mikrodenetleyiciler 02

ZMT SABANCI TEKNK VE ENDSTR MESLEK LSES MKRODENETLEYCLER LABORATUARI

25

MKRODENETLEYC TEMRNLER


26

TEMRN 01: MKRODENETLEYC PROGRAMLAMA KARTI YAPIMI

AMA: PIC16F877A mikrodenetleyici programlama kart hazrlamak. GR: Mikrodenetleyici programlama kartlar, bilgisayar ortamnda yazlan kodlardan retilen .hex uzantl dosyalar mikrodenetleyici ierisine gmmek iin kullanlr. PIC programlamak iin seri port, paralel port ve USB portu zerinden haberleebilen devreler bulunmaktadr. Gnmzde retilen anakartlarn birounda USB dnda port bulunmamaktadr. Ayrca dizst bilgisayarlarda seri port ve paralel port gibi birimler ounlukla bulunmamaktadr. Bu sebeple USB balant yoluyla programlama yapan devrelere ihtiya duyulur.

Microchip firmas kendi entegrelerini programlamak iin PICKIT ismini verdii

programlama cihazlarn retmitir. Yaplacak programlama kart MICROCHIP firmasnn rettii PICKIT2 programlaycnn klonlanm versiyonudur. MICROCHIP firmas bu programlaycya ait devre emalarn, programlayc kod dosyasn ve programla yazlmn cretsiz olarak paylamaktadr. Devre, USB zerinden enerjisini alp ICSP balants zerinde mikrodenetleyici programlayabilir. Harici beslemeye ihtiya duymaz.

Programlama kartnn zerinde programlama amacyla kullanlan ICSP balant noktas

bulunmaktadr. ICSP (In Circuit System Programmer) devre zerinde sistem programlama anlamna gelir. PIC mikrodenetleyicisinde programlama esnasnda 5 pin kullanlr. PIC16FXXX ve PIC18FXXX serisi 40 pinli mikrodenetleyicilerde bu pinler RB6 (CLK veya PGC), RB7(DATA veya PGD), VDD, VSS, MCLR (VPP) pinleridir. Bu pinler ile mikrodenetleyici entegresi, devre zerinden sklmeksizin programlama ilemi yaplabilir.

ekil 1. ICSP balant yaps Programlama kart zerinde orijinal PICKIT2 de olduu gibi ZIF soket bulunmamaktadr. Gerektiinde aadaki ekilde olduu gibi yardmc bir modl kullanlarak yalnz bana mikrodenetleyici programlama ilemi yaplabilir.

ekil 2. PIC Programlayc iin 40/28 pin entegre programlama iin yardmc modl


27


ekil 3. PIC Programlayc iin harici entegre balant modl

Entegreyi devre zerinden skmeden yerinde programlayabilmek iin Deneme Kart zerinde yaplan balant rnek olarak kullanlabilir. MALZEME LSTES:

Sra No Malzeme Ad zellii Adet 1 Epoxi Bakr Pertinaks 4 x 7,5 cm 1 2 PIC18F2550 Mikrodenetleyici 1 3 28pin Entegre Soketi 1 4 LED 3mm Krmz-Sar 2 5 Buton 2 ayak dar mini (trnak tipi) 1 6 Diren 33 ohm 3 7 Diren 100 ohm 1 8 Diren 470 ohm 2 9 Diren 1 Kohm 1

10 Diren 2,7 Kohm 1 11 Diren 4,7 Kohm 2 12 Diren 10 Kohm 3 13 Diren 100 Kohm 1 14 Diyot 1N5819 1 15 Bobin 680uH (Diren tipli) 2 16 Kondansatr 22 pF 2 17 Kondansatr 100 nF 2 18 Kondansatr 10 uF 25V 1 19 Kondansatr 47 uF 25V 2 20 Transistr BC548 3 21 Transistr BC557 1 22 Kristal 20 Mhz 1 23 USB Soket Kare Tip PCB Montaj 1


28


DEVRE EMASI

ekil 4. PICKIT2 programlama kart devre emas


29


BASKI DEVRE EMASI

ekil 5. Bask devre emas

ekil 6. Bask devre emas malzeme yerleim plan

ekil 7. Bask devre emas bakr yol plan

ekil 8. Programlama kart tamamlanm grnm


30


SORULAR 1. Diyotun salamlk kontrol nasl yaplr? 2. Transistrn salamlk kontrol nasl yaplr? 3. Bilgisayarlarda kullanlan haberleme portlar nelerdir? 4. ICSP nedir? 5. PIC programlamada entegre ierisine yklenen dosyann uzants nedir? 6. Mikrodenetleyici seim kriterleri nelerdir? Ad: Deerlendirme Toplam Not

Soyad: Teknoloji %30 lem Basamaklar

%30 Alkanl %30 Sre %10 Rakam ile Yaz ile

Snf:

No: Atlye retmenleri:


31

PROGRAMLAMA KARTI MONTAJ KILAVUZU

PROGRAMLAMA KARTININ MONTAJ AAMALARI Deneme kart uzun mrl olmas iin lehimleme almasna gemeden nce lehim telinizin kalitesinden ve lehim makinenizin salamlndan emin olunuz. 1. DRENLERN BALANTISI Devre zerinde 3 adet 33R, 1 adet 100R, 2 adet 470R, 1 adet 1K, 1 adet 2K7, 2 adet 4K7, 3 adet 10K ve 1 adet 100K olmak zere 14 adet diren bulunmaktadr. Lehimleme almasna bu elemanlar ile balanr. 2. DYOTLARIN BALANTISI Devre zerinde 2 adet 1N5819 diyot bulunmaktadr. Diyotlarn balants yaplrken ynne dikkat edilmelidir.

ekil 9. Kristal diyot sembol ve d grnm

Bu diyotlardan ICSP soketine yakn olan D4 diyotunun yerine atlama kablosu lehimlenebilir. PIC programlayc ICSP pinleri zerinden mikrodenetleyicinin bal olduu devreye besleme gerilimi (VDD) gnderir. Programlama kartna bal bir deneme kartnz varsa, deneme kartnz bu besleme gerilimi ile altrabilirsiniz. Fakat deneme kartna gerilim olarak yaklak 4,3V gider. Bu gerilim programlama iin yeterlidir. Fakat LCD gibi elemanlar iin 4,3V kontrast ayarn, besleme gerilimi 5V olmas durumundan farkl bir ayarda yaplmasn gerektirir. 3. ENTEGRE SOKETNN BALANTISI Entegrelerde 1 numaral ayan yerini belli olmas iin bir kenarnda iaret bulunmaktadr. DIP klf yapsna sahip entegrelerde ukurun solundaki ilk pin 1 numaral pindir.

ekil 10. Entegre soketi (28pin) yerleimi

Entegre soketini lehimlerken ynnn doru olmasna dikkat ediniz. Aksi takdirde entegreyi sokete yerletirirken ynn kartrabilirsiniz. Bu da entegrenin zarar grmesine sebep olabilir. Entegre soketinin plaket yzeyine tam oturmasn salamak iin ncelikle iki apraz kesinden birer lehimleme yapnz. Gerekirse lehimleri geveterek iyice oturmasn salaynz. Sonra geriye kalan pinleri lehimleyiniz.


32


4. BOBNN BALANTISI Devre zerinde 1 adet 680uH bobin bulunmaktadr. Bu bobin diren tipli olduundan dirence olduka benzerdir. Bobinler akm tama kapasitelerine gre snflandrlr. Kondansatr tipli bobinlerin akm tama kapasiteleri daha yksektir. Her iki tipte bobin de kullanlabilir. 150mA 680uH diren tipli bobin kullanlmas tavsiye edilir. 5. KRSTAL ELEMANI VE OSLATR FLTRE KONDANSATRLERNN BALANTISI Kart zerinde entegre soketinin hemen zerinde yer alan kristali lehimleyiniz. Daha sonra kristal elemannn hemen yannda bulunan 2 adet 22pFlk mercimek kondansatrleri lehimleyiniz. 6. LEDLERN BALANTISI Devre zerinde 2 adet led bulunmaktadr. Bunlardan D1 ledi devrede enerji olup olmadn grmek iindir. Krmz veya yeil renkte led tavsiye edilir. D2 ledi programlaycnn megul olduunu gsterir. Led balants yaplrken ynne dikkat edilmelidir. Ledin ynn belirlemede 3 yntem vardr. En sk kullanlan yntemde Ledin uzun baca ANOT ucunu gsterir. Dier yntem Ledin bal zerinde dz (kesik) tarafta yer alan ayak KATOT ucunu gsterir. Bir dier yntemde ise Ledin bal iin kalan metal ksmlardan kk olan ANOT ucunu gster. Bu yntemler baz ledlerde farkllk gsterebilmektedir. Bu sebeple en doru zm bulmak iin l aleti kullanlmaldr.

ekil 11. LED diyot sembol ve d grnm

7. TRANSSTRLERN BALANTISI Devre zerinde 3 adet NPN (Q1, Q3, Q4) tr ve 1 adet PNP (Q2) tr olmak zere 4 adet transistr bulunmaktadr. Klf yapsna dikkat ederek yerletiriniz. Plaket yzeyine sfr olacak ekilde yerletirilmesine gerek yoktur. 8. KONDANSATRLERN BALANTISI Devre zerinde toplam 7 adet kondansatr vardr. Bunlardan 2 tanesi osilatr filtre eleman olarak daha nce lehimlenmiti. Geri kalan 5 kondansatrn 3 tanesi kutuplu, 2 tanesi kutupsuzdur. Kutuplu kondansatrlerin balantsnda ynnde dikkat edilmelidir. 9. ICSP SOKETNN BALANTISI Kart zerinde ICSP(devre zerinde entegre programlama) kullanm iin 5 pinli erkek konnektr balants bulunur. 10. BUTONUN BALANTISI Devre zerinde 1 adet buton bulunmaktadr. Butonun plaket zerine tam oturmasn salamak iin kenarlarndan biraz serte bastrnz.


33


11. USB SOKETNN BALANTISI USB soketi kenarlarnda bulunan ayaklarn montaj ncesinde kargaburun araclyla dzletiriniz. Daha sonra kartn zerine ncelikle USB pinleri oturacak ekilde yerletiriniz. USB soketin yerleimi iin plaketin alt yzeyini eviriniz, soketin kenarnda kalan ayaklarn dibinden biraz serte bastrarak tam oturmasn salaynz. Soketin oturmasn saladktan sonra soket kenarnda bulunan ayaklar pcb yzeyine doru katlayarak lehimleyiniz. 12. KART YKSELTME AYAKLARININ BALANTISI Kartn 4 kesinde M3 vida delii bulunmaktadr. Kartn zeminden yksek olarak kullanlmas istendiinde ykseltme paras balanabilir.


34

TEMRN 02: MKRODENETLEYC DENEME KARTI YAPIMI

AMA: PIC16F877A mikrodenetleyici deneme kart hazrlamak. GR: Mikrodenetleyici deneme kart 16F877A vb 40pinli PIC16FXXX ve PIC18FXXX serisi mikrodenetleyicilerle programlama almalarnda kullanlmak zere tasarlanmtr. Entegrelerin programlanmas ICSP konnektr zerinden yaplabilmektedir. Deneme kart harici olarak 9-15V gerilimle alabildii gibi ICSP programlayc zerinden ald enerji ile de alabilmektedir.

Deneme kart zerinde PortB, PortC, PortD pinlerine bal 8li dip(sra) anahtar ve 8li LED grubu bulunmaktadr. Entegre soketinin hemen yannda portlarn farkl almalarda kullanm iin erkek ve dii giri/k pin konnektrleri bulunmaktadr. Deneme kart zerinde iki adet 7 segment gsterge ve karakter tabanl LCD balant soketi bulunmaktadr. Yine devre zerinde reset butonu, kesme butonu ve genel amal kullanlmak zere drt adet buton bulunmaktadr. PortA pinlerinde bulunan analog zelliklerden faydalanmak iin RA0 ve RA1 pinlerine bal pcb klemens bulunmaktadr. MALZEME LSTES

Sra No Malzeme Ad zellii Adet

1 Epoxi Bakr Pertinaks 10x15 cm 1 2 PIC16F877A Mikrodenetleyici 1 3 40pin Entegre Soketi 1 4 LED 3mm Krmz 1 5 LED 5mm 8 6 7 Segment Display Ortak Katot 2 7 Bar Display 10'lu 2 8 Buton 4 ayak mini 6 9 Dipswitch 4l 1

10 Dipswitch 8li 4 11 Diren 220 ohm 8 12 Diren 1 kohm 6 13 Diren 4,7 kohm 2 14 Diren 470 ohm 1 15 Sra Diren 4R 5pin 1kohm 1 16 Sra Diren 8R 9pin 330ohm 3 17 Trimpot 10K 1 18 Kondansatr 22 pF 2 19 Kondansatr 100 nF 3 20 Kondansatr 1000 uF 16V 1 21 Diyot 1N4007 1 22 Transistr BC337 2 23 7805 Pozitif Gerilim Reglatr 1 24 Kristal 4 Mhz 1 25 PCB Klemens Gemeli 2li 1 26 PCB Klemens Gemeli 3l 2 27 OnOff Anahtar PCB Montaj 1 28 Tek Sra Konnektr 40pin Dii 2 29 Tek Sra Konnektr 40pin Erkek 3


35


DEVRE EMASI:

ekil 12. Mikrodenetleyici deneme kart devre emas


36


BASKI DEVRE EMASI

ekil 13. Mikrodenetleyici deneme kart bask devre emas

ekil 14. Bask devre emas malzeme yerleim plan


37


ekil 15. Bask devre emas bak yol plan

ekil 16. Mikrodenetleyici deneme kart tamamlanm grnm


38


SORULAR 1. Sra diren ayaklar nasl belirlenir? 2. 7 Segment gstergenin i yaps nasldr? 3. 7805 elemannn grevi nedir? 4. Pull-up ve pull down nedir? Balant eklini iziniz. 5. Kristal osilatr ne ie yarar? 6. 16F877 entegresi zellikleri nelerdir? Ad: Deerlendirme Toplam Not



Snf:



39

DENEME KARTININ MONTAJ KILAVUZU

DENEME KARTININ MONTAJ AAMALARI Deneme kart uzun mrl olmas iin lehimleme almasna gemeden nce lehim telinizin kalitesinden ve lehim makinenizin salamlndan emin olunuz. 1. ATLAMA KABLOLARININ BALANTISI Bask devre kartlarnn lehimlenmesine her zaman yzeye en yakn elemanlarn montajnn yaplmas ile balanmaldr. Bu sebeple lehimlemeye atlama balantlarnn yaplmas ile balaynz. Kart zerinde aadaki ekilde verildii gibi 13 adet atlama balants bulunmaktadr.

ekil 17. Atlama kablolarnn montaj 2. DRENLERN BALANTISI Lehimleme ilemine yzeye yakn dier malzemeler olan direnler ile devam edilmelidir. Devre zerinde 8 adet 220R, 6 adet 0,25W 4K7, 1 adet 0,25W 470R, 2 adet 0,25W 1K olmak zere toplam 17 adet diren bulunmaktadr. 3. DYOT BALANTISI DC Besleme geriliminin ters balanmas durumunda koruma amacyla devre zerinde 1 adet 1N4001 diyot bulunmaktadr. Diyotun balants yaplrken ynne dikkat edilmelidir.



40


4. ENTEGRE FLTRE KONDANSATRLERNN BALANMASI Mikrodenetleyici besleme balantlarnn hemen yaknna 2 adet 100nF kondansatr balanmtr. Bu kondansatrler entegre soketinin ierisinde yer alr. Filtre kondansatrleri entegrenin altnda kalaca iin soket ierisinde lehimlerken kondansatr ayaklarn 90 derece katlayp yere yatk olarak lehimleyiniz. 5. ENTEGRE SOKETNN LEHMLENMES Entegrelerde 1 numaral ayan yerini belli olmas iin bir kenarnda iaret bulunmaktadr. DIP klf yapsna sahip entegrelerde ukurun solundaki ilk pin 1 numaral pindir.

ekil 19. Entegre soketi (40pin) yerleimi

Entegre soketini lehimlerken ynnn doru olmasna dikkat ediniz. Aksi takdirde entegreyi sokete yerletirirken ynn kartrabilirsiniz. Bu da entegrenizin zarar grmesine sebep olabilir. Entegre soketinin plaket yzeyine tam oturmasn salamak iin ncelikle iki apraz kesinden birer lehimleme yapnz. Gerekirse lehimleri geveterek iyice oturmasn salaynz. Sonra geriye kalan pinleri lehimleyiniz. 6. KRSTAL ELEMANI ve OSLATR FLTRE KONDANSATRLERNN BALANTISI Kart zerinde entegre soketinin hemen altnda kalan kristali lehimleyiniz. Daha sonra entegre soketi ierisinde kalan 2 adet 22pFlk mercimek kondansatrleri lehimleyiniz. 7. LEDLERN BALANTISI Devre zerinde 1 adet g gsterge ledi ve 8 adet mikrodenetleyici portuna bal led bulunmaktadr. Led balants yaplrken ynne dikkat edilmelidir. Ledin ynn belirlemede 3 yntem vardr. En sk kullanlan yntemde Ledin uzun baca ANOT ucunu gsterir. Dier yntem Ledin bal zerinde dz (kesik) tarafta yer alan ayak KATOT ucunu gsterir. Bir dier yntemde ise Ledin bal iin kalan metal ksmlardan kk olan ANOT ucunu gster. Bu yntemler baz ledlerde farkllk gsterebilmektedir. Bu sebeple en doru zm bulmak iin l aleti kullanlmaldr.


41



G gsterge ledi devrede enerji olup olmadn gstermek amacyla kullanlmtr. 8. SIRA DRENLERN BALANTISI ok sayda direncin tek bir paket altna alnmasyla elde edilen diren trdr. Bu nedenle entegre diren veya sra diren olarak adlandrlr. Bu tr direnlerin en nemli zellii tm direnlerin ayn deere sahip olmasdr. Paket ierisinde iki trl balant olabilir.

ekil 20. Sra diren i yaplar ve d grnm Birinci balant ynteminde tm direnler birer ayaklarndan ortak baldr. Dier ayaklar serbesttir. Paket ierisindeki diren says 4, 5, 6, 7, 8, 9 olabilir. kinci balant ynteminde direnler ekilde verildii gibi yan yana dizili haldedir. Deneme kart zerinde adet 8R+1 pin 330ohm (470ohm da balanabilir.) ve bir adet 4R+1 pin 1Kohm sra diren bulunmaktadr. Bu sra direnler ortak uca sahip sra direnler olmaldr. Ortak u 1 numaral ayaktr. Tm sra direnlerin 1 numaral aya kartn GND hattna baldr. Sra direnci elimize aldmzda yannn okunduu tarafta zerinde NOKTA bulunan pin 1 numaral pindir. Balantda buna dikkat edilmelidir. adet 8R sra diren mikrodenetleyicinin PortB, PortC, PortD pinlerine bal led ve gstergeler iin akm snrlayc direntir. Bu sra direnlerin doru balants iin st kenarda (PortB ve PortD) kalan sra direnler kartn dna bakacaktr. Aada kalan PORTCye bal olan diren 8R direncin yazs entegre tarafna bakmaldr. Son olarak 4R 1Kohm sra diren PortBye bal 4l dipswitch iin Pull-Down amacyla kullanlr. Bu direncin zerindeki yaz da plaketin kenarna bakmaldr. Bu sra dirence bitiik olarak (direncin alt ksmnda) 2 sra 4l erkek konnektr bulunur. PortB zerinde RB deiim kesmesi kullanlabilmesi iin planlanmtr.


42


9. DIPSWITCH (SIRA ANAHTAR) BALANTILARI Dipswitch zerinde lehimleme yaparken nce iki apraz keden lehim yapnz. Dipswitch in plaket yzeyine oturmasn salamak iin gerekirse lehimleri biraz geveterek iyice yerlemesini salaycnz. Daha sonra geriye kalan pinleri lehimleyiniz. Devre zerinde 4 adet 8li, 1 adet 4l dipswitch bulunmaktadr. Bunlardan 3 tanesi PORTB, PORTC, ve PORTDye bal led ve gstergelerin almasn salar. PORTA ve PORTEye ortak bal 8li dipswitch aadaki ekilde grld gibi 3 kullanm amac vardr.

ekil 21. PortA-E sra anahtar plan

a) RA0, ve RA1 analog pinlerinin klemens ile balantsn salar b) Kartn sa alt ksmnda yer alan 4 adet butonun PORTA nin pinleri ile balantsn salar. c) 7segment gstergelerin altnda yer alan iki adet transistrn beyz ularnn RE0 ve RE1 pinleri ile balantsn salar. Son olarak kartn sol st tarafnda yer alan 4l dipswitch RB deiim kesmesi kullanm iin planlanmtr. 4R sra diren ile birlikte kullanlr. Sra direncin hemen altnda bitiik olarak 2 adet 4l erkek konnektr bulunur. Bu dipswitch zerinde yer alan anahtarlar kullanlmak istendiinde erkek konnektrler zerine jumper balanmaldr. NOT: RB7 ve RB6 programlama pinleri olduu iin bu pinler dipswitch zerinden aktif edilirse (bu pinlere 5V gerilim geldiinde) programlama yaplamayacaktr. Bu durum entegreye veya programlaycya zarar vermez. Anahtar kapal konumundayken programlama yaplmasnda bir sorun olumaz. 10. BAR GSTERGELERN BALANTISI Bar gstergeler zerinde aada grld gibi 10 adet Led bulunur. balants yaplrken ynne dikkat edilmelidir. Mikrodenetleyici tarafnda kalan ayaklar Ledlerin anot ucu olmaldr. Yanl balant yaplmamas iin l aleti ile ncelikle anot ucunu belirleyiniz. Ynnn doru olduuna emin olduktan sonra lehimlenmesine zen gsteriniz.


43


ekil 22. Bar gsterge i yaps ve d grnm

Mikrodenetleyici portlar 8bitten olutuu iin bar gstergenin en d iki kenarda yer alan birer Ledi botadr. Bu ledlerin zerini siyah kalemle boyamanz tavsiye edilir. Gstergelerin plaket yzeyine tam oturmasn salamak iin ncelikle iki apraz kesinden birer lehimleme yapnz. Gerekirse lehimleri geveterek iyice oturmasn salaynz. Sonra geriye kalan pinleri lehimleyiniz. 11. 7 SEGMENT GSTERGELERN BALANTISI Deneme kart zerinde 2 adet Ortak Katot 7Segment gsterge bulunur. Bu gstergelerin data pinleri deneme kart emas incelendiinde grlecei zere ortak baldr.

ekil 23. 7 segment gsterge d grnm, pin balants ve iyaps

7Segment gstergeleri plaket zerine lehimlerken st ksmda yer alan COM ucunu balant delii bulunmamaktadr. Bu pin bota braklacaktr. Bu sebeple lehimlemeden nce 7Segment gstergenin bu pinini darya doru katlaynz. Gstergelerin plaket yzeyine tam oturmasn salamak iin ncelikle iki apraz kesinden birer lehimleme yapnz. Gerekirse lehimleri geveterek iyice oturmasn salaynz. Sonra geriye kalan pinleri lehimleyiniz. 12. TRANSSTRLERN BALANTISI Devre zerinde 2 adet transistr bulunmaktadr. Klf yapsna dikkat ederek yerletiriniz. Plaket yzeyine sfr olacak ekilde yerletirilmesine gerek yoktur. 7Segment gstergelerin yzeyini gemeyecek ekilde lehimleme yapmanz tavsiye edilir.


44


13. BUTONLARIN BALANTISI Devre zerinde 2 adet kartn sol ksmnda, 4 adet ise kartn sa alt ksmnda olmak zere 6 adet buton bulunmaktadr. Bunlardan 1 tanesi mikrodenetleyici RESET butonudur. 1 tanesi RB0 pinine bal olup kesme butonu olarak kullanm planlanmtr. Sa alt ksmda kalan 4 tane buton genel amal butonlardr. Butonlarn plaket zerine tam oturmasn salamak iin kenarlarndan biraz serte bastrnz. 14. KLEMENSLERN BALANTISI Devre zerinde 2 adet 3l gemeli ve 1 adet 2li gemeli PCB klemens bulunmaktadr. Gemeli yerine vidal tip PCB klemens de kullanlabilir. 2li klemens devrenin besleme balants iindir. 3l klemenslerde 1 adet VCC, 1 adet analog, 1 adet GND pinleri yer almaktadr. Dardan bir potansiyometre kolaylkla balanabilir. LM35 analog scaklk sensr dorudan klemensle balants salanabilir. 15. TRMPOT ELEMANININ BALANTISI Devre zerinde karakter tabanl LCDnin kontrastn salamak iin 10K deerinde yatk tipte trimpot bulunmaktadr. 16. ERKEK D SIRA KONNEKTRLER (HEADERS) BALANTILARI Kart zerinde ICSP, VCC, GND ve mikrodenetleyicinin tm giri-k pinleri iin erkek konnektr bulunmaktadr. Entegre kenarnda yer alana erkek ve dii konnektrler deneme kart ile harici devre elemanlarnn balantsn kolaylkla salayabilmek iindir. 17. AMA KAPAMA (ON/OFF) ANAHTARI BALANTISI Harici besleme kullanlmas durumunda devreye enerjinin verilmesini/kesilmesini salayan iki konumlu anahtardr. ICSP zerinden besleme alndnda devre ddr. 18. REGLATR ELEMANININ BALANTISI Devre zerinde giri beslemesinden ald gerilimi 5Va drmek amacyla 1 adet 7805 reglatr entegresi bulunmaktadr. Bu entegrenin balants yaplrken ynne dikkat edilmelidir. Soutucu bulunan ksm darya bakmaldr. 19. REGLATR FLTRE KONDANSATR BALANTISI Devre zerinde regle entegresinin hemen yannda 1 adet 1000uF, 1 adet 100nF filtre kondansatrleri yer alr. 1000uF kutuplu kondansatr ynne dikkat edilerek lehimlenmelidir. 20. KART YKSELTME PARALARININ BALANTISI Kartn 4 kesinde M3 vida delii bulunmaktadr. Kartn zeminden yksek olarak kullanlmas istendiinde ykseltme paras balanabilir.


45

TEMRN 03: MKRODENETLEYC PNNE BALI LEDN YANMASI SALAMA

AMA: Mikrodenetleyici pinlerine veri gnderme komutlarnn renmek. GR: PIC16F877A Mikrodenetleyicisinde 5 adet port bulunmaktadr. Bu portlar; PORTA 6 adet pin, PORTB 8 adet pin, PORTC 8 adet pin, PORTD 8 adet pin, PORTE ise 3 adet pinden olumaktadr. Bu pinlerin kontrol iin iki adet kaydedici vardr. PORTx : Portlara yazlan veya portlardan alnan verilerin sakland kaydedicidir.

o 1: Pin k Lojik 1 o 0: Pin k Lojik 0

TRISx: Portun giri olarak m yoksa k olarak m kullanldn gsteren kaydedicidir. o 1: Pin giri olarak kullanlacak o 0: Pin k olarak kullanlacak Bit Tabanl Komutlar output_float(pin_name); // Belirtilen pini giri olarak kullanlacan ayarlar. output_drive(pin_name); // Belirtilen pini k olarak kullanlacan ayarlar. input_state(pin_name); // lgili pinin giri mi yoksa k m olarak kullanldn gsterir. deer = input(pin_name); // Portta ilgili pinin durumu okur. output_high(pin_name); // Belirtilen pini Lojik 1 yapmak iin kullanlr. output_low(pin_name); // Belirtilen pini Lojik 0 yapmak iin kullanlr. output_bit(pin_name, deer); // Belirtilen pini Lojik 1 veya Lojik 0 yapmak iin kullanlr. output_toggle(pin_name); // Belirtilen pini terslemek (Lojik DEL ilemi) iin kullanlr.

Uygulamada PORTDnin 0.pinine bal LEDin yanmas salanacaktr. Mikrodenetleyicinin

dier pinlerine mdahale edilmeyecektir. lk olarak ilgili pin k olarak kullanlmak zere ayarlanr. Daha sonra bit tabanl k komutlarndan faydalanarak LEDin yanmas salanr. DEVRE EMASI


46

TEMRN 03: MKRODENETLEYC PNNE BALI LEDN YANMASI SALAMA

UYGULAMA KODLARI SORULAR 1. Tris kaydedicilerinin grevi nedir? 2. Verilen uygulamann output_bit komutuyla yaplmasn salayan program yaznz. 3. Mikrodenetleyicinin pinine bal ledin snmesini salayan program yaznz. Ad: Deerlendirme Toplam Not



Snf:


#include "16F877A.h"

#fuses XT

void main(void)

{

output_drive(PIN_D0);

output_high(PIN_D0);

}


47

TEMRN 04: MKRODENETLEYC PNNE BALI BUTONU OKUMA

AMA: Mikrodenetleyici pininden veri okunmasn salamak. GR: Mikrodenetleyici pinlerinin giri olarak kullanlmas iin ilgili tris kaydedicisi Lojik 1 yaplmaldr. Buton, sensr vb. giri elemanlarndan veri okuma ilemi sistemde enerj olduu srece srekli yaplmaldr. Program hafzadan komutlar srayla ilenir. Tekrar edilmezse yalnzca okunma esnasndaki duruma gre gerekli ilemler yaplr. Okuma ileminden sonra butona baslmas durumunda sistem tarafndan tekrar okunmad iin alglanamaz. Sonsuz dng ilemi u ekilde yaplr:

while(1) { . }

Butondan alnan bilgi bir bitlik bilgidir. Butondan alnan deer ya Lojik 1 ya da Lojik 0 olacaktr. Bu bilginin bir LEDe aktarlmas iin temelde 2 yntem kullanlabilir.

1. Dorudan bit aktarma komutu kullanmak output_bit(LED_pini, input(buton_pini));

2. Alnan bilgini sorgulayarak ilgili pine k vermek if(input(buton_pini) == 1)

output_high(LED_pini); else

output_high(LED_pini); Devre emas incelendiinde butona baslmamas durumunda PIN_B0 deeri Lojik 0 olacaktr. Butona baslmas ile PIN_B0 deeri Lojik 1 olacaktr. Buradaki buton balant yapsna pull-down balant denir. Alnan bilgini sorgulanmas ileminde komut ierisindeki == 1 ifadesi butondan gelen bilginin Lojik 1 olmas durumunda anlam vermektedir. Sorgulama ilemindeki else ifadesi ise istenilen eitliin ( == 1 ) salanmamas durumunda yaplmas gereken ilemi iaret eder. DEVRE EMASI


48

TEMRN 04: MKRODENETLEYC PNNE BALI BUTONU OKUMA

UYGULAMA KODLARI 1.YOL 2.YOL SORULAR 1. Pull-up balant yaps nasl yaplr? 2. Butonun pull-up balants durumunda uygulamann ayn ekilde almasn salayan komut grubunu yaznz. 3. Butonun devre emasndaki gibi pull-down balants halinde, butona baslmas durumunda lambann snmesini, baslmamas durumunda lambann yanmasn salayan komut grubunu yaznz. Ad: Deerlendirme Toplam Not



Snf:



#fuses XT

void main(void)

{

output_float(PIN_B0);


while(1)

{

output_bit(PIN_D0, input(PIN_B0));

}

}


#fuses XT

void main(void)

{

output_float(PIN_B0);


while(1)

{

if(input(PIN_B0) == 1)


else


}

}


49

TEMRN 05: MKRODENETLEYC PNNE BALI LEDN YANIP SNMESN SALAMA

AMA: Mikrodenetleyici pinine bal Ledin 500ms aralklarla yanp snmesini salamak. GR: Mikrodenetleyici pinine bal Ledin yanp snmesi iin ilgili pine zaman aralklar ile Lojik1 ve Lojik 0uygulanmas gerekir. Bunu yapabilmek iin tersleme(toggle) komutu kullanlabilir.

Mikrodenetleyici osilatr olarak 4Mhz kristal kullanlmas durumunda bir komutun ilenmesi iin geen sre 1 mikrosaniyedir. Yakma ve sndrme komutlarnn sra ile altalta yazlmas durumunda komutlar ok hzl ilenecei iin lambann yanp sndn gzle gremeyiz. Bu durumda lambann yanmas ve snmesi arasnda bir gecikme sresi konulmaldr.

Gecikme komutlarnn kullanlabilmesi iin tanmlama blou ierisinde #use delay(clock=4M) komutu kullanlmaldr. Gecikme srelerinin ayarlanmasnda 4MHzlik kristal osilatr hzna gre ayarlanmas anlamna gelir. Devrede farkl deerde bir osilatr varsa, bu deer komut use satr ierisinde belirtilmelidir.

Milisaniye sresi kadar gecikme salamak iin delay_ms(sure), mikrosaniye sresi

kadar gecikme salamak iin delay_us(sure) komutu kullanlr. DEVRE EMASI


50

TEMRN 05: MKRODENETLEYC PNNE BALI LEDN YANIP SNMESN SALAMA

UYGULAMA KODLARI SORULAR 1. output_bit komutunu kullanarak uygulamann ayn ekilde almasn salayan komut grubunu yaznz. 2. output_high ve output_low komutlarn kullanarak uygulamann ayn ekilde almasn salayan komut grubunu yaznz. 3. Devreye enerji verildiinde RD7 pinine bal Ledi yakan, RD0 pinine bal Ledi sndren, 500ms sonra RD7 pinine bal Ledi sndren, RD0 pinine bal Ledi yakan, 500ms sonra balang durumuna geri dnen ve bunu sonsuz dngde tekrar etmesini salayan komut grubunu yaznz. Ad: Deerlendirme Toplam Not



Snf:



#fuses XT

#use delay(clock=4M)

void main(void)

{


while(1)

{

output_toggle(PIN_D0);

delay_ms(500);

}

}


51

TEMRN 06: MKRODENETLEYC PORTUNA BALI LEDLERE BLG GNDERME

AMA: Mikrodenetleyicinin bir portuna bal olan 8 adet Lede bilgi gndermek. GR: Mikrodenetleyicinin bir portuna veri gndermek iin output_x(veri) komutu kullanlr. Ledlere tek tek bit tabanl komutlarla veri gnderilebilecei gibi hepsine birden tek komutla da eriilebilir. Bu komut sonucu portun 8 biti de etkilenir. Mikrodenetleyici portunun k olarak kullanlmasndan nce tris komutlar ile portun k olarak kullanlaca belirtilmelidir.

Yukardaki resimde verildii zere bir porttaki pinlerin bir ksm giri, bir ksm k olarak kullanlabilecei gibi tamam k veya tamam giri olarak da kullanlabilir. Bu resme gre set_tris_x(0b00110101) komutu kullanlmaldr.

0b00110101 ifadesi binary say sisteminde yazlm 00110101 anlamna gelir. Bu

ifade istenirse onaltlk say sistemi ile 0x35 veya onluk say sistemi ile 53 olarak yazlabilir. Hangi say sistemine gre yazlrsa yazlsn ayn ilem gerekleir. Tercih programcya baldr.

set_tris_d(0b00110101) = set_tris_d(0x35) = set_tris_d(53) Portun 8 pinin k olarak kullanlmas iin set_tris_x(0x00) komutu kullanlmaldr.


52

TEMRN 06: MKRODENETLEYC PORTUNA BALI LEDLERE BLG GNDERME

DEVRE EMASI

UYGULAMA KODLARI SORULAR 1. Uygulama kodlar sonucu elde edilen Ledlerin grntsn bit tabanl komutlar kullanarak elde edecek program yaznz. 2. Mikrodenetleyicinin bir portunda yksek deerlikli 4 biti k, dk deerlikli 4 biti giri olarak kullanlmasn salayan program satrn yaznz. 3. Mikrodenetleyicinin bir portunda yksek deerlikli 4 biti kn aktif, dk deerlikli 4 biti kn pasif yaplmasn salayan program satrn yaznz. 4. Mikrodenetleyicinin bir portunda en dta yer alan ikier Ledin yanmasn, dierlerinin snk kalmasn salayan program satrn yaznz. Ad: Deerlendirme Toplam Not



Snf:



#fuses XT

void main(void)

{

set_tris_d(0x00);

output_d(0xAA);

}


53

TEMRN 07: MKRODENETLEYC PORTUNU GR OLARAK KULLANMA

AMA: Mikrodenetleyici portuna bal anahtar grubundan bilgi okunmasn salamak. GR: Mikrodenetleyicinin bir portundan veri okuyabilmek iin input_x( ) komutu kullanlr. Mikrodenetleyici portunun giri olarak kullanlmasndan nce tris komutlar ile portun giri olarak kullanlaca belirtilmelidir. Uygulama devresinde PortBye bal anahtarlardan alnan 8 bitlik veri PortDye bal 8 adet Lede aktarlacaktr.

Porttan bilgi okunduktan sonra RAM hafza alanndan bir blgeye kaydedilmitir. Bu blge bizim tanmladmz isme sahip ve bizim belirlediimiz boyutta olacaktr. Genel amal olarak kullanlan bu hafza alanna deiken ismi verilir.

C programlamada kullanlan eitli deiken isimleri vardr. En ok bilinenleri int1, int8,

int16, int32, floattr. int ifadesi integer kelimesinin ksaltmasdr. Tamsay anlamna gelir. int1 1 bitlik tamsay trnde deiken int8 8 bitlik tamsay trnde deiken int16 16bitlik tamsay trnde deiken int32 32 bitlik tamsay trnde deiken float Kayar noktal (ondalkl) say trnde deiken Bir porttan okunan veri 8bitlik olduu iin deiken olarak int8 kullanlabilir. int8 giris = 0; //8bitlik tamsay trnde, giris isminde, balang deeri 0 olan

deiken tanmlanmas anlamna gelir.

Bir porttan alnan bilgi zerinde eitli mantksal veya matematiksel ilemler uygulanabilir. Gerekli durumlarda yardmc olarak daha fazla deiken tanmlamas yaplabilir. DEVRE EMASI


54

TEMRN 07: MKRODENETLEYC PORTUNU GR OLARAK KULLANMA

UYGULAMA KODLARI SORULAR 1. giris deikenindeki bilginin terslenerek Ledlere aktarlmasn salayan komut satrn yaznz. 2. giris deikenindeki bilginin 0x0F bilgisi ile mantksal VE ilemi uyguladktan sonra Ledlere aktarlmasn salayan komut satrn yaznz. 3. giris deikenindeki bilginin 0xAA bilgisi ile mantksal VEYA ilemi uyguladktan sonra Ledlere aktarlmasn salayan komut satrn yaznz. 4. Mikrodenetleyicide PortBye 8li anahtar grubu, PortCye 8li anahtar grubu, PortDye ise 8 Led balayarak oluturulan bir devrede, PortBden alnan bilgi ile PortCden alnan bilgiye mantksal VE ilemi uyguladktan sonra Ledlere aktarlmasn salayan program yaznz. Ad: Deerlendirme Toplam Not



Snf:



#fuses XT

int8 giris=0;

void main(void)

{

set_tris_b(0xFF);

set_tris_d(0x00);

output_d(0x00);

while(1)

{

giris = input_b();

output_d(giris);

}

}


55

TEMRN 08: MKRODENETLEYC PORTUNA BALI LEDLERN YANIP SNMESN SALAMA

AMA: Mikrodenetleyicinin portuna bal ledlerde gnderilen bilginin zaman gecikmeli olarak deitirilmesini salamak. GR: Mikrodenetleyici portuna bilgi gndermek iin output_x(bilgi) komutu kullanlr. Bu bilgi gerekli durumlarda tekrar tekrar deitirilebilir. Gnderilen bilginin grnmesi iin veri gnderme komutundan sonra bir sre gecikme salanmaldr. Bu sre kullancnn isteine baldr. nsan gz saniyede 24 deiimden fazlasn alglayamaz. Bilginin deime skl bu deerin stne karsa tm ledler yanyor gibi grnr. Bu uygulamada ledlerin grnt aadaki gibi olmas salanacaktr. Ledlere ait iki farkl grnt vardr. Bu iki grnt sistemde enerji olduu srece 500ms aralklarla sonsuz kez tekrar etmesi istenmektedir.

Birinci led grnts 0b11110000

kinci led grnts 0b00001111

DEVRE EMASI


56

TEMRN 08: MKRODENETLEYC PORTUNA BALI LEDLERN YANIP SNMESN SALAMA

UYGULAMA KODLARI SORULAR 1. Ledlere ait grntnn 250 ms aralklarla aadaki gibi olmasn salayan bunu sonsuz dngde tekrar eden program yaznz.

2. Ledlere ait grntnn 100 ms aralklarla aadaki gibi olmasn salayan bunu sonsuz dngde tekrar eden program yaznz.

3. Soru 2 ile verilen uygulamann for dngs ile yaplmasn salayan program yaznz. Ad: Deerlendirme Toplam Not



Snf:



#fuses XT


void main(void)

{

set_tris_d(0x00);

output_d(0x00);

while(1)

{

output_d(0b11110000);

delay_ms(500);

output_d(0b00001111);

delay_ms(500);

}

}


57

TEMRN 09: MKRODENETLEYC PORTUNA BALI LEDLERDE YRYEN IIK UYGULAMASI

AMA: Mikrodenetleyicinin portuna bal ledlerde gnderilen bilginin zaman gecikmeli olarak deitirerek animasyon oluturmak. GR: Gnmzde reklam panolarnda Led kullanm olduka yaygnlamtr. Bu panolarda Ledlerden oluan eitli ekiller yazlarn animasyonu salanmaktadr. Mikrodenetleyici klarna birer transistr veya birer MOSFET balayarak eitli boyutlarda Led grubundan oluan reklam panolar yapmak mmkndr. Deney kart zerinde PortDye bal 8 adet Led zerinde aadaki animasyonun 100 ms aralklarla yaplmas istenmektedir.

LED GRNTS BNARY FORMAT HEX FORMAT

0b00000001

0b00000010

0b00000100

0b00001000

0b00010000

0b00100000

0b01000000

0b10000000

0b01000000

0b00100000

0b00010000

0b00001000

0b00000100

0b00000010

0b00000001

0x01

0x02

0x04

0x08

0x10

0x20

0x40

0x80

0x40

0x20

0x10

0x08

0x04

0x02

0x01

DEVRE EMASI


58

TEMRN 09: MKRODENETLEYC PORTUNA BALI LEDLERDE YRYEN IIK UYGULAMASI

UYGULAMA KODLARI SORULAR 1. Verilen uygulama grntsn for dngs kullanarak elde edilmesini salayan program yaznz. 2. Ledlere ait grntnn tam terslenmi olarak elde edilmesini salayan (tek tek lambalar sndren) program yaznz. 3. Ledlere ait grntnn 200 ms aralklarla yandaki gibi olmasn salayan bunu sonsuz dngde tekrar eden program yaznz. 4. Uygulamada kullanlan animasyonu ilk seferinde 500ms aralklarla, ikincisinde 450ms aralklarla, daha sonrasnda 400ms aralklarla ve devamnda 50ms aralklarla olana kadar sreyi azaltarak tekrarlanacak ekilde animasyon oluturan program yaznz. Ad: Deerlendirme Toplam Not



Snf:


#include 16f877A.h

#fuses XT


void main(void)

{

set_tris_d(0x00);

output_d(0x00);

while(1)

{

output_d(0x01); delay_ms(100);














}

}


59

TEMRN 10: MKRODENETLEYC PORTUNA BALI LEDLERE KARIIK ANMASYON UYGULAMASI AMA: Mikrodenetleyicinin portuna bal ledlerde gnderilen bilginin zaman gecikmeli olarak deitirerek animasyon oluturmak. GR: C programlama dilinde belirli dzende tekrarlanan ilemleri dng komutlar kullanlarak yerine getirilebilir. Bu uygulamada saa sola kayma ilemlerinin tekrarlanmas dng komutu ile gerekletirilecektir. Led grntleri aras 100ms olacaktr. DEVRE EMASI

UYGULAMA KODLARI

#include "16f877A.h"

#fuses XT


int8 i=0, data = 0;

void main(void)

{

set_tris_d(0x00);

output_d(0x00);

while(1)

{

data = 0x01;

output_d(data);

delay_ms(100);

///////////////////////////////////////////////////

for(i=1;i


60

TEMRN 10: MKRODENETLEYC PORTUNA BALI LEDLERE KARIIK ANMASYON UYGULAMASI UYGULAMA KODLARI DEVAMI SORULAR 1. Ledlerde zerinde aadaki ekilde verilen grntn elde edilmesini salayan animasyon programn yaznz.

Yatay grnm

2. Ledlerde zerinde aadaki ekilde verilen grntn elde edilmesini salayan animasyon programn yaznz.

Yatay grnm

Ad: Deerlendirme Toplam Not



Snf:


for(i=1;i>1;

output_d(data);

delay_ms(100);

}

///////////////////////////////////////////////////

output_d(0xFF); delay_ms(100);


output_d(0xFF); delay_ms(100);


///////////////////////////////////////////////////

data = 0x01;

output_d(data);

delay_ms(100);

for(i=1;i

mikrodenetleyiciler 02

Documents