Mieczysław Wykrota

Wakacyjna katecheza prowadzonaprzez kleryków w gorzowskiejadministracji apostolskiej w latach1950-1954jStudia Katechetyczne 6, 257-323

1987

257К*. MIECZYSŁAW WYKROTA

WAKACYJNA KATECHEZA PROWADZONA PRZEZ KLERYKÓW W GORZOWSKIEJ

ADMINISTRACJI APOSTOLSKIEJ W LATACH 1950-1954

Wykaz skrótów

A. • A n k ie ta

Ad. Ap. - A d m in is tra to r A p o s to ls k i w-Gorzowie Wlkp.Adr., Ap. - A d m in is tra c ja A p o sto lsk a Kam ieńska, Lubuska i P r a ła tu r a

P i l s k a

AKG - Archiwum K u r i i G orzow skiejGWK - G orzowskie Wiadomości K ościelne

ID - I n e t r u k c ja d la k s ię ż y dziekanów w sp raw ie k leryków - k a te -

ch is tó w

MWR i OP - M in is te rs tw o Wyznań R e lig i jn y c h i O św iecenia P u b licznego

Hk - H auczanie k a te c h e ty c z n e , Gorzów Wlkp.

USD - H iż s te Sem inarium Duchowne

Sk - S z k ic e k a te c h e ty c z n e , Gorzów Wlkp.

t . - Tom

USD - Wyższe Sem inarium Duchowne w Gorzowie Wlkp.

WSK . W arszawskie Sem inarium M e tro p o l i ta ln e

ZAA - Z a rz ą d z e n ia A d m in is tra c j i A p o s to ls k ie j K am ień sk ie j, Lubu­

s k i e j i P r a ła tu r y P i l s k i e j

ZKG - Z arz ą d z e n ia K u r i i G orzow skiej

WSTĘP

Gorzowska A d m in is tra c ja A p o sto lsk a n ie s ta n o w iła n igdy d i e c e z j i . Pow­

s t a ł a w roku 1945 jak o c a łk o w ic ie nowa je d n o s tk a a d m in is tra c y jn a K oócio- ł a p o lsk ie g o . Aby zrozum ieć w p e łn i spraw y, k tó r e zadecydow ały o j e j pow­

s ta n iu , uważa s i ę za kon ieczne p rz e d s ta w ić k o n te k s t w ydarzeń p o lity c z n y c h ,

gospodarczych i k o śc ie ln y c h , j a k ie dokonały s i ę w p ierw szych l a t a c h po zakończeniu wojny i k tó r e w t a k i , a n ie in n y sposób w płynęły na j e j

k s z t a ł t i w yraz.Po k o n fe re n c ja c h W ie lk ie j T r ó jk i , odbytych w T eh e ra n ie w 1943 roku

o ra z w J a ł c i e i w Poczdamie w 1945, te ry to r iu m P o ls k i z o s ta ło p rz e su n ię ­te na zachód i p ó łn o c ; g ra n ic ą zach o d n ią ustanow iono Odrę i N ysę, a p ó ł­nocną - b rzeg morza 1. Do P o ls k i w ró c iły z iem ie s ło w ia ń s k ie , o k tó r e wal­

c z y ł M ieszko I . W sk ła d jego państw a w chodz iły t W ie lk o p o lsk a , M ałopolska,o

Mazowsze, a ta k ie Ś lą sk i Pomorze od u j ś c i a W isły do u j ś c i a Odry . S łu sz ­

n ie w ięc nazwano powróeone po w iekach te re n y Ziem iam i Odzyskanymi. Zgod­n ie z p r z y ję tą nom enk la tu rą te r e n y , na k tó ry c h r o z c ią g a ła s i ę gorzow ska A d m in is tra c ja A p o s to lsk a , będą w n i n i e j s z e j p rac y nazywane t a k ie Z iem ia­mi Zachodnim i i Północnym i.

P ro c es z a lu d n ia n ia Ziem Odzyskanych r o z w ija ł s i ę w n ie z m ie rn ie c ię ż ­k ich warunkach gospodarczych , w yn ikających g łów nie ze z n is z c z e ń w ojen­

nych . D ługie p o c ią g i ze w schodnich terenów P o lsk i k ierow ane b y ły na z ie ­

mie nad O drą, N ysą i B a łty k iem , do d z is ie js z y c h województw zach o d n ich i północnych. W t e j ogromnej wędrówce narodów p r z e s u w a j s i ę ta k ż e z za­

chodu na wschód ty s i ą c e , a naw et s e t k i ty s ię c y , z a c ią g n ię ty c h przymusowo do p racy p o lsk ic h rob o tn ik ó w , ty s ię c z n e r z e s z e b y ły c h w ięźniów obozów

1 W. U rban, D u sz p a s te rsk i Wkład k s ię ż y r e p a tr ia n tó w w a r c h id i e c e z j i w roc ław sk ie j w la t a c h 1945-1970, Wrocław 1970, s . 10.2

B. Kumor, P ierw sze w iek i K o śc io ła W P o lsc e (od Z do połowy Z II w .) , w: H is to r ia K o śc io ła w P o ls c e , p ra c a zbiorow a pod r e d . B . Kumora i Z . O b erty ń sk ieg o , Poznań - Warszawa 1974, s . 12.

k o n c e n tra c y jn y c h . O lb rzym iej f a l i m ig ra c y jn e j i z e tk n ię c iu s i ę różnych

grup to w arzy szy ły z jaw isk a d e z o r g a n iz a c j i sp o łe c z n e j w p o s ta c i " s z a b la " , okresowego w zro stu k a r i e r n ieo d p o w ied z ia ln y ch je d n o s te k J , S zabrow nika- mi S taw a li s i ę zw ykle n ie t y l e lu d z ie o s o b iś c ie c ięż k o p rze z Hiemoów

pokrzyw dzeni, i l e r a c z e j męty s p o łe c z n e , k tó r e w ykorzystyw ały s y tu a c ję ,

s k tó ry c h m i l i c j a n ie b y ła w s t a n i e u ja rz m ić . P e rso n e l u rz ę d n ic z y b y ł s ł a ­

by in te l e k tu a l n i e i m o ra ln ie , p rz e z co n ie k tó r e b łę d y b iu r o k r a c j i z o s ta ły

z w ie lo k ro tn io n e . Ha tak im p o lig o n ie i w powszechnym zam ieszan iu odbywałaA

s ię wymiana lu d n o ś c i n ie m ie c k ie j na p o lsk ą . Zamęt p ow iększa ł ta k ż e f a k t , żę a d m in is t ra c ja w sz y s tk ic h s z c z e b l i n ie p o s ia d a ła n a le ż y ty c h s a n k c j i i wpadki nas tępow ały po so b ie " s p o n ta n io z n ie " . Bywało, że je d n i lu d z ie

p rz y c h o d z il i i w y rz u c a li d ru g ic h . Smutny obraz nowej rz e c z y w is to ś c i

z r a z i ł do państw owości p o ls k ie j i odepchnął od p o ls k i e j narodow ości lu d ­

ność a u to c h to n ic z n ą , k tó r e j l i c z n e r z e s z e z o s ta ły s tr e c o n e d la P o ls k i

bezpow rotnieLudzie po p rse ż y o ia e h w ojennych, tru d ao h wędrówek w poszukiw aniu no­

wego domu i po doznanych krzyw dach b y l i z n ieo h ę ce n i i n ie c h c i e l i ż a b ie - «rać s i ę do p ra c y . R e p a tr ia n c i ze Wschodu o c z e k iw a li, że n ie d łu g o w rócą w swoje ro d z in n e s tro n y '. Tymczasem p rac y by ło mnóstwo. Po p r z e jś c iu f ro n ­

tu Z iem ie Odzyskane n a s ią k n ię te b y ły o b f ic i e k rw ią lu d z k ą , a w ie le m ia s t7

i w niosek z o s ta ło zrównanych z z ie m ią . Pożoga w ojenna n i e o s z c z ę d z i łate ż k o śc io łó w i budynków p le b a n ijn y c h . P raw ie w sz y s tk ie k o ś c io ły by ły

0zburzone a lb o d o s z c z ę tn ie obrabowane i zdemolowane · W t e j s y tu a o j i

^ Л. K w ilec k i, P rob lem atyka i zn a c z e n ie badań so c jo lo g ic z n y c h na Z ie ­miach Z achodn ich , w: Z ia n ie Zachodnie w p o ls k ie j l i t e r a t u r z e s o c jo lo g ic z ­n e j , p ra c a zbiorow a pod r e d . A. K w lleck ieg o , Poznań 1970, s . 10 .

* C z. S trz e sz e w sk i , N a jb a rd z ie j p o trze b n e c z y n n ik i c ty cz n o -sp o łec zn e na Z iem iach Z achodn ich , w: K o śc ió ł na Z iem iach Z achodn ich , Ćwierćwiecze p o ls k ie j o r g a n iz a c j i k o ś c ie ln e j , p ra c a zbiorow a pod r e d . J . K ru c in y , Wrocław 1971, s . 9 0 .

** B. Kominek, W s łu ż b ie Ziem Z achodn ich , z t e k i p o śm ie rtn e j w ybrał 1 p rzygo tow ał do druku J . K ru c in a , Wrocław 1977, s . 37 .

® 0 * , S trz e s z e w s k i , N a jb a rd z ie j p o trzeb n e c z y n n ik i e ty c z n o -sp o łe c z n e , d z . c y t . 8. 90.

^ Z . M is io łe k i P r . P astw a , O sadnictw o w ie js k ie na Ziemi L ubusk ie j1945- 194 8 , w: P ie rw sze l a t a Ziem i L u b u sk ie j w P o ls c e Ludowej, p ra c a zb io ­rowa pod r e d . J . W ąsickLego, Poznań 1967, s . 163.

OE. N ow icki, S zczegó lne cechy d u sz p a s te rs tw a na Z iem iach Odzyskanych,

r e f e r a t wygłoszony na p le n a rn e j k o n fe r e n c j i E p isk o p a tu P o ls k i w P oznan iu ,

k s ię ż a jak o p ie rw s i p rz y s tę p o w a li do odbudowy kośc io łów i p l e b a n i i , а z

ambon z a c h ę c a li lu d z i do p raoy . T łum aczy li ludziom, że h i s t o r i a i d z i e k ro -9

kami s t u l e c i , a n ie m ie s ię cy .

Je sz c z e k r a j d r ż a ł od pożogi w o jen n e j, je s z c z e p ło n ę ły m ia s ta i w s ie , je sz c z e g r o z i ło n ie b ez p iec ze ń stw o m in , je s z c z e p o la s ta n o w iły b ezb rzeżn e

u g o ry , po k tó ry ch u w ija ły s i ę chmary myszy po lnych i szczurów , a ju ż po­

w o li zaczynało s i ę nowe ż y c ie . Z aczę ły zn ik ać g ruzy z m ia s t , a z p ó l

chw asty . Usuwanie gruzów , odbudowa z n is z c z e ń , l ik w id a c ja ugorów wyzwala­

ły z lu d z i pozytywne s i ł y , k tó r e s p ra w ia ły , że naród n a sz b y ł c i ą g l e m ło-

dyD zięk i księżom , k tó rz y na Z iem ie Odzyskane p rz y b y li i t u t a j p o t r a f i l i

wytrwać w g o r l iw o ś c i , d z ię k i ludow i po lsk iem u, k tó r y z d n ia na d z ie ń

pew niej s ta w ia ł nogi na z iem i po w iekach o d zy sk a n e j, o d m ien ia ło s i ę le p ­sze o b lic z e t e j ziem i ^ . A le d ro g a do n o rm a l iz a c j i K o śc io ła na Z iem iach

Zachodnich i Północnych b y ła d łu g a , a p ro cesy d z ie jo w e , k tó r e j ą p rzygo to ­wywały, następow ały p o w o li. K ardynał A ugust Hlond o d e g ra ł głów ną r o lę w pow staniu g o rzo w sk ie j A d m in is tra c j i A p o s to ls k ie j . Względy h is to ry c z n e

zadecydow ały, że je d n a z p ię c iu je d n o s te k k o śc ie ln y c h na Z iem iach Odzy­skanych o trzym ała nazwę A d m in is tra c j i A p o s to ls k ie j K am ień sk ie j, lu b u s k ie j

i P ra ła tu ry P i l s k i e j . J u ż w X II w, i s t n i a ł y bowiem b isk u p s tw a w K am ieniu 12i LubuBzu . I/ubuez, Le b u s , j e s t m ie jsc o w o śc ią po łożoną na t e r e n i e Nie­

m ie ck ie j R e p u b lik i D em okratycznej, n a lewym brzegu O dry. M iędzy I - H I I

wiekiem Lubusz b y ła ośrodkiem Ziem i lu b u s k ie j N atom ias t P r a ła tu r a

c d .p rz y p isu 8 y j 1950 r . , s . 1 , s e g r . L is ty P a s te r s k ie Ordyna­r i u s z a , Archiwum K u r i i G orzow sk iej; od tąd używany b ęd z ie s k r ó t AKG.

oW. U rban, D u sz p a s te rsk i wkład k s ię ż y r e p a t r ia n tó w , d z . c y t . , a . 19 .

10 S . W yszyński, Z rozw ażań nad k u l tu r ą o jc z y s tą , Poznań - Warszawa 1979, s . 11.

1 ̂ B . Kominek, W s łu ż b ie Ziem Z achodn ich , d z . c y t . , s . 138.■ 12 P o r . A. W eiss, O rg a n iz ac ja d ie c e z j i lu b u s k ie j w ś re d n io w ie c z u , w:

S tu d ia K o śc ie ln o -h is to ry c z n e , t . I , L u b lin 1977, s . 2 9 -4 4 , B . Kumor, C h ry s t ia n iz a c ja Pomorza Z achodniego, wt H is to r ia K o śc io ła w P o ls c e , p ra- ' ca zbiorow a pod r e d . B. Kumora i Z . O b erty ń sk ieg o , t . 1 , c z . 1 , Poznań - Warszawa 1974, a . 67.

13 Lubusz, E ncyklopedia Powszechna, t . 2 , Warszawa 1974, s . 765.

* P i l e b y ła s a m o d z ie ln y m o rg a n iz m e m k o ś c ie ln y m z a le ż n y m b e z p o ś re d n io od14

S t o l i c y A p o s t o l s k ie j a p o w s ta ły m po t r a k t a c i e w e r s a ls k im » Ha s t o l i c ę

nowo p o w s t a łe j A d m i n i s t r a c j i A p o s t o l s k ie j z o s t a ł w y b ra n y G orzów W lk p .

d la t e g o , że b y ł c e n t r a l n i e p o ło ż o n y w s to s u n k u d o Z ie m i L u b u s k ie j i P o - 15

z o rz a Z a c h o d n ie g o .

Ba o r g a n iz a t o r a A d m in i s t r a c j i A p o s t o l s k ie j K a m ie ń s k ie j , L u b u s k ie j

i P r a ła t u r y P i l s k i e j z o s t a ł p o w o ła n y p rz e z K a r d y n a ła A u g u s ta H lo n d a k s ią d z

U m u n d B o w ic k i A d m in is t r a t o r z d a w a ł s o b ie s p ra w ę , ż e n ie m oże bez

pomocy k s ię ż y i lu d u p rz e p r o w a d z ić w ie lk ie g o d z ie ł a o rg a n i z a c j i n o w e j

je d n o s t k i k o ś c ie l n e j n a Z ie m i L u b u s k ie j i P om orzu Z a o h o d n im . W o r ę d z ia c h17do k a p ła n ó w i w ie r n y c h w e z w a ł d o "b u d o w y fu n d a m e n tó w * i do " w z ię c ia

1 swe w ła d a n ie z ie m p o w ie rz o n y c h nam p rz e z O p a t rz n o ś ć " .

A d m in is t r a t o r A p o s t o l s k i , p o p r z y ja ź d z ie d o G o rzow a W lk p . , n i e z a s t a ł

a n i ż a d n y o h u rz ę d ó w d ie c e z ja ln y c h ( k u r i i c z y ja k ie g o k o lw ie k a rc h iw u m ) ,

a n i k a t e d r y , a n i s e m in a r iu m , a n i m ie s z k a ń , a n i j a k ic h k o lw ie k ś ro d k ó w ma­

t e r i a l n y c h , p o t r z e b n y c h c z y t o n a u t r z y m a n ie s w o je , o z y te ż n a rz e c z o w e

w y d a tk i

Ha r o z le g ły o h o b s z a ra c h g o r z o w s k ie j A d m i n i s t r a c j i A p o s t o l s k ie j n ie

b y ło n o r m a ln e j s i e o i p a r a f i a l n e j . Z r e g u ły bow iem p a r a f i a o b e jm o w a ła

te re n c a łe g o p o w ia tu . S z c z u p ła b y ła i l o ś ć k o ś c io łó w k a t o l i c k i c h . W s z y s t-20

k ic h k o ś c io łó w i k a p l i c k a t o l i c k i c h b y ło 24 3 · H a to m ia z t b a rd z o d u ż o

b y ło z b o ró w p r o t e s t a n s k ic h , p r a w ie za w sze z d e m o lo w a n y c h , b e z s z y b i z r o s - 21

b i t y m i d a c h a m i .

P o r . M . C h o rz ę p a , B o z w ó j o r g a n i z a c j i k o ś c ie ln e j n a Z ie m i L u b u s k ie j 1 P om orzu Z a c h o d n im w l a t a c h 1 9 4 5 * 1 9 6 5 , w : B a s z a P r z e s z ło ś ć , t . 22 ( 1 9 6 5 ) · · . 1 1 3 .

^ F o r . B . K o m in e k , W s łu ż b ie Z ie m Z a c h o d n ic h , d e . c y t . , z . 2 7 .

^ S chem a tyzm A d m i n i s t r a c j i A p o s t o l s k i e j K a m ie ń s k ie j , L u b u s k ie j 1 P r a - ł a t u r y P i l s k i e j , G o rzó w W lk p . , 1 9 4 9 , a . 6 .

E . B o w ic k i , O r ę d z ie d o k a p ła n ó w , Z a r z ą d z e n ia A d m in i s t r a c j i A p o s to l ­s k ie j K a m ie ń s k ie j , L u b u s k ie j i P r a ła t u r y P i l s k i e j , 1 ( 1 9 4 5 ) · n r 1 , s . 2 ; o d tą d u ż y w a n y b ę d z ie s k r ó t ZAA.

18 E . B o w ic k i , O r ę d z ie d o w ie r n y c h , Z A A , I ( t 9 4 5 ) , n r 1 , s . 4 *

E . B o w ic k i , S z c z e g ó ln e c e c h y d u s z p a s te r s tw a n a Z ie m ia c h O d z y s k a n y c h , f e f . c y t . , в . 1 .

V , P l u t a , K o ś c ió ł n a P o m o rzu Z a c h o d n im , w t K o ś c ió ł n a Z ie m ia c h Za­c h o d n ic h , p ra c a z b io ro w a po d r e d . J . K r u e in y , W ro c ła w 1971» s . 2 6 .

21 E . B o w ic k i , S z c z e g ó ln e c e c h y d u s z p a s te rs tw a n a Z ie m ia c h O d ^ rs k a n y c h , c y t . , z . 1 .

H e jw ię k s z ą b e z s p rz e c z n ie b o lą c z k ą b y ł b r a k k a p ła n ó w . A d m in is t r a t o r

Samund ło w ic k i p rz e z p o e zc r e g ó ln y c h b is k u p ó w p o ls k i c h z w r a c a ł a ię do, duci*>.

w ie ń e tw a z g o rą c ą p ro ś b ą o p rz y b y w a n ie d o G o rzo w a i o b e jm o w a n ia w a k u ją -

c y c h p a r a f i i " . Gdy u d a ło s ię k a p ła n a z d o b y ć , m u e ia ł cm i ś ć n a p la c ó w k ę

n ie znaną a n i s o b ie , a n i A d m in is tra to ro w i. G w a ra n c j i n a u t r z y m a n ie n ie

m ia ł ś a d n y c a . Z r e g u ły z a s ta w a ł n a m ie jsc u o s i e d l e n i a z b u rz o n y lu b p r z y ­

n a jm n ie j zd e m o lo w a n y c b ć r p r o t e s t a n c k i , r z a d k o k o ś c i ó ł , a p ra w ie n ig d y

o le b a n l l . I l e b y ło t e ż żadnego s p r z ę t u l i t u r g i c z n e g o . A d m in is t r a t o r Apo­

s t o l s k i n ie m ó g ł mu w n ic z y m po m ó c , g d y ż earn n ic z e g o n ie p o a ia d a ł . Io w y

з ' - B t p a e t e r t m ie s z k a ł w ię c p rz y j a k i e j ś r o d z in i e i p r z y s tę p o w a ł , p r z y po­

mocy ro z ra d o w a n y c h w ie r n y c h , do odbudow y k o ś c io ła , a p o te m p l e b a n i i .

C e le b ro w a ł z p o c z ą tk u g d z ie s ię d a ło , a z b ra k u p a ra m e n tó w . c h o c ia t b yw * 2 3 w ko m ty

V a n a lo g ic z n y c h w a ru n k a c h p o w s ta w a ły i n s t y t u c j e d ie c e z ja ln e , j a k k u r i a ,

z a rz ą d C a r i t a s , s e m in a r ia d u c h o w n e , sąd k o ś c ie ln y i i n n e . K o ś c ió ł n a

Z ie m i L u b u s k ie j 1 P om orzu Z a c h o d n im w la t a c h 1 9 4 5 -1 9 5 5 z m a g a ł s i ę z w ie -24

ło n a t r u d n o ś c ia m i m o r a ln y m i, m a t e r ia ln y m i i p e r s o n a ln o - o r g a n iz a c y js y m i «

C hcąc z ro z u m ie ć ó w cze sn ą r z e c z y w is to ś ć A d m in is t r a e j i А р о в t o i s k l e j

w G o rz o w ie И к р . , o ra z w y m ia r w s k a z a n y c h t r u d n o ś c i , n a le ż y o d w o ła ć s i ęJ t ;

do ro z r rm w y d o k t o r s k ie j R . H a rm a e iń s k le g o g d y ś p ro b le m te n u jm u je on

z n a c z n ie s z e r z e j .

V ram a ch w y m ie n io n y c h t r u d n o ś c i m ie ś c i ł a a lę ta k ś e k a t e c h iz a c ja p a ra ­

f i a l n a . B a u c z a n ie r e l i g i i n a le ż a ło zaw sze d o p o d s ta w o w e j m i s j i K o ś c io ła .

D la te g o r z ą d c y A d m in is t r a c j i A p o s t o l s k ie j w G o rz o w ie W lk p . , w ra z z du­

c h o w i e ó s t w e t d ie c e z ja ln y m i z a k o n n y m , w k a t e c h iz a c ję p a r a f i a l n ą w ł o ż y l i .?6

d u z o w y s i łk u . W imo p o d e jm o w a n ych p ró b r o z w ią z a n ia p ro b le m u n ie b y l i

Б . K o m in e k , w a łu t b i e Z ie m Z a c h o d n ic h , d z . c y t . , a . 1 3 7 .2Ъ

E . ł o w i c k i , S z c z e g ó ln e c e c h y d u s z p a s te r s tw a n a Z ie m ia c h O d z y s k a ­n y c h , r e f . c y t . , s . 3 .

2 iP o r . P ie rw s z e d z ie s i ę c i o l e c i e d i e c e z j i g o r z o w s k ie j 1 9 4 5 -1 9 5 5 , r e ­

l a c j e k s i ę t y o p ra c y d u s z p a s t e r s k ie j n a p is a n e n a m a s z y n ie i z e b ra n e w c z t e r y « o s y , a . 9 6 8 , AKG.

25H . H a r m a e iś a k i, K u ra y p r z y g o to w u ją c e k a te c h e tó w w d i e c e z j i g o rz o w ­

s k i e j w la t a c h 1 9 4 9 -1 9 7 2 , p ra c e d o k to r s k a p is a n a p od k i e r . k a . p r o f , d r h a b . J a n a C h a z y ta ś a k le g o n a W y d z ia le T e o lo g ic z n y m A T K , W arszaw a 1 9 6 4 , m a s z y n o p is .

26w la t a c h 1 9 4 5 -1 9 5 5 w G o rz o w ie W lk p . , b y ło t r z e c h k o le jn o po s o b ie

n a s tę p u ją c y c h A d m in is t r a to r ó w A p o s t o ls k ic h : k s . Edmund ł o w i c k i , k s . Ta­d e u s z Z a łu e z k o w m k l 1 k a . Z ygm u n t S z s lą t e k , z o b . M . C h o rz ę p a , B o a w ó j o rg a ­n is é e j i k o ś c ie ln e j aa Z ia a l l u b u s k i e j , d z . c y t « , e . 1 1 3 -1 4 9 .

ję d n a k w s t a n ie s p r o s ta ć c i ą g le n a ra s ta ją c y m t r u d n o ś o io m . W p ra w d z ie n a u ka

r e l i g i i r o z p o c z y n a ła s ię n ie m a l e p ie rw s z ą M szą ś w ię t ą o d p ra w ia n ą p rs e s

p r z y b y łe g o na nowy t e r e n k s ię d z a , a le n ie w s z y s t k ie p a r a f ie b y ły od ra z u27

d u s z p a s te r s k o z a b e z p ie c z o n e . Ha ogrom nym o b s z a rz e A d m in i s t r a c j i Apo­

s t o l s k i e j je s z c z e pod k o n ie c 1949 r o k u n ie b y ło o b s a d z o n y c h 225 p la c ó w e k2 3

d u s z p a s te r s k ic h . P a r a f i e , w k t ó r y c h k s ię ż a b y l i 1 p r a c o w a l i , t e ż n ie

o l a ł y w d o s ta te c z n y s p o s ó b z a b e z p ie c z o n e j k a t e c h i z a c j i . J e ż e l i n a t e r e ­

n ie p a r a f i i a d m in is t r o w a n e j z r e g u ły p r z e z je d n e g o d u s z p a s te r z a b y ło

k i l k a , a c z a s a m i k i l k a n a ś c ie s z k ó ł , t o p r z e c ie ż w t a k i c h p rz y p a d k a c h te ż29

n ie m o g ło b y ć mowy o n o rm a ln e j 1 s y s te m a ty c z n e j k a t e c h i z a c j i

V l a t a c h 1 9 4 5 -1 9 5 0 n a u k a r e l i g i i b y ła p ro w a d z o n a w s z k o ła c h p o d s ta w o ­

w ych i ś r e d n ic h w s z e lk ie g o t y p u . V k o ś c io ła c h p rz y g o to w y w a n o d z i e c i do

p ie r w s z e j s p o w ie d z i i K o m u n ii ś w . , a m ło d z ie ż do s a k ra m e n tu b ie rz m o w a n ia

i m a łż e ń s tw a We w spom n ianym o k r e s ie z d u ż ą pomocą w n a u c z a n iu r e l i g i i

w s z k o ła c h p r z y c h o d z i l i n a u c z y c ie le p rz e d m io tó w ś w ie c k ic h , k t ó r z y p o s ia ­

d a l i m is ję k a n o n ic z n ą . Z p o c z ą tk ie m 1 s t p ię ć d z ie s ią t y c h w ła d z a o ś w ia to w e31ro z p o c z ę ły p ro ce a usuw an ia r e l i g i i z e s z k ó ł . A utom atycznie z m n ie js z y ł

s ię z a k r e s k a te c h e ty c z n e g o o d d z ia ły w a n ia n a d z ie c i i m ło d z ie ż . C zęść

d z ie c i n ie u c z ę s z c z a ła s y s te m a ty c z n ie n a n a u k ę r e l i g i i , z powodu b ra k u32

o d p o w ie d n ic h n a u c z y c ie l i i p o m ie s z c z e ń k a te c h e ty c z n y c h . B a rd z o g o r l i ­

w i d u s z p a s te r z e p r ó b o w a l i r a to w a ć s y t u a c ję p r z e z k a te c h e z ę n ie d z ie l n ą .

K s ią d z , k t ó r y w n ie d z ie l ę o d p r a w ia ł H azę ś w ię t ą w o d le g ły m k o ś c ie le f i ­

n a ln y m , p o n a b o ż e ń s tw ie k a te c h iz o w a ł w a z y s tk le d z i e c i n a r a z . C zy k i l k a ­

n a ś c ie m in u t д а в и k a te c h iz m u n ie d z ie ln e g o d la w s z y s t k ic h d z ie c i je d n o ­

c z e ś n ie m o g ło z a s t ą p ić s y s te m a ty c z n e n a u c z a n ie r e l i g i i ?

W te d y W y d z ia ł H a u k i K a t o l i c k i e j w K u r i i g o r z o w s k ie j , k t ó r e g o k ie r o w ­

n ik ie m h f ł k s . M a c ie j S z a ła g a n , w y s u n ą ł p r o je k t k a t e c h i z a c j i w a k a c y jn e j55.

^ B . K o m in e k , W s łu ż b ie Z ie m Z a c h o d n ic h , d z . c y t . , a . 5 5 .

2 8 B . ł o w i c k i , S z c z e g ó ln e c e c h y d u s z p a s te r s tw a n a Z ie m ia c h O d z y s k a n y c h , f * f . c y t . , a . 6 , AXG.

^ T am że , a . 6 .

58 B . K o m in e k , W s łu ż b ie Z ie m Z a c h o d n ic h , d z . c y t . , a . 6 .

51 P ie rw s z e d z i e s i ę c i o l e c i e d i e c e z j i g o r z o w s k ie j , d z . c y t . , e . 6 5 6 ,ttO .

52 T am że , e . 6 5 9 .. 55 M . S z a ła g a n , W a k a c y jn e n a u c z a n ie r e l i g i i , r e f e r a t w y g ło s z o n y na

К k o n f e r e n c j i k s ię ż y d z ie k a n ó w w G o rz o w ie W lk p . , T I ( 1 9 5 0 ) , n r 5 - 6 ,· . . 1 1 7 -1 2 6 , ΖΛΑ.

A d m in is t r a t o r A p o s t o ls k i p r o je k t z a a p ro b o w a ł i z o s t a ł o n o g ło s z o n y ja k o

o b o w ią z u ją c y p rz e z n a jb l i ż s z e l a t a . W m y ś l z a ło ż e ń p r o je k t u k le r y c y Wyż­

s z e g o S e m in a r iu m D uchow nego m i e l i p o ś w ię c ić ze s w o ic h w a k a c j i l e t n i c h od

4 do 6 ty g o d n i n a u c z e n ie d z i e c i k a te c h iz m u . W a k a c y jn a k a t e c h i z a c ja p r o -34

w adzona b y ła od 1 950 do 1954 r o k u w łą c z n ie .

P r z e d s ta w ie n ie p ro c e s ó w h is t o r y c z n y c h , k t ó r e do. k a t e c h i z a c j i w a k a c y j­

n e j d o p r o w a d z i ły , r a c j e p o w s ta n ia z ja w is k a k a te c h e ty c z n e g o , p r z e b ie g

i owoce p r z e d s ię w z ię c ia s ta n o w ią p ro b le m n i n i e j s z e j p r a c y .

P ra c a t a e ta n o w i p ie rw s z ą p ró b ę u k a z a n ia z ja w is k a k a te c h e z y w a k a c y jn e j

w g o r z o w s k ie j A d m in i s t r a c j i A p o s t o l s k i e j .

W c e lu w s z e c h s tro n n e g o u k a z a n ia p ro b le m u , j a k i d la p ra c y n i n i e j s z e j

s ta n o w i k a te c h e z a w a k a c y jn a , z a s to s o w a n o m e to d ę a n a l i t y c z n o - p o ró w n a w c z ą .

A n a l i z ie z o s t a ł y p o d da n o w s z y s tk ie d o s tę p n e ź r ó d ła . P ra c a z o s t a ła n a p i ­

s a n a w o p a r c iu o c z t e r y r o d z a je ź r ó d e ł . P ie r w s z ą g ru p ę s ta n o w ią m a t e r ia ­

ł y d ru k o w a n e . Są n im i schem a t y zm y o r a z r o z p o r z ą d z e n ia A d m in is t r a t o r a Apo­

s t o l s k ie g o k s . Edmunda N o w ic k ie g o o n a u c z a n iu w a k a c y jn y m . M a t e r i a ł y p o ­

w ie la n e s ą k o le jn ą g ru p ą ź r ó d e ł . Z a w ie r a ją one r e f e r a t y b ą d ź od e zw y A dm i­

n i s t r a t o r ó w o c i ę ż k i e j s y t u a c j i d u s z p a s t e r s k o - k a t e c h e t y c z n e j , a p rz e d e

w s z y s tk im g o to w e k a te c h e z y d la u c z ą c y c h . Ha te m a t k a t e c h i z a c j i w a k a c y j­

n e j p ro w a d z o n a b y ła k o re s p o n d e n c ja m ię d z y A d m in is t r a to r e m b ą d ź K u r i ą g o ­

rz o w s k ą a P rym asem P o l s k i , s e m in a r ia m i du ch ow nym i o ra z k s ię ż m i d z ie k a ­

n a m i i p ro b o s z c z a m i. K o re s p o n d e n c je tw o r z ą t r z e c i ą g ru p ę ź r ó d e ł . D la b a r ­

d z ie j w s z e c h s tro n n e g o u ję c ia p ro b le m u z a s to s o w a n o w p ra c y r ó w n ie ż m e to d ę

b a d a n ia o p i n i i u c z e s tn ik ó w k a te c h e z y w a k a c y jn e j . K w e s t io n a r iu s z e a n k ie ­

tow e z o s t a ły w y s ła n e d o k s ię ż y , k t ó r z y ja k o k l e r y c y g o rz o w s c y i w a rs s a w e c y

o t r z y m a l i m is ję k a n o n ic z n ą d o k a te c h is o w a n la d z i e c i p o d c z a s w a k a c j i . Ha

p o d s ta w ie za ch o w a n y c h m a te r ia łó w a r c h iw a ln y c h u d a ło s i ę u s t a l i ć p e r s o n a l ia

s ie d e m d z ie s ię c iu k a te c h e tó w * d o w s z y s t k ic h z o s t a ł y w y s ła n e a n k i e t y . Odpo­

w ie d z i z o s t a ły p r z y s ła n e p rz e z c z t e r d z ie s t u re s p o n d e n tó w i on e s ta n o w ią

c z w a r tą g ru p ę ź r ó d e ł .

B a rd z o w ażne d la p ro b le m u p ra c y s ą o p ra c o w a n ia , - k t ó r e u k a z u ją s y t u a c ję

K o ś c io ła n a Z ie m ia c h Z a c h o d n ic h i P ó łn o c n y c h . B e s w ła ś c iw e g o n a ś w ie t le n ia

w a ru n k ó w , '« j a k i c h e g z y s to w a ł K o ś c ió ł n a Z ie m ia c h O d z y s k a n y c h , n ie m o ż l iw a

b y ła b y o b ie k ty w n a o ce n a je g o r o l i w n o r m a l i z a c j i ż y c ia s p o łe c z n e g o i m o -i

r a ln e g o . N iem ożliw a b y ła b y rów n ież ob iek tyw na ocena d z i a ła ln o ś c i k a te c h e ­

ty c z n e j w g o rz o w sk ie j A d m in is t r a c j i A p o s to ls k ie j ,

A u to r p o s ta w ił p rac y podwójny c e l . Celem pierw szorzędnym j e e t o c a le n ie

od zapom nien ia z ja w is k a h is to ry c z n e g o , Jakim bez w ą tp ie n ia b y ła k a te c h e ­

za w akacyjna prow adzona p rz e z k le ry k ó w z sem inarium gorzow sk iego i czę­

ściow o w arszaw sk ieg o .

D rugorzędny c e l - to o d d an ie h o łd u owym p io n ie ro m k ap łań sk im , k tó rz y

z ogromnym pośw ięceniem p ra c o w a li d l a spraw y K o śc io ła i O jczyzny na Z ie ­

m iach O dzyskanych.

N n i n i e j s z e j p ra c y p rz e d s ta w io n e będą w y s i łk i A d m in is tra to ró w A p o s to l­

s k ic h , aby d z i e c i i m ło d z ie ż z o s t a ł y o b ję te sy s te m a ty c z n ą k a t e c h iz a c ją .

P onad to z o s ta n ą poddane a n a l i z i e form y i t r e ś c i k a te c h e z y w a k a c y jn e j,

i t y a i k i o ra z ocena w ak a cy jn e j k a te c h e z y będą s ta n o w ić t r e ś ć końcowych ro z­

w ażań.

Wyrażam se rd e c z n e podziękow an ie w szy s tk im , k tó r z y p r z y c z y n i l i s i ę do

p o w stan ia n i n i e j s z e j p ra c y . P rz e d e w szystk im d z ię k u ję k s . p r o f , drow i h ab . Jan o w i C bary tańsk iem u SJ z a ż y c z liw ą pomoc i ra d y u d z ie la n e w tr a k ­

c ie p i s a n ia p ra c y . D z ię k u ję ta k ż e pracownikom K u r i i B is k u p ie j w G orzowie

W lkp., z a u m o ż liw ie n ie w glądu w a r c h iw a l ia .

1. FORMY I TREŚCI KATECHEZY WAKACYJNEJ

K a te c h e z a w a k a c y jn a p ro w a d z o n a p r z e z k le r y k ó w b y ła z ja w is k ie m nowym,

n ie t y l k o w g o r z o w s k ie j A d m in i s t r a c j i A p o s t o l s k i e j . E a r o d z in y j e j z o s t a ły

p o p rz e d z o n e c a ły m s z e re g ie m u s i ło w a ń d u s z p a s te r s k ic h A d m in is t r a t o r a A po­

s t o l s k ie g o i je g o w s p ó łp ra c o w n ik ó w . V n in ie js z y m r o z d z ia le z o s ta n ą p rz e d ­

s ta w io n e r o z p o r z ą d z e n ia , k t ó r e p o p r z e d z i ł y a k c ję i J ą u k o n s t y t u ło w a ły .

B ę d z ie om ów iona t a k t e o r g a n lz a o ja p r z e d s ię w z ię c ia i t r e ś c i k a te c h e z y wa­

k a c y jn e j .

n a u c z a n ie d z ie c i p raw d w ia r y n a le ż y do p ie rw s z o r z ę d n y c h z a d a ń K o ś c io ła .

K a to lic k ie d z ie ko n ie t y lk o bow iem ma o trz y m a ć w n a u c z a n iu k a te c h iz m o w y m wiado­

m o ś c i r e l i g i j n e , le c z ma b yć ta k ż e w p row ad zo n e d o ż y c ia c h r z e ś c i j a ń s k ie ­

g o 1 . T ro s k a o w y c h o w a n ie c h r z e ś c i j a ń s k ie d z i e c i z n a la z ła w y ra z w r o z -2

p o rz ą d z ę n la c h d u s z p a s te r s k ic h k o le jn y c h A d m in is t r a t o r ó w .

1 . 1 . PIERWSZY ADMIHISTRATGR APOSTOLSKI

K s ią d z Edmund H o w ic k l , w b a rd z o k r ó t k im c z a s ie p o o b ję c iu g o r z o w s k ie j

A d m i n i s t r a c j i , bo ju ż 10 w r z e ś n ia 1945 r o k u , w y d a ł k i l k a r o z p o r z ą d z e ń

d o ty c z ą c y c h w y c h o w a n ia c h r z e ś c i j a ń s k ie g o m ło d e g o p o k o le n ia n a Z ie m ia c h

Z a c h o d n ic h i P ó łn o c n y c h .

la k a z a ł o p ie k ę d u s z p a s te r s k ą -n a d n a jm ło d s z y m i d z ie ć m i. W m ia s ta c h

1 d u ż y c h w io s k a c h p o l e c i ł u r z ą d z a ć s t a r a n n ie i o tw ie r a ć p r z e d s z k o la p a -

1 J . S s jo s a k , T y p o lo g ia k a te c h e tó w , ws R o z w a ż a n ia d u s z ç a a t e r s k û - fc a t e - c h e t y c m e , p ra c a z b io ro w a p od r e d . A . E a r t l i ń s k ie g o , P o zn a ń 1 9 6 7 , s . 2 .

2K s . Edmund W o w ie k i r z ą d z i ł A d m in is t r a c ją A p o s to ls k ą od 15 Υ Ι Π 1 9 4 5 n

d o 8 I I 1951 г . , k s . T a d e u sz Z a łu c z k o w s k i - 3 I I I 1951 do 19 I I 1 9 5 2 , k s . Z yg m u n t S z e lą ż e k - 1 2 7 1952 do б X I I 1 9 5 6 , z o b . > . C h o rz ę p a , R oz­w ó j o r g a n iz a c j i k o ś c ie ln e j n a Z ie m i L u b u s k ie j , d z . c y t . , s . 1 1 3 -1 4 9 .

( w f i a l n e , n a w z ó r p rz e d w o je n n y c h o c h ro n e k , a k ie r o w n ic tw o k l e c i ł w y k w a li­

f ik o w a n y m s io e t r c a n za ko n n ym \

W y ją tk o w o w a żn a b y ła i n s t r a k c j a o p r t y g o to w a n iu 40 p ie r w s z e j K o m u n ii 4

ś w ię t e j , Z d a n ie m A d m in is t r a t o r a , p rz y g o to w a n ie d o p ie rw s z y c h sa k ram en­

tó w d a je d z ie c k u p o d s ta w y r e l i g i j n e n a c a łe ż y c ie . D la te g o n a le ż y mu po ­

ś w ię c ić d u ż o C 7 a e u , a d z ie c io m o k a z a ć B z c z e g ó ln ą t r o s k ę . A d m in is t r a t o r

jfc w a ż a ł, ż e d la ż a d n y c h in n y c h z a ję ć n i e w o ln o k s ię d z u z a n ie d b y w a ć l e k c j iк

r e l i g i i , a n i ty m b a r d z ie j i e h o p u s z c z a ć . A d r e s a c i p o w y ż s z e j i n s t r u k c j i

• t r z y m a l i s z c z e g ó ło w e w s k a z ó w k i, j a k m a ją p r z e p ro w a d z ić e w id e n c ję d z i e c i ,

a ta k ż e d ane d o ty c z ą c e c z a s u r o z p o c z ę c ia i z a k o ń c z e n ia n a u k i r e l i g i i i ma­

t e r i a ł u do p r z e r o b ie n ia na l e k c ja c h Z a p o d s ta w ę d o n a u c z a n ia m ia ł s ł u -7

ż y ć p o d r ę c z n ik "N ow y k a te c h iz m d ie c e z ja ln y " . C ie k a w e b y ły s u g e s t ie

A d m in is t r a t o r a n a te m a t p o d z ia łu k a n d y d a tó w d o p ie r w s z e j K o m u n ii św .

A u to r n i n i e j s z e j p ra c y uw aża z a k o n ie c z n e p r z e d s ta w ie n ie p o e z c z e g ó ln y c h

g ru p k a te c h e ty c z n y c h .

D u s z p a s te r z na t e r e n ie s w o je j p a r a f i i m ia ł s p o r z ą d z ić e w id e n c ję m ło ­

d z ie ż y i d z i e c i , , k t ó r e n ie b y ły je s z c z e u p ie r w s z e j K o m u n ii ś w ię t e j i po ­

d z i e l i ć Je n a t r z y g ru p y ®.

Do p ie r w s z e j g ru p y w o je n n e j n a le ż a ło w łą c z y ć m ło d z ie ż od 14 r o k u ż y ­

c ia w zw yż . N auka p rz y g o to w a w c z a p o w in n a t rw a ć p r z y n a jm n ie j p ó ł r o k u po

d w ie g o d z in y t y g o d n io w o . G dyby m ło d z ie ż u c z ę e z c z a ła do s z k o ły d o k s z t a ł ­

c a ją c e j , d u s z p a s te r z p o w in ie n l e k c j e r e l i g i i odbyw ać w łą c z n o ś c i z e

s z k o łą M ło d z ie ż n ie u c z ę s z c z a ją c ą d o s z k o ły m ia ł d u s z p a s te r z z b ie r a ć

we w ła s n y m z a k r e s ie .

W d r u g ie j g r u p ie w o je n n e j m ia ła m ie ś c ić s i ę m ło d z ie ż od 1 2 -1 4 r o k u

t y c i a . L e k c je r e l i g i i p o w in n a p o b ie r a ć p r z e z je d e n r o k w w y m ia rz e dwu

|p > d t in t y g o d n io w o , w o s o b n y c h le k c ja c h .

^ 5 . N o w ic k i , I n s t r u k c j a d u s z p a s te r s k a , 1 ( 1 9 4 5 ) , n r 1 , s . 1 6 , 2AA.

* E . N o w ic k i , I n s t r u k c j a w s p ra w ie n a u k i p rz y g o to w a w c z e j d z ie c i do la k ra m e n tó w ś w . , 1 ( 1 9 4 5 ) . n r 1 , a . 1 2 n , ZAA.

® T taże, a . 1 2 .

® T am że , a . 1 2 .

^ Nowy k a te c h iz m d ie c e z ja ln y , P o z n a ń 1,945.

® E . N o w ic k i , i n s t r u k c j a w » p ra w ie n a u k i p rz y g o to w a w c z e j d z ie c i do la k ra m e n tó w ś w . , 1 (1 9 4 5 )» n r Tt a * 1 2 , ZAA.

^ T am że , a . 1 2 .

T rz e c i· grupa ka tech e ty czn a obejmował· d z ie c i p o n iże j Л2 roku ty c i a .Nauka trw a ła dwa l a t a po dwie godziny tygodniowo 11 . Według w ytycznychzaw artych w I n s t r u k c j i naukę przygotowawczą do p ie rw sz e j K o su n il św.w grupach p ie rw sze j i d ru g ie j n a le ż a ło rozpocząć z c h w ilą , gdy k s ią d z

12zjaw i s i ę w p a r a f i i , a w g ru p ie t r z e c i e j - po w ie lk ic h w akacjach ,A utor i n s t r u k c j i z a le c a ł c z ę s tą r e k a p i tu l a e j ę , bo w tedy n a j l e p i e j a i ę u trw a la 1 w y jaén ia p rze ro b io n y m a t e r i a ł . Co p ó ł roku k a te c h e ta m ia ł p rze­prow adzić egzam in d z i e c i , a w y n ik i z a p is a ć w ru b ry c e obok s p i s u . Do spo­w ied z i m ia ły d z i e c i p r z y s tą p ić t r z y razy

W I n s t r u k c j i z o s t a ł p o d a n y m a t e r i a ł n a u c z a n ia d l a p o s z c z e g ó ln y c h g r u p .

P o n ie w a ż w g r u p ie t r z e c i e j n a u k a t r w a ł a dw a l a t a , w p ie rw s z y m r o k u p r z e d ­

m io te m m u c z a n ia b y ł y : w ia r a , p r z y k a z a n ia B o le i k o ś c i e l n e , g r z e c h , s u ­

m ie n i e , d o b r e u c z y n k i , c n o t y , ł a s k a i m o d l i t w a . 1 d r u g im r o k u k a t e c h i z a ­

c j i k o m u n i jn e j n a le ż a ło u c z y ć o s a k r a m e n ta c h , z ty m ż e I n s t r u k c j a s z c z e -j A

g ó ln ą u w a g ę z w r a c a ła n a s a k r a m e n t p o k u t y i E u c h a r y s t i i . M a t e r i a ł k a -

t e c h e t y o z n y d o p ie r w s z e j K o m u n i i ś w i ę t e j p o d a r ty w i n s t r u k c j i , n i e j e s t15

z g o d n y z p ro g ra m e m o g ó ln o p o ls k im . I n s t r u k c j a w y l i c z a w s z y s t k i e s a k r a ­

m e n ty , o d p u s t y , b ło g o s ła w ie ń s t w a i p o ś w ię c e n ia , b r a c t w a i p i e l g r z y m k i ,

a w ię c m a t e r i a ł , k t ó r e g o n i e ma w o f i c j a l n y m p r o g r a m ie s z k o ln y m . S t a ł o

a i ę t a k d l a t e g o , ż e i n s t r u k c j a ma n a u w a d z e m ło d z i e ż o p ó ź n io n ą w p r z y ­

g o t o w a n iu d o p i e r w s z e j K o m u n i i ś w i ę t e j .

Bo p e łn e g o rozw oju duchownego c z ło w ie k a p o tr z e b n y j e s t t a k ż e je g o

u d z i a ł w E u c h a r y s t i i . D la te g o A d m in is t r a t o r w y d a ł k o l e jn e r o z p o r z ą d z e ­

n i e , d o ty c z ą c e M szy ś w i ę t e j s z k o l n e j o r a z k r u c j a t y e u c h a r y s t y c z n e j . J e ś l i

c h o d z i o p ie r w s z ą e p ra w ę , dokum ent z o b o w ią z y w a ł rzą d có w tych. p a r a f i i ,

k t ó r e m ia ły w ik a r e g o , do z a p r o w a d z e n ia U s z y ś w i ę t e j s z k o ln e j B a t o -

sdmst c l p r o b o s z c z o w ie , k t ó r z y n i e m i e l i w ik a r y c h , p o w in n i w y z n a c z y ć jed-

Tamże, s. 12.12 Tamże, s. 12.13 _Tamże, s. 12.

Tamże, s. 12.

nr 1, e. 11, Z&A.

n ą z I m ; ś w ię t y c h o d p ra w ia n y c h d l a o g ó łu p a r a f ia n i n a n i e j w y g ła s z a ć

k a z a n ia d l a d z i a d . D la p o g łę b ia n ia s ta n u r e l i g i j n e g o z o s t a ła p o w o ła n a17

do t y c i a s z k o ln a k r u o ja t a e u c h a r y s ty c z n a . C e lem k r u c j a t y b y ło ' z a p ra ­

w ia ć d o s u m ie n n o ś c i, do u d z ia łu w t y c i u p a r a f ia ln y m i d o a p o s to ls t w a .

Ba c z e le k r u c j a t y s t a ł , ja k o o p ie k u n , k s ią d z , k t ó r y u c z y ł r e l i g i i w

s e k c ie . Do k r u c j a t y e u c h a r y s ty c z n e j m o g ła n a le t e ć m ło d z ie t od 15 r o k u1Θ

t y c i a . Z e b r a n ia k r u c j a t y o d b y w a ły s ię w s z k o le r a z n a m ie e ią c . A d m i­

n i s t r a t o r g o rz o w s k i z d a w a ł s o b ie n ie w ą t p l iw ie s p ra w ę , t e r o z p o r z ą d z e n ia

n a n i c s ię z d a d z ą , j e ż e l i n ie b ę d ą w c a ł e j p e łn i r e a l iz o w a n e . P e rm a n e n tn y

b r a k k s ię ż y e t a ł n a p r z e s z k o d z ie d o p e łn e j r e a l i z a o j i p o c z y n a ń d u s z p a ­

s t e r s k i c h g o rz o w s k ie g o A d m in is t r a t o r a . D la te g o p r z e z k a te c h e z ę r o d z in n ą

A d m in is t r a t o r s t a r a ł s ię w y jś ć n a p r z e c iw owym t r u d n o ś c io m .

W d n ia c h od 26 do 28 k w ie t n ia 1949 r o k u o d b y ła s ię c z w a r ta k o n fe r e n ­

c j a k s ię ż y d z ie k a n ó w g o r z o w s k ie j A d m i n i s t r a c j i . G łó w n y r e f e r a t p o ś w ię c o -19

ny b y ł w ła ś n ie k a t e c h i z a c j i w r o d z in i e . B e f e r a t o podobnym te m a c ie

w y g ło s i ł A d m in is t r a t o r A p o s t o ls k i n a k u r s i e r e fe r e n tó w d u s z p a s te r s k ic h

w P o z n a n iu 23 k w ie t n ia 1949 r o k u . B e f e r a t z o s t a ł w y d ru k o w a n y w m ie e ię c z -20

n ik u K u r i i g o r z o w s k ie j . A u to r z y ob u r e f e r a t ó w , o p ie r a ją c s i ę n a e n c y k l i ­

ce p a p ie ż a P iu s a U "O c h r z e ś c i ja ń s k im w y c h o w a n iu m ło d z ie ż y * k ł a d l i n a ­

c i s k n a g ło s z o n ą p r z e z K o ś c ió ł z a s a d ę , że r o d z in a j e s t n a jp ie rw w z ą i n a j ­

g łę b s z ą s z k o łą ż y c ia . D u s z p a s te rz e p a r a f i a l n i p o w in n i d o ło ż y ć w s z e lk ic h

s t a r a ć , b y r o d z in ę p rz y g o to w a ć d o o b o w ią z k u r e l i g i j n e g o w y c h o w a n ia s w o ic h

d z i e c i . C zy owe p ró b y k a t e c h i z a c j i w r o d z in ie p r z y n io s ł y o c z e k iw a n ą po­

p ra w ę n a u c z a n ia r e l i g i i ? t y d a je s i ę , że n ie b y ło ż a d n e j p o p ra w y w t r u d ­

n e j s y t u a c j i k a t e c h e t y c z n e j . B a s tę p n e u s i ło w a n ia A d m in is t r a t o r a z d a ją

a lę p o w y ż s z y w n io s e k p o tw ie r d z a ć .

K o le jn e k o n f e r e n c ja k s ię ż y d z ie k a n ó w w G o rz o w ie , w d n ia c h 9 -1 1 m a ja

1950 r o k u , w c a ło ś c i p o ś w ię c o n a b y ła c ią g le a k t u a l n e j i t r u d n e j s y t u a c j i

k a t e c h e t y c z n e j . W zm iankow ana k o n f e r e n c ja a a d l a n i n i e j s z e j p r a c y z a a a d n i-

,T 3 . B o w io k i , W s p ra w ie K r u c ja t y E u c h a r y s ty c z n e j , D e k r e t , 1 1 ( 1 9 4 6 ) , h r 3 , 8 . 1 , ZAA.

E . B o w ic k i , W s p ra w ie K r u o ja t y E u c h a r y s ty c z n e j , d z . c y t . s . 1 , Z A A .

s . K lim m , J a k p rz y g o to w a ć 1 s k ło n ić r o d z ic ó w , b y u c z y l i d z i e c i k a ­te c h iz m u , 7 ( 1 9 4 9 ) , n r 5 - 6 , 1 9 7 -2 1 4 , ZAA.

2 0 B . B o w ic k i , H a u c z a n ie r e l i g i i w r o d z in i e i p o z a r o d z in ą , 7 ( 1 9 4 9 ) , n r 7 - 8 , 2 5 5 -2 7 3 , Z A A .

s s e z n a c z e n ie , bowlen wówczas po r a s p ie rw sz y z o s t a ł a p o ru szo n a spraw a21wakacyjnego n au c za n ia r e l i g i i . Sa sy c z e n ie A d m in is tra to ra naukę y e l i -

g l i w c z a s ie wakacyjnym m ie li zacz ąć prow adzić k le ry c y Wyższego Semina­

rium Duchownego. Wprowadzone p ra k ty k ę n a u c z a n ia w akacy jnego , poniew aż

w ie le d z i e c i pozostaw ało bez nauk i r e l i g i i , a in n e m ia ły s ła b e w iadom ości22

0 Bogu . O rg a n iz a c ja k a te c h e ty w ak acy jn e j z o e ta n ie omówiona w dalszym

c iąg u n in ie js z e g o r o z d z ia łu .

A d m in is tra to r k s ią d z Sdunnd Ifow icki n ie mógł i n ie c h c ia ł być o b o ję tn y

d la sprawy n a u c z a n ia r e l i g i i . E o b ił w szy s tk o , aby każde d z ie c k o u c z ę s z c z a ­

ło na k a t e c h iz a c ję . D z ięk i pokonywaniu w ie lu t r u d n o ś c i u d a ło S i ę , z cz a ­sem, problem ja t:oś ro z w ią z a ć . W łaśn ie n a u c z a n ie w akacy jne b y łe p ró b ą za ­

gw aran tow ania każdemu d z iec k u m o ż liw o śc i u c z ę s z c z a n ia n a r e l i g i ę . P ra c a

p rze z n ieg o zapoczątkow ana b y ła kontynuow ana p rz e z jo g o n as tęp c ó w .

1 .2 . WIKARIUSZE КАР1ТШП

K iedy na p oczą tku 1931 roku w ładze państwowe p rz y c z y n iły a lę do u su -

n ię o la z u rzę d u k s ię d z a Sdsunda H ow ick lego , z a rz ą d nad gorzow ską Admini­

s t r a c j ą A p o s to lsk ą pow ierzony z o s t a ł k s ię d z u Tadeuszow i Załuczkow skiem u.23

K ierow ał on A d m in is tra e j ą A p o e to lek ą n ie s p e łn a je d e n ro k . Choroba

1 n a g ła śm ierć w k ró tk im c z a s ie p rz e rw a ły je g o d z i a ł a ln o ś ć . W ro k u 1952

kole jnym w ik ariu szem k ap itu lnym z o s t a ł w ybrany k s ią d z Zygmunt S z e lą ­

żek 2* .> a leży z a zn a cz y ć , że rząd y wspomnianych w ik a r iu sz y k a p i tu ln y c h p rzy ­

pad ły na l a t a b a rdzo tru d n e d la K o ś c io ła w P o ls c e , a s z c z e g ó ln ie na Z ie ­

m iach Z ach o d n ich . L a ta p i ę ć d z i e s i ą t e po tęgow ały j e s z c z e b a r d z ie j 'w s z y s t ­

k ie p roblem y, z k tó ry m i A d m in is tra c ja A p o s to ls k a o l a ł a d o ty c h c z a s do czy­

n i e n i a .

2 X. S z a ła g a n , ta z a c y jn e n a u c z a n ie r e l i g i i , T I (1 9 5 0 ) , n r 5 -6 , s . 124, ZAA.

22 T a e l · , a . 1 2 4 .

25 X. C horzępa, Rozwej o r g a n iz a c j i k o ś c ie l n e j na Ziem i L u b u s k ie j , d z . c y t . , z . 134.

O b yd w a j w ik a r iu s z e ica p l t u l n i p r o w a d z i l i d a l · ] w a k a c y jn e n a u c z a n i·

d z i e c i . K s ią d z T a d e u s z Z a łu c z k o w s it i w y s to s o w a ł d o .w ie rn y c h H a t p a e te r -25

s k i w s p ra w ie n a u c z a n ia r e l i g i i d z i e c i i m ło d z ie ż y . L i s t b y ł a d re s o w a ­

n y do r o d z ic ó w , a z a w ie r a ł p rz y p o m n ie n ie i c h o b o w ią z k u s t a r a n ia e ię

0 r e l i g i j n e w y c h o w a n ie d z i e c i . A u to r H a t u z w ra c a ł uwagę aa o l a k i p c t io e

w ie d z y r e l i g i j n e j u w ie r n y c h z a m ie a z k u ją c y c h Z ie m ie Z a c h o d n ie 1 P ó łn o c n e .

Saw e t w ś ró d c h ło p c ó w , k t ó r z y z g ł a s z a l i a ię do N iz s s e g o d e m ia a n .u a Duchow­

n e g o , zau w a żo no w i e l k i e b r a k i w z n a jo m o ś c i w ia r y ś w ię t e j . K e . Z a łu c s -

k o w e k l p r z y p o m n ia ł w l i i c i e , za s w o la p o p rz e d n ik ie m , że w A d m in is t r a c j i

A p o s t o l s k ie j j e s t w ie le s z k ó ł , w k t ó r y c h n ie odbyw a s ię n a u c z a n ie r e l l - 2 7

g i i . A p e lo w a ł do w ie r n y c h , że j e ż e l i n ie d a ło b y s ię z o rg a n iz o w a ć n au ­

c z a n ia r e l i g i i w k o ś c io ła c h « r o d z ic e m a ją o b o w ią z e k d o p i ln o w a ć , a b y d z ie ­

c i u c z y ły s ię r e l i g i i w dom u. P raw d w ia r y u c z y ć m a ją r o d z ic e , e w a a tu a l-

n ie l u d z i e s t a r s i , z k a te c h iz m u , z b i b l i j k i , z k s lą Z k l do n a b o ż e ń s tw a

K ie d y w ik a r iu s z e m k a p i t u ln y m z o s t a ł k s ią d z Z ygm un t S z e lą ż e k , n a u c z a ­

n ie w a k a c y jn e p ro w a d z o n e b y ło d a l e j . J e g o n a jw ię k s z ą z a s łu g ą d la k a t e c h i ­

z a c j i b y ło o rg a n iz o w a n ie k u rs ó w d la ś w ie c k ic h k a te c h e tó w 1 s i ó s t r z a k o n - 29n y c h . D z id k i k u rs o m d o c h o d z i l i do k a t e c h i z a c j i n o w i lu d z ie i z w ię k s z a ł

s ię z a k re s k a te c h e ty c z n e g o d z i a ł a n i a .

K a ż d y z w ik ariu szy k ap itu ln y ch wnosi* do k a te c h iz a c j i nowe elem enty , d z ię k i którym nauczan ie r e l i g i i w gorzow skiej A d m in is tra c ji A posto lsA iej s ta w a ło s i ę le p s z e pod każdym względem.

1 ,3 . OHGAJilZACJA KATECHEZ! WAEACYJBŁJ

Z p o p rz e d n ic h u s t a le ń w ia d o m o , że A d m in is t r a t o r k s ią d z Edmund

c z y n i ł d la k a t e c h i z a c j i b a rd z o d u ż o . P r z y p o m n ia ł d u s z p a s te rz o m , ze naucza

25 T . Załuczkow ski, Odezwa do w ie r r .y c h o n a u c z a n iu w e u ia c y jn y x , te c z k a ,O k ó l n i k i , r o c z n ik 1 9 5 1 , n r 1 3 , a . 5 2 , AKS.

28 Tamże, a . 5 2 .

2^ T am że , s . 5 2 .

28 T a m te , s . 5 2 .29 K. Chorzę p a , В oswój o rg a n iz a c j i k o śc ie ln e j na Ziemi L u b s k ie j , dz.

e y t . , e . 1 3 7 .

a l · r e l i g i i n i · в о к е t y ć z a n ie d b y w a n e d la J a k ic h k o lw ie k ia a y e h c z y n n o ś c i .

O g ła s z a ł i n a t r u k e je k a te c h e ty c z n e , k t ó r e d a w a ły k s ię ż o m s z c z e g ó ło w y , j a ­

s n y 1 p r z e j r z y s t y p la n p ra c y d u e s p a e t e r e k ie j . O c z e k iw a n y c h e fe k tó w k a te ­

c h e ty c z n y c h je d n a k n ie t y ł o , bo b ra k o w a ło d o p r ą c y k a p ła n ó w , a ta m , g d z ie

k s ię ż a t y l i , t e k n ie p o t r a f i l i p o r a d z ić n a d m ie rn e j i l o é c i o b o w ią z k ó w 3 0 .

Z a z w y c z a j t e r e n p a r a f i i t y ł t a k r o z l e g ł y , i l o ś ć k o ś e io łó w t a k d u ż a , że

p o e łn g ę k a p ła ó s k ą s p e ł n i a l i s p o r a d y c z n ie 3 1 . Z powodu p o w yższe g o s ta n u

d u s z p a s te r s k ie g o pewna i l o ś ć . d z i e c i i m ło d z ie ż y n a u k i r e l i g i i n ie p o -X 9 v

b l e r a ł a J . A d m in is t r a t o r k s ią d z Edmund N o w ic k i p o s t a n o w i ł owemu b ra k o w i

k a t e c h i z a c j i w m o ż l iw y s p o s ó b z a r a d z ić : da ć pomoc k a te c h e ty c z n ą p r z e p r a ­

cow anym k s ię ż o m , a d z ie c io m i m ło d z ie ż y , n ie u c z ę s z c z a ją c y m n a r e l i g l ę ,

s p o s o b n o ś ć p r z y g o to w a n ia s i ę do s p o w ie d z i i K o m u n ii ś w . Pomoc m ia ła t y ć

u d z ie lo n a p rz e z k le r y k ó w , k t ó r z y w o z a s ie w a k a c j i l e t n i c h m i e l i u c z y ć

d z ie c i k a te c h iz m u .

B a rd z o w ażna d la k e te e h s ą y w a k a c y jn e j t y ł a 7 k o n f e r e n c ja k s ię ż y d z ie ­

k a n ó w , z w o ła n a w p i ą t ą r o c z n ic ę p o w s ta n ia g o r z o w s k ie j A d m in i s t r a o j i A po­

s t o l s k i e j . Ha t e j k o n f e r e n c j i z o s t a ło o g ło s z o n e w a k a c y jn e n a u c z a n ie r e ­

l i g i i 33 · Pew na i l o ś ć d z ie k a n ó w b y ła p rz e c iw n a o rg a n iz o w a n e j k a t e c h e z ie .34

J e d n i u w a ż a l i , że k le r y c y s ą " d y le t a n t a m i " i n ie n a d a ją s i ę d o k a te ­

c h i z a c j i , i n n i w y s u w a li z a r z u t w obec t e r m in u , w k tó r y m k a t e c h i z a c ja m ia ­

ł a t y ć p rz e p ro w a d z o n a . O p o n e n c i m ó w i l i , że n i e m ożna n a w s i u c z y ć r e l i ­

g i i w c z a s ie ż n iw 3 3 . J e s z c z e i n n i t y l i z a t r o s k a n i o p o z io m m o r a ln y k l e ­

ry k ó w 3 i* . A d m in is t r a t o r A p o s t o l s k i , z a m y k a ją c d y s k u s ję , d z ie ł o k a t e c h iz a ­

c j i w a k a c y jn e j p o w ie r z y ł t r o s k l i w o ś c i p a s t e r s k i e j k s ię ż y d z ie k a n ó w 1 p ro ­

s i ł i c h , t y o s o b iś c ie r o z t o c z y l i o p ie k ę n a d k le r y k a m i . A d m in is t r a t o r

30 B . N o w ic k i , S z c z e g ó ln e c e c h y d u s z p a s te r s tw a n a Z ie m ia c h O d z y s k a n y c h , r e f . c y t . , s . 6 .

31 T am że , s . 6 .32" T am że , s . 6 .

33 M . S s a ła g a n , W a k a c y jn e n a u c z a n ie r e l i g i i , 7 1 ( 1 9 5 0 ) , n r 5 - 6 , s . 1 2 4 , ZAA.

34 T am że , a . 1 2 4 .

33 T am że , s . 1 2 5 .

34 Tam że, · . 12)5.

u w a ż a ł, że z a c h o w a n ie s ię k le r y k a i ja g o g o r l iw o ś ć na k a t e c h i z a c j i może

być s p ra w d z ia n e m p o w o ła n ia do k a p ła ń s tw a . K a te c h iz a c ja w a k a c y jn a z o s t a ła57

p o s ta n o w io n a i z a rz ą d z e n ie t o p o d an o do p u b l i c z n e j w ia d o m o ś c i .

A u to r o w i n i n i e j s z e j p ra c y u d a ło s ię u s t a l i ć , n a p o d s ta w ie m a te r ia łó w

a r c h iw a ln y c h , d o k ła d n e te rm in y c z t e r e c h tu rn u s ó w w a k a c y jn y c h ' . Z n ie ­

k tó r y c h a n k ie t w y n ik a , że b y ł je s z c z e p ią t y t u r n u s n a u c z a n ia , w 1954

ro k u

K le r y c y p rz e z s z e re g k o le jn y c h w a k a c j i r e z y g n o w a l i z z a s łu ż o n e g o w ypo­

czyn ku i z p o ś w ię c e n ie m u c z y l i d z i e c i p raw d w ia r y . J e d n o ra z o w o a k c ja w a -40

k a c y jn a z o s t a ła w zm o cn io n a p rz e z k le r y k ó w w a rs z a w s k ic h .

A b y p r z e d s ię w z ię c ie w a k a c y jn e u d a ło s i ę , n a le ż a ło j e s o l i d n ie p rz y g o ­

tow ać 1 d o b rz e w y k o n a ć . O rg a n iz o w a n ie w a k a c y jn e j p ra c y k a te c h e ty c z n e j

z o s ta ło p rz e p ro w a d z o n e na t r z e c h e ta p a c h .

1 . 3 . 1 . P ie r w s z y e ta p o r g a n iz a c j i

W K u r i i g o r z o w s k ie j z o s t a ł o p ra c o w a n y c a ło ś c io w y p ro g ra m k a t e c h i z a c j i

w a k a c y jn e j . J e g o a u to re m i g łó w n ym o rg a n iz a to r e m b y ł k s ią d z M a d e j S z a -

ła g a n , k ie r o w n ik R e fe r a tu S z k o ln e g o 4 1 . i i R e fe r a c ie S z k o ln y m z o s t a ła o p ra ­

cowana d o k ła d n a i n s t r u k c j a d l a k s ię ż y d z ie k a n ó w i p ro b o s z c z ó w , i n f o r a u -42

ją c a , j a k m a ją z o rg a n iz o w a ć i p r z e p r o w a d z ić n a u c z a n ie w a k a c y jn e .

* m y ś l i n s t r u k c j i k le r y c y o l e l i p o d ją ć n a u c z a n ie r e l i g i i w t r z e c h g ru ­

p a ch . P ie r w s z ą g ru p ę m ia ły s ta n o w ić d z i e c i 6 -8 l e t n i e , d ru g ą - d z i e c i

p rz y g o to w u ją c e s i ę d o p ie r w s z e j K o m u n ii ś w ię t e j i w r e s z c ie t r z e c i ą - d z ie ­

c i po p ie r w s z e j K c m m n ll ś w ię t e j 4 ^ . Po z a k o ń c z e n iu k a t e c h i z a c j i k s ią d z

^ T am że , a . 1 2 6 .

P ie r w s z y t u r n i od 14 l i p c a d o 1 0 w r z e ś n ia 1950 r . , d r u g i od 14 l ip c a d o 26 s i e r p n ia 1951 г . , t r z e c i o d 12 l i p c a do 23 e ie r p n ia 1952 г . , ♦ • w a r ty - od 12 l i p c a d o 23 s i e r p n ia 1953 r . , Z o b . te c z k a , O g ó ln i k i , r o c z ­e k 1 9 5 0 ^ 5 6 , AKG.

30A n k ie t a , n r 2 , 3 , 3 2 , w p o s ia d a n iu a u to r a r o z p ra w y .

48 P rym as P o ls k i ab p S te fa n W y s z y ń s k i w y r a z i ł g o to w o ś ć s k ie r o w a n ia na o k re s l i p c a i s i e r p n ia 1950 r . d z i e s ię c iu a lum nów 7 k u rs u z WSM, Z o b .*h s k s n r 3 .

41 E . S a w ic k i , I n s t r u k c j a d la k s ię ż y d z ie k a n ó w w s p ra w ie k le r y k ó w - ka­ts c h s tó w , 7 1 ( 1 9 5 0 ) , n r 7 - β , z . 1 7 6 , ZAA.

42 T am że , a . 1 7 6 .

p ro b o s z c z b y ł z o b o w ią z a n y z ło ż y ć do K u r i i d o k ła d n e s p ra w o z d a n ie o j e j

p r z e b ie g u . T s p ra w o z d a n iu p o w in ie n o n n a p is a ć , j a k z a c h o w y w a ł s i ; k le r y k

pod w zg lę d e m m o ra ln y m ; w i l u p u n k ta c h n a u c z a ł , i l e g r u p p r o w a d z i ł i j a k

l i c z n e b7 ł y g r u p y , i l e l e k c j i m ia ła k a ż d a g ru p a o ra z k t o i i l e r a z y w i ­

z y to w a ł u c z ą c e g o . Ha k o n ie c s p ra w o z d a w c a p o w in ie n d o k o n a ć o c e n y p ra c y

k le r y k a 4 4 .

K s ią d z M a c ie j S z a ła ^ a n o p ra c o w a ł d la p o t r z e b k a t e c h i z a c j i w a k a c y jn e j45

s k r y p t pod t y t u łe m " S z k ic e k a te c h e ty c z n e " . Z a w a r te w n im b y ły g o to w e

k a te c h e z y z z a k re s u p r z y g o to w a n ia do p ie r w e z e j K o m u n ii ś w i ę t e j , s t a n o w i ł

w ię c w y d a tn ą pomoc d la n a u c z a ją c y c h .

w w y n ik u p rz e p ro w a d z o n y c h b a d a ń d o s tę p n y c h m a te r ia łó w a r c h iw a ln y c h moż­

na s t w ie r d z i ć , że p ie rw s z y e ta p o r g a n i z a c j i n a u c z a n ia w a k a c y jn e g o z o s t a ł

p rz e p ro w a d z o n y p ra w id ło w o .

1 . 3 , 2 , D r u g i e ta p o r g a n iz a c . i l

W W yższym S e m in a r iu m Duchownym w G o rz o w ie W lk p . , m ia ł m ie js c e d r u g i46

e ta p p rz y g o to w a n ia a k c j i w a k a c y jn e j . K le r y c y s e m in a r iu m b y l i ow ym i ka ­

te c h e ta m i, k t ó r z y p rz e z s z e re g l a t u c s y l i d z i e c i p ra w d w ią z y . B y ło za ­

s łu g ą w ła ś n ie s e m in a r iu m , że p o t r a f i ł o s w o ic h w ychow anków u s ta w ić e n tu ­

z ja s t y c z n ie d o p ra c y w a k a c y jn e j . J e d n a k swym e n tu z ja z m e m n ie m ożna b y ło

d o b rz e w yko n a ć z a p la n o w a n e j k a t e c h i z a c j i i d la te g o p r z e ło ż e n i s e m in a r iu m

o ra z B e f e r a t S z k o ln y , z o r g a n iz o w a l i d l a k le r y k ó w , k u r s p rz y g o to w a w c z y47

do w a k a c y jn e g o n a u c z a n ia . H eferaat s z k o ln y k s ią d z M a c ie j S z a ła g a n p ro ­

w a d z i ł w y k ła d y z m e to d y k i n a u c z a n ia a p ra k ty c z n e ć w ic z e n ia pod k ie r u n k ie m4 8

p ro fe s o r ó w , p rz e p r o w a d z a l i k le r y c y w k o ś c io ła c h g o rz o w s k ic h . W y k ła d y

d o k s z ta łc a ją c e b y ły b a rd z o p o t r z e b n e , bo d a w a ły p r z y s z ły m k a te c h e to m

44 Tam że, s . 1 7 7 .

4 ^ M, S z a ła g a n , S z k ic e k a te c h e ty c z n e , G orzów 1 9 5 1 , z n a jd u ją s ię w po­s ia d a n iu a u to r a r o z p ra w y .

4® H . S z a ła g a n , W a ka cy jn e n a u c z a n ie r e l i g i i , V I ( 1 9 5 0 ) , n r 5 - 6 , a . 126 , ZAA.

47 T am że, s . 1 2 5 .

p rz y n a jm n ie j m in i ваш w ie d z y p e d a g o g ic z n e j 1 k a t e c h e t y c z n e j . T rz e b a w ie ·

dzieć , że w n a u c z a n iu w a k a c y jn y * b r a l i u d z i a ł a lu m n i p ie rw s z y c h l a t s e - 49

g ln a r iu m . W p ie rw s z y m ro k u a k c j i w a k a c y jn e j do k a te c h iz o w a n ia . d z ie c i

p r z y s t ą p i l i t a k i e n i e l i c z n i a b s o lw e n c i N iż s z e g o S e m in a r iu m D uchow nego

S fp in a r iu m z a o p a t r z y ło s w o ic h w ychow anków n a p ra c ę w k i l k u s t r o n ic o w e51kompendium p od t y t u łe m " N a u c z a n ie k a te c h e ty c z n e " a z a w ie r a ją c e zarys

podstaw ow ych w ia d o m o ś c i o k a te c h e z ie s t o p n i f o r m a ln y c h .

.N a p o d s ta w ie u k a z a n y o h m a te r ia łó w m ożna o c e n ić p o z y ty w n ie organizację i r u g le g o e ta p u .

1 . 3 . 5 . T r z e c i e ta p o r g a n i z a c j i

( O rg a n iz a c ja k o le jn e g o e ta p u p ra c y w a k a c y jn e j d o k o n y w a ła s i ę w t e r e n ie ,

g łów nym i j e j r e a l i z a t o r a m i b y l i k s ię g a d z ie k a n i i p ro b o s z c z o w ie .

K s ię ż a d z ie k a n i m i e l i n a jp ie r w s p r a w d z ić , w k t ó r y c h p a r a f ia c h p o t r z e b a

pomocy k le r y k a w n a u c z a n iu d z i e c i . J e ż e l i p ro b o s z c z z g ł o s i ł g o to w o ś ć

p r z y ję c ia k l e r y k a , k s ią d z d z ie k a n m ia ł u s t a l i ć , g d z ie k l e r y k b ę d z ie m iesz­

ka ł i s t o ło w a ł s i ę . K a te c h e ta p o w in ie n m ie a d c a ć n a p l e b a n i i , a le w p r z y ­

padkach d u ż y c h o d le g ło ś c i p u n k tó w k a te c h e ty c z n y c h o d p ro b o s tw a m ó g ł z a -C O

n ie s z k a ć u l u d z i . D z ie k a n i o m a w ia l i ta k ż e z p ro b o s z c z a m i m ie js c e n a u -53

m a n ia , p o d z ia ł d z ie c i n a g r u p y k a te c h e ty c z n e o r a z p ro g ra m n a u k i .

ły d a je s i ę , że n a jw a ż n ie js z y m , a l e i n a j t r u d n i e j s z y * z o b o w ią z k ó w d z ie k a ń ­

sk ich b y ł n a k a z w iz y to w a n ia p u n k tó w k a t e c h i z a c j i w a k a c y jn e j . W iz y ta c ja54

powinna b yć o d n o to w a n a w d z ie n n ik u k le r y k a . N a k o n ie c w i z y t a c j i d z i e -55

U n u d z i e l a ł u czącem u p o t r z e b n y c h w s k a z a ń d y d a k ty c z n y c h · O s ta tn im o b o -

49Z o b . A n e ks n r 1 4 .

50T am że , A n e k s n r 1 4 .

^ N a u c z e n ie k a te c h e ty c z n e , G o rz ó w W lk p . , 1 9 5 1 , z n a jd u je s i ę w p o s ia ­daniu a u to r a r o z p r a w y .

BOE . N o w ic k i , I n s t r u k c j a d la k s ię ż y d z ie k a n ó w w s p ra w ie k le r y k ó w

• k a te c h e tó w , V I ( 1 9 5 0 ) , n r 7 - 8 , a . 1 7 6 , ZAA.

53 T am że , s . 1 7 6 .54

T am że , s . 1 7 6 .

w lą a k le m d z ie k a n a h y ło d o p i ln o w a n ie , a h y Aa 30 w r z e ś n ie k a lę t a p ro b o s z ­

cz o w i · n a d e s ł a l i d o K u r i i s p ra w o z d a n ia o w y n ik a c h z a k o ń c z o n e j k a te e h ls a -

cii 56.O s t a t n ia ogn iw em « o r g a n is a o j i n a u c s a n la b y l i p ro b o s z c z o w ie , k t ó r z y

p o t r z e b o w a l i po a oe y k le r y k ó w . K a łę t a p ro b o s z c z o w ie m i e l i , w m y ś l i n s t r u k ­

c j i , a tw o r z y ć k le r y k o m o d p o w ie d n ie w a r u n k i d o n a u c s a n la . S od ty m p o ję ­

c ie m m ie ś c i ł y a lę t a k ie s p ra w y , ja k « m le s m k a n le d l a k le r y k a » d o ja z d y d o

k a te o h l z a o j l , o d p o w ie d n ie w y iy w ie n le 1 w y n a g ro d z e n ie t a p ra c ę o ram p o d -57

r ę e s n lk l 1 m a t e r ia ły do nauctanla .

V s a e a d t ie a lu m n i p o w in n i m le a tk a ć n a p l e b a n i i i d o je ż d ta ć d o o d d a lo ­

n y c h p u n k tó w k a te c h e ty c z n y c h . Za d o ja z d y p ro b o s s o s m ia ł o b o w ią z e k osobno

w y n a g ra d z a ć . Z o s t a ło t a i u s ta lo n e o g ó ln e w y n a g ro d z e n ie s a m ie s ię c z n ą

p ra o ę . D e c y z ja K u r i i w y n a g ro d m e n ie m in im a ln e w y n o s i ło p rs e d r o k ie m 1 9 5 1 ,CO

t o J e s t p rs e d w ym ia n ą p ie n ię d z y , 3 .0 0 0 z ł , a p o w y m ia n ie 90 a ł . Od

w ie r n y c h k l e r y k n ie p o w in ie n p o b ie ra ć Sądnego p le n ię S n e g o w y n a g ro d s e n la .

Ba jakość naucsanla m iały wpływ dostarcsone prses probosscma pomoce w po­

s ta c i katechizmów, obrazów M b lijn y o h , t a b lic szkoln ych, a w miarę m oSli-

wośel flabarmonlum K*tde dziecko winno posiadać przynajm niej katechizm.

In stru k cja z a le c a ła zaopatrzyć d z ie c i w "Sowy katechizm d ie c e z ja ln y " 60.

Proboszcs w inien, zgodni# s ln e tr u k o ją , wisytewać uczącego raa w tygodniu

1 u d sisla ć mu odpowlednioh porad katechetyesnych .

Z w y p o w ia d a ł a n k le to w y o h w y n ik a , Se w s k a s a n la I n s t r u k c j i 00 d o t r z e -

c le g o e ta p u o r g a n ls a c j i b y ł y p rs e s d s le k a n ó w 1 p ro b o s s o s ó w t y l k o c z ę ś c io ­

wo z r e a l iz o w a n e . D z ie k a n i 1 p ro b o s s o a o w ls d o b rz e w y p e ł n i a l i je d y n ie r o z ­

p o rz ą d z e n ie I n s t r u k c j i o r e je s t r o w a n iu p o t r z e b k a te c h e ty c z n y c h . Z 2 7 de­

k a n a tó w A d m in i s t r a c j i A p o s t o l s k i e j , w p ie rw s z y m r o k u n a u c z a n ia w a k a c y j­

n ego t y l k o t r z y , B a b im o s t , L ę b o rk i P i ł a , n ie s a a n g a S o w a ły S ądnego a lu m -

56 TazAe, e , 177 .

^ Tam te, a , 177.

T a m te , e , 1 7 7 .

W B. B o w lc k l , I n s t r u k c j a d la k s ię ż y d z ie k a n ó w w a p ra w le k le r y k ó w - k a te c h e tó w , V T ( 1 9 5 0 ) , n r 7 - 8 , s . 1 7 5 , *A A .

Howy K a te c h iz m d ie c e z ja ln y . P oznać 49 A 6 .

δ1 В . B o w lc k l , I n s t r u k c j a d l a k s l ę t y d z ie k a n ó w w s p ra w ie k le r y k ó w - k a te e h ia tó w , 71(1 9 5 0 } , n r T -8 , 9 . ι? 5 , ΣΑΑ.

62 * a lu m n a . S a to m ia a t n a jg o r z e j p r z e d s t a w ia ła s i ę s p ra w a w i z y t a c j i p u n k tó w

k a te c h e ty c z n y c h . Ba 4 0 re s p o n d e n tó w je d e n b y ł w iz y to w a n y p rz e z , d z ie k a -g* *

n a , a t r z e c h re s p o n d e n tó w w a r s z a w s k ic h n a p is a ło , że w iz y t o w a ł i c h k t o ś

z K u r i i 6 4 .

A u t o r n i e m ó g ł u s t a l i ć n a p o d s ta w ie p o s z u k iw a ń w a r c h iw a c h , c z y d z ie ­

k a n i p r z e k a z a l i do R e f e r a t u S z k o ln e g o s p ra w o z d a n ia z w y n ik a m i p rz e p ro w a ­

d z o n e j k a t e c h i z a c j i . P o s z u k iw a n ia w a rc h iw u m K u r i i i w s e m in a r ia c h g o ­

r z o w s k ic h o r a z w a rs z a w s k im n ie d a ły ż a d n y c h r e z u l t a t ó w .

P ew na c z ę ś ć p ro b o s z c z ó w b y ła n ie c h ę t n a k a t e c h i z a c j i w a k a c y jn e j . V ma­

t e r i a ł a c h a r c h iw a ln y c h s ą p o d a n e s k r a j n e p r z y p a d k i n e g a ty w n e g o s to s u n k u

d o n i n i e j s z e j s p r a w y , W je d n y m p r z y p a d k u p r o b o s z c z z a n ie d b a n e j k a te c h e ­

t y c z n i e p a r a f i i s p r z e c i w i ł s i ę d z ie k a n o w i , k t ó r y c h c i a ł mu p r z y d z i e l i ć 6 5

a lu m n a n a w a k a c je . D la d r u g ie g o p r o b o s z c z a w a ż n ie js z y b y ł w y ja z d n a66

u r l o p , n i ż p r z y g o t o w a n ie d z i e c i d o p ie r w s z e j k o m u n i i ś w i ę t e j . K s ię ż a

p ro b o s z c z o w ie p r a w ie w c a le n i e w y w ią z a l i s i ę z o b o w ią z k u w iz y t o w a n ia

k le r y k ó w , W ię k s z o ś ć r e s p o n d e n tó w n a p iB a ło , że w o g ó le n i e b y l i w iz y t o w a -6 7

•ni p rze z proboszczów . Pewna c z ę ś ć proboszczów n ie z a t r o s z c z y ła s i ę

o k ate ch izm y d la d z i e c i , V 15 a n k ie ta c h czytam y, że d z i e c i n i e m ia ły żad­

nych pomocy katechizm ow ych i u c z y ły s i ę t y lk o ze s łu c h a n ia , b ez m o żliw o-68

ś c i p o g łę b ie n ia t r e ś c i w ykładu ·

S r a k d o s ta te c z n e j t r o s k i ze вtr o n y n ie k tó r y c h dziekanów i proboszczów

o b n iż y ł w y n ik i w a k a c y jn e j p r a c y k a t e c h e t y c z n e j .

62Z o b . Aneks n r 13,

W w ym ienionych d e k a n a ta c h b y ł a w ię k s z a i l o ś ć k s i ę ż y do p ra c y d u s z p a s te r ­s k i e j , W skazane d e k a n a ty n a l e ż a ł y do P r a ła t u r y P i l s k i e j , k t ó r a m ia ła n a j­w i ę c e j k s i ę ż y z c a ł e j A d m in is t r a c j i A p o s t o l s k i e j .

g* Zob, Ankieta nr 36.64 Zob. Ankieta nr 23, 24, 26.

pisną księży dziekanów i proboszczów do Kurii Administracji Apo­stolskiej od 30 maja 195O r. do 18 września 1950 r., teczka: Klerycy WSDw latach 1945-1952, l.dz. 3515/50, AKG.

66 Tamże, l.dz. 4453/50.67 Zob. Ankieta nr 1, 3, 4, 7, 8, 11, 12, 13, 14, 15, 17, 18, 20, 23,

25, 27, 29, 30, 31, 32, 35.68 Ankieta nr 1, 3, 6, 7, 11, 17, 24, 25, 27, 28, 32, 37, 38, 39.

1 .4 . TREŚCI KATECHEZY WiKACYJBEJ

D z ię k i r o z p o rz ą d z e n io m k u r ia ln y m p o w s ta ły гаш у k a t e c h i z a c j i w a k a c y jn e j,

K ie d y j o t n a u c z a n ie z o s t a ło z o rg a n iz o w a n e w pewne f o r a y , n a d s z e d ł c z a s

na w y p e łn ia n ie i c h o d p o w ie d n ią t r e ś c i ą k a te c h e ty c z n ą . Ba t r e ś ć k a te c h e z y

w a k a c y jn e j d e c y d u ją c y wptyw o l a ł y t r z y ź r ó d ła : " B a u c z a n ie k a te c h e ty c z n e * ,

" S z k ic e k a te c h e ty c z n e " 1 "N ow y k a te c h iz m d ie c e z ja ln y " D w ie p ie rw s z e

p o z y c je p rz e z n a c z o n e t y ł y d la k a te c h e tó w , a t r z e c i a - d l a d z i e c i · W n a ­

s tę p n y c h p u n k ta c h n in ie js z e g o r o z d z ia łu z o e ta n ą p o d d a n e a n a l i z i e w ym ie ­

n io n e u p rz e d n io t r z y ź r ó d ła k a te c h e ty c z n e .

1 . 4 . 1 . " B a u c z a n ie k a te c h e ty c z n e *

S e m in a riu m g o rz o w s k ie w y d ru k o w a ło n a p o w ie la c z u k i l k u s t r o n ic o w ą pomoc

d y d a k ty c z n ą d la k le r y k ó w pod t y t u łe m "B a u c z a n ie k a te c h e t y c z n e " . P o n ie w a ż

p ro c e e n a u c z a n ia j e s t z ja w is k ie m b a rd z o s k o m p lik o w a n y m , d o ś ć t ru d n y m do 70

r e a l i z o w a n ia , d ano k le r y k o m do r ę k i ową pom oc, k t ó r a w s p o s ó b s y n te ­

ty c z n y u k a z u je p o ds taw ow e e le m e n ty je d n o s t k i l e k c y j n e j .

V p ie r w s z y · p u n k c ie s k r y p tu u k a z a n y z o e t a ł s p o s ó b p r z y g o to w a n ia s ię

k a te c h e t y d o l e k c j i r e l i g i i . K a te c h e ta p o w in ie n n a jp ie r w u s t a l i ć te m a t

l e k c j i , k t ó r y b ę d z ie u w z g lę d n ia ł d o ty c h c z a s o w e w ia d o m o ś c i d z ie c k a i je g o

r o z w ó j u m y s ło w y . B a s tę p n ie k a te c h e ta w in ie n s o b ie ja s n o o k r e ś l i ć c e l

l e k c j i , e po z e b r a n iu m a t e r ia łu p rz y s w o ić t r e ś ć o ra z p rz y g o to w a ć pomoce 71

naukow e .

V d ru g im p u n k c ie w y l ic z o n e z o e t a ł y w ym a g a n ia s ta w ia n e k a t e c h e c ie .

U c z ą c y r e l i g i i p o w in ie n s t a r a ć s i ę , b y k a te c h e z a b y ł · p o b o ż n a , p o w a ż n a ,72

s e rd e c z n a , p rz e k o n y w a ją c a 1 z a c h ę c a ją c a o r a z ra d o s n a .

B a u c z a n ie k a te c h e ty c z n e , G o rzó w W lk p . , 1 9 5 1 , z n a jd u je s ię w p o s ia ­d a n iu a u to r a r o z p r a w y , M . S z a ła g a n , S z k ic e k a te c h e ty c z n e , G o rzó w W lk p . , 1 9 5 1 , z n a jd u ją e lę w p o s ia d a n iu a u t o r a r o z p r a w y . Bowy k a te c h iz m d ie c e ­z j a l n y , P o z n a ń 1 9 4 6 .

J . D a jc z a k , K a te c h e ty k a , -Metody, przedm ioty, d z i e j e k a te c h e z y i o sobow ość k a te c h e ty c z n a , W arszaw a 1 9 5 6 , a . 5 3 .

71B a u c z a n ie k a te c h e ty c z n e , G o rzów W lk p · , 1 9 5 1 , z n a jd u je s ię w p o s ia ­

d a n iu a u to r a r o z p r a w y .

^ T am że , e . 1 .

K o le jn y p u n k t o k r e ś la n y z o s t a ł ja k o t o n n a u c z a n ia · l y l i c z o n e s ą « n ia

po p r o s t u p r z y m io t y u c z ą c e g o , k t ó r y « i n i ее o d z n a c z a ć s i ę m i ło ś c ią k u

d z ie c k u i n a t u r a ln o ś c ią z a c h o w a n ia , w in ie n p o s łu g iw a ć s i ę j ę z y k i е в ja s n y m

i z r o z u m ia ły m , a wymowa je g o p o w in n a b y ć w y ra ź n a , n a to m ia s t t r e ś ć n a u c z a -73

s i a w y g ła s z a n a s w o b o d n ie i z p a m ię c i .74

V t o k u l e k c j i u w z g lę d n io n e z o s t a ł y c z t e r y s t o p n ie m e to d y w le d e ś s k le j ,

w e d łu g k t ó r e j l e k c j a s k ła d a s i ę z n a s tę p u ją c y c h c z ło n ó w : a ) n a w ią z a n ie ,

b ) w y k ła d u , c ) p o g łę b ie n ia , d ) z a s to s o w a n ia .

W o s t a t n im p u n k c ie om aw ianego s k r y p t u z o s t a ły podane d w ie fo rm y nau­

c z a n ia : je d n a - t o p o d a ją c a , c z y l i a k ro a m a ty c z n a , w k t ó r e j n a le ż y ubyw ać75

p r z y p o d a w a n iu n o w e j t r e ś c i , d ru g a - p o s z u k u ją c a , c z y l i h e u r y s ty c z n a ,

p o s łu g u ją c a s ię p y t a n ia m i , z a le c a n a p r z y p o g łę b ia n iu m a t e r ia łu .

Do n a u c z a n ia w a k a c y jn e g o p r z y s t ę p o w a l i lu d z ie bez z n a jo m o ś c i m e to d y k i

i d y d a k t y k i . "H a u e z a n le k a te c h e ty c z n e ” u z u p e łn ia ło b ra k w ie d z y t e o r e ­

t y c z n e j u k le r y k ó w .

1 . 4 . 2 . " S z k ic e k a te c b e t r o z m e ”

R e fe r e n t S z k o ln y K u r i i g o r z o w s k ie j k s ią d z M a c ie j S z a ła g a n c h c i a ł pomóc

m łodym i n ie p rz y g o to w a n y m k a te c h e to m i da ć im d o p ra c y w a k a c y jn e j g o to ­

we k a te c h e z y . W tym c e lu o p ra c o w a ł " S z k ic e k a te c h e ty c z n e " . l a 90 s t r o n i ­

c a c h s k r y p t u z n a jd u ją s ię 44 g o to w e k a te c h e z y , z a w ie r a ją c e m a t e r ia ł p rzy**

g o tb w a m czy do p ie r w s z e j K o m u n ii ś w i ę t e j . A u to r s k r y p tu o p a r ł s ię n a dwóch

ź r ó d ła c h : S . B ie la w s k ie g o , K a te c h e z y d im I I i I I I k la s y , lw ó w 1 928 ,

i M . F in k ę , S s k lc e k a te c h e z do K a te c h iz m u p o d s taw ow ego k s ię d z e C s . P io - 76

t r o w s k le g o .

S z k ic e k a te c h e ty c z n e p o d z ie lo n e s ą na d w ie c z ę ś c i : o g ó ln ą i s z c z e g ó ­

ło w ą . K a te c h e z y p ie r w s z e j c z ę ś c i o p a r te s ą o n a u kę b i b l i j n ą , z z a s to s o w a ­

n ie m do p ra w d k a te c h iz m o w y c h . P is m o ś w ię t e s p e łn ia w k a te c h e z a c h r o l ę

^ T a m ż e , 'a . 2 .

j . D a jc z a k , K a te c h e ty k a , d z , c y t . , a * 1 1 5 .

^ H a u e z a n le k a te c h e ty c z n e , s . 5 ·

76 V . S z a ła g a n , S z k ic e k a te c h e ty c z n e , e . 2 .

p o m o c n ic z ą « p r o c e s ie u z m y s ła w ia n ia i p r z e ż y w a n ia p ra w d w ią z y o ra s m o r a l - 77

n o ś e i . D z ie je b i b l i j n e w s p o m a g a ją n a u k ę k a te c h iz m u p r z e z u z a s a d n ie n ie

w ia r y i o b y c z a jó w s ło w a m i i f a k t a m i o b ja w ie n ia 7 8 . D ru g a c z ę ś ć , s z c z e g ó ­

ło w a , z a w ie ra n a u k ę o s p o w ie d z i i E u c h a r y s t i i · C z ę ś ć o g ó ln a o b e jm u je 35

g o to w y c h k a te c h e z , a s z c z e g ó ło w a s k ła d a s i ę z 17 je d n o s te k le k c y jn y c h ·

Na k o ń c u s k r y p t u j e s t d o d a te k , a w n im p rz e m ó w ie n ia p rz e d s p o w ie d z ią

1 p rz e d p ie rw s z ą K o m u n ią ś w ię tą o r a z p r a k ty c z n e w s k a z ó w k i, j a k n a le ż y

p rz e p ro w a d z ić u r o c z y s to ś ć p ie r w s z e j K o m u n ii ś w .

K a te c h e z y zbudow ane s ą w e d łu g m e to d y w ie d e ń s k ie j . K a ż d a o p a r t a j e s t

n a k i l k u u z m y s ło w ie n ia c h z a c z e r p n ię t y c h z B i b l i i , p r z y czym s k ła d a a ię79

z c z t e r e c h c z ło n ó w t n a w ią z a n ia , w y k ła d u , p o g łę b ie n ia i z a s to a o w a n ia .

S z k ic e k a te c h e ty c z n e b y ł y fo rm ą p o m o cy , k t ó r a p o z w o l i ła k a te c h e to m

w a k a c y jn y m p r z e z w y c ię ż y ć n a p o tk a n e t r u d n o ś c i , a p o w ie rz o n e z a d a n ie w m ia ­

r ę d o b rz e w y k o n a ć . W szyscy r e s p o n d e n c i p r z y z n a ją , że b e z g o to w y c h k a t e ­

c h e z n ie b y l i b y w s t a n ie w ykonać n a ło ż o n y c h o b o w ią z k ó w k a te c h e ty c z n y c h .

1 . 4 . 3 . "Nowy k a te c h iz m d ie c e z ja ln y "

W D o z n a n iu w 1945 ro k u n a k ła d e m S e m in a r iu m Z a g ra n ic z n e g o K s ię ż y C h ry ­

s tu s o w c ó w z o s t a ł w yd a n y "N ow y k a te c h iz m d i e c e z j a l n y " . W n a s tę p n y c h l a t a c h

b y ł k i l k a r a z y w z n a w ia n y w n a k ła d z ie ponad m il io n o w y m . P o d r ę c z n ik ów n ie

т а a u t o r a , n ie z a w ie r a w s tę p u , a n i s p is u r z e c z y . J e s t w z o ro w a n y n a k a t e ­

c h iz m ie D e h a rb e 'a z 1847 r o k u . J a k w s ą y s t k ie k a te c h iz m y p o d o b n e g o t y p u ,

p r z y j ą ł s fo rm u ło w a n ia t e o l o g i i s c h o la a t y c z n e j , u j ę t e w p y t a n iu i o d p o ­

w ie d z i 8 8 .

Nowy k a te c h iz m d ie c e z ja ln y a a t r z y r o z d z i a ł y . W p ie rw s z y m s ą z a w a r te

p ra w d y w ia r y S k ła d u A p o s t o ls k ie g o , d r u g i r o z d z i a ł t r a k t u j e o p r z y k a z a ­

n ia c h , g rz e c h u , s u m ie n iu , d o b ry c h u c z y n k a c h o r a z c n o ta c h i d o s k o n a ło ś c ia c h ,

n a to m ia s t w t r z e c im r o z d z ia le u m ie s z c z o n y z o s t a ł m a t e r i a ł o ła a c e , m o d l i t -

77J . D a jc z a k , K a te c h e ty k a , d z . c y t . , 8 . 1 5 1 .

7 8 Tam że, e . 1 5 1 .

79 T a m te , e . 1 1 5 .80 '

J . S u lo w s k l , O dnow a k a te c h e ty c z n a a p r a k t y k a n a u c z a n ia , C o l le c ta n e a T h e o lo g ic a , X L (1 9 7 0 ) , f . 4 , 8 . 5 .

« le 1 w s z y s t k ic h s a k ra m e n ta c h . Ha k o ń c u K a te c h iz m u j e s t d o d a te k s p a e la -

{rse m .

R e f e r a t S z k o ln y z a le c a ł ke & ç to m u ż y w a c ie Nowego k a te c h iz m u d ie o e s ja lm e -

go ja k o p o d s ta w o w e g o p o d rę c z n ik a d la d z i e c i p le rw a s o k o a u a i ja y e h · Z a s ta n a »

w ie ją c e j e s t je d n a k , t e ża d e n z r e s p o n d e n t * n ie p o d a j« , i t p o s łu g iw a ł s ię

w spom n ianym k a te c h iz m e m . O d p o w ia d a ją c na p y ta n ie a n k ie to w e o u ż y w a n iu ka ­

te c h iz m u , r e s p o n d e n c i w y m ie n ia l i in n e p o d r ę c z n ik i , a k i l k u z n io b n a p i -81

s a ł o . Ze b y ł w u t y c i u k a te c h iz m , k tó r e g o t y t u ł u n ie p a m ię ta ją * B yć

m oże , Ze owym k a te c h iz m e m o za p om n ianym t y t u l e b y ł Io w y k a te o h iz m d ie c e ­

z j a l n y , z a le c a n y p rz e z R e fe r a t S z k o ln y K u r i i g o r z o w s k ie j .

H a u e z a n le r e l i g i i w c z a e ie w a k a c j i l e t n i c h m ia ło za z a d a n ie w y p e łn ie ­

n ie l u k i w k a t e c h i z a c j i w K o ś c ie le g o rz o w s k im , bow iem n ie w y s ta r c z a ją c ą

Ita d ra k a p ła ń s k a n ie b y ła w s t a n ie o b ją ó k a t e c h iz a o ją w s a y s tk io h d z i e c i .

W r o z d z ia le ty m z o s t a ła u k a z a n a p ró b a z a p e w n ie n ia k a t e c h i z a c j i w s z y s t ­

k im d z ie c io m , p r z y czym om ów ione z o s t a ł y z a ró w n o fo rm y o r g a n iz a c y jn e , j a k

i d o b ó r t r e ś c i .

P la n y o r g a n i z a c j i k a te c h e z y z o s t a ł y w ła ś c iw ie o p ra c o w a n a , a le z a w io d ło

w y k o n a s tw o w c z e ś n ie js z y c h z a ło ż e ń . S z c z e g ó ln ie n ie k t ó r z y d z ie k a n i i p r o ­

b o s z c z o w ie b e z t r o s k o p o t r a k t o w a l i n a u c z a n ie w a k a c y jn e . W in ą K u r i i , a w ła ­

ś c iw ie R e fe r a tu S z k o ln e g o , b y ło t o , że n ie k o n t ro lo w a n o w d o s ta te c z n y

sp o só b w y k o n a n ia i n s t r u k c j i o k a t e c h i z a c j i . H a jb a r d z ie j z b a g a te l iz o w a n y

z o s t a ł n a k a z i n s t r u k c j i o w iz y t a c ja c h d z ie k a ń s k ic h 1 p ro b o s z c z o w s k ic h .

S pora i l o ś ć k s ię ż y p ro b o s z c z ó w n ie z a t r o s z c z y ła s ię o k a te c h iz m y d la

d z i e c i . B e z k a te c h iz m ó w p ra c a k a te c h e tó w b y ła m n ie j w y d a jn a , d z ie c i zo­

s t a ł y g o r z e j p rz y g o to w a n e .

2. WYNIKI KATECHEZY WAKACYJNEJ

T ru d n o j e s t w s p o s ó b w y c z e r p u ją c y i o b ie k ty w n y o c e n ić w y n ik i k a te c h e ­

z y w a k a c y jn e j . S am i o r g a n iz a t o r z y p r z e d s ię w z ię c ia t a k j a k i je g o w ykonaw­

c y , w ię k s z ą uwagę z w r a c a l i na z a b e z p ie c z e n ie k a t e c h i z a c j i w s z y s tk im d z ie ­

c io m i m ło d z ie ż y n i ż n a ocenę w y k o n a n e j p r a c y . W p ra w d z ie w i n s t r u k c j i

o k a t e c h i z a c j i A d m in is t r a t o r z a r z ą d z i ł , a b y p ro b o s z c z o w ie p a r a f i i w k t ó ­

r y c h b y ła w a k a c y jn a n a u k a , n a p i s a l i s p ra w o z d a n ia z p rz e p ro w a d z o n e j a k c j i ,

a le w a rc h iw u m K u r i i n ie z a c h o w a ły s i ę ża d n e o c e n y .

K a ż d y k l e r y k , po p o w ro c ie d o s e m in a r iu m , o t r z y m a ł r ó w n ie ż f o r m u la r z

z p y ta n ia m i n a te m a t p ra c y w a k a c y jn e j , a o d p o w ie d ź n a p iś m ie m ia ł p rz e ­

k a z a ć r e k t o r o w i . B e k to r s e m in a r iu m z o s t a ł z o b o w ią z a n y p r z e z A d m in is t r a ­

t o r a do o p ra c o w a n ia o g ó ln y c h w n io s k ó w i s u g e s t i i d o ty c z ą c y c h u le p s z e n ia

n a s tę p n e j a k c j i w a k a c y jn e j 1 . P o s z u k iw a n ia p o w y ż s z y c h d o ku m e n tó w ta k ż e

n ie p r z y n io s ł y ż a d n y c h r e z u l t a t ó w . P e n e t r a c ja a rc h iw u m K u r i i w a rs z a w s k ie j2o ra z s e m in a r iu m ró w n ie ż n ic z e g o n ie w n io s ła d o s p ra w y . D la te g o p r z y

o p ra c o w y w a n iu d ru g ie g o r o z d z ia łu z a s z ła k o n ie c z n o ś ć o p a r c ia s ię w y łą c z n ie

n a a n k ie t a c h .

W p ie rw s z y m p u n k c ie n in ie js z e g o r o z d z ia łu a u t o r b ę d z ie c h c i a ł om ów ić

w p ły w k a t e c h i z a c j i n a s t a b i l i z a c j ę ż y c ia i i n t e g r a c ję m ie js c o w e j lu d n o ś c i .

D o p ie ro po u k a z a n iu t r u d n o ś c i , p a j a k i e n a p o t y k a l i k a t e c h e c i w w y p e łn ia ­

n iu p o w ie rz o n y c h im z a d a ń , a u t o r b ę d z ie u s i ł o w a ł d o k o n a ć o c e n y n a u c z a n ia

w a k a c y jn e g o . Ocena k a t e c h i z a c j i w a k a c y jn e j o p a r ta j e s t n a w y p o w ie d z ia c h

a n k ie to w a n y c h .

2 . 1 . WPŁYW KATECHIZACJI BA S T A B IL IZ A C JĄ I ISTSGBACJJS SPOŁECZBĄ

We w s tę p ie n i n i e j s z e j p ra c y w s p o s ó b p o ś r e d n i u k a z a n y z o s t a ł w p ły w

K o ś c io ła n a s t a b i l i z a c j ę ż y c ia i in t e g r a e j ę s p o łe o z n ą Z ie m O d z y s k a n y c h .

P o r * A neks n r 1 2 .

P o r . A neks n r 1 1 .

K ie d y K o ś c ió ł w łą c z y ł s i ę w odbudow ę z n is z c z e ć , k ie d y d ą ż y ł d o p o s ia d a ­

n ia s t a t u s u p ra w n e g o i n o r m a l i z a c j i w ła s n e j h i e r a r c h i i , w te d y w p ły w a ł na

s t a b i l i z a c j ę i i n t e g r a c j ę . W spom niane p ro c e s y s c a la ją c e p o s tę p o w a ły je d ­

n a k p o w o l i . P r z y c z y n y te g o b y ły r ó ż n o r a k ie . P rz e d e w s z y s tk im w ię k s z o ś ć

lu d n o ś c i Z ie m Z a c h o d n ic h s t a n o w i ła e le m e n t z a to m iz o w a n y , p o z b a w io n y moc­

n e j w ię z i s p o łe c z n e j Ż y c ie w s i c z y m ia s te c z k a m u s ia ło tw o rz y ć s i ę mo­

z o ln ie i p o w o l i , p o p rz e z nowe s t y c z n o ś o i s p o łe c z n e . Ż y c ie p a r a f i i , n ie ­

r a z p o z b a w io n e j p r z e z d łu ż s z y c z a s d u s z p a s te r z y , m u s ia ło o d ra d z a ć s i ę na

now o . B r a k w ię z i s p o łe c z n e j i w i ę z i r e l i g i j n e j o d b i j a ł a ię w ów czas f a t a l ­

n ie n a p o z io m ie m o ra ln y m lu d n o ś c i , z w ła s z c z a m ło d e g o p o k o le n ia . W p o c z ą t ­

kow ych la t a o h n ie i s t n i a ł a je s z c z e o p in ia s p o łe c z n a , n ie w y tw o r z y ł s ię

o b y c z a j , p r z e c iw n ie , w dużym s t o p n iu z a t r a c o n o n ie r a z w a r to ś c i p r z y w ie ­

z io n e z daw nego ś r o d o w is k a s p o łe c z n e g o \ O s a d n ic tw u n a Z ie m ia c h Z achod ­

n ic h z a b r a k ło o d p o w ie d n io m ocnych c z y n n ik ó w m o r a ln y c h , t a k i c h j a k o p in ia ,

d o b re im ię i w o g ó le : m o r a ln o ś ć . W śród o s a d n ik ó w p rz e w a ż a ło p o c z u c ie p r z y ­

m usu , a n ie s z u k a n ia le p s z e j d o l i , a j u ż z u p e łn ie pow sze ch ne b y ło o d c z u ­

c ie n i e s t a ł o ś c i n o w e j s y t u a c j i ż y c io w e j i nowego te r e n u b y t u , f a t a l n e

pod w zg lę d e m s p o łe c z n y m i m o ra ln y m p o c z u c ie n ie p e w n o ś c i j u t r a — te n w ła ­

ś n ie c z y n n ik , k t ó z y j e s t d e c y d u ją c y m powodem u b o ż e n ia w a r to ś c i m o r a l­

n y c h V p rz e w a ż a ją c e j m ie rz e o s a d n ic y n a s ta w ie n i b y l i b ą d ź n a t o , ż e b y

d o r o b ić s i ę i w r ó c ić w r o d z in n e s t r o n y , b ą d ź t y l k o p r z e t r w a ć 1 t e ż pow­

r ó c i ć d o s i e b i e . D ą że n ie m lu d n o ś c i b y ło n ie s t w a r z a n ie le p s z e g o , now ego

ż y c ia , le c z z a m k n ię c ie s ię w s o b ie , o d iz o lo w a n ie o d ś w ia ta z e w n ę trz n e g o ,

p r z e t r w a n ie . B y l i o n i n a s t a w ie n i c z y s t o k o n s u m p c y jn ie 6 . Do p o c z u c ia

b ra k u s t a b i l i z a c j i d o s z ło z n le o h ę c e n le lu d n o ś c i do n o w e j o jc z y z n y , d o no­

wego t e r e m z a m ie s z k a n ia , d o now ego r e g io n u k r a j u . B łę d y b i u r o k r a c j i w y -

e o ła ł y w p o c z ą tk o w y c h l a t a c h n ie u fn o ś ć o s a d n ik ó w , n ie t y l k o w obec p a l is tw a ,

wobec w s z e lk ie j w ła d z y , a le i w obec c a ł e j n o w e j r z e c z y w is t o ś c i ; w y w o ła ły

^ J . M a jk a , W p ływ K o ś c io ła n a i n t e g r a c j ę , w : K o ś c ió ł n a Z ie m ia c h Za­c h o d n ic h , p ra c a z b io ro w a pod r e d . J . K r u c in y , W ro c ła w 1971» · . 1 4 0 .

* T am że , s . 1 4 2 .

^ C z . S trz e s z e w s k i , N a jb a rd z ie j p o trz e b n e c z y n n ik i e ty c z n o -a p o łe e z n e , d z . c y t . , e . 9 0 .

® A . K w i l e c k i , P ro b le m a ty k a i z n a c z e n ie b a d a ć s o c jo lo g ic z n y c h n a Z ie ­m ia c h Z a c h o d n ic h , d z . c y t . , s . 1 0 .

z a m k n ię c ie s i * w s o b ie . J a n ie w t a k i c h w a ru n k a c h , g d y homo h o m in is lu p u s

: s t , n ogą s ię z a d z ie rż g n ą ć w ię z i p r z y j a ź n i , w ię z i s to s u n k ó w s ą s ie d z k ic h ,

. ak z d o ła s ię p o g łę b ić w ię ź s p o łe c z n a . N a tu r a ln y p ro c e s tw o r z e n ia s ię n o -

s p o łe c z n o ś c i Z ie m Z a c h o d n ic h n ie t y l k o n ie z o s t a ł p r z y s p ie s z o n y , le c z7

; r z e c iw n l e , z w o ln io n y i o p ó ź n io n y .

w t a k i e j s y t u a c j i duZa r o l a w s t a b i l i z a c j i i i n t e g r a c j i p r z y p a d ła Ko­

ś c io ł o w i , W s p ó ln o ta r e l i g i j D a , ja k ą j e s t K o ś c ió ł K a t o l i c k i , o b ję ł a bowiem

zd e cyd o w a n ą w ię k s z o ś ć lu d n o ś c i , z a ró w n o m ie js c o w e j , ja k 1 n a p ły w o w e j.

I»u te p r z y w ią z a n ie do K o ś c io ła p o c ią g a ło za s o b ą d u ż y w p ły w d u c h o w ie ń s tw a

n a u k ła d s to s u n k ó w s p o łe c z n y c h n a Z ie m ia c h O d z y s k a n y c h .

R o z d z ia ł I T a n k ie t y p o ś w ię c o n y z o s t a ł s p o łe c z n e m u w y m ia ro w i k a t e c h i ­

z a c j i w a k a c y jn e j R e s p o n d e n c i m i e l i o d p o w ie d z ie ć n a dwa p y t a n ia : - c z y

d o s t r z e g ł k s ią d z b ra k je d n o ś c i w s p o łe c z e ń s tw ie ? - c z y o b e c n o ś ć k s ię d z a

na k a t e c h i z a c j i w a k a c y jn e j w p ły n ę ła w ja k im ś s t o p n iu n a s t a b i l i z a c j ę ż y ­

c ia 1 I n t e g r a c ję m ie js c o w e j lu d n o ś c i?

W ię k s z o ś ć a n k ie to w a n y c h w id z ia ł a p o w yższe p ro b le m y w y r a ź n ie i w ie lo ­

p ła s z c z y z n o w o , S p o ś ró d s p ra w r ó ż n ic u ją c y c h s p o łe c z e ń s tw o Z ie m Z a c h o d n ic h

na p ie rw s z y m m ie js c u k a te c h e c i p o s t a w i l i o d m ie n n o ś c i ję z y k o w e 1° . ła tw o

można b y ło ro z p o z n a ć w i le ń s k ie , lw o w s k ie c z y p o z n a ń s k ie p o c h o d z e n ie r e ­

p a t r i a n t a . N iu a n s e ję z y k o w e b y ły ź r ó d łe m d r w in , w z a je m n y c h d o c in k ó w ,

a w ię c r o d z i ł y k o n f l i k t y . S to s u n k o w o o s t r o u ja w n ia ł y a ię owe ró ż n o ro d n o ­

ś c i p o d c z a s u c z e s tn ic tw a we M azy ś w ię t e j i d o te g o s t o p n ia u t r u d n i a ł y

« n i e j u d z i a ł , ż e w n ie k t ó r y c h m ie js c o w o ś c ia c h n ie m o ż l iw e b y ło o d p ra w ia ­

n ie w n ie d z ie lę M azy ś w ię t e j ś p ie w a n e j 1 1 . N a w e t in n o ś ć ś p ie w u p o d c z a s na­

b o ż e ń s tw p o tę g o w a ła a n ta g o n iz m y n ię d Z y p o s z c z e g ó ln y m i g ru p a m i. R e p a t r ia n c i

7C z . S t r z e s z e w a k i, N a jb a r d z ie j p o t r z e b n e c z y n n ik i e t y c z n o - s p o łe c z n e ,

d i . c y t . , a . 9 1 .o“ T . K ło p k o w s k i , Nowa w ię ź s p o łe c z n a , w : Z ie m ie Z a c h o d n ie w p o l s k i e j

l i t e r a t u r z e p s y c h o lo g ic z n e j , p ra c a z b io ro w a pod r e d . À . К W i le c k ie g o , •o z n a ń 1 4 7 0 , s . 1 0 8 ,

Q' A neks n r 1 5 .

10 A n k ie ta n r 2 , 4 , 1 2 , 1 5 , 1 7 , 1 8 , 2 0 , 2 2 , 2 3 , 2 6 , 3 1 .

' 1 A n k ie ta n r 1 0 , " l u d z ie p r a g n ę l i m ie ć M aze ś w . ś p ie w a n e , a b y ło t on ie m o ż liw e do s p e łn ie n ia . Z r ó ż n y c h s t r o n p r z y c h o d z i l i m ie s z k a ń c y w io s k i T o w a ie w ic e i w c z a s ie M szy św . r e c y to w a n e j , ś p ie w a ła na p rz e m ia n g ru p a.»o w ska z w i le ń s k ą a k a ż d a po s w o je m u " : o d tą d n a o k r e ś le n ie a n k ie t y u ż y ­wany b ę d z ie s k r ó t A .

p rz y w ie ź l i ze eo bą ró ż n e zw ycza je i o b rzęd y ludow e· Każda g ru p a c h c ia ła

p rz e fo rso w a ć " s w o je " , co byw ało " k o ś o lą n iezg o d y " i u t r u d n ia ło w ytw arza­

n ie je d n o ś c i p o tr z e b n e j i do odbudowy zn iszc zo n e g o pożogą wojennĄ k r a ju -

i do z a i s t n i e n i a ła d u s p o łe c z n e g o · Brak: je d n o ś c i o s ł a b i a ł p ro c e s I n t e ­

g r a c j i m ieszkańców Ziem O dzyskanych , s ta w a ł s i ę ta k ż e źró d łem n a jró ż n o ­

r o d n ie js z y c h k o n f l ik tó w , k tó r e zn a jd o w ały u j ś c i e w p o s t a c i b ó je k i za­

b ó js tw , z w ła sz c z a n a zabaw ach ta n e c z n y c h i w e s e la c h , k ie d y a lk o h o l o s ł a -12b i a ł sa m o k o n tro lę i w yzw alał a g r e s j ę . Bawet d z i e c i n ie p o t r a f i ł y żyć

ze so b ą w z g o d z ie . K o n f l ik ty d o ro s ły c h s ta w a ły s i ę i c h u d z ia łe m

V z w o ln ie n iu p o s tę p u s t a b i l i z a c j i ż y c ia m ia ła swój u d z i a ł ró w n ież w ła­

dza c y w iln a , k t ó r a pewnymi ro z p o rz ą d z e n ia m i p r z y c z y n ia ła s i ę do w zro stu

n a p ię ć sp o łe c z n y c h i n ie p o k o ju . Przymusowa k o le k ty w iz a c ja r o ln ic tw a po­

tęg o w a ła je s z c z e niepewność j u t r a 1^ .

K o le jn e p y ta n ie a n k ie ty w ynika w sp o só b lo g ic z n y z p o p rz e d n ie g o . "Czy

obecność k s ię d z a , ja k o k a t e c h e ty , w p ły n ę ło w ja k im ś s to p n iu n a s t a b i l i - 15s a c ję i i n t e g r a c j ę " ? .

Zdecydowana w ięk szo ść an k ie to w a n y ch s t w i e r d z i ł a , że i c h d z ia ła ln o ś ć

k a te c h e ty c m a m ia ła sw o ją s i ł ę i n t e g r u j ą c ą m ie jscow e śro d o w isk o s p o łe c z ­

n e . Duże zna iezen ie w tym w z g lę d z ie m ia ła sama osobowość u cz ąc eg o r e l i g i i ,

zw łaszcza w te d y , k ie d y t r a k to w a ł w s z y s tk ic h lu d z i jednakow o, po b r a t e r ­

sk u , i n i e r o b i ł żadnych r ó ż n ic , n i e d z i e l i ł n a le p s z y c h 1 g o rsz y c h .

Mocnym ogniwem s c a la ją c y m sp o łe c z e ń s tw o d a n e j m ie jsc o w o śc i b y ły same

d z i e c i . R o d z ice p r z e c ie ż k o c h a ją sw o je d z i e c i i c h c ą i c h d o b ra . D la te g o

W spólna b y ła t r o s k a z a in te re so w a n y c h ro d z ic ó w , aby i c h d z i e c i z o s ta ły

przygotow ane do p ie rw s z e j K om unii ś w ię te j P o p rz ez d z i e c i k a te c h e ta

k o n ta k to w a ł s i ę z ro d z ic a m i , n a s tę p o w a ło wzajem ne p o zn a n ie s i ę , a naw et

A. n r 2 8 , "W p a r a f i i P rz y b ie ra n o z o k a z j i dożynek w 1953 r . d o sz ło do b i j a t y k i m iędzy g ru p ą ze w schodu i z c e n t r a l i , k tó r e j e fek tem b y ło za­b ó js tw o " .

^ A. n r 5 7 , "M atka jed n eg o z chłopców ż a l i ł a s i ę , że d z i e c i b i j ą s i ę między so b ą ty lk o d l a t e g o , i ż r o d z ic e pochodzą z ró żn y ch s t r o n " .

A. n r 6 , 4 0 , "R o ln ic y c z u l i s i ę z a g ro ż e n i w swoim b y c ie m a te ria ln y m i n ie u f n i e o d n o s i l i s i ę do każdego o b ce g o . D udzie z p o sz cz eg ó ln y c h r e g io ­nów k r a ju w o le l i trzym ać s i ę razem , p rz e z to c z u l i s i ę p e w n ie js i , a do innych o d n o si s i ę z re z e rw ą , b y l i n i e u f n i " .

15' Aneks n r 15 .

16 A n k ie ta n r 3 , 4 , 8 , 3 1 , 3 5 , 3 6 , 3 8 .

p rz y ja ź ń . K o n tak t k a te c h e ty z ludźm i b y ł c z ę s t s z y , a je g o o d d z ia ły ­

w anie s k u te c z n ie j s z e « ty c h p rzy p a d k ach , w k tó ry c h m ie sz k a ł u lu d z i*

Ja k o osoba spoza ś ro d o w isk a , a p rz y tym b e z s tr o n n a , ła g o d z i ł sp o ry m ię­

dzy powaśnionymi s tro n a m i 1 p r z y c z y n ia ł s i ę do w y tw orzen ia w sp ó ln o ty

śro d o w isk o w ej. Dziwne, Ze n ie k tó r z y k s ię ż a p roboszczow ie b a l i s i ę za ­

m ie sz k a n ia k le iy k a u lu d z i , i w o le l i , aby na k a te c h iz a c ję d o je ż d ż a ł r o -1Ôwerem k i lk a n a ś c ie k ilom etrów w je d n ą s t r o n ę .

Msza ś w ię ta s ta n o w iła ta k ż e c z y n n ik in t e g r u j ą c y . J e ż e l i k le ry k p rz y ­

go tow ał lu d z i do u c z e s tn ic tw a we Mszy ś w ię te j w j a k i ś sposób je d n o c z y ł

ic h we w sp ó ln o tę . M ia ł do t e j p rac y gotow e m a te r ia ły , bowiem "S zk io e19k a te c h e ty c z n e ” z a w ie ra ły siedem je d n o s te k o Mszy ś w ię te j . J e ż e l i · ka­

te c h e ta u m ia ł je s z c z e g ra ć na in s t ru m e n c ie muzycznym, wówczas p rz e z w spól­

ny śp iew w k o ś c ie le daw ał ludziom sz a n sę o d c z u c ia j e d n o ś c i . D la te g o n ie ­

k tó rz y p roboszczow ie z g ł a s z a l i zam ów ienie na k a te c h e tę u m ie jąceg o g ra ć , 20na in s tru m e n c ie .

Ha po d staw ie w ypow iedzi an k ie to w an y ch można s tw ie r d z i ć , że w akacyjne

n a u c z a n ie p rz y c z y n ia ło s i ę w pew ien sposób do i n t e g r a c j i m ie jsc o w ej lu d ­

n o ś c i . K a te c h e c i , s ta w ia ją c p rze d swymi u cz n ia m i i i c h ro d z ic a m i sy stem

n ie p rz e m ija ją c y c h w a r to ś c i i n iezm ien n y ch norm , w y ra źn ie w p ły w ali na ic h

świadomość p rz y n a le ż n o ś c i do w sp ó ln o ty r e l i g i j n e j i n a ro d o w e j, a ta k ż e

su g e ro w a li wzory zachować w k o n k r e tn e j s y tu a o j i ż y c ia c o d z ie n n e g o ,

2 .2 . TBUDNOSCI WAKACYJNEGO NAUCZANIA

K lery cy gorzow cy i w arszaw cy, p r z y s tę p u ją c do w ak a cy jn e j p ra c y k a t e ­

c h e ty c z n e j , n a p o ty k a l i w j e j r e a l i z a c j i na sp o re t r u d n o ś c i . U kazan ie i c h

pozw oli zrozum ieć i w ła śc iw ie o c e n ić zarówno p lu s y , ja k i m inusy p rz e d ­

s ię w z ię c ia .

17 A n k ie ta n r 2 , 17 , 2 1 .

18 A n k ie ta n r 3» 4 , 5 , 6 , 13 , 14 , 2 1 ,« Q

M. S z a ła g a n , S zk ic e k a te c h e ty c z n e , d z . c y t . , s* 4 3 -5 3 ,20 O m uzykalnych k leryków p r o s i l i m iędzy in n y m i: k s . p ro b o szc z z P e ł ­

c z y c , d z ie k a n z K ro sn a , Nowogrodu 1 W ałcza. K le ry c y WSD w l a t a c h 1518-1952,1 .d z . 3637 /50 , 3 9 2 6 /5 0 , 3624 /50 , 3 5 1 5 /5 0 , AKG.

гвг

D uża r o z p ię to ś ć wieków* k a tec h izo w a n y ch b y ła p ie rw szy * u t r u d n ie n ie *

p ra c y k le ry k ó w · Z w łaszcza w ro k u 1950 w ia ła ona m ie js c e · D la ś c i s ł o ś c i

n a le ż y p rzy p o m n ieć , że n a u c z a n ie w akacy jne p rzezn aczo n e było g łó w n ie d la

d z i e c i , k tó r e w c ią g u ro k u sz k o ln e g o n i e u c z ę s z c z a ły n a r e l i g i ę , bo po21p r o s tu n ie m ia ł i c h k to uczyć . T 1950 roku ta k ic h zan iedbanych pod

względem r e l ig i jn y m roczn ików b y ło p i ę ć . Do w ym ienionej g rupy d o s z ła je s z ­

c z e m ło d z ie ż , k t ó r e j l a t a p ie rw sz o k o su n ijn e p rz y p a d ły na o k re s o k u p a c ji .

Z p ro s te g o rach u n k u w y n ik a , że k a te c h e ta u c z y ł d z i e c i o d u że j r o z p ię to ś c i

w iek o w ej. T ylko w ytraw ny k a te c h e ta m ógł s o b ie p o ra d z ić z problemem s łu ­

c h a cz y bard zo zróżn icow anych wiekowo· Tymczasem do p racy k a te c h e ty c z n e j

p rz y s tę p o w a ł k le r y k , w n a jle p sz y m p rzy p ad k u , z t r z e c ie g o roku sem inarium ,22a ozasam i m a tu rz y s ta z n iż s z e g o sem inarium . R espondenci p rz y z n a ją , że

s k u te k ic h k a t e c h i z a c j i n ie b y ł n a le ż y ty m iędzy innym i i d la te g o , że sami23m ie l i duże b ra k i z m etodyki i d y d a k ty k i , a naw et z w iedzy r e l i g i j n e j .

B ardzo k r y ty c z n ie o c e n ia l i w y n ik i sw o je j p ra c y . Ha p y ta n ie a n k ie ty : "Jak

k s ią d z o c e n ia sw o ją p ra o ę ”? o d p o w ia d a li m iędzy innym i: "G o rze j n iż ź l e ,* 24bo p r z e c ie ż n ie m iałem p o ję c ia o k a t e c h iz a c j i " .

Duże o d le g ło ś c i od punktów k a te c h e ty c z n y c h 1 b r a k i w k o m u n ik ac ji s t a ­

n o w iły k o le jn e t r u d n o ś c i p r z e d s ię w z ię c ia k a te c h e ty c z n e g o . K le ry cy d o je ż ­

d ż a l i do punktów n a u c z a n ia po k i lk a n a ś c i e k ilo m etró w w je d n ą s t r o n ę .25a podstawowym śro d k iem lo k o m o c ji b y ł p o n ie m ie ck i ro w er . J u ż po p rze ­

je c h a n iu t a k i e j p o r o j i k ilo m etró w k le r y k mógł czuć s i ę zmęczonym. P rzy ­

je ż d ż a ł i u c z y ł w w arunkach z g o ła n i e n a j le p s z y c h , n a j c z ę ś c ie j w k o ś c ie le

f i l j a lń y m , g d z ie n i e by ło a n i ław ek odpow iedn ich do p i s a n i a , a n i s z k o ln e j

t a b l i c y , a n i pomocy do n a u k i . K a te c h iz a c ja odbyw ała s i ę w c z a s ie żniwnym,

a wtedy n a w si k a ż d a p a ra r ą k do p ra c y j e a t n a wagę z ł o t a , , naw et rą k d z ie ­

c ię c y c h . D la teg o w n ie k tó r y c h m ie jsc o w o śc ia c h l e k c j e r e l i g i i odbywały s i ę 26w samo p o łu d n ie . Je d e n z u c z e s tn ik ó w n a u c z a n ia w akacyjnego p i s z e , że

27c z ę s to u c z y ł d z i e c i w p o lu , p rzy krow ach .

1 ^ ----------------------E . N ow icki, S zcz eg ó ln e cechy d u s z p a s te r s tw a na Z iem iach O dzyskanych,

d z . c y t . , s . 6 .22 Schematyzm A d m in is tra c j i A p o s to ls k ie j , d z . c y t . , s . 2 0 .

23 A n k ie ta , n r 1 , 2 , 6 , 10 , 1 1 , 1 2 , 2 8 , 30 , 35.

2^ A n k ie ta rur 1 .

25 A n k ie ta n r 3 , 4 , 5 , 11 , 12 , 1 3 , 19 , 2 0 , 2 2 , 26 .2® A n k ie ta n r 1 8 .2 *̂ A n k ie ta n r 3 4 . B yło to na t e r e n i e p a r a f i i P e łc z y c e .

Bardzo do tk liw ym u tru d n ie n ie m w k a t e c h i z a c j i b y ł b ra k pomocy do nau­

c z a n ia · W iększość responden tów n a p is a ła « t e d z i e c i n i e m ia ły żadnych k a -PA

techizm ów . W w ie lu przypadkach k a tec h izm y b y ły zastęp o w an e k s ią ż e c z -

kam i do nabożeństw . T ylko je d e n z b y ły c h k a te c h e tó w , k tó r y p raco w a ł

na t e r e n i e p a r a f i i S u lę c in , n a p i s a ł w a n k i e c i e , że w s z y s tk ie d z i e o i , k tó ­

ry c h u c z y ł r e l i g i i , m ia ły k a tec h izm y W przypadku b rak u katechizm ów

d z i e c i u c z y ły s i ę w y łą c z n ie na l e k c j i , b e z m o ż liw o śc i u t r w a le n ia m ate­

r i a ł u w domu. S ta r s z e d z i e c i p ro w a d z iły z e s z y ty i w te n sposób pom agały31s o b ie w t r u d n e j s y t u a c j i , spowodowanej b rak iem katech izm ów

Zapewne w y lic zo n e tru d n o ś o l p o m n ie jsz y ły w ja k im ś s to p n iu e f e k t k a te ­

c h i z a c j i , g łów n ie ze szkodą d l a samych d z i e c i . Z pow yższych n ie d o sk o n a ło ­

ś c i z d a w a li s o b ie epraw ę zarówno o r g a n iz a to r z y , j a k i wykonawcy w akacy j­

nego n a u c z a n ia . W d o stę p n y s o b ie ep o só b p ró b o w a li owym m ankament«» z a r a ­

d z i ć . P ie rw s i p rz e z odpow iedn ie form y p ra c y i w łaśc iw e t r e ś c i k a te c h e ­

ty c z n e , a d ru d zy - g o r l iw o ś c ią p ra c y n a d r a b i a l i b r a k i w fachowym przygo­

to w an iu .

2 . 3 . WTPEłUIEHIE LUKI W KATECHIZACJI

B au czan ie n a le ż y do p ie rw sz o rz ęd n y c h z a d ań K o ś c io ła . Tymczasem K o ś c ió ł

na Z iem i lu b u s k ie j i Pomorzu Zachodnim n i e mógł s i ę z te g o z a d a n ia wywią­

z a ć naw et w m inim alnym s to p n iu , bo b rakow ało k s i ę ż y . V s p o r e j c z ę ś c i Admi­

n i s t r a c j i A p o s to l s k ie j , i s t n i a ł y b i a ł e plam y n a m apie k a te c h e ty c z n e j . Ha-

w et j e ś l i k s ią d z b y ł , c z ę s to n i e mógł p o d o ła ć c iążącym n a nim Obowiązkom.

W akacyjna p ra c a k a te c h e ty c z n a m ia ła t ę lu k ę w n a u c z a n iu w y p e łn ić .

Ha p y ta n ie a n k ie ty : " c z y d z i e c i u c z ę s z c z a ły w c ią g u ro k u sz k o ln e g o na

l e k c j e r e l i g i i ”? - 90% responden tów o d p o w ied z ia ło n e g a ty w n ie , a r e s z t a

n ie p o t r a f i ł a daó zdecydow anej o d p o w ie d z i, tłu m ac zą c s i ę b rak ie m p a m ię c i.

A n k ie ta n r 1 , 3 , 6 , 7 , 1 1 , 1 5 , 1 7 , 2 4 , 2 6 , 2 7 , 3 2 , 3 7 , 3 8 , 3 9 , 4 0 .29 A n k ie ta n r 2 , 4 , 19 , 2 0 , 2 2 , 2 9 , 3 0 , 36 .

A n k ie ta n r 2 1 .

R z e c z y w iśc ie , o k re s 30 l a t mógł J u t okryć zapom nieniem sp ra n y zw iązan ej

z nauczania» wakacyjnym ,

Wobec ta k ie g o s ta n u rz e c z y k a te c h e z a w akacyjna b y ła jak im ś ro zw ią za ­

niem b o le sn e g o f a k t u , m ote n ied o sk o n a ły m , a l e wychodzącym n ap rzec iw tru d ­

n e j s y t u a c j i w t a k w ażnej d z i a ł a l n o ś c i K o ś c io ła .

J e ż e l i k a te c h e ta su m ien n ie w y p e łn ia ł sw oją m is ję , wynik k a t e c h iz a c j i32

b y ł n a d sp o d z ie w an ie dobry . Hąwet w k ró tk im c z a s ie d z i e c i otrzym yw ały

p rz y n a jm n ie j minimum w iedzy r e l i g i j n e j , p o trz e b n e j do p r z y ję c ia sakram en­

tów ś w ię ty c h . Poza tym n au c zy ły s i ę m odlić i o trzy m a ły sz a n sę do ż y c ia

w edług w ia r y . Ba k a te c h e z ę w ak a cy jn ą n ie rz a d k o p rz y c h o d z iły d z i e c i pod

względem r e l i g i jn y m bard zo z a n ie d b a n e . P raw dopodobnie r o d z ic e , p o c h ło n ię ­

c i p r a c ą , w o g ó le n i e t r o s z c z y l i s i ę o r e l i g i j n e wychowanie sw oich d z ie ­

c i . P r z e c ie ż sam i r o d z ic e , p rz e z s z e r e g l a t , n ie u c z ę s z c z a l i na Mszę św ię­

t ą i z d a l a b y l i od ż y c ia c h r z ę ś c i j a ś s k ie g o . K a te c h e c i m u s ie l i w tedy za­

czynać od u c z e n ia znaku k rz y ż a ś w ię te g o i n a jp ro s ts z y c h fo rm u ł m o d litew -

nyeh .K a te c h e c i w a k a c y jn i g o rz e j lu b l e p i e j n a p ra w ia l i w ie lo le tn ie z a n ie d b a - «

n ia f o rm a c j i r e l i g i j n e j , a l e ozy p o t r a f i l i nauczyć sw oich wychowanków żyć

w ia rą? J e s t t o p y ta n ie bez o d p o w ied z i.

2 .4 . OCENA WAKACYJNEGO NAUCZANIA

Ocena n a u c z a n ia w akacyjnego j e s t o b ie k ty w n ie t r u d n a . Z o s ta ła dokona­

na w y łą c z n ie na p o d sta w ie o p i n i i badanych k a te c h e tó w . Żałować n a le ż y ,

że autorowi n i n i e j s z e j p ra c y n i e u d a ło s i ę odszukać w a rc h iw ach ocen pro­

boszczów , a zw ła sz c z a k o n k lu z j i i wniosków , w y c ią g n ię ty c h z ty c h o cen

p rzez r e k to r a sem inarium g o rzo w sk ie g o .O rd y n a riu sz z a l e c i ł re k to ro w i sem inarium ca ło śc io w e opracow anie p rzed ­

s ię w z ię c ia w akacyjnego na p o d sta w ie p rz e d ło ż e ń p roboszczow sk ich 1 form u­la rz y w y pełn ionych p rz e z se m in a ry jn y c h k a te c h e tó w . O rd y n a riu sz c h c ia ł

^ A. n r 2 0 , " p ro b o sz c z , K s . S ta n is ła w M aślona, k tó r y o rg an izo w ał egzamin d z i e c i , o św ia d c z y ł w ted y , i ż d z i e c i w S u lę c in ie m ające c a ły rok k a t e c h iz a c j i n ie odpow iadały ta k d o b rz e , ja k tu w S ro g c m ln ie " .

m leć w yrobiony p o g lą d n a c a ło ś ć s y t u a c j i k a te c h e ty c z n e j w A d m in is t r a c j i

A p o s to ls k ie j o ra z p o s ia d a ć sum aryczne d an e s t a ty s ty c z n a ( i l e d z i e c i ,

d z i ę k i k a t e c h i z a c j i w a k a c y jn e j , p r z y s t ą p i ł o do p ie rw s z e j K om unii św ię ­

t e j ) P o szu k iw an ia pow yższych sp raw ozdań i o c e n p ra c y k a te c h e tó w n ie

d a ły żadnego r e z u l t a t u . I l e z d o łan o i c h o d n a le ź ć a n i w a rc h iw a c h k u r i i ,

a n i w a rc h iw ach sem inarium g o rzo w sk ieg o cz y w a rsza w sk ie g o . D la te g o po­

p r z e s ta ć t r z e b a n a o c e n a c h , j a k i e sam i s o b ie w y s ta w il i k a te c h e c i} ocenach

dokonanych z perspek tyw y t r z y d z i e s t u l a t .B eapondenci o c e n i l i sw o ją p ra c ę z d a le k o idącym krytycyzm em . P rz y z n a -

34l i , że p o p e ł n i a l i b łę d y w m etodycznym prow adzen iu l e k c j i r e l i g i i . l i e

p o s ia d a l i p r z e c ie ż d o s ta te c z n e j w iedzy p e d a g o g ic z n e j i k a t e c h e ty c z n e j ,

K o le jn y m inus w y n ik a ł ze z b y t k r ó tk ie g o C zasu pośw ięcanego n a k a te ­

c h i z a c j ę . B ardzo d o b rze b y ło w p rz y p a d k a c h , gdy d z i e c i m ia ły 26 -30 le k ­

c j i r e l i g i i , a l e byw ały t a k i e p u n k ty k a te c h e ty c z n e , g d z ie c a ło ś ć n a u c z a -35n ia za w a rta z o e ta ła w k i lk u n a s tu l e k c ja c h .

D alszy m inus k a te c h e z y , k tó r y o b n iż a ł j e j s k u te c z n o ś ć , b y ł spowodowany

b rak iem katech izm ów . I l e wiadom o, n a i l e b y ły to t r u d n o ś c i o b ie k ty w n e ,

a na i l e spowodowane z o s ta ły n ie d b a ls tw em proboszczów .

Czas p rzep ro w ad zan e j k a t e c h i z a c j i ta k ż e b y ł n ie o d p o w ie d n i. Ba p r z e ło ­

m ie l i p c a 1 s i e r p n i a s ą na w si ż n iw a , a w z a s a d z ie w akacy jna n au k a r e -

l l g i l b y ła prow adzona d l a d z i e c i w ie j s k i c h , k tó r e w c z a s ie żniwnym bardzo

b y ły p o trz e b n e rodzicom do p ra c g o s p o d a rs k ic h .

W yliczone m inusy k a t e c h i z a c j i o b n iż y ły j e j poziom i z m n ie js z y ły owoc­

ność w y s iłk u w łożonego w pow odzenie a k c j i . A j e ż e l i p ra c a k le ry k ó w w ydała

naw et bard zo d o b re w y n ik i, to z ło ż y ło s i ę n a j e j s k u te c z n o ść suma tr u d u

p o n ie s io n e g o p rz e z w s z y s tk ie ogniw a w akacy jnego p r z e d s ię w z ię c ia . H a j-

w ięk szy u d z i a ł w s u k c e s ie wakaoyjnym m ie l i k le r y c y . W k ład a li w p ra c ę

w akacy jną dużo s e r c a i en tuzjazm u} c i e s z y l i s i ę , ż e mogą być pomocni

d i e c e z j i i przepracow anym kapłanom . D la n ic h samych p ra c a w ak acy jn a

b y ła w idzia lnym spraw dzianem p o w o łan ia i d o b rą zap raw ą do p r z y s z łe j p r a -

^ Aneks n r 12 .

54 A n k ie ta n r 1 , 2 0 , 2 7 , 3 3 , 3 5 , 3 8 , 4 0 . ^ A n k ie ta n r ? 5 .

A n k ie ta n r 1 , 4 , 10 , 1 3 , 1 4 , 1 8 , 1 9 .

су w k a p ła ń s tw ie 3* \ C el główny k a t e c h i z a c j i w ak acy jn e j z o s t a ł w p e łn i

o s ią g n ię ty - d z l e o l mogły p r z y s tą p ić do p ie rw s z e j Komunii ś w ię t e j .

K le ry c y z a s k a r b i l i so b ie w d z ięczn o ść w s z y s tk ic h , k tó rym p rzez*sw ą p ra ­

cę pom og li: p roboszczów , ro d z icó w 1 d z i e c i .

I n t e r e s u j ą c e j e s t 21 p y ta n ie a n k i e ty : "c o k s ię d z a n a jb a r d z ie j u d e rz y ­

ło w c z a s ie w akacy jnego n a u c z a n ia " ? . Ha pierw szym m ie jsc u re s p o n d e n c i wy-

m ie n i l i Ż a r liw o ść d z i e c i w poznaw aniu prawd w ia ry . D z ie c i n ie u c z ę s z ­

c z a ły bowiem w o g ó le na l e k c j e r e l i g i i i g łó d w ia ry b y ł u n ic h ta k s i l -

ny . U c z ę sz c z a n ie n a k a t e c h iz a c ję n i e b y ło wówczas ła tw ą sp raw ą a n i d la

d z i e c i , a n i d l a i c h ro d z ic ó w . Ha k o n f e r e n c j i dziekanów w m aju 1950 roku

wysuwano w ą tp l iw o ś ć , czy k a t e c h iz a c j a s i ę u d a , sk o ro j e s t o rgan izow ana

w c z a s ie Żniw* Mimo n ie s p r z y ja ją c y c h warunków d z i e c i na k a te c h e z ę p i l ­

n ie u c z ę s z c z a ły . H aw et duże o d le g ło ś c i od p u n k tu k a te c h e ty c z n e g o n ie s t a ­

now iły d la n ic h p rz e sz k o d y w u c z ę s z c z a n iu n a r e l i g i ę .

Ha drugim m ie jsc u p o s ta w i l i re s p o n d e n c i w yjątkow ą se rd e c z n o ść i ży c z ­

liw o ść ro d z ic ó w 4 8 . W yjątkowa se rd e c z n o ś ć i ży c z liw o ść do k s ię d z a b r a ł a

s i ę s t ą d , że l u d z ie pozbaw ien i b y l i je g o s t a ł e j o b e c n o ś c i . C h c ie l i m ieć

k s ię d z a , k tó r y w i c h w io sce n i e b y łb y g o śc iem , a l e m ieszkańcem , do k tó r e ­

go m og liby w k a ż d e j c h w il i p r z y jś ć ze swymi k ło p o ta m i. C h c ie l i , ab y to

b y ł i c h k s i ą d z , a n i e p rz y je z d n y , k tó rem u s i ę s p ie s z y ze Mszą ś w ię tą do

n a s tę p n e j w io sk i 4 1 . B rak k s ię d z a s p r a w ia ł , że z s e rd e c z n o ś c ią o d n o s i l i

s ię ta k ż e do k a teo h eä ty , k tó r y w ystępow ał ja k o osoba duchowna. Z a p ra s z a -4.2

l i ka techetę do sw oich domów i obdarow yw ali różnym i upominkami .

Ziemiom Zachodnim i Północnym o ra z K o śc io ło w i n a n ic h d z ia ła ją c e m u

p o trz e b n a b y ła s t a b i l i z a c j a ż y c ia i i n t e g r a c j a p rz y b y łe j z ró żn y c h s t r o n

3<̂ A n k ie ta , n r 8 , 4 0 .

38 A n k ie ta n r 1 , 6 , 7 , 11 , 1 4 , 1 8 , 1 9 , 2 5 , 2 7 , 2 8 , 2 9 , 3 1 , 3 2 , 3 5 , 36, 3 9 , 4 0 .

TOA. n r 1 , " ja k o k s ią d z n i e sp o tk a łe m ju ż n ig d y ta k c h ę tn y c h d z i e c i

do n a u k i prawd w ia r y . D la te g o m iesiąc p o b y tu na t e r e n i e gorzow skim m ile wspominam i n ie zapomnę go do k o ń ca ż y c ia " .

40 A n k ie ta n r 1 , 2 , 6 , 10 , 1 1 , 1 2 , 1 4 , 1 6 , 1 7 , 1 8 , 2 1 , 2 2 , 2 9 , 3 1 ,32, 3 5 , 3 6 .

41 A n k ie ta n r 2 , 10 .

42 A n k ie ta , n r 5 , 8 , 9 , 1 4 , 1 7 , 3 2 , 3 6 .

lu d n o ś c i . Wspomniane p r o c e · / u z a le ż n io n e b y ły od ró żn y c h uwarunkowań go­

sp o d a rc z y c h , p o l i ty c z n y c h , « ta k ż e r e l i g i j n y c h . Świadomość r e l i g i j n e j

w spó lno ty b y ła tym czy n n ik iem , k tó r y wyjątkowo mocno o d d z ia ły w a ł na rz e c z

je d n o ś c i . K o ś c ió ł , k s ią d z - o to bard zo i s t o t n e e lem e n ty s k ła d a ją c e s i ę na

rz e c z y w is to ść Ziem Z achodnich i P ó łn o c n y c h , e le m e n ty , bez k tó ry c h n ieAX

można b y ło s o b ie w yobrazić z a k o r z e n ie n ia s i ę , T akże k a t e c h iz a c j a waka­

c y jn a ma swój u d z i a ł w budowle nowego s p o łe c z e ń s tw a Ziem O dzyskanych ,

choć n ie t a k i e b y ło j e j z a d a n ie .

Celem k a t e c h iz a c j i b y ło u z u p e łn ie n ie poważnego b ra k u w d u s z p a s te r s tw ie

A d m in is tra c j i A p o s to ls k ie j - o b ję c ie k a t e c h i z a c j ą ty c h d z i e c i , k tó r e na

r e l l g i ę n ie u c z ę e z c z a ły . I te n c e l z o s t a ł o s ią g n ię ty ·

^ Z. B ednorz , Motywy w iodące w ie lk ie g o te m a tu , ws K o ś c ió ł n a Z iem iach Z achodn ich , p ra c a zb io row a pod r e d . J . K ru c in y , Wrocław 1971, s . 162 .

ZAKOŃCZENIE

K n i e j s z a p r a c a In fo rm u je o ważnym z ja w isk u h is to ry c z n y m : k a t e c h iz a c j i

z e k a c y jn e j , p rze p ro w ad z an e j w l a t a c h 1950-1934 w g o rzo w sk ie j A d m in is tra ­

c j i A p o s to ls k ie j , o z ja w isk u zw iązanym w ew n ętrzn ie z s y tu a c j ą n a omawia-

цуш t e r e n i e .

K iedy w ro k u 1945 z a c h o d n ie i p ó łn o c n e g r a n ic e P o ls k i o p a r te z o s ta ły

na F y s ie , O drze 1 B a ł ty k u , p rz e d K o śc io łem w P o ls c e p o w sta ł p rob lem zo rg a­

n iz o w a n ia nowych je d n o s te k ad m in i s t r ą c y jn y с h . W śród p ię c iu A d m in is t r a c j i

A p o s to ls k ic h Z ie * Z ach o d n ich i P ó łn o cn y c h p o w s ta ła c a łk o w ic ie nowa je d ­

n o s tk a k o ś c i e l n a , go rzow ska A d m in is tra c ja A p o s to ls k a , l u d z i e , k tórym k s .

K ard y n a ł A u g u st H lond p o w ie rz y ł j e j o rg a n iz o w a n ie , s t a n ę l i p rze d ogrom­

nymi 1 naw et j a k n a w aru n k i Z l a O dzyskanych - wyjątkowym i tru d n o ś c ia m i.

Zafcdy z p i ę c i a A d m in is tra to ró w Ziem O dzyskanych p r z y s z e d ł na z g l i s z c z a

w ojenne i m u s ia ł od po d staw z a c z y n a ć o rg a n iz o w a n ie t y c i a k o ś c ie ln e g o .

I d m in is t r a to r z y A p o s to ls c y we W ro c ław iu , Gdańsku i O ls z ty n ie z a s t a l i

p rzy n a jm n ie j ramy o r g a n iz a c y jn e , k t ó r e n a l e ż a ło w y p e łn ić nową t r e ś c i ą

k o ś c ie ln ą . A d m in is t r a to r A p o s to ls k i w G orzow ie W lk p ., k s . Edmund N ow ick i,

ans i a ł zaczy n ać z n ic z e g o . V ie b y ło u rzędów d ie c e z ja ln y c h , n ie b y ło n o r­

m alnej s i e c i p a r a f i a l n e j , n i e b y ło kap łanów do p ra c y d u s z p a s t e r s k i e j .

Pod k o n ie c 1945 ro k u n a ogromnym o b s z a rz e A d m in is t r a c j i g o rz o w s k ie j , s t a ­

nowiącej 1 /7 o b sz a ru P o l s k i , p rac o w a ło o k o ło 200 kap łanów . K s ię ż a p o trz e b ­

n i b y l i n a Z ie m iac h Z ach o d n ich p rz e d e w szy s tk im do p ra c y d u s z p a s t e r s k i e j ,

a le n ie t y l k o . R e p a t r i a n c i n i e c h c i e l i z a s ie d la ć m ie js c o w o śc i, w k tó ry c h

a le d u s z p a s te r zow ał k s i ą d z . D la te g o i w ład ze c y w iln e b y ły z a in te re so w a n e

Uprowadzaniem o r a z z a s ie d la n ie m s i ę k s ię ż y n a danym t e r e n i e . K s ię ż a b y l i

W wnież i n i c j a to r a m i odbudowy z n i s z c z e ń w o jen n y ch . Odbudowę z a c z y n a l i od

M s z c z o n e g o K o ś c io ła 1 p l e b a n i i , a l e d o b ry p rz y k ła d d z i a ł a z a r a ź l iw ie .

Głównym ce lem p ra c y k a p ła ń s k ie j j e s t d u s z p a s te r s tw o a ono , n a tym t e ­

r e n ie b y ło w wysokim s to p n iu n i e w y s ta r c z a ją c e . J e s z c z e w l a t a c h p ię ć ­

d z ie s ią ty c h do n o rm a ln e j p ra c y d u s z p a s t e r s k i e j b rakow ało 600 k s i ę ż y .

f a t a l n i e j b ra k duchow ieństw a o d b i ł a i ę n a k a t e c h i z a c j i d z i e c i i mło­

d z ie ż y . S p o ra i l o ś ć d z i e c i i m ło d z ie ż y s p o ty k a ła s i ę z księdzem od p rz y -

pedku do p rąypedku , a penna i l o ś ć n ie u c z ę s z c z a ła n a naukę r e l i g i i w

o g ó le . G o rll» o éé d u s z p a s te r s k a k s . Edmunda P o n ic k ie g o n i e p o z w o liła ' mu

c z e k a ć , aż s y tu a c j a kadrow a w A d m in is t r a c j i s i ę p o p raw i. W ty * c e lu z a ło ­

ż y ł sem inarium duchowne. T pewnym o k r e s ie w g o rz o w sk ie j A d m in is t r a c j i

b y ło aż p ię ć sem inariów duohownyeh. D z ie c i je d n a k n a le ż a ło uczyć k a t e ­

chizmu u przygotowywać do sp o w ied zi i Komunii ś w ię te j od r a z u . P o w sta ła

m y śl. aby b rak kapłanów do k a t e c h i z a c j i z a s tą p ić k le ry k a m i, k tó r z y w c z a ­

s i e w ak acji u c z y lib y d z ie c i r e l i g i i . O rg a n iz a to rz y w akaoyjnego n a u c z a n ia

p o s t a r a l i s i ę . by p rz e d s ię w z ię c ie o trzy m ało odpow iednie f o n y i t r e ś c i .

3 ez n ic h n ie mogło być mowy o skutecznym n a u c z a n iu . W tym c e lu z o s t a ł a

opracowana szczegó łow a i n s t r u k c j a , om aw iająca sposób p rze p ro w ad z an ia ca­

ł e j a k c j i . Rad c a ło ś c ią o r g a n iz a c j i i n a u c z a n ia w akacyjnego czuw ał B s fe -

r a t StJcolny K u r i i w Gorzow ie W lkp. R astęp n y e ta p p rzy g o to w an ia m ia ł m ie j­

sc e w sem inarium duchownym. K le ry c y b y l i głównymi wykonawcami p r z e d s ię ­

w z ię c ia w akacy jnego , w ięc n a le ż a ło i c h do k a t e c h iz a c j i p rzy g o to w ać .

K s. K a c ie j S z a ła g a n , r e f e r e n t k u r ia ln y do spraw n a u c z a n ia , w z ią ł n a s i e ­

b ie c i ę ż a r p rzy g o to w an ia k le ry k ó w . O pracow ał d la n ic h gotow e k a te c h e z y ,

ta k zwane "S z k ic e k a te c h e ty c z n e " o ra z p rz e p ro w a d z ił w sem inarium s z e re g

wykładów na tem at m etody n a u c z a n ia k a te c h e ty c z n e g o . Pow odzenie a k c j i za­

le ż a ło rów nież od p rzygo tow an ia t e r e n u . D z iek an i i p ro b o szc zo w ie , k tó rym

n akazane s tw o rz e n ie odpow iednich warunków-, m ie l i ró w n ież wpływ n a ja k o ś ć

i sk u te c z n o ść p rzy g o to w sn ia d z i e c i do p r z y ję c ia sakram entów .

K a te c h iz a c ja z o s t a ł a w re sz c ie zo rg an izo w an a 1 b y ła prow adzona od 1950

do 195* roku w łą c z n ie . K iedy s y tu a c j a kadrow a duchow ieństw a p o p ra w iła e ię

na t y l e , t e w ez y e tk ie d z i e c i m ogły być o b ję ta t r o s k ą d u s z p a s te r s tw a z a n ie ­

chano d a ls z e g o n a u c z a n ia po d czas w a k a c ji .Czy k a te c h iz a c ja w akacyjna p r z y c z y n i ła s i ę do z l ik w id o w a n ia z a n ie d b a ń

w n au c z a n iu r e l i g i i i do p o d n ie s ie n ia n a w yższy poziom o p ie k i d u s z p a s te r ­

s k ie j? z c a łą pew nością d a ła pozytywny w yn ik . Ba pewno owoc p ra c y k lezy k ó *

b y łby je s z c z e le p s z y , gdyby na w s z y s tk ic h e ta p a c h z o s t a ł wykonany program

za łożony p rze z o rg a n iz a to ró w , w k u r i i g o rz o w sk ie j z a tro s z c z o n o s i ę w n a ­

le ż y ty sposób o c a ło ś ć p r z e d s ię w z ię c ia i z ro b io n o p raw ie w sz y s tk o , poza

jednym : B e f e r a t S zko lny K u r i i g o rz o w sk ie j n ie d o p iln o w a ł, aby d z ie k a n i

1 p roboszczow ie w yk o n ali w p e łn i z a le c e n ia i n s t r u k c j i o p rze p ro w ad z en iu

k a t e c h i z a c j i . Z n ie s p o ty k a n ą g o r l iw o ś c ią p ra c o w a li w c z a s ie w sk a e jt k l e ­

ry c y . w drugim r o z d z ia le n i n i e j s z e j p rac y g o r liw o ść k leryków w n a u c z a n iu

z o s t a ł a w sposób w y s ta rc z a ją c y u k a z a n a . N a jw ię ce j oporów wobec k a te c h i ­

z a c j i m ie l i n ie k tó r z y d z ie k a n i i p ro b o szc zo w ie . Ju ż w c z a s ie 7 k o n fe re n ­

c j i k s ię ż y d z iek an ó w , gdy omawiano spraw ę k a t e c h iz a c j i w a k a c y jn e j, pod­

noszono p rzec iw n i e j z a r z u ty . G łów nie d o ty c z y ły one samych kleryków i cza­

s u , w k tó rym a k c ja m ia ła być p rzep ro w ad zo n a . O ponenci u w a ż a li , ze k le ry c y ,

ja k o d y le ta n c i w n a u c z a n iu , n ie mogą b raó s i ę za o d p o w ied z ia ln e z a d a n ie

rd u s z p a s te r s k le . Czas żniw na w si s p r a w i, m ów ili i n n i , że k a t e c h iz a c ja s i ę

n ie u d a . I n s t r u k c j a zobow iązyw ała dziekanów dc w izy to w an ia k leryków pod­

c z a s p rac y i do u d z i e l a n i a , ju ż na m ie js c u , po rad m etodycznych, a ta k ż e

do św ia d c z e n ia w sze lk ią j in n e j pomocy. N ie s te ty , w edług wypowiedzi re sp o n ­

den tów , d z ie k a n i n ie w iz y to w a li n a u c z a n ia w akacy jnego .

P ostaw a k s ię ż y proboszczów wobec n a u k i r e l i g i i b y ła te ż n ie je d n o z n a c z ­

n a . J e d n i p ro b o szczo w ie m aksym alnie z a t r o s z c z y l i s i ę o a k c ję w akacy jną ,

a i n n i t r a k to w a l i j ą ja k o z ło k o n ie c z n e . B yły p rz y p a d k i, że p ro b o szcz

n ie c h c i a ł k le ry k a do p row adzen ia n a u k i r e l i g i i , bo to k o lid o w a ło z Jego

p lanam i w akacy jnym i. W dość d u ż e j i l o ś c i p a r a f i i a m k a te c h e c i , a n i k a -

te c h iz o w a n l h i e o tr z y m a li pomocy w p o s ta c i ka tech izm ów . W iększość re sp o n ­

dentów s t w i e r d z i ł a , że d z ie c i pozbaw ione by ły ka tech izm ów , c h o c ia ż I n s t r u k ­

c j a n a k ła d a ła na proboszczów obow iązek z a o p a t r z e n ia każdego d z ie c k a w

"Nowy k a te c h iz m d ie c e z ja ln y ” . K a te c h e c i , poza "S zk icam i k a te c h e ty c z n y m i" ,

n i e o tr z y m a li ód proboszczów żadnycb pomocy naukow ych. K się ża p roboszczo ­

w ie z o s t a l i p rz e z K u rię zobow iązan i do n a p is a n ia sp raw o zd an ia z a k c j i

w a k a c y jn e j, w k tó rym m ia ła być m iędzy innym i um ieszczona ocena p racy

k le r y k a . A u to r o d n a la z ł w archiw um ty lk o je d n o t a k i e sp raw o zd a n ie , z pa­

r a f i i P e łc z y c e . T rudno d z i s i a j u s t a l i ć , k to z a w in i ł w t e j s p ra w ie . S p ra­

w ozdan ia b y łyby ciekawym m a te r ia łe m porównawczym 1 p o zw o liły b y t r a f n i e j

o c e n ić prob lem po ruszony w p ra c y .Mimo w y su n ię ty ch u p rz e d n io minusów k a te c h iz a c ja w akacyjna s p e ł n i ł a

w ja k im ś s to p n iu aw oje z a d a n ie . D z ię k i m e j p raw ie w sz y s tk ie d u s z p a s te r ­

sk o z a n ie d b a n e d z i e c i mogły p r z y s tą p ić do sak ram en tu p o je d n a n ia 1 Komunii

ś w i ę t e j . Owoc k a te c h e ty c z n e g o n a u c z a n ia z o s t a ł pom niejszony w wyniku tru d ­

n o ś c i , z ja k im i m u s ie l i w alczyć k le ry c y w c z a s ie wykonywania p ra c y . Trud­

n o ś c i 4e z o s ta ły u k azan e w n i n i e j s z e j p ra c y .W artość o d d z ia ły w a n ia d u s z p a s te r s k ie g o w c z a s ie p rzep row adzane j a k c j i

k a te c h e ty c z n e j n a le ż y m ie rzy ć m e ty lk o i l o ś c i ą wykonanej p ra c y , czy w ie lk o ś c ią nakładów p o n ie s io n y c h na j e j p rze p ro w ad z an ie , a l e ta k ż e - a mo­

że p rz e d e w szystk im - w ie lk o ś c ią ponoszonych o f i a r 1 p o św ię ce ń .

Z n in ie js z e g o op racow an ia n a le ż y wysnuć je d e n w niosek d l a obecnego

d u s z p a s te r s tw a w d i e c e z j i g o rz o w s k ie j: j e ż e l i o b e c n ie s ą w p a r a f i i r o ­

d z i c e , k tó r z y n ie ro z u m ie ją p o trz e b y wleiafetniej k a te c h iz a c j i podstaw ow ej,

w yn ika to z i c h u c z e s tn ic z e n ia w y łą c z n ie w k a te c h e z ie w ak acy jn e j t r w a ją ,

c e j p rz e z je d e n m ie s ią c .

Z ebrane 1 opracow ane elem entar te m a tu , d o ty c z ą c e g o k a t e c h i z a c j i waka­

c y jn e j w l a t a c h 1950-1954 , być może d a j ą n ie p e łn y o b ra z z a g a d n ie n ia .

P o z w o liły je d n a k n a u k a z a n ie sz cz eg ó ło w eg o , a c h a ra k te ry s ty c z n e g o p r o b le ­

mu w h i s t o r i i k a t e c h i z a c j i p o l s k i e j , p rz e z oo p o s z e rz y ły n a s z ą w iedzę w tym p rz e d m io c ie .

ANEKSY

ANEKS NH 1

Prym as P o l s k i

1 . D ecretum

v ig o re s p e c ia l iu m f a c u l t a t u m , q u a s s e d e s A p o s t o l i c a p e r d e c re tu m S a c ra e

C o n g r e g a t io n is p ro n e g o t i i s e c c l e s i a s t i c i s e x t r a o r d i n a r i i s de d ie 8 men­

s i s J u l i i a e n i c u r r e n t i s N o b is c o n t u l i t , R e v e re n d is s im u m Dominum B im u n -

dum N o w ic k i , l u r i s C a n o n ic i D o c to re m a c C u r ia e M e t r o p o l i t a n a e P o e n a n ie n s is

C a n c e l la r iu m , c o n s t i t u im u s a d n u tu m S a n c ta e S e d is A d m in is t r a to r e m A p o a to -

l ie u m s e q u e n t iu m re g io n u m , q uae n iin c te m p o r is a g u b e r n io R e lp u b l ie a a P o -

lo n a e r e g u n tu r s

1 . P r a e la t u r a e n u l l i u s S c h n e id e m ü h le n s is s e u P l l e n s l s ;

2 . i l l i u s p a r t i s A r c h id lo e c e s e o s V r a t i s l a v i e n s i s , quae a d m ed ium c u r ­

sum f l u m i n i s O d ra p o s i t a , h o d ie a d V o je v o d in a m P o sn a n ie n s e m p e r t i n e t ;

3 . i l l i u s p a r t i s D io e c e s is B e r o l i n e n s i s , q u a e s i v e ad o r ie n te m a lv e

ad o c c id e n te m f l u m i n i s O d ra ja c e n s , n u n c g u b e r n io R e ip u b l lc a e P o lo n a e

s u b id d tu r .

<3üi A d m in is t r a t o r A p o s t o l i e u s , m u n e re d u r a n t e , i n s ig n ib u s ae p r i v i l e ­

g i i s P r o to n a t a r l i A p o s t o l i c i d e n u m e ro p a r t ld p a n t lu m p e r f r u e t u r b a b e b itq u e

lu r a e t o f f i e i a E p is c o p i r e s i d e n t i a l i s .

P o te s ta s e i e s t m in i s t r a n d i i n p r o p r io t e r r i t o r i o C o n f i r m a t io n is ,

la c ra m e n tu m a c c o n f e r e n d i p rim a m to n s u ra m n e c n o n O r id ln e s m in o r e s , l u x t a

l u r i s p r a e s a r ip t a .

D a tu m G n e s n a e , i n s o l l e m n i t a t e A s s u m p t io n is B e a t is s im a e M a r ia e V i r g i ­

n is A .D . 1 9 4 5 .

( - ) A ugustus C a rd . Hlond

AHKKS BR 2

Gorzów W lk p ., d n ia 9 m aja 1950 r .

I n a t r a k c j a d l a k s ię ż y dziekanów w sp ra w ie k le ry k ó w - k a te c h e tó w

1 . K s ię ż a d z ie k a n i sp raw d zą , w k tó ry c h p a r a f i a o h i w s ia ch p o tr z e b a po­

mocy k le ry k a d l a n a u c z a n ia d z ia tw y ,

2 . K s ię ż a d z ie k a n i u z g o d n ią z k s ię ż a a d p ro b o szczam i m ie js c e z a m ie sz ­

k a n ia k le ry k a .

a ) Miejscem za m ie sz k a n ia pow inna byó p le b a n ia , o i l e k le r y k m ieszk ać

ma w m ie jsc u r e z y d e n c j i p a r a f i i .

b ) 0 i l e k le ry k m ieszkać ma poza m ie jsc o w o śc ią s ie d z ib y p ro b o s z c z a ,

p roboszcz pow in ien zapew nić k le ry k o w i je d e n pokój z utrzym aniem w w zoro­

wej r o d z in i e .c ) K le ry k pow in ien o trzym ać od k s ię d z a p ro b o sz c z a zw ro t kosz tów po­

d ró ży w je d n ą i d ru g ą s t r o n ę a poza tym p ie n ię ż n e w ynagrodzen ie co n a j ­

m nie j 3 .0 0 0 z ł za c a ły o k re s .

d) K le ry k n ie po w in ien od w ie rn y c h p o b ie ra ć żadnego p ie n ię ż n e g o wynagro­

d z e n ia .3 . K sią d z d z ie k a n omówi z k sięd zem proboszczem m ie js c e n a u c z a n ia .

M iejscem tym p o w in ie n .b y ó k o ś c i ó ł , a w je g o b ra k u p ro w izo ry cz n a k a p l i c a

u rzą d zo n a z p o k o ju m ieszk aln eg o w zorow ej r o d z in y .

4 . D ziekan omówi z k siędzem proboszczem p o d z ia ł l e k c j i o r a z p o d z ia ł

d z i e c i .

a ) W l e k c j i r e l i g i i powinno b ra ć u d z i a ł do c a 60 d z i e c i . O d d z ie ln ie

n a le ż y grom adzić d z i e c i X i I I k i . s z k o ły podstaw ow ej, o d d z ie ln ie d z i e c i

m ające p r z y s tą p ić do I Komunii ś w i ę t e j , o d d z ie ln ie d z i e c i po X K om unii

ś w ię t e j .b ) K lerykow i można wyznaczyć 4 -6 l e k c j i d z ie n n ie i r o z ło ż y ć j e n a go­

d z in y p rzedpo łudn iow e i popo łudn iow e.c ) 0 i l e k le r y k ma d o je żd ż ać do o d d alo n y ch Z b y tn io m ie js c o w o śc i, k s ią d z

p roboszcz p ow in ien zapew nić k le ry k o w i lokom ocje (n p . ro w e r) .

5 . K siąd z d z ie k a n omówi z k sięd zem proboszczem program n a u c z a n ia .

a ) D z ie c i m a jące p r z y s tą p ić do I Kom unii ś w . , powinny otrzym ać naukę

pzygotow aw ozą w edług u s ta lo n e g o p r o g r a m .b) D z ie c i , k tó r e ju ż p r z y s t ą p i ły do I K om unii ś w ., powinny o trzym ać

p u k ę r e l i g i i p o g łę b ia ją c ą ic h św iadom ość r e l i g i j n ą , według u s ta lo n e g o

p r o g ra m .c ) K s ią d z p ro b o sz c z p ow in ien k le ry k o w i s ta w ić do d y s p o z y c ji pomoce nau­

kowe, j a k o b raz y b i b l i j n e , t a b l i c e i w m ia rę m o ż liw o śc i fish arm o n iu m .

d ) K s ią d z p ro b o sz c z pow in ien d o p iln o w a ć , by każd e d z iec k o p o s ia d a ło

p rzyna jm n ie j k a te c h iz m .

6 . K s ią d z d z ie k a n omówi z k siędzem proboszczem w iz y ta c ję k le ry k « o ra z

w iz y ta c ję je g o l e k o j i r e l i g i i .K s ią d z p ro b o szc z pow in ien r a z w ty g o d n iu o d w ied z ić k le ry k a , by r o z to ­

czyć nad nim o p ie k ę duchow ą. Z t e j o k a z j i pow in ien k s ią d z p roboszcz w izy­

tować l e k c j e r e l i g i i i z a c h ę c ić d z i e c i do g o r l iw e j f r e k w e n c j i .

Z a le c e n ia godną by łoby ró w n ież w iz y ta c ja ze s t r o n y k s ię d z a d z ie k a n a .

Każdą w iz y ta c ję k s ię d z a d z ie k a n a , k s ią d z p ro b o szc z z a n o tu je w d z ie n n ik u

k le ry k a i w ym ieni p rz y tym u d z ie lo n e k le ry k o w i w sk a z a n ia .

7 . S praw ozdąn iea ) K s ią d z d z ie k a n d o n ie s ie K u r i i w te rm in ie do 1 czerw ca b r . j

- w k tó ~ e j p a r a f i i p o tr z e b a k le ry k a (ó w ) ;

- w k t ó r e j m ie jsc o w o śc i p rz e w id z ia n e j e s t za m ie sz k a n ie k le ry k a ;

- nazw isko i a d r e s r o d z in y , w k t ó r e j k le r y k zam ieszk a ;

- m ie js c e n a u c z a n ia ( k o ś c ió ł i k a p l i c a ) ;

- p u n k ty do jazdów k le r y k a ;

- i l o ś ć g ru p d z i e c i w p o sz c z e g ó ln y c h p u n k ta c h .

b ) K s ią d z d z ie k a n p o le c i k s ię d z u p roboszczow i by do 30 w rz e śn ia b r .

n a d e s ła ł do k s ię d z a r e k to r a Sem inarium Duchownego w G orzow ie W lkp .,

św iadectw o z p ra c y k le r y k a .

8 . Po o trz y m a n iu sp raw o zd a n ia k s ię d z a d z ie k a n a K u r ia poda k s ię d z u

dziekanow i o ra z k s ię d z u p ro b o szczo w i nazw isko k le r y k a , k tó r y z g ł o s i s i ę

Q k s ię d z a p ro b o sz c z a 14 l i p c a b r .

K le ry k n au c za ć b ę d z ie do 10 w rz e ś n ia b r .

K s. Edmund N ow icki

A d m in is tr a to r A p o s to ls k i

K am ień sk i, L ubusk i i P a r a ła tu r y P ilsk ie j

A B K S в в з

W a rszaw a , d n ia 3 a a ja 1 9 5 0 r .

try m a P o la k i

W asza E k s c e le n c jo !

P y ra tam g o to w o ś ć s k ie r o w a n ia na o k r e s K le s i ą c a w a k a c y jn e g o ( l i p i e c

lo b s ie r p i e ń ) b r . d z ie s ię c iu a lu m n ó w V k u r s u W a rs z a w s k ie g o Sem in a r iu m

M e t r o p o l i t a ln e g o , c e le m p r z y j ś c i a d i e c e z j i z p om ocą w p rz e p ro w a d z e n iu

k a t e c h i z a c j i d z ia tw y s z k o ln e j d o X K o m u n ii ś w . w t y c h p a r a f i a c h , k t ó r e

s ą p o z b a w io n e s t a ł e j o b s łu g i d u s z p a s t e r s k ie j .

G dyby pomoc t s o d p o w ia d a ła m yś lo m W a s z e j E k s c e le n c j i , p ro s z ę o ła s k a ­

we p o ro z u m ie n ie s ię z K s . Drem A n to n im P a w ło w s k im , H e k to re m S e m in a r iu m

Me t r o p o l i ta r n e g o .

W yrazy g łę b o k ie j o z c i łą c z ę i n c a r i t a t e f r a t e r n a .

( - ) S t e f a n V y s s y ü s k i

J e g o E k s c e le n c ja

M a jp r z e w ie le b n ie ja z y

K s . I n f , D r EittBnd K o w ic k l

A d m in is t r a t o r A p o s t o ls k i

G o rzó w

jurats нн 4

(Pismo a d m in is t r a to r a gorzow skiego do k s ię d z a Prymasa)

Gorzów W lkp., d n ia 9 m aja 1950 r .

^ m in i s t r a t o r A p o s to ls k i

E k sce le n c jo !

Z r a d o ś c ią ś p ie s z ę podziękować n a js e r d e c z n ie j Waszej E k s c e le n c ji za

baskawą tro s k liw o ś ć okazaną naszym stosunkom duszpaste idcim , pismem z d n ia

3 m aja Ъг.

Gdy zakomunikowałem to na d z i s i e j s z e j k o n f e r e n c j i k s ię ż y dziekanów ,

wiadomość t a w yw ołała żywą w dzięczność duchow ieństw a do Waszej E ksce lencji·

Z wyrazami g łę b o k ie j c z c i

p o z o s ta ję Waszej E k sc e le n c ji oddany w Panu K s. Edmund Nowicki

ANEKS NB 5

Gorzów W lkp ., d n ia 19 m aja 1950 r .

P rzew ielebny K siądz P r a ł a t d r J u l i a n C h ró śc ic k i r e k to r Seminarium M e tro p o lita rn e g o w W arszawie

Jeg o E k sc e le n c ja Prymas P o ls k i pismem z d n ia 5 m aja b r . ła sk aw ie o b le ­

gał p rz y s ła ć na m ie s ią c l i p i e c lu b s i e r p i e ń 10 alumnów T ku rsu Warszaw­skiego Seminarium H e tro p o li ta rn e g o a 25 celem p r z y jś c ia z pomocą dusz­

p as terzo m t u t e j s z e j A d m in is tra c j i A p o s to ls k ie j w przygotow aniu k a te c h i- W*cyjnym dziatw y sz k o ln e j do I Komunii św .

Z ra d o ś c ią p rz y ję liśm y tę łaskaw ą o b ie tn ic ę J .E . Prym asa P o la k i i po

u s ta le n iu m ie jsc a p racy alumnów prześlem y szczegółow e ad re sy ·

Wyrazy g łę b o k ie j c z c i łą c z ę

K s. A nton i Bojko

W ikariusz G eneralny

AKEKS ER 6

Warszawa, d n ia 9 czerw ca 1930 r .

BegensSeminarium M e tro p o lita rn e g o

Warszawskiegob .d z . 113/50

P rzew ie lebny

K s. P r a ł a t A ntoni Bojko W ikariusz G enera lny A d m in is tra c j i A p o s to ls k ie j w Gorzowie

W odpow iedzi na pismo z d n ia 19 m aja b r . z a L .d z . 2949 /50 , sk ierow ane

пв rę c e K s. P r a ł . J . C h ro śe ic k ie g o , u p rze jm ie zaznaczam , t e do p ro je k to ­

wanej k a t e c h iz a c j i odnosimy s i ę z m ożliw ą ż y c z l iw o ś c ią . C ieszę s i ę , że

K siądz Prymas p ro je k to w i u d z i e l i ł ju ż swej o f i c j a l n e j a p ro b a ty · Spodzie­wamy s i ę , że b ez p o śred n ie z e tk n ię c ie s i ę naszych kleryków z ta k s p e c ja l ­nymi warunkami d u s z p a s te r s k im i, p o g łę b i w n ic h u kochan ie p racy k a p ła ń ­s k ie j i d o d a tn io w płynie na g o rliw o ść i na o f ia r n o ś ć . Z t e j te ż r a c j i

bardzo p ro sz ę , by K siądz P r a ł a t b y ł łaskaw p rz y d z ie la ć ic h do pomocy księżom o wyrobionym żye iu duchowym, znanym z d u szp aste rzo w an ia i ro z ­tropnym . K lerycy c i w krótce po pow rocie , w o s ta tn ic h dn iach w rz e śn ia , m ają otrzym ać św ię ce n ia su b d ia k o n a tu , a n a s tę p n ie d ia k o ń sk ie . Spodziewam

s ię p rz e to , że po zakończeniu ic h pobytu na te re n a c h A d m in is tra c j i

K siądz P r a ł a t ła sk aw ie z b ie rz e o p in ie poszczegó lnych d u sz p as te rzy o p ra ­

cy naszych kleryków i p rzekaże j e nam do w iadom ości.

Z wyrazami g łę b o k ie j c z c i

p o z o s ta ję oddany w Panu ( - ) K s. d r A ntoni Pawłowski

ANEKS NB 7

(Pismo W ik ariu sza G eneralnego do R ek to ra Seminarium M e tro p o lita ln e g o

W arszawskiego)

Czcigodny K się że R e g e n s ie !

G orąco d z ię k u ję za p rz y o b ie c a n ie pomocy naszym, nad m iarę zapracowanym «

duszpasterzom w prow adzeniu k a t e c h iz a c j i p rze z w yznaczenie 10 alumnów.

Dla ty c h alumnów u s ta l i l i ś m y n a j le p s z e p laców ki:

Po jednym alum nie :1 . D obiesław , pow. S ław no, w o j. s z c z e c iń s k ie , p t . i s t . k o l . Wiekowo,

p ro b o szcz - - k s . P i o t r P o d e jk o .2 . G ry f ic e , pow ., p t . i s t . k o l . lo c o , w o j. s z c z e c iń s k ie , p roboszcz

- k s . S ta n is ła w B ut T . C hr.3 . G oleniów , pow. Nowogard, w o j. s z c z e c iń s k ie , p t . i s t . k o l . lo c o , p ro­

boszcz - k a . F ra n c isz e k W łodarczyk T . Ch.

4 . S ucheń , pow. S ta r g a r d , w oj. s z c z e c iń s k ie , p t . lo c o , s t . k o l . Tarnowo,

p ro b o szcz - k s . S te fa n S trz a łk o w sk i T . C hr.5 . D obiegniew , pow. S tr z e lc e K r a j , , w o j. p o zn a ń sk ie , p t . i s t . k o l . lo c o ,

p ro b o szcz - k s . W ojciech S trzem eck i OPM Cap.

6. K rzyż , pow. P i ł a , w o j. p o zn a ń sk ie , p t . i s t . k o l . lo c o , p roboszcz

- k s . S y lw e s te r P o lek OM Cap.

Po dwóch alumnów:1 . D arłow o, pow. S ław no, w o j, s z c z e c iń s k ie , p t . i s t . k o l . lo c o , p ro­

boszcz - k s . Damian T y n ieck i 0И С .

зоь

2 . D rezdenko, pow. S tr z e lc e K r a j . , w o j. p o zn a ń sk ie , p t . 1 e t . lo c o , p roboszcz - dz iek an k s . S te f a n Z ag rodźk i CBL.

W ybraliśmy ta k ic h proboszczów , k tó r z y , ja k ufam y, n ie n a ra ż ą na szwank

pow ołania alumnów.U przejm ie za łączam do łaskaw ej wiadom ości i n s t r u k c j e dane księżom

dziekanom o zorganizow aniu k a t e c h iz a c j i w p a r a f ia c h p rzy pomocy alumnów

o raz a rk u sz sprawozdawczy o p rze b ieg u i w ynikach t e j k a t e c h i z a c j i . Za­

łączam te ż u p rze jm ie i n b lan co z le c e n ie p rzep row adzen ia k a t e c h iz a c j i . T akie z le c e n ie może być p o trz e b n e . J e ś l i to ty lk o m ożliwe p ro s iłb y m , aby

alum ni ju ż w l ip c u p o p ro w ad z ili k a te c h iz a c ję .

Wyrazy g łę b o k ie j c z c i łą c z ę

K s. A ntoni Bojko W ikariu sz G enera lny

ANEKS HB 8

Z le c e n ie do p rzeprow adzenia k a t e c h iz a c j i

W ielebnyK siądz ................. ..................................

G o r z ó w

N in ie jszym zlecam y Wielebnemu K siędzu p rzeprow adzen ie k a t e c h iz a c j i

d z i e c i , m ających p rz y s tą p ić do 1 sp o w ied zi św . w p a r a f i i ......................................................................................... w l ip c u i s ie r p n iu b r .

Gorzów, d n ia 15 czerw ca 1950 r .

( - ) K s. Dr A nton i Bojko W ikariusz G eneralny

AHEKS NH 9

Arkusz sprawozdawczy

I . Im ię i nazw isk o , w iek, k u r s .I I . D ata p rzy b y c ia na m ie jsc e do k s ię d z a p ro b o szcza . J e ż e l i z opóźnieniem ,

d laczego?I I I . Jakieg) p r z y ję c ia d o zn a ł ze s tro n y k s ię d z a p roboszcza (w rażen ia)?IV. P ra ca k a te c h e ty c z n a

1. Ordzie i u kogo zam ieszk a ł w c z a s ie p racy k a te c h iz a c y jn e j?

2 . J a k ie b y ły w arunki m ie sz k an ia i wyżywienia?3 . W ja k i sposób przygotow ał k s ią d z p roboszcz rodziców i d z ie c i na

p rzy b y c ie k le ry k a - k a te c h e ty ?4 . W j a k i sposób k s ią d z p ro b o szcz w prow adził k le ry k a w nauczan ie

r e l i g i i ?

5 . Czy k le ry k o trzym ał od k s ię d z a p roboszcza im ienny s p is d z ie c i«

i r o z d z ia ł l e k c j i ?6 . V i l u i w ja k ic h m ie jscow ościach u c z y ł r e l i g i i ?7 . J a k ie o d le g ło ś c i m ia ł do poko n an ia , ja k im i środkam i lokom ocji

' s i ę p o s łu g iw a ł?8 . Kto w y s ta ra ł s i ę , w zg lędn ie d o s ta rc z a ł środków lokom ocji?

9 . J a k ic h podręczników używ ał k le ry k do n auczan ia?

10 . Czy k le ry k u c z y ł d z ie c i p ie ś n i r e l ig i jn y c h ?11 . I l e d z ie c i w o g ó ln o śc i u c z y ł i i l e z n ic h p o sia d a ło k a tech izm ,

b i b l i j k ę i śp ie w n ik r e l i g i j n y ?

12. Kto i ja k c z ę s to w izy tow ał naukę r e l i g i i ?13. I l e d z i e c i uczonych p rzez k le ry k a p r z y s tą p i ło do I spow iedzi

i I Komunii św .? Czy d z i e c i t e ju ż pop rzedn io p o b ie ra ły naukę

r e l i g i i , od kogo i p rzez j a k i czaso k res?14. Czy i w jak im k o ś a ie le k le ry k p rzew odniczy ł w młod -ieżowym na­

b o ż e ń s tw ie , w jakim n ab o ż eń s tw ie , ja k c z ę s to ? Jak a b y ła f r e k ­

w encja m łodzieży?13. Ja k u sto su n k o w ała s ię lu d n o ść do k le ry k a , a zw łaszcza ro d z ic e

d z i e c i . Czy p i ln o w a li , by d z i e c i u c z ę s z c z a ły re g u la rn ie na nau­

kę r e l i g i i ?

16. Czy i j a k i k o n ta k t m ia ł k le ry k z ogółem tyoh rodziców?17. K iedy i w j a k i sposób k le ry k zakończy ł naukę?

18. Czy k le ry k o trzym ał 'od k s ię d z a p roboszcza zw rot kosztów podróży

i z a s i ł e k (conajm n ie j 3 .000 z ł ) ?

19. J a k ic h tru d n o ś c i i p rz y k ro śc i d o zn a ł k le ry k ?

20. J a k ie o d n ió s ł d o d a tn ie w rażen ie?2 1 . J a k ie dośw iadczen ia w y n ió s ł k le ry k z p rac y k a te c h iz a c y jn e j d la

swego pow ołania k ap łań sk ieg o ?

ANEKS NR 10

(Fiemo A d m in is tra to ra A p o sto lsk ieg o do k s ię ż y proboszczów , u k tó ry c h

m ają pracować alum ni warszawsy)

Gorzów W lkp., d n ia 20 l i p c a 1950 r .

DOtI . W ielebny K siądz P roboszcz P odejko - D obiesław

I I . W ielebny K siądz P roboszcz R ut - G ry fic eI I I . W ielebny K siądz P roboszcz W łodarczyk -G o le n ió w

IV . W ielebny K siądz P roboszcz S trz a łk o w sk i - Suchań . V. W ielebny K siądz P roboszcz S trzem eck i - Dobiegniew

V I. W ielebny K siądz P roboszcz P o lek - Krzyż

Do d y sp o z y c ji W ielebnego K się d za P ro b o szcza w połow ie b ieżąceg o mie­

s ią c a miał przybyć alumn Seminarium M e tro p o lita rn e g o W arszaw skiego. Ze względu na przem ęczenie alumna B tudiam i w sem inarium , prosim y n ie p rz e ­

trzymywać go ponad m ie s ią c . Poniew aż j e s t to alum n, k tó ry 20 w rz eśn ia b r . ma otrzym ać wyższe ćw ięcen ia p rz e to prosim y n ie przetrzym yw ać go d łu ż e j

n iż p rzew idu je te rm in . Prosim y ta k ż e w n iep rzek racza ln y m te rm in ie do

1 w rześn ia b r . n a d e s ła ć do t u t e j s z e j k u r i i poufne i szczegółow e sp raw oz­

d a n ie o p racy k a te c h e ty o z n e j teg o alumna o raz o jeg o sprawowaniu s i ę .

Ks. A ntoni Rojko

W ikariusz G eneralny

Ks. Edrnunt Nowicki A d m in is tra to r A p o sto le .

ANEKS KR 10 A

Gorzów W lkp., d n ia 20 l i p c a 1950 г .

DOs

I . P rzew ie lebny K aiądz D ziekan Z ag rodzk i - Drezdenko

I I . W ielebny K siądz P roboszcz Tym icki - Darłów

Do d y sp o z y c ji P rzew ie lebnego K sięd za D ziekana, W ielebnego K sięd za P roboszcza w połow ie bm. m ie l i przybyć dwaj alum ni Seminarium Duchownego

M e tro p o lita rn e g o W arszawskiego. Ze w zględu na t o , t e obaj alum ni s ą p rze ­

m ęczeni s tu d ia m i w sem inarium , prosim y I c h n ie przetrzym ywać ponad m ie-

s i ę e .Ponieważ są to a lu m n i, k tó rz y 20 w rz e śn ia b r . m ają otrzym ać wyższe

ś w ię c e n ia , p rz e to prosim y po zakończen iu i c h p racy k a te c h e ty c z n e j tych alumnów zaop iń iow ać. Prosim y n a d e s ła ć do t u t e j s z e j k u r i i poufne i s z c z e ­

gółowe sp raw ozdanie o ic h p racy k a te c h e ty c z n e j oraiz ic h sprawowaniu s i ę .

(Pismo do R ek to ra W arszawskiego Sem inarium M e tro p o lita rn e g o w sp raw ie

o p in i i alumnów)

W z a łą c z e n iu p rzesy łam św iadectw a wystawione p rzez naszych k s ię ż y pro­

boszczów alumnom Sem inarium Duchownego W arszawskiego, k tó rz y w c z a s ie

jtt tk a e ji l e tn i c h p rzep ro w ad za li k a te c h iz a c ję na te r e n ie A d m in is tra c ji Apo­

s t o l s k i e j G orzow skiej pod k ierunk iem odnośnych k s ię ż y . Daje s i ę s tw ie r -

Ks. A ntoni Rojko

W ikariusz G enera lny

K s. Edmund Nowicki

A d m in is tra to r A p o sto lsk i

ANEKS NR 11

Gorzów W lkp., d n ia 18 w rz eśn ia 1950 r.

P rzew ie leb n y K sięże R ek to rze!

d z ić w ie lk ą w dzięczność K sięży proboszczów d la wymienionych alumnów za

o f ia r n ą i p e łn ą go tow ości pomoc w s z e rz e n iu K ró lestw a B ożego. Można od­

cz u ć , że s e rc a tego biednego lu d u naszego p a ł a j ą w ielk im uczuciem w dzięcz­

n o śc i ku tym młodym nauczycie lom prawdy B o ż e j .

Z tymi wyrazami w dzięczności łączymy s i ę i my a s z c z e g ó ln ie s e rd e c z ­

ne podziękow anie przesyłam y Przew ielebnem u Księdzu H ek to row i, że b y ł ta k uprzejm y i 10 alumnów sk ie ro w a ł do pomocy naszym kapłanom ta k c ię ż k o p ra ­

cującym .

Załączam św iadectw a k s ię ż y proboszczów .

( - ) K s. Bdmund Nowicki

A d m in is tra to r A p o s to lsk i

P rzew ie lebny K siądz H ek to r Br A ntoni Pawłowski

Warszawa

ANEKS NB 12

(Pismo A d m in is tra to ra A p o sto lsk ieg o do H ek to ra Wyższego Seminarium Duchownego w Gorzowie Wlkp. G erarda Domagały)

Gorzów W lkp., d n ia 6 p a ź d z ie rn ik a 1950 r .

A d m in is tra to r A p o s to lsk i

P rzew ie leb n y K siąd z R ek to r G erard Domagała w m ie jsc u

W z a łą c z e n iu p rzesy łam p r o je k t p y ta ń i fo rm u la rz s ta ty s ty c z n y celem opracow ania p rz e z poszczególnych kleryków wydelegowanych w c z a s ie u b ie g ­

ły ch w akacji l e tn i c h do k a t e c h iz a c j i . P ro sz ę je opracować i w edle uzna­n ia zm ienić lu b u z u p e łn ić a n a s tę p n ie p o le c ić klerykom sum iennie opraco­wać.

Byłbym w dzięczny gfyby cz ło n e k ko leg ium p ro fe s o rs k ie g o z e c h c ia ł mi ł a ­

skaw ie t e r e f e r a ty k leryków opracować w te n sp o só b , byśmy zd o b y li pogląd

na c a ło ś ć o raz sum aryczne dane e ta ty s ty c z n e .Tak samo byłbym w dzięczny za opracow anie mi r e l a c j i p roboszczow skich

z p racy k a te c h iz a c y jn e j k le ryków . S ąd zę , Ze P rzew ie leb n y K siądz R ek to r

p o s ia d a w szy s tk ie r e l a c j e w k o m p le c ie . V r a z ie braków p ro szę monitować

proboszczów a ew en tualne t ru d n o ś c i w t e j sp raw ie p ro szę mnie p rz e d s ta ­

wić*

( - ) K s. Edmunt Nowicki

A d m in is tra to r A p o s to lsk i

ANEKS NR 13

Zestaw dekanatów i i l o ś ć k leryków p rac u jąc y ch w c z a s ie w ak ac ji w 1950 a

Lp. B ekanata I lo ś ć p a r a f i i w d ek an ac ie

L iczba alumnów naucza jących

1. B abim ost 102 . Bytów 23 33 . Choszczno 13 64 . Człuchów 17 35 . Drawsko 13 36 . Gorzów Wlkp. 18 2 -7 . G ry fin o 20 38 . Kamiей Pom. 22 39 . K rosno 17 2

10 . K o s z a lin 35 1211. L ębork 25 -12. M yślibó rz 14 313. Nowogard 24 714 . P i ł a 9 -15. Pszczew 15 316. R zepin 21 217. Sławno 22 818. S łupek 25 11 9 . S t a r g a r d 24 72 0 . S t r z e lc e 17 52 1 . S zczeo inek 13 422 . S z c z e c in 20 22 3 . Św iebodzin 19 4

24. Wałcz 22 325. Wschowa 15 126. Z ie lo n a Góra 18 427. Złotów 10 1

Razem 501 92

V z a sa d z ie k le ry c y ty lk o pojedynczo u d aw a li s i ę na wyznaczone p la có w k i,

w d z iew ię c iu przypadkach pracow ało po dwóch.

AÏEKS SB 14

Tykaz la ie n n y kleryków p ierw szego tu rn u su w akacyjnego, z podaniem de­

k anatu i p a r a f i i a n g a ż u ją c e j . W n a w ia s ie p rzy nazw isku podany j e s t ukoń­

czony rok stud iów k le ry k a .

Dekanat Bytów Borzy Tuehom

B iesow ice

Kielczygowy

D ekanat Choszczno Choszczno -Chłopowo -

Drawno -K a lis z Bom. -

B ełczyce -Bece -

D ekanat CzłuchówCzarne - Tadeusz Caruk ( I I I )Gwieździn - J ó z e f K ubica ( Ι ΙΓ )

K oczała - Ludwik Chamski ( I I I )

S ta n ie ła w K ostka (IT )

F ra n c isz e k Kowalczyk (IV)

F ra n c isz e k S kałba ( I I )M ieczysław Herman (TT)

Tadeusz B rodzik ( I I )M ieczysław Sum iński ( I I I )

- B ro n isław Janow ski ( I I I )- Czesław B erka ( I I I )

- Tadeusz Ja a z k ie w ic z ( I I I )

D ekanat DrawskoDrawsko - A lfre d Oaipowicz ( I I I )Ł abędzie - Edward Kornaus ( I )

Z ło c ie n ie c - O lg ie rd O stroko łow iez ( I I )

D ekanat Gorzów Kłodawa

L ubiszyn P yrżany

D ekanat G ry fic eG ry fino - Berezow skiMoryń - Leonard B u lczy ń sk i ( I )Widuchowa - B alcerow iak

D ekanat KamieńKamień - B olesław Bratwa ( I I I )

M iędzyzdro je - J ó z e f J a r n ic k i ( I I I )

T rzeb ia tó w - Leopold Donocik ( I I I )

D ekanat Krosno

Gubin - T adeusz Ja sz k ie w ic z ( I I I ) , J a n K o zio ł ( I I )

D ekanat K o sz a linB ia ło g a rd - Edward Chańczewskl ( I I I )

- M ieczysław Ż o łęd z iew sk i ( I I )

K a r lin o - Zenon Świątkow ski (IV)

- Henryk Fordon (m a tu rz y s ta BSD)K o sz a lin ( F r a n .) - 2 kleryków z Warszawy

E ugeniusz S trz e d z iu ń s k i ( I I I )

K o sz a lin (K rzyż) - A leksander J a s z c z u r ( I I I )

P o łcz y n Z dró j - Wiesław P u te r n ic k i ( i )

Świdwin - J a n L is ( I I I )- Ja n D eja ( I I )

Tÿchowo - Dominik P ank iew icz ( I I )

- J ó z e f P a łk a ( i )- K azim ierz Kruez

- J a n Oleoń ( I I I )

D ekanat M yślibórz J esionowo

L ip ia n y T rz e in n a

W ik to r Skóra J ó z e f J a n ic k i

Henryk Guzoweki

( I )( I )

(I)

D ekanat Nowogjard B ro jce

Dobra Goleniów

G ry fice Howograd

Płoty S ie ls k o

Czesław K ru siew icz J e rz y Dębrowa

W ładysław P e te c k i K azim ierz Ć w ik liń sk i

A n d rze j M ajewicz K az im ierz Adamczak

Oswald K o b ie la

( I I I )

( I )(V) z Warszawy

(V) z Warszawy

( I I I )

( I )

(XI)

D ekanat Pszczew

M iędzyrzecz P rzy to czn a

T r z c ie l

Zbigniew W ójcik E ugen iusz Ł ężniak

( I I I )

( I I )W ładysław S zerem et (m a tu rz y s ta NSD)

D ekanat R zepin Boczów

S u lę c in

Roman K ostynow icz

K az im ierz Kołwzan

(IV )(IV)

D ekanat Sławno D obiesław

Darłowo

Łącko Pałowo Polanów

Sławno

Tadeusz S tręk o w sk i (V) zJ a n Ł ó łk o śn ik (V) z

M arian S t r z e l e c k i (V) z

Zygmunt Dudek ( i )

W ładysław Wąchał ( U )Tadeusz P io tro w s k i ( I I I )

J ó z e f K ró l (IV )A p o lin a ry S p a je r (V)

WarszawyWarszawyWarszawy

D ekanat S łupsk Zagórzyce - Wacław K ieranow aki ( I I I )

Dekanat S ta rg a rd Chclw el

• Dobrzany D o lic e

Maszewo Pyszyee

Suchoń

Dekanat S t r z e lc e K r a j .

B reńDobiegniew

DrezdenkoKrzyż

T rz eb icz

Dekanat S zcz ec in S zcz ec in (R odz.)

Dekanat S zczec in ek B obo lice S zczec in ek

Dekanat Św iebodzin

Ołobok Łagów

Suleohów

Św iebodzin

Dekanat Walcz C zap lin ek

M arcinkow ice

- A lo jzy W ycié lik (IX)

- Lech L ia ( I )- A nton i H atońsk i ( I I )- P e l ik s K luczew ski (m a tu rz y s ta HSD)- Zygmunt K are lu s ( I )

- Konrad Z o lo ta r (m a tu rz y s ta HSD)- J u l i a n Wróbel (V) z Warszawy

J a n J e le ń

A ntoni K linke A nton i S zy rw ińsk i

Tadeusz S.tkowski

J ó z e f Malec

( I )(7) z Warszawy

(V) z Warszawy (V) z Warszawy (7 ) z Warszawy

Tadeusz B a llo k i ( I I I )A lf re d Chwastyk (M atu rzy sta HSD)

S te f a n Jan k ę ( I I I )

A ndrzej M ajewicz ( I I I )S ta n is ła w Lenczewski (M atu rzysta HSD)

Zygmunt S k ibn iew sk i ( I I I )

- J a n Abramaki ( I I )- P i o t r S kra ba ( I I )

- R yszard K ir aga ( I I )

- J a n H rynkiew icz ( I I I )

i

- Z d z is ław C h lew ińsk i (m a tu rz y s ta HSD)

S k o ru p sk i ( I I I )- J a n Rowiński ( I I I )

D ekanat Wschowa Kolsko - Edward Zawada ( I I I )

Dekanat Złotów

Wierzchowo E ugeniusz Jam roży ( I )

D ekanat Z ie lo n a Góra

K len ica N ietkow ice

OtyńZ ie lo n a Góra

- Zygmunt Iłłynarw k ( I I I )- S ta n is ła w Wagner ( I I I )

- T adeusz S zczepan ik (17)- Zbigniew N ija k i (m a tu rz y s ta NSD)

ANEKS NH 15

P y ta n ia ankietow e d la k s ię ż y , k tó rz y Jako k le ry c y w la ta c h 1950-1954

u c z y l i d z ie c i w c z a s ie w ak a c ji ,

I , P e rs o n a lia :

1 . W którym roku b r a ł k s ią d z u d z i a ł w wakacyjnym nau czan iu r e l i g i i ?2 . Studentem k tó reg o roku b y ł k s ią d z w tedy , k ie d y w y jeżd ża ł jako

k a te c h e ta ?3 . K siądz z g ł o s i ł s i ę sam do t e j p ra c y , ozy z o s ta ł wyznaczony przez

I I , Warunki p rac y :

4 . Odzie k s ią d z u cz y ł? ^m iasto , w ioska - podać nazwę;).

5 . Gdzie m ie sz k a ł (na p le b a n i i czy u lu d z i) ?6 . Gdzie s i ę s to ło w a ł?7 . J e ż e l i k s ią d z d o je ż d ż a ł do punktu k a tec h e ty c zn e g o - i l e k ilo m e t­

rów i jak im środkiem lokom ocji?

8 . Czy p roboszcz In te re s o w a ł s i ę k a te c h e tą i jego p racą?

9 . Czy proboszcz w izytow ał n a u c z a n ie k s ię d z a ?10. J a k ie k s ią d z m ia ł pomoce do nauczan ia?

11 . J a k ie pomoce m ia ły d z ie c i do n au k i r e l i g i i ?

w ładze sem inarium ?

3t»1 2 . C zy b y ł k s ią d z używ any d o in n y c h p r a c , n ie z w ią z a n y c h z p ra c ą

k a te c h e ty c z n ą ?

1 3 . J a k ie w y n a g ro d z e n ie k s ią d z o trz y m y w a ł z a p ra c ę k a te c h e ty ?

I I I . SruuT k a te c h e ty c z n e :

1 4 . I l e g ra p k s ią d z k a te o h iz o w a ł i j a k l i c z n e t y ł y g ru p y ?

1 5 . Ja k a t y ł a o b e cno ść na k a t e c h i z a c j i?

1 6 . C zy t e d z ie c i u c z ę s z c z a ły w c ią g u ro k u s z k o ln e g o na naukę r e ­

l i g i i ?

IV . S połeczny w y a la r k a tec h iza c .1 l w ak a cy jn e j»

1 7 . lu d n o ś ć z a m ie s z k u ją c a t e r e n g o rz o w s k ie j A d m in is t r a c j i A p o s to l­

s k i e j p o c h o d z i ła z r ó ż n y c h s t r o n P o ls k i , o z y d o s t r z e g a ł k s ią d z

b r a k je d n o ś c i ( j e ż e l i t a k , t o w czym s ię w y ra ż a ła }?

18. Czy obecność k s ię d z a jak o k a te c h e ty w płynęła w jak im ś s to p n iu

na s t a b i l i z a c j ę i in te g r a c j ę m iejscow ej lu d n o śc i?

1 9 . J a k i b y ł s k u te k k a t e c h iz a c j i?

20 . Co k s ię d z a n a jb a r d z ie j u d e rz y ło w c z a s ie t e j pracy ( k ró tk ie wspom»

rd e n ie )?

ABEXS KR 16

W arszawa, d n ia 30 czerw ca 1950 r .

H ektor K u ri iW e tro p o lita ln e jW arszawskiej

P rz e w ie le b n y K s ią ż e P r a ła c ie !

Zgodnie z pismem z d n ia 15 hm. za l . d z . 3819 g rupę 10 alumnów zaopa­

trz y liśm y w n a s tę p u ją c e sk ie ro w a n ia :

p a r . D obiesław

p a r , G ry fice p a r . Goleniów

p a r . Suchań

p a r . Dobiegniew

p a r . Krzyż p a r . Darłowo

p a r . Drezdenko

- S tręk o w sk i Tadeusz

- Ć w ik liń sk i K azim ierz- P e te c k i W ładysław

- W róbel J u l i a n

- K limka A ntoni

- S tokow ski Tadeusz- P ó łk o śn ik Jan{ S t r z e l e c k i M arian- S zy rw ińsk i A n to n ii M alec J ó z e f

Alumni o trz y m a li p o le c e n ie , by do wskazanych im p a r a f i i p rz y b y li

w te rm in ie około 14 l i p c a , B l iż s z e o k o lic z n o ś c i m ają u s t a l i ć p rze z b ez -

poéredn ie porozum ienie s ię z W ielebnymi K siężm i P roboszczam i. Tak ja k to było przewidywane, na k a te c h iz a c ję m ają p rzezn aczy ć o k re s jednego mie­s ią c a . P ro sz ę u p rze jm ie w ziąć pod uwagę duży w y siłe k naszych alumnów w c iągu roku sz k o ln eg o . Z t e j r a c j i p ro sz ę poinformować za in te re so w an y ch

K sięży Proboszczów , by n ie p r z e d łu ż a l i z b y tn io p oby tu naszych alumnów

na swoim t e r e n ie .S iedm iu spośród wymienionych alumnów s ą kandydatam i do św ięceń su b -

d ia k o n a tu . M ają je otrzym ać d n ia 23 w rz e śn ia . Będę s z c z e rz e w dzięczny j e ś l i spraw ozdanie o ic h p racy otrzymam w tak im te rm in ie , by móc j e

uw zględnić je sz c z e przed św ięcen iam i. Z w łaszcza, zaznaczę to d y s k r e tn ie ,

z a le ż y mi na o p in i i co do alumna N. i N.

P ro sz ę p rz y ją ć wyrazy g łę b o k ie j c z c i

Oddany w Panu( - ) K s. d r A ntoni Pawłowski

BIBLIOGRAFIA

1 . 2B0DŁA

1.1» 2гб d ia pow ielaczow e

la u c z a n ie k a te c h e ty c z n e , Gorsów Wlkp. .1951» z n a jd u je s i ę w p o sia d a n iu

a u to ra rozpraw y.ło w ic k i S . , A rkusz sprawozdawczy, Archiwum K u r i i G orzow sk iej, te c z k a ;

K le ry cy Wyższego Seminarium Duchownego 1948-1952, l . d z . 6780, a r c h i ­

wum n i e j e s t u system atyzow ane.ło w ic k i S . , S zczegó lne cechy d u sz p a s te rs tw a na Z iem iach Odzyskanych, re ­

f e r a t w ygłoszony na p le n a rn e j k o n fe re n c j i E p isk o p a tu P o ls k i w Pozna­

n iu , d n ia 3 ‘s ty c z n ia 1950 r . , Archiwum K u r i i G orzow sk iej, s e g re g a to r ,

D is ty P a s te r s k ie O rd y n a riu sza .P ierw sze d z i e s i ę c i o l e c i e d i e c e z j i g o rzo w sk ie j 1945-1955» r e l a c j e k s ię ż y

o p rac y d u s z p a s te r s k ie j n a p isa n e na m aszynie i opraw ione w c z te ry to ­

my, Archiwum K u r i i G o rzo w sk ie j.

S sa łag an М ., S zk ic e k a te c h e ty c z n e , Gorzów Wlkp. 1951, z n a jd u ją s i ę w po­s ia d a n iu a u to ra rozpraw y.

Załuczkow skl T . , A d m in is tra to r A p o s to ls k i , Odezwa do w iernych o naucza­

n iu wakacyjnym. Archiwum K u r i i G orzow sk ie j, te c z k a O k ó ln ik i, ro c z n ik

1951, n r 13 , e . 52 .

1 .2 . K orespondencJa

- Pismo Prymasa P o ls k i k s . a b p . S te fa n a W yszyńskiego do k s . Edmunda

ło w ic k ie g o , Ad. Ap. w Gorzowie W lkp ., z d n ia 3 m aja 1950 r . , AKG, te c z k a : K lerycy WSL w la ta c h 1945-1952, l . d z . 2949 /50 .

'P is m o Ad. Ap. w Gorzowie Wlkp. do Prymasa P o ls k i , z d n ia 15 m aja 1950 r , AKG, te c z k a : K lerycy WRD w la t a c h 1945-1952, l . d z . 321 i / 50.

- Pismo Ad. Ap. w Gorzowie Wlkp. do r e k to r a WSM k e . J u l i a n a C h ró ś c ic k ie -

g o , z d n ia 19 m aja 1950 г . , AEG. te c z k a : k le ry c y WSP w la t a c h 1945-

-1952 , l . d z . 2950 /50 .- Plamo k e . A ntoniego Pawłowskiego r e k to r a VSM do k s . A ntoniego B ojko

W ikariusza G eneralnego w Gorzowie W lkp ., z d n ia 13 czerw ca 1950 r . ,

AEG, te c z k a : K lerycy WSD w l a t a e h 1945-1952, l . d z . 3819 /50 .- Pismo Ad. Ap. w Gorzowie Wlkp. do r e k to r a WSM, z d n ia 16 czerw ca 1950 r . ,

AEG, te c z k a : K lerycy WSD w la ta c h 1945-1952, l . d z . 3920 /30 .

- P iano r e k to r a WSM do 'W ikariusza G eneralnego w Gorzowie W lkp. z d n ia

4 l ip c a 1950 r . , 1EG, te c z k a : K lerycy WSD w la t a c h 1945-1952, l . d z .

4234/50.- Pismo Ad. Ap. w Gorzowie Wlkp. do k s ię ż y proboszczów , z d n ia 20 l i p c a

1950 г . , AEG, te c z k a : K lerycy WSD w la ta c h 1945-1952, l . d z . 4 2 3 5 /5 0 .- Pismo Ad. Ap. w Gorzowie Wlkp. do r e k to r a WSM, z d n ia 18 w rz eśn ia

1950 r . , AEG, te c z k a : K lerycy WSD w la t a c h 1945-1952, l . d z . 6123 /50 .

- Plamo Ad. Ap. w Gorzowie Wlkp. do k s . G erarda Domagały r e k to r a WSD, z d n ia 6 p a ź d z ie rn ik a 1950 r . , AEG, te c z k a : K le ry cy WSD w la t a c h

1945-1952, l . d z . 6780/50 .- Pisma k s ię ż y dziekanów i proboszczów do K u r i i A d m in is tra c j i A p o s to ls k ie j

w Gorzowie W lkp., od 30 m aja 1950 r . , do 18 w rz e śn ia 1950 r . , AKG, te c z k a : K lerycy WSD w la ta c h 1945-1952, l . d z . 3413-6119/50 .

1 .3 . R e la c le uczes tn ik ó w

A nkiety przeprow adzone wśród u czes tn ik ó w k a t e c h iz a c j i w akacyjnej odn r 1 do 40, z n a jd u ją s i ę w p o s ia d a n iu a u to ra rozpraw y.

1 .4 . Ź ró d ła drukowane

Hlond A ., Prymas P o ls k i , D ek re t u s ta n a w ia ją c y A d m in is tra c ję A p o sto lsk ą w Gorzowie Wlkp. Z arząd zen ia A d m in is tra c j i A postolskim i, Organ Grzędo­wy K u r i i , Gorzów Wlkp. 1 (1 9 4 5 ), n r 1 , s . 1 .

E liam S t . , J a k przygotow ać i s k ło n ić rodziców , by u c z y l i d z ie c i k a te c h iz ­mu, r e f e r a t wygłoszony na IT k o n fe re n c j i k s ię ż y dziekanów w T u czn ie ,

Z arządzenia A d m in is tra c j i A p o s to ls k ie j Organ Urzędowy K u r i i , V (1949),

n r 5 - 6 , 2 1 3 -215 .Nowicki E . , A d m in is tra to r A p o s to ls k i , I n s t r u k c ja w spraw ie nauk i przygo­

towawczej d z i e c i do sakramentów ś w ., Z arzą d ze n ia A d m in is tra c ji Apo­

s t o l s k i e j , O rgan Urzędowy K u r i i , 1 (1 9 4 5 ), n r 1 , s . 12n.Nowicki E . , Ad. Ap„ I n s t r u k c ja d la k s ię ż y dziekanów w spraw ie kleryków

- k a te c h ls tó w , Z a rzą d ze n ia A d m in is tra c j i A p o s to ls k ie j , Organ Urzędo­

wy K u r i i , V I(195O ), n r 7 -8 , s . 176η.Nowicki E . , O rę d z ie do kapłanów , Z arzą d ze n ia A d m in is tra c j i A p o s to ls k ie j

K am ień sk ie j, L u b u sk ie j i P ra ła tu r y P i l s k i e j , 1 (1 9 4 5 ), n r 1 , s . 2 .Nowicki E . , O rę d z ie do w iernych , Z a rz ą d z e n ia A d m in is tra c j i A p o s to ls k ie j

K am ie ń sk ie j, L u b u sk ie j i P r a ła tu r y P i l s k i e j , 1 (1 9 4 5 ), n r 1 , s . 4 .Nowicki E . , E o zpo rządzen ia w sp raw ie Mszy św. s z k o ln e j , Z arząd zen ia Admi­

n i s t r a c j i A p o s to ls k ie j , Organ Urzędowy K u r i i , 1 (1 9 4 5 ), n r 1 , s . 11.Nowicki E . , W sp raw ie K ru c ja ty E u c h a ry s ty c z n e j, D e k re t , Z arząd zen ia Admi­

n i s t r a c j i A p o s to ls k ie j , Organ Urzędowy K u r i i 1 1 (1 9 4 6 ), n r 3 , s . 1 .Nowicki E . , P rzygo tow an ie d z ie c i do I Komunii ów ., Z arząd zen ia Admini­

s t r a c j i A p o s to ls k ie j , Organ Urzędowy K u r i i , V I(1 9 5 0 ), n r 7 -8 , s . 181-

-2 0 6 .Nowicki E . , T sp raw ie wakacyjnego n au c za n ia r e l i g i i p rzez kleryków Wyt-

szcego Sem inarium Duchownego, Z a rzą d ze n ia K u r i i G orzow skiej, Organ

Urzędowy K u r i i , V II(1 9 5 1 ), n r 4 - 5 , 112n.

Nowy katech izm d ie c e z ja ln y , Poznań 1946.program n au k i r e l i g i i w szk o łach pow szechnych, za tw ierdzony p rzez MWE

1 0 ? ! d n ia 16 w rz eśn ia 1946, Z arzą d ze n ia A d m in is tra c j i A p o s to ls k ie j ,

Organ Urzędowy K u r i i , 1 1 1 (1 9 4 7 ), n r 5 , 310-328 .Schematyzm A d m in is tra c j i A p o s to ls k ie j , K am ień sk ie j, L ubusk ie j i P r a ła tu -

ly P i l s k i e j , Gorzów Wlkp. 1949.S sa łag an M ., W akacyjne n auczan ie r e l i g i i , r e f e r a t wygłoszony na V kon­

f e r e n c j i k s ię ż y dziekanów w G orzowie W lkp ., Z arząd zen ia A d m in is tra c j i

A p o s to ls k ie j , Organ Urzędowy K u r i i , V I(1 9 5 0 ), n r 5 -6 , s . 117-126.

2 . LITERATURA POMOCNICZA

Bednorz Z . , Motywy w iodące w ie lk ie g o te m a tu , w: K o śc ió ł c a Z iem iach Z su­cho d n ie h , Ć w ierćw iecze P o ls k ie j o r g a n iz a c j i k o ś c ie ln e j , p ra c a z b io ro ­

wa pod r e d , J . K ru e in y , Wrocław 1971» a ,. 151-172.C horzępa M ., Rozwój o r g a n iz a c j i k o ś c ie ln e j na Ziem i L u b u sk ie j i Pomorzu

Zachodnim w la ta c h 1945-1965, w: N asza P rz e s z ło ś ć , t . 2 2 (1 9 6 5 ), 111-

-1 4 9 .D ajczak J . , K a te c h e ty k a , m etody, p rze d m io ty , d z i e je k a te c h e z y i osobowość

k a te c h e ty c z n a . Warszawa 1956.L ajczak J . , T ypo log ia k a tech e tó w , w: Rozw ażania d u s z p a s te r s k o -k a te c h e -

ty c z n e , p rac a zbiorow a pod r e d . A. H a r t l iń s k ie g o , Poznań 1967, a . 1 -

-9 8 .H arm aciriski R . , K ursy przygo tow ujące k a tech etó w w d ie c e z j i g o rzo w sk ie j

w la ta c h 1949-1972, p raca d o k to rsk a p is a n a pod k i e r . k s . p r o f , d r hab.

J a n a C hary ta ós k ie g o na W ydziale Teologicznym ATK, Warszawa 1984, ma­

sz y n o p is .K łapkowski T . , 'Nowa w ięź sp o łe o z n a , ws Ziem ie Z achodnie w p o ls k ie j l i t e ­

r a tu r z e p sy c h o lo g ic z n e j , p ra c a zb io row a pod r e d . A. K w ileck ieg o ,

Poznań 1970, s . 105-134.Kominek B . , W s łu ż b ie Ziem Z achodn ich , z t e ld p o śm ie r tn e j w ybra ł i p rzy ­

go tow ał do d ruku J . K ru c in a , Wrocław 1977.Kumor B . , P ie rw sze w iek i K o śc io ła w P o lsc e (od I do połowy K II w ie k u ) ,

ws H is to r ia X o śc io ła w P o ls c e , p ra c a zb iorow a pod r e d . B . Kumora

i Z . O b erty ń śk le g o , t . I , c z . 1 , Poznań - Warszawa 1974, a . 1 1 -1 0 1 .K w ileok i A ., P rob lem atyka i zn aczen ie badań so c jo lo g ic z n y c h na Z iem iach

Z achodnich , ws Z iem ie Zachodnie w p o ls k ie j l i t e r a t u r z e s o c jo lo g ic z n e j , p raca zbiorow a pod r e d . A. K w ilec k ie g o , Poznań 1970, a . 5 -104 .

L ubusz, Leb u s , m ie jscow ość, E n cy k lo p ed ia Pow szechna, t . 2 , Warszawa 1974,

s . 765.B ajka J . , Wpływ K o śc io ła na i n t e g r a c j ę k u l tu r a ln ą na Z iem iach Z achodnich ,

p rac a zbiorow a pod r e d . J . K ru e in y , Wrocław 1971, s . 135-150 .Mlsfc№< Z . , Pastw a P r . , O sadnictw o na Z iem i L u b u sk ie j, ws P ie rw sze l a t a

Ziemi L u b u sk ie j, M a te r ia ły s e s j i naukowej pośw ięconej Z K -leelu . wyzwo­

le n ia Ziem i L u b u sk ie j, p ra c a zb iorow a pod red* J . W ąsiok iego , Pozna/

1967, a . 3 -6 7 .

F lu ta W., b p . , K o śc ió ł na Pomorzu Zachodnim, w: K o śc ió ł na Z iem iach

Z achodn ich , p ra c a zbiorow a pod r e d . J . K ruciny , Wrocław 1977, s . 25-

• ~32·S trz e sz e w sk i C z . , N a jb a rd z ie j p o trzeb n e c z y n n ik i e ty o zn o -sp o łeczn e na

Z iem iach Z achodn ich , w: K o śc ió ł na Z iem iach Z achodnich, p rac a zb io ro ­

wa pod r e d . J . K ru c in y , Wrocław 1977, a . 8 9 -9 9 .S u lo w a k i .J , , Odnowa k a te c h e ty c z n a a p ra k ty k a n a u c z a n ia , C o lle c ta n e a

T h e o lo g ic a , XL(1970) f . 4 , e . 5 -2 1 .U rban W ., D u sz p a s te rsk i wkład k s ię ż y re p a tr ia n tó w w A rc h id ie c e z ji wrocław­

s k i e j w la t a c h 1945-1970, Wrocław 1970.W eiss A ., O rg a n iz a c ja d ie c e z j i lu b u s k ie j w śred n io w ie cz u , S tu d ia k o ś c ie l -

n o - h is to ry e z n e , t . I , L u b lin 1977.W yszyński S . , K a rd y n a ł, Z rozw ażań nad k u l tu r ą o jc sg rs tą , Poznań 1979.

Abbé M ieczysław W ykrota

"LA CATÊCtfESE DES VACANCES FAXTE PAH LES SÎMIHAEISTES DE L 'ADMINISTRATION APOSTOLIQUE DE GOHZÔW DANS

LES ANNEES 1950-1956"

H é s u ш fe

La d i s s e r t a t i o n e s t un p rem ier e s s a i a y a n t pou r b u t de m o n tre r l e s

f a i t s de c a té c h è se des v acances dans l 'A d m in is t r a t io n A p o sto liq u e de( 2

Gorzów. Le t e r r i t o i r e de c e t t e A d m in is tra tio n é t a i t de 44.836 km . S u r

c e t immense t e r r i t o i r e i l n 'y a v a i t pas de ré s e a u p a r o i s s i a l r é g u l i e r .

En e f f e t , en p r in c ip e l a p a ro is s e e m b ra s sa it l e t e r r i t o i r e de to u t unA A

a rro n d isse m en t· Le manque de p r e t r e s dans l a ta ch e p a s to r a le a v a i t une

in f lu e n c e n é g a tiv e s u r l a c a té c h is a t io n . Un g ran d nombre d 'e n f a n t s e t de je u n es n 'é t a i e n t même pas to u ch és p a r l 'e n s e ig n e m e n t . P our ré so u d re ce

probl'eme d i f f i c i l l e , l 'a b b é Edmund N ow icki, A d m in is tra te u r A p o s to liq u e ,

a promulgué une I n s t r u c t i o n s u r l a p r é p a ra t io n des e n fa n ts aux sa c rem e n ts .

I l a recommandé de d iv i s e r l e s e n fa n ts en r e t a r d dans l a p r é p a ra t io n a l a p rem ière communion e n t t r o i s g ro u p e s . Le p re m ie r g roupe d 'a p r è s - g u e r r e

d e v a i t com pter l e s je u n e s -de p lu s de 14 ans} l e deuxièm e l e s e n fa n ts de 1 2 a 14 ans e t l e tro is iè m e l e s e n fa n ts de m oins de 12 a n s . Le manque

perm anent de p r e t r e s a empêché l a p le in e r é a l i s a t i o n de c e s p r o j e t s .C 'e s t pourquoi l a ca té c h è se des v acan ces d e v a i t p e rm e ttre a chaque e n fa n t

de f ré q u e n te r l a c a té c h è s e .

La c a té c h is a t io n des v acances a é té e f f e c tu é e de 1950 'a 1955· L es s é ­m in a r is te s du grand sé m in a ire de Gorzów e t en p a r t i e ceux du g rand sém i­

n a i r e de V arsov ie o n t f a i t l a c a té c h i s a t io n d u ra n t l e s g ran d e s vaoances

pendant 4 a 6 sem ain es. D urant c e t t e p é r io d e on a e f f e c tu é dans de bon­nes c o n d itio n s de 20 a 30 le ç o n s de c a té c h ism e . La c a té c h is a t io n é t a i t l e p lu s so u v en t f a i t e dans l e s é g l i s e s f i l i a l e s , e t a u s s i dans les près p rès

des vaches ou è m id i meme- c a r l e s e n f a n ts a i d a i e n t l e u r s p a re n to a f a i r e l a m oisson.

l e e r a is o n s de c e t t e c a té c h è s e d e s v a c a n c e s , l e d é ro u le m e n t e t l e s

f r u i t s de c e t t e e n t r e p r is e s o n t é la b o ré s d a n s l a d i s s e r t a t i o n 'a p a r t i r

d 'e n q u e te s f a i t e s a u p rè s de p x s t r e s q u i , s é m in a r is te s de G orzów ou de

V a r s o v ie , a v a ie n t r e ç u l a m is s io n c a n o n iq u e p o u r c a té c h is e r l e s e n fa n ts

d u r a n t l e s g ra n d e s v a c a n c e s .