(mikolá herskovič’in katkılarıyla) · 2010-04-14 · yazılı basında, televizyon ve radyo...

Çevrim İçi Bilim Haberciliği Kursu - Ders 8

WFSJ ve SciDev.Net tarafından oluşturulmuştur. 1

Bilimi nasıl filme alırsınız?(Sárka Speváková ve Carolyn Robinson)

(Mikoláš Herskovič’in katkılarıyla)

Çevrim İçi Bilim Haberciliği Kursu

WFSJ ve SciDev.Net tarafından oluşturulmuştur.

Ders 8


Dünyanın ilk internet üzerinden bilim haberciliği kursuna hoş geldiniz. Bu kurs Dünya Bilim Muhabirleri

Federasyonu (WFSJ) tarafından, Bilim ve Gelişim Ağı (Science and Development Network SciDev.Net)

ile iş birliği içinde geliştirilmiştir.

8.1 Giriş .......................................................................................................................................................48.2 Çekimyapmayabaşlamadanönce ............................................................................................... 58.3 Bilimifilmealmanınzorlukları.......................................................................................................68.4 Hikâyeyiplanlamak 8.4.1Hareketliçekimler ......................................................................................................................... 7 8.4.2Hikâyeninanahatları(hikâyeözeti) ........................................................................................ 88.5 Çekimöncesikeşifziyaretiyapmak ............................................................................................. 98.6 Hikâyenizisüslemekiçininsanlarıkullanın ............................................................................... 108.7 Televizyondakianlatıyayınlarınıplanlamak ...............................................................................118.8 Anlamlıgrafikleryaratın 8.8.1Detaylısüreçleritarifetmek ......................................................................................................12 8.8.2Listelerietkinbirşekildekullanmak .......................................................................................13 8.8.3Netürgrafikler? ...........................................................................................................................148.9 Taslak ..................................................................................................................................................158.10Çekiminplanlanması........................................................................................................................19 8.11 Çekimiçingerekenekipman ........................................................................................................208.12Stüdyodışındakimekânda .............................................................................................................21 8.12.1Tanımlayıcıçekimler .................................................................................................................22 8.12.2Birlaboratuvardaçekimyapmak ..........................................................................................23 8.12.3Yapılmaktaolanbirişiçekmek ..............................................................................................24 8.12.4Biyolojilaboratuvarlarındaçekimyapmak .........................................................................25 8.12.5Laboratuvarhayvanlarınıfilmealmak .................................................................................26 8.12.6Ameliyathanelerdeçekimyapmak .......................................................................................27 8.12.7Nelerinfilmealındığınınkaydınıtutmak .............................................................................28 8.12.8Stüdyodışındakimekânlardabeklenmedikdurumlar .....................................................298.13Röportajyapılankişiyleçalışmak 8.13.1Hazırlanmaveçekim .................................................................................................................30 8.13.2Teknikyönler ..................................................................................................................................31 8.13.3Çekimlerinsonrasında .............................................................................................................32 8.13.4Araştırmacıdostunuzmu,düşmanınızmı–yoksaikisidedeğilmi? ...........................338.14Çekimlerinkontrolü ........................................................................................................................348.15Çekimsonrası(postprodüksiyon) ..............................................................................................358.16Yazılımetin .......................................................................................................................................368.17Kurgudanyararlanın .......................................................................................................................378.18Kurguiçinhazırlık ...........................................................................................................................388.19Kurgu .................................................................................................................................................398.20Seskurgusu ..................................................................................................................................... 408.21Webkaynakları .................................................................................................................................41

8.22Gözdengeçirmesoruları:Alıştırma1 ..........................................................................................428.23Gözdengeçirmesorularınınyanıtları:Alıştırma1 ................................................................... 448.24Gözdengeçirmesoruları:Alıştırma2 .........................................................................................458.25Gözdengeçirmesorularınınyanıtları:Alıştırma2...................................................................508.26Gözdengeçirmesoruları:Alıştırma3 ..........................................................................................518.27Gözdengeçirmesorularınınyanıtları:Alıştırma3...................................................................528.28Gözdengeçirmesoruları:Alıştırma4 ........................................................................................538.29Gözdengeçirmesorularınınyanıtları:Alıştırma4 ...................................................................54

8.30Ödevler ..............................................................................................................................................55




Buprojeyefonsağlayankurumlar:

International Development Research Centre (Kanada) [ http://www.idrc.ca/ ]

Department of International Development (İngiltere) [ http://www.dfid.gov.uk/]

Swedish International Development Agency (İsveç) [http://www.sida.se/ ]


8.1 Giriş

İyi bir bilim videosu (ya da herhangi bir video) yapmak için, üç boyutta düşünmek zorundasınız:

İlk önce, kafanızda dikkate değer bir hikâye olmalı; ikinci olarak, bu hikâyeyi görsel olarak nasıl

anlatacağınıza dair bir fikriniz olmalı ve üçüncü olarak, görselleştirdiğiniz bu hikâyeyi sesle nasıl

destekleyeceğinizi bilmelisiniz.

Bir hikâyeyi filme almak, başka herhangi bir habercilik işinin gerektirdiğinden daha çok uygulamalı

deneyim gerektirir. Sadece hikâyeyi anlamak değil, aynı zamanda çekimi organize etmek ve elde

ettiğiniz malzemeyi de düzenlemek zorundasınızdır.

En son ürünü başarıyla elde etmek için, pek çok cihaz kullanmanız gerekir. Kamera, mikrofon ve kurgu

yapabileceğiniz bir yazılıma sahip bir bilgisayarınız olmalıdır. Bunlar genellikle çekim ekibinin uzman

üyeleri tarafından kullanılır, ama sizin de kullanmak zorunda kalabileceğiniz durumlar oluşabilir. Bu

yüzden, bilimi filme almanın tek tek basamaklarını, var olan teknolojiyi ve kafanızdakileri çekim ekibine

nasıl aktaracağınızı bilmeniz gereklidir. Ekipmanı kendinizin kullanması gerekmese bile, sahip olduğunuz

olanakları ve sınırları ne kadar iyi bilirseniz, ekip arkadaşlarınızla o kadar iyi çalışırsınız.

Bu dersin sonunda, sizi bekleyen işin aşamaları, ne tür sorunların çıkabileceği ve bunları nasıl

çözeceğiniz hakkında temel bir fikre sahip olacaksınız.



8.2 Çekim yapmaya başlamadan önce

İşe televizyonun bütün medya araçlarının en yüzeyseli olduğunu kabul ederek başlayalım. Televizyonun

popüler gücü, kullandığınız kelimelerin sayısından ya da aktarmaya çalıştığınız fikirlerin kapsamından

değil, görüntülerin gücünden kaynaklanır.

Yazılı basında çalışan meslektaşlarınız kadar hazırlık ve araştırma çalışması yapmış olsanız bile, nihai

haberinizde, bir gazete yazısına kıyasla, topladığınız bilgilerin çok küçük bir kısmını kullanacaksınızdır.

Başlangıçta topladığınız bilgiler dolup taşsa da, zaman içinde size ayrılan kısıtlı sürede sunabileceğiniz

bilgi miktarının azaldıkça azaldığını göreceksiniz. Kısa bir süre sonra da, 10 dakikalık bir haber içinde

kuantum fiziğinin ince ayrıntılarını ya da bir hücredeki biyokimyasal işlemleri açıklayamayacağınızı

anlayacaksınız.

Bir televizyon programı, izleyicinin düşünmesine ya da aşina olmadığı bir terimin anlamını sözlükten

bulmasına izin vermek için durdurulamaz. Aynı zamanda, bir televizyon programı, hem uzaktan

kumanda aracılığıyla diğer televizyon kanallarındaki, hem de evdeki dikkat dağıtıcı şeylerle rekabet

eder. Bu nedenle, ne söylemek istediğiniz ve sunumunuzda gerçekten neyin önemli olduğu konusunda

son derece net olmak zorundasınız ve izleyicinin ilgisini canlı tutabilmek için de sunumunuzu ilgi çekici

ve eğlendirici bir tarzla yapmanız gereklidir. İzleyici için, her zaman en çekici olan şey, araştırma ile

günlük hayatı arasındaki ilişki ya da hayatının bu araştırma sonucunda ne şekilde değişebileceği ya da

hayatının nasıl etkilenebileceğidir.

Doğal olarak, bu durum sizin izleyicinizin kim olduğuyla ilgilenmenize yol açar. Pek çok ülkede, bu

bilgiyi televizyon kanalınız tarafından yürütülen insanölçer araştırmaları aracılığıyla öğrenebilirsiniz.

Her durumda, izleyiciler konu hakkında bilgisi olmayan kişiler olarak kabul edilir. İyi eğitimli kişilerin

de, haber yaptığınız bütün araştırma konularını bildiklerini kabul edemezseniz. Ancak, izleyicilerinizin

aptal olduğunu da düşünmemelisiniz. Bunun yerine, onların zeki, ama belli bir konuda çok iyi bilgi

sahibi olmayan kişiler olduklarını varsayın. Haberinizin bu kritere uygun olup olmadığını her zaman

editörünüzle kontrol etmelisiniz; eğer o ne dendiğini anlıyorsa, muhtemelen izleyicileriniz de

anlayacaktır.



8.3 Bilimi filme almanın zorlukları

Bir hikâye seçerken, sadece belirli bir sorunun insanlık, ülkeniz ya da bir grup insan için önemini

tartmanız yetmez, kendi becerilerinizi ve potansiyelinizi de öngörebilmeniz gerekir.

Kendinize güvenmeniz gereklidir, çünkü işinizi yaparken eleştirilerle, farklı bir yaklaşımla yeniden

başlama önerileriyle ya da anlayıştan yoksun tavırlarla karşılaşabilirsiniz. Tevazu gösterip bilmediğiniz

şeyler olduğunu kabul etmeli ve bir fikri konu hakkında bilgi sahibi olmayan kişilere basit ve temel

terimlerle aktarabilecek kadar anladığınızdan emin olmalısınız.

Fiziksel olarak formda olmalısınız, çünkü az bulunan nadir bir çiçeği filme almak için derin uçurumları

geçmeniz ve dağları tırmanmanız gerekebilir. Eğer hastalığın kol gezdiği felaket bölgelerinde çekim

yaparsanız, çeşitli aşılar olmak ve katı sağlık kurallarına uymak zorunda kalabilirsiniz. Çatışma

bölgelerinde çekim yaparsanız, size eşlik eden askerlerin ya da korumaların söylediği şekilde hareket

etmek zorunda kalırsınız. Yeni cerrahi metotlar gibi tıbbi konularla ilgileniyorsanız, kan görünce

bayılmamalı ve ameliyat sahnelerini izleyebilmelisiniz.

Gerçekten de güçlü bir motivasyona sahip olmanız gereklidir, çünkü herhangi bir medya aracında

araştırmacı gazetecilik yaparken olduğu gibi, her türlü engelle karşılaşacaksınız. Yazılı basında,

televizyon ve radyo yayıncılığında ya da çevrim içi habercilikte olabileceği gibi, bağımsız habercilik

adına yaptığınız işlerden asla hak ettiğiniz itibarı elde edemeyebilirsiniz. Bu nedenle, sizin asıl ödülünüz

işin kendisi, yani televizyon bilim yayıncılığı olmalıdır.



8.4 Hikâyeyi planlamak

8.4.1 Hareketli çekimler

Bilim tamamıyla olgulardan ibaret olabilir, ama iyi televizyon da heyecan verici görüntülerden ibarettir.

İhtiyaç duyulan bütün önemli röportajları yapıp hikâyenin iyi görseller aracılığıyla anlatılmak zorunda

olduğunu unutmak yaygın bir eğilimdir. Bu da en az uzmanlarla röportaj ayarlamak kadar planlama

gerektirir.

Hikâye fikrinizi geliştirirken, şu alıştırmayı yapın: Gözlerinizi kapayın ve haberinizin nasıl başlayacağını

hayal edin. Ne tür bir görüntü bilimsel hikâyeyi en iyi şekilde aktarır? Bazı durumlarda, bu sorunun

cevabı açıktır, ama diğer pek çok örnekte, hikâyenizi en iyi şekilde anlatacak hareketli görüntüleri

düşünmek bir miktar yaratıcılık gerektirir. Bazen karmaşık konuları ya da süreçleri açıklamak için en

yararlı şey üç boyutlu animasyon olabilir.



8.4.2 Hikâyenin ana hatları (hikâye özeti)

Haberinizde ne tür görüntüler yer alacağına karar verdiyseniz hikâyenizi bir televizyon yapımcısına

önerirken bunları da belirtmelisiniz.

Bir hikâye özeti 150-200 kelimeyi aşmamalıdır. Özet, bir “çengel” (okuyacak kişinin hemen dikkatini

çekecek ve onu etkileyecek bir cümle) ve seçtiğiniz hikâyenin içeriği ve önemi hakkında birkaç cümle

içermelidir.

Çalışmayı istediğiniz televizyon kanalı için yazılmış özetlerin tarzlarını incelemeniz yararlı olur. Ancak

her şeyin ötesinde, özet etkileyici olmalıdır. Sizin konuyu anlayacak ve doğru bakış açısını koruyacak

kapasiteye sahip olduğunuzu göstermelidir. Bazen, izleyicileri hayrete düşürmek ve görüntüler

aracılığıyla şaşırtmak, onları kelimelerle bilgilendirmekten daha iyidir.

ÖRNEK:

Bu örnek hikâye özetini “Bölüm 8.22 Gözden geçirme soruları”nın 1. Çalışma’sında da göreceksiniz.

[ http://www.wfsj.org/course/en/L8/StqL8ex1.html ]

Savaş meydanlarından evlerimize

Geliştirilme amacı zehirli gazların etkisiz hale getirilmesi olan, devrim yaratan bir madde, artık

evlerimizdeki kirli havayı temizleyecek. Çek araştırmacılar, yüksek teknolojili elektronik aletlere zarar

vermeden askeri gazları arındırabilen bir maddeyi bulan ilk bilim insanları oldu. Bu madde şimdi gündelik

hayatta, örneğin evlerimizin iç ve dış cephe duvarlarındaki boyaların bir bileşeni olarak kullanılacak.

Çevremiz üzerimizde olumsuz etkileri olan ve yapıştırıcılardan, kauçuktan, halılardan, saç spreylerinden

ve çeşitli yumuşatıcılardan açığa çıkan gözle görülmeyen zararlı parçacıklarla doludur.

Titanyum dioksitin (TiO2) anatas modifikasyonu adı verilen yeni bir teknoloji sayesinde, Çek Bilim

Akademisi’ndeki İnorganik Kimya Enstitüsü’nde çalışan araştırmacılar, Rokospol şirketiyle iş birliği

içinde, havadaki zararlı elementleri önemli ölçüde (10 saat içinde % 10 kadar) azaltmak ve onları zararsız

suya ve karbondioksite dönüştürmek amacıyla, fotokataliz işlemini (organik maddeleri ayırmak için ışığı

kullanan bir reaksiyon) tetikleyen bir madde ürettiler. Bu maddenin gelecekte çok işlevli boyalardaki

kullanımı, sadece yüzeylerin dayanıklılığını arttırıp duvarlarımızı güzelleştirmekle kalmayacak, aynı

zamanda soluduğumuz havayı da koruyacak.



8.5 Çekim öncesi keşif ziyareti yapmak

Hikâyenizi seçtiğiniz, en iyi araştırmacıyı ve en iyi araştırma tesisini bulduğunuz ve hikâyenizi

de onaylattığınız zaman keşif ziyareti yapmanın zamanı gelmiştir. Yazılı basındaki muhabirlerin

sandalyelerinden kalkması bile gerekmeyebilir, çünkü ihtiyaçları olan her şeye telefon ya da internet

aracılığıyla ulaşabilirler; ama sizin fiilen laboratuvara gitmeniz ve görsellerinizi geliştirip daha iyi hale

getirmek için orada neler yapabileceğinize bakmanız gerekir.

Araştırmacılardan size çevreyi dolaştırmalarını isteyin; sadece laboratuvarı değil, eğer mümkünse

çatıdan bodrum kata kadar her yeri gezin. Bütün araştırma ekipmanlarına, laboratuvardaki teknolojiye,

hayvanların muhafaza edildiği bölüme ve ilgili diğer her şeye göz atın. Mümkün olduğu kadar yakınlaşın,

nesnelere dokunun, sorular sorun ve her şeyi açıklattırın. Belirli şeylerin uygulamalarının gösterilmesini

sağlamaya çalışın. Örneğin, genellikle gerçek numuneler kullanılan laboratuvar işlemlerini filme almak

pek mümkün olmaz. Araştırmacılardan, çekimden dolayı zarar görmeyecek numuneler hazırlamalarını

isteyin; araştırmanın farklı aşamalarını bu numuneler üzerinden göstersinler.

Genellikle filme alınacak pek fazla şey olmaz; çünkü ekipmanlar kapalı kutular içindedir, veriler donuk

bilgisayar ekranlarındadır ve araştırmacının çalışması karmakarışıktır. Yine de çekim yapmak için

bir yol bulmanız gereklidir. Genellikle, eğer araştırmacıdan araştırmasını nasıl yürüttüğünü, örneğin

numunelerin ya da diğer nesnelerin nasıl elde edildiğini, nasıl taşındığını, nasıl depolandığını ve nasıl

işlendiğini size göstermesini isterseniz, bunun çok faydası olur. Hareket eden, yanıp sönen ve renkli olan

herhangi bir şey arayın. Aynı zamanda, seslere de dikkat edin. Mükemmel bir görüntü sessiz eksik olur.

Örnek olarak, kürekle bir tabutun açılma sesi ve görüntüsü insanları daima çeker.

Çekim öncesi keşif ziyareti yapmak, araştırmacılarla yakınlaşmanıza, gerçekte nasıl göründüklerini, nasıl

konuştuklarını ve iş birliğine yatkın olup olmadıklarını görmenize yardımcı olur. Bu durum karşılıklıdır:

Onlar da sizin hakkınızda aynı şeyleri öğrenirler. Çekim aşamasına geçtiğinizde, birbirinizi tanıyor

olursunuz.

Keşfe çıkmak, size dokümanları inceleyerek asla elde edemeyeceğiniz birçok ilginç bilgi sağlar.

Dokümanlar size verileri verecektir, ama asla bu verileri elde etmeye giden meşakkatli yolu

göstermeyecektir.

Ancak bazen, keşif ziyareti yapmak mümkün olmaz, örneğin laboratuvar yurt dışındadır ve sizin bu

fazladan gidiş dönüş için ayrılmış fonunuz yoktur. Böyle durumlarda, mümkün olduğunca çok detayı

telefon ya da internet aracılığıyla görüşmeniz, şansa ve doğaçlama yapma becerinize güvenmeniz

gerekir.



8.6 Hikâyenizi süslemek için insanları kullanın

Bilim muhabirleri olarak, yeni gelişmelerin ardındaki araştırmalara ve verilere genellikle çok ilgi

duyarız. Ancak izleyicilerimiz konuların teknik yönlerine o kadar da meraklı değildir. Okuyuculara

ya da izleyicilere gereğinden fazla bilgi vermek onları bunaltır; siz onları haberinizle ilgili olarak

heyecanlandıramadan önce başka bir yazıya ya da kanala geçmişlerdir bile.

Haberlerde insanları kullanmak, bu sorunu önlemenin en iyi yoludur. İzleyiciniz bilimsel olgular ve

rakamlarla ilgilenmeyebilir, ama hemen hemen herkes insan hikâyeleriyle ilgilenir. Eğer haberinizdeki

bilim konusunun sıradan insanları nasıl etkilediğini açıklayabilir ve gösterebilirseniz, çok daha fazla

sayıda insana ulaşma olasılığınız yüksek olur.

a. Örnek olarak insanlar

İnsan unsurunu haberinize dâhil etmenin iyi bir yolu, hikâyenizdeki noktalardan birini örnekleyen bir

kişi bulmaktır. Okuyucularınıza ya da izleyicilerinize belirli bir bilimsel olgunun bir insanı bizzat nasıl

etkilediğini anlatın ve onlar da farkına bile varmadan hikâyenize takılıp kalsınlar.

ÖRNEK:

Bu Euronews haberinde, Masai toplumundaki kadın ve çocuklar plastik şişeleri ve güneşi kullanarak

sularını dezenfekte ediyorlar. Yakındaki bir klinikte çalışan doktorlar, bu işlemin sonucunda sudan

kaynaklanan hastalıkların azaldığını söylüyorlar. [ http://www.rcsi.ie/sodis/about/smaller.mp4 ]

b. Görsellik, ses ve ilgi çekme kaynağı olarak insanlar

Bir önceki örnekte de görülebileceği gibi, haberinizde insanların hayatlarıyla ilgili hikâyeler kullanmanın

diğer bir iyi nedeni, iyi görseller ve ses sağlamasıdır. Bu da, izleyicilerin haberinizi seyretmeleri ya da

uzaktan kumandayı kullanarak başka bir şey seyretmek için kanal değiştirmeleri arasındaki farkı yaratır.

c. Hikâyenizi dokuyarak bir araya getirmenizin yolu olarak insanlar

Haberinizde anlatacağınız problemin insan kullanılan örneğini sadece haberinizin en başına koymayın.

Haber boyunca, vurgulamak istediğiniz farklı unsurları da bu insanlara gönderme yaparak birbirine

bağlayın. Haberinizin sonuna yaklaştığınızda da, tanıttığınız insanlara geri dönün. Unutmayın ki,

izleyicileriniz onlara ne olduğunu bilmek isteyecektir.

ÖRNEK:

Aşağıdaki bağlantıda, bir video bulacaksınız (sağ taraftaki menüye bakın). Video, dizindeki eklem

iltihabının tedavisi için üç yıl önce ameliyat edilen bir adamla konuşulmasıyla başlıyor. Haberin sonunda,

bundan sonra ne yapmaya karar verdiğini aktarmak için yine aynı adama geri dönülüyor.

Çalışma: Dizdeki eklem iltihabı için en az ameliyat kadar etkin bir tedavi

[ http://www.cbc.ca/health/story/2008/09/10/knee-surgery.html ]



8.7 Televizyondaki anlatı yayınlarını planlamak

Bazı televizyon kanallarında, anlatı programları yapmak için özel bir çaba harcanır. Jan Lublinski şöyle

yazıyor:

Almanya’da, hikâye anlatı cümlesi denilen tekniği kullanmak televizyon bilim muhabirleri arasında

oldukça popülerdir. (Bu kursun Ders 1, Bölüm 1.7: “Muhabirin kamerasından” ve Bölüm 1.9: “Anlatı

yazısı”na bakın).

[ http://www.wfsj.org/course/en/L1/L1P06.html ] ve [ http://www.wfsj.org/course/en/L1/L1P09.html ]

En basit şekliyle, hikâye anlatı cümlesi şöyledir:

“Bugün sizlere, .... isimli baş karakterimin hikâyesini anlatacağım.

(Karakterin adı) şu güçlükle / zorlukla / mücadeleyle / düşmanla karşı karşıya.

En sonunda, güçlük (güçlüğün) / zorluk (zorluğun) / mücadele (mücadelenin) çözümlendi (üstesinden

gelindi) – ya da hiçbir şey değişmedi.”

Buradaki amaç, hikâyeyi filme almaya başlamadan önce, hikâyenin ana yapısına karar vermektir. Pek

çok bilim haberinde, muhabirlerin hikâyelerinin ana hatlarını bir hikâye anlatı cümlesiyle özetlemeleri

zorunludur. Böylece editör bilimsel olguların ötesinde ne tür bir hikâye anlatılacağını görmüş olur.

Televizyon muhabirinin de nelerin filme alınacağı, hikâyenin hangi açılardan gösterileceği gibi konularda

daha net bir fikri olur. Tabii ki muhabir, ana karakteri ve onun çektiği zorluğu ya da verdiği mücadeleyi

yakından takip edecektir.

Ana karakter bir araştırmacı olabilir, ama bu zorunlu değildir. Örneğin, ana karakter olarak,

dizüstü bilgisayarları deneyen bir grup okul çocuğunu da seçebilirsiniz. (“Bugün sizlere, ilk dizüstü

bilgisayarlarını alan Nijerya’daki bir grup okul çocuğunun hikâyesini anlatacağım. Maalesef bu dizüstü

bilgisayarlar, birkaç günlük kullanımdan sonra bozuldular ve ne tamir edilebiliyor ne de yenisiyle

değiştirilebiliyorlar.”) Ya da öğretmene yakın kalıp şöyle diyebilirsiniz: (“Bugün sizlere, sınıfındaki

öğrencileri ilk kez dizüstü bilgisayar kullanan Nijerya’daki bir öğretmenin hikâyesini anlatacağım.

Öğretmen oldukça memnun, ama hiç kimse ona bu dizüstü bilgisayarları derslerle bağlantılı olarak

nasıl kullanabileceğini anlatmamış. Ama o yine de, bilgi teknolojisi dünyasının kapılarını sınıfına açmış

olmaktan hoşnut.”). Ana karakter, ne anlatmak istediğinize bağlı olarak, ekinleri tehdit eden milyarlarca

böcek veya rüzgâr ya da nehirdeki bir şişe olabilir.

NOT: Bu teknikle çalışmaya değer, ama bu tekniğin başarılı bilimsel çekimlere giden pek çok yoldan

sadece birisi olduğunu unutmayın.



8.8 Anlamlı grafikler yaratın

8.8.1 Detaylı süreçleri tarif etmek

Bilimsel hikâyeleri görsel olarak açıklarken bazen kullanacak görüntünüz kalmaz. Eğer çok detaylı

işlemler hikâyenizi geliştirmekte önemli rol oynuyorsa, söylemek istediğiniz şeyi açıklamak için sadece

laboratuvar gereçlerinin ya da sokaktaki insanların görüntülerini kullanmayın; grafik kullanın.

Grafik kullanmak, kavramlarınızı alıp grafik gösterimler yaratma becerisine sahip, ne söylemek

istediğinizi ve bunu nasıl söylemek istediğinizi anlayan bir editör/grafik tasarımcı bulmanızı gerektirir.

Aynı zamanda, kaliteli bir şeyler üretmek için yeterli zaman ve para ayırmanız gerekir. Eğer editör/

grafik tasarımcıya bir şeyler üretmek için bir iki gün verirseniz, iyi bir sonuç elde etmeyi beklemeyin.

Ayrıca açıklamaya çalıştığınıza benzer çizim ve görüntülerin yer aldığı bilim kitapları bulup editör/grafik

tasarımcıya yardımcı olun.



8.8.2 Listeleri etkin bir şekilde kullanmak

Grafik kullanmak için en iyi nedenlerden birisi, grafiklerin özetlemek istediğiniz bir dizi öğe için

kullanılmasıdır. Eğer haber sırasında sadece bir liste okursanız, izleyiciler muhtemelen bir şeyleri

kaçıracaklardır. Bu öğeleri ya da noktaları grafik şeklinde listeleyerek, anlaşılmalarını izleyicileriniz için

daha kolay hale getirin.

Grafiğin söylediğiniz şeyle bire bir aynı olması gerekmediğini unutmayın, özellikle de grafiğin üstüne

yapılan seslendirme uzunsa. Eğer bir izleyici zihinsel olarak, konuşulan bilgiyi anlamak ile görsel

bilgiyi algılamak arasında bir seçim yapmak zorunda kalırsa, görsel bilgi her seferinde galip gelir. Bu

televizyonun doğası gereği böyledir. İzleyiciye görsel olarak odaklanacağı bir referans noktası vermek

için, söylediğiniz şeyi grafikle özetleyin ve bu arada anlattığınız kavramı grafiğin üstüne yapacağınız

seslendirmede daha derinlemesine açıklayın. Listeyi görsel olarak net ve basit tutun.

ÖRNEK:

Bölüm 8.6’da eklem iltihaplı dizlerle ilgili haberde grafikler kullanılmıştır.

Çalışma:Dizdekieklemiltihabıiçinenazameliyatkadaretkinbirtedavi

[ http://www.cbc.ca/health/story/2008/09/10/knee-surgery.html ]



8.8.3 Ne tür grafikler?

Grafik kullanırken bir numaralı kural şudur: Basit olsun.

İzleyicinize az miktarda bilgi göstermek, onları bir anda detaylarla dolu bir ekrana maruz bırakmaktan

her zaman daha iyidir. İnsan aklı kısa bir zaman dilimi içinde sadece belli miktarda bir bilgiyi algılayabilir.

Kısa bir süre için görünüp kaybolan karışık grafikler hiç kullanılmamalı, çünkü bu durumda sadece birkaç

kişi ne demek istediğinizi anlayabilir.

Eğer grafik kullanarak görsel olarak aktarmak zorunda olduğunuz çok fazla bilgi varsa, tek bir gösterim

yerine, bir dizi gösterim kullanın. Aynı zamanda, hareketsiz bir görsel yerine, bunu yapabilecek

uzman bir ekibiniz ve fırsatınız varsa hareketli bir grafik kullanın, bu tür grafikler haberinize büyük

değer katacaktır. Grafiklerinizi basit tutmayı, yalnızca büyük puntolu harfler ve rakamlar kullanmayı

unutmayın.

Müzik ve ses efektleri de grafiklerinize çok şey katar. Bunlar izleyicilerin özellikle hareketsiz grafiklere

olan ilgilerini kaybetmeden daha uzun süre dikkat etmelerini sağlar.

Araştırmacılardan araştırma sırasında çekilmiş fotoğraf ve videolar, hazırlanmış grafik ve animasyonlar

isteyin. Bunlar çok yararlı olabilir.

ÖRNEK:

Daily Planet programındaki bu haber, Çin’in yağmur yağdırmak ve belli bölgelerde doluyu engellemek

için havayı durumunu nasıl değiştirdiğini anlatan grafikler kullanıyor.

[ http://www.watch.discoverychannel.ca/#clip40250 ]



8.9 Taslak

Tecrübeler gösteriyor ki, yazdığınız hikâye mutlaka çektiğiniz hikâyeyle aynı olmaz ve çekimden sonra

kurgu aşamasında da değişikliğe uğrar. Bir video haberi yapmak, başından sonuna kadar yaratıcı bir

süreçtir. Adım adım gitmeniz, gerçekleşen koşullara göre davranmanız ve orijinal planınızda ayarlamalar

yapmanız gereklidir. Ama yine de işe bir planla başlamanız, kafanızda hikâyenin en son haliyle ilgili bir

görüntüye sahip olmanız ve sekansları düzenlemeniz önemlidir. İşte taslak bu noktada işin içine girer.

Taslak size şunları söyler:

1. Açılış ve kapanış sekansları nelerdir?

2. Anlatı yapısı – şu veya bu sekansa ne kadar yer verilecektir?

3. Hikâyeye yaklaşımınızın açısını olduğu kadar, ihtilaf, gerilim ve komik anları aktaracak sekansların

organize edildiği yapı nasıl olacaktır?

4. İnsanların ne söyleyeceğinin kabataslak bir özeti.

5. İhtiyaç duyduğunuz çekimler – nerede neyin çekileceği bilgisi.

Esas olarak kendi kullanımınız için, taslakla birlikte şunlar da olmalı:

1. Araştırma tesislerinin ve stüdyo dışındaki mekânların listesi.

2. Konuşmanız gereken insanların ve her birine soracağınız soruların listesi.

3. Elinizde mevcut bulunan (arşivlerden, haber kurumlarından, Avrupa Birliği’nden, devlet

kurumlarından ya da sivil toplum kuruluşlarından, araştırmacıların kendileri tarafından hazırlanmış)

görüntülerin bir listesi.

4. Gerekli kişilerin bir listesi – telefon numaraları ve e-posta adresleri.

Taslak size vizyonunuzu netleştirmek ve ileriki adımlarınızı belirlemekte yardımcı olur. Bir taslak yaklaşık

1000 kelimeliktir. Belli bir standardı yoktur; sadece ülkeden ülkeye değil, bir eyalet içindeki televizyon

kanallarında bile farklılık gösterir. Bazen sol (görseller) ve sağ (ses) olmak üzere iki tarafa ayrılır. Bazen

görseller yukarda ve seslendirme ya da senkronlar (insanların konuşmaları) aşağıda sekans sekans tarif

edilir.

ÖRNEK: Aşağıda, Bölüm 8.24: Gözden geçirme soruları’nda daha detaylı olarak inceleyeceğiniz bir

taslak bulacaksınız: Alıştırma 2: [ http://www.wfsj.org/course/en/L8/StqL8ex2.html ]

Büyüleyici Örümcekler – Taslak

1. Genel girişGörsel: Çeşitli örümcekler, örümceklerin detaylarıSeslendirme: Sadece birkaç tür hayvan aynı anda hem bu kadar beğeni, hem de bu kadar nefret uyandırır.

Sadece birkaç fobi araknofobi kadar güçlüdür. Şimdi hep beraber, örümceklere duyulan korkuyu, evrimin bu eşsiz aşamasına duyulan saygıya dönüştürelim.

Görsel: Pallas Athena, Arachne’yi bir örümceğe dönüştürür.Seslendirme: Örümcekler pek çok mit ve efsaneye konu olmuştur. Örümceklerle ilgilenen bilimin adı bile, eski bir Yunan efsanesinden kaynaklanır. Arachne, kendi dokuma becerilerinden öyle gurur duyuyordu ki, bilim ve sanat tanrıçasına meydan okuyarak onu yarışmaya davet etti. Ancak, Arachne’nin dokuması, Pallas Athena için yeterince iyi değildi ve Arachne bir örümceğe dönüştürüldü.



2. Örümceklerin incelendiği bir araştırma tesisinin sunulmasıGörsel: Ústí nad Labem’de bulunan J. E. Purkynĕ Üniversitesi, Doğa Bilimleri Fakültesi’nin dışı; Biyoloji Bölümü laboratuvarının içi. Laboratuvarda bulunan Dr. J. H. örümceklerle ilgili temel gerçekleri açıklıyor: Örümcekler bundan 350 milyon yıl önce ortaya çıkmışlardır; günümüzde 36.000 türü ve milyarlarca bireyi vardır; her yıl 200 yeni örümcek türü ortaya çıkmaktadır.

3. Örümceklerin özellikleriGörsel: Örümceğin vücut bölümlerinin detaylarıSeslendirme: Örümceklerin genellikle sekiz gözleri vardır; vücutları prosoma adı verilen göğüsle birleşmiş bir baştan ve bir karından oluşur. Ağzın kenarlarında, zehir salgı bezlerinin çıkış noktaları vardır. Böceklerden farklı olarak, örümceklerin sekiz bacağı vardır. Bunlar avcı hayvanlardır ve aktif olarak av peşinde koşarlar. Örümcekleri üç tipik özellik tanımlar: zehirli salgı bezleri, dış sindirim ve ipeğin nadir bir üretim ve kullanım metodu.

Görsel: Bir fareyi avlayan ve öldüren bir örümcek, zehir dişlerinin ayrıntılı görüntüsü, hareketsiz bir avSeslendirme: Örümceğin gırtlağı çok dar olduğundan ve daha büyük nesneleri yutmasına izin vermediğinden yiyeceğin sindirimi örümceklerin vücutlarının dışında olur. Av, büyük dişlerin altında bulunan özel salgı bezlerinin ürettiği zehir tarafından uyuşturulur ya da öldürülür. Ava daha sonra sindirim sıvıları akıtılır ve iç dokular sıvı hale gelene ve avın vücudundaki ince bir delikten emilecek duruma gelene kadar birkaç dakika ya da saat boyunca bırakılır.

4. Örümceklerin verdiği zararGörsel: Zehirli örümceklerin fotoğrafları ve insanlarda ve hayvanlarda neden oldukları yaraların resimleriSeslendirme: Hemen hemen bütün örümcekler zehir üretebilirler. Ancak, insanlar açısından tehlike yaratanlar, kara dul ve Loxosceles ve Atrax cinslerine ait örümcekler ve toprakta kapakçıklı yuvası olan örümceklerdir; çünkü diğer türlerden farklı olarak bu örümcekler insan derisini ısırarak delebilirler. Örneğin, kara dul dört miligramlık zehir enjekte edebilir, ki bu da bir laboratuvar faresini 20 dakikada, bir kobayı altı buçuk saat içinde ve bir kediyi beş gün içinde öldürebilir. At ve deve gibi büyük memelilerde, örümcek ısırığına bağlı ölümler nadiren görülür. Örümcek zehrine karşı aşırı direnç gösteren hayvanlar, koyunlar ve keçilerdir.

5. Örümceklerin faydalarıGörsel: Arşiv – epilepsiden muzdarip bir hastaSeslendirme: Örümcek zehri insanlara faydalı da olabilir. İlaç şirketleri, epilepsiye karşı gelecekte yapılması ümit edilen bir ilacın ham maddesi olarak kullanılabileceği düşünülen, toprakta kapakçıklı yuvası olan örümceklerin zehirlerini satın alıyorlar.

6. Örümcek ipliğinin özellikleriGörsel: Güzel örümcek ağları Seslendirme: Dr. Hajer, örümceklerin en karakteristik özelliğinin eğirme organı ve bunun ürünü olan örümcek ağı olduğunu söylüyor. Bu ağ kimyasal açıdan ipek böceği tarafından üretilen ipeğe benziyor, ama örümcek iplikçikleri çok daha karmaşık.

6a. Örümceğin teşrihi – memecikler Görsel: Bir örümceğin kesilip parçalara ayrılması, eğirme organının detayları.Seslendirme: Örümceğin eğirme organı, büyük karnına bağlı olan üç ila dört çift memecikten oluşur. Örümcek iplikçiği ve diğer iplikçikler arasındaki ana farklılık örümcek iplikçiğinin sıkılığı değil, kopmaksızın çekilip uzatılabileceği derecedir. Örümcek iplikçiği, yüzde 30 oranına kadar uzatılabilirken insan liflerindeki iplikçikler sadece yüzde 10 oranında uzatılabilir.



6b. Örümceklerin ve ağlarının ağırlıklarını ölçmek, örümcek iplikçiğinin çeşitli kullanımlarıGörsel: Örümceklerin, ağlarının ve kozalarının tartılmasıSeslendirme: Örümcekler memeciklerini dört amaçla kullanırlar. İlk olarak, koza denilen ve içinde yumurtaların gelişip büyüdüğü ipek yastıkçıklar için gereken malzemeyi üretirler. İkinci olarak, barınmak için iplikçik üretirler. Ayrıca, avlarını yakalamak için ördükleri tuzakların yapımı ve tamiri için iplikçik üretirler. Ve son olarak, kendilerini aşağıya sallandırmak için kullandıkları iplikçikleri üretirler. Dr. Hajer, bireyleri 75 mikrogram ağırlığında olan en büyük örümceklerin, 126 mikrogram ağırlığında ağlar ürettiklerini söylüyor. Böyle bir ağ, 2 metre uzunluğundadır ve küçük kuşları bile tutabilir.

6c. Mikroskop altında iplikçiklerGörsel: Atomik Kuvvet Mikroskobi Laboratuvarı, üzerinde örümcek iplikçiği numunesi olan mikroskop camı, bu numunenin mikroskop altına yerleştirilmesi, numuneye monitörden bakılmasıSeslendirme: Nano boyutta görüntü sağlayan yüksek çözünürlüklü bir atomik kuvvet mikroskobu, biyolojik numunelerin üç boyutlu görüntülerini verir. Bu yolla, iplikçiklerin mekanik, elektriksel ve manyetik özellikleriyle ilgili bilgi sahibi olabiliriz. Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan araştırmalar Avrupa bahçe örümceklerinin ürettiği iplikçiğin, ağırlıkları kıstas alındığında çelikten daha güçlü olduğunu, çelik benzeri Kevlar adı verilen süper güçlü bir polimerle de yarıştığını göstermiştir.

Görsel: Örümcek ağı iplikçiklerinin mikro çekimleriSeslendirme: Ağ iplikçikleri uçan bir böceği yakalamak ve onun kinetik enerjisini emmek zorundadır. Ağın dairesel yapısı, enerjiyi uçan böceğin ağa çarptığı noktadan alarak bütün ağ yüzeyine dağıtır. Kinetik enerji ısıya dönüştürülür, böylece aksi takdirde böceği ağdan geriye doğru fırlatacak olan ani ve sert bir tepki yaratmaz.

7. Örümcekleri gözlemlemekGörsel: Sera – içi, dışı, iplikçiklerle kaplı bir opuntia (kaktüsgiller ailesinde sınıflandırılan bir bitki cinsi)Seslendirme: Araştırma için kullanılacak en iyi iplikçikleri belirlemek için, örümceklerin ağlarını gerçekte nasıl kullandıklarını öğrenmek amacıyla, bilim insanlarının örümcekleri hayvan davranışlarının incelenmesi bilimi olan etolojinin bakış açısından da incelemeleri gereklidir.

Görsel: Bir ev örümceği, unlu bite yaklaşıyor, onu iplikçikle kaplıyor ve emiyor.Seslendirme: Burada, ev örümceği ağından yayılan iplikçik titreşimleri aracılığıyla ağında bir av olduğundan haberdar oluyor ve unlu bitini bitkiden ayırmaya çalışıyor. Böcek, esnek iplikçikler tarafından ağın içine fırlatılmıştır. Burada örümcek böceği iplikçiklerle kaplar, içini sindirim enzimleriyle doldurur ve sonra emer. Bu bilgi, insanlara fayda sağlayabilir.

Dr. Hajer, en çok neleri incelediğini açıklıyor: uç koşullarda yaşayan küçük örümcekler. Kendi geliştirdiği özel bir araştırma metodu ile örümceğin var olması için gerekli olan bütün organların minyatür hale nasıl geldiğini inceliyor.

8. Örümceklerde üremeGörsel: Argyrodes türünün üremesi – zehir dişlerinin ayrıntıları, kozalar, erkek ve dişi örümceklerSeslendirme: Örümceklerin benzersiz bir üreme şekilleri vardır. Argyrodes türü, kleptoparazitler arasında sınıflandırılır. Bu türün bireyleri, Avrupa bahçe örümceklerine ait ağların dış kenarına yerleşir ve onların avını çalarlar. Çiftleşirken, dişinin saldırganlığına engel olmak için, erkek örümcek ön gövdesindeki göğüs bölgesinde bulunan bir yumrudan bir tür aşk iksiri salgılar.

Görsel: Theridiosoma türünün üremesi – dişi örümcek aşağı sallanan iplikçiğin üzerindeki erkeği yakınına çeker



Seslendirme: Theridiosoma türünün erkeği acı bir kaderle karşı karşıyadır. Çiftleşme uzun saniyeler

sürer ve 40 ila 50 dakika boyunca tekrarlanır. Aradaki duraklamalar sırasında, erkek dişiden ayrılmak

ister, ama dişi, erkek örümceğin iplikçiğini çekerek onu kendine yaklaştırır. Aynı zamanda, erkeğin

memeciklerinden ipek sağar ve kendine protein sağlamak için bunu yer. Sonunda erkek, bitkin düşer ve

ölür.

9. Evcil hayvan olarak örümcekler

Görsel: İçinde örümcekler olan akvaryumlar, güzel, büyük ve kıllı örümceklerin detayları

Seslendirme: Örümceklerin iyi bir ünü yoktur… Üreme şekilleri, bacaklarının sayısı, kıllı gövdeleri

ve yırtıcılıklarından dolayı olsa gerek. Ancak, aşırı becerikli oldukları ve etkili savunma ve saldırı

mekanizmaları da inkâr edilemez. Bu nedenle, hâlâ sıklıkla evlerde sevilen ev hayvanları olarak

besleniyorlar.



8.10 Çekimin planlanması

Büyük bir prodüksiyon için çalışmadığınızı varsayalım. Büyük prodüksiyonlar nadirdir ve parasal

gücü bunlara yetecek ülkeler az sayıdadır. Bunun yerine, sadece bütçenizde değil, bilim hikâyelerini

çekebilecek tecrübeye sahip ekip üyelerinde de sınırlandırmalarınız olduğunu farz edelim.

İdeal olarak, ekibinizde üç kişi vardır – siz (bilimmuhabiri), kameraman ve sesteknisyeni (bazen ses

teknisyeni olmaksızın da idare edebilirsiniz). Bazen, geri hizmet verecek ya da yazma gibi bazı görevleri

üstlenecek bir de yapımcı olacaktır. Bütün bu insanlar stüdyo dışındaki mekânlarda çok meşgul

olacaklardır.

Muhabir (eğer bu işleri paylaşacak bir yapımcı yoksa) hikâyeyi planlar, metni yazar ve çekimi yönetir.

Kameraman (eğer bir teknisyen yoksa) ses ve ışıkları idare edebilir. Ya muhabir ya da kameraman aynı

zamanda sürücüdür, çünkü bütün ekipmanlarınızı taşımak için bir aracınız olması gerekir.

Bazen yapayalnız kalabilirsiniz. Ancak, mümkünse bir ekiple çalışmanız tavsiye edilir. Ekip üyelerinin

üstlendikleri farklı roller tam bir sorumluluk gerektirir. Ne kadar çok insan işin içinde olursa, hata yapma

ya da bir şey unutma olasılığı o kadar düşük olacaktır. Diğer insanlar da size değerli fikirler verebilir, bu

da tıkanıp kaldığınız zaman çok faydalı olur.

Ekip üyelerinin seçimi çok önemlidir. Sadece işle ilgili özellikleri değil, karakterleri de önem taşır. Takım

çalışmasında başarılı olmalıdırlar; aynı zamanda dakik, güvenilir ve stresle başa çıkabilecek nitelikte

olmak zorundadırlar. Çekimin kendisi oldukça çaba gerektiren bir şeydir ve sinirleri bozuk bir çalışma

arkadaşını yatıştırmak zorunda olmak, zaten zor olan işinizde kullanabileceğiniz değerli enerjinizin

boş yere harcanması demektir. Ancak, pek çok televizyon kanalında, birlikte çalışacağınız ekibi

seçemezsiniz, bu yüzden sizinle çalışan insanlardan en iyi şekilde yararlanmaya çalışmak zorundasınız.

Ekip arkadaşlarınızla olan iletişiminizi işinizin bir parçası olarak görün. Onların yaptıkları işlere değer

verdiğinizi hissetmelerini sağlayın. Pek çok vasat muhabir, eğer haber iyi olmazsa kameramanı suçlar. İyi

televizyon muhabirleri ise, geçimsiz bir ekiple çalışsalar bile oldukça makul bir haber yapmayı başarırlar.

Tabii ki çekim tam olarak taslakta sıralandığı şekilde yapılmak zorunda değildir. Çekimleri istediğiniz

sırayla yapabilir ve çektiğiniz sekansları montaj odasında hoşunuza gittiği şekilde kurgulayabilirsiniz.

Aynı zamanda, çekim alanındayken beklenmedik biçimde karşınıza çıkabilecek iyi görsel fırsatları

değerlendirmeye her zaman yeterince hazırlıklı ve esnek olun. Ne çıkacağını asla bilemezsiniz!

Çekim vakit alan bir şeydir ve bu sırada ne gibi sorunlar çıkabileceğini asla tahmin edemezsiniz. Bu

nedenle her zaman randevularınızı, diyelim ki tahmin edilen iki saat yerine dört saate, ya da yarım gün

yerine tam bir güne ayarlayın. Böylece, çekim gecikirse insanların sinirleri bozulmaz. Çekim tahmin

edildiği şekilde giderse de herkes mutlu olur.



8.11 Çekim için gereken ekipman

Stüdyo dışındaki mekânı keşfe çıktığınızda, çekimde ne tür ekipmanlar kullanacağınıza da karar

vermeniz gerekir:

• Röportajlarda, uzun süreli sabit çekimlerde ve panoramik çekimlerde kullanacağınız tripod olmazsa

olmaz.

• Röportajlar için mikroportlar (kıyafete iliştirilen küçük mikrofonlar) gereklidir.

• Makrolensler küçük nesneleri, numuneleri ve böcekleri çekerken yararlı olur.

• Teleobjektifler, binaların ya da daha uzaktaki doğa olaylarının yakın çekimleri için kullanılır.

• Her ne kadar günümüzde çoğu mikroskop bilgisayara bağlı olsa ve slaytta olup biten her şey

monitörden kaydedilebilse de, kameranızı mikroskopların video çıkışına bağlamak için kablolara

ihtiyaç duyabilirsiniz.

• Eğer bilgisayar ekranlarını çekmeniz gerekiyorsa, kameranızın ekranlarınfrekansınagöre

ayarlanabildiğindenemin olun. Aksi takdirde, haberinizde bilgisayar ekranlarını net bir şekilde

gösteremezsiniz. Eğer LCD ekranlar kullanıyorlarsa endişe etmenize gerek yoktur.

• Beyazışıklambalarına ve renkliışıklambalarına ihtiyacınız olabilir.

İdeal olarak, ekipman ayarlamasını, kameramanınıza amaçlarınızı ve ilgili detayları açıklayarak ve onun

gerekli ekipmanı temin etmesini sağlayarak yapmalısınız. Ama giderek artan bir şekilde kullanıcı dostu

haline gelen teknolojideki yeni gelişmeleri izlemekten de geri kalmayın.

Çekim için yola çıkmadan önce, bütün cihazların çalıştığından emin olun. Çünkü tamamıyla onlara

bağımlısınız! Kullanmayı düşündüğünüzden fazla kaset alın; çekmeyi planlamadığınız ilginç ve merak

uyandıran bir şeyle karşılaşabilirsiniz.



8.12 Stüdyo dışındaki mekânda

Ne kadar iyi hazırlanmışsanız ve röportaj yapacağınız kişiyi de ne kadar iyi hazırlamışsanız, çekiminiz

o kadar sorunsuz gider. Ancak, filme alacağınız kişilerin çoğunlukla bir kamerayla ilk kez karşı karşıya

geldiği gerçeğinin farkında olun. Onlar ne olacağını ve sizin onlardan ne yapmalarını beklediğinizi

bilmezler. Onlara amaçlarınızı tekrar açıklamak ve o mekânda neleri çekeceğinizi özetlemek çok

faydalı olur. Kimle nasıl başa çıkabileceğini bilen bir psikolog gibi davranmalısınız. Aynı zamanda da

yönetmensiniz yani patronsunuz... İnsanlar, ortada ne yapılacağını bilen bir kişi olduğunu hissetme

ihtiyacı duyarlar.



8.12.1 Tanımlayıcı çekimler

Hikâyenizi anlatmak için ortada olandan fazlasını arayın. Hikâyenizin ana fikri olmasalar bile, iyi görseller

sunabilecek ilgili yan unsurları düşünün. Örneğin, oldukça bulaşıcı bir hastalıkla ilgili bir araştırmayı

haber yapıyorsunuz ve üst düzey bir tesise (Stockholm’deki Karolinska Enstitüsü, Paris’teki Pasteur

Enstitüsü ya da Atlanta’daki Hastalık Kontrol Merkezi gibi) erişim imkânınız var. Bilim insanlarının steril

kıyafetlerini giyme ve özel bölmelere girme görüntülerini çekebilirsiniz; böylece kendilerini ve halkı

korumak için geçtikleri ayrıntılı ve ilginç prosedürleri tarif edebilirsiniz.

Eğer görseller güçlüyse, yan unsurlar üzerinde yazılı bir haber yapıyor olsaydınız durmanız beklenenden

daha fazla durabilirsiniz.

İnsanları ve insanların tepkilerini içeren çekimler yapmaya özen gösterin. Örneğin, eğer hikâyenizin

konusu yeni bir tıbbi tedaviyse, sadece bu tedavide kullanılan makineleri değil, bu makinelerde tedavi

gören insanları da gösterin.

Aynı zamanda, tedavinin faydalarını aktarmanın bir yolu olarak -sadece konuşamayacak kadar hasta

olabilecek kişiyle değil- hasta yakınlarıyla da görüşebilirsiniz. Bundan etkilenen insanları göstererek bir

bilim hikâyesine insan unsuru kattığınızda, konuya ilgi duymayan ama durumdan etkilenen insanları

merak eden bir izleyiciyi haberinize çekme şansınızı arttırmış olursunuz.



8.12.2 Laboratuvarda çekim yapmak

Bazen, araştırma tesisleri müthiş olur –pek çok ilginç cihaz, cam tüpler ve renkli solüsyonlar vardır–

ve hepsi de kameraya güzel görünürler. Ancak bu durum istisnaidir. Sıklıkla, bilgisayarlar ve yüksek

teknolojili kapalı makinelerle donatılmış sıkıcı ve donuk görüntülü binalarla karşılaşırsınız. Ya da

laboratuvarlar eski ve çirkindir; buralarda nasıl olup da bir şeylerin keşfedildiğine ya da çözümlendiğine

şaşarsınız. Ama yine de bir şekilde iyi görseller yaratmak zorundasınızdır.

Bazen, ışıklandırmayı dikkatli yapmak, örneğin odanın büyük bölümünü karartıp sadece çekim

yaptığınız yere ışık düşürmek, işe yarar. Aydınlık ve karanlık, hoş ve biraz gizemli bir atmosfer yaratır.

Araştırmacılar, en önemli işlemleri yüzlerini duvara dönük olarak ya da daha kötüsü kameranın hiçbir

şekilde çekim yapamayacağı biçimde bir köşeye dönük olarak gerçekleştirecek şekilde çalışırlar. Böyle

durumlarda, araştırmacıları kamerayı yerleştirebileceğiniz veya farklı açılardan çekim yapabileceğiniz

başka bir yere taşınmaya ikna etmeye değer.



8.12.3 Yapılmakta olan bir işi çekmek

Güncel gelişmeleri değil, bilimsel bir çalışmayı filme aldığınızı unutmayın. Etrafta uçup gerçek zamanlı

çekim yapmanız beklenmiyor. Bunun yerine, aşama aşama çekim yapmanız gerekir. Aynı zamanda bir

çalışma ortamının içinde çekim yaptığınızı da unutmayın; hikâyenizde yer almayan, ama önemli işleri

olan diğer bilim insanlarına saygılı olun.

Laboratuvarda ne tür bir “aksiyon”u filme alabileceğinizi öğrenin – ne kadar çok aksiyon sahnesi

çekerseniz, o kadar iyi olur. Görselsiz kalmanızdan daha kötü bir şey olamaz. Çekimlerin sadece

açıklayıcı olması değil, iyi de görünmesi gereklidir. Tek bir sahne için, farklı açılardan ve farklı

uzaklıklardan çekimler yapmak en iyisidir. Elinizde ne kadar çok malzeme olursa, kurgu yaparken o

kadar esnek davranabilirsiniz.

ÖRNEK:

Laboratuvardaki en sıradan işlerden birini ele alalım – bir pipetle çalışmak. Bir laboratuvar görevlisi bir

eliyle laboratuvar masasının üstündeki kaptan bir pipet alır, diğer eliyle bir kutuyu açar ve pipete temiz

bir uç takar. Daha sonra, içinde sıvı bir numune olan ufak bir şişeyi açar, pipete numunenin belli bir

miktarını çeker ve bunu başka bir sıvıyla dolu bir tüpün içine boşaltır.

Tecrübeli bir laboratuvar görevlisi bu işi beş ila on saniyede yapacaktır. Siz ise bunu, hareketin

karmaşıklığına bağlı olarak belki 30 dakikada filme alırsınız. Bir ipucu: Laboratuvar görevlisinin her

hareketini takip edebilmek ve her bir çekim için kameranın tekrar pozisyon almasını kolaylaştırmak

amacıyla, elde tutulabilen bir DV kamera kullanırsanız daha hızlı çekim yaparsınız. Ancak yakın

çekimlerde tripoda yerleştirilmiş bir kamera kullanmanız gerekir.

Laboratuvar görevlisinin, ellerini ve yaptığı her şeyi görebileceğiniz bir pozisyonda oturması önemlidir.

Hem çalışma alanını, hem de o kişiyi aydınlatın. Çeşitli uzaklıklardan çekim yapın.

1. Örneğin, önce bir diz çekimi yaparak pipete uzanan eli çekin.

2. Daha sonra, pipeti tutan kişiye “kımıldamayın” diyerek kameranın açısını değiştirin ve omuz çekimi ile

pipeti tutan eli çekin.

3. Kişiden tekrar kımıldamamasını isteyin, kameranın açısını değiştirin, kişiden işine devam etmesini

isteyin ve o temiz bir pipet ucu alıp bunu pipete takarken, göğüs çekimi ile kutuyu açan diğer eli

çekin.

4. Tekrar, kameranın açısını değiştirin ve numunenin pipete alınışını gösteren bir diz çekimi yapın.

5. Daha sonra, o kişiden bu adımı tekrarlamasını isteyin ve kamera tripodun üzerindeyken şişedeki

sıvının seviyesinin azaldığı ve pipetin dolduğu görülecek şekilde ayrıntı çekimi yapın.

Kamera açısını ve uzaklığını değiştirerek çekim yaparsanız, kurgu aşamasında aralarından seçim

yapabileceğiniz daha çok malzemeye sahip olursunuz. İşlemin tamamını genel çekim ile filme almayı

unutmayın, böylece araştırmacının laboratuvardaki konumunu da görebilirsiniz.

Bu şekilde, sadece bir işlemi açıklayan değil, aynı zamanda size yorum için esnek bir yer bırakan bir

malzeme elde etmiş olacaksınız. Daha sonra bu sekansları 30 saniyelik ya da 10 saniyelik görüntüler

haline getirebilirsiniz.



8.12.4 Biyoloji laboratuvarlarında çekim yapmak

Bazen araştırmacıların kullandığı numuneler çekim sırasında bozulabilir. Bu yüzden, çekim öncesinde

araştırmacılardan dayanıklı numuneler hazırlamalarını istemelisiniz, böylece onlara zarar verme korkusu

ya da (bakteri kültürlerinde olduğu gibi) kendinize bulaştırma korkusu yaşamazsınız. Bazen, kültürler

laboratuvar kabında yetiştirildiğinde, numuneler bu işlemin farklı aşamalarında farklı görüntüler alırlar.

Araştırmacılardan farklı aşamaları ya da farklı görüntüleri çekim sırasında hazır bulundurmalarını isteyin.

Sizin de fark ettiğiniz gibi genellikle gerçek araştırmadan çok, araştırmanın bir “modeli” çekilir.



8.12.5 Laboratuvar hayvanlarını filme almak

Bazı ülkelerde, kamuoyu hayvanlar üzerinde deney yapılması konusunda çok duyarlıdır. Daima

ülkenizdeki durumu göz önünde bulundurun. Bazen bütün bir deneyi, hayvan hakları eylemcilerini

kızdırmadan çekebilirsiniz. Ama İsviçre, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri gibi ülkelerdeyse sert

tepkiler alabilirsiniz. Kamuoyunun araştırmacılara da tepki gösterebileceğini unutmayın ve etik ve adil

davranarak onları bu konuda en baştan uyarın.



8.12.6 Ameliyathanelerde çekim yapmak

Ameliyathanelerdeki çekimleri cerrahın işini engellemeyecek ve ortam steril olduğundan bir şeylere

dokunmayacak şekilde ayarlamak zorundasınız. Mekânı keşfe çıktığınızda, ameliyatın aşamalarını

öğrenir ve ona göre hazırlık yaparsınız.

Birlikte çalıştığınız bilim insanına ya da doktora, televizyona gönüllü olarak çıkmak isteyecek bir

hastaları olup olmadığını sorun. Sabırlı olun ve eğer ilk seferde başaramazsanız, tekrar sorun.

Hastayla tanıştığınızda, (ki bunun çekimden önce olması her zaman daha iyidir), onunla gerçekten

ilgilendiğinizi gösterin ve kendisini dinlemek için zaman ayırın. Ona, bir televizyon muhabiri olarak

yaptığınız işi açıklayın. Hasta size güven duyar, siz de ona saygılı davranmalısınız. Röportaj yaparken,

hastanın kendi durumunu ve sıkıntısını anlatmasına fırsat verin, onun yerine doktor konuşmasın. Doktor

daha çok hastalık hakkında açıklama yapmalı ve bir tedavi yöntemini değerlendirmelidir.

Ameliyat sırasında, baş cerrahın üzerine bir mikroport ya da başka tür bir mikrofon yerleştirin, böylece

ameliyat maskesi takıyor olsa bile söylediklerini kaydedebilirsiniz.

Cerrah bazen ameliyat sırasında durabilir ve sizin ameliyat bölgesine daha yakından bakmanıza izin

verebilir. Medikal cihazlara bağlı kameralardan ya da ameliyat odasında veya başka bir yerde bulunan

monitörlerdeki kayıtlardan da yararlanabilirsiniz. Medikal cihazların, ellerin, gözlerin, bir bütün olarak

ameliyathanenin ve eğer rızası varsa hastanın maskeli yüzünün ayrıntılarını çekmeyi de unutmayın.



8.12.7 Nelerin filme alındığının kaydını tutmak

Sekansları tek tek çekerken, neleri çekmiş olduğunuzun kayıtlarını tutun, ya da daha da iyisi

araştırmacılardan çekim mekânını, çekilen nesneleri ve filme alınan etkinlikleri anlatmalarını isteyerek,

bunları teybe kaydedin. Bu daha sonra elinizdeki malzemeyle kurgu yaparken, neyin ne olduğunu

bilmeniz konusunda size yardımcı olacaktır.



8.12.8 Stüdyo dışındaki mekânlarda beklenilmedik durumlar

Önceden yapılan ayarlamalara rağmen, çekim için stüdyo dışındaki mekâna vardığınızda hiçbir şeyin

hazır olmadığını görebilirsiniz. Bu durumda doğaçlama yapmanız gerekecektir ve zararı en aza indirmek

için destekleyici bir planınızın olması her zaman iyidir.

En önemli üç çekim yöntemi şunlardır:

1. Genel çekim (yeri içerik bağlamında göstermek için)

2. Diz çekim (bilim insanını çekilen nesnelerle beraber göstermek için)

3. Yakın çekim (en önemli nesnelerin detaylarını göstermek için)

Problemler baş gösterdiğinde ne yapılması gerektiğiyle ilgili daha çok bilgi için, Bölüm 8.28: Gözden

geçirme soruları: Alıştırma 4’e ve Bölüm 8.30: Ödev 4’e bakın.

[ http://www.wfsj.org/course/en/L8/StqL8ex4.html ]

[ http://www.wfsj.org/course/en/L8/AssignL8.html ]



8.13 Röportaj yapılan kişiyle çalışmak

8.13.1 Hazırlanma ve çekim

Röportaj yapacağınız kişiyle önceden tanışmak, keşif sırasında ya da başka bir yerde çekim öncesi

iletişim kurmak önemlidir.

Bunun canlı yayın olmadığını ve kaydın daha sonra kurgulanacağını belirtin. Çekimden önce, sorularınızı

araştırmacıyla paylaşın; soruların net ve ifade şekillerinin de doğru olduğundan emin olun. Araştırmacı

eğer sizin ne soracağınızı ve dil sürçmelerinin, duraksamaların ve öksürüklerin sonradan kayıttan

çıkarılabileceğini bilirse, kendini daha güvende hisseder. Araştırmacının esas endişesi, meslektaşlarının

ve izleyicilerin gözü önünde küçük düşmektir ki bu da hayli anlaşılabilir bir endişedir. Röportaj kaydının

istenildiği anda durdurulabileceğini ve daha sonra tekrar başlatılabileceğini de net bir şekilde söylemek

iyi olur.

Röportaj yaptığınız kişi sizinle göz kontağı kurmalıdır. Ona, kameranın dikkat edilmesi gerekmeyen

ufak bir ayrıntı olduğunu söyleyin. Röportaj sırasında, sürekli tetikte olun ve röportaj yaptığınız kişinin

kameraya değil, size baktığından emin olun.

Soracağınız soruları ezbere bilmeniz elbette arzu edilir. Ama yine de, elinizde bir soru listesi bulunsun

ve sonunda bu listeyi kontrol edin. Hiç kullanmayacağınızı bilseniz bile, basit, hatta belki de röportaj

yaptığınız kişi için banal olan sorularla başlayın. Araştırmacı böylece duruma alışacak ve daha sonra

sorduğunuz sorulara daha iyi yanıtlar verecektir.

Cevaplara tepkisiz kalmayın. Eğer cevap olarak şaşırtıcı bir bildirim alırsanız, tatmin olana kadar yeni

sorular sormakta tereddüt etmeyin. Eğer araştırmacı sorduğunuz soruya yanıt vermezse, soruyu

tekrarlamaktan çekinmeyin.

Röportajı araştırmacıya sizin tarafınızdan belirtilmeyen bir şey veya eklemek istediği bir şey olup

olmadığını sorarak bitirmek yararlı olur.

Asla röportaj yaptığınız kişinin kâğıttan okumasına izin vermeyin. Kâğıttan okumak, son derece yapay

bir görüntü verir. Yanıtların siyasi bir konuşmayı andıran bir sunum gibi olmasındansa, karışık ama doğal

olması çok daha iyidir.

Araştırmacının istediği gibi konuşmasına izin verin. Yanıtlarda özellikle ilgilendiğiniz bölümleri ona

yeniden ve farklı sözcüklerle tekrarlattırabilir ya da özetlettirebilirsiniz. Kurguya güvenin, harika bir

yardımcıdır. Yine de, araştırmacının sunumu ne kadar kötü olursa, sizin de montaj odasında yapılacak

o kadar çok işiniz olur. Kestiğiniz bölümleri telafi edecek kadar çok görüntü çekmeyi ihmal etmeyin.

Görseller ile röportajın konusu uyum içinde olmalıdır.

Buzdolabı, klima, santrifüj, iş makineleri, uçaklar, trafik gürültüsü ve benzeri istenmeyen seslerin çekime

sızıp sızmadığını mutlaka kontrol edin.



8.13.2 Teknik yönler

Röportajı çekerken, yanınızda en az bir kişi daha bulunsun. Bu kişi ideal olarak kameraman olmalıdır,

böylece o çekimi yaparken, siz de röportaja odaklanabilirsiniz.

Kameranın arkasına oturmayın, yoksa röportaj yaptığınız kişi kameraya bakma eğiliminde olacaktır.

Bunun yerine, kameraya yakın bir yerde, solunda ya da sağında fark etmez, hangisi en iyi kompozisyonu

sağlıyorsa orada oturun (ya da ayakta durun). Küçük odalarda bir masa ve buzdolabı arasına sıkışmanız

hatta diz çökmeniz gerekebilir; önemli olan sizin değil, röportaj yaptığınız kişinin rahat olmasıdır. En

iyi röportaj mekânı bir oda olmak zorunda değildir, röportaj yaptığınız kişinin hayatının ya da işinin bir

parçasını yansıtan bir dış mekânda da çekim yapabileceğinizi aklınızda bulundurun.

Röportaj mekânının aydınlatmasını yaparken, röportaj yapacağınız kişinin duracağı yerde durun.

Kameraman, doğru pozisyonu bulana kadar sizin konumunuzu değiştirsin. Bazı bilim insanları oradan

oraya hareket ettirilmeyi istemeyebilir.

Röportaj sırasında, kameraman yavaşça röportaj yaptığınız kişinin yüzüne yakın çekimle yaklaşabilir. Bir

soru sorulurken kamera diz çekime dönebilir ve cevap sırasında yüz ifadelerinin detaylarını göstermek

için yeniden yaklaşabilir.

NOT: Sık rastlanan bir hata, kameranın röportaj yaptığınız kişi yerine arka plana odaklanmasıdır.



8.13.3 Çekimlerin sonrasında

Bazı araştırmacılar söylediklerinin hangi kısımlarını ve hangi çekimleri kullanacağınızı bilmek ister.

Onların neden endişelendiğini öğrenin ve bir kez daha ne yapacağınızı ve televizyon kanalınızın

gereksinimlerini açıklayın. Onu tekrar aramayı ve bilgilerle konuşmaları kontrol edeceğinizi söyleyin

böylece tüm metin ve kurgu üzerine gereksiz tartışmalara girmekten de kaçınmış olursunuz. (Bu

kısımları diğer muhabirlerle tartışmalısınız, çünkü onlar hikâyeyi bir araya getirme konusunda uzman

kişilerdir.)

Eğer araştırmacıyla bir bağ kurduysanız, ondan size güvenmesini istemek de işe yarayabilir. Aslında bir

şeyleri değiş tokuş ettiğinizi unutmayın; araştırmacı size bilgi ve konuşmalarını verirken siz de ona halk

tarafından tanınma fırsatı ve medyada konuşma olanağı veriyorsunuz. Güven her iki tarafın da ihtiyaç

duyduğu bir şeydir.

Bilim muhabirleri arasında, bilim insanlarının yazılı metinleri, kendi söylediklerini okumasına ve hatta

kurgu odasında size katılmasına izin verip vermemek bir tartışma konusudur. Bu durumlardan mümkün

olduğunca kaçının. Bu sadece, teknik olarak anlaması çok zor bir konu üzerine yapılan özel bir haber

gibi, aşırı örneklerde kabul edilmelidir.

Pek çok araştırmacının, portrelerinin gerektiği biçimde çizileceği ve sunulan bilginin tam ve doğru

olacağı konusunda temin edilmeye ihtiyacı vardır. Bunu, araştırmacıya taslak raporun ilgili kısımlarını

ve üst seslendirmeleri göstererek yapabilirsiniz. Araştırmacı isterse montaj odasına gelebilir, ya da

en rahatı kurgulanmış görüntüleri bir FTP sunucusuna koyar, yorumları da e-postayla gönderirsiniz,

böylece bunlara bakabilirler. Bazı şeylerin ifade edilme tarzıyla ilgili anlaşmazlıklar çıksa bile, bu metot

röportaj yaptığınız kişinin kendini güvende hissetmesini sağlar, kişi daha az endişelenir. Ancak buradaki

tehlike de şudur: Taslak kopyanız siz istemeden elden ele dolaşabilir.

Bilim insanını işinize fazla dâhil ederseniz, kasıtlı olmasa da izleyicilerinizden daha çok onu memnun

etmeye çalışıp haberinize onun istediği şekli verme gibi bir riske girebilirsiniz. Ve eğer haberinizde

birden fazla kaynak varsa ve siz kurgu aşamasına sadece bir bilim insanını dâhil ederseniz, taraf tutma

ve adaletsiz davranmakla suçlanma riskini almış olursunuz. Röportaj yaptığınız kişilerin, haberinizin son

aşamalarındaki katılımlarını % 99 oranında engellemelisiniz.



8.13.4 Araştırmacı dostunuz mu, düşmanınız mı

- yoksa ikisi de değil mi?

Yanıt değişiklik gösterebilir. Gelecekteki projeleri için para kaynağı elde etmek amacıyla araştırmalarının

sonuçlarıyla oynamış bir araştırmacıyla ilgili bir haber yapıyor olabilirsiniz. Ya da binlerce hatta

milyonlarca yaşamı kurtarabilecek müthiş bir metotla ilgili bir belgesel çekiyor olabilirsiniz.

İşiniz gereği her zaman belli bir mesafeyi korumanız gereklidir, ama genellikle yakın bir iş birliği yapmak

zorunda kalacaksınız. Seçtiğiniz uzman, ülkenizdekilerin en iyisi olmalıdır ve ayrıca yanınızda bilgiler

ya da düzeltmeler konusunda yardımcı olacak bir başkası bulunmayabilir. Bu uzman taslak aşamasında

tavsiyelerde bulunabilir, neyin önemli olduğunu belirtebilir ve sizi başka uzmanlarla tanıştırabilir. Ama

her zaman çok, ama çok dikkatli olun ve araştırmacının anlatmak istediğiniz hikâyeyi size dikte etmesine

izin vermeyin.



8.14 Çekimlerin kontrolü

Stüdyo dışındaki bir mekânda çekim yaparken, kasetlerinizi dikkatli bir biçimde etiketlemeniz ve

tasnif etmeniz çok önemlidir. Elinizde çekmeniz gereken her şeyin olduğundan emin olun, bilgisayar

görüntüsü veya kamera çekimi olsun fark etmez. O mekâna geri dönme şansınız olmayabilir. Yanınızda

listeniz olsun; bütün dış mekân, iç mekân, çalışma yeri, işlemler, röportajlar, genel çekim olsun yakın

çekim olsun bütün çekimleri tamamladığınızdan emin olun.



8.15 Çekim sonrası (post prodüksiyon)

Hayır, çekim yapmakla iş bitmiyor; bu sadece yeni bir aşamanın başlangıcı. Sahip olduğunuz tüm

görüntüler bir bilgisayara yüklenmeli ve kolaylıkla izlenebilecek çeşitli taşıyıcılara (VHS, DVD)

kopyalanmalıdır. Günümüzde, FTP sunucuları sıklıkla kullanılır; teknisyen bütün günlük işi yükler (B

rulosu) ve siz bunu evdeki bilgisayarınıza indirebilirsiniz. Görüntüler yayında kullanılacaklardan daha

kalitesiz olacaklardır, ama bu sizin ihtiyaçlarınızı karşılamaya yetecektir.

10 dakikalık bir haber yapmak için, genellikle B rulosunun ilk iki saati ve röportajların bir saatiyle işe

başlarsınız. Ama bu işlem haberin formatına ve çalıştığınız televizyon kanalına bağlı olarak değişiklik

gösterebilir. Ayrıca, elinizde fotoğraflar, grafikler ve topladığınız diğer malzemeler de olabilir.



8.16 Yazılı metin

Bir sonraki aşama, yani B rulosundaki bütün çekimlerin her birinin üzerinden tek tek geçmek ve yazılı

metni oluşturmak için her bir sekansın zaman kodunu yazmak, eğer bir yardımcınız yoksa hayli zaman

alan, yorucu bir süreçtir. Bu süreçte, kesinlikle kullanacağınız ya da kesinlikle atacağınız çekimleri not

alabilirsiniz.

Röportajların önemli kısımlarını (bütün dil sürçmeleri, duraklamalar, dış gürültüler de dâhil) not alın. Bu

daha sonra size montaj işlemi sırasında faydalı olacaktır, çünkü size röportajları nasıl azaltacağınız ve

kısaltacağınızla ilgili fikir verecektir.



8.17 Kurgudan yararlanın

Eğer iyi hazırlandıysanız, montaj odasında çalışmak, yaptığınız işin en tatmin edici kısımlarından biridir.

Detaylara girmeden önce, aşağıdaki göz önünde bulundurulması gereken bazı genel noktalara bakın:

a. Sağlam başlangıç malzemeleri

Haberin hem baş kısmı hem de son kısmı çok önemlidir. İzleyicileri haberinizi izlerken ekrana

“bağlamak” istersiniz; haberin sonunda da onlarda çok güçlü bir etki bırakmış olmak. Haberin bu

bölümleri için en çarpıcı görselleri arayın. Örneğin başlangıçta, hikâyede profilini çizdiğiniz kişileri

tanıtmak iyi olabilir.

b. Hikâyeyi yapılandırmak için sekansları kullanın

Sekanslar, bir olayın her bir basamağını gösteren bir dizi çekimdir. Herhangi bir bilimsel işlemin ya

da insan etkinliğinin sadece sonucunu görmek pek tatmin edici değildir; izleyiciye her bir aşamayı

göstermek daha iyidir. Görsel sekansların yanına, izleyicinin ne göreceğini açıklamak için yazılı metin

ekleyin.

c. Haberinizin sessizlik, doğal sesler ve müzikle nefes almasına izin verin

Bir televizyon haberi sadece bilgiden ve rakamdan ibaret değildir; aynı zamanda iyi bir hikâye olması

gerekir. Güçlü bir etki yaratmak için bazı dramatik görsel hikâye anlatımı teknikleri kullanın. Özellikle

uzun belgesellerde müzik çok etkili olabilir; ama yerinde ve hafif kullanılırsa. Müziğin haberin havasına

ve içeriğine uygun olmasına dikkat edin. Eğer mutlu sonla biten bir hikâye değilse, o zaman neşeli

müzikler kullanmayın ya da tam tersi, mutlu sonla bitiyorsa, neşeli müzikler kullanın.

Doğal sesler, iyi bir televizyon haberinin önemli bir parçasıdır. Bazı kameramanlarda, görselleri çekerken

kamera mikrofonunu kapatmak gibi kötü bir alışkanlık vardır. Bunu yapmalarına izin vermeyin; çok

yararlı olabilecek bir şeyi kaçırabilirsiniz. Becerikli bir kurgucu, hikâyeye kısa ve doğal ses araları

ekleyebilir. Bu, izleyiciye yalnızca üzerinde sizin sesinizin olduğu sessiz görseller izlemeye göre daha iyi

bir gerçeklik duygusu verir.

Ama sessizliğin de etkili olabileceğini unutmayın. Tamamen sessiz bir görsel değil de ara ara sizin

sesinizin de olmadığı bir görsel. Önemli bir bilgiyi açıkladıktan hemen sonra, tekrar konuşmaya

başlamadan, söylemiş olduklarınızın anlaşılması için birkaç saniyelik bir sessizlik ve buna eşlik eden

güzel ve uygun bir görsel verebilirsiniz.

ÖRNEK:

Mercan resiflerinin gelişmesine yardımcı olan bir baba ve kızıyla ilgili olan bu hikâyenin içinde, iş başında

olan dalgıçlar ve doğal bir vurma sesi vardır. Hikâyede, insan yapımı malzemeler kullanılarak bir mercan

resifinin nasıl yapılandırıldığı sekanslarla gösterilmektedir.

Mercanİşbirliği

[ http://watch.discoverychannel.ca/#clip19425 ]



8.18 Kurgu için hazırlık

İşinizin çaba gerektiren bölümlerinden biri daha. Montaj odasına girmeden önce, elinizdeki sıraya

konmamış sekanslardan oluşan birkaç saatlik çekim ve diğer malzemeler arasından, anlamlı bir hikâye

yaratmak zorundasınız.

Ne kadar çok malzeme varsa ve haber ne kadar uzunsa, bu hazırlık aşaması da o kadar önem kazanır.

Elinizde bir şeyden çok fazla ya da çok az olduğunu fark edebilir ve o zaman bu durumu fotoğraflar,

animasyon ve grafikler kullanarak telafi etmek zorunda kalabilirsiniz.

Röportajların konuşma ve görüntü açısından uygun ve işe yarar bölümlerini seçin. Farklı diyalogların

nasıl birleştirileceğini ve hangi kelimelerin çıkarılması gerektiğini belirtin. Genel olarak, seslendirme

yoluyla olguları kısaca ve net bir şekilde sunarken, kişisel duyguları, fikirleri ya da şaşırtıcı iddiaları

görüntülü kullanmak genellikle daha iyidir.

Bu aşamada, haberinizin ritminin nasıl olacağıyla ilgili bir fikrinizin oluşmuş olmalıdır. Hızlı sekanslar,

yavaş sekanslar, bilgi yönünden zengin sekanslar ve sadece müzik içeren sekanslar.



8.19 Kurgu

Pek çok muhabir kendi kurgusunu yapabilecek beceriye sahiptir. Ancak eğer şansınız varsa, bir

kurgucuyla çalışmak avantajlıdır, çünkü onlar hem geleneksel, hem de ileri düzeydeki montaj metotları

konusunda uzmandır, kurgu yazılımına aşinadır. Her şeyin ötesinde, haberinizi ilk görecek ve herhangi

bir sorun çıkacak olursa size yardım edecek olan onlardır.

Yönergeleri veren ve fikri sunan sizsinizdir, ama kurgucu da fikrinizin haberde doğru biçimde, kısa ve öz

olarak açıklanmasını sağlayabilir.

Örneğin şöyle diyebilirsiniz: “Zaman kodu 10:05:07’den 10:20:15’e kadar (Kaset DV 12345’de), pipetli

bir sekansımız var. Bunu 15 saniyeye indirmem gerekiyor ve özellikle tüpteki sıvı numunenin seviyesinin

azaldığı çekimi istiyorum.” Kurgucu bunu yapabilmeli ve kendi tavsiyelerini de ekleyebilmelidir. Siz

çekimler boyunca karşılaştığınız bütün bilgi ve görüntülerden etkilenmişken, onun gözleri hâlâ izleyici

gözleridir. Bazı durumlarda şaşırabilirsiniz bile: Siz bir şeyi görsellerle net bir şekilde açıkladığınızı

düşünürken kurgucu aynı fikirde olmayabilir. Bu yüzden kurgucunun fikirlerini yabana atmayın!

Günümüzde montaj, çoğunlukla bilgisayarlarda yapılır ve bu iş için sürekli yenilenen çok

çeşitli yazılımlar vardır. Bu yazılımların nasıl kullanıldığını bilmek zorunda değilsiniz, ama neler

yapabileceklerini bilmelisiniz. Bilgisayarlarda görüntülere renk ekleyebilirsiniz, kontörleri

değiştirebilirsiniz, yeni görsellerle birlikte pop-up’lar ekleyebilirsiniz, yazı girebilirsiniz, görüntüyü

yavaşlatıp hızlandırabilirsiniz, yakın çekimleri hareketsiz görüntülere dönüştürebilirsiniz, görüntüleri

döndürebilir veya boyayabilirsiniz... Bunlar çok kullanılan basit fonksiyonlara sadece birkaç örnek.

Kurgu sırasında, çok beğendiğiniz görsellerden bazılarını kullanmadığınızı, haberin son haline uygun

olmadığını görüp üzülebilirsiniz. Ancak, bunların çöpe gitmesi gerekmez, ileride kullanmak üzere

arşivleyin.



8.20 Ses kurgusu

Temel kurguyu bitirdiğinizde sese son halini vermeye hazırsınızdır.

1. Her sekans için ne kadar zamanınız olduğunu belirleyin ve yorumların kelime sayısını buna göre

ayarlayın.

2. Hangi arka plan seslerinin kalacağını ve başka hangi sesleri eklemek istediğinizi seçin.

3. Sonra müziği seçin, ama atmosfer ve çevre değiştikçe müziği de değiştirmek zorunda olduğunuzu

unutmayın. Müzik sekanstan önce başlayabilir veya zamanla seviyesi düşebilir.



8.21 Web kaynakları

Bilim muhabirliği ile ilgili daha detaylı bilgi için, Bilim ve Gelişme Ağı SciDev.Net’in pratik bilgiler

bölümünden yararlanabilirsiniz.

[ http://www.scidev.net/en/practical-guides/reporting-science-news-for-television.html ]

Televizyon muhabirliğinin yanı sıra bilim muhabirliği hakkında da yararlı ipuçlarını, bir Amerikan

televizyon haber kaynağı olan Newslab’in web sitesinde bulabilirsiniz [ http://newslab.org ].

HIV/AIDS, kuş gribi ve çevreyle ilgili konularının nasıl ele alınacağı da dâhil olmak üzere, belirli

televizyon haber konuları hakkında daha fazla ayrıntı için, “kaynaklar” (resources), “stratejiler”

(strategies) ve “bağlantılar” (links) girişlerine tıklayın. Aynı zamanda, İngilizcede sık görülen yazım

yanlışlarını vurgulayan “önce” ve “sonra” metinlerini ve videolarını gösteren özel bir bölüm de

bulacaksınız. [ http://newslab.org/resources/videos.htm ]

Avrupa Araştırma Medya Merkezi’nin (European Research Media Centre) internet sitesinde

[ http://www.youris.com ] insanların ilgilerini belirli konulara çekmek için bilimle ve teknolojiyle ilgili

kısa filmler yer alıyor. Aynı zamanda, televizyon yapımcılarına ve yayıncılarına yönelik ücretsiz, daha

uzun B rulosu görüntüleri de sağlanıyor. Görüntüleri eğitim amaçlı kullanmak için anlaşmak mümkün

olabilir, ama bunun için bir beta oynatıcı ve beta kurgu imkânı olması gerekiyor.

Euronews [ http://www.euronews.net ], bir Avrupa televizyon ağıdır ve internet sitesinde yüksek

teknoloji, bilim ve uzay alt konularını içeren bir bilim-teknoloji bölümü bulunur.

ABD’de National Geographic Derneği’nin [ http://www.nationalgeographic.com ], internet sitelerinde

hayvanlar, çevre, bilim ve uzayla ilgili çevrim içi videoları yer alıyor. Yanı sıra, satışa sunulan mükemmel

bir DVD koleksiyonları var.



8.22 Gözden geçirme soruları: Alıştırma 1

Lütfen aşağıdaki iki hikâye özetine bakın (bunlardan birincisini daha önce, Bölüm 8.4.2: Hikâye özeti’nde

gördünüz. [ http://www.wfsj.org/course/en/L8/L8P04.html ]). Aşağıdaki soruları yanıtlayın. Daha

sonra Ödev 1’e bakın. [ http://www.wfsj.org/course/en/L8/AssignL8.html ]

Hikâye özeti 1: Savaş meydanlarından evlerimize

Geliştirilme amacı zehirli gazların etkisiz hale getirilmesi olan, devrim yaratan bir madde, artık

evlerimizdeki kirli havayı temizleyecek. Çek araştırmacılar, yüksek teknolojili elektronik aletlere zarar

vermeden askeri gazları arındırabilen bir maddeyi bulan ilk bilim insanları oldu. Bu madde şimdi

gündelik hayatta, örneğin evlerimizin iç ve dış cephe duvarlarındaki boyaların bir bileşeni olarak

kullanılacak. Çevremiz üzerimizde olumsuz etkileri olan ve yapıştırıcılardan, kauçuktan, halılardan, saç

spreylerinden ve çeşitli yumuşatıcılardan açığa çıkan gözle görülmeyen zararlı parçacıklarla doludur.

Titanyum dioksitin (TiO2) anatas modifikasyonu adı verilen yeni bir teknoloji sayesinde, Çek Bilim

Akademisi’ndeki İnorganik Kimya Enstitüsü’nde çalışan araştırmacılar, Rokospol şirketiyle iş birliği

içinde, havadaki zararlı elementleri önemli ölçüde (10 saat içinde % 10 kadar) azaltmak ve onları zararsız

suya ve karbondioksite dönüştürmek amacıyla, fotokataliz işlemini (organik maddeleri ayırmak için ışığı

kullanan bir reaksiyon) tetikleyen bir madde ürettiler. Bu maddenin gelecekte çok işlevli boyalardaki

kullanımı, sadece yüzeylerin dayanıklılığını arttırıp duvarlarımızı güzelleştirmekle kalmayacak, aynı

zamanda soluduğumuz havayı da koruyacak.

Hikâye özeti 2: “Garip” terapinin dönüşü

Bakterileri yiyen virüsler, iyileştirilemeyen hastalıklara çözüm olabilir. Dünyanın dört bir yanındaki

sağlık uzmanları, bakterilerin antibiyotiklere karşı direnç kazandıkları konusunda uyarıyorlar. Örneğin,

Staphylococcus aureus (MRSA), pek çok hastanede bir tehdit haline gelmiştir; zayıf düşmüş hastalarda

iyileştirilemeyen inflamatuvar hastalıklara yol açmaktadır. İlaç şirketleri yeni antibiyotikler geliştirmekte

zorlanıyorlar, çünkü araştırma ve geliştirme faaliyetleri hem çok fazla zaman alıyor, hem de çok masraflı.

Polonya’da, alışılmadık bir tedavi uygulanıyor. Bu tedavide bakteriyofajlar yani bakterileri öldüren

virüsler kullanılıyor. Fajlar, gezegenimizdeki canlılar dünyasının en kalabalık ve en yaygın olan

temsilcileridir. Kelimenin tam anlamıyla her bir bakteri tipi için öldürücü olan fajlar vardır, ama fajlar

bitkiler, hayvanlar ya da insanlar için tehlike oluşturmazlar. 1896 kadar eski bir tarihte, Ernest Hankin

Hindistan’daki Ganj Nehri’nin suyunun, koleranın yayılmasını önlediğini gözlemledi. Daha sonra, Félix

D’Hérelle bunun nedeninin, suda bulunan bir virüs olduğunu açıkladı ve buna bakteri yiyici anlamında

“bakteriyofaj” adını verdi. 20. yüzyılın başlarında, bakteriyofajlar Sovyetler Birliği ve Amerika Birleşik

Devletleri’nde çok geniş kapsamlı olarak kullanıldı; tedavi umut vaat ediyordu. Ancak, antibiyotikler

bulununca, bakteriyofajlar unutulup gittiler. Şimdi ise onlara olan ilgi yeniden canlanıyor.



SORU 1:

Hikâye özeti 1 ve Hikâye özeti 2’nin izleyiciyi ekrana bağlayan kısımları (“kancaları”) nelerdir?

SORU 2:

Özetlerde fazla olan bilgiler hangileridir?

SORU 3:

Özetlere, bir uzmanla görüştüğünüzü ve bu konuyu kapsamlı bir şekilde değerlendirdiğinizi gösteren

yeni cümleler ekleyebilir misiniz?

SORU 4:

Bu hikâyeleri bir izleyiciye aktarmak için toplamanız gereken olası görsellerin bir listesini yapın. Bütün

insanları, hayvanları, aktiviteleri, mekânları, arşiv görüntülerini, fotoğrafları ve grafikleri listenize dâhil

edin ve izleyicinin ne görmesini umduğunuzu ve beklediğinizi detaylı bir şekilde yazın.



8.23 Gözden geçirme sorularının yanıtları: Alıştırma 1

SORU 1:Hikâye özeti 1 ve hikâye özeti 2’nin izleyiciyi ekrana bağlayan kısımları (“kancaları”) hangileridir?

Yanıt:Hikâye özeti 1: Geliştirilme amacı zehirli gazların etkisiz hale getirilmesi olan, devrim yaratan bir madde, artık evlerimizdeki kirli havayı temizleyecek.Hikâye özeti 2: Bakterileri yiyen virüsler, iyileştirilemeyen hastalıklara çözüm olabilir.

SORU 2:Özetlerde fazla olan bilgiler hangileridir?

Yanıt:Hikâye özeti 1: İkinci paragraftaki şu kısım: “Titanyum dioksitin (TiO2) anatas modifikasyonu adı verilen yeni bir teknoloji sayesinde, Çek Bilim Akademisi’ndeki İnorganik Kimya Enstitüsü’nde çalışan araştırmacılar, Rokospol şirketiyle iş birliği içinde, havadaki zararlı elementleri önemli ölçüde (10 saat içinde % 10 kadar) azaltmak ve onları zararsız suya ve karbondioksite dönüştürmek amacıyla, fotokataliz işlemini (organik maddeleri ayırmak için ışığı kullanan bir reaksiyon) tetikleyen bir madde ürettiler.” Burası “Yeni bir teknoloji sayesinde, Çek Bilim Akademisi’ndeki araştırmacılar Rokospol şirketiyle iş birliği içinde havadaki zararlı elementleri azaltan ve onları zararsız suya ve karbondioksite dönüştüren bir madde ürettiler.” şeklinde basitleştirilebilir.

Hikâye özeti 2: Bu haberde tarihi içeriği kullanmasak da olurdu: “1896 kadar eski bir tarihte, Ernest Hankin Hindistan’daki Ganj Nehri’nin suyunun, koleranın yayılmasını önlediğini gözlemledi. Daha sonra, Félix D’Hérelle bunun nedeninin, suda bulunan bir virüs olduğunu açıkladı ve buna bakteri yiyici anlamında “bakteriyofaj” adını verdi.”

SORU 3:Özetlere, bir uzmanla görüştüğünüzü ve bu konuyu kapsamlı bir şekilde değerlendirdiğinizi gösteren yeni cümleler ekleyebilir misiniz?

Yanıt: Yanıtlar çok çeşitli olabilir, aşağıda iki öneri bulacaksınız:

Hikâye özeti 1: “İşin içinde olan şirketin hâlâ yeni malzemeleri test ettiğini belirtmek isterim. Çok yakında pazara bir ürün çıkarmayı istiyorlar ve bu oldukça gerçekçi görünüyor. Ben de, bu tip yeni bir ürünün uyması gereken yönetmelikler ve kanuni zorunluluklar konusunda bilgi alabileceğim bir uzman araştırıyorum.”

Hikâye özeti 2: “Diğer ülkelerdeki araştırmacılar da bu yeni araştırmanın izini takip ediyorlar. Ama Polonyalılar, klinik çalışma yapanların içinde başta geliyor.”

(Tabii burada gerçekten araştırdığınız ve anladığınız bir şeyi yazmalısınız. Asla kendinizi öne çıkaran tarzda bir hikâye özeti yazmayın. Editörler zekidir ve bunu hemen anlarlar.)

SORU 4:Bu hikâyeleri bir izleyiciye aktarmak için toplamanız gereken olası görsellerin bir listesini yapın. Bütün insanları, hayvanları, aktiviteleri, mekânları, arşiv görüntülerini, fotoğrafları ve grafikleri listenize dâhil edin ve izleyicinin ne görmesini umduğunuzu ve beklediğinizi detaylı bir şekilde yazın.

Yanıt: Yanıt çok çeşitli olabilir.




Bu ve bundan sonraki birkaç sayfada, ilk olarak Bölüm 8.9’da [ http://www.wfsj.org/course/en/L8/

L8P11.html ] gördüğünüz taslağı ve örümceklerle ilgili 10 dakikalık bir televizyon haberi için yapılmış

hazırlık listeleri bulacaksınız. Bunların ardından gelen soruları cevaplamaya çalışın ve Ödev 2’ye bir göz

atın. [ http://www.wfsj.org/course/en/L8/AssignL8.html ]

Büyüleyici Örümcekler – Taslak

1. Genel giriş

Görsel: Çeşitli örümcekler, örümceklerin detayları

Seslendirme: Sadece birkaç tür hayvan aynı anda hem bu kadar beğeni, hem de bu kadar nefret

uyandırır.

Sadece birkaç fobi araknofobi kadar güçlüdür. Şimdi hep beraber, örümceklere duyulan korkuyu,

evrimin bu eşsiz aşamasına duyulan saygıya dönüştürelim.

Görsel: Pallas Athena, Arachne’yi bir örümceğe dönüştürür.

Seslendirme: Örümcekler pek çok mit ve efsaneye konu olmuştur. Örümceklerle ilgilenen bilimin adı bile,

eski bir Yunan efsanesinden kaynaklanır. Arachne, kendi dokuma becerilerinden öyle gurur duyuyordu

ki, bilim ve sanat tanrıçasına meydan okuyarak onu yarışmaya davet etti. Ancak, Arachne’nin dokuması,

Pallas Athena için yeterince iyi değildi ve Arachne bir örümceğe dönüştürüldü.

2. Örümceklerin incelendiği bir araştırma tesisinin sunulması

Görsel: Ústí nad Labem’de bulunan J. E. Purkynĕ Üniversitesi, Doğa Bilimleri Fakültesi’nin dışı; Biyoloji

Bölümü laboratuvarının içi. Laboratuvarda bulunan Dr. J. H. örümceklerle ilgili temel gerçekleri açıklıyor:

Örümcekler bundan 350 milyon yıl önce ortaya çıkmışlardır; günümüzde 36.000 türü ve milyarlarca

bireyi vardır; her yıl 200 yeni örümcek türü ortaya çıkmaktadır.

3. Örümceklerin özellikleri

Görsel: Örümceğin vücut bölümlerinin detayları

Seslendirme: Örümceklerin genellikle sekiz gözleri vardır; vücutları prosoma adı verilen göğüsle

birleşmiş bir baştan ve bir karından oluşur. Ağzın kenarlarında, zehir salgı bezlerinin çıkış noktaları

vardır. Böceklerden farklı olarak, örümceklerin sekiz bacağı vardır. Bunlar avcı hayvanlardır ve aktif

olarak av peşinde koşarlar. Örümcekleri üç tipik özellik tanımlar: zehirli salgı bezleri, dış sindirim ve

ipeğin nadir bir üretim ve kullanım metodu.

Görsel: Bir fareyi avlayan ve öldüren bir örümcek, zehir dişlerinin ayrıntılı görüntüsü, hareketsiz bir av

Seslendirme: Örümceğin gırtlağı çok dar olduğundan ve daha büyük nesneleri yutmasına izin

vermediğinden yiyeceğin sindirimi örümceklerin vücutlarının dışında olur. Av, büyük dişlerin altında

bulunan özel salgı bezlerinin ürettiği zehir tarafından uyuşturulur ya da öldürülür. Ava daha sonra

sindirim sıvıları akıtılır ve iç dokular sıvı hale gelene ve avın vücudundaki ince bir delikten emilecek

duruma gelene kadar birkaç dakika ya da saat boyunca bırakılır.

4. Örümceklerin verdiği zarar

Görsel: Zehirli örümceklerin fotoğrafları ve insanlarda ve hayvanlarda neden oldukları yaraların resimleri

Seslendirme: Hemen hemen bütün örümcekler zehir üretebilirler. Ancak, insanlar açısından tehlike



yaratanlar, kara dul ve Loxosceles ve Atrax cinslerine ait örümcekler ve toprakta kapakçıklı yuvası

olan örümceklerdir; çünkü diğer türlerden farklı olarak bu örümcekler insan derisini ısırarak delebilirler.

Örneğin, kara dul dört miligramlık zehir enjekte edebilir, ki bu da bir laboratuvar faresini 20 dakikada, bir

kobayı altı buçuk saat içinde ve bir kediyi beş gün içinde öldürebilir. At ve deve gibi büyük memelilerde,

örümcek ısırığına bağlı ölümler nadiren görülür. Örümcek zehrine karşı aşırı direnç gösteren hayvanlar,

koyunlar ve keçilerdir.

5. Örümceklerin faydaları

Görsel: Arşiv – epilepsiden muzdarip bir hasta

Seslendirme: Örümcek zehri insanlara faydalı da olabilir. İlaç şirketleri, epilepsiye karşı gelecekte

yapılması ümit edilen bir ilacın ham maddesi olarak kullanılabileceği düşünülen, toprakta kapakçıklı

yuvası olan örümceklerin zehirlerini satın alıyorlar.

6. Örümcek ipliğinin özellikleri

Görsel: Güzel örümcek ağları

Seslendirme: Dr. Hajer, örümceklerin en karakteristik özelliğinin eğirme organı ve bunun ürünü olan

örümcek ağı olduğunu söylüyor. Bu ağ kimyasal açıdan ipek böceği tarafından üretilen ipeğe benziyor,

ama örümcek iplikçikleri çok daha karmaşık.

6a. Örümceğin teşrihi – memecikler

Görsel: Bir örümceğin kesilip parçalara ayrılması, eğirme organının detayları.

Seslendirme: Örümceğin eğirme organı, büyük karnına bağlı olan üç ila dört çift memecikten oluşur.

Örümcek iplikçiği ve diğer iplikçikler arasındaki ana farklılık örümcek iplikçiğinin sıkılığı değil,

kopmaksızın çekilip uzatılabileceği derecedir. Örümcek iplikçiği, yüzde 30 oranına kadar uzatılabilirken

insan liflerindeki iplikçikler sadece yüzde 10 oranında uzatılabilir.

6b. Örümceklerin ve ağlarının ağırlıklarını ölçmek, örümcek iplikçiğinin çeşitli kullanımları

Görsel: Örümceklerin, ağlarının ve kozalarının tartılması

Seslendirme: Örümcekler memeciklerini dört amaçla kullanırlar. İlk olarak, koza denilen ve içinde

yumurtaların gelişip büyüdüğü ipek yastıkçıklar için gereken malzemeyi üretirler. İkinci olarak, barınmak

için iplikçik üretirler. Ayrıca, avlarını yakalamak için ördükleri tuzakların yapımı ve tamiri için iplikçik

üretirler. Ve son olarak, kendilerini aşağıya sallandırmak için kullandıkları iplikçikleri üretirler. Dr.

Hajer, bireyleri 75 mikrogram ağırlığında olan en büyük örümceklerin, 126 mikrogram ağırlığında ağlar

ürettiklerini söylüyor. Böyle bir ağ, 2 metre uzunluğundadır ve küçük kuşları bile tutabilir.

6c. Mikroskop altında iplikçikler

Görsel: Atomik Kuvvet Mikroskobi Laboratuvarı, üzerinde örümcek iplikçiği numunesi olan mikroskop

camı, bu numunenin mikroskop altına yerleştirilmesi, numuneye monitörden bakılması

Seslendirme: Nano boyutta görüntü sağlayan yüksek çözünürlüklü bir atomik kuvvet mikroskobu,

biyolojik numunelerin üç boyutlu görüntülerini verir. Bu yolla, iplikçiklerin mekanik, elektriksel ve

manyetik özellikleriyle ilgili bilgi sahibi olabiliriz. Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan araştırmalar

Avrupa bahçe örümceklerinin ürettiği iplikçiğin, ağırlıkları kıstas alındığında çelikten daha güçlü

olduğunu, çelik benzeri Kevlar adı verilen süper güçlü bir polimerle de yarıştığını göstermiştir.

Görsel: Örümcek ağı iplikçiklerinin mikro çekimleri

Seslendirme: Ağ iplikçikleri uçan bir böceği yakalamak ve onun kinetik enerjisini emmek zorundadır.

Ağın dairesel yapısı, enerjiyi uçan böceğin ağa çarptığı noktadan alarak bütün ağ yüzeyine dağıtır.

Kinetik enerji ısıya dönüştürülür, böylece aksi takdirde böceği ağdan geriye doğru fırlatacak olan ani ve

sert bir tepki yaratmaz.



7. Örümcekleri gözlemlemek

Görsel: Sera – içi, dışı, iplikçiklerle kaplı bir opuntia (kaktüsgiller ailesinde sınıflandırılan bir bitki cinsi)

Seslendirme: Araştırma için kullanılacak en iyi iplikçikleri belirlemek için, örümceklerin ağlarını

gerçekte nasıl kullandıklarını öğrenmek amacıyla, bilim insanlarının örümcekleri hayvan davranışlarının

incelenmesi bilimi olan etolojinin bakış açısından da incelemeleri gereklidir.

Görsel: Bir ev örümceği, unlu bite yaklaşıyor, onu iplikçikle kaplıyor ve emiyor.

Seslendirme: Burada, ev örümceği ağından yayılan iplikçik titreşimleri aracılığıyla ağında bir av

olduğundan haberdar oluyor ve unlu bitini bitkiden ayırmaya çalışıyor. Böcek, esnek iplikçikler

tarafından ağın içine fırlatılmıştır. Burada örümcek böceği iplikçiklerle kaplar, içini sindirim enzimleriyle

doldurur ve sonra emer. Bu bilgi, insanlara fayda sağlayabilir.

Dr. Hajer, en çok neleri incelediğini açıklıyor: uç koşullarda yaşayan küçük örümcekler. Kendi geliştirdiği

özel bir araştırma metodu ile örümceğin var olması için gerekli olan bütün organların minyatür hale nasıl

geldiğini inceliyor.

8. Örümceklerde üreme

Görsel: Argyrodes türünün üremesi – zehir dişlerinin ayrıntıları, kozalar, erkek ve dişi örümcekler

Seslendirme: Örümceklerin benzersiz bir üreme şekilleri vardır. Argyrodes türü, kleptoparazitler arasında

sınıflandırılır. Bu türün bireyleri, Avrupa bahçe örümceklerine ait ağların dış kenarına yerleşir ve onların

avını çalarlar. Çiftleşirken, dişinin saldırganlığına engel olmak için, erkek örümcek ön gövdesindeki göğüs

bölgesinde bulunan bir yumrudan bir tür aşk iksiri salgılar.

Görsel: Theridiosoma türünün üremesi – dişi örümcek aşağı sallanan iplikçiğin üzerindeki erkeği yakınına

çeker

Seslendirme: Theridiosoma türünün erkeği acı bir kaderle karşı karşıyadır. Çiftleşme uzun saniyeler sürer

ve 40 ila 50 dakika boyunca tekrarlanır. Aradaki duraklamalar sırasında, erkek dişiden ayrılmak ister, ama

dişi, erkek örümceğin iplikçiğini çekerek onu kendine yaklaştırır. Aynı zamanda, erkeğin memeciklerinden

ipek sağar ve kendine protein sağlamak için bunu yer. Sonunda erkek, bitkin düşer ve ölür.

9. Evcil hayvan olarak örümcekler

Görsel: İçinde örümcekler olan akvaryumlar, güzel, büyük ve kıllı örümceklerin detayları

Seslendirme: Örümceklerin iyi bir ünü yoktur… Üreme şekilleri, bacaklarının sayısı, kıllı gövdeleri

ve yırtıcılıklarından dolayı olsa gerek. Ancak, aşırı becerikli oldukları ve etkili savunma ve saldırı

mekanizmaları da inkâr edilemez. Bu nedenle, hâlâ sıklıkla evlerde sevilen ev hayvanları olarak

besleniyorlar.

Örümcekler – Hazırlık listeleri

Mekân: Ústí nad Labem’de bulunan J. E. Purkynĕ Üniversitesi, Doğa Bilimleri Fakültesi, Biyoloji Bölümü,

Atomik Kuvvet Mikroskobi Laboratuvarı (adres)

Bilim insanı: Dr. J. H. (telefon, e-posta, adres)

• Fakültede çekilecekler:

1. Mümkün olduğunca çok sayıda farklı örümcek ayrıca kozalar, örümcek ağları ve yavru örümcekler

2. Akvaryumlarda toprakta kapakçıklı yuvası olan aç örümcekler (büyük bir iştahla avlarına

saldırmalarını garantilemek için)



3. Örümcek memeciklerinin incelenme hazırlıkları

4. Örümceklerin ağırlıklarını ölçme, örümcek ağlarının ağırlıklarını ölçme

5. Atomik Kuvvet Mikroskobi Laboratuvarı

6. Binaların dıştan görünüşleri, laboratuvarların iç kısımlarının görüntüleri

• Bilim insanlarından istenecek görüntülerin listesi:

1. Mandibulaların makro çekimleri

2. Örümcekler: toprakta kapakçıklı yuvası olan örümcekler, kara dullar, Loxosceles, Atrax

3. Zehir damlacıkları

4. Ağ ören bir örümcek

5. Eğirme aparatının makro çekimleri – memecikler, çıkış noktaları, uzantılar

6. Kozalar, anne örümceğin koza kabuğunu yırtması, yavru örümceklerin dışarı çıkması

7. Aşağı sallanma iplikçiği çıkaran bir örümcek, ipin ucunda sallanması, ipi yemesi

8. Bir iplikçiğin makro çekimi, bir iplikçiğin kesiti

9. Argyrodes türü bir örümceğin davranışı

10. Üzerinde dişi bir örümcek ve yavrularının olduğu bir örümcek ağı

• Arşivden elde edilen görüntülerin listesi:

1. Epilepsiden muzdarip bir hasta, elektroansefalograf (EEG)

2. Arachné ve Pallas Athena’nın resmi

• Dr. J. H.’e sorulacak sorular:

1. Örümceklerle ilgili olarak size en büyüleyici gelen şey nedir?

2. Örümcekler ilk ne zaman ortaya çıktı, kaç tane örümcek türü vardır, bunların benzer özellikleri

nelerdir?

3. Araştırma merkezinizde örümceklerle ilgili hangi alışılmadık ve benzersiz olgular keşfedildi?

4. Bir örümceğin ağırlığı ne kadardır, örümcek ağları ne büyüklüktedir, iplikler ne kadar dayanıklıdır?

5. Kaç tür örümcek iplikçiğinin varlığından haberdarız; aralarındaki farklar nelerdir?

SORU 1:

Çekim ekibinin kaç kurumu ziyaret etmesi gerekecek?

a. 1 kurumu

b. 2 kurumu

c. 3 kurumu



SORU 2:

Bir bilim insanı, çekim için hazırlanmak amacıyla aşağıdaki şeylerden hangilerini yapmak zorundadır?

a. Bilimsel gözlemler sırasında çektiği, konuyla ilgili video görüntülerinin üzerinden gitmek ve uygun

olan kısımları seçmek

b. Çekimin yapılacağı laboratuvarlarda düzenlemeler yapmak

c. Kurum yönetiminden çekim için izin istemek

SORU 3:

Bilim muhabiri, büyük oranda kendi çektiği görüntüleri mi yoksa bilim insanı tarafından sağlanan

görüntüleri mi kullanacaktır?

a. Malzemelerin çoğu bilim insanından gelecektir.

b. Malzemelerin çoğu çekim ekibi tarafından üretilecektir.




SORU 1:

Çekim ekibinin kaç kurumu ziyaret etmesi gerekecek?

Yanıt:

a. 1 kurumu

Çekim ekibi sadece bir kurumda çekim yapacaktır. (Ústí nad Labem, Çek Cumhuriyeti’nde bulunan J. E.

Purkynĕ Üniversitesi, Doğa Bilimleri Fakültesi). Ama kurum içinde birkaç farklı yerde çekim yapılacaktır:

bilim insanının ofisi (röportaj), örümceklerin ağırlıklarını ölçmek için içinde teraziler bulunan laboratuvar,

örümcekleri kesip incelemek için kullanılan laboratuvar, içinde özel mikroskop bulunan laboratuvar,

camdan ev ve içinde çeşitli örümcekleri barındıran teraryumlar olan oda.

SORU 2:

Bir bilim insanı, çekim için hazırlanmak amacıyla aşağıdaki şeylerden hangilerini yapmak zorundadır?

a. Bilimsel gözlemler sırasında çektiği, konuyla ilgili video görüntülerinin üzerinden gitmek ve uygun

olan kısımları seçmek

b. Çekimin yapılacağı laboratuvarlarda düzenlemeler yapmak

c. Kurum yönetiminden çekim için izin istemek

Yanıt: a, b ve c.

Aslında, bilim insanının sizin için yapması gereken çok fazla iş vardır:

• Bilim insanı, kurumun yöneticisinden ya da basın sorumlusundan, kurum binalarında çekim yapılması

için izin istemek zorundadır; sizin de televizyon kanalınız tarafından hazırlanmış bir izin talep belgesi

temin etmeniz gerekebilir.

• Bilim insanı, geçmiş bilimsel çalışmaları sırasında üretilmiş olan bir grup video görüntüsünün

arasından uygun olanları seçmek zorundadır; ve siz de, seçilen bu görüntüleri izleyip bir ayıklama

yapmak zorundasınız.

• Bilim insanı, çok büyük ve aç bir dişi örümcek ve onun için bir av (bu durumda bir beyaz fare)

bulmak zorundadır.

• Bilim insanı, öğrencilerinden birinden örümceği kesip inceleme işlemini yapmasını istemek

zorundadır ve teknisyenden de özel atomik kuvvet mikroskobu aracılığıyla örümcek iplikçiğinin nasıl

incelendiğini göstermesini istemek zorundadır.

Asıl çekimin yapılacağı günden birkaç gün önce, her şeyin ayarlanıp ayarlanmadığını kontrol etmek

zorundasınız.

SORU 3:

Bilim muhabiri, büyük oranda kendi çektiği görüntüleri mi yoksa bilim insanı tarafından sağlanan

görüntüleri mi kullanacaktır?

Yanıt:

b. Malzemelerin çoğu çekim ekibi tarafından üretilecektir.

Bilim muhabiri, büyük oranda kendi ekibi tarafından çekilen görüntüleri kullanmak zorundadır; bilim

insanının temin ettiği görüntülerin içinden de sadece en iyi olanları seçmelidir. Bilim insanları tarafından

yapılan çekimler muhtemelen farklı bir amaç için yapılmıştır ve genellikle çok uzundur. Aynı zamanda

bu çekimlerin teknik kalitesi de düşük olur; bundan dolayı da, olduklarından daha küçük hale getirilerek

ve televizyon ekranının çeyreği büyüklüğünde bir kareye sığdırılarak gösterilmek zorunda kalınabilir.

Ama bazen bu görüntüler o kadar ilginç olur ki, o zaman görsel özelliklerinin zayıflığı önemini yitirir.




Hikâyeniz için, mikroskopla çalışan bir bilim insanının 20 saniyelik bir sekansını çekmeniz gerekiyor.

Yapmanız gereken beş çekimin bir listesini yapın.




SORU:

Hikâyeniz için, mikroskopla çalışan bir bilim insanının 20 saniyelik bir sekansını çekmeniz gerekiyor.

Yapmanız gereken beş çekimin bir listesini yapın.

Yanıt:

Bu durumda, genel çekim, diz çekim, bel çekim, yakın çekim ve hatta mikro çekimlerden oluşan bir dizi

çekim yapmanız gerekecek. Bütün bu çekimlerin farklı açılardan da yapılmaları gerekecek.

1. Genel çekim – laboratuvarın ya da bilim insanının çalışma alanının tümü

2. Diz çekim – bilim insanı masada mikroskobun önünde otururken ve numunelere uzanırken; bilim

insanı gözel mercekten bakarken

3. Bel çekim – el numuneyi alırken; el numuneyi mikroskobun altına yerleştirirken

4. Yakın çekim – Lamelin üstündeki numune; el mikroskobun topuzunu ayarlarken, bilim insanının

gözleri gözel merceğe yaklaşırken

5. Mikroçekim - numune




Röportaj yapacağınız kişi, son anda, sizinle konuşmak için sadece 10 dakika ayırabileceğini ve sizi

laboratuvara sokmaya vakti olmadığını söylüyor. Aşağıda bu durumda verebileceğiniz beş olası tepki

var. Bu tepkilerin her biri hangi durumlarda iyi bir seçimdir?

1. Bilim insanına muhabirle iş birliği yapmasının neden önemli olduğunu ve bilim insanının neden

televizyonda görünmeye ihtiyacı olduğunu açıklayın. Bilim insanının ilgisini çekmeye çalışın; onu

milyonlarca izleyicinin seyredebileceğini belirtin. Öte yandan, size açıklama yapmak için zaman

ayırmaz ve çaba harcamazsa, böyle bir şansı bir daha elde edemeyebileceğini söyleyerek onu ikna

etmeye çalışın.

2. Çekim için yeni bir tarih ve saat ayarlayın.

3. Hızlıca röportaj yapın. En önemli soruyu ilk önce sorun ve bu röportajı mümkün olduğu kadar uzatın.

4. Kısa bir röportaj yaptıktan sonra, çekim ekibinin laboratuvara girmesine izin vermenin faydalarını

anlatın.

5. Çekimi iptal edin ve bu bilim insanıyla bir daha görüşme ayarlamayın.




Röportaj yapacağınız kişi, son anda, sizinle konuşmak için sadece 10 dakika ayırabileceğini ve sizi

laboratuvara sokmaya vakti olmadığını söylüyor. Aşağıda bu durumda verebileceğiniz beş olası tepki

var. Bu tepkilerin her biri hangi durumlarda iyi bir seçimdir?

1. Bilim insanına muhabirle iş birliği yapmasının neden önemli olduğunu ve bilim insanının neden

televizyonda görünmeye ihtiyacı olduğunu açıklayın. Bilim insanının ilgisini çekmeye çalışın; onu

milyonlarca izleyicinin seyredebileceğini belirtin. Öte yandan, size açıklama yapmak için zaman

ayırmaz ve çaba harcamazsa, böyle bir şansı bir daha elde edemeyebileceğini söyleyerek onu ikna

etmeye çalışın.

Yanıt: Bu yanıt, bilim insanı kararında çok ısrarcı gibi görünmüyorsa ve ikna edilebilecek gibiyse

uygundur.

2. Çekim için yeni bir tarih ve saat ayarlayın.

Yanıt: Bu yanıt, söz konusu laboratuvarın bulunduğu kurum size yakın olduğu ve yeni bir

röportaj ayarlamanın sıra dışı bir çabaya ve maddi harcamaya mal olmayacağı durumlar için

uygundur.

6. 3. Hızlıca röportaj yapın. En önemli soruyu ilk önce sorun ve bu röportajı mümkün olduğu kadar

uzatın.

Yanıt: Bu yanıt, özellikle o bilim insanıyla bir şeyler yapmak istiyorsanız ve elinizde görsel olarak

kullanabileceğiniz benzer laboratuvar çekimleriniz varsa uygundur. Aynı zamanda, bilim insanından

size e-posta yoluyla bazı fotoğraflar göndermesini de isteyebilirsiniz.

4. Kısa bir röportaj yaptıktan sonra, çekim ekibinin laboratuvara girmesine izin vermenin faydalarını

anlatın.

Yanıt: Bu yanıt uygundur. En azından röportaj yapmışsınızdır ve belki de bilim insanı bu arada fikrini

değiştirmiştir. Bu durumda kaybedecek bir şeyiniz yoktur.

5. Çekimi iptal edin ve bu bilim insanıyla bir daha görüşme ayarlamayın.

Yanıt: Bu yanıt, ayrıntılı bir belgesel yapmak istediğiniz ve bu bilim insanının bu konuda

çalışabileceğiniz tek bilim insanı olmadığı durumlar için uygundur.



8.30 Ödevler

ÖDEV 1: Lütfen Bölüm 8.22’deki iki hikâye özetine tekrar bakın. Bulunduğunuz sayfaya, web

tarayıcınızın “geri” (back) düğmesine basarak geri dönebilirsiniz. [ http://www.wfsj.org/course/en/L8/

L8ex1.html ]. Aşağıdaki soruları eğitmeninizle tartışın.

1. İzleyiciyi ekrana bağlayacak başka bir unsur düşünebiliyor musunuz?

2. Bu iki hikâye özeti daha kısa ve öz şekilde yeniden yazılabilir mi? Bu hikâye özetleri konu hakkında

daha fazla şey öğrenme isteği ve merak uyandırıyorlar mı?

3. Bu hikâye özetleri açık ve anlaşılır mı? Yanlış anlaşılma ihtimalleri olabilir mi?

4. Kendinizi görevi veren editörün yerine koyun. Bu konular izleyicinize uygun mu? Bu konuları

televizyon kanalınız için seçer miydiniz? Neden seçerdiniz ya da seçmezdiniz?

5. İzleme isteği uyandıracağını düşündüğünüz görsel malzemeyi ve haberinizi süslemeyi umduğunuz

dikkat çekici insanları tarif edebilir misiniz? Aynı zamanda, bu kaynakları sağlamak için ihtiyaç

duyduğunuz ve elde edebileceğinizi düşündüğünüz erişimi açıklayabilir misiniz?

6. Şimdi hikâye özetini yazan muhabirin yerine geçin; bu hikâyelerin kabul edilme şansını arttırmak için

özetlerde neleri değiştirirdiniz?

7. Bu konularla ilgili kendi hikâye özetlerinizi yazın ve eğitmeninizle birlikte gözden geçirin.

ÖDEV 2: Bölüm 8.24’e tekrar bakın [ http://www.wfsj.org/course/en/L8/L8ex3.html ]. Daha sonra,

ülkenizde yaşayan, birçok kişinin bildiği ama çoğu insanın pek iyi tanımadığı bir hayvanla ilgili bir haber

yapmak için bir taslak yazın.

Sonra taslağınızda aşağıdakilerin bulunup bulunmadığını kontrol edin:

1. Hikâyenin temel fikri var ve bütün olgular bir araya getirilmiş.

2. Çekim yapmak istediğiniz bütün mekânların listesi.

3. Yapmak istediğiniz bütün çekimlerin listesi.

4. Konuşmak istediğiniz bütün uzmanların listesi ve sormak istediğiniz soruların listesi.

Bunu eğitmeninizle tartışın.

ÖDEV 3: Aşağıda, bir çekim sırasında çıkabilecek sorunlardan bazılarını görüyorsunuz:

1. Kamera çalışmaz.

2. Kamera çalışır ama çekimlerin bazıları bulanıktır ya da bir şekilde bozuktur.

3. Ses hiç kaydedilmemiştir.

4. Ses kaydedilmiştir ama bazı yerlerde garip çatırtı sesleri vardır.

5. Planladığınızın sadece yarısı kadar görüntü almışsınızdır.

6. Yanınıza ışıkları almayı unutmuşsunuzdur.

7. Yanınıza tripod almayı unutmuşsunuzdur.

8. Yanınıza mikrofon almayı unutmuşsunuzdur.

Bu listeye eklemeler yapın ve olası çözümler düşünün. Eğitmeniniz ve meslektaşlarınızla, geçmişte

yaşadığınız teknik problemleri tartışın.

ÖDEV 4: Kameraüzerindekurguyapmak

Yeni bir keşifle ilgili olarak 30 saniyelik bir haber hazırlayın. Montaj odasına girme şansınızın olmadığını

düşünün.



Bu durumda gerçek anlamda montaj içermeyen, “kamera üzerinde kurgu” olarak bilinen bir metodu

kullanabilirsiniz. Her bir bölüm sırayla filme alınır ve bütün çekimler tamamlanana kadar sıralama

değiştirilmez, böylece son bölüm filme alınınca bitmiş bir haber ortaya çıkar.

Bazen haber yayınları için kullanılan bu metot, kurgu becerisi olan hayli tecrübeli bir kameraman

gerektirir. Aynı zamanda, önceden çok dikkatli bir biçimde plan yapılmasını da gerektirir. Haberin

en son şeklinin uzunluğunu ve her bir cümleye karşılık gelen sekansların tam uzunluğunu bilmek

zorundasınızdır. Ve en son sahnenizin ne olacağını en baştan bilmeniz gerekir.

Bütün bunları ekibinizle tartıştıktan sonra, çekime başlayabilirsiniz. Genel çekimle başlayın ve bir dizi diz

çekim ve yakın çekim yapın, bilim insanından da kısa bir görüş alın.

ÖDEV 5:

Afrika’da bir okulda ilk kez dizüstü bilgisayar kullanan bir sınıfı filme almak istiyorsunuz. Sınıfın içinde

çekim yapmak için bir saatiniz var. Burada yapacağınız çekimler nelerdir? Lütfen bunu eğitmeninizle

tartışın. Bu görevin etik yönünü göz ardı etmeyin. Çocuklar bir bilgisayarla ilk kez karşılaşıyor ve çok

temel hatalar yapıyor olsalar bile, yapacağınız haberde onları aptal gibi göstermemelisiniz.

ÖDEV 6:

Bölüm 8.28’e tekrar bir göz atın. [ http://www.wfsj.org/course/en/L8/L8ex4.html ]

1. Kendi ülkenizde karşınıza çıkabilecek sorunların listesini yapın.

2. Bu sorunları çözebileceğini düşündüğünüz stratejiler saptayıp liste yapın.

Bunları eğitmeninizle tartışın.

ÖDEV 7: Bilgisayarınıziçinbirkurguyazılımıseçmek (Mikoláš Herskovič’in yardımlarıyla)

İnternetten indirebileceğiniz ücretsiz video montaj ve kurgu programları vardır. Satın alınabilecek

programların en iyilerini saptayabilmek için “En İyi Video Kurgu Programları”nı (Top Video Editing

Programs) inceleyin; bazı programları satın almadan önce bir süre deneme sürümlerini kullanabilirsiniz.

Ücretsiz video kurgu programları genellikle tam sürüm kurgu programlarının bazı özelliklerinin

çıkartılmış halleridir ve genellikle teknik destek bölümünden ve programın nasıl kullanıldığını gösteren

eğitici bölümden yoksundurlar. Bu durumda, programı bilgisayarınıza yüklemek ve nasıl kullanılacağını

öğrenmek konusunda kendi başınıza kalırsınız.

1. Video Edit Magic v4.26 [ http://www.deskshare.com/vem.aspx ]

Video Edit Magic, JPEG, WMV, ASF, MPEG, AVI ve diğer dosya formatlarını birleştirmenize izin

veren bir programdır. Bu program, sadece Windows kullanılan bilgisayarlar içindir ve NTSE ve PAL

formatındaki videoları da kullanabilir. Video Edit Magic’in ücretsiz sürümünün deneme süresi 30 gündür.

Bu sürümü 30 gün boyunca kullandıktan sonra ya tam sürümü 70 dolara satın almanız ya da başka

bir kurgu programını kullanmaya geçmeniz gerekir. Şirketin internet sitesinde, programı ve programın

yapabileceği her şeyi anlamanızda faydalı olabilecek çok sayıda flash demo ve öğretici video bulunuyor.

2. Windows Movie Maker [ http://www.microsoft.com/windowsxp/using/moviemaker/default.mspx ]

Windows Movie Maker’ın tam sürümü, Windows kullanılan çoğu yeni bilgisayarda baştan yüklüdür.

Programı kullanabilmek için, bilgisayarınızın işletim sistemi Windows XP olmalıdır. Eğer bilgisayarınız



Windows XP ile çalışıyorsa ve Movie Maker bilgisayarınızda yüklü değilse, Microsoft’un web sitesinden

işletim sistemi için güncelleme paketi (service pack) yükleyerek edinebilirsiniz. Movie Maker, ev

videolarını kurgulamak için ihtiyaç duyulabilecek bütün temel kurgu araçlarına sahiptir ve aynı zamanda

size videonuzu internete yüklemek ya da CD veya DVD’ye kaydetmek için gereken bütün araçları da

sağlar.

3. Apple iMovie 6 [ http://www.apple.com ]

iMovie yeni Apple bilgisayarında en baştan yüklüdür; Apple’ın iLife yazılımıyla satın alınabilir. iMovie,

filminizde kullanabileceğiniz melodiler, görüntü efektleri, ses efektleri ve podcast desteği sunar.

iMovie’nin güzel bir özelliği de, iTunes ve iDVD ile entegre olması ve böylece profesyonel görünen

DVD’ler yapmayı kolay hale getirmesidir.

4. Jump Cut [ http://www.jumpcut.com ]

Jump Cut’ın çevrim içi çalışan ücretsiz video kurgu yazılımı, görüntüleri kesmenize, ses, fotoğraf, efekt

ve başlık eklemenize imkân verir.

5. Jahshaka [ http://www.jahshaka.com ]

Jahshaka, size kurgu imkânı sağlayan ücretsiz ve herkesin kullanımına açık bir video kurgu yazılımıdır.

6. Zwei-Stein [ http://www.zs4.net ]

Bu ücretsiz kurgu yazılımı Mac, PC ve Linux sistemlerinde çalışır. Renkli ve ferah bir arayüzü vardır,

yüklemesi kolaydır.

ÖDEV 8: (Mikoláš Herskovič’in yardımlarıyla)

Uygun video kurgu programını yükleyin.

Videoları bilgisayarınızda kurgulamaya çalışmaya başlamadan önce, gerekli bilgisayar, yazılım ve

aksesuarınızın olduğunuzdan emin olun. Aşağıdaki kontrol listesi, program kullanıcılarının internette

paylaştıkları tecrübelerinin bir özetidir ve sizin ilk kurgu tecrübenizi kolaylaştırmak için bir araya

getirilmiştir.

Bilgisayarınız hazır mı?

Movie Maker ve iMovie pek çok yeni PC ve Apple ile birlikte gelir. Eğer bilgisayarınızda halihazırda bu

programlardan birisi yüklüyse, hazırsınız demektir. Eğer bilgisayarınızda Movie Maker ya da iMovie

yüklü değilse ya da farklı bir program kullanacaksanız, bu programı temin etmeniz gerekecek. Ama

önce, bilgisayarınızın bu programı çalıştırıp çalıştıramayacağını kontrol edin. Eski model bilgisayarların

çoğu, video kurgusu yapılabilecek kadar hızlı değildir; böyle bir durumda bütün sisteminizi yükseltmeniz

gerekecektir.

Biraz yer açın

Bir video projesine başlamadan önce, bilgisayarınızda bütün dosyaları kaydedebileceğiniz yeterli

alan olduğundan emin olun. Bir mini DV kameradan alacağınız yüksek kaliteli 1 saatlik DV görüntüsü,

sabit diskinizde yaklaşık 13 GB’lık yer kaplar. Eğer bilgisayarınızın sabit diskine bütün görüntüleri

depolayamayacaksanız, harici bir sabit disk almak kolay bir çözümdür. Yeni harici sabit diskinizde,



bütün video projelerinizi kaydetmek için bir “Film” klasörü açmak kullanışlı olur. Böylece diskiniz düzenli

olur ve dosyaları daha kolay bulursunuz.

Bağlantılar

Bilgisayarınızın, sabit diskinizin ve kameranızın birbirine bağlanması ve birbirleriyle iletişim kurabilmesi

için bolca bağlantı ve elektrik kablosuna ihtiyacınız olacaktır.

Genellikle, sabit diskinizi, bilgisayarınızı ve kameranızı bağlayabilmek için FireWire ve USB kabloları

kullanacaksınız. Her bilgisayarda veya kamerada aynı tip konektörler kullanılmaz, bunun için herhangi

bir şey satın almadan önce kullanma kılavuzlarına bakın.

Aynı zamanda, bilgisayarınız ve kameranız için adaptörlere ihtiyacınız olacak. Bir videoyu aktarırken

ya da kurgu yaparken asla pil gücüne bel bağlamayın. Bunlar çok enerji kullanan etkinliklerdir; üstelik

işinizin ortasında bilgisayarınızın ya da kameranızın pili biterse, yaptığınız bütün işi kaybedebilirsiniz.

Görüntüleri aktarın

Kurguya başlamadan önce, üzerinde çalışacağınız bazı video görüntülerine ihtiyacınız olacak. iMovie

ve Movie Maker, sayısal olmaları şartıyla, pek çok farklı video formatını kabul eder. Eğer videonuzu mini

DV formatını kullanan modern bir kamerayla çektiyseniz, görüntüleri aktarmak kolay olacaktır. Eğer

VHS video kaydı gibi analog görüntüleri düzenlemek istiyorsanız, bunları iMovie ya da Movie Maker’a

aktarmadan önce sayısal formata çevirmeniz gerekir.

Faydalı bağlantılar:

[ http://www.update-your-drivers.com ]

[ http://en.wikipedia.org/wiki/List of video editing software ]

[ http://en.wikipedia.org/wiki/Comparison of video editing software ]

ÖDEV 9:

Yemek pişirmek herkesin bildiği bir etkinliktir. Bu aynı zamanda, bazı laboratuvarlarda karşımıza çıkan

etkinliklere çok benzer. Bu nedenle, çalışma konusu olarak kullanılmaya çok uygundur.

1. İlginç bir yemeğin hazırlanmasıyla ilgili 150 kelimelik bir hikâye özeti yazın.

2. Bilimsel bakış açısını vurgulayan bir taslak yazın. Kullanılabilecek bazı bilimsel yönler şunlar olabilir:

a. Hijyen

b. Yiyeceği işleme aşamasında moleküler yapıda meydana gelen değişiklikler

c. Beslenmeyle ilgili gerçekler

3. Bir aile üyenizi şunları yaparken filme alın:

a. Hazırlık yaparken (alışveriş yaparken, su alırken, pazarda, bir hayvanı keserken)

b. Çiğ bir gıdayı işlerken (yıkarken, doğrarken)

c. Pişirirken (kaynatırken, fırında pişirirken)

d. Ayrıca ülkenize özgü bazı âdetlere yer verirseniz çok güzel olur.

4. Sizin için uygun olan kurgu yazılımını seçin ve kendi hikâyenizi yaratın.

5. Haberinizi insanlara gösterin ve eleştiriye açık olun.


(mikolá herskovič’in katkılarıyla) · 2010-04-14 · yazılı basında, televizyon ve radyo...

Documents