm i modulit do tё konsiderohet arritja e kёnaqshme e tё gjitha kritereve tё realizimit tё specifikuara pёr çdo rezultat tё tё mёsuarit.Mё poshtё jepen shkurtimet qё do tё pёrdoren:RM Rezultatet e të mësuaritIV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit


KR Nxënësi duhet të:- pëzgjedhë veglat dhe pajisjet e punës për bluarjen e grurit

dhe prodhimin e miellit.- përgatitë grurin për bluarje.- pastrojë grurin nga papastërtitë- Kryejë kontrollin teknik të makinës për bluarjen e grurit - Bëjë kalibrimin e cilindrave për bluarjen e grurit.- bëjë kontrollin dhe montimin e sitave - Kontrollon procesin e bluares së grurit dhe të prodhimit të

miellit- përcaktojë cilësinë e miellit sipas tipeve të tij.- bëjë paketimin e miellit sipas kërkesave të tregut, bartjen

(dërgimin) dhe depozitimin.- Respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së

mjedisit gjatë prodhimit të miellit.


KR Nxënësi duhet tё:- Përgatisë lëndët e para dhe shtesat përmirësuese për

prodhimin e makaronave, - marrë në dorëzim lëndën e parë,- harmonizojë miellrat,- përgatisë shtesat përmirësuese, - Kontrollon procesin e brumosjes, dozimit të miellit me ujë

107

dhe shtesa përmirësuese.- Kontrollon procesin e presimit të brumit sipas formave të

përzgjedhura të makaronave.- Bëjë rregullimin e lagështisë dhe tharjen e makaronave. - Bëjë ftohjen graduale të makaronave deri në temperaturën

e mjedisit. - Paketojë, etiketojë, amballazhojë dhe ruajë makaronat e

prodhuara.- Respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së

mjedisit gjatë prodhimit të makaronave.


KR Nxënësi duhet tё:- Përgatisë lëndët e para dhe lëndët ndihmëse. - Kontrollon procesin e brumosjes, shkriftësimit dhe

përpunimit të brumit sipas llojit të prodhimit - Përzgjedhë formën e biskotave dhe prodhimve të

ngjajshme konditorike.- Bëjë pjekjen e biskotve dhe prodhimve të ngjajshme

konditorike sipas llojit të prodhimit.- Ftohë, paketojë dhe ruajë biskotat dhe prodhimet e

ngjajshme konditorike sipas llojit të prodhimit.- Respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së

mjedisit gjatë prodhimit të biskotave dhe prodhimeve të ngjajshme konditorike.


KR Nxënësi duhet të:

KR Nxënësi duhet të:- Pastrojë dhe rriskojë panxharin e sheqerit.- Trajtojë me gëlqere lëngun e fituar.- Bëjë ngopjen e parë dhe te dytë me CO.- Avullojë lëngun, përqëndrojë shurupin dhe kristalizojë. - Paketojë dhe ruajë sheqerin.- Përgatisë lëndët e para dhe ndihmëse për karamela- Përgatisë shurupin, ftohë dhe përpunojë masën.- Përzgjedhë formën e karamelave.- Mbështjellë,amballazhojë dhe ruajë karamelat.- Respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së

mjedisit gjatë prodhimit të sheqerit dhe karamelave.

RM 5 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë kontrolli:

108

- Pranojë, pastrojë dhe thajë farat e bimëve vajore.- Qërojë, kondicionojë dhe bluaj farat vajore. - Përfitojë vajin e papërpunuar me presim dhe ekstrahim.- Rafinojë vajin e papërpunuar.- Kontrollojë cilësinë e vajit sipas standardeve industriale- Paketojë vajin sipas kërkesave të tregut- Respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së

mjedisit gjatë prodhimit të vajit.



- Trajtimi i këtij moduli duhet të bëhet në reparte të përpunimit të lëndëve me prejardhje bimore dhe në laboratoret prodhuese.

- Mësuesi i praktikës duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur demonstrimet konkrete për procesin teknologjik të prodhimit të miellit, makaronave, prodhimeve konditorike, sheqerit dhe karamelave, vajit, konservimit të frutave dhe perimeve, përfitimit të pijeve joalkoolike (freskuese) etj.



- Rekomandohet që nxënësit të mbajnë shënime për udhëzimet që jepen nga mësuesi, si dhe të shfrytëzojnë manualet e përdorimit ose katalogë të pajisjeve që përdoren për përpunimin e prodhimeve me prejardhje bimore.


- Mësuesi i praktikës duhet të mbikëqyrë respektimin e rregullave të mbrojtjes në punë, të ruajtjes së mjedisit dhe të mirëmbajtjes së pajisjeve për përpunimin e lëndëve të para me prejardhje bimore



Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, pajisjet dhe mjetet e mëposhtme:- Reparte përpunimi i lëndëve të para me prejardhje bimore- Makina për përpunimin e lëndëve të para me prejardhje

KR Nxënësi duhet të:- Konservojë frutat dhe perimet me anë të përqëndrimit të

lëndës së thatë.- Konservojë frutat dhe perimet me tharje.- Konservojë frutat dhe perimet me mënyrë kimike. - Përfitojë pijet joalkoolike (freskuese)- Kontrolloj cilësinë së prodhimeve të konservuara dhe

pijeve joalkoolike sipas standardeve industriale- Respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së

mjedisit gjatë konservimit të frutave dhe perimeve si dhe prodhimit të pijeve jo alkolike.

109

bimore- Depo për ruajtje.- Komplet ambalazhe dhe pajime të nevojshme.- Mjetet transportuese.- Katalogë dhe udhëzime për përdorimin e makinave të

nevojshme për përpunimin e lëndëve të para me prejardhje bimore.

- Fletëraport për punë.- Materiale studimore.


“Metodat e përcaktimit sasior të substancave”

Lëmi: Teknologji ushqimoreProfili: Teknik i teknologjisë ushqimore Niveli: I

110

Klasa: 11

Numri i modulit

6

Qëllimi i modulit

Një moduli praktik që i aftëson nxënësit për zbatimin e metodave të gravimetrisë, volumetrisë të përcaktimit sasior të substancave, llogaritjes dhe prezantimit të rezultateve të analizës.


3,5 K (35 orë)


RM 1 Nxënësi kryen përcaktime sasiore të substancave duke përdor enët dhe pajisjet laboratorike.Përmbajtja

- Enët dhe pajisjet laboratorike që përdoren për- Përcaktime sasiore të substancave- Matja e substancave në peshore analitike - Pregatitja e mostrës për analizë kuantitative- Rregullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes së

mjedisit gjatë përcaktimit sasior të substancave

RM 2 Nxënësi kryen operacionet themelore për përgatitjen e mostrës për analizë gravimetrike. Përmbajtja:

- Përgatitja e vendit të punës për kryerjen e analizës gravimetrike.

- Ecuria metodike e metodës gravimetrike - Përcaktimi gravimetrik i hekurit- Nxjerrja e reultatit të analizës gravimetrike të Fe.- Prezantimi dhe krahasimi i rezultatit me

përgjigjen standarde.- Rregullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes së

mjedisit.

RM 3 Nxënësi kryen titullime volumetrike duke përdorë shembuj konkret. Përmbajtja

- Përgatitja e tretësirave për titullim dhe standardizimi i tyre

- Përgatitja e indikatorëve dhe përdorimi i tyre gjatë procesit të titullimit

- Përcaktime volumetrike.- Përcaktimi i vëllimit ose përqendrimit të

substancës me titullim në prani të indikatorit përkatës

111

- Rregullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes së mjedisit.


Realizim i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit.Me poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:

RM Rezultatet e të mësuaritIV Instrumentet e vlerësimitKR Kriteret e realizimit

RM 1 IV Pyetje-përgjigje me gojë -Vëzhgim me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të:- përdorë enët matëse (pipeta, bireta), si dhe

pajisje te tjera laboratorike- Kryejë përcaktime sasiore të substancave- Matë substanca në peshore analitike

bashkëkohore digjitale- Pregatisë mostra për analizë kuantitative- Zbatojë si duhet rregullat e sigurisë në punë

dhe të ruajtjes së mjedisit gjatë përcaktimit sasior të substancave

RM 2 IV Pyetje-përgjigje me gojë-Vëzhgim me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të:- Përgatisë vendin e punës për kryerjen e analizës

gravimetrike. - Zbaton ecurinë metodike të metodës

gravimetrike: - ndan mostrat, kryen precipitimin, - përgatit letrën filtruese, - kryen filtrimin me dekantim, - shpërlan precipitatin, - djeg letrën filtruese në kroxhol- kalcionmostrat në furrë deri në peshë

konstante- vendos mostrat në eksikator- matë precipitatin - llogarit rezultatin e mostrës së përcaktuar.

- Zbaton rregullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes së mjedisit

RM 3 IV Pyetje-përgjigje me gojë-Vëzhgim me listë kontrolli

112

KR Nxënësi duhet të:- Përgatisë tretësira për titullim: titullon H2SO4

me NaOH në prani të indikatorit - Përgatisë dhe përdorë indikatorë gjatë

procesit të titullimit- Kryejë përcaktime volumetrike:

- përcaktimi i klorureve me AgNO3

- përcaktimi i Fe2+ me tretësirë të KMnO4 - përcaktimi i fortësisë së ujit me EDTA në

prani të indikatorit- Përcaktojë vëllimin ose përqendrimin e

substancës me titullim në prani të indikatorit përkatës



- Ky modul duhet të realizohet në laboratorin e kimisë. Mund të organizohen vizita njohëse në laboratorët tjera kimike dhe të ngjashme.

- Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur demonstrimet konkrete gjatë punës me mjete laboratorike.

- Nxënësit duhet të ndahen në grupe të vogla dhe duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete, në mbështetje të përvetësimit të njohurive që trajton moduli. Ata duhet të nxiten të diskutojnë në lidhje me rastet e ndryshme që paraqiten në laborator.

- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i punës praktike dhe të vlerësohen aftësitë e fituara nga ata.


Për realizimin e modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- laboratorët për kimi;- kompleti i veglave, i pajisjeve dhe instrumenteve

laboratorike;- lëndë të para dhe materiale të tjera që përdoren në


113




114

Numri i modulit 7

Qëllimi i modulit

Një modul që i përgatit nxënësit për të zbatuar praktikat e përgatitjes së preparateve, tereneve ushqyese dhe vrojtimin e tyre në mikroskop për të identifikuar mikroorganizmat.


3.5 K (35 orë)


RM 1 Nxënësi kryen veprime të përgatitjes së tereneve ushqyese të kulturave bakterore dhe të kërpudhave Përmbajtja- Matja dhe vëzhgimi për studime mikrobilogjike - Përdorimi i mikroskopit- Vëzhgimi me mikroskop- Sterilizimi i mjeteve që përdoren në mikroobiologji- Kulturat e mikroorganizmave- Terrenet ushqyese të kulturave bakterore- Terenet ushqyese të kulturave kërpudhore- Mbjellja e mikroorganizmave në terrene ushqyese.- Rregullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes së


RM 2 Nxënësi vrojton mikroorganizmat në mikroskop .Përmbajtja:- Preparatet për vrojtimin e baktereve – të vrugut të

dhëmbëve, - Preparatet për vrojtimin e baktereve – baktereve të

gungzave të bimëve bishtajore (Rhisobium leguminosarum)-

- Preparatet për vrojtimin e kërpudhave- mykut të bukës.

- Preparatet për vrojtimin e kërpudhave- tharmit të bukës.


-


Realizim i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit.Me poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:RM Rezultatet e të mësuaritIV Instrumentet e vlerësimitKR Kriteret e realizimit

115


Për realizimin e modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- laboratorët për mikrobiologji;- kompleti i veglave, i pajisjeve dhe instrumenteve laboratorike;- terrene ushqyese, enë petri dhe materiale të tjera që përdoren në

laboratorin kimik;manuale, rregullore, katalogë

KLASA 12

RM 1 IV Pyetje-përgjigje me gojë dhevëzhgim me listë kontrolli KR Nxënësi duhet të:

- përgatisë terenet ushqyese për kultivimin e mikroorganizmave të caktuar.

- përgatisë preparatet afatshkurtëra dhe afatgjata për vrojtimin e mikroorganizmave.

- vizatojë në fletore mikroorganizmat e vrejtur në preparate.

- zbatojë si duhet rregullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes së mjedisit gjatë përcaktimit sasior të substancave

RM 2 IV Pyetje-përgjigje me gojë dhe vëzhgim me listë kontrolli KR Nxënësi duhet të:

- vizatojë qelizat e vrugut të dhëmbëve;- vizatojë qelizat e gungzave të bimëve bishtajore;- vizatojë qelizat e bykut të bukës;- vizatojë qelizat e mykut të bukës

zbaton rregullat e sigurisë në punë dhe të - ruajtjes së mjedisit


- Ky model duhet të trajtohet në laboratorin e - biologjisë. - Rekomandohet të organizohen vizita në Institutin - Shendetsorë Kombtar dhe të tjera të ngjashme.- Arsimtari duhet të përdorë sa më shumë që të jet- e mundur demonstrmet kkonkrete gjatë punës me - mjete laboratorike.- Nxënësit duhet të angazhohen sa më shumë në - veprimtari konkrete, në mbështetje - të përvetsuarit të njohurive qqë trajton moduli. - Ata duhet të nxitin të diskutojnë në lidhje me rastet e

ndryshme që paraqiten në aftësitë e fituara nga ata.

116

PROGRAMET E LËNDËVE PROFESIONALE

PROGRAMI I LËNDËS

’’Makinat dhe proceset teknike”

Lëmi: Teknologji ushqimoreProfili: Teknologji ushqimoreNiveli: IIKlasa: 12

II. Qëllimi i lëndës :Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 12 nxënësi duhet të: përshkruajë sistemet termodinamike, madhësitë termodinamike si dhe format e ndryshme të

këmbimit të energjisë; përshkruajë gjendjen e gazeve; përshkruajë ligjet e termodinamikës; përshkruajë teorinë e procesit të shkëmbimit të masës. përshkruajë përthithjen, avullimin, distilimin, rektifikimin, ekstraktimin, kristalizimin tharjen, tharmimin, sitjen. përshkruajë kinetikën e reaksionit të tharmimit.

II. Fondi i orëve të lendes 32javë x 1 orë/javë = 32 orë

III. Program i hollësishëm i lëndës

Kapitulli 1: Sistemet termodinamike 3 orë

a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: përshkruajë sistemet termodinamike;sistemin e mbyllur, sistemin e izoluar dhe sistemin e

hapur. përshkruajë madhësitë termodinamike të gjendjes ekuilibruese të një sistemi. Përshktuaj format e ndryshme të këmbimit të energjisë. përshkruajë energjin mekanike të këmbyer në formën e punës vëllimore. përshkruaj energjin termike të këmbyer që shoqëron reakcionet kimike me thithje nxehtësie

dhe qlirim nxehtësie.

b) Temat e kapitullit Sistemet termodinamike.

117

Madhësitë termodinamike. Format e ndryshme të këmbimit të energjisë. Energjia mekanike – Puna. Energjia termike, sasia e nxehtësisë.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësuesi të: shpjegojë temat e kapitullit duke ofruar shembuj analog dhe duke bërë ilustrimet e

nevojshme sipas temave të kapitujve; përdorë samë shumë ilustrime vizuale; bëjë dallimin në mes nxënësve me anë të pyetjeve gojore; përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve. organizojë vlerësimin e nxënësve ne anë të testit me shkrim. rrisë vëmendjen e nxënësve për të kuptuar dallimin në mes të energjive të këmbyera.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: projektor . skema teknologjike . diapozitiva, sllajde nga proceset përpunuese . industri përpunuese .

Kapitulli 2: Gjendja e gazeve 2 orë

a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: përshkruajë gjendjen e gazeve ideale dhe reale. Përshkruajë dallimin në mes gazeve ideale dhe reale duke marrë për bazë fugacitetin .

b) Temat e kapitullit Gjendja ideale e gazeve. Gjendja reale e gazeve.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësuesi të:- shpjegojë për gjendjen e gazeve ideale dhe reale dhe dallimet në mes tyre duke e marrë për

bazë fugacitetin.- rrisë vëmendjen e nxënësve duke hapur diskutime për gjendjen e gazeve. d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- laborator . - industri përpunuese .

Kapitulli 3: Ligjet e termodinamikës 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit:

118

Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: përshkruajë ligjet e termodinamikës; ligjin të termodinamikës përshkruajë energjinë e mbrenshme të një sistemi. Përshkruajë ligjin e dytë të termodinamikës. përshkruajë potencialet termodinamike;potenciali izohor izotermik dhe izobar izotermik.b) Temat e kapitullit Ligji i parë i termodinamikës . Energjia e brendshme e një sistemi. Ligji i dytë i termodinamikës. Potencialet termodinamike . Potenciali izohor izotermik . Potenciali izobar izotermik .

c. Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: shpjegojë temat e kapitullit duke ofruar shembuj analog dhe duke bërë ilustrimet e

nevojshme sipas temave të kapitujve; përdorë samë shumë ilustrime vizuale; bëjë dallimin në mes nxënësve me anë të pyetjeve gojore; përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve. organizojë vlerësimin e nxënësve ne anë të testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit laborator . industri përpunuese . projektor . diapozitiva e fotografi nga proceset përpunuese .

Kapitulli 4: Teoria e procesit të shkëmbimit të masës 3 orë

a). Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të : përshkruajë shkëmbimin e masës. dallojë përqendrimet e fazave. përshkruajë gjendjen ekuilibruese midis fazave. përshkruajë difuzionin molekular përshkruajë difuzionin konvektiv.

b) Temat e kapitullit Njohuri të përgjithshme të shkëmbimit të masës. Përqendrimet e fazave. Gjendja e ekuilibrit midis fazave. Barazimet e shkëmbimit të masës. Difuzioni molekular. Difuzioni konvektiv .

119



d) Kushtet për realizimin e kapitullit: laborator . industri përpunuese . projektor . skema teknologjike . diapozitiva e fotografi nga proceset përpunuese.

Kapitulli 5: Përthithja e lëngjeve 2 orë

a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: përshkruajë procesit e përthithjen; përshkruajë procesion e ndajthithjes; përshkruajë kuptimin e ligjit të Henrit; përshkruajë konstruksionin e përthithëseve;

b) Temat e kapitullit Njohuri të përgjithshme të përthithjes dhe ndajthithjes. Ligji i Henrit. Konstruksioni i përthithsave.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësuesi të: shpjegojë në përgjithësi për përthithjen dhe ndajthithjen. shpjegojë ligjin e Henrit duke dhënë shembuj të zbatimeve të tij në praktikë. shpjegojë konstruksionin e përthithësave. përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit. formuloj pyetje me gojë për të kontrolluar nivelin e të nxënit nga ana e nxënësve. rrisë vëmendjen e nxënësve duke hapur diskutime për të kuptuar dallimin në mes operacionit të përthithjes dhe ndajthithjes. organizoje vizita me nxënës në industritë e ndryshme ku kishin me i pa në mënyrë praktike proceset e përthithjes.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: laborator industri përpunuese diapozitiva dhe sllajde

120

projektor materiale të ndryshme për pastrim dhe dezinfektim .

Kapitulli 6: Avullimi dhe Distilimi 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të : përshkruajë rëndësinë që ka avullimi dhe distilimi. përshkruajë mënyrat e avullimit dhe distilimit. përshkruajë impiantet e avullimit dhe distilimit. përshkruajë ligjin e Raulit. përshkruajë distilimin e thjeshtë përshkruajë distilimin me avull uji.

b) Temat e kapitullit Avullimi dhe mënyrat e avullimit. Konstruksioni i aparateve të avullimit. Impiante avullimi me qarkullim natyror. Impiante avullimi me qarkullim të detyruar. Distilimi - njohuri të përgjithshme. Ligji i Raulit. Distilimi i thjesht. Distilimi me avull uji.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësuesi të: shpjegojë për avullimin si procese teknologjike. shpjegojë për mënyrat se si udhëheqet ky procese, konstrukcionin e aparateve shpjegojë për distilimin në përgjithësi dhe rëndësin etijë në inustrinë ushqimore. shpjegojë ligjin e Raulit. shpjegojë distilimin e thjeshtë dhe distilimin me avull uji që janë te shprehura më së shumti si

procese në shumë industri ushqimore. shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditshme për avullimin-distilimin formuloj pyetje me gojë për të kontrolluar nivelin e të kuptuarit nga ana e nxënësve. organizojë vizita me nxënës në industritë e ndryshme ku do të kenë mundësi të shohin në mënyrë praktike proceset e avullimit-distilimit

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: laborator industri përpunuese diapozitiva dhe sllajde projektor skema teknologjike

Kapitulli 7: Rektifikimi, Ekstraktimi, Kristalizimi 5 orë

121

a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të : përshkruajë rektifikimin dhe mënyrat e rektifikimit. përshkruajë rektifikimin periodik dhe të pandërprerë. përshkruajë bilancin material dhe termik te rektifikimit. përshkruajë ekstraktimin dhe mënyrat e ekstraktimit. përshkruaj kristalizimin, konstrukcionin e aparateve për kristalizim.

b) Temat e kapitullit: Njohuri të përgjithshme për rektifikimin. Procesi i rektifikimit periodik. Procesi i rektifikimit të pandërprerë. Bilanci material i rektifikimit. Bilanci termik i rektifikimit. Njohuri të përgjithshme për ekstraktimin. Ekstraktimi lëng- lëng. Ekstraktimi trup i ngurtë –lëng. Njohuri të përgjithshme për kristalizimin. Formimi i kristaleve. Konstruksioni i aparateve të kristalizimit.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësuesi të: shpjegojë rektifikimin, mënyrat e realizimit, rektifikimin e periodik dhe të pa ndërprerë, arsyet e aplikimit në shumë industri ushqimore. shpjegojë bilancin material dhe termik të rektifikimit me përdorimin e shembujve konkrete. shpjegojë ekstraktimin, mënyrat e ekstraktimit,eksraktimin lëng-lëng dhe trup i ngurtë –lëng; shpjegojë kristalizimin, formimin e kristaleve si fazë kryesore e këtij procesi, konstruksionin

e aparateve të kristalizimit . rrisë vëmendjen e nxënësve duke hapur diskutime për proceset në fjalë. përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë shpjegimit. organizojë vizita me nxënës në industritë ushqimore ku nxënësit do ti shohin në mënyrë

praktike proceset teknologjike të lartpërmendura.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: laborator industri përpunuese mikroskop projektor skema teknologjike diapozitiva e fotografi nga proceset përpunuese

Kapitulli 8: Tharja, Thërrmimi, Sitja 7 orë


122

përshkruajë procesin e tharjes; analizojë parametrat e ajrit të lagësht; përcaktojë përmbajtjen e lagështirës; llogarisë sasinë e ujit të lagur; përcaktojë sasinë e nxehtësisë që është e nevojshme për tharje. shpjegojë shpejtësinë e tharjes; përshkruajë konstruksionin e tharëseve; përshkruajë procesin e thërrmimin të; përshkruajë mënyrat e thërrmimit të; përshkruajë procesin e sitjes; shpjegojë llojet ndryshme të sitave.

b) Temat e kapitullit Njohuri të përgjithshme për tharjen. Parametrat e ajrit të lagësht. Përmbajtja e lagështirës. Llogaritja e sasisë së ujit të larguar. Llogaritja e sasisë së nxehtësisë për tharje. Shpejtësia e tharjes. Konstruksioni i tharseve. Njohuri mbi thërmimi. Mënyrat e thërmimit. Njohuri për sitjen. Llojet e sitave. Klasifikimi hidraulik.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësuesi të : shpjegojë në përgjithësi për tharjen, parametrat e ajrit të lagësht, përmbajtjen e lagështisë dhe

llogaritjen e sasisë së larguar, llogaritjen e sasisë së nxehtësisë që eshtë e nevojshme për të bërë tharjen;

shpjegojë për shpejtësinë e tharjes dhe konstruksionin e tharëseve me ndihmësa vizuale shpjegoje për thërrmimin dhe mënyrat e thërmimit. shpjegojë për sitjen dhe llojet e sitave,klasifikimin hidraulik. formuloj pyetje me gojë për të kontrolluar nivelin e të kuptuarit nga ana e nxënësve. organizoje vizitë me nxënës ne industritë ushqimore ku nxënësit do te njihen ne mënyrë praktike me operacionet e tharjes,thërmimit dhe sitjes.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: laborator industri përpunuese projektor skema teknologjike diapozitiva e fotografi nga proceset përpunuese Kapitulli 9: Kinetika e reakcionit të tharmimit 2 orë

123

a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të : përshkruajë kinetikën e shumimit të mikroorganizmave. përshkruajë sterilizimin e ajrit. përshkruajë përthithjen e dioksidit të karbonit nga pijet freskuese.

b) Temat e kapitullit Kinetika e shumimit të mikroorganizmave. Sterilizimi i ajrit. Përthithja e dyoksidit të karbonit nga pijet freskuese.


nevojshme sipas temave të kapitujve; përdorë sa më shumë ilustrime vizuale; përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve; rrisë vëmendjen e nxënësve duke hapur diskutime për faktorët që ndikojnë në kinetikën e

reakcionit të tharmimit; formulojë pyetje me gojë për të kontrolluar të kuptuarit nga ana e nxënësve;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: laborator industri përpunuese projektor skema teknologjike diapozitiva e fotografi nga proceset përpunuese

PROGRAMI I LËNDËS


Lëmi: Teknologji ushqimore

124

Profili: Teknologji ushqimoreNiveli: IKlasa: 12

I. Qëllimet e lëndësNë përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 12-të nxënësit duhet të: Shpjegojnë rolin e mikrobiologjisë dhe higjienës si dhe lidhjen e tyre me disiplinat

bujqësore; Përshkruajnë infeksionet që shkaktohen nga ushqimi i prishur dhe helmimet me ushqim te

njeriu; Shpjegojnë masat dhe metodat që duhet ndërmarrë për mbrojtjen e ushqimit nga prishja; Përshkruajnë mënyrat e fermentimit të ushqimeve; Përshkruajnë mikroorganizmat që shkaktojnë fermentimin e ushqimeve; Dallojnë mikroorganizmat që shkaktojnë sëmundjet e ndryshme te njeriu; Përshkruajnë sëmundjet e ndryshme që shkaktohen nga mikroorganizmat te njeriu; Shpjegojnë të arriturat shkencore deri sot në zvogëlimin apo dhe asgjësimin e sëmundjeve të ndryshme te njeriu të shkaktuara nga mikroorganizmat; Shpjegojnë mënyrat dhe metodat higjienike si dhe rëndësinë e higjienës në mbrojtjen nga mikroorganizmat.

III. Fondi i orëve të lëndës32 javë x 1orë/javë = 32 orë


Kapitulli 1: Mikroorganizmat dhe prishja e ushqimit 15 orë

a. Qëllimi i kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të: Përshkruajnë faktorët jashtëm dhe të brendshëm që ndikojnë në prishjen e ushqimit; Përshkruajnë mikroorganizmat që shkaktojnë prishjen e ushqimit; Shpjegojnë mënyrat e ekzaminimit mikrobiologjik të artikujve ushqimorë; Përshkruajnë bartësit e mikroorganizmave që shkaktojnë prishjen e ushqimit; Shpjegojnë mënyrat e ruajtjes së ushqimit nga prishja; Përshkruajnë sëmundjet infektive të shkaktuara te njeriu nga prishja e ushqimit; Shpjegojnë mënyrat e identifikimit të mikroorganizmave që shkaktojnë prishjen e ushqimit; shpjegojë mënyrën e mbrojtjes së organizmit nga sëmundjet infektive; shpjegojnë sistemin mbrojtës imunitar; përshkruajnë antibiotikët dhe mënyrën e veprimit të tyre ndaj sëmundjeve infektive; përshkruajnë mënyrën e mbajtjes së higjienës për tu mbrojtur nga sëmundjet infektive. b) Temat e kapitullit - Faktorët që ndikojnë në zhvillimin e mikroorganizmave.- Rrjedha e prishja e ushqimit.

125

- Ekzaminimi mikrobiologjik i artikujve ushqimor.- Ruajtja nga insektet dhe myqet.- Mënyrat e ruajtjes së ushqimit.- Mënyrat e konservimit të ushqimit.- Sëmundjet e marra nëpërmjet ushqimit të prishur nga mikroorganizmat.- Llojet e mikroorganizmave që shkaktojnë prishjen e ushqimit.- Mënyrat e identifikimit të mikroorganizmave që shkaktojnë prishjen e ushqimit. - Mbrojtja e organizmit nga infeksionet.- Mekanizmat e mbrojtjes jo specifike- Mekanizmat e mbrojtjes specifike- Imuniteti aktiv dhe pasiv- Antibiotikët- Mbajtja e higjienës

c. Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që arsimtari të- Përshkruajë faktorët që ndikojnë në prishjen e ushqimit nga mikroorganizmat///////////- Përshkruajë sëmundjet që shkaktohen nga prishja e ushqimit, nga (viruset, bakteret dhe

kërpudhat) duke dhënë shembuj konkret nga jeta reale;- Përshkruaj mënyrat e ekzaminimit mikrobiologjik të artikujve ushqimor;- Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit duke përdorur ndihmesa vizualë, si foto, diapozitiva, video

kaseta etj.- bëjë ilustrime të leksioneve me transparente nëpërmjet projektorit;- përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të nxënit;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve gojore apo edhe testit me shkrim


Kapitulli 2: Mikrobiologjia e ushqimeve të fermentuara 7 orë

a. Qëllimi i kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:- Përshkruajnë mënyrat e fermentimit të ushqimeve;- Përshkruajnë produktet, nënproduktet dhe shkaktarët e fermentimit të qumështit;- Përshkruajnë mikroorganizmat që shkaktojnë fermentimin e ushqimeve;

b. Temat e kapitullit- Mënyrat e fermentimit të ushqimeve.- Produktet dhe nënproduktet e qumështit.- Mikroflora e qumështit.- Mishi dhe peshku.- Vera, birra dhe pijet të tjera alkoolike .

126

- Buka dhe produktet të tjera bimore të fermentuara.

c. Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që arsimtari të- Përshkruajë mënyrat e fermentimit të ushqimeve.- Përshkruajë produktet dhe nënproduktet e qumështit si dhe shkaktarët e fermentimit të

qumështit duke dhënë shembuj konkret;- Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit duke përdorur ndihmesa vizualë, si foto, diapozitiva, video

kaseta etj.- Bëjë ilustrime të leksioneve me transparente nëpërmjet projektorit;- Përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të nxënit;- Vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve gojore apo edhe testit me shkrim.


Kapitulli 3: Sëmundjet që shkaktohen nga mikroorganizmat te njeriu dhe higjiena 10 orë

a. Qëllimi i kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:- Dallojnë sëmundjet e shkaktuara nga mikroorganizmat te njeriu;- Shpjegojnë pasojat nga sëmundjet e shkaktuara nga mikroorganizmat te njeriu;- Përshkruajnë mikroorganizmat që shkaktojnë sëmundjet;- Përshkruajnë mënyrat dhe masat higjienike që duhet ndërmarr për tu mbrojtur nga

sëmundjet e ndryshme. b. Temat e kapitullit- Tuberkulozi.- Tifoja e zorrëve.- SIDA.- Sëmundjet venerike.- Metodat higjienike si dhe rëndësia e higjienës në- mbrojtjen nga sëmundjet e shkaktuara nga mikroorganizmat.

c. Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që arsimtari të- Dallojë sëmundjet e shkaktuara nga mikroorganizmat te njeriu .- Përshkruajë sëmundjet dhe pasojat e tyre për organizmin e njeriut; - Shpjegojnë mënyrat dhe metodat higjienike si dhe rëndësinë e higjienës në- mbrojtjen nga mikroorganizmat.- Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit duke përdorur ndihmesa vizualë, si foto,- diapozitiva, video kaseta etj.- Bëjë ilustrime të leksioneve me transparente nëpërmjet projektorit;

127

- Përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të nxënit;- Vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve gojore apo edhe testit me shkrim.


PROGRAMI I LËNDËS

“Teknologjia ushqimore”


I. Qëllimi i lëndës:Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 12-të, nxënësi duhet të përshkruajë teknologjinë e fermentimit, bazat ushqyese; përshkruajë teknologjinë e prodhimit të tharmit të furrëtarisë, përshkruajë teknologjinë e përpunimit dhe konzervimit të frutave dhe perimeve; përshkruajë teknologjinë e prodhimit të verës; përshkruajë teknologjinë e prodhimit të alkoolit dhe distilateve; përshkruajë teknologjinë e prodhimit të birrës; përshkruajë teknologjinë e prodhimit të sallameve; përshkruajë teknologjinë e prodhimit të qumështit, qumështit të modifikuar, qumështit të

aromatizuar dhe qumështit të fermentuar; përshkruajë teknologjinë e prodhimeve të tharta, prodhimeve të qëndrueshme të qumështit,

ajkës, gjalpit, akullores; përshkruajë teknologjinë e prodhimit të djathit;



Kapitulli 1: Teknologjia e fermentimit 5 orë

a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: përshruajë rolin dhe rëndësinë e fermentimit;

128

përshkruajë lëndët bazë në industrinë e fermentimit, ndarjen e tyre. përshkruajë lëndët ndihmëse në industrinë e fermentimit.

b) Temat e kapitullit Fermentimi në përgjithësi Ndarja e lëndëve bazë në industrinë e fermentimit Lëndët ndihmëse në industrinë e fermentimit

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: shpjegojë temat e kapitullit duke ofruar shembuj analog dhe duke bërë ilustrimet e

nevojshme sipas temave të kapitujve; përdorë sa më shumë ilustrime vizuale; përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve; formulojë dhe të drejtojë pyetje me përgjigje gojore; bëjë vizita me nxënës në industri ushqimore, duke iu shpjeguar në mënyrë praktike proceset e

fermentimit.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: laborator mikroskop diapozitiva dhe sllajde projektor skema industri përpunuese

Kapitulli 2: Bazat ushqyese 3 orë

a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: përshkruajë bazat ushqyese, përshkruajë përgatitjen e bazave ushqyese. përshkruajë llojet e bazave ushqyese.

b) Temat e kapitullit Bazat ushqyese Përgatitja e bazave ushqyese. Llojet e bazave ushqyese.


nevojshme sipas temave të kapitujve; përdorë sa më shumë ilustrime vizuale; përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve; formulojë dhe të drejtojë pyetje me përgjigje gojore;

129

bëjë vizita me nxënës në industri përpunuese, duke iu shpjeguar në mënyrë praktike prodhimin e bazave ushqyese.

d). Kushtet për realizimin e kapitullit: laborator mikroskop diapozitiva dhe sllajde projektor skema industri përpunuese

Kapitulli 3: Teknologjia e ujrave 3 orë

a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: dijë të shpjegojë rolin e ujit si pasuri e rëndësishme natyrore si dhe rolin e tij në industrinë

ushqimore përshkruajë llojet e ujrave në industrin ushqimore, përshkruajë mënyrat e ndotjes së ujrave nga industria ushqimore. tregojë fortesin e ujrave përshkruajë dezinfektimin e ujrave.

b) Temat e kapitullit Teknologjia e ujit Llojet e ujërave në industrinë ushqimore. Harxhimi i ujit në industrinë ushqimore. Fortësia e ujit. Dezinfektimi i ujit. Ujërat e ndotura nga industria ushqimorec) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: shpjegojë temat e kapitullit duke ofruar shembuj analog dhe duke bërë ilustrimet e

nevojshme sipas temave të kapitujve; përdorë sa më shumë ilustrime vizuale; përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve; formulojë dhe të drejtojë pyetje me përgjigje gojore; bëjë vizita me nxënës në industri përpunuese, duke iu shpjeguar në mënyrë praktike mbi

teknologjin e përpunimit të ujrave;

d). Kushtet për realizimin e kapitullit: mjedise të përshtatshme për mësim teorik dhe praktik laborator, diapozitiva, sllajde, udhëzues, doracak, rregullore etj projektor, skema industri përpunuese

130

Kapitulli 4: Teknologjia e prodhimit të tharmit të furrëtarisë 6 orë

a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - përshkruajë rëndësinë e tharmit të furrëtarisë- përshkruajë lëndët bazë për prodhimin e tharmit të furrëtarisë.- përshkruajë optimalizimin e parametrave teknologjik gjatë prodhimit të tharmit të furrëtarisë.- përshkruajë procesin e prodhimit të tharmit të thatë aktiv dhe vlerësojë cilësinë e tharmit.- pëshkruajë cilësin e tharmit.

b) Temat e kapitullit Rëndësia e tharmit të furrëtarisë . Lëndët për prodhimin e tharmit të furrëtarisë Optimatizimi i treguesve teknologjik gjatë prodhimit të tharmit të furrtarisë Prodhimi i tharmit të thatë aktiv Vlerësimi i cilësisë së tharmit


nevojshme sipas temave të kapitujve; përdorë sa më shumë ilustrime vizuale; përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve; formulojë dhe të drejtojë pyetje me përgjigje gojore; bëjë vizita me nxënës në industri ushqimore, bëjë vizita me nxënës në industri përpunuese,

duke iu shpjeguar në mënyrë praktike operacionet e lartepërmendura.


Kapitulli 5: Teknologjia e përpunimit dhe e konservimit të frutave dhe perimeve 8 ore a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: përshkruajë lëndët themelore dhe ndihmëse për prodhimin e konservave të frutave dhe

perimeve përshkruajë teknologjinë e prodhimit dhe konservimit të frutave dhe perimeve. përshkruajë teknologjinë e prodhimit dhe konservimit të lëngjeve të frutave dhe perimeve.


131

Lëndët bazë dhe ndihmëse që përdoren për prodhimin e konservave të frutave. Lëndët bazë dhe ndihmëse që përdoren për prodhimin e konservave të perimeve. Kërkesat ndaj tyre. Teknologjia e prodhimit të konservave të frutave, Teknologjia e prodhimit të konservave të perimeve, Mënyrat e konservimit të frutave dhe perimeve, Teknologjia e prodhimit të lëngjeve nga frutat, Teknologjia e prodhimit të lëngjeve nga perimet, Mënyrat e konservimit të lëngjeve nga frutat dhe perimet.


nevojshme sipas temave të kapitujve; përdorë sa më shumë ilustrime vizuale; përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve; formulojë dhe të drejtojë pyetje me përgjigje gojore; organizojë vizita me nxënës në industritë përpunuese për ti parë në mënyrë praktike

operacionet e lartë përmendura.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- laborator- mikroskop- diapozitiva dhe sllajde- projektor- skema- industri përpunuese

Kapitulli 6: Teknologjia e prodhimit të verës 8 orë

a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet t përshkruajë enologjinë, origjinën dhe objektin e saj; përshkruajë sakaromicetet e fermentimit alkoolik në enologji. përshkruajë përgatitjen e majave të pastra të përzgjedhura. përshkruajë teknologjinë e përgatitjes së verës, procesin teknologjik të prodhimit të verës së

bardhë dhe të kuqe. përshkruajë fazat e pjekjes së rrushit, përzgjedhë rrushin dhe përcaktojë treguesit e cilësisë së

tij. përshkruajë presimin e rrushit,mënyrat e presimit. përshkruajë rëndësinë e acidit sulfuror si antiseptik. përshkruajë korrigjimin e mushtit, trajtimin e verës, kontrollin senzorik dhe kimik, mbushjen

e shisheve me verë. përshkruajë prodhimin e verërave të ëmbla dhe të gazuara. përshkruajë të metat dhe sëmundjet e verës. përshkruajë shfrytëzimin e mbeturinave të verës.

132

përshkruajë masat e sigurimit teknik në fabrikat e verës.

b) Temat e kapitullit Enologjia, origjina dhe objekti i sajë. Sakaromicetet e fermentimit alkoolik në enologji. Përgatitja e majave të pastra të përzgjedhura. Procesi teknologjik i prodhimit të verës së bardhë Procesi teknologjik i prodhimit të verës së kuqe. Pjekja dhe përzgjedhja e rrushit, përcaktimi i sheqerit, aciditetit Presimi i rrushit, presat me veprim të ndërprerë (diskontinuel) dhe të vazhdueshëm. Përdorimi i acidit sulfuror dhe rëndësia e tij si antiseptik Sulfitimi, shtimi i majasë, korrigjimet e mushtit Trajtimet e verës-kupazhimi, filtrimi i verës Trajtimi termik i verës,vjetrimi i verës. Kontrolli sensorik (degustimi) dhe kimik i verës, mbushja e shisheve me verë Prodhimi i verërave të ëmbla (deserte) dhe të gazuara Të metat dhe sëmundjet e verës. Shfrytëzimi i mbeturinave të industrisë së verës Masat e sigurimit teknik në fabrikat e verës


nevojshme sipas temave të kapitujve; përdorë sa më shumë ilustrime vizuale; përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve; formulojë dhe të drejtojë pyetje me përgjigje gojore; bëjë vizita me nxënës në industri përpunuese, duke iu shpjeguar në mënyrë praktike

operacionet e më lartpërmendura.


Kapitulli 7: Teknologjia e prodhimit të alkoolit dhe distilateve 6 orë

a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: përshkruajë lëndët e para që përdoren për prodhimin e alkoolit etilik; përshkruajë rrezen teorike dhe praktike te alkooli etilik, përdorimin e alkoolit në industrinë

ushqimore dhe për karakteristikat e tij;

133

përshkruajë distilatet, përshkruajë si kryhet destilimi dhe fazat e distilimit; përshkruajë veçoritë teknologjike të destilateve të përqendruara si Vodka, Rumi, Xhini etj. përshkruajë prodhimin e lëngjeve të frutave për prodhimin e likereve.

b) Temat e kapitullit Lëndët e para që përdoren për prodhimin e alkoolit etilik Rrezja teorike dhe praktike e alkoolit etilik Distilatet - teknologjia e prodhimit të tyre Distilatet e përqendruara më të rëndësishme (Vodka, Rumi, Xhini, Likeret) Prodhimi i lëngjeve të frutave për prodhimin e likereve



prodhimin e alkoolit dhe distilateve.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- laborator- diapozitiva dhe sllajde- projektor- skema- industri përpunuese

Kapitulli 8: Teknologjia e prodhimit të birrës 6 orë

a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: përshkruajë rëndësinë dhe vlerën ushqyese të birrës . përshkruajë karakteristikat e lëndëve të para për prodhimin e birrës dhe vetitë e tyre; përshkruajë skemën teknologjike të prodhimit të birrës. bëjë vizita me nxënës në industri përpunuese, duke iu shpjeguar në mënyrë praktike teknologjinë e prodhimit të birrës.b) Temat e kapitullit: Rëndësia dhe vlera ushqyese e birrës, lëndët e para për prodhimin e birrës, karakteristikat,

përbërja Prodhimi i maltit, pastrimi dhe klasifikimi i elbit, njomja e elbit, mbirja e elbit, tharja e

maltit, pastrimi i maltit të thatë. Fazat kryesore të prodhimit të birrës, bluarja e maltit, përgatitja e mushtit, filtrimi i mushtit,

zierja e mushtit në lupul, ftohja e mushtit, fermentimi. Reparti i fermentimit të mushtit, tanket e fermentimit, ndërtimi, funksionimi

134

Reparti i stazhionimit të birrës, tanket e stazhionimit, mbajtja e temperaturës Filtrimi i birrës dhe materialet filtruese Pasterizimi i birrës, pasterizimi në lëng dhe në shishe Linja dhe skema e ambalazhimit të birrës në shishe dhe në fuqi



d). Kushtet për realizimin e kapitullit: projektor skema diapozitivё e fotografi nga proceset përpunuese industri përpunuese

Kapitulli 9: Teknologjia e prodhimit të sallameve 12 orë

a). Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: përshkruajë teknologjinë e prodhimit të sallameve dhe karakteristikat e grupeve të tyre,

sallamet e ziera, të përvëluara, sallameve me gjysmëkohë të qëndrueshme, të qëndrueshme përhershme, sallamet për pjekje dhe për kushtet që duhen plotësuar grupet e veçanta të sallameve, sipas rregullave të parapara me rregullore.

përshkruaje lëndët ndihmëse që përdoren për prodhimin e sallameve dhe përgatitjen e brumit të sallameve.

përshkruajë llojet e mbështjellësve të sallameve, karakteristikat dhe mënyrën e përgatitjes së tyre.

përshkruajë mbushjen, lidhjen dhe varjen e sallameve. përshkruajë përpunimin termik të sallameve,tymosjen e sallameve. përshkruajë teknologjinë e prodhimit të prodhimeve të tharë nga mishi dhe llojet e

prodhimeve si dhe kushtet të cilat duhet plotësuar sipas rregullores. përshkruajë teknologjinë e prodhimit të proshutave. përshkruajë teknologjinë e prodhimit të konservave nga mishi i shpezëve peshku si dhe

faktorët që përcaktojnë regjimin termik të përpunimeve-sterilizimin. përshkruajë vlerësimin mikrobiologjik të konservave me provën termostatike. përshkruajë faktorët mikroklimatik në lokalet e depozitimit për depozitimin e mishit të thatë,

mishit të ngrirë, dhe të prodhimeve nga mishi si dhe për ndryshimet e mishit dhe të prodhimeve nga mishi gjatë depozitimit.

përshkruajë ambalazhimin e prodhimeve të mishit. tregojë mjetet për transportimin dhe ruajtjen e mishit dhe të prodhimeve nga mishi.

135

b) Temat e kapitullit Ndarja e sallameve dhe karakteristikat e tyre Prodhimi i sallameve gjysmë të qëndrueshme Prodhimi i sallameve të qëndrueshme Lëndët ndihmëse që përdoren për prodhimin e sallameve Përgatitja e brumit të sallamit Llojet e mbështjellësve që përdoren për sallame Mbushja, lidhja dhe varja e sallameve Përpunimi termik i sallameve Tymosja e sallameve Prodhimet e thara nga mishi Teknologjia e prodhimit të proshutave Prodhimi i konservave nga mishi, mishi i shpezëve, peshku Metodat e sterilizimit të konservave Vlerësimi mikrobiologjik i konservave të mishit, prova termostatike Faktorët mikroklimatik në lokalet e depozitimit, për depozitimin e mishit të thatë, mishit të

ngrirë dhe të prodhimeve nga mishi si dhe për ndryshimet e mishit dhe të prodhimeve nga mishi gjatë depozitimit.

Ambalazhimi i prodhimeve të mishit. Mjetet për transportimin dhe ruajtjen e mishit dhe të prodhimeve nga mishi.


nevojshme sipas temave të kapitujve; përdorë sa më shumë ilustrime vizuale; përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve; formulojë dhe të drejtojë pyetje me përgjigje gojore; organizojë vizita me nxënës nëpër industri përpunuese duke i përcjellë të gjitha proceset e

lartë cekura me mbikëqyrje të punëtorëve përgjegjës

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: laborator mikroskop projektor skema diapozitivё e fotografi nga proceset përpunuese; industri përpunuese

Kapitulli 10: Qumështi – modifikimi i qumështit 8 orë

a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: përshkruajë rëndësinë e qumështit të freskët, pasterizuar dhe të sterilizuar. përshkruajë teknologjike të prodhimit të qumështit të modifikuar dhe mundësitë e

zëvendësimit të komponentëve kryesorë të qumështit gjatë procesit të përpunimit;

136

përshkruajë rëndësinë e qumështit të humanizuar dhe vitaminizuar. b) Temat e kapitullit Qumështi në përgjithësi dhe prodhimet e qumështit Mënyrat e modifikimit të qumështit Modifikimi i qumështit me zëvendësimin e yndyrës së qumështit Qumështi i humanizuar Qumështi i vitaminizuar


nevojshme sipas temave të kapitujve; përdorë sa më shumë ilustrime vizuale; përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve; formulojë dhe të drejtojë pyetje me përgjigje gojore; bëjë vizita me nxënës në industri ushqimore, organizojë vizita me nxënës nëpër industri

përpunuese duke i përcjellë të gjitha proceset e lartë cekura me mbikëqyrje të punëtorëve përgjegjës

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: laborator mikroskop projektor skema, diapozitivё, sllajde e fotografi nga proceset përpunuese industri përpunuese

Kapitulli 11: Qumështi i aromatizuar 3 orë

a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: përshkruajë mënyrat e prodhimit të pijeve të ndryshme qumështore me shtesa pemësh,

çokollate etj. b) Temat e kapitullit Pijet nga qumështi dhe qumështi i skremuar Llojet e qumështit të aromatizuar

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësuesi të: shpjegojë mënyrat e prodhimit të pijeve të ndryshme qumështore me shtesa pemësh,

çokollate etj.; organizojë vizita me nxënës nëpër industri përpunuese duke i përcjellë të gjitha proceset e


137

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: laborator mikroskop projektor skema diapozitivё, sllajde e fotografi nga proceset përpunuese industri përpunuese

Kapitulli 12: Qumështi i fermentuar 5 orë

a). Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: përshkruajë vetitë ushqyese dhe dietike të prodhimeve të fermentuara qumështore, të kosit, si

dhe të llojeve të ndryshme të qumështit të fermentuara pa dhe me shtesa (pemë, aroma etj). përshkruajë procesin teknologjik të prodhimeve të ndryshme të qumështit të fermentuara

fermentimi i thartë – acidik, citrik, alkoolik, koliform etj.; njohë llojet e fermentimit qumështor; përshkruajë mënyrën e përgatitjes së kulturave qumështore (amë, teknike); vlerësojë cilësitë e kulturave qumështore; përshkruajë mënyrën e përdorimit të aditivëve, ëmbëltuesve, ngjyrave natyrore etj., përshkruajë mënyrën e paketimit dhe të ruajtjes së prodhimeve të gatshme;

b) Temat e kapitullit Prejardhja e qumështit të fermentuar Vetitë ushqyese dhe dietike të qumështit të fermentuar Bazat e prodhimit të qumështit të fermentuar. Qumështi si lëndë e parë, standardizimi i qumështit Përpunimi termik i qumështit dhe homogjenizimi. Bazat biokimike të fermentimit. Kulturat qumështore dhe prodhimi i tyre Përgatitja e kulturës laboratorike, kulturës amë dhe kulturës teknike, Vlerësimi i cilësisë së kulturës qumështore Aditivët (shtesat) që përdoren në prodhimtarinë e qumështit të fermentuar Ambalazhi për paketimin e qumështit të fermentuar Ruajtja dhe transportimi i pijeve të tharta qumështore.




138

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: laborator projektor skema diapozitivё, sllajde e fotografi nga proceset përpunuese; industri përpunuese

Kapitulli 13: Teknologjia e prodhimeve të tharta 5 orë

a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: përshkruajë procesin teknologjik të prodhimeve të fermentuara (kosit, kosit të lëngët); dallojë ndërmjet kosit dhe jogurtit gjatë procesit të përgatitjes së lëndës së parë, dhënies së

kulturave qumështore, mënyrës së mpiksjes, temperaturës së inkubimit, aditivëve, ftohjes etj.;

përshkruajë të metat e jogurtit; përshkruajë prodhimet e ndryshme fermentuese – acidolaktike (biojogurt, reformjogurt,

bifigurt, ajka e fermentuar etj.) si dhe për procese të ndryshme të prodhimeve fermentuese; bëjë vlerësimin senzorik, të qumështit të fermentuar; përshkruajë procesin teknologjik të prodhimit të kefirit, kumisit etj., përgatitjen e majas (kokrrave kefire) si dhe vlerësimin e cilësisë së prodhimeve të

fermentuara; përshkruajë konservimin e prodhimeve fermentuese dhe vlerësimin senzorik të tyre; b) Temat e kapitullit Procesi teknologjik i prodhimit të kosit, kosit të lëngët-jogurtit Qumështi acidofil (reformë-jogurti) Qumështi bifidogjen (bifigurt) Qumështi i skremuar i fermentuar Ajka e thartë (ajka e pasterizuar e fermentuar), Kefiri dhe kumisi


nevojshme sipas temave të kapitujve; përdorë sa më shumë ilustrime vizuale; përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve; formulojë dhe të drejtojë pyetje me përgjigje gojore;– organizojë vizita me nxënës nëpër industri përpunuese duke i përcjellë të gjitha proceset e

lartë cekura me mbikqyrje të punëtorëve përgjegjës d) Kushtet për realizimin e kapitullit: laborator diapozitiva dhe

139

mikroskop projektor skema, Diapozitivё, sllajde dhe fotografi nga proceset përpunuese; industri përpunuese

Kapitulli 14: Prodhimet e qëndrueshme (konservuara) të qumështit 3 orë

a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: përshkruajë rëndësinë e qumështit të qëndrueshme në të ushqyerit e njeriut; përshkruajë procesin teknologjik të prodhimeve të qëndrueshme qumështore (qumështit të

kondensuar, qumështit pluhur etj.), ndryshimet që ndodhin gjatë përftimit, mënyrat (teknologjia) e përftimit,rëndësia e paketimit dhe ruajtjes së tyre.

rëndësinë e paketimit dhe të ruajtjes së tyre. përshkruajë lëndët e para dhe të dijë mënyrën e përgatitjes së tyre për prodhim të

qëndrueshëm, dallojë ndryshimet fiziko-kimike dhe të metat;

b) Temat e kapitullit: Qumështi i kondensuar (dendësuar) Prodhimi i qumështit pluhur



lartë cekura me mbikëqyrje të punëtorëve përgjegjës.d) Kushtet për realizimin e kapitullit: laborator industri përpunuese mikroskop projektor skema Diapozitivё, sllajde e fotografi nga proceset përpunuese

Kapitulli 15: Ajka e gjalpi, Akullorja 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: përshkruajë ajkën dhe karakteristikat e ajkës dhe gjalpit si dhe për procesin teknologjik të

përftimit të tyre.

140

përshkruajë ambalazhimin,paketimin dhe ruajtjen e ajkës dhe gjalpit; përshkruajë procesin e prodhimit të gjalpit të shkrirë,paketimin dhe të metat; përshkruajë rëndësinë dhe përbërjen e akullores; përshkruajë procesin teknologjik të prodhimit të akullores dhe të llojeve të tyre,paketimin

dhe ruajtjen si dhe të metat e akulloreve;

b) Temat e kapitullit: Ajka (krema): Prodhimi i ajkës së ëmbël; ajka për kafe; ajka për rrahje; ajka e fermentuar Gjalpi: përftimi i gjalpit; ambalazhimi (paketimi) dhe ruajtja e gjalpit. Gjalpi i shkrirë (tlyni):Vestfalimi dhe mënyra e pandërprerë e prodhimit të tlynit. Kajmaku (maza). Akullorja, prodhimi, paketimi dhe depozitimi (ruajtja) e akulloreve.




d) Kushtet për realizimin e kapitullit: laborator industri përpunuese mikroskop projektor skema Diapozitivё, sllajde e fotografi nga proceset përpunuese

Kapitulli 16: Teknologjia e prodhimit të djathit 12 orë

a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: përshkruajë rëndësinë dhe vlerën ushqyese të djathërave; përshkruajë përgatitjen e qumështit dhe majave për prodhimin e djathërave. përshkruajë klasifikimin e djathërave dhe llojet e tyre. përshkruajë procesin teknologjik të llojeve të djathërave të ndryshëm, si dhe kërkesat e

veçanta të tyre gjatë përgatitjes, përpunimit dhe depozitimit; përshkruajë përgatitjen e kulturave (majat) për mpiksje, shtesat etj. për djathëra të

ndryshëm; përshkruajë përgatitjen e lëndës së parë dhe procesin teknologjik të prodhimit të djathit të

shkrirë; përshkruajë prodhimin e djathit albuminoz si dhe shfrytëzimin e hirrës, rrezen e djathit, të

metat e djathit ,ambalazhimin dhe ruajtjen e tij.

141

b) Temat e kapitullit: Njohuri të përgjithshme për djathin Klasifikimi dhe llojet e djathërave Cilësia e qumështit për djathë Faktorët që ndikojnë në mpiksjen e qumështit (maja e djathit, aciditeti i qumështit,

temperatura dhe përmbajtja e kripërave të kalciumit në qumësht) Fazat teknologjike të prodhimit të djathit Maturimi i djathit Djathi i shkrirë Djathi albuminoz Shfrytëzimi i hirrës Rrezja e djathit Të metat e djathit Ambalazhimi dhe ruajtja e djathit




d) Kushtet për realizimin e kapitullit: laborator industri përpunuese mikroskop projektor skema Diapozitivё, sllajde e fotografi nga proceset përpunuese

PROGRAMI I LËNDËS

„Biokimia”

Lëmi: Teknologji ushqimoreProfili: Teknologji ushqimore

142

Niveli: IIKlasa 12

I. Qëllimi i LëndësNxënësi në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 12, duhet të: shpjegojë rëndësinë dhe rolin e biokimisë dhe lidhshmërinë e saj me kiminë organike,

fiziologjinë, mikrobiologjinë etj; zgjerojë dhe thellojë njohuritë për lipidet, fosfolipidet dhe steroidet; shpjegojë komponimet e karbonit dhe funksionin e tyre në organizëm, gjatë procesit të

zbërthimit dhe biosinetzës së tyre; definojë strukturën e polipeptideve dhe proteineve dhe renditjen e aminoacideve sipas

metodës së EDMAN-it; përshkruajë informacionet gjenetike; shpjegojë vitaminat, strukturën dhe klasifikimin e tyre; shpjegojë hormonet natyrën kimike të hormoneve, sintezën dhe veprimin në qelizë; analizojë strukturën kimike, klasifikimin dhe veprimin fiziologjik të alkaloideve; vlerësojë veprimin e dëmshëm fiziologjik të disa alkaloidëve (drogave) në organizëm, të

substancave biokimike në mjedis dhe mënyrën e parandalimit të ndotjes; zhvillojë ndërgjegjen për avancimin dhe mbrojtjen e natyrës, mjedisit jetësor dhe mjedisit

të punës ;

II. Fondi i orëve 32 javë x 1 orë/javë 32 orë


Kapitulli 1: Hyrje në Biokimi 2 orë a. Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: definojë fushën e studimit të Biokimisë dhe lidhshmërinë e saj me shkencat tjera të

ngjashme. kuptojë rëndësinë e komponimeve të karbonit si përbërës kryesor të organizmave të gjallë,

zbërthimin dhe biosintezën e tyre. përshkruajë burimet e substancave natyrore dhe funksionin e tyre për organizmin. shfrytëzojë njohuritë e fituara nga kimia organike për njohjen e biokimisë

b.Temat e kapitullit: Pasqyre shkurtër historike e zhvillimit të biokimisë Vetitë e komponimeve natyrore dhe rëndësia e tyre


143

shpjegojë temat e kapitullit duke ofruar shembuj analog dhe duke bërë ilustrimet e nevojshme sipas temave të kapitujve;

përdorë samë shumë ilustrime vizuale; bëjë dallimin në mes nxënësve me anë të pyetjeve gojore; përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve. organizojë vlerësimin e nxënësve ne anë të testit me shkrim.

d. Kushtet për realizimin e kapitullit figura, fotografi të zbuluesve të ndryshëm në lëmin e biokimisë, tabela etj. projektor, videobim, videokaseta (CD) dhe burime nga interneti

Kapitulli 2. Lipidet. Fosfolipidet dhe steroidet 6 orë

a.Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: kuptojë lipidet dhe klasifikimin e tyre definojë hidrolizën e lipideve me acide, baza dhe enzime dhe të tregoj produktet e fituara përshkruajë dallimin në mes të yndyrnave dhe vajrave kuptojë se fosfolipidet janë lipide të përbëra dhe në molekulën e tyre përpos elementeve

tjera përmbajnë azot dhe fosfor tregojë se fosfolipidet janë përëbërs të qelizave të gjalla dhe të membranës qelizore tregojë se steroidet janë produkte natyrore me prejardhje bimore dhe shtazore dhe marrin

pjesë në përbërjen e çdo qelize

b.Temat e kapitullit Lipidet. Klasifikimi i tyre. Fosfolipidet Acidet e tamthit Steroidet dhe sterolet. Kolesteroli Enzimat



d. Kushtet për realizimin e kapitullit figura, fotografi, tabela etj. laborator projektor, videobim, videokaseta (CD) dhe burime nga interneti

144

Kapitulli 3: Struktura e polipeptideve dhe proteineve 5 orë

a. Qëllimet e kapitullit. Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: përshkruajë ndërtimin, nomenklaturën, lidhjen dhe përbërjen e peptideve shpjegojë përbërjen e peptideve dhe natyrën e lidhjes peptide përshkruaëj renditjen e aminoacideve që bëhet sipas metodës së EDMANit definojë rëndësinë e peptideve për industrinë farmaceutike dhe veprimin e tyre si hormone

të indeve japë shembuj konkret të hormoneve të peptideve si për shembull insulinën dhe rëndësinë e

saj për mjekësi tregojë mënyrën e përfitimit të proteinave dhe masën molekulare të tyre bëjë klasifikimin e proteinave dhe të përcaktoj funkcionet jetësore që janë të lidhura me

proteina identifikojë acidet nukleike që përmbajnë informata të rëndësishme gjenetike shpjegojë ndërtimin e acideve nukleike dhe rëndësinë e tyre biologjike tregojë për rregullat ndërkombëtare për emërtimin e acidit ribeonukleik dhe

dezoksiribonukleik shpjegojë për përbërësit dhe mënyrën e përfitimit të acideve nukleike analizojë strukturën e aminoacideve dhe rëndësinë e tyre. shpjegojë acidet nukleinike, polimeriët biokimik. definojë njësitë ndërtuese me polimerizimin e të cilave formohen dy lloje bazë të acideve

nukleinike RNA dhe DNA. analizojëstrukturën dhe përbërjen e nukleotideve, lidhjet, polinukleotidet, strukturën e

polinukleotideve, heliksin e dyfishtë të ADN, konformacionin e ARN. përshkruajë mekanizmin e katalizës enzimatike dhe të din për rolin dhe rëndësinë e

koenzimeve.

b. Temat e kapitullit Polipeptidet dhe proteinet. Struktura, përftimi lidhja në molekulat e proteinave. Acidet nukleike. Përshkrimi i informacioneve gjenetike. Enzimat dhe biokataliza. Koenzimat.



d. Kushtet për realizimin e kapitullit Figura

145

fotografi Laborator Modele në lidhje me përmbajtjen e kapitullit Projektor, videobim, videokaseta dhe burime nga interneti.

Kapitulli 4: Vitaminet dhe hormonet 8 orë

b. Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : kuptojë dallimin në mes të sasisë së hormoneve te njeriu dhe insektet. shpjegojë natyrën kimike të hormoneve, sintezën dhe veprimin e tyre në qeliza të organeve

të caktuara bëjë klasifikimin e hormoneve dhe përftimin e tyre tregojë cili është faktor me rëndësi për rregullimin hormonal përshkruajë cilat janë hormonet më të rëndësishme që tregojnë aktivitet biologjik shpjegojë funksionin e hormoneve të gjëndrave tiroide në organizëm definojë vitaminat, strukturën dhe klasifikimin e tyre përshkruajë funksionin e vitaminave si katalizatorë të reaksioneve kimike në qelizë përcaktojë sëmundjet që shkaktohen nga mungesa e vitaminave shpjegojë për klasifikimin e vitaminave në bazë të tretshmërisë klasifikojë vitaminat dhe funksionin e tyre në organizëm shpjegojë cilat vitamina treten në ujë dhe rolin e tyre për zhvillimin normal të organizmit shpjegojë rolin e vitaminave që treten në yndyrna për zhvillimin normal të organizmit vlerësojë rëndësinë e vitaminave, mineraleve dhe hormoneve për funksionim normal të

organizmit.

c. Temat e kapitullit Vitaminat. Vitaminat e tretshme në yndyrna. Vitaminat e tretshme në ujë. Hormonet. Klasifikimi i tyre. Hormonet e gjëndrës tiroide.



d. Kushtet për realizimin e kapitullit

146

figura, fotografi laborator diapozitva dhe modele në lidhje me përmbajtjen e kapitullit projektor , videobim, sllajde, videokaseta (CD) dhe burime nga interneti

Kapitulli 5: Alkaloidet 6 orë

a. Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : përcaktoj strukturën kimike, klasifikimin dhe veprimin fiziologjik të alkaloideve. analizoj vetëtit fiziko-kimike dhe metodat për përcaktimin cilësor të alkaloideve shpjegoj për veprimin e dëmshëm fiziologjik të disa alkaloidëve (drogave) në organizëm shpjegoj për përftimin, vetitë dhe përfaqësuesit e alkaloideve me unazë aromatike ilustroj përftimin, vetitë dhe përfaqësuesit e alkaloideve me unazë të piridinës shpjegoj për përftimin, vetitë dhe përfaqësuesit e alkaloideve me unazë të kondenzuar të

pirolidinës dhe piperidinës shpjegoj për përftimin, vetitë dhe përfaqësuesit e alkaloideve me unazë izokinolinës dhe

fenantrenit.

b. Temat e kapitullit Alkaloidet. Vetitë fiziko-kimike Struktura Klasifikimi



d. Kushtet për realizimin e kapitullit figura, fotografi laboratori modele në lidhje me përmbajtjen e kapitullit projektor , videobim, sllajde, videokaseta (CD) dhe burime nga interneti.

Kapitulli 6: Metabolizmi dhe biosinteza 5 orë

a. Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : analizoj procesin e metabolizmit si dukuri biokimike

147

analizoj proceset katabolike analizoj proceset anabolike shpjegoj oksidimet biologjike

b. Temat e kapitullit Metabolizmin dhe biositneza Proceset katabolike Proceset anabolike Oksidimet biologjike



d. Kushtet për realizimin e kapitullit figura , fotografi laborator diapozitiva dhe modele në lidhje me përmbajtjen e kapitullit projektor, videobim, sllajde, videokaseta (CD) dhe tabela.

PROGRAMI I LËNDËS

“Kontrolli i cilësisë dhe siguria e prodhimeve me prejardhje shtazore”

Lëmi: BujqësiProfili: Veterinari, BlegtoriNiveli: IIKlasa: 12

I. Qëllimi i lëndës:Në përfundim të trajtimit të lëndës “Kontrolli i cilësisë dhe siguria e prodhimeve me prejardhje shtazore” klasa 12, nxënësi duhet të: tregojë qëllimin dhe rëndësinë e kontrollit të cilësisë dhe sigurisë së prodhimeve me

prejardhje shtazore dhe lidhshmërinë me shkencat tjera;

148

shpjegojë konceptet dhe parimet e cilësisë së prodhimeve ushqimore; përshkruaj kontrollin e qumështit dhe nënproduktet e tij; përshkruaj kontrollin e mishit dhe nënproduktet e tij; përshkruajë kontrollin e peshkut dhe produkteve të peshkimit; përshkruajë kontrollin e vezëve; përshkruajë kontrollin e mjaltit; shpjegojë praktikat e mira të punës dhe programet paraprake; shpjegojë sistemin HACCP – Analiza e rrezikut të pikave kritike të kontrollit

II. Fondi i orëve të lëndës32 javë x 1 orë/javë = 32 orë


Kapitulli 1: Koncepti dhe parimet e cilësisë së prodhimeve ushqimore 2 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: shpjegojë konceptet dhe rëndësinë e cilësisë së prodhimeve me prejardhje shtazore; shpjegojë përkufizimet e cilësisë; Tregojë për organizimin e zinxhirit ushqimorë.

b) Temat e kapitullit: Cilësia e prodhimeve ushqimore. Përkufizimet e cilësisë. Zinxhiri ushqimorë.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të: bëjë ilustrimin me projektor të shembujve të ndryshëm ku përcaktohet cilësia e produkteve

me prejardhje shtazore; nxisë aftësitë dalluese të nxënësve duke i angazhuar ne grup; nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: tabela foto qe i përgjigjen temës prezantime në Power Point me LCD projektor

Kapitulli 2: Kontrolli i qumështit dhe nënproduktet të tij 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: ketë njohuri për treguesit e qumështit të freskët; shpjegojë përbërësit kryesorë të qumështit; shpjegojë procesin e prodhimit dhe mjelja higjienike e qumështit;

149

shpjegojë sëmundjet infektive të njeriut nga konsumi i qumështit; tregojë produktet e qumështit dhe nënproduktet

b) Temat e kapitullit: treguesit e qumështit të freskët; përbërësit kryesorë të qumështit; prodhimi dhe mjelja higjienike e qumështit; sëmundjet infektive të njeriut nga konsumi i qumështit; produktet e qumështit dhe nënproduktet;

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të: shpjegojë treguesit e qumështit të freskët, procesin e prodhimit dhe mjeljes higjienike të

qumështit duke përdorur material vizual bëjë ilustrimin me projektor, me foto nga revista të ndryshme; nxisë aftësitë dalluese të nxënësve duke i angazhuar ne grup; nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: tabela laboratori foto qe i përgjigjen temës LCD projektor

Kapitulli 3: kontrolli i mishit dhe nënproduktet e tij 5 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: shpjegojë llojet e mishit të përpunuar dhe procesin e prodhimit cilësor të tyre shpjegojë procesin e përgatitjes së konservave dhe gjysmë konservave dhe teknikat e

kontrollit të cilësisë gjatë përgatitjes; shpjegojë procesin e përgatitjes së sallameve dhe proshutës së thatë dhe kontrollin

mikrobiologjik dhe biokimik të prodhimit; shpjegojë rëndësinë e magazinimit dhe ndikimin e tij në ruajtjen e prodhimeve, metodat e

ambalazhimit si dhe dëmtuesit dhe parazitët prezentë në prodhimet e mishit; shpjegojë metodat e prodhimit të mishit cilësorë të shpendëve dhe metodat e konservimit të

mishit të shpendëve.

b) Temat e kapitullit: Produktet e mishit të përpunuar. Konservat dhe gjysmë konservat. Sallamet Proshuta e thatë. Magazinimi dhe jetëgjatësia e prodhimeve. Cilësia e mishit të shpendëve

150

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të: shpjegojë metodat e kontrollit të mishit dhe nënprodukteve të tij me anë të materialit vizual. bëjë ilustrimin me projektor dhe materiale tjera si foto, broshura, etj. nxisë aftësitë dalluese të nxënësve duke i angazhuar ne grup; nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: tabela laboratori foto dhe broshura qe i përgjigjen temës LCD projektor Kapitulli 4: Kontrolli i peshkut dhe produkteve të peshkimit 5 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: shpjegojë përbërjen kimike të peshkut dhe arsyet e tretshmërisë së lartë të mishit të peshkut; përshkruajë faktorët që ndikojnë në konservimin e peshkut dhe teknika e kontrollit të cilësisë; përshkruajë mikrobiologjinë e peshkut dhe produkteve të peshkimit si dhe mënyrat e

kontaminimit; përshkruaj karakteristikat organo leptike të peshkut; shpjegojë sëmundjet që mund të vijnë nga konsumi i peshkut dhe produkteve të tij;

b) Temat e kapitullit: Përbërja kimike e peshkut Faktorët që ndikojnë në konservimin e peshkut. Mikrobiologjia e peshkut dhe produkteve të peshkimit. Karakteristikat organo leptike të peshkut të freskët. Sëmundjet nga konsumi i prodhimeve të peshkut

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të: shpjegojë temat e kapitullit duke ofruar shembuj praktik sipas specifikave të temave të

kapitullit. nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; kontrollojë ecurinë e nxënësve duke bërë dallimin e aftësive të tyre me anë të përdorimit të

pyetjeve me përgjigje me gojë në nivele të ndryshme. nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me angazhim grupor;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: tabela laboratori broshura, foto LCD projektor

151

Kapitulli 5: Kontrolli i vezëve 5 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim te kapitullit, nxënësi duhet të: shpjegojë karakteristikat kimike dhe strukturale te vezës duke u fokusuar në përbërësit e

dobishëm për organizmin e njeriut por edhe ata të dëmshëm; shpjegojë metodat për përcaktimin e freskisë së vezës, duke përcaktuar edhe klasifikimin e

vezëve sipas cilësisë, madhësisë dhe metodat e kontrollit; përshkruajë masat për parandalimin e prishjes së vezëve si një produkt shumë i ndjeshëm që

kërkon kushte të posaçme të ruajtjes gjatë prodhimit, transportit dhe deponimit;

b) Temat e kapitullit: Karakteristikat kimike dhe strukturale të vezëve. Përcaktimi freskisë së vezës. Masat për parandalimin e prishjes së vezës.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të: shpjegojë me anë të prezantimeve në projektor por edhe në laborator karakteristikat kimike

dhe strukturale te vezës; demonstrojë mënyrën ё përcaktimit të freskisë së vezës; nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me angazhim grupor; formulojë dhe drejtojë pyetje-përgjigje me gojë;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: tabela laboratori ku do të demonstrohen metodat për caktimin e freskisë së vezës broshura, foto LCD projektor

Kapitulli 6: Kontrolli i mjaltit 3 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: shpjegojë karakteristikat organo leptike të mjaltit të cilat e përcaktojnë cilësinë e mjaltit; Shpjegojë procesin e kristalizimit të mjaltit; Përshkruajë procesin e pasterizimit dhe konservimit të mjaltit; shpjegojë infeksionet e mundshme nga konsumimi i mjaltit të kontaminuar me mbetje të

barnave në mjaltë;

b) Temat e kapitullit: Karakteristikat organo leptike të mjaltit. Kristalizimi i mjaltit. Pasterizimi dhe konservimi i mjaltit. Infeksionet nga konsumi i mjaltit.

152

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të: shpjegojë dhe interpretojë karakteristikat organo leptike të mjaltit dhe mënyrat e përcaktimit

të cilësisë së mjaltit bazuar në këto karakteristika. shpjegojë për faktorët që ndikojnë në kristalizimin e majltit dhe mënyrat e pasterizimit dhe

konservimit të mjaltit, nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pune ne grupe; formulojë dhe drejtojë pyetje-përgjigje me gojë;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: tabela laboratori broshura LCD projektor

Kapitulli 7: Praktikat e mira të punës dhe programet paraprake 5 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: shpjegojë praktikat e mira të punës dhe rregullat e thjeshta të higjienës personale dhe të

përgjithshme; shpjegojë Programet Paraprake që janë masa të përgjithshme kontrolli; dallojë elementet specifike të kontrollit siç janë PMP, PP dhe HACCP;

b) Temat e kapitullit: praktikat e mira të punës. Programet Paraprake si masa të përgjithshme kontrolli. elementet specifike të kontrollit si PMP, PP dhe HACCP.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të: shpjegojë për praktikat e mira të punës dhe rregullat e thjeshta të higjienës shpjegojë Programet Paraprake si masa të përgjithshme kontrolli dhe elementet specifike të

kontrollit siç janë PMP, PP dhe HACCP nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pune ne grupe; formulojë dhe drejtojë pyetje-përgjigje me gojë;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: tabela laboratori broshura, materiale promovuese LCD projektor

153

Kapitulli 8: Sistemi HACCP 3 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: shpjegojë patologjinë e puerperiumit; dallojë sëmundjet puerperale; shpjegojë për daljen e mitrës nga shtrati i vet; shpjegojë për ngeljen e placentës (retentio secundinarum); theksojë infeksionet dhe intoksikacionet puerperale; përshkruajë çrregullimet e metabolizmit, toksikozat dhe neurozat tek kafsha gjatë

puerperiumit;

b) Temat e kapitullit: Objektivat e sistemit HACCP. Parimet e konceptit HACCP.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të: shpjegoj për objektivat e sistemit HACCP dhe nevojën e zbatimit të këtij sistemi shpjegoj parimet bazë të konceptit HACCP. nxisë aftësitë dalluese te nxënësve me punë në grupe; formulojë dhe drejtojë pyetje-përgjigje me gojë;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: tabela broshura, materiale promovuese LCD projektor

KLASA 12

Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale


154

“Matja e vlerës së pH në mostrat e tretësirave”

Lëmi: Teknologji ushqimoreProfili: Teknik i teknologjisë ushqimore Niveli: IIKlasa: 12

Numri i modulit

8

Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i aftëson nxënësit për përdorimin e pH-metrit për matjen e vlerës pH të tretësirave.


3.2 K (32 orë)


RM 1 Nxënësi përgatitë vendin e punës për matjen vlerës pH në tretësira me vlerë pH të panjohur Përmbajtja Përzgjedhja dhe përgatitja e pajisjeve dhe enëve

laboratorike që përdoren në matjen e pH Përgatitja e tretësirave të puferëve Përgatitja e pH- metrit Kalibrimi i pH-metrit me tretësira të puferëve Përgatitja e mostrës për matjen e vlerës pH Rregullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes së


RM 2 Nxënësi përcakton vlerën e pH në tretësira të ndryshme. Përmbajtja: Përgatitja e puferit të parë (mes acid). Hedhja e buferit në enë. Zhytja e elektrodës së pH-metrit dhe kalibrimi i

vlerës së pH në vlerën e pH të buferit të parë. Shpëlarja e elektrodës me ujë të distiluar Zhytja e elektrodës në tretësirën e dytë buferike dhe

dhe kalibrimi i vlerës së pH në vlerën pH të buferit të dytë (mes neutral).

Shpërlarja e elektrodës me ujë të detsiluar. Zhytja e elektrodës në tretësirën e tretë buferike dhe

dhe kalibrimi i vlerës së pH në vlerën pH të buferit të tretë (mes bazik).

Shpërlarja e elektrodës me ujë të destiluar. Zhytja e elektrodës në tretësirë me vlerë pH të

panjohur.

155

Leximi e vlerave pH të tretësirave. Nxjerrja e rezultatit të matjeve të vlerave pH Prezantimi dhe krahasimi i rezultatit me përgjigjen

standarde. Rregullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes së

mjedisit.




RM 1 IV -Pyetje-përgjigje me gojë-Vëzhgim me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të:- Pregatitë vendin epunës- Pregatitë pajisjet dhe enët laboratorike që

përdoren për matje në pH-metër- Pregatitë pH-metrin dhe e kyqë në rrymë - Përgatitë tretësirat e puferëve - Kalibron pH-metrin me tretësira të puferëve- Përgatitë mostrën për matjen e vlerës pH- Bënë leximin e vlerave pH të mostrave- Zbaton rregullat e sigurisë në punë dhe të

ruajtjes së mjedisit gjatë matjes së vlerës pH të tetësirave


KR Nxënësi duhet të:- Përgatië puferin e parë (mes acid) dhe e hedh në enë- Zhytë elektrodën e pH-metrit dhe bënë kalibrimin e vlerës

së pH me vlerën pH të buferit të parë- Shpërlajë elektrodën me ujë të distiluar- Zhytë elektrodën në tretësirën e dytë buferike dhe dhe

bënë kalibrimin e vlerës së pH me vlerën pH të buferit të dytë (mes neutral)

- Shpërlajë elektrodën me ujë të detsiluar- Zhytë e elektrodën në tretësirën e tretë buferike dhe bënë

kalibrimin e vlerës pH me vlerën pH të buferit të tretë (mes bazik)

156

- Shpërlajë elektrodën me ujë të destiluar- Zhytë elektrodën në tretësirë me vlerë pH të panjohur

dhe bënë leximin e vlerës pH - Nxjerrë rezultatet e matjeve të vlerave pH- Prezantojë dhe bënë krahasimin e rezultatit me përgjigjen

standarde.- Zbatojë rregullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes së

mjedisit.


- Ky modul duhet të realizohet në laboratorin e kimisë.- Mund të organizohen vizita njohëse në laboratorët tjera kimike

dhe të ngjashme.- Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur

demonstrimet konkrete gjatë punës me mjete laboratorike dhe aparatura.

- Nxënësit duhet të ndahen në grupe të vogla dhe duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete, në mbështetje të përvetësimit të njohurive që trajton moduli. Ata duhet të nxiten të diskutojnë në lidhje me rastet e ndryshme që paraqiten në laborator.



Për realizimin e modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:

- laboratorët për kimi;- kompleti i veglave, i pajisjeve dhe instrumenteve

laboratorike;- pH metër - tretësira të puferëve- lëndë të para dhe materiale të tjera që përdoren në laboratorin

kimik;- materiale të shkruara (manuale, rregullore, katalogë).


“Përcaktimi i yndyrave në materiale të ndryshme me metodën e ekstraktimit”

Lëmi: Teknologji ushqimoreProfili: Teknologji ushqimore Niveli: IIKlasa: 12

157

Numri i modulit

9

Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i aftëson nxënësit për zbatimin e metodës së ekstraktimit sipas Soxletit për të përcaktuar yndyrat në produkte të ndryshme, analizimin e lëndëve të para për prodhimin e yndyrave dhe vajrave.


3.2 K (32 orë)


RM 1 Nxënësi përgatitë vendin e punës për ekstraktimin e yndyrnave me tretës organik në aparaturë sipas Soxlet-it. Përmbajtja- Përgatitja e vendit të punës.- Përgatitja e aparaturës sipas Soxlet-it me balon.- Përzgjedhja e tretësit organik që përdoren për

ekstraktim.- Përgatitja për punë e peshores analitike.- Përgatitja e mostrës (të imtësuar dhe e terur).- Përgatitja e kauzhëza për ekstraktimin e yndyrës.- Rregullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes së

mjedisit gjatë përcaktimit sasior të substancave.

RM 2 Nxënësi përcakton yndyrat në mostër. Përmbajtja:- Montimi i aparaturës dhe shtojcës sipas Soxletit. - Vendosja e kauzhësës në shtojcën e Soxletit.- Hedhja e tretësit në balon.- Vendosja e aparaturë në burimin e nxehtësisë.- Kryerja e ekstraktimit.- Kryerja e distilimit të tretësit- Përcaktimi i sasisë së yndyrave në mostër të

panjohur- Nxjerrja e rezultatit të sasisë së yndyrave- Prezantimi dhe krahasimi i rezultatit me përgjigjen

standarde- Rregullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes së

mjedisit.



158



KR Nxënësi duhet të:- Përgatitë vendin e punës- Përgatitë aparaturën sipas Soxhlet-it me balon

dhe burim të nxehtësisë- Përgatitja e tretësit organik që përdoret për

ekstraktim- Pregatitë peshorën analitike- Pregatitë e mostrën duke e imtësuar dhe terur- Përgatië kauzhëzën me mostër për ekstraktim - Zbaton rregullat e sigurisë në punë dhe të

ruajtjes së mjedisit gjatë përcaktimit sasior të substancave


KR Nxënësi duhet të:- Pregatitë mostrën që përdoret për përcaktimin e

yndyrave - Zbaton ecurinë metodike të kryerjes së

ekstraktimit- Përcakton sasinë e yndyrave në mostër të

panjohur- Nxjerr rezultatin e sasisë së yndyrave- Prezanton dhe krahason rezultatet me përgjigjen

standarde- Zbaton rregullat e sigurisë në punë dhe të

ruajtjes së mjedisit.


- Ky modul duhet të realizohet në laboratorin e kimisë.- Mund të organizohen vizita njohëse në laboratorët tjera

kimike dhe të ngjashme.- Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e

mundur demonstrimet konkrete gjatë punës me mjete laboratorike dhe aparatura.

- Nxënësit duhet të ndahen në grupe të vogla dhe duhet të angazhohen sa më shumë në veprimtari konkrete, në mbështetje të përvetësimit të njohurive që trajton

159

moduli. Ata duhet të nxiten të diskutojnë në lidhje me rastet e ndryshme që paraqiten në laborator.



Për realizimin e modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:

- laboratorët për kimi;- kompleti i veglave, i pajisjeve dhe instrumenteve

laboratorike;- aparatura për ekstraktim sipas Soxletit- tretës organik- lëndë të para dhe materiale të tjera që përdoren në



“Përpunimi dhe ruajtja e prodhimeve me prejardhje bimore-2”

Lëmi: Teknologji ushqimore Profili: Teknologji ushqimore Niveli: IIKlasa: 12

160

Numri i modulit 10

Qёllimi i modulit

Një modul praktikë që i pajis nxënësit me aftësi praktike për të kryer punime në procesin teknologjik të prodhimit të bazave ushqyese, në procesin teknologjik të prodhimit të tharmit të furrtarisë,prodhimin e verës,alkoolit etilik dhe distilateve,birrës,konzervimin e frutave dhe perimeve.


12.8 K (128 orë)


RM 1 Nxënësi kryen punët në procesin teknologjik të prodhimit të bazave ushqyese.Përmbajtja Përzgjedhja e veglave dhe paisjeve të punes. Sterilizimi i enëve për prodhimin e bazave ushqyese. Përzgjedhja e lëndës për prodhimin e bazës ushqyese. Përzgjedhja e raportit të përzierjes së lëndës themelore dhe

ujit Pëzgjedhja e temperarurës dhe vlerës së pH gjatë prodhimit

të bazave ushqyese. Largimi i substancave të dëmshme nga bazat ushqyese. Prodhimi i bazave ushqyese në gjendje të lëngët. Prodhimi i bazave ushqyese në gjendje pluhuri duke bër dehidratimin e bazave ushqyese të lëngëta në temperatura të ulta dhe vakum të lartë. Paketimi dhe përzgjedhja e kushteve për ruajtjen e bazave ushqyese. Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë

prodhimit të bazave ushqyese.

RM 2 Nxënësi kryen punët në procesin teknologjik të prodhimit të tharmit të furrtarisë.Përmbajtja Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës. Përzgjedhja e melasës për prodhimin e tharmit të furrtarisë. Përzgjedhja dhe përgatitja e lëndëve shtesë për prodhimin e tharmit të furrtarisë. Përzgjedhja e parametrave optimale – temperaturës, vlerës

së pH, koncentrimit të ushqimit bazë si dhe intensitetit të ajrosjes.

Përzgjedhja e llojit të prodhimit të tharmit-si tharmë i freskët në gjendje të lëngët apo të thatë. Paketimi dhe ruajtja e tharmit të bukës. Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë

prodhimit të tharmit të furrtarisë.

161

RM 3 Nxënësi kryen punët në procesin teknologjik të prodhimit të verës. Përmbajtja- Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës. - Prodhimi i verës së bardhë dhe pëzgjedhja e rrushit.- Prodhimi i verës së kuqe dhe përzgjedhja e rrushit. - Përcaktimi i sheqerit dhe aciditetit në rrush.- Presimi i rrushit dhe pregatitja e mushtit për fermentim.- Përcjellja e fermentimit-sulfitimi,shtimi i majasë.- Trajtimi i verës.- Kontrollimi organo leptik dhe laboratorik i verës.- Ambalazhimi i verës.- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë prodhimit të verës.

RM 4 Nxënësi kryen punët në procesin e prodhimit të alkoolit etilik dhe distilateve.Përmbajtja

Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punes. Përzgjedhja e melasës per prodhimin e alkoolit etilik. Përpunimi i melasës për alkool etilik. Fermentimi i mushtit dhe distilimi i tij. Rendimenti teorik dhe praktik i alkoolit etilik. Prodhimi i distilateve. Distilimi,distilimi shkallë-shkallë ose Rektifikimi Maturimi-vjetrimi i distilatit. Kontrolla organoleptike dhe laboratorike e alkoolit dhe

distilateve. Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit

gjatë prodhimit të alkoolit dhe distilateve.

RM 5 Nxënësi kryen punët në procesin teknologjik të prodhimit të birrës.Përmbajtja Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës. Pastrimi dhe klasifikimi i elbit. Njomja e elbit dhe mbirja e tij. Tharja dhe bluarja e maltit. Përgatitja dhe fermentimi i mushtit. Vjetrimi i birrës. Kontrolla dhe ambalazhimi i birrës. Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë

prodhimit të birrës.

RM 6 Nxënësi mëson proceset teknologjike të konservimit të frutave dhe perimeve .Përmbajtja

162

Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punes. Konservimi i frutave dhe perimeve me anë të

përqendrimit të lëndës së thatë. Konservimi i frutave dhe perimeve me tharje. Konservimi kimik. Rregullat e sigurimit teknik e të mbrojtjes së mjedisit

gjatë konservimit te frutave e perimeve.




KR Nxënësi duhet të: përzgjedhë veglat dhe pajisjet e nevojshme për

prodhimin e bazave ushqyese. bëjë sterilizimin e enëve dhe i mbanë në ambientë

steril deri në momentin e përdorimit. përzgjedhë lëndën e parë për prodhimin e bazave

ushqyese. bëjë përzierjen e lëndës themelore me ujë ne raport të

përcaktuar. bëjë largimin e substancave të dëmshme nga bazat

ushqyese. prodhojë bazën ushqyese në gjendje të lëngët. prodhojë bazën ushqyese në gjendje pluhuri duke bër dehidratimin e ujit në teperaturë të ultë dhe vakum të

lartë. bëjë paketimin dhe përcaktojë kushtet optimale për

ruajtjen e bazave ushqyese. respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së

mjedisit gjatë prodhimit të bazave ushqyese.


KR Nxënësi duhet tё: përzgjedhë veglat dhe paisjet e nevojshme për punë. përzgjedhë melasën për prodhimin e tharmit të

furrëtarisë. përzgjedhë lëndët shtesë që i ipen melasës së

përzgjedhur.

163

përzgjedhë temperaturën,vlerën e pH, koncentrimin e ushqimit bazë ,itenzitetin e ajrosjes që kanë ndikim të madh në kualitetin e tharmit të furrëtarisë.

përcaktojë llojin e prodhimit të tharmit të furrtarisë. respektojë rregullat e sigurimit teknikë e të ruajtjes së

mjedisit gjatë prodhimit të tharmit të furrëtarisë.


KR Nxënësi duhet tё: përzgjedhë veglat dhe pajisjet e nevojshme për punë. përzgjedhë rrushin për prodhimin e verës së bardhë. përzgjedhë rrushin për prodhimin e verë së kuqe. përcaktojë përmbajtjen e sheqerit dhe aciditetin në

rrush. bëjë presimin e rrushit dhe pregatitjen e mushtit për

fermentim. përcjellë fermentimin,bënë sulfitimin dhe ç’sulfitimin

e mushtit dhe shtimin e majasë alkoolike. bëjë trajtimin e verës duke fillur nga kupazhimi-

përzierja, kollaritja duke perdorë lëndë organike ose inorganike, filtrimin,trajtimin termik të verës,vjetrimin që mundë

të jetë natyrorë dhe i përshpejtuar. bëjë kontrollin organoleptik-degustimin dhe kontrollin

kimik të kualitetit të verës. bëjë ambalazhimin e verës. respektojë rregullat e sigurimit teknikë e të ruajtjes së

mjedisit gjatë prodhimit të verës.


KR Nxënësi duhet të: përzgjedhë veglat dhe pajisjet e nevojshme për punë. përzgjedhë melasën për prodhimin e alkoolit etilik. bëjë trajtimin e melasës me formalinë, gëlqere të

kloruar, acid sulfurik ose klorhidrik dhe kripëra ushqyese për majatë.

bëjë fermentimin e mushtit. bëjë destilimin e mushtit të fermentuar. llogaritë rendimentin teorikë dhe praktikë të alkoolit

etilik. bëjë prodhimin e distilateve. bëjë distilimin,distilimin shkallë-shkallë. bëjë maturimin-vjetrimin e distilateve. bëjë kontrollimin e kualitetit të alkoolit etilik dhe

164

distilateve. respektojë rregullat e sigurimit teknikë e të ruajtjes së

mjedisit gjatë prodhimit të alkoolit etilik dhe distilateve.


KR Nxënësi duhet të: përzgjedhë veglat dhe pajisjet e nevojshme për punë. bëjë pastrimin dhe klasifikimin e elbit. bëjë njomjen,mbirjen e elbit. bëjë tharjen dhe bluarjen e maltit. bëjë pregatitjen dhe fermentimin e mushtit. bëjë vjetrimin e birrës. bëjë kontrollën dhe ambalazhimin e birrës. respektojë rregullat e sigurimit teknikë e të ruajtjes së

mjedisit gjatë prodhimit të birrës.


KR Nxënësi duhet të: përzgjedhë veglat dhe pajisjet e nevojshme për punë. bëjë konservimin e fruta-perimeve me përqëndrim të

lëndës së thatë,tharje. bëjë konservimin kimik të fruta-perimeve. respektojë rregullat e sigurimit teknikë e të ruajtjes së

mjedisit gjatë konservimit të frutave dhe perimeve.


- Trajtimi i këtij moduli duhet të bëhet në reparte përpunimi dhe laborator miniprodhues të prodhimeve bimore.

- Mësuesi i praktikës duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur demonstrimet konkrete për procesin teknologjik të prodhimit të bazave ushqyese, tharmit të furrtarisë,verës , alkoolit, distilateve, birrës si dhe konservimit të frutave dhe perimeve.



- Rekomandohet që nxënësit të mbajnë shënime për udhëzimet që jepen nga mësuesi, si dhe të shfrytëzojnë manualet e përdorimit ose katalogë të pajisjeve që përdoren për prodhimin e produkteve të lartpërmendura.


- Mësuesi i praktikës duhet të mbikëqyrë respektimin e rregullave të mbrojtjes në punë, të ruajtjes së mjedisit dhe të

165

mirëmbajtjes së pajisjeve për përpunimin e lëndëve të para bimore



Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, pajisjet dhe mjetet e mëposhtme:- Reparte përpunimi i lëndëve të para bimore- Makina për përpunimin e lëndëve të para bimore- Depo për ruajtje.- Komplet ambalazhe dhe pajime të nevojshme.- Mjetet transportuese.- Katalogë dhe udhëzime për përdorimin e makinave të

nevojshme për përpunimin e lëndëve të para bimore.- Fletëraport për punë.- Materiale studimore.


“Përpunimi dhe ruajtja e prodhimeve me prejardhje shtazore-2”

Lëmi: Teknologji ushqimore Profili: Teknologji ushqimore Niveli: IIKlasa: 12

Numri i modulit 11

Qёllimi i modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për kryer punët në prodhimin dhe ruajtjen e sallameve nga mishi, përpunimin e qumështit duke prodhuar dhe ruajtur produkte të aromatizuara e fermentuara ,prodhimin e kremës dhe gjalpit, prodhimin e djathit.

166


12.8 K (128 orë)


RM 1 Nxënësi kryen punët në prodhimin e sallameve nga mishi.Përmbajtja Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës. Kontrolli teknik i stabilimenteve për pregatitjen e mishit-

grirjen e mishit. Pregatitja e brumit për sallame. Pregatitja e mbështjellësve të sallameve. Mbushja,lidhja dhe varja e sallameve. Përpunimi termik i sallameve. Prodhimi i tymit dhe tymosja e sallameve Përcaktimi i cilësisë së sallameve. Përzgjedhja e mënyrave të ruajtjes së sallameve. Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë

prodhimit të sallameve.

RM 2 Nxënësi kryen punët në përpunimin e qumështit në produkte-pije të aromatizuara e fermentuara. Përmbajtja Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës. Kontrolli teknik i stabilimenteve për përpunimin e

qumështit Përpunimi i qumshtit për pije të aromatizuara dhe

fermentuara. Standardizimi i përmbajtjes së yndyrës në qumësht. Pregatitja e aromave dhe shtesave tjera. Përpunimi termik dhe homogjenizimi i prodhimeve të

aromatizuara. Pregatitja e qumshtit për prodhime të fermetuara. Fermentimi i qumështit. Kontrolli i cilësisë së podukteve të aromatizuara dhe fermentuara. Pëzgjedhja e mënyrave të ruajtjes të produkteve në fjalë. Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë

aromatizimit dhe fermentimit të qumështit.

RM 3 Nxënësi kryen punët në prodhimin e kremës dhe gjalpit. Përmbajtja Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës. Kontrolli teknik i stabilimenteve për prodhimin e kremës

dhe gjalpit. Prodhimi dhe standardizimi i yndyrës ne kremë, gjalpë. Përzgjedhja e temperaturës për pasterizimin e kremës. Ftohja dhe stazhionimi i kremës.

167

Fermentimi i kremës. Rrahja e kremës. Larja e kremës me ujë të pregaditur për larje. Kriposja e gjalpit. Shtrydhja e gjalpit. Paketimi i gjalpit. Ruajtja, mënyrat e ruajtjes së gjalpit. Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë

prodhimit të kremës dhe gjalpit.

RM 4 Nxënësi kryen punët në prodhimin e djathit. Përmbajtja Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës Kontrolli teknik i stabilimenteve për prodhimin e djathit. Pranimi dhe standardizimi i yndyrës ne qumësht për prodhimin e djathit. Përzgjedhja e majasë për mpiksjen e qumështit. Mpiksja e qumështit. Përpunimi i pastës së djathit. Formimi i djathit, përzgjedhja e formës. Presimi i djathit. Kriposja e djathit. Stazhionimi i djathit. Ambalazhimi dhe ruajtja e djathit. Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë

prodhimit të djathit.




KR Nxënësi duhet tё: Përzgjedhë veglat dhe pajisjet e punës për prodhimin e

sallameve. Kontrollojë stabilimentet për pregatitjen-grirjen e

mishit. Bëjë pregatitjen e brumit të sallameve duke i dhënë

shtesat që kerkohen sipas normave per kualitet. Bëjë pregatitjen e mbëshjellësve së sallameve. Bëjë mbushjen,lidhjen dhe varjen e sallameve.

168

Bëjë përpunimin termik,tymosjen dhe përcaktojë kualitetin e sallameve si dhe përzgjedhë mënyrat e ruajtjes.

Zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe të ruajtjes së mjedisit gjatë prodhimit të sallameve.


KR Nxënësi duhet tё: Përzgjedhë veglat dhe pajisjet e nevojshme të punës. Kryejë kontrollimin teknik të stabilimenteve për

prodhimin e produkteve të aromatizuara dhe fermentuara.

Bëjë përpunimin e qumshtit sipas kritereve që kërkohen për prodhime të aromatizuara dhe fermentuara.

Bëjë pregatitjen e aromave dhe shtesave tjera të nevojshme.

Bëjë perpunimin termik dhe homogjenizimin e prodhimeve të aromatizuara.

Bëjë pregatitjen dhe fermentimin e qumështit për të prodhuar produkte të fermentuara.

Bëjë kontrollin e cilësisë së produkteve të aromatizuara dhe fermentuara si dhe pëcakton mënyrat e ruajtjes.

Respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së ambientit gjatë prodhimit të produkteve të

aromatizuara e fermentuara.


KR Nxënësi duhet tё: Përzgjedhë veglat dhe pajisjet e punës Kryej kontrollin teknik të stabilimenteve për

prodhimin e kremës dhe gjalpit. Bëjë standardizimin e përmbajtjes së yndyrës në

kremë Bëjë pasterizimin e kremës në temperaturën e

përzgjedhur. Bëjë ftohjen e kremës dhe stazhionimin në

mvarshmëri të temperaturës së ftohjes. Bëjë fermentimin e kremës duke përzgjedhur mënyrën

e fermentimit. Bëjë rrahjen e kremës duke përcjellur me kujdes

formimin e kokrrizave të gjalpit.

169

Bëjë larjen e gjalpit me ujë të pregatitur paraprakisht me trajtim termik ose kimik.

Bëjë kriposjen e gjalpit me kripë të pastërt dhe paraprakisht të përpunuar termikisht në temperaturë 120-130 gradë celcius.

Bëjë shtrydhjen e gjalpit duke i bashkuar kokrrizat e tijë në një masë kompakte dhe sjellur deri në perbajtje të lagështisë standarde.

Përzgjedhë mënyrat e ambalazhimit dhe të ruajtjes së kremës dhe gjalpit. Respektojë rregullat e sigurimit teknik dhe mbrojtjes

së mjedisit gjatë prodhimit dhe ambalazhimit të kremës dhe gjalpit.


KR Nxënësi duhet tё: Përzgjedhë veglat dhe pajisjet e punës për prodhimin

e djathit. Kryejë kontrollin teknik të stabilimenteve për

prodhimin e djathit. Bëjë pranimin e qumështit dhe standardizimin e

përmbajtjes së yndyrës në qumësht dhe pregatitjen e tijë për mpiksje.

Përzgjedhë majanë dhe aditivët si klorur kalciumi, fosfat kalciumi për rritjen e efektit të majasë gjatë mpiksjes.

Bëjë mpiksjen e qumështit dhe përpunimin e pastës së djathit duke përzgjedhur temperaturën e ngrohjes. Bëjë formimin dhe presimin e djathit në mvarshmëri

nga fortësia e përzgjedhur. Bëjë kriposjen e djathit duke përzgjedhur mënyrën e kriposjes – kriposje e thatë ose kriposje e njomë. Bëjë stazhionimin e djathit. Bëjë ambalazhimin dhe ruajtjen e djathit. Respektojë rregullat e sigurimit teknik dhe mbrojtjes

së mjedisit gjatë prodhimit dhe ambalazhimit të djathit.


Trajtimi i këtij moduli duhet të bëhet në industri të përpunimit të mishit-në vijën e prodhimit të sallameve,në industrinë e qumështit- në vijën e prodhimit të produkteve të aromatizuara dhe fermentuara,dhe në vijën e prodhimit të kremës dhe gjalpit, në vijën e prodhimit të djathit, depot e prodhimeve shtazore.

Mësuesi i praktikës duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e

170

mundur demonstrimet konkrete për operacionet themelore dhe teknikat e përgatitjes së prodhimeve shtazore për përpunim, mënyrat e konservimit dhe ruajtjes së prodhimeve shtazore.

Pjesa më e madhe e të mësuarit do të ketë në qendër nxënësin, por me referencë të mësuesit në ndonjë rast.

Veprimtaritë praktike do të kryhen duke bërë më parë demonstrimin nga mësuesi.

Rekomandohet që nxënësit të mbajnë shënime për udhëzimet që jepen nga mësuesi, si dhe të shfrytëzojnë manualet e përdorimit ose katalogë të pajisjeve që përdoren për përfitimin e prodhimeve shtazore

Nxënësi do të përvetësojë kompetencat përmes veprimtarive praktike.

Mësuesi i praktikës duhet të mbikëqyrë respektimin e rregullave të mbrojtjes në punë, të ruajtjes së mjedisit dhe të mirëmbajtjes së pajisjeve për përpunimin e lëndëve të para me prejardhje shtazore

Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të synohet vlerësimi i demonstrimit praktik të njohurive e të shprehive të punës.


Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, pajisjet dhe mjetet e mëposhtme: Therrtore, industri për përpunim të mishit,

qumështore,laborator miniprodhues dhe depo të prodhimeve shtazore.

Makina për grirjen e mishit,përzierjen e brumit,mbushjen e sallameve,pasterizimin e sallameve, makina për përpunimin e qumështit në produkte të aromatizuara, makina për prodhimin e kremës dhe gjalpit,makina për prodhimin e djathit.

Depo për ruajtjen e prodhimeve me prejardhje shtazore Komplet ambalazhe dhe pajime të nevojshme për paketim. Katalogë dhe udhëzime për përdorimin e makinave të

nevojshme për përfitimin e prodhimeve me prejardhje shtazore

Fletëraport për punë. Materiale studimore

171


“Kryerja e proceseve teknike me makina”


Numri i modulit 12

Qëllimi i modulit

Një modul që i aftëson nxënësit për të kryer punime të avullimit, destilimit rektifikimit të lëngjeve, adsorbimit duke përdorur adsorbens të ndryshëm ekstraktimit me tretësa të ndryshëm, kristalizimit.


6.4 K (64 orë)

Rezultatet e të mësuarit (RM)

RM 1 Nxënësi avullon, destilon, rektifikon lëngun Përmbajtja

172

dhe përmbajtja Përzgjedhja e llojit të lëngut që do të avullohet, destilohet, rektifikohet.

Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës. Kontrollimi i termometrav dhe manometrav në aperatin e

avullimit, destilimit, rektifikimit. Koncentrimi i lëngut deri në shkallë të përcaktuar. Percaktimi laboratorik i shkallës së koncentrimit. Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë

avullimit, destilimit, rektifikimit.

RM 2 Nxënësi bën adsorbimin-ndajthithjen me adsorbensa të ndryshem Përmbajtja Kontrollomi i aparaturës për adsorbim. Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës. Përzgjedhja e adsorbensit dhe percaktimi i masës -sasisë. Përzgjedhja e temperaturës së adsorbimit. Përzgjedhja e kohës së adsorbimit- kohës së kontaktit. Përcaktimi i efektit të adsorbentit. Freskimi i adsorbentit. Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë

adsorbimit.

RM 3 Nxënësi bën ekstraktimin e materialit të ngurtë me tretësa. Përmbajtja Kontrollimi i ekstraktorit. Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës. Përgatitja e materialit për ekstaktim. Përzgjedhja e tretësit për eksraktim. Përzgjedhja e temperaturës së ekstraktimit. Pëzgjedhja e kohës së ekstraktimit. Përcaktimi i efektit të ekstraktimit. Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë

procesit të ekstraktimit.

RM 4 Nxënësi bën kristalizimin e tretësirës.Përmbajtja Kontollimi i kristalizatorit. Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës. Përzgjedhja e temperaturës së formimit të kristaleve. Pëcaktimi i kohës së kristalizimit. Ndarja e kristaleve. Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë

procesit të kristalizimit.

173

Proçedurat e vlerësimit

Realizim i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqëshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit.Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:RM - Rezultatet e të mësuaritIV - Instrumentet e vlerësimit KR - Kriteret e realizimit

RM 1 IV Vëzhgimi i nxënësit me listë-kontrolli.

KR Nxënësi duhet të: përzgjedhë lëngun për avullim, destilim, rektifikim. përzgjedhë veglat dhe pajisjet e nevojshme të punës. kontrollojë me kujdes termometrat dhe manometrat

në avullues,destilator dhe rektifikator. Koncentrojë lëngun deri ne shkallë të përcaktuar,

rastin konkret e kemi avullimin e lagështis deri sa shurupi i sheqerit të koncentrohet në 60- 65 % të përmbajtjes së thatë.

kontrollojë koncentrimin e tretësirës- lëngut me metodën e perzgjedhur.

respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë avullimit, desilimit, rektifikimit.

RM 2 IV Vëzhgimi i nxënësit me listë kontrolli.

KR Nxënësi duhet të: Bëjë kontrollimin e aparaturës për adsorbim. Përzgjedhë veglat dhe pajisjet e nevojshme për punë. Përzgjedhë adsorbentin dhe përcakton sasin. Përzgjedhë temperaturën e adsorbimit. Përcaktojë kohën e adsorbimit- kohen e nevojshme të

kontaktit të adsorbentitit për të dhënë efektin optimal Pëcaktojë efektin e adsorbentit. Bënë freskimin e adsorbentit. Respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së

mjedisit gjatë procesit të adsorbimit.



Kontrollojë ekstraktorin. Pëzgjedhë veglat dhe pajisjet e nevojshme për

punë.

174

Përgatit materialin për ekstraktim. Bëjë përzgjedhjen e tretësit. Përcaktojë kohën e ekstraktimit dhe temperaturën. Përcaktojë shkallën e ekstraktimit. Respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes

së mjedisit gjatë punës në repartin e ekstrahimit.



Kontrollojë kristalizatorin. Përzgjedhë veglat dhe pajisjet e nevojshme për

punë. Përzgjedhë temperaturën e formimit të kristaleve. Pëcaktojë kohën e kristalizimit. Përcjellë temperaturën e ftohjes- formimit të

kristaleve. Bëjë ndarjen e kristaleve duke përzgjedhur

mënyrën e ndarjes. Respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes

së mjedisit gjatë procesit të kristalizimit.

Metodat e të mësuarit të rekomanduara

Trajtimi i këtij moduli duhet të bëhet në repartet prodhuese të industrisë ushqimore.

Gjatë trajtimit të modulit, mësuesi i praktikës duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur edhe demostrimet konkrete të proceseve të avullimit, destilimit, rektifikimit, adsorbimit, ekstaktimit si dhe kristalizimit.

Nxënësit duhet të praktikohen sa më shumë të jetë e mundur për kryerjen e veprimeve të avullimit, destilimit, rektifikimit, adsorbimit, ekstraktimit, kristalizimit.

Nxënësit duhet të angazhohen në vëzhgime dhe diskutime në lidhje me qështjet e ndryshme të punimeve në fjalë.

Mësuesi ipraktikës duhet të mbikqyrë respektimin e rregullave të mbrojtjes në punë,ruajtjes së mjedisit dhe mirëmbajtjes së veglave dhe pajisjeve të punës.

Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të synohet në demostrimin praktik të njohurive dhe koncepteve të fituara.


Për ta realizuar si duhet kët modul është e domosdoshme të sigurohen mjediset, makinat, veglat,pajisjet,instrumentet dhe materialet e mëposhtme.

Repart prodhimi të industrisë ushqimore ose laborator

175

miniprodhues. Vegla pune,instumente matëse,pajisje pune. Lëngje të ndryshme për ti parë ndryshimet praktike që

manifestohen gjat proceseve të avullimit, destilimit, rektifikimit, adsorbimit, ekstraktimit si dhe kristalizimit.

Katalogje, udhëzues, rregullore, standarde, etj. Vizatime të vijave teknologjike të prodhimit në të cilat janë

të pasqyruara proceset në fjalë. Materiale studimore.

Moduli praktikë i “Kontrolli i cilësisë dhe siguria e prodhimeve e prodhimeve me prejardhje bimore dhe shtazore”

PËRSHKRUESI I MODULIT PRAKTIKTitulli dhe kodi Kontrolli i cilësisë dhe siguria e prodhimeve me

prejardhje bimore dhe shtazore

Qëllimi i modulit

Qëllimi i këtij moduli praktikë është që të: tregojë qëllimin dhe rëndësinë e kontrollit të cilësisë dhe sigurisë

së prodhimeve me prejardhje bimore dhe shtazore. shpjegojë konceptet dhe parimet e cilësisë së prodhimeve me

prejardhje bimore dhe shtazore. përshkruajë kontrollin e prodhimeve me prejardhje bimore dhe

shtazore. Pësimi i ndryshimit të prodhimeve me prejardhje bimore dhe

shtazore përshkak të temperaturave. shpjegojë praktikat e mira të punës dhe programet paraprake; shpjegojë sistemin HACCP – Analiza e rrezikut të pikave kritike të

kontrollit.Kohëzgjatja e modulit

6.4 K (64 orë)

Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit

RM 1 Nxënësi fiton njohuri mbi qëllimin dhe rëndësinë e: kontrollit të cilësisë dhe sigurisë së prodhimeve të

prodhimeve me prejardhje bimore dhe shtazore. shpjegojë konceptet dhe parimet e cilësisë së prodhimeve

ushqimore me prejardhje bimore dhe shtazore.

176

- Përmbajtja: Konceptet dhe parimet e cilësisë së prodhimeve me

prejardhje bimore dhe shtazore. Kontrolli i cilësisë së prodhimeve me prejardhje bimore

dhe shtazore.-

Siguria e dhe ruajtja e prodhimeve me prejardhje bimore dhe shtazore.

-Etiketimi i prodhimeve prodhimeve me prejardhje bimore dhe shtazore.

Karakteristikat organo leptike të mjaltit. Pasterizimi dhe konservimi i prodhimeve me prejardhje

bimore dhe shtazore. -Infeksionet nga konsumi i prodhimeve me prejardhje

bimore dhe shtazore.

- Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.- Kriteret e vlerësimit:- Nxënësi duhet të:

shpjegojë parimet dhe konceptet e cilësisë të prodhimeve me prejardhje bimore dhe shtazore.

përshkruajë kontrollin e cilësisë së prodhimeve me prejardhje bimore dhe shtazore.

shpjegojë metodat dhe mënyrat sesi duhet të ruhen dhe sigurohen prodhimeve me prejardhje bimore dhe shtazore.

Shpjegojë sesi duhet të etiketohen prodhimeve me prejardhje bimore dhe shtazore.

Shpjegojë karakteristikat organo leptike e prodhimeve me prejardhje bimore dhe shtazore.

Shpjegojë pasterizimi dhe konservimi prodhimeve me prejardhje bimore dhe shtazore.

-shpjegojë infeksionet nga konsumi prodhimeve me prejardhje bimore dhe shtazore.

RM 2 Nxënësi fiton njohuri për përshkruajë kontrollin e

mjaltit; Llojet dhe përbërja e prodhimeve me prejardhje bimore

dhe shtazore. Mbetjet kimike dhe antibiotikët prodhimeve me prejardhje

bimore dhe shtazore.

177

- Përmbajtja:

- Analizat përshkruese- Përdorshmëria e analizave shqisore- Disavantazhet e analizave shqisore- Shqisat si instrumente matës- Teknikat e vlerësimit shqisor

- Teknikat e prodhimit- Përzgjedhja e territorit

Drejtimi i bletores dhe cilësia e prodhimeve me prejardhje bimore dhe shtazore.- Prodhimi i mjaltërave monoflorealë- Teknikat e përpunimit- Dekantimi - Ringrohja

Përcaktimi i lagështisë në prodhimeve me prejardhje bimore dhe shtazore.

Përcaktimi i përbërsëve në prodhimeve me prejardhje bimore dhe shtazore.- Parandalimi i fermentimit- Përgatitja e mjaltit të lëngshëm- Teknika të kristalizimit të drejtuar- Pompa dhe përzierësja

- Instrumentet e vlerësimit:Pyetje – përgjigje me gojë.

- Pyetje – përgjigje me shkrim.- Përcaktimi ni përbërësve në mënyrë praktike i

analizave - Kriteret e vlerësimit:- Nxënësi duhet të:- Shpjegojë ndërtimin e trupit të bimëve dhe shtazëve.

shpjegojë llojet e prodhimeve me prejardhje bimore dhe shtazore.

- Shpjegojë teknikat e përpunimit të mjaltit, fermentimit, kristalizimit.

- Të shpjegoj dhe përdor mjetet e punës

178

RM 3 Nxënësi fiton njohuri për Pësimi i ndryshimit të prodhimeve me prejardhje bimore dhe shtazore.- përshkak të temperaturave

Përmbajtja:

Defekte me origjinë nga prodhimeve me prejardhje bimore dhe shtazore.

- Substanca ndotëse- Nektar të padëshiruara- Aroma dhe shije të huaja- Lagështira e tepërt- Defekte që lidhen me fazat e përpunimit- Papastërtia dhe shkuma- Lagështira e tepërt dhe shijet e huaja- Trajtimet e tepruara termike

Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim.- Në mënyrë praktike- Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të: Shpjegojë defektet, substancat ndotëse prodhimeve me

prejardhje bimore dhe shtazore. të përshkruajë aromën, shijen, viskozitetin e prodhimeve

me prejardhje bimore dhe shtazore.- rritjen dhe zhvillimi i bletëve punëtore,- të jetë i aftë të shpjegojë mbi mikroklimën, lagështinë në fole. - të shpjegojë dëmet nga temperaturat e larta.

RM 4 Nxënësi fiton njohuri mbi sistemin HACCP, rëndësin, zbatimin, etj.

Përmbajtja:

- Defekte si pasojë e ambalazhimit praktikat e mira të punës.

179

Programet Paraprake (PP) si masa të përgjithshme kontrolli.

elementet specifike të kontrollit si PMK, PP;. Objektivat e sistemit HACCP.Parimet e konceptit HACCP.

Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:

- dijë të shpjegojë pasojat e mos ambalazhimit standard.- Të shpegojë praktikat e mira të punës në përpunimin e mjaltit.- Të shpjegojë për rëndësinë e programeve paraprake kontrollit.- Të shpjegojë për sistemin HACCAP dhe hapat e zabtimit të tijë.-

Udhëzime për zbatimin e modulit

- Trajtimi i këtij moduli duhet të bëhet në klasë mësimore, në laboratorin e bletarisë dhe në bletore.

- Pjesa më e madhe e këtij moduli do të kryhet në situata teorike me nxënësin.

- Nxënësi duhet të përgatitet nëpërmjet përdorimit të seancave teorike kombinuar me aplikime të shkurtra praktike që realizojnë kërkesat e modulit.

- Rekomandohet që nxënësit të mbajnë dhe shënime për udhëzimet që jepen nga mësuesi.

- Njëkohësisht, nxënësit duhet të shfrytëzojnë sa më shumë tabela me të dhëna për faktorët ekologjik, fotografi, skica të ndryshme, skema për mënyrat e vendosjes së parqeve të bletëve ne terren.

- Kontrolli i zbatimit të rregullave të sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit duhet të jetë shumë rigoroz.

- Mësuesi duhet që jo vetëm të japë informata, por të kultivojë te nxënësit edhe shprehitë në gjetjen, kërkimin e pavarur të burimeve të informatave nga ana e tyre.

- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të synohet në vlerësimin e zbatimit të njohurive në demonstrimet praktike.

Kushtet e Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të

180

e domosdoshme për realizimin e modulit

sigurohen mjediset, materialet dhe mjetet e mëposhtme:- Mjedis i përshtatshëm për shpjegim.- Katalogët dhe prospektet.- Fotografi dhe skema te anatomisë së bletës.- Skema të ciklit të bletës.- Skica të ndryshme të ndërtimit të zgjoit, elementeve të tij, të mënyrave të vendosjes së tyre në kullotë.- Fotografi të mjediseve të ndryshme ku vendosen pajisjet dhe mjetet tjera ndihmëse që i nevojiten bletarit.- Mjetet për kontrollin e zgjoit.- Mjetet për shartimin e larvave.- Fotografi për teknikën e shartimit.- Fotografi me lloje të dëmtuesve të bletës- Atllase bletarie.- Teknologji e nevojshme mësimore (TV, Kompjuter,

internet, LCD, Stereomikroskop).- Fletore pune. Fjalor terminologjik.

LITERATURA

1. Biologji - Enver Sherifi, Anatomia dhe Morfologjia e Bimëve, Prishtinë 2001;- Lekë Gjiknuri, Tefta Rexha, Biologjia e përgjithshme, Tiranë 1989;- Anatomia Krahasuese e Kordateve(përkthim në shqip);- Dervish Rozhaja, Fiziologjia Krahasuese, Prishtinë, 2002;- Aleko Miho, Lulëzim Shuka, Fiziologjia e bimëve, Tiranë 2003;- Fetah Halili, Fiziologjia e Përgjithshme, Prishtinë, 1997;- Qazim Pajazitaj, Sistematika e bimëve të larta-dispensë, Prishtinë 1998;- Murat Xhulaj, Lefter Kashta. Botanika(Sistematika e bimëve)-1-Kriptogamet, shblu,

Tiranë 2000;- Murat Xhulaj, Babi Ruci. Botanika(Sistematika e bimëve)-2-Fanerogamet, shblu, Tiranë

2000;- Niko Peja, Ekologjia, shblu, Tiranë,1999;- Esat Hoxha, Ekologjia e Bimëve, Prishtinë 2000;- Salillari, S. Hoxha, Gjenetika, Tiranë 2002;

181

- Dervish Rozhaja, Ndotja dhe Mbrojtja e Mjedisit Jetësor, Prishtinë, 1989;- Luan Memushi, Biologjia Humane, shblu, Tiranë 1999;- Eshref Saraçini Biologjia kl I për shkollen profesionale Prishtinë 1999.- Murraj,XH.: Zoologjia e përgjithshme. 1965.Tiranë.- Gjikinuri,L.: Praktikum i Zoologjisë së invertebrorve,Tiranë- Berisha, A.,Gecaj, A.,Pajazitaj, Q.:(2002):Biologjia KL. I gjimnaz. Libri.Shkollor. Prishtinë.- Rexhepaj, D., Saraqini, E., Abdullahu,K.: Biologji.kl. II gjimnaz. Libri .Shkollor . Prishtinë- Berisha, A., Hoxha,I., Abdullahu, K.(2001): Biologjia kl. III. Libri .Shkollor. Prishtinë. Dauti, E., Berisha, A., Bajraktari,I., Halili, F.(2001):.Biolologjia kl. IV. Libri .Shkollor . Prishtinë.- Rexhepi, F.:(1984): Botanika (morfologji, sistematikë, gjeobotanikë. Prishtinë.. Murati, M. (1985): Sistematika e bimëve të ulta. Prishtinë

2. Kmi me biokimi - M.Bacaj: Kimia kl I. Gjimnaz, Libri shkollor, Prishtinë.- M.Bacaj : Kimia organike kl. II. Gjimnaz, Prishtinë.- N.Daci, O. Leci:Kimia organike, Libri shkollor, Prishtinë.- Filipovic, I., Lipanovic, S., :Kimia organike. Libri Shkollor ,Prishtinë.- Troja, P., Bicaj, M.: Kurs i shkurter i kimis organike. Libri Shkollor . Prishtinë.- Rugova,M, Gjecbitriqi, T. Kursi i Kimis...- Dërmaku, S: Biokimia Prishtinë 1997- B.Nikoliç: Biokimia, Beograd (1980).- A.Lutkiç: Biokimia, Zagreb (1992).- Stryer, L: Biohemia, skolska knjiga, Zagreb, 1992

1.Për lëndet profesionale, vlejnë Materialet Mësimore të botuara nga DANIDA2. MaNUAL PëR PERPUNIMIN E Qumështit, botuar 1995, Ribotuar 2003

182

ministria e arsimit, shkencës dhe teknologjisë · web viewnxënësit duhet te inkurajohen që të...

Documents