microsoft word - serbest meslek kazanÇ defterİ

T.C.MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP(MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ

PROJESİ)

MUHASEBE FİNANSMAN

SERBEST MESLEK KAZANÇ DEFTERİ

ANKARA 2008

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ileonaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarakyaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarındaamaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretimmateryalleridir (Ders Notlarıdır).

Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeyerehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek vegeliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarındauygulanmaya başlanmıştır.

Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliğikazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılmasıönerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlikkazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşabilirler.

Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.

Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığındasatılamaz.

i

AÇIKLAMALAR ....................................................................................................................iiGİRİŞ .......................................................................................................................................1ÖĞRENME FAALİYETİ–1 ....................................................................................................31. SERBEST MESLEK KAZANÇ DEFTERİ.........................................................................3

1.1. Gider Kayıtları ..............................................................................................................61.2. KDV Hesaplamaları ......................................................................................................81.3. Gider Kayıtları Uygulaması .......................................................................................... 81.4. Gelir Kayıtları Uygulaması ......................................................................................... 10

1.4.1. Gelir Üzerinden Kesilen Stopaj Hesaplamaları ................................................... 121.4.2. KDV Uygulaması ................................................................................................ 12

1.5. Gelir Kayıtları Uygulaması ......................................................................................... 121.6. Yanlış Kayıtların Düzeltilmesi.................................................................................... 14UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 16ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 17

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 ...................................................................................................192. SERBEST MESLEK KAZANcının hesaplanması ............................................................ 19

2.1. Serbest Meslek Kazanç Makbuzunun Düzenlenmesi ................................................. 192.2. Serbest Meslek Kazançlarında Geçici Vergi............................................................... 232.3. Serbest Meslek Defterinde Amortisman Kayıtları ...................................................... 242.4. Serbest Meslek Kazancının Beyanı.............................................................................24

2.4.1. Bildirimin Zamanı ............................................................................................... 252.4.2. Serbest Meslek Kazancı Belirlenirken İndirilecek Giderler ................................ 252.4.3. Yıllık Beyannameye Hangi Belgeler Eklenecektir? ............................................272.4.4. Yıllık Beyanname Üzerinden Hesaplanacak Vergi Oranları ............................... 282.4.5. Zararın Mahsup (İndirilmesi) Edilmesi ............................................................... 292.4.6. Uygulama.............................................................................................................292.4.7. Serbest Meslek Kazancı Vergisinin Ödenmesi.................................................... 30

2.5. Vergiye Tabi Olmayan Serbest Meslek Kazançları ( Muafiyetler Ve İstisnalar) .......30UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 32ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 33

MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 35CEVAP ANAHTARLARI .....................................................................................................38ÖNERİLEN KAYNAKLAR..................................................................................................42KAYNAKÇA......................................................................................................................... 43

İÇİNDEKİLER

ii

AÇIKLAMALARKOD 344MV0019

ALAN Muhasebe ve Finansman

DAL/MESLEK Alan Ortak

MODÜLÜN ADI Serbest Meslek Kazanç Defteri

MODÜLÜN TANIMI Serbest meslek erbabının tutmak zorunda olduğu “SerbestMeslek Kazanç Defteri”nin tutulmasıyla ilgili bilgi vebecerilerin kazandırıldığı öğrenme materyalidir.

SÜRE 40/24

ÖN KOŞUL Ön koşulu yoktur.

YETERLİK “Serbest Meslek Kazanç Defteri” tutmak

MODÜLÜN AMACI

Genel AmaçVUK’a göre “Serbest Meslek Kazanç Defteri”nitutabileceksiniz.Amaçlar1. Serbest meslek kazanç defterine gelir ve giderleri kayıt

edebileceksiniz.2. Serbest meslek kazanç özetini çıkarabileceksiniz.

EĞİTİM ÖĞRETİMORTAMLARI VEDONANIMLARI

Bilgisayar, yazıcı, kâğıt, form belgeler, işletme defteri, CD,bilgisayar masası, hesap makinesi

ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME

Modülün içinde yer alan her öğrenme faaliyetinden sonra,verilen ölçme araçları ile kazandığınız bilgi ve becerileriölçerek kendinizi değerlendirebileceksiniz.

Ayrıca modül sonunda öğretmeninizin size vereceğiuygulamalarla kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerekdeğerlendirebileceksiniz.

AÇIKLAMALAR

1

GİRİŞ

Sevgili Öğrenci,

Gelir Vergisi Kanunu’na göre kazançlar üç grupta toplanır. Bunlar; ticari kazançlar,zirai kazançlar ve serbest meslek kazançlarıdır. Bu kazançlar, kazancı elde eden kişilerdüşünülerek gruplandırılmıştır. İçerik olarak amaçları benzemektedir.

Serbest meslek kazancı, adından da anlaşılacağı üzere serbest meslek faaliyetlerindenelde edilen kazançtır. Serbest meslek faaliyeti, sermayeden çok, şahsi çalışmaya, ilmî veyamesleki bilgiye dayanan, ticari nitelikte olmayan ve bir işverene bağlı olmadan yapılanfaaliyetlerdir.

Serbest meslek kazancını diğer kazançlardan ayıran fark, sermayeden çok kişisel çaba,mesleki bilgi ve beceri gerektirmesidir. Örneğin doktorların, eczacıların, hukuk bürolarınınkazançları, ticari kazanç olarak kabul edilmemektedir.

Bu modülde serbest meslek erbabının tutmak zorunda olduğu “Serbest Meslek KazançDefteri”ni öğreneceksiniz. Bu defterin gider ve gelir sayfalarına neler kaydedilir? KDVhesaplamaları nasıl yapılır? “Serbest Meslek Makbuzu”nun nasıl düzenlendiği, “SerbestMeslek Kazanç Bildirimi”nin nasıl verileceği konusu işlenecektir. Başarılar dileriz.

GİRİŞ

3

ÖĞRENME FAALİYETİ–1

Bu öğrenme faaliyeti ile serbest meslek kazanç defterinin gelir ve giderlerini kayıtedebileceksiniz.

Bu öğrenme faaliyeti öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır;

İnternet aracılığı ile serbest meslek kazanç defteri hakkında bilgi toplayınız. Tanıdığınız bir avukatı ziyaret ederek işlemlerini hangi deftere kaydettiklerini

sorunuz. İnternetten elde ettiğiniz bilgileri sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.

1. SERBEST MESLEK KAZANÇ DEFTERİ

Serbest meslek denince ilk akla gelen zihinsel ve bedensel gücünü sermayesi iledestekleyerek kendi başına mesleki faaliyetlerini yerine getiren kimseler aklımıza gelir.Avukatlar, doktorlar, müşavirler, terziler, muhasebeciler serbest meslek erbabı kabul edilir.

Serbest meslek erbabı kimdir? Sorusuna GVK daha ayrıntılı cevap vermektedir. GelirVergisi Kanunu’nun 66’ncı maddesinin birinci fıkrasına göre; serbest meslek faaliyetinidüzenli meslek halinde ifa edenler, bu mesleklerinin yanında mesleklerinden başka bir işveya görev ile devamlı olarak uğraşsalar dahi serbest meslek erbabı sayılırlar. Bunlar;

Gümrük komisyoncuları, bilumum borsa ajan ve acentaları, noterler, noterlikgörevini ifa ile mükellef olanlar,

Serbest meslek kazancından hisse alanlar Serbest meslek faaliyetinde bulunan şahıs şirketlerinin gerçek kişi ortakları Avukatlar, müşavirler, diş protezcileri, kurumlar ve tüccarlarla serbest meslek

erbabının ticari ve mesleki işlerini takip edenler ve konser veren müziksanatçıları

Vergi Usul Kanunu nun 155 nci maddesinde belirtilen şartlardan en az ikisinitaşıyan ebe, sünnetçi, sağlık memuru, arzuhalci, rehber gibi mesleki faaliyettebulunanlar ( şartlardan en az ikisini taşımayanlar ile köylerde veya son nüfussayımına göre belediye içi nüfusu 5.000 i aşmayan yerlerde faaliyettebulunanların bu faaliyetlerine ilişkin kazançları gelir vergisinden muaftır.)

ÖĞRENME FAALİYETİ–1

AMAÇ

ARAŞTIRMA

4

Tahkim işleri dolayısıyla ücret alan hakemler 119 Seri Numaralı Gelir Vergisi Kanunu Genel Tebliği ile özel okul ve hastane

kurumlarının dışında kalan özel bilgi ve ihtisası gerektiren faaliyetleri yapanlar Arazi, şehir, kasaba v.b. yerlerin harita ve plan çizim işini yüklenenler

Serbest meslek erbabı sayılırlar.

Serbest meslek sahibi kişilerin bu faaliyetlerinden elde edecekleri kazançlar başkacabir şart aranmaksızın serbest meslek kazancı olarak kabul edilir. Serbest meslek faaliyetlerinişirket kurarak yerine getirenler kurum kabul edildiğinden ticari kazanç elde ederler. VUK’nagöre serbest meslek kazancı elde eden kişiler serbest meslek kazanç defteri tutmakzorundadırlar.

Resim 1.1: Doktorlar, eczacılar, avukatlar, diş doktorları ve mali müşavirler “Serbest MeslekKazanç Defteri” tutmak zorundadırlar.

Deftere bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti karşılığı olarak tahsil edilenpara ve para ile temsil edilebilen menfaatlerden, bu faaliyet dolayısıyla yapılan giderleryazılır. Dönem sonunda giderler düşüldükten sonra kalan olumlu fark serbest meslekkazancıdır.

Serbest meslek kazancı, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre tutulan serbest meslekkazanç defteri üzerinden tespit edilir. Kollektif, adi komandit ve adi şirketler de serbestmeslek kazançlarını serbest meslek kazanç defterine göre tespit ederler.

Ancak, bu şirketlerin bilânço esasına göre tuttukları defterler ile noterler ve noterlikgörevini ifa ile mükellef olanların ve borsa acentelerinin tuttukları resmi defterlerin deserbest meslek kazanç defteri yerine geçeceği Vergi Usul Kanunu’nun 210 ve 212’ ncimaddelerinde hükme bağlanmıştır.

Serbest meslek kazanç defterinde kayıtlar, tek taraflı (basit) kayıt yöntemine göreyapılır. Defter için uygulanacak temin ve kullanım esasları ticari defter ve belgelermodülünde anlatıldığı gibidir.

5Şekil 1.1: İşletme defterinden bir sayfa

6

1.1. Gider Kayıtları

Hangi tür harcamaların serbest meslek kazanç defterine gider yazılacağı (GVK-Md.68) de belirtilmiştir. Serbest Meslek Kazanç defterinin gider sayfasına her türlü giderkayıtları, peşin ya da veresiye yapılmasına bakılmaksızın günlük yapılır.

Gider Kavramı

Serbest meslek faaliyeti ile doğrudan ilgili ve faaliyetin yürütülmesi ve kazancındoğması için zorunlu olan harcamalar gider kabul edilir.

Bu kapsamda kira, aydınlatma, ısıtma, telefon, kırtasiye, işle ilgili şehir içi ulaşım,posta, işle ilgili bina, demirbaş, taşıt alımı dolayısıyla alınan borçlara ödenen faizler, bina yada demirbaş onarım giderleri, yapılan işin hacmi ile orantılı temsil ve ağırlama giderleri,serbest meslek kazancı belirlenirken gider olarak dikkate alınabilir.

İkametgâhlarının bir kısmını iş yeri olarak kullananlar, ikametgâh için ödediklerikiranın tamamı ile ısıtma ve aydınlatma gibi diğer giderlerin yarısını indirebilirler. İş yerikendi mülkü olanlar kira yerine amortismanı, ikametgâhı kendi mülkü olup bunun birkısmını iş yeri olarak kullananlar ise amortismanın yarısını gider yazabilirler.

Serbest Meslek Kazanç Defterinin Gider Sayfası

Tacirin yaptığı harcamalar defterin gider sayfasına işlenir. Serbest meslek kazançdefterinin sol tarafı “gider” sayfasıdır. Sayfalar numaralıdır. Defter işe başlandığında noteretasdik ettirilir. Karşılıklı sayfaların numaraları aynıdır. Defterin sağ tarafı “gelir” sayfasıdır.1 numaralı “gider” sayfasının kaşısındaki sayfa da 1 numaralı “gelir” sayfasıdır. Gidersayfasında aşağıdaki bilgiler yer alır(Şekil 1.1).

Gider Sayfasında;

Sayfa numarası (gelir sayfası numarası ile aynıdır.) ve nakli yekûn bölümü Kayıt sıra numarasının yazıldığı sütun Kayıt tarihi ve belgenin numarasının yazıldığı bölüm (Serbest meslek

kazanç defterinde kayıtlar günü gününe yazılır.) Giderlerin çeşitleri sütunu (Giderin tutarı YTL olarak yazalır.) İndirilecek KDV tutarı bölümü Toplam satırı

Yer alır.

7

[1] 1 GİDER

SERBESTMESLEKALINAN FATURAVEYA VESİKANIN

[4]İndirilecek

KDV [7]

Sır

aN

o[2

]

KAYITTARİHİ

[3] TARİHİ NU.SI

Giderlerin Çeşidi[5]

GiderinTutarı(YTL)

[6] YTL

Nakli Yekün

[8] TOPLAM

Şekil 1.2: “ Serbest Meslek Kazanç Defteri” gider sayfası

8

1.2. KDV Hesaplamaları

Serbest meslek ile uğraşanlar da hemen her türlü harcamalarında KDV öderler; malınteslimi veya fatura veya benzeri bir belgenin düzenlenmesi Katma Değer Vergisinin ortayaçıkmasına sebep olur. Hangisi önce yapılmışsa vergiyi doğuran olaya o esas alınır.

Serbest meslek faaliyetleri sonucunda KDV oranları şöyledir:

Sağlık hizmeti satan serbest meslek erbaplarında KDV % 8 Serbest meslek erbaplarının sattıkları hizmetlerde KDV % 18

Serbest Meslek erbabı kendilerine yapılan teslim ve hizmetler için KDV öderler ki buKDV’ye “İndirilecek KDV” denir. Hesaplada kullanacağınız formüller aşağıdaki gibidir:

Örnek: 80 YTL’lik hizmetin KDV oranı %18 ise (KDV Hariç) KDV tutarı nedir?Soruyu yukarıdaki formülleri kullanarak çözelim;

1.3. Gider Kayıtları Uygulaması

Serbest meslek kazançlarının tespitinde hasılattanindirilecek giderler Gelir Vergisi Kanunu’nun 68’ incimaddesinde bentler halinde açıklanmıştır.Yapılan yenidüzenlemeler çerçevesinde serbest meslek faaliyetininifası sırasında yapılan ve belgelendirilmek suretiylegider kabul edilen ödemeler aşağıdaki gibidir.

Resim 1.2. Telefon ücreti yatırılıyor

Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen genel giderler Hizmetli ve işçilerin ücret ve diğer giderleri Mesleki faaliyetle ilgili seyahat ve ikamet giderleri

KDV hariç ise; KDV = Mal veya Hizmet Bedeli x KDV OranıKDV Dâhilse; KDV’li Tutar = Mal veya Hizmet Bedeli x (1+KDV Oranı)KDV Dâhilse; Net Satış Tutarı = KDV’li Hizmet Bedeli / (1+KDV Oranı)

KDV hariç ise; KDV = 80 x 0,18 = 14,4 YTLKDV Dâhilse; KDV’li Tutar = 80 x (1+0,18) = 94,4 YTL

KDV Tutarı = 94,4 - 80 = 14,4 YTL olacaktır.KDV Dâhilse; Net Satış Tutarı = 94,4 / (1+0,18) = 80 YTLKDV’nin dahil olması durumunda her iki yoldan biri tercih edilebilir.

9

Mesleki faaliyette kullanılan tesisat, demirbaş eşya ve envantere dâhil taşıtlariçin Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlar

Kiralanan veya envantere dâhil olan ve işte kullanılan taşıtların giderleri Alınan mesleki yayınlar için ödenen bedeller Mesleki faaliyetin ifası için ödenen mal ve hizmet alım bedelleri Serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla emekli sandıklarına ödenen giriş ve

emeklilik aidatları ile mesleki teşekküllere ödenen aidatlar Mesleki faaliyetle ilgili ödenen meslek, ilan ve reklâm vergileri ile iş yerleriyle

ilgili ayni vergi, resim ve harçlar Mesleki faaliyetle ilgili olarak kanun, ilam ve mukavelenameye göre ödenen

tazminatlar.

Her türlü para cezaları ve vergi cezalan ile serbest meslek erbabının suçlarından doğantazminatlar gider olarak indirilemez. Bu giderlere kanunen kabul edilmeyen giderler denir.Bunlar deftere yazılmaz.

Serbest Meslek Kazanç defteri günlük tutulur. Defteriin sol tarafı gider sayfasıdır. Busayfa yedi sütundan oluşur. Bunlar Şekil 1.1’de gösterildiği gibi; sıra numarası, kayıt tarihi,alınan fatura veya vesikanın tarihi, numarası, gider çeşidi, giderin tutarı, inririlecek KDV’dir.

Örnek: Avukat Ahmet ASLANPINAR 15.08.2006 tarihinde işe başlamıştır.Belgelerin tarihi ve kayıt tarihi aynı gün olmak zorundadır.Faaliyete ilişkin bilgileri şöyledir.

1) 31.08.2006 tarihinde Eylül ayı iş yeri kirası 500 YTL ödenmiştir.2) 01.09.2006’da Demirel Kırtasiyeden 1236 numaralı fatura ile 120 YTL’lik kırtasiye

malzemesi alınmıştır. (%18 KDV hariç )3) 18.09.2006 tarihinde, 6897 numaralı fatura ile TELEKOM’a KDV dâhil 17.700

YTL telefon parası ödenmiştir.4) 20.09.2006 tarihinde büroda kullanılmak üzere PAK TEMİZLİK’ten 126 numaralı

fatura ile 95 YTL’lik temizlik malzemesi satın alınmıştır. (%18 KDV hariç)5) 25.09.2006’da büroda kullanılmak üzere çay-kahve seti KEYFİM ZÜCCACİYE’den

206 numaralı fatura ile 200 YTL’ye satın alınmıştır.(%18 KDV hariç)6) 26.09.2006’de Hukuk dergisine yıllık abonelik ücreti olan 150 YTL 159 numaralı

fatura ile ödenmiştir. (% 18 KDV hariç)7) 30.09.2006’da 400 YTL brüt ücret bordrosu yapılmış ve hesaplanan net ücret

personele ödenmiştir. SSK işveren primi 78 YTL’dir, iş yeri tehlike sınıfı 1’dir.

Hesaplama işlemleri:

1. Yapılan % 20 kesinti ayrı izlenir.2. 120 X 0,18=21,6 YTL KDV’si ilgili sütuna yazılır.3. KDV Hariç Fiyat(Mal Bedeli) =177/(1+0.18)=15,0 YTL mal bedelidir.4. KDV = 95 X 0,18=17,1 YTL’dir. “İndirilecek KDV” sütununa 17,1 YTL yazılır.5. KDV = 200 X 0,18=36 YTL’dir. “İndirilecek KDV” sütununa 36 YTL yazılır.

10

6. KDV = 150 X 0,18=27 YTL’dir. “İndirilecek KDV” sütununa 27 YTL yazılır.7. “Giderlerin Çeşitleri” sütununa personelin brüt ücreti 400 YTL yazılır. SSK işveren

payı bir sonraki satıra 78 YTL olarak yazılır.

Avukat ahmet aslanpınar’ın serbest meslek kazanç defterinin gider sayfası

1. GİDER

ALINAN FATURAVEYA VESİKANIN

İndirilecekKDV

Sır

aN

o

KAYITTARİHİ TARİHİ NU.SI Giderlerin Çeşidi

GiderinTutarı(YTL) YTL

Nakli Yekün

1 31.08.2006 31.08.2006 ----- İşyeri Kirası 500,00 -----

2 01.09.2006 01.09.2006 1236 Demirel Kırtasiye 120,00 21,60

3 18.09.2006 18.09.2006 6897 TELEKOM 15,00 2,70

4 20.09.2006 20.09.2006 126 PAK TEMİZLİK 95,00 17,10

5 25.09.2006 25.09.2006 206KEYFİMZÜCCAC.

200,00 36,00

6 26.09.2006 26.09.2006 159 MESLEKİ DERGİ 150,00 27,00

7 30.09.2006 30.09.2006 Personel Ücreti 400,00

8 30.09.2006 30.09.2006 SSK İşveren Payı 78,00

TOPLAM 1558,00 104,40


1.4. Gelir Kayıtları Uygulaması

Gelir Kavramı

Serbest meslek sahibinin yaptığı iş ve sunduğu hizmet karşılığında elde ettiğikazançlar gelir olarak ifade edilebilir.

“Serbest Meslek Kazanç Defteri”nin sağ tarafı gelir sayfasını oluşturur. Gelirler busayfaya günlük yazılır.

11

Gelir Sayfasında; Sayfa numarası (gider sayfası ile aynı numarayı taşır) Kayıt sıra numarası Kayıt tarihi ve belge numarası bölümü (Serbest meslek kazanç defterinde

kayıtlar günü gününe işlenir.) Ücretin kimden alındığının yazıldığı bölüm Gelirin tutarının yazıldığı bölüm Hesaplanan KDV tutarı bölümü Toplam satırı

Yer alır.

KAZANÇ DEFTERİ [1] 1 GELİRVERİLEN FATURAVEYA VESİKANIN

[4]Hesaplanacak

KDV [7]

Sır

aN

o[2

]

KAYITTARİHİ

[3] TARİHİ NU.SI

Ücretin KimdenAlındığı

[5]

GelirinTutarı(YTL)

[6] YTL

Nakli Yekün

[8] TOPLAM

Şekil 1.4: “ Serbest Meslek Kazanç Defteri” gelir sayfası

12

1.4.1. Gelir Üzerinden Kesilen Stopaj Hesaplamaları

Serbest meslek faaliyetiyle uğraşanlara (Noterlere serbest meslek faaliyetlerindendolayı yapılan ödemeler hariç) yapılan ödemeler esnasında ödemeyi yapanlar tarafından gelirvergisi tevkifatı yapılması gerekir.

Gelir vergisi tevkifatı oranları aşağıdaki gibidir;

Müellif, mütercim, heykeltıraş, hattat, ressam, bestekâr, bilgisayar programcısı vemucitlerin ve bunların kanuni mirasçılarının şiir, hikaye, roman, makale, bilimselaraştırma ve incelemeleri, bilgisayar yazılımı, röportaj, karikatür, fotoğraf, film,video band, radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserlerini gazete, dergi,bilgisayar ve internet ortamı, radyo, televizyon ve videoda yayınlamak veya kitap,CD, disket, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratlarını satmakveya bunlar üzerindeki mevcut haklarını devir ve temlik etmek veya kiralamaksuretiyle elde edilen kazançlar istisnasından yararlananlardan %17,

Dar mükelleflerden telif ve patent satışından dolayı %25, Diğer serbest meslek kazançlarında, 2006/11449 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile

01.01.2007 tarihinden itibaren %20oranında yapılmaktadır.

Yukarıdaki açıklamalara gore ilgili gelir vergisi oranı ve hesaplamaları serbest meslekerbabı tarafından yapılmalıdır. Stopajın serbest meslek erbabı tarafından vergi dairesinemuhtasar beyanname ile ödenmesi gerekir.

Bir yıl boyunca kesilen gelir vergisi, yıllık GV beyannamesinde hesaplanan vergidenmahsup edilir. Mahsubu yapılan tevkifat (kesinti) tutarı, beyannamede hesaplanan vergidenfazla olduğunda fazlalık vergi dairesince mükellefe yazı ile bildirilir. Mükellefin tebliğtarihinden itibaren bir yıl içinde müracaatı üzerine kendisine fazla tutar iade edilir.

1.4.2. KDV Uygulaması

KDV daha once belirtmiş olduğumuz oranlar üzerinden hesaplanır. Dahil ya da hariçolması müşteri ve serbest meslek erbabı arasındaki anlaşmaya bağlıdır. Gelir vergisininkesilmesi KDV ile ilgili değildir. KDV hizmet bedeli ne kadarsa o tutar üzerindenhesaplanır.

1.5. Gelir Kayıtları Uygulaması

Örnek: Avukat Ahmet ASLANPINAR 15.08.2006 tarihinde işe başlamıştır. Faaliyeteilişkin bilgiler şöyledir.

1. 02.09.2006 tarihinde 00001 numaralı serbest meslek makbuzu düzenlenerek,müvekkili Bayan Ayşe NARLI’dan 250 YTL tahsil edilmiştir. ( %18 KDV hariç )

13

2. 11.09.2006 tarihinde 00002 numaralı serbest meslek makbuzu karşılığındamüvekkil Bay Ahmet KAZANIR’dan 325 YTL tahsil edilmiştir ( %18 KDV hariç )

3. 13.09.2006 tarihinde 00003 numaralı serbest meslek makbuzu karşılığındamüvekkil Bayan Rukiye BAYRAM’dan 1.250 YTL tahsil edilmiştir ( %18 KDV dâhil )

4. 15.09.2006 tarihinde 00004 numaralı serbest meslek makbuzu karşılığında,müvekkili Bay Aslan HAKYEMEZ’ den ( %18 KDV dâhil ) 580 YTL tahsil edilmiştir.

İşlemlerin Hesaplanması:

1. Kayıt tarihi ve verilen fatura veya vesikanın tarihi 02.09.2006 olarak ilgili sütunlarayazılır. Sebest meslek makbuz numarası 00001 yazılır. “Ücretin Kimden Alındığı” sütununaAyşe Narlı yazılır, “Gelirin Tutarı “ sütununa 250YTL yazılır. KDV hariç hesaplaması ( 250X0,18=45 YTL) olarak yapılır ve “ Hesaplanan KDV” sütununa 45 YTL yazılır.

2. Kayıt tarihi ve verilen fatura veya vesikanın tarihi 11.09.2006 olarak ilgili sütunlarayazılır.

Sebest meslek makbuz numarası 00002 yazılır. “Ücretin kimden alındığı” sütununaAhmet Kazanır yazılır, “Gelirin Tutarı “ sütununa 325YTL yazılır. KDV hariç hesaplaması

( 325 X 0,18=58,5 YTL ) olarak yapılır ve “ Hesaplanan KDV” sütununa 58,5YTLyazılır.

3. Kayıt tarihi ve verilen fatura veya vesikanın tarihi 13.09.2006 olarak ilgili sütunlarayazılır.

Sebest meslek makbuz numarası 00003 yazılır. “Ücretin kimden alındığı” sütununaRukiye Bayram yazılır, “Gelirin Tutarı “ sütununa YTL yazılır.

KDV dâhil hesaplaması( 1.250/1,18=1.059 YTL ) olarak yapılır ve“ Hesaplanan KDV” sütununa (1.250–1.059=191YTL ) yazılır.

4. Kayıt tarihi ve verilen fatura veya vesikanın tarihi 15.09.2006 olarak ilgili sütunlarayazılır. Serbest meslek makbuz numarası 00004 yazılır. “Ücretin kimden alındığı” sütununaAslan Hakyemez yazılır, “Gelirin Tutarı “ KDV dâhil hesaplaması ( 580/(1+0,18)=492 YTL“Gelirin Tutarı” sütununa 580–492= 89 YTL “ hesaplanan KDV sütununa yazılır.

14

KAZANÇ DEFTERİ [1] 1 GELİRVERİLEN FATURA

VEYA VESİKANIN [4]Hesaplanacak

KDV [7]

Sır

aN

o[2

]

KAYITTARİHİ

[3]TARİHİ NU.SI

Ücretin KimdenAlındığı

[5]

GelirinTutarı(YTL)

[6] YTL

Nakli Yekün

1 02.09.2006 02.09.2006 00001 Ayşe Narlı 250,00 45,00

2 11.09.2006 11.09.2006 00002 Ahmet Kazanır 325,00 58,50

3 13.09.2006 13.09.2006 00003 Rukiye Bayram 1.059,00 191,00

4 15.09.2006 15.09.2006 00004 Aslan Hakyemez 492,00 89,00

[8] TOPLAM 2.126,00 383,50

Şekil 1.4: Gelir sayfasının işlenmiş hali

1.6. Yanlış Kayıtların Düzeltilmesi

“Serbest Meslek Kazanç Defteri”nde, kayıtlarda rakam ve yazılar yanlış yazıldığıtakdirde düzeltmeler ancak yanlış rakam ve yazı okunacak şekilde çizilmek, üst veya yantarafına veyahut ilgili bulunduğu hesabına doğrusu yazılmak suretiyle yapılır.Defterlere geçirilen bir kaydı kazımak, çizmek veya silmek suretiyle okunmaz bir hâlegetirmek yasaktır.

Boş satır bırakılamayacağı ve sayfaların yok edilemeyeceği (VUK. md. 218) debelirtilmiştir.

Defterlerde kayıtlar arasında usulen yazılmaya mahsus olan satırlar, çizilmeksizin boşbırakılamaz ve atlanamaz.

15

Boş kalan satırlar (kayıt bulunmayanlar) mürekkepli kalemle çizilmek suretiyle,sonradan kayıt yapma imkânını ortadan kaldırmak üzere doldurulmuş sayılır.Ciltli defterlerde, sıra numarası izleyen sayfalar ciltten koparılamaz.

Resim 1.3: Hatalı kayıtlar mürekkepli kalemle tek çizgi ile sonradan kayıt yapma imkânıortadan kaldırılmak üzere doldurulmuş sayılır.

16

UYGULAMA FAALİYETİ

Serbest Meslek Kazanç Defteri” gider ve gelir sayfası kayıtları ile ilgiliöğrendiklerinizi pekiştirmek amacı ile aşağıdaki işlem adımlarını uygulayınız.

İşlem BasamaklarıÖneriler

(İşlemin Yapılmasına İlişkin Öneriler) Serbest meslek kazanç defterini

temin ediniz. Bilgisayarda yapacağınız işlemler için buna

gerek yok. Çift taraflı bir işletme defteri sayfasını

öğretmeninizden temin edebilirsiniz. İşletmenin gelir ve gider belgelerini

ayrıt ediniz. Gelir belgelerini ayrı bir dosyaya, gider

belgelerini ayrı bir dosyaya tarih sırasına göretakınız.

Başka belgeler varsa bunları da ayrıdosyalayınız.

Her türlü para ve vergi cezaları gider kabuledilmez. Bunları da ayrı dosyalamanız gerekir.

Gelir tarafını tarih sırasına göredeftere işleyiniz.

Kaydettiğiniz belgelerin üzerine farklı birkalem ile defter kayıt numarasını yazınız.

Belgelerdeki vergi ve KDV oranlarını dikkatlihesaplayınız.

Gider tarafını tarih sırasına göredeftere işleyiniz.

Kaydettiğiniz belgelerin üzerine farklı birkalem ile defter kayıt numarasını yazınız.

Kaydedilmemiş belge olup olmadığını kontrolediniz.

Kayıtlar bittikten sonra sütuntoplamlarını alınız.

Sütun toplamlarının en sağ köşedeki geneltoplama eşit olup olmadığını kontrol ediniz.

Her sayfa bittiğinde o sayfanın toplamını birsonraki sayfaya aktarınız.

Toplamları bir sonraki sayfayakayıt yapmak üzere aktarınız.

Her sayfa bittiğinde toplam alarak bir sonrakisayfaya aktarmanız gerekir.

Hatalı kayıtlarınız varsa bunlarıkurallara uygun düzeltiniz.

Kayıt ve belgelerinizi kontrol ediniz.


17

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

1. “Serbest Meslek Kazanç Defteri”ni kimler tutar?

A) Bakkallar, manavlarB) Kırtasiyeciler, zücaciyecilerC) Avukatlar, doktorlarD) İşportacılar, pazarcılar

2. Kimler serbest meslek sahibidir?

A) Şahsi mesai yapanlarB) İlmi veya mesleki bilgiye dayanan iş yapanlarC) İhtisasa dayanan ticari mahiyette olmayan iş yapanlarD) Hepsi

3. “Serbest Meslek Kazanç Defteri”nin gider kayıtları ne zaman yapılmalıdır?

A) Peşin alışlar aynı gün yapılır, veresiye alışlar 10 gün sonra yapılır.B) Peşin alışlar aynı gün yapılır, veresiye alışlar ödendiği gün yapılır.C) Her türlü gider kayıtları, peşin ya da veresiye olduğuna bakılmaksızın aynı günyapılır.D) Her türlü gider kayıtları aynı gün yapılır ancak amortisman gideri yıl sonundayapılır.

4. Aşağıdakilerden hangisi serbest meslek faaliyetinin ifası sırasında yapılan vebelgelendirilen giderlerdir?

A) Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesinde ödenen genel giderlerB) Mesleği icra edenin ailesinin seyahat giderleriC) Mesleği icra edenin ev kirasıD) Hepsi

5. “Serbest Meslek Kazanç Defteri”nin gelir sayfasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

A) Sayfa numarası

B) Gelir tutarı

C) Toplam sütunu

D) İndirilecek KDV

6. 25.10.2006 tarihinde Mali Müşavir Serhat Hesapçı, yeni açtığı mali müşavirlik bürosu için

200 YTL’lik temizlik malzemesini 126 numaralı fatura ile satın almıştır ( KDV hariç %18 ).

Yukarıdaki kayıt gelir sayfasına kaydedilecektir.

A) Doğru B) Yanlış


18

7. 27.10.2006 tarihinde SMMM Serhat Hesapçı Akyazı İnşaat Şirketinden yaptığı işin

karşılığı olarak 800 YTL ücret tahsil etmiştir. Karşılığında 0012 numaralı serbest meslek

makbuzu kesmiştir ( KDV hariç %18)



8. 29.10.2006 tarihinde Avukat Burak Aslanpınar müvekkili Feriha Akdereden 250 YTL

avukatlık ücretini tahsil etmiş ve karşılığında 00015 numaralı serbest meslek makbuzu

kesmiştir. ( % 18 KDV Hariç )



DEĞERLENDİRME

Ölçme değerlendirme sorularını cevapladıktan sonra modül sonundaki cevap anahtarıile karşılaştırınız. Cevaplarınız doğru ise bir sonraki faaliyete geçiniz. Eksikleriniz varsafaaliyete dönerek tamamlayınız.

19

ÖĞRENME FAALİYETİ-2

Bu öğrenme faaliyeti ile serbest meslek kazanç özetini çıkarabileceksiniz.

Bu öğrenme faaliyeti öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır;

Gelir ve gider kayıtları hakkında bilgi toplayınız. Çevrenizdeki bir serbest muhasebeciyi ziyaret ederek geçmiş yıllardan birinin

hesap özetini rica ederek inceleyiniz.

2. SERBEST MESLEK KAZANCININHESAPLANMASI

2.1. Serbest Meslek Kazanç Makbuzunun Düzenlenmesi

Serbest meslek makbuzuna ilişkin tüm bilgileri ticari belgeler dersinde fatura yerinegeçen belgeler modülünde detaylı bir şekilde gördünüz. Kısaca hatırlarsak; serbest meslekfaaliyeti sonucunda müşteriye tacir tarafından verilen ticari belgeye serbest meslek makbuzuolarak tanımlanmıştır.

05 Ocak 2008 Tarihli Resmi Gazete Sayı: 26747 vergi usul kanunu 379’uncu tebliğiile serbest meslek faaliyeti icra eden hekimlerin (diş hekimleri ile veteriner hekimlerdahil), iş yerlerinde kredili satışları için kredi kartı okuyucuları bulundurmak zorundadırlar.

Pos makinesi ile ilgili detaylı bilgiyi (bundan böyle POS -Point of Sale- olarakanılacaktır) www.alomaliye.com adresinden almanız mümkündür.

Hekimin düzenlediği POS fişlerinin "serbest meslek makbuzu" olarak kabul edilmesikararlaştırılmıştır. Bu konu ticari belgeler dersinin perakende satış belgeleri modülünde dahadetaylı ele alınmıştır.

Brüt ücret üzerinden %20 gelir vergisi stopajı (kesintisi) yapılır.Gelir vergisi stopajıbrüt ücretten düşülür. Brüt ücret üzerinden %18 KDV, doktorlarda % 8 KDV hesaplanır.

ÖĞRENME FAALİYETİ-2

AMAÇ

ARAŞTIRMA

20

Örnek: Diş doktoru Kürşat ESER, müşterisi Banu KARAKEÇİLİ’nin alt ve üst ön dişlerini

1000 YTL’ye yapmıştır. Dolayısıyla müşterisine Serbest Meslek Makbuzu kesmiştir.

Gelir Vergisi Stopajı = Brüt Ücret x % 20 formülüne göre = 1.000 x 0,20 = 200 YTL GV

KDV = 1000 x 0,08 = 80 YTL

Net Ücret = 1000 – ( 200 ) + 80 = 880 YTL Buna göre makbuz düzenlenir.

SERBEST MESLEK MAKBUZU

DOÇ.DR. KÜRŞAT ESERMediha Eldem Sk. Cilt No: 00100

No= 47 / 1 Sıra No: 0007

Kızılay / ANKARA Tarih: 22.09.2008

Yeğenbey V.D. 00123589157

MÜŞTERİ: Banu KARAKEÇELİ…

Aderisi: Uğur Mumcu Mah. İdareciler st. No: 9

Batıkent / ANKARA

Vergi Hesap No: 21544589756

YAPILAN HİZMET: Alt - Üst protez……..

1.000

200

800

80

Brüt Ücret

Gelir V. Kesinti

Net Ücret

KDV % 8

Tahsilat Toplamı

880

Yalnız Dokuzyüz altmış YTL dir.Doç.Dr. Kürşat ESER İmza

Şekil 2.1: Serbest meslek makbuzu

21

Örnek Uygulama:

Serbest diş doktorluğu yapan Doç. Dr. Kürşat Eser’in 01.01.2006 tarihinden31.01.2006 tarihine kadar gerçekleşen işlemleri aşağıdaki gibidir ( İşlemlerde KDV % 18olarak dikkate alınmıştır).

Giderler:

1. 02.01.2006 tarihinde 12547 numaralı fatura ile Hilal Kırtasiyeden ( KDV hariç ) 60YTL’ lik kırtasiye malzemesi satın alınmıştır.

2. 04.01.2006 tarihinde 10568 numaralı fatura ile 27 YTL elektrik parası ödenmiştir. (KDV dâhil )

3. 11.01.2006 tarihinde Diş Tabibleri Birliğine 12547 numaralı makbuzla 20 YTL odaaidatı ödenmiştir.

4. 12.01.2006 tarihinde 2569871 numaralı fatura ile 45 YTL telefon faturasıödenmiştir. ( KDV dâhil )

5. 16.01.2006 tarihinde 207 numaralı makbuzla apartman aidatı olarak 10 YTLödenmiştir.

6. 20.01.2006 tarihinde 103250 numaralı makbuzla mesleki derginin yıllık aboneücreti olan 120 YTL ödenmiştir. ( KDV % 8 hariç )

7. 23.01.2006 tarihinde Pak Temizlikten 2598 numaralı fatura ile 58 YTL’lik temizlikmalzemesi satın alınmıştır. ( KDV hariç )

8. 25.01.2006 tarihinde Diş teknisyeni Ahmet Teknik’ten 000125 numaralı fatura ile250 YTL’ lik diş malzemesi satın alınmıştır. ( KDV % 8 hariç )

9. 26.01.2006 tarihinde muayenehanede kullanılmak üzere 00136 numaralı fatura ile15 YTL’lik çay, şeker ve kahve satın alınmıştır. ( KDV hariç )

10. 31.01.2006 tarihinde muayenehanede çalışan Esma Çalışkan’a brüt üçret 400YTL’ye göre ücret bordrosu yapılmış hesaplanan net ücret çalışana ödenmiştir. İşveren primi25 YTL’dir. İş yeri tehlike sınıfı 1’ dir.

Resim 2.1: Diş doktorları “Serbest Meslek Kazanç Defteri” tutmak zorundadırlar.

22

Gelirler:1. 02.01.2006 tarihinde 102123 numaralı serbest meslek makbuzu düzenlenerek

müşteri Bay Aslan KORKMAZ’ dan 1.200 YTL tahsil edilmiştir ( %20 Gelir vergisi stopajıkesilmiş, brüt ücret üzerinden % 18 KDV hesaplanmıştır).

2. 06.01.2006 tarihinde 102124 numaralı serbest meslek makbuzu düzenlenerekmüşteri Bayan Hale GÜNDÜZ’ den 500 YTL tahsil edilmiştir ( % 18 KDV hariç ).

3. 09.01.2006 tarihinde 102125 numaralı serbest meslek makbuzu karşılığında müşteriBayan Feriha AKDERE’den 250 YTL tahsil edilmiştir ( % 18 KDV hariç ).

4. 11.01.2006 tarihinde 102126 numaralı serbest meslek makbuzu karşılığında müşteriBayan Sibel ÖZIŞIK’ dan 750 YTL tahsil edilmiştir ( % 18 KDV hariç ).

5. 20.01.2006 tarihinde 102127 numaralı serbest meslek makbuzu karşılığında müşteriBay Doğan SELİM’ den 850 YTL tahsil edilmiştir ( % 18 KDV hariç ).

6. 26.01.2006 tarihinde 102128 numaralı serbest meslek mahbuzu karşılığında müşteriBayan Beyhan AKYOL’dan 980 YTL tahsil edilmiştir ( % 18 KDV hariç ).

Doç. Dr. Kürşat eser’in serbest kazanç defteri gider sayfası 01/01/2006–31/01/2006

1 GİDERALINAN FATURAVEYA VESİKANIN

İndirilecekKDV

Sır

aN

u KAYITTARİHİ TARİHİ Nu. sı Giderlerin Çeşidi


Nakli Yekün

1 02.01.2006 02.01.2006 12547 Hilal kırtasiye 60,00 10,80

2 04.01.2006 04.01.2006 10568 Elektrik Gideri 22,80 4,20

3 11.01.2006 11.01.2006 12547Diş TabibleriBirliği

20,00

4 12.01.2006 12.01.2006 2569871 Telefon Gideri 38,00 7,00

5 16.01.2006 16.01.2006 207 Apartman aidatı 10,00

620.01.2006 20.01.2006

103250Mesleki yayıngideri

120,00 9,60

7 23.01.2006 23.01.2006 2598 Temizlik Gideri 58,00 10,44

8 25.01.2006 25.01.2006 000125 Tıbbi malzeme 250,00 20,00

9 26.01.2006 26.01.2006 00136 Gıda Gideri 15,00 2,70

10 31.01.2006 31.01.2006 Personel ücreti 400,00

11 31.01.2006 31.01.2006 İşveren Primi 25,00

TOPLAM 1.018,80 64,74


23

Doç. Dr. Kürşat eser’in serbest kazanç defteri gelir sayfası 01/01/2006–31/01/2006

KAZANÇ DEFTERİ [1] 1 GELİRVERİLEN FATURA VEYA

VESİKANIN [4]Hesap.

KDV [7]

Sır

aN

u[2

]

KAYITTARİHİ

[3]

TARİHİ Nu. sı

ÜcretinKimdenAlındığı

[5]

GelirinTutarı(YTL)

[6]YTL

Nakli Yekün

1 02.01.2006 02.01.2006 102123AslanKorkmaz

1.200,00 216,00

2 06.01.2006 06.01.2006 102124 Halil Gündüz 500,00 90,00

3 09.01.2006 09.01.2006 102125FerihaAkdere

250,00 45,00

4 11.01.2006 11.01.2006 102126 Sibel Özışık 750,00 135,00

5 20.01.2006 20.01.2006 102127 Doğan Selim 850,00 153,00

6 26.01.2006 26.01.2006 102128BeyhanAkyol

980,00 176,40

[8]TOPLAM 4.530,00 815,40

Şekil 2.3: “ Serbest Meslek Kazanç Defteri” gelir sayfası

İşletmenin toplam dönem kazancı 4.530,00-1.108,80 = 3.421,20 YTL olarak beyan edilecektir.

2.2. Serbest Meslek Kazançlarında Geçici Vergi

Serbest meslek kazancı elde edenler (Noterler ve yıllara yaygın inşaat işi yapanlarhariç),cari vergilendirme döneminin gelir vergisine mahsuben geçici vergi ödemekzorundadır.

Geçici vergi, üçer aylık dönemler itibariyle hesaplanan serbest meslek kazancıüzerinden % 15 hesaplanır. Aynı dönem içinde kesilmiş gelir vergisi tevkifatı, hesaplanangeçici vergiden mahsup edilir, kalan ödenir.Geçici vergi, üç aylık dönemi izleyen ikinci ayın14’üncü (ondördüncü) günü akşamına kadar bağlı bulunulan vergi dairesine beyan edilir,17’inci (onyedinci) günü akşamına kadar ödenir.

24

2.3. Serbest Meslek Defterinde Amortisman Kayıtları

Serbest meslek erbabı, işlerinde bir yıldan fazla kullandıkları ve amortismana tabituttukları tesisat, demirbaş eşya ve gayrimenkullerin amortismanlarını VUK 189'uncumaddede yazılı şekilde tutarlarsa amortisman kaydı yapabilirler ( VUK md. 211 ).

Üzerinden amortisman ayrılan kıymetler ve bunların amortismanlarınınenvanter defterinin ayrı bir yerinde,

Özel bir amortisman defterinde Amortisman listelerinde

Gösterilmelidir. Aksi halde hesaplanan amortisman giderlerinin gider olarak deftereyazılması mümkün değildir.

2.4. Serbest Meslek Kazancının Beyanı

Serbest meslek defteri tutanlar yıl sonu geldiğinde ( “VUK’un 174 üncü maddesi”Kayıtlar her hesap dönemi sonunda kapatılır ve ertesi dönem başında yeniden açılır. Hesapdönemi normal olarak takvim yılıdır. Dönem sonunda faaliyetin kar mı yoksa zararla mıkapatılacağı merak konusudur. Deftere toplamlardan sonra;

Ayrılan amortismanlarDemirbaş satışından elde edilen kârlar yazılır.Tekrar toplamlar alındıktan sonra gelir ve gider toplamları birbirinden çıkarılarak

faaliyetin sonucu bulunur.Gelir Vergisi Kanunu’nun 85’ inci maddesinde, serbest meslek erbabının mesleki

faaliyetinden kazanç temin etmemiş olsa bile yıllık beyanname vermek zorundadır.Beyannamenin ait olduğu yılı izleyen yılın Mart ayının on beşinci günü akşamına

kadar verilir. Tahakkuk eden vergi Mart ve Temmuz aylarında olmak üzere iki eşittaksitte ödenir.

Diğer taraftan Gelir Vergisi Kanunu’nun 18’ inci maddesi uyarınca istisna tutulanserbest meslek kazançları ile dar mükelleflerin tevkif suretiyle vergilenmiş serbest meslekkazançlarından yapılan vergi kesintisi nihai vergileme olacak ve bunlara ilişkin beyannameverilmeyecektir.

Serbest meslek faaliyetlerinden dolayı gerçek usulde vergilendirilen Gelir Vergisimükelleflerinin hiçbir hadle sınırlı olmaksızın Yıllık Gelir Vergisi, Geçici Vergi, KatmaDeğer Vergisi ve Muhtasar beyannamelerini elektronik ortamda göndermeleri zorunludur.

e Beyanname: 2008 yılında başlatılan uygulamaya beyannamelerini onaylatmakzorunda olmayan gelir vergisi mükellefleri ve serbest meslek kazanç sahipleri kazançlarını ebeyanname ile beyan edeceklerdir. E beyanname konusu ayrı bir modül olarak eklenecektir.

25

Detaylı bilgi için: Diğer Kazançlar Müdürlüğü’nün (Serbest Meslek Kazancı) (0312)415 32 54-55 numaralı telefonlarına, beyanname verme döneminde vergi dairelerinde hizmetveren Danışma Bürolarına, Vergi İletişim Merkezi 444 0 189 telefon hattınabaşvurabilirsiniz. www.gib.gov.tr

e –BeyannemeWEB Sitesine Erişim

http://www.gelirler.gov.tr.

2.4.1. Bildirimin Zamanı

Serbest meslek faaliyetinde bulunan gerçek kişi mükellefler, kazançlarını yıllık gelirvergisi beyannamesi ile beyan etmektedirler. Gelir Vergisi mükelleflerinin 2007 yılıgelirlerini 2008 yılı Mart ayında beyan etmeleri gerekmektedir. GVK’nin 92’ nci maddesigereği yıllık beyanname Mart ayının 15 inci günü akşamına kadar ilgili vergi dairesineverilir. Beyan edilen ve ödenmesi gereken vergiler ise, GVK’nin 117 nci maddesi gereğiMart ve Temmuz aylarında olmak üzere iki eşit taksitte ödenir.

2.4.2. Serbest Meslek Kazancı Belirlenirken İndirilecek Giderler

Gelir vergisi matrahının tespitinde, gelir vergisi beyannamesinde bildirilecekgelirlerden 2008 yılı için aşağıdaki indirimler yapılabilir:

Beyan edilen gelirin % 10’unu (bireysel emeklilik sistemi dışındaki şahıssigorta primleri için, beyan edilen gelirin % 5’ini) ve asgari ücretin yıllıktutarını aşmamak şartıyla, mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına aithayat, ölüm, kaza, hastalık, sakatlık, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigortaprimleri ile bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları (sigortanın veyaemeklilik sözleşmesinin Türkiye’de kâin ve merkezi Türkiye’de bulunan birsigorta veya emeklilik şirketi nezdinde akdedilmiş olması, prim ve katkıtutarlarının gelirin elde edildiği yılda ödenmiş olması ve ücret geliri eldeedenlerin ücretlerinin safi tutarının hesaplanması sırasında ayrıca indirilmemişbulunması şartıyla, eşlerin veya çocukların ayrı beyanname vermeleri halinde,bunlara ait prim ve katkı payları kendi gelirlerinden indirilir),

Beyan edilen gelirin % 10’unu aşmaması, Türkiye’de yapılması ve gelir veyakurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınacakbelgelerle belgelenmesi şartıyla, mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarınailişkin olarak yapılan eğitim ve sağlık harcamaları,

Serbest meslek faaliyetinde bulunan veya basit usulde vergilendirilenözürlülerin beyan edilen gelirlerine, 31 inci maddede yer alan esaslara görehesaplanan yıllık indirim (Bu indirimden bakmakla yükümlü olduğu özürlü kişi

26

bulunan serbest meslek erbabı ile hizmet erbabı (tevkifat matrahı dahil) dayararlanır.),

Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler ilekamu yararına çalışan dernekler ve Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınanvakıflara yıllık toplamı, beyan edilecek gelirin % 5’ini (kalkınmada öncelikliyöreler için % 10’unu) aşmamak üzere, makbuz karşılığında yapılan bağış veyardımlar,

Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere veköylere bağışlanan okul, sağlık tesisi ve yüz yatak (kalkınmada öncelikliyörelerde elli yatak) kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu ile çocukyuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezi inşasıdolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlarayapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devamettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımların tamamı,

Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek vevakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesindebağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedelinintamamı.

Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler, kamuyararına çalışan dernekler, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflarve bilimsel araştırma faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlar tarafındanyapılan ya da Kültür ve Turizm Bakanlığınca desteklenen veya desteklenmesiuygun görülen; Kültür ve sanat faaliyetlerine ilişkin ticari olmayan ulusal veya uluslararası

organizasyonların gerçekleştirilmesine, Ülkemizin uygarlık birikiminin kültürü, sanatı, tarihi, edebiyatı, mimarisi ve

somut olmayan kültürel mirası ile ilgili veya ülke tanıtımına yönelik kitap,katalog, broşür, film, kaset, CD ve DVD gibi manyetik, elektronik ve bilişimteknolojisi yoluyla üretilenler de dahil olmak üzere görsel, işitsel veya basılımateryallerin hazırlanması, bunlarla ilgili derleme ve araştırmalarınyayınlanması, yurt içinde ve yurt dışında dağıtımı ve tanıtımınınsağlanmasına,

Yazma ve nadir eserlerin korunması ve elektronik ortama aktarılması ile bueserlerin Kültür ve Turizm Bakanlığı koleksiyonuna kazandırılmasına,

2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındakitaşınmaz kültür varlıklarının bakımı, onarımı, yaşatılması, rölöve,restorasyon, restitüsyon projeleri yapılması ve nakil işlerine,

Kurtarma kazıları, bilimsel kazı çalışmaları ve yüzey araştırmalarına, Yurt dışındaki taşınmaz Türk kültür varlıklarının yerinde korunması veya

ülkemize ait kültür varlıklarının Türkiye’ye getirtilmesi çalışmalarına,

27

Kültür envanterinin oluşturulması çalışmalarına, 2863 sayılı Kanun kapsamındaki taşınır kültür varlıkları ile güzel sanatlar,

çağdaş ve geleneksel el sanatları alanlarındaki ürün ve eserlerin Kültür veTurizm Bakanlığı koleksiyonuna kazandırılması ve güvenliklerininsağlanmasına,

Somut olmayan kültürel miras, güzel sanatlar, sinema, çağdaş ve gelenekselel sanatları alanlarındaki üretim ve etkinlikler ile bu alanlarda araştırma,eğitim veya uygulama merkezleri, atölye, stüdyo ve film platosu kurulması,bakım ve onarımı, her türlü araç ve teçhizatın tedariki ile film yapımına,

Kütüphane, müze, sanat galerisi ve kültür merkezi ile sinema, tiyatro, opera,bale ve konser gibi kültürel ve sanatsal etkinliklerin sergilendiği tesislerinyapımı, onarımı veya modernizasyon çalışmalarına,

İlişkin harcamalar ile bu amaçla yapılan her türlü bağış ve yardımların % 100’ü(Bakanlar Kurulu, bölgeler ve faaliyet türleri itibariyle bu oranı yarısına kadar indirmeyeveya kanuni oranına kadar çıkarmaya yetkilidir).

3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve GörevleriHakkında Kanun ile 17.6.1992 tarihli ve 3813 sayılı Türkiye FutbolFederasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılansponsorluk harcamalarının; amatör spor dalları için tamamı, profesyonel spordalları için % 50’si.

Mükelleflerin, işletmeleri bünyesinde gerçekleştirdikleri münhasıran yeniteknoloji ve bilgi arayışına yönelik araştırma ve geliştirme harcamaları tutarının% 40’ı oranında hesaplanacak “Ar-Ge indirimi”.

Kazançtan düşülür.

Her türlü para cezaları ve vergi cezaları ile serbest meslek erbabının suçlarından doğantazminatlar gider olarak indirilemez. Ayrıca ödenen cezalar, gecikme zamları ve faizleri degelir vergisi matrahından ve gelir unsurlarından indirilemez.

2.4.3. Yıllık Beyannameye Hangi Belgeler Eklenecektir?

Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi-1001 AEklenecekler; Serbest Meslek Kazançlarına İlişkin Bildirimi Tablosunu Diğer kazançların bulunması halinde onlara ait tabloları Kesinti yoluyla ödenen vergilere ilişkin belgeler (beyannamede gösterilen

gelire dahil kazançlardan kesilen vergi varsa), Yabancı ülkelerde ödenen vergi varsa, ödenen bu vergilere ilişkin belgeler

28

2.4.4. Yıllık Beyanname Üzerinden Hesaplanacak Vergi Oranları

2007 yılı gelirleri için geçerli olan gelir vergisi tarifesi aşağıdaki gibidir;

7.500 YTL'ye kadar % 15

19.000 YTL'nin 7.500 YTL'si için 1.125 YTL, fazlası % 20

43.000 YTL'nin 19.000 YTL'si için 3.425 YTL, fazlası % 27

43.000 YTL'den fazlasının 43.000 YTL'si için 9.905 YTL, fazlası % 35

Örnek: Serbest muhasebeci mali müşavir olan Mehmet AKSOY, serbest olarak malimüşavirlik yapmaktadır. Mehmet AKSOY 2007 yılında;

Mesleki gelirler toplamı olarak 200.000YTL elde etmiştir. Mesleki giderleri toplam 40.000 YTL’dir. Yıllık 4.000 YTL Bağ-Kur primi ödemiştir. Merkezi Türkiye’de bulunan (X) sigorta şirketine, şahıs ve bireysel emeklilik

katkı payı olarak 2.000 YTL prim ödemiştir.

Buna göre Mehmet AKSOY’un 2007 yılı gelir vergisi matrahı aşağıdaki gibiolacaktır:

Toplam Gelirler 200.000.-

Toplam Mesleki Giderler 40.000.-

Bağ-Kur Primi 4.000.-

Beyan Edilecek Serbest Meslek Kazancı 156.000.-

Şahıs ve Bireysel Emeklilik Sigorta Primleri 2.000.-

Gelir Vergisi Matrahı 154.000.-

Vergi dilimlerine göre 154.000,00 YTL kazancın gelir vergisi aşağıdaki şekildehesaplanacaktır;

7.500 YTL X 0,15 1.125,00

7.500-19.000 X 0,20 2.300,00

19.000-43.300 X 0,27 6.551,00

43.300-154.000 X 0,35 38.745,00

Toplam ödenecek vergi tutarı 48.721,00

29

2.4.5. Zararın Mahsup (İndirilmesi) Edilmesi

Gelir kaynaklarının bir kısmında oluşan zararlar, diğer kaynakların kazanç veiratlarından mahsup edilebilir. Ayrıca, geçmiş yıllarda oluşan ve mahsup edilemeyenzararların cari yıl kazançlarından mahsubu mümkündür. Bu mahsup neticesindekapatılmayan zarar kısmı, müteakip yılların gelirinden indirilir.

Arka arkaya beş yıl içinde mahsup edilmeyen zarar bakiyesi takip eden yıllardaindirilemez.Envantere dahil olmayan gayrimenkullerin satışından doğan zararların mahsubumümkün değildir.

2.4.6. Uygulama

Mali Müşavir Ahmet HESAPÇI’nın 2007 yılı gelir ve gider dökümleri;

Vermiş olduğu mali müşavirlik hizmetinden toplam 150.000.- YTL hâsılat eldeetmiştir.

Mesleki giderleri toplamı 50.000.- YTL’dir. Net serbest meslek kazancı 150.000.-YTL’dir. Yıllık 3.000.-YTL Bağ-Kur primi ödemiştir. sigorta şirketine, katkı payı olarak 1.000.- YTL prim ödemiştir. Çocuğu için yıllık olarak 6.000.-YTL özel okul ücreti, kendisi, eşi ve çocuğu

için 4.000.-YTL merkezi Türkiye’de bulunan (A) sigorta şirketine özel sağlıksigorta primi olmak üzere toplam 10.000.-YTL eğitim ve sağlık harcamasıyapmıştır.

Bu verilerle Ahmet HESAPÇI ’ın 2007 yılı Gelir Vergisi matrahı aşağıdaki gibi olacaktır.

Toplam Gelirler 150.000.-

Toplam Giderler 50.000.-

Net Serbest Meslek Kazancı 150.000.-

Bağ-Kur Primi (Tablo-7’deki 32’nci Satır) 3.000.-

Beyan Edilecek S.Meslek Kazancı 97.000.-

Mahsup Edilecek İndirimler Toplamı 10.700.-

Şahıs ve Bireysel Emeklilik Sigorta Primleri…: 1.000.-

Eğitim ve Sağlık Harcamaları..……..….………..…: 9.700.-

* (Beyan edilen gelirin%10’unu aşmaması şartı bulunduğundan,

indirilecek tutar 10.000.-YTL yerine 9.700.-YTL olmalıdır)

Gelir Vergisi Matrahı 86.300.-

30

Vergi dilimlerine göre 86.300 YTL kazancın gelir vergisi aşağıdaki şekildehesaplanacaktır;

7.500 YTL X 0,15 1.125,00

7.500-19.000 X 0,20 2.300,00

19.000-43.300 X 0,27 6.551,00

43.300-86.300 X 0,35 15.050,00


2.4.7. Serbest Meslek Kazancı Vergisinin Ödenmesi

Serbest meslek kazancı bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti karşılığıolarak tahsil edilen para ve ayınlar ile diğer suretlerle sağlanan ve para ile temsil edilebilenmenfaatlerden, bu faaliyet dolayısı ile yapılan giderler indirildikten sonra kalanfarktır.(GVK, md. 67)

Her yılın kazancının gelir vergisi beyannamesini ertesi yılın mart ayının 15. günüakşamına kadar bağlı olduğu vergi dairesine verilerek mart, temmuz aylarında olmak üzereiki taksit hâlinde ödenir (GVK, md. 92).

Serbest meslek erbabı beyan ettiği kazanç üzerinden hesaplanan gelir vergisinden,kendisine yapılan ödemelerden dolayı kesilen vergiyi mahsup edebilecektir.(GVK, md. 121)

Ödemeler ise Maliye Bakanlığı’nca yetki verilen bankalar aracılığıyla yapılabileceğigibi vergi dairesi veznelerinden de yapılabilir.

2.5. Vergiye Tabi Olmayan Serbest Meslek Kazançları ( MuafiyetlerVe İstisnalar)

Ebe, Arzuhalci vb. Muaflığı: Meslek itibariyle muaflık kapsamına girebilmekiçin iki duruma bağlıdır: Bazı Mesleklerin Belirli Sınırlarda Yapılması: Bu muaflıktan

yararlanabilecek mesleklere örnek olarak ebelik, arzuhalcilik, sağlıkmemurluğu verilebilir. Belirtilen mesleklerle uğraşanların muafiyettenyararlanabilmeleri için:

İşyeri açmaları, Çalışılan yere tabela asmaları, Faaliyetlerini ilanlarla duyurmaları, Mesleki teşekküllere kaydolmaları,

şartlarından en fazla birisi ile ilişki içinde bulunmaları gerekir.

31

Bu Mesleklerin Küçük Yerleşim Yerlerinde Yapılması: Birinci durumdabelirtilen meslekler (arzuhalci, ebe vb.) köylerde veya son nüfus sayımınagöre belediye içi nüfusu 5.000’i aşmayan yerleşim yerlerinde icra ediliyorsabirinci gruptaki şartlar gerçekleşmemiş olsa da vergiden muaftır.

Telif Kazançları İstisnası: Yararlanabilme şartları aşağıda belirtilmiştir; İstisnadan tercüman, heykeltıraş, hattat, ressam, bestekar, bilgisayar

programcısı, mucitlerin kendileri ve kanuni mirasçıları yararlanabilir. Telife konu olan eserin, şiir, hikaye, roman, makale, bilimsel araştırma ve

incelemeler, röportaj, fotoğraf film, radyo ve televizyon oyunu gibi nitelikteolması gerekir.

Eserlerin gazete, dergi, bilgisayar ve internet ortamı, radyo ve videodayayınlatılması veya kitap, CD, disket, resim, heykel ve nota halindekieserleriyle ihtira beratlarını satmak veya bunlar üzerindeki mevcut haklarınıdevir ve temlik etmek veya kiralamak suretiyle gelir elde edilmesi.

Sergi ve Panayır İstisnası Dar mükellefiyete tabi (Türkiye’de yerleşmiş olmayan) olanların hükümetin

izniyle açılan sergi ve panayırlarda yaptıkları serbest meslek faaliyetlerindenelde ettikleri kazançlar gelir vergisinden istisna edilmiştir.

Teşvik Ödülü İstisnası İlim, fen ve güzel sanatların gelişmesini teşvik amacıyla serbest meslek

erbaplarına verilen ödüllerin miktarları ne olursa olsun vergiden istisnaedilmiştir.

32


Serbest Meslek Kazancının hesaplanması ile ilgili öğrendiklerinizi pekiştirmek amacıile aşağıdaki işlem adımlarını uygulayınız.

İşlem BasamaklarıÖneriler

(İşlemin Yapılmasına İlişkin Öneriler) Serbest meslek kazanç defterinin

toplamlarını alınız. Gelir ve gider tarafının toplamlarını makine ile

alınız.

İşletmenin amortismana tabi varlığıolup olmadığını öğreniniz.

Bu varlıklar gayrimenkul, araba ve dayanıklıtüketim eşyalarıdır.

Amortismanı ayrı bir deftereyazınız.

Envanter ve bilanço defterine amortismanlistelerini yazabilirsiniz.

Gider sayfasına amortismanı daişleyiniz.

İşleme tarih atınız.

Kayıtlar bittikten sonra sütuntoplamlarını alınız.

Sütun toplamlarının en sağ köşedeki geneltoplama eşit olup olmadığını kontrol ediniz.

Amortisman hesaplamalarını ayrıbir deftere veya listeye ve deftereyazınız.

Envanter defterine amortisman listesiniyazabilirsiniz.

Amortisman yoksa bu adımı uygulamayınız. Dönem sonu işlemlerini bilgisayar

ortamında kayıt ediniz. Gerekli raporları alarak kontrol yapınız.

Serbest meslek kazancınıbelirleyiniz.

Kazancın hesaplanmasında örnek tablolardanyararlınınız.

Hesapladğınız kazanç üzerindenödenmesi gereken vergilerihesaplayınız.

Bu işlemi uygulama örneklerindeki gibiuygulayınız.


33


1. Serbest meslek makbuzu kaç nüsha düzenlenmek zorundadır?

A) 3 nüsha

B) Tek nüsha

C) 2 nüsha

D) 4 nüsha

2. Serbest meslek defterine hangi vergi cezaları gider olarak yazılabilir?

A) Usulsüzlük cezaları

B) I.derece ususlsüzlük cezaları

C) Para cezaları

D) Hiçbiri yazılamaz.

3. Serbest meslek makbuzunu basacak matbaalar hangi kuruluş tarafından belirlenir?

A) Maliye Bakanlığı veya Defterdarlık tarafından

B) Başbakanlık veya Belediye Başkanlığı tarafından

C) Vergi Dairesi veya Defterdarlık tarafından

D) Serbest Meslek Kuruluşları tarafından

4. Serbest meslek erbabı serbest meslek makbuzunu nerede bastırmalıdır?

A) Maliye bakanlığının anlaşmalı matbaalarında

B) Bağlı olduğu vergi dairesinin anlaşma yaptığı matbaalarda

C) İstediği herhangi bir matbaada

D) Hepsi

5. Serbest meslek makbuzu düzenlenirken brüt ücret üzerinden hangi vergi kesilir?

A) Gelir Vergisi Stopajı

B) Kurumlar Vergisi

C) KDV

D) Fon payı

6. “Serbest meslek Kazanç Bildirimi” ne kadar zamanda bir yapılır?

A) Altı ayda bir yapılır.

B) Yılda bir kez yapılır.

C) Her üç ayda bir yapılır.

D) İki yılda bir yapılır.


34

7. 2007 yılı “Serbest Meslek Kazanç Bildirimi” ne zaman yapılmalıdır?

A) 2008 yılı Mart ayının 15.günü akşamına kadar yapılmalıdır.

B) 2005 yılı 31 Aralık akşamına kadar yapılmalıdır.

C) 2006 yılı 15 Ocak akşamına kadar yapılmalıdır.

D) 2006 yılı 15 Şubat akşamına kadar yapılmalıdır.

8. “Serbest Meslek Kazanç Gelir Vergisi” ne zaman ödenir?

A) Mart ayında ödenir.

B) Temmuz ayında ödenir.

C) Mart ve Temmuz aylarında iki eşit taksitlerde ödenir.

D) Ocak ayında ödenir.

9. “Serbest Meslek Kazanç Vergisi” nereye ödenir?

A) Belediyelere

B) Yetkili bankalara ve vergi dairesi veznelerine

C) Herhangi bir banka şubesine

D) Maliye Bakanlığı veznesine

DEĞERLENDİRME

Ölçme değerlendirme sorularını cevapladıktan sonra modül sonundaki cevap anahtarıile karşılaştırınız. Eksikleriniz varsa faaliyete dönerek tamamlayınız. Cevaplarınız doğru isebir sonraki modüle geçiniz.

35

MODÜL DEĞERLENDİRME

A. OBJEKTİF TESTLER

1. Aşağıdakilerden hangisi serbest meslek faaliyetinin ifası sırasında yapılan vebelgelendirilen giderlerdir?

A) Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame edilmesinde ödenen genel giderlerB) Mesleği icra edenin ailesinin seyahat giderleriC) Mesleği icra edenin ev kirasıD) Hepsi

2. “Serbest Meslek Kazanç Defteri”nin gider sayfasında hangi durumlarda KDVhesaplanmaz?

A) Temizlik malzemesi alımındaB) İşveren primi ödenmesindeC) Telefon gideri ödenmesindeD) İşi ile ilgili harcamalarda

3. Serbest meslek defterinin gelir sayfasında hangi durumlarda KDV hesaplanır?

A) Serbest meslek makbuzu kesilmesi durumundaB) Demirbaş satımındaC) Kira gelirlerindeD) Banka faiz gelirlerinde

4. Aşağıda verilen metindeki boşlukları doldurunuz.

Notere…………. ettirilmemiş veya bu yönetmelik esaslarına göre hazırlanmamış olanbelgeleri kullanan …………… hakkında, bu belgelerin hiç düzenlenmemiş olduğu kabuledilerek, …… ……….. ………….nun ilgili hükümleri uyarınca işlem yapılır

5. Aşağıda verilen metindeki boşlukları doldurunuz.

Serbest meslek erbabına mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha……… ……….. …………. tanzim etmek ve bir …………… müşteriye vermek müşterininde bu makbuzu isteme ve alma mecburiyeti getirilmiştir.” denilmiştir.

DEĞERLENDİRME

Soruları cevapladıktan sonra cevaplarınızı modül sonundaki cevap anahtarı ilekarşılaştırınız. Cevaplarınız doğru ise bir sonraki modüle geçiniz. Eksikleriniz varsa ilgilikonulara dönerek eksiklerinizi tamamlayınız.

MODÜL DEĞERLENDİRME

36

B. PERFORMANS TESTİ

Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Mehmet GENÇ’in 2006 yılı Aralık ayına kadarolan Giderler Toplamı: 158.000 YTL’dir. Gelirler Toplamı ise 450.000 YTL’dir.

Aralık ayı işlemleri aşağıdaki gibidir.

GİDERLER

1. 01.12.2006 tarihinde 1256 numaralı fatura ile GÜLEN marketten, çay-şeker gibi

büroda kullanılmak üzere 25 YTL’lik gıda almıştır. ( % 18 KDV hariç )

2. 04.12.2006 tarihinde yazıcıda kullanılmak üzere GÜNEŞ kırtasiyeden 3 top A4 yazıcı

kâğıdını 215 numaralı fatura ile 15 YTL’ ye satın almıştır. ( % 18 KDV hariç )

3. 07.12.2006 tarihinde 125890 numaralı fatura ile büronun elektrik faturası olan 30

YTL’ yi bankaya yatırılmıştır. ( % 18 KDV dâhil )

4. 12.12.2006 tarihinde büroda kullanılmak üzere APAK temizlikten 10002 numaralı

fatura ile 40 YTL’lik temizlik malzemesi satın alınmıştır. ( % 18 KDV hariç )

5. 20.12.2006 tarihinde 102145 numaralı makbuz ile Resmi Gazete aboneliği için

Başbakanlık Basım Evine 180 YTL ödenmiştir.

6. 25.12.2006 tarihinde 125 numaralı makbuz ile 15 YTL apartman aidatı ödenmiştir.

7. 31.12.2006 tarihinde çalışan iki personele 800 YTL’ye göre ücret bordrosu yapılmış ve

hesaplanan net ücret personele ödenmiştir. SSK işveren primi 50 YTL’dir. İş yeri tehlike

sınıfı 1’dir.

GELİRLER

Gelirlerde %20 gelir vergisi kesilir ancak gelir sayfasına brüt gelir işlenir.

1. 01.12.2006 tarihinde 10065 numaralı makbuz düzenlenerek mükellef Bay Mesut

KUZU’dan 150 YTL tahsil edilmiştir. ( %20 Gelir Vergisi kesilmiştir, brüt üzerinden % 18

KDV hesaplanmıştır).

2. 08.12.2006 tarihinde 10066 numaralı makbuz düzenlenenerek mükellef Bay Mehmet

ÇELİK’ten 350 YTL tahsil edilmiştir. ( % 18 KDV hariç)

3. 15.12.2006 tarihinda 10067 numaralı makbuzla BAYRAM İNŞAAT’dan kuruluş

işlemleri hizmeti karşılığında 250 YTL tahsil edilmiştir. ( % 18 KDV hariç )

4. 18.12.2006 tarihinde 10068 numaralı makbuz karşılığında Bayan Kuaförü mükellef

Ayşe TARANMIŞ’dan 290 YTL tahsil edilmiştir. ( % 18 KDV hariç )

5. 28.12.2006 tarihinde 10069 numaralı makbuz karşılığında mükellef Bay Ahmet

ASLANPINAR’dan 450 YTL tahsil edilmiştir. ( % 18 KDV hariç )

37

İSTENENLERA) “Serbest Meslek Kazanç Defteri” kayıtlarını yapınız.

B) Sesbest meslek kazancını ve vergi tutarını hesaplayınız.

UYGULAMALI TEST

Ölçme Değerlendirme Evet Hayır

1. Serbest Meslek Kazanç defterini kimler tutar biliyormusunuz?

2. “Serbest Meslek Kazanç Defteri” hakkındayeterince bilgi sahibi oldunuz mu?

3. “Serbest Meslek Kazanç Defteri” gider sayfası vekayıtları hakkında yeterince bilgi sahibi oldunuzmu?

4. “Serbest Meslek Kazanç Defteri” gelir sayfası vekayıtları hakkında yeterince bilgi sahibi oldunuzmu?

5. Katma Değer Vergisi Kanunu ve KDV hesaplamasıhakkında yeterince bilgi sahibi oldunuz mu?

6. Yanlış kayıtların nasıl düzeltileceği konusundayeterince bilgi sahibi oldunuz mu?

7. Serbest meslek kazancını hesaplamayı biliyormusunuz?

8. Serbest meslek kazancı üzerinde hesaplanacak vergidilimlerini hesaplamayı biliyor musunuz?

9. Serbest meslek kazanç bildiriminin nasıl, nereye vene zaman verilir biliyor musunuz?

10. Serbest meslek kazanç gelir vergisi nereye ve nezaman ödenir biliyor musunuz?

DEĞERLENDİRME

Performans testi sonucu “Evet” , “Hayır” cevaplarınızı değerlendiriniz. Eksiklerinizieksiğiniz olan faaliyete dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tamamı “Evet” ise diğermodüle geçiniz.

38

CEVAP ANAHTARLARIÖĞRENME FAALİYETİ-1 CEVAP ANAHTARI

Soru Cevap1 C2 D3 D4 A5 D6 B7 A8 A

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 CEVAP ANAHTARI

Soru Cevap1 C2 D3 A4 B5 A6 B7 A8 C9 B

MODÜL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI

1 A2 B3 A4 Tasdik, mükellefler,

vergi usul kanunu5 Serbest meslek

makbuzu, nüshasını

CEVAP ANAHTARLARI

39

PERFORMANS TESTİ CEVAP ANAHTARI

A) Serbest meslek defteri aşağıdaki gibi işlenir.

1 GİDERALINAN FATURAVEYA VESİKANIN

İndirilecek KDV

Sır

aN

u KAYITTARİHİ TARİHİ Nu.sı Giderlerin Çeşidi


Nakli Yekün 158.000,00

1 01.12.2006 01.12.2006 1256 GÜLEN MARKET 25,00 4,50

2 04.12.2006 04.12.2006 215GÜNEYKIRTASİYE

15,00 2,70

3 07.12.2006 07.12.2006 125890 Elektrik Gideri 25,40 4,60

4 12.12.2006 12.12.2006 10002 Apak Temizlik 40,00 7,20

5 15.12.2006 15.12.2006 102145Başbakanlıkbasımevi

180,00

625.12.2006 25.12.2006

125 Apartman aidatı 15,00

7 31.12.2006 31.12.2006 Personel ücreti 800,00

8 31.12.2006 31.12.2006 SSK İşveren payı 50,00

9

TOPLAM 159.150,40 19,00

40

KAZANÇ DEFTERİ [1] 1

GELİRVERİLEN FATURAVEYA VESİKANIN [4]

HesaplanacakKDV [7]

Sır

aN

u

KAYITTARİHİ[3]

TARİHİ Nu.sı

Ücretin KimdenAlındığı[5]

GelirinTutarı(YTL)[6] YTL

Nakledilen Yekün 450.000,00

1 01.12.200601.12.2006

10065 Mesut KUZU 150,00 27,00

2 08.12.200608.12.2006

10066 Mehmet ÇELİK 350,00 63,00

3 15.12.200615.12.2006

10067 BAYRAM İnşaat 250,00 45,00

4 18.12.200618.12.2006

10068 Ayşe TARANMIŞ 290,00 52,20

5 28.12.200628.12.2006

10069 A.ASLANPINAR 450,00 81,00

6

[8] TOPLAM451.490,00 268,20

41

B) Serbest meslek erbabının kazancı aşağıdaki gibi hesaplanır;

Mehmet Genç’in 31.12.2006 Tarihli Serbest Meslek Kazanç Bildirimi

Gider Gelir

Genel Gider Tutarı

Demirbaş Satış Zararı Tutarı

Ayrılan Amortisman Tutarı

159.150,40

----------

----------

Alınan Ücret ve Diğer

Gelirler

Demirbaş Satış Kârı Tutarı

451.490,00

--------

TOPLAM 159.150,40 TOPLAM 451.490,00

KÂR 292.339,60 ZARAR --------

GENEL TOPLAM 451.490,00 GENEL TOPLAM 451.490,00

Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Mehmet GENÇ 2006 yılında 292.339,60 YTL kâretmiş ve bunu internetten beyan edecektir.

Vergi dilimlerine göre 292.339,00 YTL kazancın gelir vergisi aşağıdaki şekilde

hesaplanacaktır;

7.500 YTL X 0,15 1.125,00

7.500-19.000 X 0,20 2.300,00

19.000-43.300 X 0,27 6.551,00

43.300-292.339 X 0,35 = (249.039X0,35) 87.163,00


42

ÖNERİLEN KAYNAKLAR

Muhasebe Teknikleri 1 Ders Kitapları

Yakınınızda bulunan işletmeler ya da muhasebe büroları.

İnternetten Serbest Meslek Kazanç Defteri ile ilgili sitelerdenfaydalanabilirsiniz.

ÖNERİLEN KAYNAKLAR

43

KAYNAKÇA

ATABEY, Doç.Dr. N. Ata , Yrd. Doç. Dr. Raif Parlakkaya, Yrd. Doç. Dr. FahriKURŞUNEL, Yrd. Doc. Dr. Ali ALAGÖZ, Ticaret Ve Muhasebe Belgeleri(Ön muhasebe), Nobel Yayıncılık, Ankara, 2001.

ERTÜRK,Ekrem Muhasebe Teknikleri 1, Oktay Yayıncılık, Ankara.

KESİM,Mustafa, H.Edip USTA, Muzaffer TUNÇEL, Muhasebe Teknikleri 1,Sistem Ofset Yayıncılık, Ankara.

İnternet; http://www.mazars.com.tr/index.php?contentId=249

İnternet; http://www.alomaliye.com/vuk_329.htm

7.İnternet; http://www.muhasebenet.net/vergirehberi.htmlhttp://

KAYNAKÇA

44

Serbest Meslek Kazançlarında İndirilecek Giderler

Serbest meslek kazançlarının tespitinde hâsılattan indirilecek giderler Gelir Vergisi

Kanunu’nun 68’ inci maddesinde bentler hâlinde açıklanmıştır. Söz konusu madde 5035

sayılı Kanun’la 01.01.2004 tarihinden geçerli olmak üzere yeniden düzenlenmiştir. Yapılan

yeni düzenlemeler çerçevesinde serbest meslek faaliyetinin ifası sırasında yapılan ve

belgelendirilmek suretiyle gider kabul edilen ödemeler aşağıdaki gibidir.

1- Serbest Meslek Kazancının Elde Edilmesi ve İdame Ettirilmesi İçin Yapılan Genel

Giderler

Kanunda serbest meslek kazancının elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel

giderlerin bir tanımı yapılmamış olmakla birlikte, serbest meslek faaliyeti ile doğrudan ilgili

ve faaliyetin yürütülmesi ve kazancın doğması için zorunlu olan giderleri bu kapsamda

değerlendirmek gerekmektedir. Bu kapsamda kira, aydınlatma, ısıtma, telefon, kırtasiye, işle

ilgili şehir içi ulaşım, posta, işle ilgili bina, demirbaş, taşıt alımı dolayısıyla alınan borçlara

ödenen faizler, bina ya da demirbaş onarım giderleri, yapılan işin hacmi ile orantılı temsil ve

ağırlama giderleri, serbest meslek kazancı belirlenirken gider olarak dikkate alınabilir.

İkametgâhlarının bir kısmını iş yeri olarak kullananlar, ikametgâh için ödedikleri kiranın

tamamı ile ısıtma ve aydınlatma gibi diğer giderlerin yarısını indirebilirler. İş yeri kendi

mülkü olanlar kira yerine amortismanı, ikametgâhı kendi mülkü olup bunun bir kısmını iş

yeri olarak kullananlar ise amortismanın yarısını gider yazabilirler.

2- Hizmetli ve İşçilerin Giderleri

Hizmetli ve işçilerin iş yerinde veya iş yerinin müştemilatındaki iaşe (yemek) ve ibate

(barınma) giderleri, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatı ile demirbaş

olarak verilen giyim giderleri serbest meslek kazancı belirlenirken gider olarak dikkate

alınabilir. Hizmet erbabına iş yerinde veya iş yerinin müştemilatında yemek verilmek

suretiyle sağlanan menfaatler, herhangi bir tutarla sınırlı olmaksızın vergiden istisna olup

doğrudan gider yazılmaktadır. Sigorta primleri ve emekli aidatının gider yazılabilmesi için

geri alınmamak üzere Türkiye’de kain sigorta şirketlerine veya emekli ve yardım

sandıklarına ödenmiş olması ve emekli yardım sandıklarının tüzel kişiliği haiz bulunmaları

gerekmektedir. Demirbaş olarak verilen ve sadece işte kullanılan giysi veya üniforma

giderleri de indirim konusu yapılabilir.

45

3- Mesleki Faaliyetle İlgili Seyahat ve İkamet Giderleri

Mesleki faaliyetle ilgili seyahat ve ikamet giderleri, seyahat maksadının gerektirdiği süre ile

sınırlı olmak şartıyla hasılattan indirilebilir. Ancak bunun için seyahatin işle ilgili olması,

seyahatin işle ilgili olduğunun açıklanabilmesi ve yapılan seyahat harcamalarının Vergi Usul

Kanunu’nun ilgili maddelerinde vesikalar ile tevsik edilmesi gerekir.

4- Mesleki Faaliyette Kullanılan Tesisat, Demirbaş Eşya ve Taşıtlar için Vergi Usul

Kanunu’na Göre Ayrılan Amortismanlar

Mesleki faaliyette kullanılan tesisat, demirbaş eşya ve envantere dâhil taşıtlar için Vergi Usul

Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlar (Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin

elden çıkarılması halinde anılan Kanun’un 328’ inci maddesine göre hesaplanacak zararlar

dâhil) kazancın tespitinde hasılattan indirilebilecektir. 01.01.2004 tarihinden sonra iktisap

edilen amortismana tabi iktisadi kıymetler için Maliye Bakanlığı’nca ilan edilecek

amortisman oranları esas alınacaktır. Diğer taraftan serbest meslek erbabı binek

otomobillerinin envantere dahil edildiği hesap dönemi için ay kesri tam sayılmak suretiyle

kalan ay süresi kadar (kıst) amortisman ayırabilecektir. Serbest meslek faaliyetinde bulunan

ve bilanço esasına göre defter tutan kollektif ve adi ortaklıklar hariç olmak üzere serbest

meslek erbabının azalan bakiyeler usulüne göre amortisman ayırması ve yenileme fonu

uygulaması söz konusu değildir. Ancak bilanço esasına göre defter tutan ve kollektif şirket

ya da sermaye şirketi şeklinde serbest meslek faaliyetinde bulunanlar azalan bakiyeler

usulünden ve yenileme fonu uygulamasından yararlanabilirler.

5- Alınan Mesleki Yayınlar İçin Ödenen Bedeller

Mesleki yayınlara ödenen bedeller ve mesleki teşekküllere ödenen aidatlar kazancın

tespitinde hasılattan indirilebilir. 5035 sayılı Kanun’la yapılan düzenleme öncesinde sadece

mesleki kitap ve dergi alımı ile sınırlı olan gider tanımı genişletilerek, mesleki faaliyetle

ilgili tüm yayınların gider olarak dikkate alınabilmesi olanaklı hâle gelmiştir.

6- Mesleki Faaliyetin İfası İçin Başka Meslek Erbabından Alınan Hizmet Bedelleri

Serbest meslek faaliyeti için bir avukatın bir başka avukattan, bir mali müşavirin bir başka

mali müşavirden hizmet alması ve mesleğin ifasına lüzumlu aletlerin eczaların ve sair

maddelerin tedariki için yapılan giderler hasılattan indirilebilir.

46

7- Emekli Sandıklarına Ödenen Giriş ve Emeklilik Aidatları İle Mesleki Teşekküllere

Ödenen Aidatlar

Serbest meslek faaliyeti dolayısıyla emekli sandıklarına ödenen giriş ve emeklilik aidatları

ile mesleki teşekküllere ödenen aidatlar gider olarak dikkate alınabilir. Söz konusu emekli

sandıkları tabirinden kanunla kurulmuş sigorta ve emeklilik kuruluşlarını anlamak gerekir.

Bu kapsamda değerlendirilen aidatlara ödenen tutarlar herhangi bir tutar sınırlaması

olmaksızın gider konusu yapılabilir. Ancak gider olarak kabul edilecek emekli aidatının giriş

aidatı periyodik aidatlar ve kanunen girilmesi zorunlu topluluk sigortalarına ödenenlerden

oluşması gerekir. Dolayısıyla Kanunla kurulmuş olsa dahi sigorta kuruluşu veya emeklilik

kuruluşlarına ihtiyari olarak ödenen tutarların indirimi mümkün değildir. Ayrıca bağlı olunan

meslek örgütlerine ödenen aidatlar herhangi bir sınıra tabi olmaksızın gider

kaydedilebilecektir. Ancak, serbest meslek erbabının

kendi aralarında kurduğu ve katılınması zorunlu olmayan teşekküllere ödenen aidatlar gider

konusu yapılamayacaktır.

8- Ödenen Meslek İlan Reklam Vergileri, İş Yerleriyle İlgili Ayni Vergi, Resim ve

Harçlar ile Kanun İlam ve Mukavelenameye Göre Ödenen Tazminatlar

Serbest meslek faaliyetine ilişkin yapılan bu tür giderler de indirim konusu yapılabilecektir.

Mesleki faaliyetle ilgili olarak kanun, ilam ve mukavelenameye göre ödenen tazminatlar

hasılattan indirilir. Ancak, serbest meslek erbabının suçlarından doğan tazminatlar gider

olarak indirilemez.

9- Kiralanan ya da Envantere Dahil Taşıtların Giderleri

Serbest meslek erbabı, serbest meslek faaliyetini icra ederken kullandığı taşıtların giderlerini

hasılattan indirebilir. Taşıtların giderlerinden kasıt, genel olarak taşıtların tamir, bakımı yakıt

ve benzeri cari giderleridir. Ancak bu tür giderlerin hasılattan indirilebilmesi için söz konusu

taşıtların kiralanmış veya envantere dahil olması gerekmektedir.

10- Binek Otomobillerin Satın Alınmasına İlişkin Olarak Ödenen ÖTV’nin Maliyet

veya Gider Yazılması

Vergi Usul Kanunu’nun 274’üncü maddesinde satın alınan veya imal edilen emtianın

maliyet bedeli ile değerleneceği, 262’nci maddesinde ise maliyet bedelinin iktisadi bir

kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin artırılması münasebetiyle yapılan ödemelerle

bunlara müteferri bilimum giderlerin toplamını ifade ettiği, hükme bağlanmıştır. Bu

47

tanımlardan iktisadi kıymetin satın alınması veya imali nedeniyle kullanılan ham maddeler

için ödenen ÖTV’nin maliyet bedeli içinde yer alması gerektiği sonucuna varılmaktadır. Öte

yandan, VUK’un 269’uncu maddesinde gayrimenkullerin mütemmim cüzileri ve

teferruatları, tesis ve makineler, gemiler ve diğer taşıtların gayrimenkul gibi değerleneceği

belirtilmiştir.

Bu kısa açıklamalarımızdan ÖTV’nin satın alma bedeline dâhil olduğunu ve satın alınan

iktisadi kıymetin maliyet bedeli içinde değerlendirilmesi gerektiği sonucuna varmaktayız.

Ancak, VUK’un gayrimenkullerin ve gayrimenkul gibi değerlerin iktisadi kıymetlerin

değerlemesiyle ilgili 270’inci maddesinin son fıkrasında özel bir değerleme hükmü daha

bulunmaktadır. VUK’a göre makineler, gemiler ve taşıtlar gayrimenkul gibi değerlenir.

Bu hükme göre, noter, mahkeme, kıymet takdiri, komisyon ve tellaliye giderleri ile emlak

alım ve özel tüketim vergilerini maliyet bedeline ithal etmekte veya genel giderler arasında

göstermekte mükellefler serbesttirler. (5035 sayılı Kanunla yapılan ibare değişikliği ile

01.01.2004 tarihinden geçerli olmak üzere “Taşıt Alım Vergileri” yerine “Özel Tüketim

Vergileri” ibaresi konulmuştur.)

5035 sayılı kanunun 48’inci maddesiyle ve 01.01.2004 tarihinden geçerli olmak üzere Taşıt

Alım Vergisi yerine Özel Tüketim Vergisi getirilmiş ve VUK-270/2 maddesi kapsamında;

“Özel

Tüketim Vergilerini maliyet bedeline ithal etmekte veya genel giderler arasında

göstermekte mükellefler serbesttirler.” ifadesi yer almıştır.

Bize göre de; satın alınan binek otolarının alış bedelleri içerisinde yer alan ÖTV’nin maliyet

bedeline dahil edilmesi veya genel yönetim giderlerine atılması yönünde mükelleflerin tercih

haklarını kullanmaları yönünde kanuni bir sakınca bulunmamaktadır.

11- Binek Otomobillerin Satın Alınmasına İlişkin Olarak İndirilemeyen KDV’nin

Maliyet veya Gider Yazılması

Serbest meslek erbabı, serbest meslek faaliyetini icra ederken kullandığı taşıtların giderlerini

hasılattan indirebilir. Taşıtların giderlerinden kasıt, genel olarak taşıtların tamir, bakımı yakıt

ve benzeri cari giderleridir. Ancak bu tür giderlerin hasılattan indirilebilmesi için söz konusu

taşıtların kiralanmış veya envantere dahil olması gerekmektedir.

48

Burada tartışılması gereken en önemli husus; binek otomobillerinin alış vesikalarında

gösterilen ve indirilemeyen KDV’nin maliyet veya gider yazılması konusudur.

Uygulamada, binek otomobillerinin alımı sırasında yüklenilen ancak Kanun’un 30/b

maddesi gereği indirim konusu yapılamayan bu KDV’lerin, doğrudan gider mi yazılacağı,

yoksa maliyet unsuru olarak mı dikkate alınacağı hususunda tereddütlerle karşılaşılmaktadır.

Serbest meslek erbabının işinde kullanılmak üzere satın aldığı binek otomobili nedeniyle

ödediği KDV’yi, Kanun’un 30/b maddesine göre indirmesi mümkün değildir. İndirilemeyen

bu KDV, doğrudan gider yazılabileceği gibi, maliyete de intikal ettirilebilir. Bu konudaki

seçimlik hakkı, tamamen mükellefe aittir.

Maliye Bakanlığı, binek otomobillerin alımında yüklenilen ancak indirimi mümkün olmayan

KDV hakkında yapılacak işlem konusundaki görüşünü Genel Tebliğ ve Özelgelerle

açıklamıştır.

Bakanlık 23 Seri nu.lı KDV Genel Tebliği’nin (I) bölümünde, mükelleflerin işletme amacı

dışında iktisap ettikleri binek otomobillerinin alımı sırasında ödedikleri ve Kanun gereği

indirimi mümkün olmayan KDV’nin, Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunları çerçevesinde işin

mahiyetine göre gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınabileceğini açıklamıştır.

Aynı tebliğde, bu uygulamanın binek otomobili işletmeciliği ile uğraşan mükelleflerin

işletme amacı dışında satın aldıkları binek otomobilleri için de geçerli olduğu belirtilmiştir.

Tebliğde yer alan “işin mahiyetine göre gider yazılması ve maliyete intikal ettirilmesinden

kastedilen husus; 23 seri nu.lı Tebliğde yer alan “indirilemeyen KDV’nin işin mahiyetine

göre gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınabileceği” şeklinde subjektif ve son derece

esnek olan bir ifadedir.

Öte yandan, Maliye Bakanlığı’nca verilen bir özelgede; “binek otomobillerine ait olup

indirilemeyen KDV’nin doğrudan gider veya maliyet unsuru olarak

değerlendirilmesinde kanunen bir sakınca olmadığı” şeklinde çeşitli idari görüşler

verilmiş bulunmaktadır. Söz konusu Maliye Bakanlığı’nın 20.06.2000 tarih, 29609 sayılı

özelgesi aşağıdaki gibidir.

“3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 30/b maddesine göre, faaliyetleri kısmen

veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların

bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere işletmelere ait binek otomobillerinin alış

vesikalarında gösterilen veya bu mal ve hizmetlerin maliyetleri içinde yer alan Katma Değer

Vergisi hesaplanan Katma Değer Vergisinden indirilemez.

49

23 seri nu.lı Katma Değer Vergisi Genel Tebliği’nin I bölümünde indirim konusu

yapılamayan bu verginin Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunları çerçevesinde işin mahiyetine

göre gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınabileceği belirtilmiştir.

Öte yandan, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 269. maddesinde gayrimenkuller gibi

taşıtların da maliyet bedeliyle değerleneceği hüküm altına alınmıştır. Aynı Kanun’un 270.

maddesinde ise “Gayrimenkullerde, maliyet bedeline satın alma bedelinden başka, aşağıda

yazılı giderler girer…. Noter, mahkeme, kıymet takdiri, komisyon ve tellaliye giderleri ile

Emlak Alım ve Taşıt Alım Vergilerini maliyet bedeline ithal etmekte veya genel giderler

arasında göstermekte mükellefler serbesttirler.” denilmektedir.

Buna göre, taşıtların maliyet bedeliyle değerlendirilmesi sonucunda Taşıt Alım Vergilerinin

maliyet bedeline eklenmesi veya genel giderler arasında gösterilmesinde mükelleflere

ihtiyarilik tanınmıştır. Bu nedenle, binek otomobillerine ait indirilemeyen katma değer

vergisinin doğrudan gider veya maliyet unsuru olarak değerlendirilmesinde kanunen bir

sakınca bulunmamaktadır.”

Maliye Bakanlığı’nın 13.04.2000 tarih, 16814 sayılı Özelgesi ise özetle aşağıdaki gibidir.

“Serbest meslek erbabı tarafından iktisap edilen binek otomobillerinin alış belgelerinde

gösterilen KDV’nin indiriminin mümkün olmadığı, indirilemeyen bu verginin otonun maliyet

bedeline ilave edilerek amortisman ayırmak suretiyle gider kaydedilebileceği gibi, ilgili

dönemde GVK’nin 68’inci maddesine göre gider olarak da dikkatte alınabileceği”

Bize göre de; serbest meslek erbabının aktifine alarak işinde kullandığı binek otomobilinin

alışı sırasında ödediği ancak KDV Kanununa göre indirim konusu yapmamış bulunduğu

KDV’nin gelir vergisi açısından doğrudan gider veya maliyet unsuru olarak

değerlendirilmesinde kanunen bir sakınca bulunmamakta olup bu konudaki seçimlik

hakkı tamamen mükellefe ait olmalıdır.

B. Serbest Meslek Kazancının Tespitinde İndirim Konusu Yapılamayacak Giderler

Gelir Vergisi Kanunu’nun 68’ ıncı maddesinin son fıkrasında serbest meslek kazancının

tespitinde, her türlü para cezaları ve vergi cezaları ile serbest meslek erbabının suçlarından

doğan tazminatların gider olarak yazılamayacağı hükme bağlanmıştır. Diğer taraftan yine

Gelir Vergisi Kanunu’nun 90’ inci maddesinde Amme Alacakları Tahsil Usulü Hakkındaki

Kanu’na göre

ödenen cezalar, gecikme zamları ve faizler ile ödenen Gelir Vergisi ve diğer şahsi vergilerin

Gelir Vergisi matrahından ve gelir unsurlarından indirilemeyeceği hükme bağlanmıştır.

50

III. SERBEST MESLEK KAZANÇLARININ BEYANI VE BEYANNAME

ÜZERİNDE YAPILACAK İMDİRİMLER

A. Serbest Meslek Kazancının Beyanı

Gelir Vergisi Kanunu’nun 85’ inci maddesinde, serbest meslek erbabının mesleki

faaliyetinden kazanç temin etmemiş olsa bile yıllık beyanname vereceği hükme bağlanmıştır.

Yıllık beyanname ise anılan Kanun’un 92’ nci maddesi uyarınca beyannamenin ait olduğu

yılı izleyen yılın Mart ayının on beşinci günü akşamına kadar verilmesi ve tahakkuk eden

gelir vergisinin de 117’ nci maddesi uyarınca mart ve temmuz aylarında olmak üzere iki

eşit taksitte ödenmesi hükme bağlanmıştır. Diğer taraftan Gelir Vergisi Kanunu’nun 18’

inci maddesi uyarınca istisna tutulan serbest meslek kazançları ile dar mükelleflerin tevkif

suretiyle vergilenmiş serbest meslek kazançlarından yapılan vergi kesintisi nihai vergileme

olacak ve bunlara ilişkin beyanname verilmeyecektir.

B. Serbest Meslek Kazancında Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Üzerinde Yapılacak

İndirimler

İlgili yıl içerisinde ödenmiş olması koşulluyla Bağ-Kur primi veya sigorta primi düşüldükten

sonraki kazanç, beyannamenin Tablo-2’deki 19 nu.lı satırına aktarıldıktan sonra diğer

indirimler yapılır.

Yıllık gelir vergisi beyannamesinin Tablo-2’deki 19 nu.lı satırına aktarılarak beyan edilen

serbest meslek kazancı üzerinden Gelir Vergisi Kanunu’nun 89’ uncu maddesinde belirtilen

aşağıdaki indirimler yapılabilir.

1. Şahıs Sigorta Primi ve Bireysel Emeklilik Katkı Payı

Gelir Vergisi Kanunu’nun 89/1 maddesi ve 110 seri Nu.lı Gelir Vergisi Genel Tebliği

kapsamında Bağ-Kur giriş keseneği ve sigorta primlerinin ilgili yılda ödenmiş olması

şartıyla; beyanname üzerinde beyan edilen gelirin %5 ’inin (bireysel emeklilik katkı payında

%10 ’unun) ve asgari ücretin yıllık tutarını aşmaması koşuluyla indirimi mümkün

bulunmaktadır.

Beyan edilen gelirin %10 ’unu (bireysel emeklilik sistemi dışındaki şahıs sigorta primleri

için beyan edilen gelirin %5 ’ini) ve asgari ücretin yıllık tutarını aşmamak şartıyla

mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat, ölüm, kaza, hastalık, sakatlık,

analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primleri ile bireysel emeklilik sistemine ödenen

51

katkı payları mükelleflerin yıllık beyanname ile bildirecekleri gelirden indirilebilir. Bireysel

emeklilik sistemi ile diğer şahıs sigortaları için ödenen primlerin birlikte olması halinde

matrahtan indirim konusu yapılabilecek tutar, beyan edilen gelirin %10’u ile sınırlı olacaktır.

Bu durumda şahıs sigorta primleri için %5 oranındaki sınır ayrıca aranacaktır.

Sigortanın veya emeklilik sözleşmesinin Türkiye’de kain ve merkezi Türkiye’de bulunan bir

sigorta veya emeklilik şirketi nezdinde akdedilmiş olması, prim ve katkı tutarlarının gelirin

elde edildiği yılda ödenmiş olması ve ücret geliri elde edenlerin ücretlerinin Safi tutarının

hesaplanması sırasında, ayrıca indirilmemiş bulunması gerekir. Eşlerin veya çocukların ayrı

beyanname vermeleri halinde, bunlara ait prim ve katkı payları öncelikle kendi gelirlerinden

indirilir.

Şahıs sigorta primi (%5) ile bireysel emeklilik primi (%10) arasında farklı oranlarda indirim

uygulanmakla beraber, her ikisinin de ortak şartları; asgari ücretin yıllık tutarını aşmaması,

merkezi Türkiye’de bulunan sigorta şirketi ile sözleşme yapılmış olması, prim ve katkı payı

tutarlarının gelirin elde edildiği yılda ödenmiş olması gerekmektedir. (GVK-89/1)

2. Eğitim ve Sağlık Harcamaları İndirimi

Mükellefler, beyan ettikleri gelirin %10 ’unu aşmaması, harcamaların Türkiye’de yapılması

ve gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak

belgelerle tevsik edilmesi şartıyla, mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin olarak

yaptıkları eğitim ve sağlık harcamalarını (mükerrer 121’ inci madde çerçevesinde eğitim ve

sağlık harcamaları nedeniyle vergi indiriminden yararlanan ücretliler, aynı harcamalarını bu

hükümden yararlanarak matrahlarından indiremezler) gelir vergisi matrahının hesabında

yıllık beyanname ile bildirilen gelirlerden indirebilirler. (GVK-89/2)

3. Bağış ve Yardımlar

Bağış ve yardımların yıllık beyannamede vergiye tabi gelirlerden indirilmesi bazı şartlara

bağlıdır. Bu şarlardan birincisi beyannamede toplanan gelirin pozitif olmasıdır. İkincisi bağış

ve yardımların aşağıda sayılan kurum ve kuruluşlara makbuz karşılığında yapılmış olması

gerekir.

a) Gelirin %5’i ile sınırlı bağışlar

Genel bütçeye dahil dairelere, katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyelere,

köylere, kamu menfaatine yararlı derneklere, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan

vakıflara yapılacak bağış ve yardımın indirim olarak dikkate alınabilecek kısmı beyan edilen

52

gelirin % 5’i ile sınırlandırılmıştır. Kalkınmada öncelikli yöreler de % 5’lik sınır % 10 olarak

uygulanır. (GVK-89/4)

b) Gelirle sınırlı olmayan bağışlar

Genel bütçeye dâhil dairelere, katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyelere,

köylere bağışlanan okul, sağlık tesisi ve 100 (kalkınmada öncelikli yörelerde 50) yatak

kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi,

bakım ve rehabilitasyon merkezi inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin

inşası için anılan kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin

faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdi ve ayni bağış ve yardımların

tamamı yıllık beyannamede bildirilecek gelirden indirilebilir. (GVK-89/5)

microsoft word - serbest meslek kazanÇ defterİ

Documents