mfu connexion: journal of humanities and social...
TRANSCRIPT
MFU CONNEXION, 2(1)
วารสาร MFU Connexion: Journal of Humanities and Social Sciences (ISSN
2286-6477 ฉบบพมพ) เปนวารสารทจดท าขนเพอสงเสรมและสนบสนนใหนกวชาการ นกวจย อาจารย นกศกษาระดบบณฑตศกษา และผสนใจทวไป ไดมแหลงเผยแพรผลงานทางวชาการและผลงานวจย รวมทงไดแลกเปลยนความร ความคดเหนในสาขาวชาดาน สหวทยาการดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร เศรษฐศาสตร / บรหารธรกจและการจดการ และนตศาสตร โดยไดจดท าฉบบพมพมาตงแตป พ.ศ. 2555 และออกเผยแพรปละ 2 ฉบบ (มกราคม-มถนายน และ กรกฎาคม-ธนวาคม) ไดเรมเผยแพรฉบบพมพตงแตปท 1 ฉบบท 1 (มกราคม-มถนายน 2555)
ในป พ.ศ. 2558 คณะท างานฯ ไดปรบปรงใหเปนวารสารฉบบอเลกทรอนกส ควบคไปกบวารสารฉบบพมพ เพอตอบสนองความตองการของผใชทตองการเขาถงบทความในรปแบบตางๆ ไดอยางสะดวกและรวดเรว โดยน าบทความจากวารสารฉบบพมพตงแตปท 1 ฉบบท 1 (มกราคม-มถนายน 2555) มาปรบปรงใหเปนบทความทเผยแพรผานระบบอเลกทรอนกส โดยใชชอ วารสาร MFU Connexion: Journal of Humanities and Social Sciences (ISSN 2465-4213 ฉบบออนไลน)
ผสนใจสงบทความเขารบการพจารณาตพมพผานระบบออนไลน โดยบทความจะไดรบ การประเมนคณภาพทางวชาการโดยผทรงคณวฒ หรอผเชยวชาญในสาขาทเกยวของ จ านวน 2 ทาน ทงนบทความตนฉบบทสงมาเพอรบการพจารณาตพมพในวารสาร จะตองไมอยระหวางการพจารณาจากแหลงเผยแพรทอน หรอไดรบการเผยแพรบทความในแหลงเผยแพรอน ไมวาจะเปนวารสารฉบบพมพ วารสารออนไลน หรอในแหลงเผยแพรอนใดทเปนการเผยแพรสสาธารณชนมากอน และกองบรรณาธการขอสงวนสทธในการบรรณาธกร รวมถงล าดบการตพมพกอน-หลง
MFU Connexion: Journal of Humanities and Social Sciences ปท 2 ฉบบท 1 (มกราคม-มถนายน 2556)
Vol.2 No.1 (January-June 2013)
MFU CONNEXION, 2(1)
ก ำหนดกำรตพมพและเผยแพร Publication Frequency ปละ 2 ฉบบ
มกราคม-มถนายน กรกฎาคม-ธนวาคม
2 Issues per Year January-June July-December
บรรณำธกำร Editor in Chief รองศาสตราจารย ดร. ปรชา อปโยคน Assoc. Prof. Dr. Preecha Upayokin
ผชวยบรรณำธกำร Associate Editors อาจารย ดร. พลวฒ ประพฒนทอง Dr. Pollavat Prapattong ผชวยศาสตราจารย ดร. รง ศรสมวงษ Asst. Prof. Dr. Rung Srisomwong ผชวยศาสตราจารย ดร. ณฐพรพรรณ อตมา Asst. Prof. Dr. Nathapornpan Uttama
กองบรรณำธกำร Editorial Board รองศาสตราจารย ดร. ดรณ วฒนศรเวชมหาวทยาลยแมฟาหลวง
Assoc. Prof. Dr. Darunee Wattanasiriwech
Mae Fah Luang University
ผชวยศาสตราจารย ดร. แสงจนทร กนตะบตร มหาวทยาลยแมฟาหลวง
Asst. Prof. Dr. Sangchan Kantabutra Mae Fah Luang University
อาจารย ดร. สเทพ นมสาย มหาวทยาลยแมฟาหลวง
Dr. Suthep Nimsai Mae Fah Luang University
อาจารย ดร. ณฐกร วทตานนท มหาวทยาลยแมฟาหลวง
Dr. Nuttakorn Vititanon Mae Fah Luang University
อาจารย ดร. ชเกยรต นอยฉม มหาวทยาลยแมฟาหลวง
Dr. Chukeat Noichim Mae Fah Luang University
อาจารย ดร. วรรณวล อนทรปน มหาวทยาลยแมฟาหลวง
Dr. Wanwalee Inpin Mae Fah Luang University
อาจารย ปฐมพงศ มโนหาญ มหาวทยาลยแมฟาหลวง
Lecturer Pathompong Manohan Mae Fah Luang University
อาจารย จตรลดาวรรณ ศรสนทรไท มหาวทยาลยแมฟาหลวง
Lecturer Jitladawan Srisunthornthai Mae Fah Luang University
อาจารย ธรนช อนฤทธ มหาวทยาลยแมฟาหลวง
Lecturer Teeranuch Anurit Mae Fah Luang University
MFU CONNEXION, 2(1)
กองบรรณำธกำร Editorial Board ศาสตราจารย ไชยยศ เหมะรชตะ ราชบณฑตสาขานตศาสตร
Prof. Chaiyos Hemarajata The Royal Institute, Thailand
ศาสตราจารย ดร. ธระพนธ เหลองทองค า จฬาลงกรณมหาวทยาลย
Prof. Dr. Theraphan Luangthongkum Chulalongkorn University
ศาสตราจารย ดร. สมทรง บรษพฒนมหาวทยาลยมหดล
Prof. Dr. Somssonge Burusphat Mahidol University
ศาสตราจารย สายชล สตยานรกษ มหาวทยาลยเชยงใหม
Prof. Saichol Sattayanurak Chiang Mai University
ศาสตราจารย ดร. อรรถจกร สตยานรกษมหาวทยาลยเชยงใหม
Prof. Dr. Attachak Sattayanurak Chiang Mai University
ศาสตราจารย (พเศษ) ไชยวฒน บนนาคบรษททปรกษากฎหมายสากล จ ากด
Prof. Jayavadh Bunnag International Legal Counsellors Limited Thailand (ILCT)
รองศาสตราจารย ดร. จกรกฤษณ ดวงพสตรา จฬาลงกรณมหาวทยาลย
Assoc. Prof. Dr. Chakrit Duangphastra
Chulalongkorn University
รองศาสตราจารย ดร. อภชาต โสภาแดงมหาวทยาลยเชยงใหม
Assoc. Prof. Dr. Apichat Sopadang Chiang Mai University
ศาสตราจารย (พเศษ) ศรศกร วลลโภดม นกวชาการอสระสาขาประวตศาสตร
Prof. Srisak Walliphodom
รองศาสตราจารย ดวงพร ค านญวฒน มหาวทยาลยมหดล
Assoc. Prof. Duangporn Kamnunwat Mahidol University
ศาสตราจารย ส าเรยง เมฆเกรยงไกร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
Prof. Samrieng Mekkriengkrai Chulalongkorn University
ผชวยศาสตราจารย ดร. นลน ตนธวนตย มหาวทยาลยธรรมศาสตร
Asst. Prof. Dr. Nalinee Tantiwanich Thammasat University
อาจารย ดร. ชมนาด อนทจามรรกษ มหาวทยาลยนเรศวร
Dr. Chomanad Intajamornrak Naresuan University
อาจารย ดร. พระพฒน ยางกลาง มหาวทยาลยศลปากร
Dr. Peerapat Yangklang Silapakorn University
MFU CONNEXION, 2(1)
กองบรรณำธกำร Editorial Board อาจารย ดร. จนทมา องคพาณชกจมหาวทยาลยธรรมศาสตร
Dr. Jantima Angkhapanichkit Thammasat University
Prof. Winnie Cheng Hong Kong Polytechnic University Prof. Barbara Lewandowska-Tomaszczyk University of Lodz, Poland เลขำนกำรกองบรรณำธกำร Secretarial Board นางสาวประภาพร แกวมกดา Ms. Prapaporn Kaewmookda นางสาวธญนนท บงเงน Ms. Thanyanun Bangnguen นายรกเผา เทพปน Mr. Rakphow Theppan นางสาววนวสาข วงคสวรรค Ms. Wanwisa Wongsawan นางคชาภรณ จนทาพน Mrs. Kachaporn Chantapoon
จดท ำโดย Published by ส านกงานบณฑตศกษา มหาวทยาลยแมฟาหลวง
333 ม. 1 ต. ทาสด อ.เมอง จ.เชยงราย 57100 โทรศพท 053 91 6137 อเมล [email protected] เวบไซต http://connexion.mfu.ac.th
Office of the Postgraduate Studies Mae Fah Luang University 333 M.1 T. Tasood A. Mueang, Chiang Rai, Thailand 57100 Tel. 66 53 916137 E-mail: [email protected] Website: http://connexion.mfu.ac.th
MFU CONNEXION, 2(1)
สารบญ
การท านายชวตดวยกระดกไกของกลมชาตพนธตางๆ ในจงหวดเชยงราย พลวฒ ประพฒนทอง
1
ค าศพททก าลงสญไป: ขอสนนษฐานเกยวกบการเปลยนแปลง ทางศพทในภาษาไทถนทพดในจงหวดนาน พณรตน อครวฒนากล
25
ปรทศนการรบภาษาทสองกบไวยากรณสากลลกษณ พรพฒน ยางกลาง
104
Once in a Lifetime และชวตของผมกเปลยนไป….. (ตอนท 1) สรวชญ แสงสวรรณ
127
Book Review: Gaijin Yokozuna: A Biography of Chad Rowan Alan M. Gallion
134
MFU CONNEXION, 2(1) || page 1
การท านายชวตดวยกระดกไกของกลมชาตพนธตางๆ ในจงหวดเชยงราย1
พลวฒ ประพฒนทอง2
บทคดยอ
บทความนศกษาการท านายเกยวกบชวตดวยการใชกระดกไกในกลมชาตพนธ ดงน ลาห ปกากะญอ เยา มง จนยนนาน อาขา ลวะ (ปลง) ในจงหวดเชยงราย โดยศกษาเปรยบเทยบต าราการท านายดวยกระดกไกของกลมลวะ (ปลง) กบการท านายกระดกไกในชวตประจ าวน ดวยการศกษาจากการสมภาษณผใหขอมลส าคญ การสงเกตแบบมสวนรวม การแปลเอกสารตวเขยน การศกษาในชวงป พ.ศ. 2547-2550 ผลการศกษาพบวา การท านายดวยกระดกไกนนเปนลกษณะสงคมของกลมสงคม “เกบของปาลาสตว และการท าเกษตรกรรมแบบยายถน” และจะลดทอนการอธบายทซบซอนเมอสงคมนนเปน “สงคมเกษตรกรรมแบบใชทดนอยางเขมขน” และจะเหลอเพยงการบนทกเมอสงคมนนมวธเขาถงความจรงผานกระบวนการทางศาสนา การศกษาต าราการท านายดวยกระดกไกพบวามการใหความส าคญกบการเปลยนสถานภาพและพนททางกายภาพเปนอยางมาก ดงนนจงเปนขอเสนอของบทความนวาเนองจากสงคมการเกบของปาลาสตวและการท าเกษตรกรรมแบบยายถนนน ท าใหเกดการทบซอนกนระหวางคนกบสตวปาโดยเฉพาะไกปา ท าใหคน
1 บทความนเปนสวนหนงของงานวจย Human and Chicken Multi Relationship
Research Project (HCMR) ทนวจย H.I.H. Prince Arkishino Research Project under The Royal Patronage of H.R.H. Princess Maha Chakri Sirindhorn งานวจยระยะท 1 ระหวางป พ.ศ. 2547-2553
2 อาจารยประจ าส านกวชาศลปศาสตร และหวหนาโครงการจดตงพพธภณฑอารยธรรมลมน าโขง
MFU CONNEXION, 2(1) || page 2
ใกลชดกบไกสรางจนตนาการเกยวกบไกทเปนความสมพนธระหวางไก คน และธรรมชาตทอธบายความจรงในสถานการณทไมแนนอนแกสงคมทยงเคลอนทไปมาได จวบจนสงคมเขาสการเกษตรกรรมแบบใชทดนอยางเขมขนและรบเอาศาสนามาอธบายความจรงแทนธรรมชาต การท านายดวยกระดกไกจงเหลอเพยงรองรอยจากการบนทกเทานน ค าส าคญ: การทำนายดวยกระด กไก / ชาตพนธ / เชยงราย Abstract
This research aims to study chicken bone divination among various ethnic groups, i.e. Lahu, Karen, Yao, Hmong, Yunnanese Chinese, Akha, and Lua (Plang) in Chiang Rai province by comparing the manuscripts concerning chicken bone divination of Lua (Plang) with that of in daily life. The information herein has been obtained through interviews with some authoritative sources, the participation of the ethnic groups, and translation from written manuscripts. The research conducted between 2004 and 2007 showed that chicken bone divination was used in communities entitled “the hunter-gatherer and swidden agriculture”. The complexity was reduced when the communities became “intensive agriculture communities”. Moreover, when the truth through was explained through a religious process, chicken bone divination would be left as a written record. It was also shown that ethnic groups focused on the transformation of the status as well as the physical area. Therefore, the result revealed that “the hunter-gatherer and swidden agriculture” community has generated an overlap between human beings and wild faunas, especially wild fowls; thus human beings were closely related to fowls. The imagination of fowls manifested the
MFU CONNEXION, 2(1) || page 3
inter-relationship among fowls, human beings, and nature. This inter-relationship has been used to explain the truth of unknown situations by members of “the hunter-gatherer and swidden agriculture” community until they have become the intensive agriculture. Instead of nature, they applied religious approaches to explain the truths. Chicken bone divination, therefore, became the recorded myth and belief.
Keywords: Chicken Bone Divination / Ethnic / Chiang Rai 1. บทนำ
การท านายทายทกเปนคตความเชอของมนษยในทกวฒนธรรม โดยแตกตางกนไปตามวธการ ขนตอน คานยมสงคม และบรบททางสงคม การท านายมหลายวธ หนงในนนคอการท านายดวยกระดกไก ซงปรากฏแพรหลายในเขตภาคเหนอของประเทศไทย พนทเชอมตอในเขตอนภมภาคลมน าโขงและบางสวนของประเทศอนเดย โดยพนททยงมการท านายเกยวกบชวตดวยกระดกไก ไดแก มณฑลยนนาน สาธารณรฐประชาชนจน ภาคเหนอของสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว รฐฉาน สหภาพพมา ราชอาณาจกรกมพชา รวมถงกลมไทอาหมในประเทศอนเดย พนทเหลานมความหลากหลายในการท านายชวตดวยอวยวะสวนตางๆ ของไก ซงมความแตกตางกนไปตามกลมคน ดงจะเหนไดจากการศกษาของ Terweil (1980) ซงไดอธบายเกยวกบอวยวะของไกทกลมคนตางๆ ใชในการท านายสรปได ดงน
MFU CONNEXION, 2(1) || page 4
อวยวะสวนตางของไกทใชท านาย กลมคน ตบ อาหม ค ายาง ลาว กาส อาขา กระดกลน อาหม ไทยอสาน สยาม ลาว ละห ขม มง เขมร กระดกคาง มง จน ลาว ไทยอสาน
หวไก มง ตนไก มง เขมร ไทเมอง-ไทแดง (ในเวยดนาม) เสนในตาไก เขมร รในกระดกขาไก อาหม ไทในยนนาน จวง อาขา ละห ผนอย มง ไหหล า จน
(ดดแปลงจาก Terweil, 1980) สวรรณา เกรยงไกรเพ ชร (2544) พบว า มกลมชาตพนธทพดภาษาตระกล
มอญ-เขมร ในแขวงเซกองใชกระด กไกในการทำนาย ดงน อวยวะสวนตางๆของไกทใชท านาย กลมคน
ดไสไก ตะเรยง เงะ ละเวน ฮารก คางไก ตะรว เงะ ฮารก สวย หลอดคอไก ดกกง หวและเลอด เงะ เลอด กะเซง
(ดดแปลงจาก สวรรณา เกรยงไกรเพชร, 2544)
พนททางภาคเหนอของประเทศไทยซงแต เด มเรยกว าอาณาจ กรลานนา เปน พนททมความหลากหลายทางว ฒนธรรมของชาตพนธต างๆ ทมความสมพนธกน แต ละชาตพนธ มการใช ไก ในการทำนายช วตทงทเหมอนกนและแตกตางกนไป ในสาราน กรมวฒนธรรมไทยภาคเหนอไดรวบรวมวรรณกรรมทมเรองราวการใชไกในการทำนายอนาคต และมบทความเรอง “การท านายกระดกไกของคนไทบางกลม” เขยนโดย เรณ วชาศลป (ม.ป.ป.) รวบรวมเรองราวการใชกระดกไก ในการทำนาย สรป ไดดงน
MFU CONNEXION, 2(1) || page 5
การใชไกในการท านายชวตในกลมคนทไมใช “ไท” ไดแก จน ทมมาตงแต ราชวงศฮน ในชวงครสตศตวรรษท 2 ใชท านายโชคชะตาในกลมอน คอ กะเหรยง มง อาขา ตองส บางแบระ โดยใชดฤกษยาม เสยงทาย แตงงาน ขนบานใหม เจบปวย และกลม “คนไท” ทกกลม มการใชไกในการท านายชวตประจ าวน มเพยงแคกลมสยามเทานนทใช “ละวาเซนไก” กอนออกศก และกลมไทยวนหรอไทยลานนาใชไกในการเสยงทายโดยไมไดฆาไก แตใชกระดกขาไกทสะสมไวแบบแหง เสยงเลอกมาปกกระดกไกแทน นอกจากนนไทอาหมใชไกในการท านายเมอเจาฟาตดสนใจไมได เชน การศก การตงเวยง การเลอกทอย หรอเมอบานเมองระส าระสาย ดงปรากฏในต าราการท านายดวยกระดกไก ตอไปน
1. ต าราของไทอาหม เขยนดวยภาษาไทอาหมบนแผนเปลอกไมมภาพ 132 ตวทาย มเรองการเจบไข การศก ขวญ โชควาสนา
2. ต าราของไทพาเก เรยกวา “เผไกหลวงฟา” เขยนดวยภาษาและตวอกษร
ไทพาเก กลาวถง ความเจบไข โชควาสนา ชวตครอบครว มง ขวญ ใจ การศก
3. ต ารากระดกไกของไทลอสบสองปนนาเรยกวา “พบหมอดไก” พมพดวยอกษรไทลอแบบเกา มจ านวน 112 ตวทาย มเนอหาเกยวกบการเจบไข ของหาย การศก การคา การซอสงของ การสรางบานเรอน เนอค โชควาสนา แพชนะ ขวญรวมถงวธสะเดาะเคราะห
การเรยกชอกระดกไกทใชท านายแตละแบบคลายคลงกนแตไมสามารถแปลความหมายได “เราหลามางขนตอง” “ลาเรากนตอง” ซงคาดวาต าราการท านายนมาจากแหลงเดยวกนทง 3 กลม”
จากหลกฐานพงศาวดารเมองเชยงตงบนทกในป พ.ศ. 2386 เรองการท านายชวตดวยกระดกไก เกยวกบการดชะตาเมอง ฤกษเมอง ลกษณะเมองในพทธศตวรรษท 19 มดงน (ทว สวางปญญากร, 2533: 33)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 6
“ถงศกราช 704 เจาใสนานกนเมองแทน ไดสบแปดปตาย ตงแตนนเปนตนมาเมองเชยงตงกรางเปนเวลานานนก เหตเพราะเมองถกเสนยดจญไร เจาผายจงใหหมอโหราสองคนมาท านายคนหนงชอค าเรอง เปนชาวปง ซงท ำนำยดวยวธกระดกไกแมนนก.... ”
เมอจดฉลองเมองเชยงตงกใหมเครองฉลองบชา มหมอชาง หมอมา หมอไก หมอโหรา หมอยา พอครวเลก พอครวใหญ ซงค าวา หมอไกน ทว สวางปญญากร ไดใหความหมายวาเปนหมอทท านายดวยกระดกไก (ทว สวางปญญากร, 2533: 33)
การทำนายกระด กไกมแพรหลายมาอย างยาวนาน จนกลายเปนความเชอของสงคมระดบเมองใหญ ในป จจบ นมการเปลยนแปลงเรองการเคลอนยายกลมชาตพนธในอนภมภาคล มน าโขงตอนบนอนเนองมาจากอ ทธพลปจจยภายในเรองสงครามและเคร อญาตมาเป นอทธพลจากป จจยภายนอก เรองการลาอาณานคม ผลกระทบจากสงครามเย น และความข ดแยงเรองการเม อง
จากเหตป จจยดงกลาว จงมการอพยพต อเนองยาวนาน และซบซอนท าให เก ดการผสมผสานทางส งคมวฒนธรรมเพ อการปรบตว จงกล าวไดวาความเชอเรอง การทำนายช วตด วยกระดกไกแพรกระจายในดนแดนแถบนอย างตอเนอง รวมถงกลม ชาต พนธในจงหวดเชยงราย 2. วธการศกษาการทำนายดวยกระดกไก
งานวจยน ใชวธทางคตชนวทยา การสมภาษณ ผใหขอมลส าค ญ และ การสงเกตแบบมสวนร วม เพ อตอบคำถามตอไปน
2.1 กลมชาตพนธตางๆ มการทำนายดวยกระดกไก โดยเฉพาะกระดกตนขาไกอยางไร
2.2 การทำนายทพบในงานวจยนสอดคล องก บต าราการทำนายกระดกไก ทมอยหรอไม อยางไร
MFU CONNEXION, 2(1) || page 7
2.3 การทำนายด วยกระดกไกสามารถอธบายความส มพนธระหวางคนกบ ไกของกล มชาตพนธตางๆ ไดอยางไร 3. แนวคดเรองชวชาตพนธ วทยา (Bio-Ethnology)
สาขาวชาน เปนสหวทยาการทผสมผสานระหวางสงคมศาสตร และ วทยาศาสตรธรรมชาต มเนอหาเกยวกบความสมพนธระหวางมนษยกบธรรมชาต หรอวฒนธรรมกบธรรมชาต
นบตงแต ทศวรรษท 1970 เกดกระแสอนรกษสงแวดลอม ความหลากหลาย ทางช วภาพ และการฟ นฟระบบนเวศ ทำให เกดการคนคว าวจยเรองความส มพ นธ ระหว างพชกบกลมชาตพนธ และม การประช มชวชาตพนธวทยานานาชาตขนอยางตอเนองในประเดนทหลากหลาย เชน ภมป ญญาทองถนกบการใชทรพยากร แพทยศาสตรชวชาตพ นธ คตชาวบ านกบชวชาตพนธ รวมถงดาราศาสตร ชวชาตพ นธสวนใหญมกเปนเรองเก ยวกบพช แตในเรองเกยวก บสตว ยงพบนอยมาก
งานทางชวชาตพนธ ว ทยาเกยวกบสตวทม การจ ดระเบยบวธคด และระเบยบว ธการหาความรทชดเจนชนหนง คอ “งานศกษาความสมพนธระหว างคน กบไก” ของฟมอโตะ (2550: 248-249)
ในทางพนธศาสตร ไมว าพนทศกษาจะเปนทใด การทดสอบทฤษฎเดยวกน ยอมใหผลลพธเหมอนก น แต ทางว ฒนธรรมจะแตกตางออกไป เนองจากมแนวคด คอ วฒนธรรมส มพนธนยม (Cultural Relativisms) เมอเปนเช นน เราจงมกคดวาวธการมองป ญหาของทงสองศาสตรขดแยงก น แตป จจบนนควรนำความแตกต างทางวฒนธรรมไปใชในการวจยทางพนธศาสตร
ค าถามของงานวจยเรอง ความส มพนธระหวางคนกบไกน คอ “ไกปากลาย มาเป นไกบานไดอยางไร” โดยมการศกษาส งคมท มล าด บการพฒนาทแตกตางกน จากสงคมเรรอน สงคมเกบของปาลาสตว สงคมเกษตรกรรม และส งคมเมองท เปน ลกษณะอตสาหกรรม มล าดบการพฒนาของมนษยทมกระบวนการฝกใหเช องของ
MFU CONNEXION, 2(1) || page 8
สตว (ไก) โดยว ฒนธรรมมนษยมการคดเลอก และใหความหมายในแตละขนของ สงคม ดงเชนท ฟมอโตะ (2550: 114) ไดเสนอความคดเร องการศ กษาไกในมณฑล ยนนานวา
“ในงานว จยนเป นเรองเกยวกบความสมพนธระหวางชาวบานก บไกเปน หลก หากเป นการศกษาปศปกษชาตพนธวทยา (Ethno Poultry Science) แบบ เดมกอาจถอวาข นตอนนสามารถหย ดส ารวจไดแลว แตเน องจากผเขยนได คดไปถ ง การน าเอา “เอตก” (Etic หมายถง การศกษาแบบคนนอกวฒนธรรม) กบ “อมค” (Emic หมายถง การศ กษาแบบคนในว ฒนธรรม) อนเปนแนวคดค ขนานทตองนำ มาพ จารณาพรอมๆ กน มาลองประยกต ใช ดงน นหากในอนาคตจะไดมการใช ความคดนเปนพนฐานของการศกษาแลว ขอบเขตการศกษากนาจะครอบคลม วฒนธรรมไปจนถ งยน และผเข ยนคดวาสงทผเขยนไดน าเสนอจะไดกลายเปนวธการ ทเหมาะสมในการเขาใจการพ ฒนาส ตวปาใหเปนสตวเลยง (Domestication)”
ผลจากแนวคดขางต นน าไปส การวจยในพนทของประเทศไทย และมการเผยแพรผลงานวจยเป นระยะ จากบทความเรอง “ความหมายและบทบาทของ ไกในโลกท ศนของชาวอาขา” โดย กลยา ตงศภท ย และคณะ (2549) และ “ต ารา การทำนายด วยกระด กไก บานหวยน าข น อ าเภอแมฟาหลวง จงหวดเช ยงราย” โดย พลว ฒ ประพฒน ทอง (2549) และบทความเรอง “ไกเสยงทายต วแรกจากตำนาน ชนชาตไทย: การตความตำนาน” โดย สกญญา สจฉายา (2549) ทงสามบทความ สรปวา ความสมพนธระหวางคนกบไกในมตทางวฒนธรรมเป นการคดเลอกและ จ าแนกประเภทของไก สะท อนมาจากการ “ถอดรห สต านาน” และการใชไกในพธกรรม ซงเป นเรองของจนตนาการในการสรางวฒนธรรมเก ยวกบพนทและอาณาเขต (Imagination of Space and Territory Culture)
อาจกลาวไดว า ในแตละวฒนธรรมมการจดล าดบทางช วชาตพนธ วทยาทง ในแนวดงและแนวระนาบ ในแนวดง เชน สง-ต า ด-เลว ขางบน-ขางล าง ซงสะทอน ใหเหนในพธกรรม ความเชอ ต านาน และเรองเลา อกทงยงสะท อนความส มพนธ
MFU CONNEXION, 2(1) || page 9
ระหวางคนก บธรรมชาตท มมาอย างยาวนาน ในส วนการจดลำด บในแนวระนาบ ไดแก การจดพนท ข างใน-ขางนอก สะทอนในพธกรรมการทำนายเสยงทาย และการละเลน ทใชสตวเปนสญลกษณ ท าให “ชวชาตพนธวทยา” เป นศาสตรทมมมมองแบบ สหวทยาการ ระหว างวทยาศาสตรกบวฒนธรรม (สงคมศาสตร) ทจะสร างข อถกเถยง และพนททางความร ใหมใหนกวชาการทงหลายหนกลบมาทบทวนเกยวกบการศ กษา สงมชวตอกครง 4. ความหลากหลายของกลมชาตพนธในจ งหวดเชยงราย และพนทใกลเคยง
จงหวดเชยงรายต งอย เหนอสดของประเทศไทยมชายแดนตดต อสาม ประเทศ คอ ทศตะวนออกตดกบสาธารณร ฐประชาธปไตยประชาชนลาว ทศเหนอ ตดกบสหภาพพมา และมณฑลย นนาน สาธารณรฐประชาชนจ น ท าให พนทนเปน จดเชอมตอกบหลายประเทศ มการเดนทางแลกเปลยนสนคาและความสมพนธ ระหว างชาต พนธตางๆ ในระบบเคร อญาต และระบบการค ามาอยางยาวนาน
บญชวย ศรสวสด (2547) ศกษารวบรวมกลมชาตพนธในจงหวดเชยงรายและพบวาจงหวดเชยงรายมกลมชาตพนธทส าคญและหลากหลายจ านวนกวา 30ชาตพนธ
ดวยเหตน งานว จยน จงเล อกศกษาการใชกระด กไกในการทำนายจากกลม ชาตพนธต างๆ ในจงหว ดเชยงรายและพนทใกลเคยง ค อ จงหวดน าน เพอน ามา อธ บายประกอบตำราของกลมชาตพนธลวะทพบในป พ.ศ. 2547-2550 แตเม อศกษา แลวพบวา กลมชาตพนธดงกลาวเปนกลมทพดภาษา “ปลง” และปรากฏว าต าราน ม ความสำคญ งานว จยน น าการทำนายในโอกาสตางๆ มาตรวจสอบก บต าราทพบและ เชอมโยงกบความร เร องตำราการทำนายกระด กไก ทมผ เข ยนไว กอนหน านแลว เพ อยนย นความสมพนธระหวาง “คนกบไก” ผานการทำนายด วยกระดกไก
MFU CONNEXION, 2(1) || page 10
5. การใชไกของกลมชาตพนธในการทำนายชวต 5.1 กลมมลาบล ในจ งหวดเชยงรายไมพบกลมทมวฒนธรรมเรร อนดงเดม จงใชกลมมลาบล
ทจงหวดน านเปนตวแทน โดยไดเขาไปศ กษาทบานหวยหยวก หม 6 ต าบลแมขะนง อ าเภอเวยงสา จงหวดน าน ผใหขอมล ค อ นายอายปา คนทพฤกษ (การสอสาร สวนบ คคล, 2547) อาย 70 ป โดยกลมนเปนกลมเรรอนมากอนในบรเวณชายแดน ประเทศไทยและสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว พบวากลมมลาบลไมได จบไกปามาก นบ อยสอดคลองกบการตรวจฟนของกลมชาตพ นธ นท ไม พบการกดเคยว เน อสตว ส วนใหญ ลกษณะฟนใชส าหร บการบดเค ยวผก เมอสอบถามในเรอง การทำนายโดยใชกระดกไก พบวาไมมการใชกระด กไกในการทำนายชวตแตมข อหามไมให กนลนไก เน องจากลนเปนอวยวะแรกทสมผสของมพษ มการห ามคน ปวยไมใหกนไก (เหลน เตา เตาผา) เพราะจะทำใหมไขสงและตายได นอกจากน น ยงมการนำไขไกปามาสขวญเด ก
5.2 กลมปกากะญอ (กะเหรยง) ในจงหว ดเชยงรายม กลมปกากะญอหลายกลม และอาศยอยในหลาย
หมบ าน จากการศกษาเรองการทำนายกระดกไก พบว ากลมปกากะญอไมไดม การทำนายมานานแลว จากการสำรวจพบว ามเพยงหมบ านหนลาดใน ทยงคงจำเรองราวและวธการทำนายได อย างดถงแมวาจะไมไดใชท านายในชวตประจ าวนแลวกตาม
ในพนทบานหนลาดใน อ าเภอเวยงปาเปา จงหวดเชยงราย พบวามการท านายกระด กไก 10 รปแบบเทานน ใชในการทำนายเร องการค าขายสนคาทมคา เชน ชาง เนอหาการทำนายนนสวนใหญจะเปนเร องดหรอไมดเทานน โดยแบง กระด กไกเป นสองข าง ค อ ฝายเราและฝายตรงข าม โดยไมไดใชท านายเกยวกบ การเพาะปลก งานว จยนยงพบดวยว าการทำนายกระดกไก ในพนทนมาจากคนจน (ปรชา สร, การสอสารสวนบคคล, 2550)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 11
5.3 กลมลาห (มเซอ) จากการสำรวจ พบว า บ านจะแล ต าบลแมยาว อ าเภอเมอง จงหวดเชยงราย
มการส บทอดการทำนายด วยกระดกไกมาอยางตอเนอง โดยมการทำพธ ส ขวญ ผเจบปวยไมทราบสาเหต ผท าพ ธ คอ นายจะอ ลพ (การสอสารสวนบคคล, 2547) อาย 70 ป เปนการเร ยกขวญทมพธกรรมการทำนายกระดกไกเปนหลกเพ อใหได ค าตอบวาหายดแลวหรอยง ในหมบานนมการสบทอดพธกรรมจากบดา
ในการสอบทานกบต าราการทำนายของกลมลวะ (ปลง) พบวา ลาห บาน จะแล ไมสามารถทำนายไดทกตว ท านายไดแตเพยงวารปกระดกนดหรอไมด และยง ใชในการเร มตนการปลกข าวในแตละปวาจะม ผลผลตด หรอไม น าจะมากน อยเพยง ใด ซงสอดคล องก บลาห บานห วยกะ ต าบลแมสลองใน อ าเภอแมฟาหลวง จงหวดเชยงราย
5.4 กลมมง (แมว) ม งบานกวกาญจน ยงดำเน นชวตแบบเกษตรกรรมบนพ นทส ง ในขณะท ม ง
สวนใหญไดกลายไปเป นคนกลางในการคาขาย บานกวกาญจน หม 6 ต าบลรมโขง อ าเภอเชยงของ จงหวดเชยงราย มพธ
การเรยกผและฆาหมประกอบการใช กระดกไก ในการท านายวาดหรอไมด ในกรณทเดกยงไม หายจากอาการปวยจงมการท าพธเรยกขวญ สวนกระดกไก เมอทายเสรจแลวจะทงไปหรอใหสนขกน หรอไมกเกบกระดกททายแลวไว แตถาค าท านายออกมาไม ดตองเรมท าพธใหม หมด นอกจากนยงใช กระดกไก ในการท านายการแตงงานวาเขากนไดหรอไม ดเรองการขนบานใหม และการเดนทาง (เลาซง แซยาง, การสอสารสวนบคคล, 2550)
5.5 กลมเยา (เมยน) กลมเยาบานแมบง หม 7 ต าบลโชคช ย อ าเภอดอยหลวง จงหว ดเชยงราย
มการล าไกปาในชวงฤดผสมพนธ แตไมพบการทำนายดวยกระด กไก แตในพนท บ านหวยแมซ าย ซ งอย ใกลเมองพบการทำนายดวยกระดกไก แตไมมการลาไก ปา
MFU CONNEXION, 2(1) || page 12
นอกจากน นในพธกรรมงานว นเกด นายสมยศ แซซ น (การสอสาร สวนบคคล, 2550) อาย 50 ป หม 11 บานห วยแมซาย ต าบลแมยาว อ าเภอเม อง จงหวดเชยงราย มการท าพธทปากทางเขาหม บานในตอนเชา และตอนเยนมการทำนายกระดกไกโดยหมอดกระด กไก
ในหม บานนจะมการท านายดวยกระดกไก ในพธดงตอไปน พธเลยงผบรรพบรษ เจบปวย การเปลยนผ านชวต เชน เมอแรกเกด เมอมชวตรอดมา 7 วน และ 1 เดอนก อนแตงงาน ยายบ านใหม เดนทางไกล งานทมความเสยง เช น ตองขามน า และวนส าค ญ เชน ตรษจ น เชงเมง สารทจ น แตไม มต าราบนทกไว ปจจบนมคนขอใหท านายกระด กไกในเรองการเขาทำงานราชการอกดวย
5.6 กลมจน (ยนนาน) การศ กษาท หมบ านจ นย นนานหร อท เรยกในหมคนไทยวา จนฮอ ซงเปน
กลมทเดนทางคาขายในพ นทระหวางสบสองปนนา เชยงต ง เชยงราย เชยงใหม ตาก และพม า พบการทำนายด วยกระด กไก ในหมบ านวาว ต าบลแมสรวย จงหวดเช ยงราย เทานน เนองจากกลมชาวจนยนนานสวนใหญ เคยเปนอดตทหารจนคณะชาต บางคนเปนทหารมาต งแตเดก พธกรรมเหลานจงไมได รบการสบทอด อกทงเมอ แตงงานก บคนทองถน การด ารงวฒนธรรมดงเดมอาจไมครบถวน และจนยนนาน บางส วนนบถอศาสนาอสลาม แตยงพบวามการทำนายด วยกระดกไกในกลมคนจน ทอพยพเข ามาตงถนฐานไดไมนาน
พนจ พทกษวาว (การส อสารสวนบ คคล, 2550) อาย 60 ป บานวาว ต าบล วาว อ าเภอแมสรวย จงหวดเชยงราย เปนชาวจนยนนานจากเมองโกกงในพมาผเดยวทใชกระด กไกในการทำนาย โดยใชขาไกปาสแดงมาดองเหลา และใช กระดกขาไกทศกษาดวยตนเองทำนายในวนตรษจน ไหวเจา เชน เจาท เจ าเตาไฟ หรอ ท าขวญ แต ไมใชไกปาในการทำนาย นอกจากน ยงใชหวไก ตาไก ขาหม และเทาหม ในการทำนายอ กดวย โดยทหวไกทใชท านายนนผใหญจะเปนคนกนเทานน ถาดแลว พบว าไมด ใหพ ดแก “เร องใหญเปนเรองเลก เรองเลกเปนไมม” และม สภาษตจนท
MFU CONNEXION, 2(1) || page 13
เกยวข องกบการทำนายดวยกระด กไก “ไกตาย กระดกไมโกหก” 5.7 กลมอาข า (อกอ) กลมนเปนกลมชาตพ นธใหญทส ดในจ งหว ดเช ยงราย และใชไกในพธ กรรม
เปนจ านวนมากในชวงระหวางป แตไม มความสำค ญต อพธกรรมในรอบปและไมนยม การทำนายดวยกระด กขาไก มอาข าเพยงบางคนเทาน นทมความสามารถน
ในประเดนของการทำนายช วตด วยกระดกไกเพอดความสมพนธระหวาง คนกบไก พบวาการใชกระด กไกในการประกอบพธกรรมและการทำนายชวตนนมใน ท กกล มชาตพนธ ทไมใช กลมวฒนธรรมเรรอน ความส มพนธ ระหวางคนกบไก เกดจากพนทการผลตทางเกษตรกรรมทเป นตวกลางในการเช อมโยงกบทด น หรอเมอ ไมไดท าการเกษตรกเปนการทำนายการไดงานท า และความเจ บปวยเปนหลก แตเมอกลมคนน บถอศาสนาพทธและนำมาใชเปนหล กอดมคตของการดำรงชวตแล ว การทำนายดวยกระด กไกจงปรบมาใชกระดกไกแหงแทน 6. การศ กษาตำราการทำนายดวยกระดกไกของลวะ (ปลง)
การทำนายโดยใชกระดกไก ในกล มชาตพนธตางๆ พบว า กลมลวะ (ปลง) ท บ านห วยน าขน อ าเภอแมฟ าหลวง จงหวดเชยงราย เป นแห งเด ยวทย งมตำรา การทำนายด วยกระดกไกอย แตการทำนายด วยกระดกไกของกลมนใกลจะสญหาย ไป ซงปกตแลวต าราการทำนายด วยกระดกไกพบในกลมชาตพนธทพดภาษาใน ตระกลไทเทานน ดงนนการพบตำราทมการทายกระด กไกในกล มคนทไมได พดภาษา ตระกลไทจงเปนเร องทนาสนใจ
การทำนายดวยกระด กไก จากตำราน นแตกต างจากการทำนายกระด กไก จากกลมต างๆ ท ไดกล าวมาขางตน ค อ การทำนายมความซ บซอนและมจ านวนตวทายมากกว า รายละเอยดตำราการทำนายดวยกระดกไกทพบทบานห วยน าขนม ดงน
MFU CONNEXION, 2(1) || page 14
หมบ านห วยน าขนมความหลากหลายทางชาตพนธ ประกอบดวย ไทใหญ ไทลอ ลวะ (ปลง) ลาห อาขา และคนเมอง (คนพ นราบจงหวดเชยงราย) ประวต ความเป นมาของหมบานน เด มเปนท ตงของกองกำลงก ชาต รฐฉาน (ไทใหญ) ตอมา กลมนไดสลายต วลงไปเน องจากผนำเส ยชว ต ตอมาในราวป พ.ศ. 2508 ชาวล วะ (ปลง) อพยพมาจากเมองแจ (แช) สบสองปนนา มณฑลยนนาน สาธารณร ฐประชาชน จ น เนองจากเหตผลทางการเมอง ได ทราบวามชมชนชาวลวะ (ปลง) อาศยอยบรเวณ หวยน าข นจ านวน 3 หลงคาเรอน และชาวไทใหญอก 1 หลงคาเร อน จงเขามาสมทบ จากน นกลมไทใหญ และไทล อได อพยพเข ามาอ ก จนกลายเปนชมชนใหญข น ในปจจบนมจ านวนประชากรท งสน 377 คน
6.1 ต าราการทำนายดวยกระด กไกของกล มลวะ (ปลง) กลมลวะบานหวยน าขน มความเชอเรองการท านายดวยกระดกไก ทองค า
บรจตร และสงค า ตาสาย (2547) ใชการดกระดกไก เลอด และอากปกรยา ของไกหลายวธและหลายโอกาสในการท านาย จากค าบอกเลาผใหขอมล มต าราการท านายกระดกไก โดยใชขาไกทอนบน ต าราเขยนดวยหมกด าบนกระดาษสา ขนาด 20 เซนตเมตร x 20 เซนตเมตร บนทกดวยอกษรธรรมลานนา มบางค าออกเสยงเปนภาษาลวะ จ านวน 7 หนา เยบเปนเลมดานบน รวมไวกบต าราท านายโชคชะตาแบบอนๆ จงไดท าส าเนาและถอดความเปนภาษาไทยโดย พระมหาอานนท เจาอาวาสวดหวยน าขน (การสอสารสวนบคคล, 2550) ต าราการท านายดวยกระดกไกมโครงสรางส าคญสามสวน ดงน (พลวฒ ประพฒนทอง, 2549)
ส วนน า กล าวถงการทายล กษณะของผทมาขอคำทำนายวามกรยาทาทาง อยางไร เชน เอามอลบปาก เอามอจบขา เปนต น การทำนายจะบอกถ งสงของท หายไปและการเจบไขไดปวย มจ านวน 10 ค าทำนาย เรยกในตำราวา “สวนนามทก” สวนกลางหรอสวนค าท านายหลก เปนค าท านายเกยวกบกระดกขาบนของไกวา ม จ านวนล กษณะรทกระด กขาไก โดยแสดงรปแบบของกระด กทมไมขนาดเล กเสยบลง ไปในรกระด กจำนวน 160 รปแบบ และคำทำนายลกษณะกระด กไกแสดงเปนรป
MFU CONNEXION, 2(1) || page 15
ทรงกระบอก (สเหลยมผนผายาว) คกนเปรยบเปนขาซ ายขาขวา รปไมขนาดเล กทเสยบในรทกระดกไกเรมตนจากรทกระดกข างละ 1 ร ไปจนจบคำทำนายกระดก มขางละ 1 รเชนกน จาก 160 ค าทำนายน น ามาจ ดกลมได 8 กลม ดงน
1. ไข และไขเนองจากผด และผดผ 70 ค าทำนาย 2. ไข หรอเปนไขเนองจากผด และผดผ 43 ค าทำนาย
รวมกบเรองคาขาย 3. ผดและผดผ 20 ค าทำนาย 4. คาขายทกลาวถงโชคดและโชคราย 19 ค าทำนาย 5. ผด ผดผ และเรองคาขาย 3 ค าทำนาย 6. ค าทำนายใหท าอะไรบางอยาง 2 ค าทำนาย 7. ค าทำนายเรองขาศก 1 ค าทำนาย 8. ค าทำนายทบอกวาไมดไมรายและไมมค าทำนาย 2 ค าทำนาย
จากกล มเนอหาข างตน พบวา ต าราเล มนให ความสำคญเรองผมากทสด โดยผท าใหเจบปวยและสงผลถ งการคาขาย จ านวน 113 ค าทำนาย รองลงมาคอ เรองขวญ มจ านวน 13 ค าทำนาย ซงสวนใหญ คอ เปนไข เนองจากขวญหน เห นสตว ท าใหเสยขว ญ และทรายแรงทสด คอ คนไข ตาย และผไดขวญไปแลว
สวนท ายหรอส วนคาถา เป นส วนคำภาษาบาลปนคำในภาษาสนสกฤต เปนคาถาทใชเสกใสกระด กไก 3 ครง สรปความหมายของคาถาว าเปนคาถาท ท าให สตวเช อง ซงจะเหนวาแมการทำนายจะเปนเรองผและเรองเจบไขทงหมด แตกยงม การสรปดวยคาถาในทางพราหมณ
6.2 ขนตอนและโอกาสในการทำนาย การท านายกระดกไกของชาวลวะ (ปลง) บานหวยน าขนนน จากการ
สมภาษณ สงค า ตาสาย (การสอสารสวนบคคล, 2549) พบวาผตองการค าท านายจะตองน าไกของตนทเลยงไวในบรเวณบานมาฆาดวยวธใดๆ กได ลางขาไกใหสะอาดแลวมดขากบหวใหตดกบล าตว จากนนน าไปตม เมอสกดแลว จงน าไปทบาน
MFU CONNEXION, 2(1) || page 16
หมอไก (ผท านาย) ถาพบหมอไกกสามารถดได แตถาหากไมพบกสามารถฝากเรองไวแลวมารบค าท านายภายหลง
โอกาสทจะท านายดวยกระดกไกนนจะเปนพธขนบานใหม พธแตงงานตรวจดวงชะตา หรอเดนทางไกลโดยเฉพาะเดนทางไปคาขาย ชวงเวลาทเหมาะสม ในการน ากระดกไกมาท านาย คอ ระหวางขน 1 ค า ถง 15 ค า แตละเดอนจะมคนมา ใหหมอดกระดกไกประมาณ 14 ถง 15 คน และโดยเฉลยคนหนงคนอาจดโชคชะตา ดวยกระดกไก 3 ครงตอป
6.3 ผกบสงคมลวะ (ปลง) จากตำราการทำนายดวยกระดกไก ความเชอเรองลกลบทอธบายไมไดนน ไดถกสรางใหเปนรปธรรมเชง
สญลกษณตางๆ และผกคอลกษณะหนง เปนความเชอดงเดมกอนทศาสนาจะเขามามบทบาท แตกยงพบวามการผสมผสานความเชอเรองผในกลมวฒนธรรมตางๆ เสมอ ดงนนความเชอเรองผจงปรากฏในต าราท านายกระดกไกของชาวลวะ (ปลง) บานหวยน าขน พบวาสามารถแยกผออกเปน 6 กลม ดงน
ผบรรพบรษ ผปา/สตวปา ผทท ากน ผเรอน ผเมอง ผอนๆ
1.ผลงตา 2.ผปตายายาย 3.ผลงป 4.ผแมกองกน 5.ผปยาตายาย 6.ผฝายแม
1.ผรงทายน า 2.ผจอมปลวก 3.ผไม
1.ผรองน า 2.ผทดอน 3.ผเหมองฝาย 4.ผขวญขาว
1.ผหวบนได 2.ผใตถนเรอน 3.ผตนบนได 4.ผเตาไฟ 5.ผเสยวเรอน 6.ผเรอน
1.ผเสยวเมอง 2.ผทสง 3.ผหลกเมอง 4.ผปาชา 5.ผเมอง 6.ผหนเหนอ 7.ผสะพาน 8.ผทางหลวงหรอแมน า 9.ผอารกษ 10.ผทาวพญา
1.ผปดทหนง 2.ผปศาจ 3.ผราย 4.ผทเลยง
รวม 34 ตน
MFU CONNEXION, 2(1) || page 17
จากกลมของผทระบในตำรา 6 กลม จ านวนทงสน 34 ตน ผสวนใหญอย ในคำทำนายประเดนผดผ และพบว า ผทอยในบาน เชน ผเรอน และผบรรพบรษกบผทอย นอกบานทเกยวกบเมอง จะมจ านวนมากกวาผทท ากน หรอผทอยนอกเมอง หรอผสตวปา เชน ผรง (เหยยว) ทายน า
ในค าท านายยงมเนอหาเกยวกบสาเหตการเปนไขเนองจากท าผด ชนดตางๆ อก โดยระบผดตอสงตางๆ 20 ชนด แบงการผดได 2 ประเภท คอ
ผดภายในบานเรอน ไดแก ตนบนได ขางเตาไฟ คมเรอน ประตบาน บนได ทนอน เสยวเรอน หวนอน เหนอประต ผดกลางเรอนกลางบาน จะสงเกตไดวา ผดทเกดขนในบรเวณบานนนใหความส าคญกบประต บนได ทนอน ทกลางเรอน เสยวเรอน (ซงหมายถงสงทดแลรกษาบาน) และเตาไฟ แตไมมเรองความสมพนธ ระหวางคนในบานหรอเรองความประพฤตของคน
ผดทเกดขนนอกบาน ไดแก บอน า ฉางขาว น าหวย ไมไผ ทาน า ดงปาไม หลกไมเกา ทสง กองไม เปนเรองผดตางๆ ทมแหลงก าเนดนอกบาน แตตองน ามาใชในบาน เชน น า แหลงน า และไมทน ามาใชงานในชวตประจ าวน แตไมมเรองความสมพนธระหวางคนนอกบาน หรอเรองความประพฤตของคนภายนอกบาน นอกจากนยงมผดแกรนซงยงไมสามารถจดกลมได
ในเรองผดและผดผ เปนความเชอทเปนกฎเกณฑ ทางสงคมทพบโดยทวไปในเขตอนภมภาคลมน าโขงตอนบน เพอควบคมสงคมใหสงบสข สะทอนถงการอยรวมกน สงแวดลอม พฤตกรรม ล าดบชนในสงคม ศลธรรมจรรยา สามารถแบงเปน 3 ประเดน ดงน
ประเดนทหนง การท านายเปนเรองเฉพาะท เกดในบานและเมอง หมายถง การกระท าผด และผดผในสงคมชาวลวะเกยวกบบานและเมองจนตองมผจ านวนมากมาปกปกรกษาไมใหคนผดผ และการอธบายถงการปวยไขเนองจากผดในกรณตางๆ ตอสงแวดลอม เชน น า แหลงน า และไมทน ามาใชงานในบาน
MFU CONNEXION, 2(1) || page 18
ประเดนทสอง เปนค าท านายทมบทบาทของผและผดทเกยวกบการเจบไข และการคาทเกดขนในเมอง และในบางค าท านายกจะมวธแก เชน การบวงสรวง หรอการซอมแซม
ประเดนทสาม เนองจากไกทน ามาท านายนนเปนไกทอาศยอยในบานทเปนสวนหนงของเมอง จงอาจอธบายไดวาการท านายดวยกระดกไกนนม ความสามารถเฉพาะการท านายในบรเวณทไกอาศยอย และสามารถสะทอนเพยง อ านาจของผบานและผเมอง รวมถงผดภายในบาน และผดสงของภายนอกทน าเขาบานเทานน
จากต าราการท านายดวยกระดกไกของชาวลวะ (ปลง) บานหวยน าขน สรปเปนความสมพนธระหวางไกท เ ลยงในบานหรอท เ รยกวาไก บาน ซ งมความสมพนธกบพนทของบาน พนทของเมอง ในสงคมของมนษยทก าลงกาวเขาส สงคมแบบเมองทมความซบซอนของความสมพนธในดานตางๆ จงตองมผบาน ผเมอง ผบรรพบรษ มาคอยก ากบการกระท าและอธบายเหตแหงการปวยไข
อกประเดนหนง คอ เรองการคาขาย ซงเกดขนในสงคมทซบซอนโดยไมได เกดจากปจจยการผลตในดานเกษตรกรรมเพยงอยางเดยว แตมการแลกเปลยนสนคาและการคาขาย โดยเฉพาะเมองตางๆ ทอยในอนภมภาคลมน าโขงตอนบนสวนใหญเกดขนและขยายตวเนองจากเปนตลาด และชมทางการคาบนเสนทางการคาภายในอนภมภาค เชน เมองเชยงตง รฐฉาน สหภาพพมา เปนตน
6.4 สรปการท านายดวยกระดกไกจากต าราทพบในบานหวยน าขน 6.4.1 ความสมพนธระหวางเจาของไกกบบานเรอนและเมอง ไกบาน จากต าราการท านายกระดกไกเปนเครองมอทสะทอนสภาวะ
ความเปนอยเรองการเจบไขใน “พนทบรเวณบาน” ของเจาของไกผานผเรอน ผบรรพบรษ และผดภายในบาน ตลอดจนเปนการสะทอนถงพฤตกรรมการท านาย พฤตกรรมของเจาของไกบานทมตอ “พนทเมอง” ผานผระดบเมอง และผดตอสงของภายนอกทน าเขาบาน
MFU CONNEXION, 2(1) || page 19
6.4.2 จดเปลยนพนทชวต จากสาเหตความต องการคำท านายในเรองการแต งงาน การสร างเรอน
ใหม การเดนทางไกล หรอการยายทอยเปนเวลานานโดยเฉพาะเรองการเดนทาง ค าขาย เป นเรองการเปลยนแปลงเกยวกบ “พ นท ของตนเอง” และในกรณคาขายก ต องการความมนใจวาจะประสบความสำเรจ เพราะผทต องการคำทำนายตองพ งพาปจจยการคาเป นหลก หากการคาขายไมดจะสงผลถงความเปล ยนแปลงในช วตตน และครอบครวได 7. อภปรายผล
การท านายดวยกระดกไกมการกระจายทวไปอนภมภาคลมน าโขง งานวจยนพบวาระหวางป พ.ศ. 2547-2550 เปนวธการทยงด ารงอยในกลมชาตพนธ บางกลม แมวาการท านายจะถกปรบไปใหสอดคลองกบวถชวตทเปลยนแปลงหรอ เปนเพยงรอยรอยทบนทกไว
จากการสมภาษณและสงเกตแบบมสวนรวมพบวา กลมชาตพนธตางๆ ในเขตจงหวดเชยงรายใชไกท านายชวต สวนใหญเปนการท านายคตรงขาม เชน ดหรอไมด การเสยงทายทางเลอกในชวต และการเปลยนผานสถานภาพในชวต แตไมพบการใชกระดกไกในการท านายชวตในกลมชาตพนธทใชภาษาตระกลไท แตพบในการท านายในวรรณกรรมลานนาทเปนการเสยงทายกระดกไกแหงทเคยใชทายแลว โดยน ามาแชน า แลวน าไมมาเสยบรกระดกเพอท านายใหม อยางไรกตามการท านายดวยกระดกไก ไมปรากฏในกลมชาต พนธท เร รอน เชน กลมมลาบล (ผตองเหลอง)
นอกจากนต าราการทำนายดวยกระดกไกของกลมชาตพนธลวะ (ปลง) ยงถกนำมาแปลเปนภาษาไทยเพอศกษาเปรยบเท ยบก บการทำนายช วตประจำวนท ไมไดใชต าราของแตละชาตพนธ พบว าส วนใหญต ารานนเปนการทำนายเรอง ความเจ บปวยทเก ดจากผ รวมถงการเสยขวญ การทำผดในบางคำทำนายย งไดบอก
MFU CONNEXION, 2(1) || page 20
ถงว ธแกไวดวย แตเมอน ามาสงเคราะหกบพนทตางๆ ทปรากฏในคำอธบายนน พบว าการทำนายเป นเรองของพ นททางส งคมทมนษยอาศยอย และการเปลยนแปลง พนททงทางกายภาพและทางสถานภาพ
เนอหาการทำนายทปรากฏในตำราการทำนายกระดกไกของล วะ (ปลง) สอดคลองกบการศ กษากอนหนานโดย เรณ วชาศลป (ม.ป.ป.) แตมข อจ ากดคอ ชอของต วทายทยงไมสามารถเข าใจได และพบวาต ารานนมรายละเอยดเปนจ านวน มาก อย างไรกตามผใชไม ไดใชค าท านายทซบซ อนเหลานนกลบเลอกการทำนาย แบบคตรงข าม
ผลของการวจยอกประเด นหนงค อ ไมพบว ามการใชการท านายดวยกระดก ไกในกลมคนไท ทยงดำรงอยในปจจบน เชน ไทลอ ไทยวน ไทเขน ไทใหญ ทงทต ารา
ทพบก อนหนานระบว ากลมชาตพนธในวฒนธรรมล านนาใช กระดกไก แห ง3
ในการทำนายชวตไดอกว ธหนง จากผลการวจยพบวากลมชาตพนธลวะ (ปลง) หมบานหวยน าขน มการ
ท านายชวตอยสองระบบ คอ ระบบการท านายทเปนวงจรทชดเจน เชน การท านายแบบ “ตวพง” จะหมนเวยนการท านายตามตวสตวประจ าวงรอบ เปนวงจรในแตละปทเทยบกบอาย อกรปแบบหนงไมเปนวงจร เปนการเสยงทายดวยกระดกไกทพบในต าราของหมบาน คาดวาเปนวธการท านายทหลงเหลออย การท านายทกลมปลงน ไดรบอทธพลจากกลมไทเขนทเชยงตง (พลวฒ ประพฒนทอง, 2555)
วธการท านายเปนวงจรของปเทยบกบอายปรากฏในการท านายชวตของ คนลานนาหลายรปแบบ งานวจยนจงกลาววาการท านายเปนวงจรหรอเปนวงรอบ เปนการท านายทสอดคลองกบมนษย เมอกระบวนทศนในการด ารงชวตเปนสงคม
3 ในคาวซอธรรมเรองเจาสวตร มการกลาวถงการใชกระดกไกในการท านายโดยหมอด
กระดกไกจะใชกระดกไกตากแหงทสะสมมาเปนจ านวนมาก โดยเสยงทายในการจบกระดกไกมาคหนงแลวน าไปแชน าเพอทจะเหนรแลวจงใชไมเสยบ เมอทายเสรจแลวกจะเกบไวท านายตอไป
MFU CONNEXION, 2(1) || page 21
เกษตรกรรมตดพนท และมการใชทดนอยางเขมขน สวนการท านายทเปนการเสยงทายทไมเปนวงจร เชน การท านายดวย
กระดกไก เปนการอธบายเรองความสมพนธระหวางมนษยกบพนททไมมความแนนอน ส าหรบสงคมแบบเกบของปาลาสตวและการท าเกษตรกรรมแบบยายถนทตองเสยงเลอกหนทางและตดสนใจเปลยนแปลงพนททเปนปจจยการผลตหลก แตเมอสงคมกลายเปนสงคมเกษตรกรรมทใชพนทอยางเขมขน การด ารงอยของการท านายทใชกระดกไกจงเหลอเพยงการท านายแบบคตรงขามเทานน เชน ดหรอไมด (พลวฒ ประพฒนทอง, 2550)
ในกลมชาตพนธทพดภาษาตระกลไทสบเนองจากสงคมเปลยนจากสงคม แบบเกบของปาลาสตวและการท าเกษตรกรรมแบบยายถนมาเปนการท าเกษตรกรรมทมพนทแนนอน โดยมวถชวตทเปนวงรอบปทคงท ผนวกกบการรบเอาพทธศาสนาทเปนศาสนาของคนเมองเขามาแทนทการนบถอผและธรรมชาต การฆาสตวนนเปนการผดศล การท านายจงหมดความนยมไปเหลอเพยงการน ากระดกขาไกแหงทเคยเสยงทายมาแลวมาใชแทน
การศกษาการท านายชวตดวยกระดกไกในกรณนพบวาความสมพนธระหวางมนษยกบไกนนมเหตปจจยมาจากวธการผลตทแตกตางกน ไมใชสาเหตและปจจยหลก หรอใชอธบายใหครอบคลมถงระบบความสมพนธอนหลากหลายระหวางมนษยกบไกได
MFU CONNEXION, 2(1) || page 22
ภาพท 1 ความส มพนธ ระหว างการทำนายกระดกไกของแตละกลมชาต พนธ กบ
ระบบการผลต 8. สรป
การท านายชวตดวยกระดกไกนนเกดขนในสงคมทเกบของปาลาสตว(Hunter-Gatherer) ทท าเกษตรกรรมแบบยายถน ซงสบเนองมาในชวงตนของสงคม เกษตรกรรมแบบใชทดนอยางเขมขน แตลดลงเหลอเพยงหลกฐานการบนทกเมอมการรบเอาความเชอแบบศาสนาหลกเขามา
ความสมพนธระหวางคนกบไกพฒนาไปตามสงคม คอในสงคมเรรอนแบบชาวมลาบล ไกเปนไกปาเรรอน คนกเรรอน สอดคลองกบค ากลาวของชาวมลาบล กลาววา “คนกกลวสตว สตวกกลวคน” แตเมอสงคมมนษยเปลยนจากสงคมเกบ ของปาลาสตวและท าเกษตรกรรมแบบยายถนเปนสงคมขนาดเลกทมความสามารถ ในการลาสตว ไกปาเปนสตวชนดหนงทถกลา อกทงไกกมพฒนาการในลกษณะกงเชองและไมเชอง จงเกดการทบซอนระหวางพนทท ากนของคนกบพนทของไกปา เหนไดจากจนตนาการเรองพนทในต าราการท านายดวยกระดกไก ซงพบวาไมไดเปน
MFU CONNEXION, 2(1) || page 23
วงจรหรอวงรอบแบบแนวคดของสงคมเกษตรกรรม กลมชาตพนธตางๆ ไดปรบเปลยนการท านายเพอรบใชสงคมเกษตรกรรม
และสงคมเมองในการอธบายการปรบเปลยนสถานะ การเปลยนพนท เชน การแตงงาน การขนบานใหม การเดนทางคาขาย หรอการเปลยนทท ากนเปนระยะ เวลานานๆ ดงนนการท านายดวยกระดกไกจงเปนลกษณะเฉพาะของสงคมทเกบ ของปาลาสตวและการเกษตรกรรมยายถนทมการสรางพนทขน เพออธบายความจรงจากการทบซอนของพนทระหวางคน ไก และธรรมชาตกอนทจะมศาสนา
เอกสารอางอง
กลยา ตงศภทย, สกญญา สจฉายา, ชมนาด ศตสาร, และพลวฒ ประพฒนทอง.(2549) ความหมายและบทบาทของไกในโลกทศนของชาวอาขาในความสมพนธระหวางมนษยกบไก จากพธกรรมและคตความเชอในกลมชาตพนธ, เชยงราย: โครงการจดตงพพธภณฑอารยธรรมลมน าโขง.
ค าวซอธรรมเรองเจ าสว ตร, (ม.ป.ป.) กรงเทพฯ: ประเทองว ทยา. ฉววรรณ ประจวบเหมาะ, สรนยา ค าเมอง, สมรกษ ชยสงห กานานนท, บญสม
ชรวณ ชยกล และอธตา สนทโรทก. (2555) ปรศนาวงศาคณาญาต “ลวะ”, กรงเทพฯ: ศนยมาน ษยว ทยาสรนธร.
ทว สวางปญญากร. (2533) พงศาวดารเช ยงตง, ม.ป.ท. บญชวย ศรสวสด. (2547) 30 ชาตเชยงราย, กรงเทพฯ: ศยาม. พลวฒ ประพฒนทอง. (2549) ต าราการทำนายด วยกระดกไก บานห วยน าขน
อ าเภอแม ฟาหลวง จงหว ดเช ยงราย. ใน ความส มพนธ ระหวางมน ษยกบ ไกจากพธกรรมและความเช อในกลมชาตพนธจงหวดเชยงราย (น. 25-59), เชยงราย: โครงการจดตงพพธภณฑอารยธรรมล มน าโขง มหาว ทยาลย แมฟาหลวง.
MFU CONNEXION, 2(1) || page 24
พลว ฒ ประพฒนทอง. (2550) บทบาทและพ ธกรรมของการทำนาย ทมตอการด ารงช วตของกล มชาตพนธ ลวะ ในหม บานหวยน าขน อ าเภอแมฟาหลวง จงหว ดเช ยงราย (รายงานผลการวจย), กรงเทพฯ: ส าน กงานคณะกรรมการว ฒนธรรมแห งชาต กระทรวงวฒนธรรม.
พลว ฒ ประพฒนทอง. (2555) ตามรอยไตรภมในพ ทธศาสนาของกลมชาตพนธ หลอย (ปลง), รายงานการสำรวจจากเช ยงตง เมองลาถ งเม องสามเตา. (น. 3-44), เช ยงราย: โครงการจ ดตงพพธภณฑอารยธรรมลมน าโขง มหาวทยาลยแมฟาหลวง.
เรณ วชาศลป. (ม.ป.ป) การทำนายกระด กไกของคนไทบางกลม, ม.ป.ท. ส กญญา สจฉายา. (2549) ไกเสยงทายตวแรกจากต านานชนชาตไทย: การตความ
ต านาน, ความสมพนธระหวางมนษยกบไกจากพธกรรมและคตความเชอในกลมชาตพนธ, เชยงราย: โครงการจดตงพพธภณฑอารยธรรมลมน าโขง.
สวรรณา เกรยงไกรเพชร. (2544) 13 ชนเผาในลาวตอนใต: วถชวตและวฒนธรรม, กรงเทพฯ: ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย.
อะกฌโนะมยะ ฟ มอโตะ. (2550) ไก ก บคนจากม มมองช วชาตพนธ ว ทยา (ชมนาด ศต สาร, ผแปล), กรงเทพฯ: อมรนทรพรนท ต งแอนดพบลชช ง.
Terwiel, B. J. (1980) The Tai of Assam and ancient Tai Ritual, vol. 2, Gaya Bihar: Centre for Southeast Asian Studies.
MFU CONNEXION, 2(1) || page 25
ค ำศพททก ำลงสญไป: ขอสนนษฐำนเกยวกบกำรเปลยนแปลงทำงศพท ในภำษำไทถนทพดในจงหวดนำน1
พณรตน อครวฒนำกล2 บทคดยอ
บทความนเปนสวนหนงของผลการวจยในโครงการวจยเรอง “การแปรและ การเปลยนแปลงทางศพทและเสยงในภาษาไทถนทพดในจงหวดนาน” ซงวเคราะหและเปรยบเทยบการแปรและการเปลยนแปลงทางศพทและเสยงทเกดขนในภาษาไทถน 5 ภาษา ไดแก ภาษาค าเมอง ภาษาลอ ภาษาขน ภาษาพวน และภาษาลาว ทพดโดยผพด 3 รนอาย โดยน าปจจยดานสถานการณการใชภาษามาพจารณาประกอบ รวมทงไดวเคราะหแนวโนมการเปลยนแปลงของภาษาไทถนแตละภาษาทอาจเกดขนในอนาคตดวย
ขอมลดานการแปรทางศพททน ามาใชในบทความนไดจากการเกบขอมลดวยการสมภาษณผบอกภาษาโดยใชรายการค า 2 ชด ไดแก (1) รายการค าศพททภาษา ไทถนทกภาษาใชเหมอนกน (จ านวน 250 ค า) และ (2) รายการค าศพททภาษาไทถน ภาษาตางๆ ใชแตกตางกน หรอภาษาไทถนภาษาใดภาษาหนงหรอบางภาษาใชแตกตางจากภาษาไทถนภาษาอนๆ (จ านวน 550 ค า) รวมมค าจ านวนทงสน 800 ค า ผบอกภาษาไทถนแตละภาษามทงเพศชายและเพศหญง แบงออกเปน 3 รนอาย ไดแก รนอาย
1 บทความนเปนสวนหนงของโครงการวจยเรอง “การแปรและการเปล ยนแปลงทาง
ศ พทและเสยงในภาษาไทถนทพดในจงหวดนาน” (Lexical and Phonological Variation and Change in Tai Dialects Spoken in Nan Province) ซงไดรบทนสนบสนนจากสำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา และส านกงานกองท นสนบสนนการว จย (2549-2555)
2 อาจารยประจ าสาขาวชาภาษาศาสตร วทยาลยนานาชาต มหาว ทยาล ยพายพ จงหวดเชยงใหม
MFU CONNEXION, 2(1) || page 26
ท 1 อาย 60 ปขนไป รนอายท 2 อาย 35-50 ป และรนอายท 3 อาย 15-25 ป โดยเกบขอมลจากผบอกภาษารนอายละ 5 คน ดงนนจงมผบอกภาษารวมทงสน 75 คน (ภาษาไทถน 5 ภาษา X 3 รนอาย X รนอายละ 5 คน) ผลการศกษาการแปรทางศพทในภาษา ไทถนทง 5 ภาษา สวนหนงพบวามค าศพทจ านวนหนงทผพดไมคอยใชแลว และบางค าใชเฉพาะผพดรนอายท 1 สวนผพดรนอายท 2 และรนอายท 3 แทบไมคอยใชหรอไมเคยใช หรอไมเคยไดยนเลย ดงนนจงสนนษฐานไดวาอาจเกดการสญของค าศพทจ านวนหนงในภาษาไทถนในอนาคต บทความนมวตถประสงคทจะน าเสนอใหเหนตวอยางค าศพททสนนษฐานวา อาจเกดการสญไปของภาษาไทถนแตละภาษา รวมทงแสดงการจดกลมของค าศพทตางๆ ดงกลาวและแสดงจ านวนของค าศพทแตละกลมเพอใหเหนวาค าศพทกลมใดมแนวโนมทจะสญไปจากภาษาไทถนในอนาคตอนใกลน ค ำส ำคญ: การเปลยนแปลงทางศพท / ภาษาไทถน / จงหวดนาน Abstract
This paper is a part of the research results of the project entitled, ‘Lexical and Phonological Variation and Change in Tai Dialects Spoken in Nan Province’, which analyzes and compares variation and change in five Tai dialects, i.e. Kam Mueang, Lue, Khün, Phuan and Lao, spoken by three different age groups. The domains of language use are also considered. Some speculation on the tendency of phonological and lexical change in the future for these dialects are proposed.
The lexical data used in this paper were elicited by interviewing the language resource persons (LRPs) using two word lists, i.e., (1) A list of lexical items shared among all five Tai dialects (250 items) and (2) A list of lexical items used differently among the five Tai dialects or which some dialects use
MFU CONNEXION, 2(1) || page 27
differently from the others (550 items). A total of 800 lexical items were elicited. The LRPs, both male and female, are classified into three age groups, an elderly group (60 years old and above), a middle-aged group (35-50 years old), and a young group (15-25 years old), with five LRPs in each age group. The data analyzed for this paper come from a total of 75 LRPs (5 LRPs X 3 age groups X 5 Tai dialects).
A part of the research findings on lexical variation in the five Tai dialects showed that some lexical items were rarely used among the speakers. Some were used only by the elderly group while the middle-aged and the young groups hardly used, or never used, or had never heard them. Therefore, lexical loss was speculated to occur in the future of these Tai dialects. This paper presents examples of the lexical items of each Tai dialect which tend to be lost. The grouping and numbers of those lexical items were presented in order to show which groups of lexical items possibly disappear from the Tai dialects in the near future.
Keywords: Lexical Change / Tai Dialect / Nan Province 1. บทน ำ
การสญของค าศพทหรอการสญศพท (Lexical Loss) เปนการเปลยนแปลง ทางศพทประเภทหนงในภาษาทเกดขนเมอมการเปลยนแปลงดานความคดของผพด ภาษา กลาวคอเมอผพดภาษาเหนวาค าศพทเดมน ามาใชสอความคดหรอความหมายทตองการสอไดไมชดเจน กจะน าค าศพทใหมซงอาจยมจากภาษาอนหรอค าศพททสรางขนใหมมาใชแทนค าศพทเดมทมอยกคอยๆ สญไปจากภาษา นอกจากนการสญศพทยงอาจเกดขนไดเมอมเทคโนโลยสมยใหมเกดขน มการน าวตถสงของใหมๆ เขา
MFU CONNEXION, 2(1) || page 28
มาใชแทนวตถสงของเดมทผพดไมคอยใชแลว ค าศพทท ผพดเคยใชเรยกวตถสงของเดมกคอยๆ สญไป และมค าศพทเรยกวตถสงของใหมเขามาแทนท ดงทดษฎพร ช านโรคศานต (2526: 36) เคยกลาวไววา “การทค าหรอถอยค าส านวนจะสญไปจากภาษานน เนองจากความคดทเกยวกบเรองนนสญไป ค าซงสอความคดนนกจะสญไปดวย มค าจ านวนมากทเราไมไดใชในชวตประจ าวน แตอาจจะกลาวถงเมอตองการพดถงอดตหรอน ามาใชในวรรณคด...นอกจากนศพทอาจสญไปจากภาษาเพราะการสรางค าทมความหมายไมตางกนมากหรอมความหมายเหมอนกนขนใช เมอค า 2 ค ามความหมายเหมอนหรอใกลเคยงกนมาก ค าหนงซงนยมมากกวาจะคงอยตอไป สวนค าทไมเปนทนยมมกจะสญไปจากภาษา...” นอกจากนยงไดยกตวอยางค าศพททสญไปจากภาษาไทยกรงเทพฯ แตยงมใชในภาษาไทยถน เชน ค าวา ดง “จมก” ไมมใชในภาษาไทยกรงเทพฯ แตยงมใชในภาษาไทยถนอสาน ค าวา หบ “ปด” ไมมใชในภาษาไทยกรงเทพฯ แตยงใชอยในภาษาไทยถนใต เปนตน (2526: 37)
จากการศกษาเอกสารและงานวจยเกยวกบการแปรและการเปลยนแปลงทางศพทในภาษาไทถนทผานมาท าใหตงขอสงเกตไดวางานตางๆ ไดกลาวถงการใชค าศพทเดมในภาษาทมผใชนอยลง หรอมการใชค าศพทเดมรวมกบค าศพทอนไวดวย ตวอยางเชน ภาษาพวนทพดในอ าเภอเมอง อ าเภอบานหม จงหวดลพบร ต าบลน าเชยว อ าเภอพรหมบร จงหวดสงหบร (อทยวรรณ ตนหยง, 2526) มค าศพททเลกใชจ านวนหนงในคน 3 ระดบอาย ผพดภาษาพวนทมระดบอายปานกลางและอายนอย มการเปลยนแปลงการใชค ามากโดยไดรบอทธพลจากภาษาไทยกรงเทพฯ ซงเปนภาษาของทางราชการ เชนเดยวกบภาษาไทยยวนทพดในต าบลดอนแร และต าบลคบว อ าเภอเมอง จงหวดราชบร ทศกษาในงานของ วนดา สารพร (2531) ซงพบวาผพดภาษาไทยยวนทง 3 ระดบอายน าค าศพทอนมาใชรวมหรอใชแทนค าศพทภาษาไทยยวน มากถงรอยละ 61.4 และค าศพทภาษาไทยยวนทผบอกภาษาทงสามระดบอายเลกใชมรอยละ 24 การเปลยนแปลงการใชค าในภาษาไทยยวนเกดจากการไดรบอทธพลจากภาษาไทยกรงเทพฯ
MFU CONNEXION, 2(1) || page 29
นอกจากนยงมงานของอญชล บรณะสงห (2531) ซงศกษาวเคราะหการเปลยนแปลงการใชค าในภาษาไทยโซง (ลาวโซง) ของคน 3 ระดบอาย ในต าบลบานดอน อ าเภออทอง จงหวดสพรรณบร ผลการวจยสวนหนงแสดงใหเหนวาผบอกภาษาระดบอายท 2 และ 3 ไดน าค าศพทอนเขามาใชรวมหรอใชแทนค าศพทเดมใน ภาษาไทยโซงมากขน งานดงกลาวยงพบค าศพททก าลงจะหายไปจากการใชชวตประจ าวนอกจ านวนหนงดวย การเปลยนแปลงนมสาเหตจากผบอกภาษาระดบอายท 2 และ 3 ไดรบอทธพลจากภาษาไทยกรงเทพฯ ซงเปนภาษาของทางราชการ ผลการวจยดงกลาวสอดคลองกบงานวจยของ สวฒนา เลยมประวต และกนทมา วฒนะประเสรฐ (2539) ซงศกษาการใชค าและการแปรของภาษาของคน 3 ระดบอาย ในชมชนลาวลมน าทาจน ไดแก ชมชนภาษาลาวโซง ลาวครง ลาวเวยง ลาวใต และลาวพวน พบวาผบอกภาษาระดบอายท 1 (55-70 ป) ใชค าศพทเดมมากทสด และจะลดนอยลงตามล าดบในผบอกภาษาระดบอายท 2 (35-50 ป) และระดบอายท 3 (15-30 ป) นอกจากนผพดภาษาลาวทง 3 ระดบอาย ยงมการใชค าศพทอนดวย ไดแก ค าศพทภาษาไทยกรงเทพฯ และค าศพททสรางใหม
ผลการวจยทแสดงใหเหนการแปรค าศพททนอกจากจะเกดจากอทธพลของภาษาไทยมาตรฐานแลว ยงเกดจากอทธพลของภาษาตางประเทศดวย ไดแก งานวจยของสายณ สวมทอง (2544) ซงศกษาเปรยบเทยบการแปรค าศพทภาษาไทยถนของคนสามระดบอาย ในต าบลควนธาน อ าเภอกนตง จงหวดตรง และสรปไววาการแปรค าศพทเกดกบผพดระดบอายท 3 มากทสด รองลงมาคอระดบอายท 1 และ 2 ตามล าดบ การแปรทเกดจากอทธพลของภาษาไทยมาตรฐานมมากทสดในทกกลมระดบอาย สวนการแปรศพททเกดจากอทธพลภาษาตางประเทศ ไดแก ภาษาบาล-สนสกฤต ภาษามลาย ภาษาเขมร ภาษาจน และภาษาอนๆ มเปนจ านวนนอยทกกลมระดบอาย เชนเดยวกบงานของ รงสตา สวรรณมสก (2547) ทศกษาการแปรของค าศพทภาษาไทยถนใต อ าเภอเกาะสมย จงหวดสราษฎรธานของผพด 3 ระดบอาย และสรปไววาภาษาไทยถนใต อ าเภอเกาะสมย จงหวดสราษฎรธานมการแปรค าศพททเกดจาก
MFU CONNEXION, 2(1) || page 30
อทธพลของภาษาอนๆ หรอภาษาถนอน ไดแก ภาษาองกฤษ ภาษาบาล-สนสกฤต ภาษามลาย ภาษาจน ภาษาเขมร และภาษาไทยมาตรฐาน ผบอกภาษาระดบอายท 3 ไดรบอทธพลจากภาษาไทยมาตรฐานมากทสด รองลงมาไดแก ระดบอายท 2 และ 1 ตามล าดบ ผบอกภาษาทไดรบอทธพลจากภาษาตางประเทศมากทสด ไดแก ผบอกภาษาระดบอายท 2 รองลงมาคอระดบอายท 3 และ 1 ตามล าดบ ผลการวจยดงกลาวยงแสดงใหเหนรปแปรของค าศพททมแนวโนมเลกใช จ านวน 20 หนวยอรรถ รปแปรของค าศพททมแนวโนมของการใชสงขน จ านวน 163 หนวยอรรถ รปแปรของค าศพททมแนวโนมของการใชลดลง จ านวน 146 หนวยอรรถ และรปแปรของค าศพททมแนวโนมของการใชไมแนนอน จ านวน 52 หนวยอรรถ
นอกจากนยงมงานวจยของ ศรนยา จตบรรจง และดษฎ กองสมบต (2551) ทศกษาเปรยบเทยบการใชค าของคนสามระดบอายในภาษาญอ บานทาขอนยาง ต าบลทาขอนยาง อ าเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคามพบวา ค าทคน 3 ระดบอายใชเหมอนกนคอใชศพทเดมมครงหนง คอรอยละ 50 ศพทเดมทผบอกภาษาเลกใชมรอยละ 18.42 ผบอกภาษาระดบอายท 3 มแนวโนมทจะน าศพทอนมาใชแทนศพทเดมมากทสด สวนผบอกภาษาระดบอายท 2 ใชศพทเดมนอยทสด ใชศพทเดมรวมกบศพทอนมากทสด และใชศพทอนนอยกวาผบอกภาษาอก 2 ระดบอาย ในขณะทผบอกภาษาระดบอายท 1 ใชศพทเดมเทากบผบอกภาษาระดบอายท 3 และใชศพทเดมรวมกบศพทอนเปนล าดบท 2
เมอพจารณาผลการวจยการแปรทางศพทในเอกสารและงานวจยตางๆ ดงกลาวขางตน ท าใหเหนภาพรวมไดวา ผพดภาษากลมสงอายมแนวโนมทจะใชค าศพทเดมมากกวาผพดภาษากลมกลางคนและกลมวยรน และกลมวยรนมแนวโนมทจะใชค าศพทอนแทนค าศพทเดม ภาษาทมอทธพลตอการแปรศพทสวนใหญมกเปนภาษาไทยมาตรฐานซงเปนภาษาของทางราชการ ผลการวจยตางๆ ทผานมาท าใหเหนแนวโนมของการเปลยนแปลงทางศพทในกรณทผพดมการใชค าศพทเดมนอยลง และมเฉพาะผพดบางกลมอายโดยเฉพาะกลมสงอายเทานนทใชค าศพทเดม อาจเปนไปได
MFU CONNEXION, 2(1) || page 31
ทจะเกดการสญค าศพทไปจากภาษา บทความนมวตถประสงคทจะน าเสนอใหเหนตวอยางค าศพททไมคอยมการ
ใชในภาษาไทถน 5 ภาษาทพดในจงหวดนาน ไดแก ภาษาค าเมอง ภาษาลอ ภาษาขน ภาษาพวน และภาษาลาว รวมทงแสดงการจดกลมของค าศพทตางๆ ดงกลาว ขอมลค าศพทและเนอหาทน าเสนอในบทความนเปนสวนหนงของผลการวจยในโครงการวจยเรอง “การแปรและการเปลยนแปลงทางศพทและเสยงในภาษาไทถนทพดในจงหวดนาน” ซงวเคราะหการแปรและการเปลยนแปลงทางศพทและเสยงทเกดขนในภาษา ไทถน 5 ภาษา ไดแก ภาษาค าเมอง ภาษาลอ ภาษาขน ภาษาพวน และภาษาลาว รวมทงเปรยบเทยบการแปรและการเปลยนแปลงทางศพทและเสยงในภาษาไทถนทง 5 ภาษาทพดโดยผพด 3 รนอาย โดยน าปจจยดานสถานการณการใชภาษามาพจารณาประกอบ นอกจากนยงไดวเคราะหแนวโนมการเปลยนแปลงของภาษาไทถนแตละภาษาทอาจเกดขนในอนาคตดวย (ดรายละเอยดของผลการวจยใน พณรตน อครวฒนากล, 2555)
เนองจากผพดภาษาไทถนภาษาตางๆ ทอาศยอยในจงหวดนาน มกเปนผม ภาวะสองภาษา (Bilingual) หรอผมภาวะหลายภาษา (Multilingual) กลาวคอนอกจากจะสามารถพดภาษาไทถนทเปนภาษาแมของตนเองไดแลวยงสามารถพดภาษาค าเมองไดดวย และผพดบางคนโดยเฉพาะกลมวยรนยงสามารถพดภาษาไทยกลางได ดงนนจงยอมมการสมผสภาษา (Language Contact) เกดขนและภาษาไทถนทง 5 ภาษา จงมแนวโนมทจะไดรบอทธพลจากภาษาค าเมองซงเปนภาษากลางทคนตางกลมตางภาษาใชในการพดตดตอสอสารกน รวมทงยงอาจไดรบอทธพลจากภาษาไทยมาตรฐานซงเปนภาษาทใชเปนสอการสอนในโรงเรยนและผคนใช สอสารกนในสถานการณทเปนทางการดวย เมอมการสมผสภาษาเกดขน จงเปนไปไดทจะมการแปรของภาษาในดานตางๆ เกดขน โดยเฉพาะการแปรดานค าศพทซงมแนวโนมทจะเกดขนกอนการแปรดานอนๆ และการแปรดานเสยงทอาจเกดขนตามมา การแปรของภาษาดานตางๆ นอาจน าไปสการเปลยนแปลงของภาษาทอาจเกดขนในอนาคตได
MFU CONNEXION, 2(1) || page 32
ผลการศกษาการแปรและการเปลยนแปลงทางศพทในโครงการวจยฯ ดงกลาว สวนหนงพบวามค าศพทบางค าทผพดภาษาไทถน โดยเฉพาะกลมวยรน ยนยนวาไมเคยไดยนหรอเคยไดยนคนรนสงอายใช แตไมเขาใจหรอไมรวาค าๆ นน หมายถงอะไร นอกจากนยงมค าศพทจ านวนหนงทผพดภาษาไทถนไมคอยใชแลว และมการน าค าศพทค าอนมาใชแทน ลกษณะการใชค าศพทดงกลาวท าใหสนนษฐานไดวา ค าศพทเหลานอาจสญไปจากภาษาในทสด 2. วธด ำเนนกำรวจย
2.1 รำยกำรค ำส ำหรบเกบขอมล รายการค าทใชในการเกบขอมลการแปรและการเปลยนแปลงทางศพทในภาษาไทถนในโครงการวจยฯ แบงออกเปน 2 ชดใหญ มจ านวนค ารวมทงสน 800 ค า ไดแก ชดท 1 เปนรายการค าศพททภาษาไทถนทกภาษาใชเหมอนกน มค าจ านวน 250 ค า รายการค าชดนใชเกบขอมลเพอตรวจสอบวาภาษาไทถนทกภาษายงใชค าศพทเหลานเหมอนกนหรอไม และชดท 2 เปนรายการค าศพททภาษาไทถนภาษาตางๆ ใชแตกตางกนหรอภาษาไทถนภาษาใดภาษาหนงหรอบางภาษาใชแตกตางจากภาษาไทถนภาษาอนๆ มค าจ านวน 550 ค า รายการค าชดนใชเพอตรวจสอบวาภาษาไทถนแตละภาษาจะยงคงใชค าศพทแตกตางกนหรอไม หรอภาษาไทถนบางภาษาจะยงใชค าศพทแตกตางจากภาษาไทถนภาษาอนหรอไม หากผพดภาษาไทถนใชค าศพทแตกตางจากค าทก าหนดไวในรายการค าทงสองชดกจะท าใหสรปไดวามการแปรทางศพทเกดขนและอาจน าไปสการสนนษฐานเกยวกบการเปลยนแปลงทางศพทได3
3 แหลงขอมลทใชในการสรางรายการค าส าหรบเกบขอมลในโครงการวจยฯ มดงน 1. ศพทานกรม 15 ภาษา ท
พดในจงหวดนาน (ธระพนธ เหลองทองค า และคณะ, 2550) 2. พจนานกรมภาษาไทยพวน (วรวทย เลยงถนอม, 2532) 3. พจนานกรมภาษาลานนา (สถาบนภาษา ศลปะและวฒนธรรม มหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม, 2550) 4. พจนานกรมลาว-ไทย (Lao-Thai Dictionary) (วระพงศ ม สถาน, 2543) และ 5. พจนานกรมลาว-ไทย-องกฤษ (Lao-Thai-English Dictionary) ฉบบเฉลมพระเกยรต (คณาจารยภาควชาภาษาศาสตร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2543) (ดรายละเอยดเกยวกบการก าหนดรายการค าส าหรบเกบขอมลในพณรตน อครวฒนากล (2555))
MFU CONNEXION, 2(1) || page 33
2.2 จดเกบขอมล ในโครงการวจยฯ ไดก าหนดจดเกบขอมลภาษาไทถน ภาษาละ 1 จด โดยมเกณฑในการคดเลอกคอ เปนหมบานทคนสวนใหญใชภาษา ไทถนภาษานนๆ ในการตดตอสอสารกนในชวตประจ าวน หมบานทเปนจดเกบขอมล ภาษาไทถนแตละภาษา ไดแก ภาษาค าเมองพดในหมบานทาค าสอง ต าบลรม อ าเภอทาวงผา จงหวดนาน ภาษาลอพดในหมบานหนองบว ภาษาขนพดในหมบานหนองมวง ภาษาพวนพดในหมบานฝายมล โดยทง 3 หมบานตงอยในต าบลปาคา อ าเภอทาวงผา จงหวดนาน และภาษาลาวพดในหมบานนาปว ต าบลนาปว อ าเภอเวยงสา จงหวดนาน
2.3 กำรคดเลอกผบอกภำษำ ผบอกภาษาในโครงการวจยฯ มคณสมบต โดยสรป คอ ผบอกภาษาพดภาษาไทถนแตละภาษาเปนภาษาแม ไดแก ภาษาค าเมอง ภาษาลอ ภาษาขน ภาษาพวน และภาษาลาว และอาจพดภาษาอนๆ เชน ภาษาไทย มาตรฐานไดดวย ผบอกภาษามทงเพศชายและเพศหญง แบงออกเปน 3 รนอาย ไดแก รนอายท 1 อาย 60 ปขนไป รนอายท 2 อาย 35-50 ป และรนอายท 3 อาย 15-25 ป โดยเกบขอมลจากผบอกภาษารนอายละ 5 คน ดงนนจงมผบอกภาษารวมทงสน 75 คน ผบอกภาษาทกคนมคณสมบตทวไปคอ มสขภาพกายและสขภาพจตด มอวยวะในการออกเสยงอยในสภาพครบสมบรณ เสยงชดเจนดสม าเสมอ ไมขอาย มไหวพรบ และเตมใจทจะใหความรวมมอ ทงนเพอใหการเกบขอมลราบรนและไดขอมลทถกตอง เทยงตรง นาเชอถอ4
4 ในโครงการว จยฯ ไมไดก าหนดคณสมบตเรองการศกษา อาชพ และฐานะทาง
เศรษฐกจของครอบครวของผบอกภาษา เนองจากโครงการว จยฯ มวตถประสงคในการศกษาการแปรและการเปลยนแปลงทางเสยง และทางศพทในภาษาไทถ นโดยเน นตวแปรเรองระดบอายของผพดเปนหลก อยางไรกตามผบอกภาษาในโครงการว จยฯ ทอยในรนอายท 1 และรนอายท 2 สวนใหญมระดบการศกษาเทยบเท ากบชนประถมศ กษาปท 4-6 และมอาชพเปนเกษตรกร ท าไร ท านา หรอท าเครองจกสานอยในหมบาน ฐานะทางเศรษฐก จอยในระด บปานกลาง สวนผบอกภาษาร นอายท 3 หรอกลมวยรนนนสวนใหญยงอยในวยเรยนและย งใชชวตอยกบครอบครวในหมบาน
MFU CONNEXION, 2(1) || page 34
2.4 วธกำรเกบขอมล การเกบขอมลดวยรายการค าส าหรบทดสอบการ แปรและการเปลยนแปลงทางศพทใชวธการสมภาษณหรอถามค าถามใหผบอกภาษา ตอบหรอออกเสยงค าทมความหมายตามทก าหนดในรายการค า โดยระหวางการเกบ ขอมลมการใชรปภาพ ของจรงหรอแสดงทาทางประกอบ เพอใหไดขอมลค าตามทตองการ และมการบนทกเสยงระหวางการเกบขอมลโดยใชเครองบนทกเสยงแบบดจตอล Sony IC Recorder ICD-MX20 ขอมลทบนทกไวจะใชส าหรบตรวจทานความถกตองเทยงตรงของขอมลทถายถอดเสยงไวในแบบสอบถามระหวางการสมภาษณผบอกภาษา
2.5 กำรวเครำะหขอมล การวเคราะหการแปรและการเปลยนแปลงทาง ศพทมวธการโดยสรป คอ เปรยบเทยบค าศพททใชในภาษาไทถนแตละภาษาทงค าศพททเหมอนกนและแตกตางกน กรณทพบวาภาษาไทถนภาษาใดมค าศพทค าใด เหมอนกนจะตรวจสอบวาความเหมอนดงกลาวนนเปนความเหมอนทมมาแตเดม หรอเปนความเหมอนทเกดจากการยมค าศพทจากภาษาไทถนภาษาอนหรอภาษาไทยมาตรฐานมาใช โดยใชวธการเปรยบเทยบกบเอกสารและงานวจยอนๆ ทเคยมผศกษารวบรวมไว 3. ค ำศพททสนนษฐำนวำอำจสญไปจำกภำษำไทถน
ผลการศกษาการแปรทางศพทในภาษาค าเมอง (หมบานทาค าสอง) ภาษาลอ (หมบานหนองบว) ภาษาขน (หมบานหนองมวง) ภาษาพวน (หมบานฝายมล) และ ภาษาลาว (หมบานนาปว) ท าใหตงขอสงเกตไดวามค าศพทจ านวนหนงทผพดภาษา ไทถนทง 5 ภาษา ยนยนวาเปนค าศพททไมคอยใชแลวและค าศพทบางค าเปนค าศพททใชเฉพาะผพดรนอายท 1 (กลมสงอาย) สวนผพดรนอายท 2 (กลมวยกลางคน) และรนอายท 3 (กลมวยรน) แทบไมคอยใชหรอไมเคยใชเลย นอกจากนยงมค าศพทบางค าทผพดภาษาไทถนรนอายท 3 ยนยนวาเคยไดยนคนรนสงอายใช แตไมรวาหมายถงอะไร และมบางค าทมเฉพาะผพดรนอายท 1 เทานนทเคยไดยนหรอเคยใช แตผพดรน
MFU CONNEXION, 2(1) || page 35
อายท 2 และรนอายท 3 ไมเคยไดยนเลย ดงนนจงสนนษฐานไดวา ค าศพทกลมดงกลาวอาจเกดการสญไปจากภาษาไทถนแตละภาษาในอนาคต
จากการเกบขอมลการแปรทางศพทในภาษาไทถน 5 ภาษาโดยใชรายการค าส าหรบเกบขอมลชดท 1 ซงมค าจ านวน 250 ค า และชดท 2 มค าจ านวน 550 ค า รวมจ านวนค าทใชเกบขอมลทงสน 800 ค า (ดหวขอ 2.1) พบวามค าศพททผพดไมคอยใชแลว และสนนษฐานวาอาจสญไปจากภาษารวมจ านวน 60 ค า (ในรายการค าชดท 1 พบ 16 ค า และในรายการค าชดท 2 ม 44 ค า) จ าแนกออกเปน 4 กลมตามประเภทของค าศพทและการใชค าศพทของผพด ค าศพทในแตละกลมมจ านวนค า ดงแสดงในตารางท 1 ตำรำงท 1 จ านวนค าศพททง 4 กลมทอาจสญไปจากภาษาไทถน กลมท กลมของค ำศพททอำจสญไปจำกภำษำไทถน จ ำนวนค ำศพท
1 ค าศพทเรยกสงท ไมคอยมผใชแลวหรอเปนสงท ไมปรากฏใหเหนในชวตประจ าวนของผพดภาษาไทถนในปจจบน
19
2 ค าศพทเรยกชอพชหรอสตวทผพดไมคอยเหน ไมเคยเหน หรอไมรจก 4 3 ค าศพททไมคอยมผใชแลว เนองจากมการใชค ายมจากภาษาอนมาแทน 34 4 ค าศพททมเสยงพองกบค าศพทค าอนทมความหมายในเชงลบหรอ
ค าศพททปจจบนอาจฟงไมสภาพ รวมทงค าศพททเดมเคยมความหมายทางลบมากกวา 1 ความหมาย ปจจบนผพดเลอกใชเพยงความหมายเดยว
3
60 ตารางท 1 แสดงใหเหนวาค าศพทแตละกลมทอาจสญไปจากภาษาไทถน ม
จ านวนเรยงล าดบจากมากไปหานอย ไดแก กลมท 3 ปรากฏมากท สด (34 ค า) รองลงมาคอ กลมท 1 (19 ค า) กลมท 2 (4 ค า) และกลมท 4 (3 ค า) ตามล าดบ
เมอพจารณาการปรากฏของค าศพทในกลมตางๆ อาจกลาวไดวาค าศพททม แนวโนมคอนขางสงทจะสญไปจากภาษาไทถนทศกษาในงานวจยน ไดแก ค าศพททไม
MFU CONNEXION, 2(1) || page 36
คอยมผใชแลว เนองจากมการใชค ายมจากภาษาอนมาแทน และค าศพทเรยกสงทไมคอยมผใชแลวหรอเปนสงทไมปรากฏใหเหนในชวตประจ าวนของผพดภาษาไทถนในปจจบน
ค าศพททปรากฏในภาษาไทถนและสนนษฐานวาอาจสญไปในอนาคตแยก กลาวในหวขอ 3.1-3.4 และตวอยางค าศพททสนนษฐานวาอาจสญไปจากภาษาไทถนแสดงไวในตารางท 2-5 โดยในตารางท 2-5 จะแสดงจ านวนผพดค าศพททงสามรนอายก ากบไวดวย เพอแสดงใหเหนสดสวนชดเจนวาค าศพทใดมผใชมากนอย แตกตางกน
อยางไร5
5 ในกรณทเคยมผศกษารวบรวมค าศพทในภาษาไทถนภาษาใดไว ไดน ามาแสดงไวในตารางท 2-5 ดวย เพอแสดงใหเหน
วาในภาษาไทถนแตละภาษาตามทปรากฏในงานอนๆ มการใชค าศพทเหมอนหรอแตกตางจากค าศพทในภาษาไทถนทศกษาในงานวจยนหรอไม อยางไร และมค าศพทใดบางทปรากฏในภาษาไทถนทศกษาในงานอนๆ แตไมปรากฏในภาษาไทถนทศกษาในงานวจยน ขอมลดงกลาวเปนหลกฐานหนงทใชสนบสนนไดวาจะมการสญของค าศพทบางค าในภาษาไทถนเกดขนหรอไม แหลงขอมลค าศพทภาษาไทถนแตละภาษาทน ามาอางถงในตารางท 2-5 มดงน ภำษำค ำเมอง: ค าศพทภาษาค าเมองถนจงหวดเชยงใหมมาจาก “พจนานกรมภาษาถนภาคเหนอ” (ศนยวฒนธรรมจงหวดเชยงใหมและศนยศลปวฒนธรรม สถาบนราชภฏเชยงใหม, 2539) และ “พจนานกรมภาษาลานนา” (สถาบนภาษา ศลปะและวฒนธรรม มหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม, 2550) ภำษำลอ: ภาษา “ลอ เมองยอง” และ ภาษา “ลอ เชยงรง” (Gedney, 1964 ใน Hudak, 1996) ภาษา “ลอ สบสองปนนา” (ปราณ กลละวณชย และคณะ, 2527) ภำษำขน: ภาษา “ขน กลางเมอง” และ ภาษา “ขน บานเวยง” (Gedney, 1964 ใน Hudak, 1994) ภาษา “ขน กลางเมอง” (Petsuk, 1978) ภำษำพวน: ภาษาพวนทพดในอ าเภอเมอง อ าเภอบานหม จงหวดลพบร และทพดในต าบลน าเชยว อ าเภอพรหมบร จงหวดสงหบรในวทยานพนธของอทยวรรณ ตนหยง (2526) (ในทนจะเรยกวา “พวน ลพบร และสงหบร”) ภาษาพวนทพดในอ าเภอบางปลามา จงหวดสพรรณบร ในงานวจยของ สวฒนา เลยมประวต และกนทมา วฒนะประเสรฐ (2539) (ในทนจะเรยกวา “พวนสพรรณบร”) และขอมลภาษาพวนจาก “พจนานกรมภาษาไทยพวน” (วรวทย เลยงถนอม, 2532) (ในทนจะเรยกวา “พจนานกรมภาษาไทยพวน”) ภำษำลำว: “วจนานกม พาสาลาว” (มะหาสลา วระวงส, 2549 ฉบบปรบปรงใหม (พมพครงท 1 ในป พ.ศ.2503) “พจนานกรมลาว-ไทย-องกฤษ” (Lao-Thai-English Dictionary) ฉบบเฉลมพระเกยรต (คณาจารยภาควชาภาษาศาสตร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2543) และ “พจนานกรมลาว-ไทย” (Lao-Thai Dictionary) (วระพงศ มสถาน, 2543)
หมายเหต: ในการแสดงตวอยางค าศพทในเอกสารและงานวจยอนๆ ในตารางท 2-5 จะใชระบบการถายถอดเสยง (Transcription) ตามทน าเสนอไวในแตละงาน โดยอาจมการดดแปลงรปแบบการน าเสนอบางประการ เชน ในกรณทในงานใดใชตวเลข 1, 2, 3 ฯลฯ แทนวรรณยกตท 1, 2, 3 ฯลฯ ในทนจะใชตวเลขแสดงระดบเสยงวรรณยกตแทน เชน [23], [44], ฯลฯ รวมทงไดน าความหมายของค าศพทและค าอธบายทส าคญตามทปรากฏในเอกสารและงานวจยนนๆ มาแสดงประกอบไวดวย เพอใหเหนภาพการเปรยบเทยบค าศพททชดเจน ทงนเพอความสนกระชบในการอางถงแหลงขอมลตางๆ ในตารางท 2-5 จะใชเฉพาะชอภาษาหรอชอเอกสาร และจะไมอางองชอผแตง แหลงทมา หรอปทพมพ ยกเวนกรณทมภาษาไทถนชอเดยวกน แตศกษาในงานวจยตางกน ในทนจะอางถงชอผแตงของเอกสารนนๆ ดวย
MFU CONNEXION, 2(1) || page 37
3.1 ค ำศพทเรยกสงทไมคอยมผใชแลวหรอเปนสงทไมปรำกฏใหเหน ในชวตประจ ำวนของผพดภำษำไทถนในปจจบน
กรณทผพดภาษาไทถนมการใชค าศพทบางค านอยลงหรอแทบไมใชเลยมความเกยวของกบสงของบางสงบางอยางทไมปรากฏหรอแทบไมปรากฏใหเหนเลยในปจจบน ค าศพททอยในกรณนมจ านวน 19 ค า ดงแสดงในตารางท 2
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
25
ตำรำงท 2 ค
าศทพ
เรยกส
งทไมคอ
ยมผใชแลวหรอเป
นสงทไมปรากฎใหเหน
ในชวตป
ระจ าวน
ของผพด
ภาษา
ไทยถ
นในป
จจบน
6
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
1 1/3
9. เกว
ยน
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
ลอ
lɔ
ː41Ɂ (
5,
4,
2)
lɔː2
2Ɂ (
5,
5,
1)
lɔː2
2Ɂ (
5,
5,
3)
lɔː4
1Ɂ (
5,
5,
2)
lɔː3
5Ɂ (
5,
5,
1)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
เกว
ยน
kw
iən
35 (
0,
1,
4)
kw
eːn
31 (
0,
0,
2)
kw
eːn
35 (
0,
0,
1)
kw
iən
35 (
0,
0,
3)
kw
iən
23 (
0,
0,
4)
2 1/6
3. คบ
(น.)
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
แค
, แคว, ไมแ
ค,
ไมแคว
may
41Ɂ k
hɛː
31
(5,
2,
1),
khɛː
31
(0,
5,
2)
may
22Ɂ k
hɛː
33
(5,
3,
0)
may
41Ɂ k
hɛː
31
(5,
5,
3)
may
41Ɂ k
hw
ɛː31
(5, 5, 0
), k
hw
ɛː31
(0,
0,
1)
may
35Ɂ k
hɛː
33
(5,
3,
0)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
คบ
, คบเพล
ง, ไมคบ
เพลง, ค
บไฟ, ไม
คบไฟ, ไมไฟ
khop
33 p
həː
ŋ35
(0,
0,
2)
kh
op
33 p
həː
ŋ31
(0,
0,
2),
kho
p33
fay
31 (
0,
0,
2),
may
22Ɂ k
ho
p33
fay
31 (
0,
1,
0)
kh
op
44 p
həː
ŋ35
(0,
0,
1),
may
41Ɂ
kh
op
44 p
həː
ŋ35
(0,
1,
0),
kho
p44
fay
35 (
0,
0,
1),
may
41Ɂ k
ho
p44
(0,
0,
1)
kh
op
35 p
həː
ŋ35
(0,
0,
1),
may
41Ɂ
kh
op
22/3
5 p
həː
ŋ35
(0,
0,
2),
kh
op
35 (
0,
0,
1),
may
35Ɂ f
ay
23
(0,
0,
1)
3 1/9
3. ตะกรอ
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
หม
ากตอ
, หมก
ตอ,
มะตอ
, บะตอ
ma-t
ɔː44
Ɂ
(2,
0,
0)
mak
35 t
ɔː213Ɂ
(1,
0,
0),
ma-
tɔː2
13Ɂ (
0,
1, 0
),
ba-
tɔː
213
Ɂ
(4,
1,
0)
ma-t
ɔː44Ɂ
(1,
0,
0)
ma-t
ɔː33Ɂ
(2,
0,
0),
ma-t
ɔː41Ɂ
(3,
0,
0)
mak
35 t
ɔː35Ɂ
(2,
0,
0),
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
ตะกรอ
ta-k
ɔː44Ɂ
(5,
5,
5)
ta-k
ɔː213Ɂ
(1,
4,
5)
ta-k
ɔː44Ɂ
(4,
5,
5)
ta-k
ɔː33Ɂ
(2,
5,
5)
ta-k
ɔː35Ɂ
(5,
5,
4)
6 ในตา
รางท 2-
5 จะแสด
งจ าน
วนผพ
ดแตล
ะรนอ
ายทใชค
าศพท
ไวทา
ยค าศ
พทแต
ละค า
โดยต
วเลขท
อยล า
ดบท 1, 2 แ
ละ 3
แสดง
จ านว
นของผ
พดรนอายท
1, 2 แล
ะ 3 ตาม
ล าดบ
เชน l
ɔː4
1Ɂ (5
, 4, 2
) หมา
ยถง ม
ผพดรนอ
ายท 1 จ
านวน
5 คน
รนอายท
2 จ านว
น 4 ค
น แล
ะรนอ
ายท 3 จ
านวน
2 คน
ทใชค
าวา l
ɔː41Ɂ เป
นตน (หมา
ยเหต
: ตวเลข
ทก าก
บความห
มายข
องค า
ศพทในค
อลมน
ท 2 แ
สดงชดข
องรายก
ารค า
ทใชเกบ
ขอมล
ในโครงกา
รวจย
ฯ และ
ล าดบ
ทของค า
เชน “1/39
เกวย
น” หมา
ยถง ค
าทมค
วามห
มายว
า “เก
วยน” อยในร
ายกา
รค าช
ดท 1
ล าดบ
ค าท 39 หรอ “2
/14. ก
ระดง
” หมา
ยถง ค
าทม
ความ
หมาย
วา “ก
ระดง” อ
ยในราย
การค าชดท
2 ล า
ดบค า
ท 14 เป
นตน)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 38
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
26
ตำรำงท 2 (ต
อ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
4 1/9
4. ตะกว
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
ชน
, จน
cɨːn
35 (
5,
5,
2)
cɨːn
31 (
5,
4,
1)
cɨːn
35 (
5,
5,
2)
sɨːn
35 (
5,
4,
1)
sɨːn
232/2
3
(2,
3,
0)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
ตะกว, ต
ะโก
ta-k
uə2
2 (
2,
4,
4)
ta-k
oː2
4 (
2,
4,
4)
ta-k
oː2
2 (
1, 2, 3),
ta-k
uə2
2 (
1,
3,
1)
ta-k
uə2
2 (
1,
2,
5)
ta-k
uə3
3 (
4,
5,
5)
5 1/2
03. ลกเต
า ค าศพ
ททอาจส
ญไป
หม
ากแกว, หม
กแกว,
มะแกว, บะแกว
ma-k
ɛːw
22
(5,
1,
0)
mak
35 k
ɛːw
24
(1,
0,
0),
ma-
kɛːw
35 (1
, 1, 0
),
ba-
kɛː
w24
(4,
2,
0)
ma-k
ɛːw
22
(5,
4,
1),
ma-k
ɛːw
22
(4,
3,
0),
ma-
kiəw
22 (1,
1, 0
)
maː
k44 k
ɛːw
33
(1,
0,
0),
mak
-
kɛː
w33 (
2,
0,
0)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
ลก
เตา
luːk
31 t
aw23
(0,
4,
4)
luːk
33 t
aw35
(0,
3,
4)
luːk
31 t
aw23
(0,
1,
4)
luɁ
22 t
aw22
(0,
2,
3)
luːk
35 t
aw34
(0,
3,
2)
6 2/1
4. กระด
ง ค าศพ
ททอาจส
ญไป
ฮอก, มะฮอก; ขก,
หมกขก (
ลาว)
hɔː
k31 (
5,
4,
3)
hɔː
k33 (
5,
4,
3)
hɔː
k31 (
5,
5,
3)
ma-h
ɔːk
31
(5,
1,
0)
hɔː
k31 (
5,
5,
3)
hɔː
k35 (
1,
0,
0),
mak
35 k
hik
35
(0,
1,
3),
khik
33
(3,
0,
0),
khik
35
(2,
4,
1)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
กะดง, บ
ะดง, กะดง
ka-
diŋ
22 (
1,
1,
1)
ka-
diŋ
24 (
0,
1,
3)
ba-
diŋ
33 (
5,
0,
0)
ka-
diŋ
35 (
0,
0,
2)
ka-
diŋ
35 (
0,
0,
2)
ka-
diŋ
33 (
0,
1,
2)
ka-
diŋ
23 (
0,
0,
2)
7 2/3
0. กล
อน
(~ประต
) ค าศพ
ททอาจส
ญไป
แซ; ไล
(ลาว)
sɛː3
1 (
5,
3,
2)
sɛː3
3 (
4,
2,
2)
sɛː3
1 (
5,
3,
3)
sɛː3
1 (
4,
4,
0)
lay
232/2
3 (1
, 0,
0)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
กลอน
, ลกก
ลอน
kɔː
n23 (
0,
4,
2)
kɔː
n35 (
1,
3,
5)
kɔː
n23 (
2,
3,
3)
kɔː
n35 (
1,
5,
5)
luɁ
22 k
ɔːn
35
(1,
1,
0)
kɔː
n232/2
3
(5,
5,
5)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 39
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
27
ตำรำงท 2 (ต
อ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
8 2/1
21. คก
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
คอ
ก, คอ
กมด
khɔː
k31 (
3,
1,
1)
พจนา
นกรม
ภาษา
ลานน
า: hɨa
n33
khaŋ
24 (เรอนข
ง [เฮ
อนขง
] น. เร
อนจ า
คก),
khɔː
k42 (ค
อก
[คอก
])
khɔː
k33 (
3,
1,
1)
ภาษา
ลอ เช
ยงรง
: xɔk
33 (
‘jai
l’)
khɔː
k31 (
1,
2,
0)
ขน กลา
งเมอง
: th
ɔːŋ
21 (‘
jail,
priso
n’) (P
etsuk
, 19
78)
khɔɁ
22 (
1,
0,
0)
khɔː
Ɂ31 m
ɨt31
(2,
0,
0),
khɔɁ
22
mɨt
31 (
2,
1,
0)
khɔː
k35 (
1,
0,
0)
พจนา
นกรม
ลาว-
ไทย-องกฤ
ษฯ:
kh
ūk
, tá
-láː
ŋ
(ตะล
าง p
rison
, jail
= คก
, ตะราง)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
คก
, ตะราง, กง,
โรงขง
khuk
44 (4
, 5
, 5
)
ta-l
aːŋ
35 (1
, 1
, 0
)
kh
uk
33 (1
, 4
, 5
),
ta-l
aːŋ
31
(2,
1,
0),
ko
ŋ35
(0,
0,
2)
kh
uk
44 (4
, 5
, 5
),
ta-l
aːŋ
35 (0
, 2
, 0
)
kh
uk
22 (3
, 2
, 5
),
ta-l
aːŋ
35 (1
, 3, 1),
loːŋ
35 k
haŋ
22
(0,
1,
1)
kh
uk
33 (5
, 5
, 5
),
ta-l
aːŋ
232/2
3
(1,
0,
2)
9 2/1
48. จาน
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
แพ
น (ลอ)
; แบน
(พวน)
- (หมา
ยเหต
: ผพด
ทง
3 รนอ
ายทก
คนใช
ค าวา “จ
าน”
[caː
n23])
ph
ɛn31 (3
, 0
, 0
)
- (หมา
ยเหต
: ผพด
ทง
3 รนอ
ายทก
คนใช
ค าวา “จ
าน”
[caː
n23])
bɛn
35 (3
, 3
, 0
)
- (หมา
ยเหต
: ผพด
ทง
3 รนอ
ายทก
คนใช
ค าวา “จ
าน”
[caː
n232/2
3])
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
จาน
- ca
ːn35 (
5,
5,
5)
- ca
ːn22 (
0,
5,
4),
caːn
35 (
2,
0,
1)
-
10
2/166
. ชอน
(น.)
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
บว
ง - (หมา
ยเหต
: ผพด
ทง
3 รนอ
ายทก
คนใช
ค าวา “ช
อน”
- (หมา
ยเหต
: ผพด
ทง
3 รนอ
ายทก
คนใช
ค าวา “ช
อน”
- (หมา
ยเหต
: ผพด
ทง
3 รนอ
ายทก
คนใช
ค าวา “ช
อน”
buəŋ
22 (
4,
4,
0)
buəŋ
33 (
4,
2,
2)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
จอ
น, ชอ
น -
- -
cɔːn
41Ɂ (
4,
5,
3)
sɔːn
35Ɂ (
2,
2,
3),
cɔːn
35Ɂ (
3,
4,
2)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 40
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
28
ตำรำงท 2 (ต
อ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
11
2/176
. ชงชา
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
จงจา (ค
าเมอง, ล
อ, ขน
); โอน
หลนเส,
โอนโหล
นเส,
อนหล
นเส,
โอนเส
(พวน); อ
นหลน
ชา,
โอหล
นชา (ลาว)
cuŋ
22Ɂ c
aː35
(3,
5,
1)
Ɂoːn
24 c
aː31
(5,
4,
1)
cun
41Ɂ c
aː35
(5,
3,
3),
cuŋ
41Ɂ
caː3
5 (
0,
1, 1
)
Ɂo
ːn22 lo
n22
seː3
3Ɂ (
4,
3,
0),
Ɂo
ːn22 lo
ːn22
seː3
3Ɂ (
2,
1,
2),
Ɂo
n22 lo
n22 s
eː33
Ɂ
(4,
3,
0),
Ɂo
ːn22
seː3
3Ɂ (
5,
2,
0)
Ɂo
n33 lo
n33
saː2
32/2
3
(0,
3,
0),
Ɂo
ːn33
lon
33 s
aː232/2
3
(4,
1,
2),
Ɂo
ː232/2
3
lon
33 sa
ː232/2
3
(0,
0,
2)
พจนา
นกรม
ลาว-
ไทย-องกฤ
ษฯ:
Ɂo
ːn
ɲó
ːn s
áː,
Ɂo
ːn
sáː
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
ชงชา
ch
iŋ35 ch
aː41Ɂ
(0,
0,
2)
sin
31 s
aː22Ɂ
(0,
2, 0
), c
hiŋ
31
chaː
22Ɂ (
0,
0,
4)
chiŋ
35 c
haː
41Ɂ
(0,
0,
4)
chiŋ
35 c
haː
41Ɂ
(0,
0,
2)
sin
33 s
aː35Ɂ
(4, 2
, 0),
ch
iŋ23
chaː
35Ɂ (
1,
2,
2)
12
2/232. ถวย
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
ออ
น (ค าเม
อง);
หวาน (ล
อ)
Ɂɔn
44Ɂ (
1,
0,
0)
waː
n24 (
3,
0,
0)
- (หมา
ยเหต
: ผพด
ทง
3 รนอ
ายทก
คนใช
ค าวา “ถ
วย”
[tho
ːy44Ɂ])
- (หมา
ยเหต: ผพ
ดทง
3 รนอ
ายทก
คนใชค า
วา “ถ
วย” โดย
มการ
แปรของเสยงสระ
ไดแก
[th
uəy
33Ɂ]
(0,
0,
2) แล
ะ [t
ho
ːy33Ɂ]
(5,
5,
3))
- (หมา
ยเหต: ผพ
ดทง
3 รนอ
ายทก
คนใชค า
วา “ถ
วย” โดย
มการ
แปรของเสยงสระ
ไดแก
[th
uəy
44Ɂ]
(4, 1
, 2
) แล
ะ [t
hoy
44Ɂ]
(0, 4
, 3),
[th
oːy
44Ɂ]
(1, 0
, 1))
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
ถวย
thuəy
44Ɂ (
1, 1
, 5),
thoːy
44Ɂ (
4,
5, 0
)
thoːy
213Ɂ (
5,
5,
4)
- -
-
MFU CONNEXION, 2(1) || page 41
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
29
ตำรำงท 2 (ต
อ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
13
2/322
. ปน
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
นาด,
สะนาด
- (หมา
ยเหต: ผพ
ดทง
3 รนอ
ายทก
คนใชค า
วา “ป
น” [
pɨː
n23])
พจนานก
รมภาษา
ลานน
า: na
ːt42 ,
siɁ
24 n
aːt42
(นาด
[นาด] น. ปน
อยาง
ปนยาว ส
นาด ก
วา)
naː
t33 (
3,
0,
0)
ลอ สบส
องปน
นา:
naː
t35 (ป
น); ลอ
เมองยอ
ง และ
ลอ
เชยงรง
: naa
t33
naː
t31 (
1,
0,
0),
sa-
naː
t31 (
1, 0
, 0)
naː
t31 (
4,
5,
3)
- (หมา
ยเหต
: ผพด
ทง
3 รนอ
ายทก
คนใช
ค าวา “ป
น”
[pɨː
n23])
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
ปน
-
pɨː
n35 (
5,
5, 5
) p
ɨːn
23 (
5,
5,
5)
pɨː
n35 (
1,
4,
5)
-
14
2/375. ม
ดโกน
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
มด
เตาะ, ม
ดขด
miː
t31 t
ɔɁ44Ɂ
(2,
0,
0),
miː
t31
khu
ːt22 (
1,
0,
0)
พจนานก
รมภาษา
ลานน
า: m
iːt42
khuːt
21 (ม
ดขด น
. มด
โกน ม
ดเทาะ ก
วา
), m
iːt42
tɔɁ
45
(มดเทาะ [มด
เตาะ
]
น. มด
โกน
miː
t33 t
ɔɁ33
(4,
3,
0),
miː
t33
kh
uːt
24 (
2,
0,
0)
miː
t33 t
ɔɁ44
(1,
0,
0)
miː
t31 t
ɔɁ22
(3,
2,
0),
miː
t31
tɔɁ
35 (
1, 1
, 0
),
miː
t31 k
huːt
22
(1,
0,
1)
- (หมา
ยเหต
: ผพด
ทง
3 รนอ
ายทก
คนใช
ค าวา “ม
ดโกน
” [m
iːt 3
5 koːn
232/
23])
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
มด
โกน
miː
t 31 k
oːn
35
(4,
5,
5)
miː
t 33 k
oːn
35
(4,
5,
5)
miː
t 31 k
oːn
23
(5,
5,
5)
miː
t 31 k
oːn
23
(2,
0,
0),
miː
t 31
koːn
22 (
1,
5,
5)
-
MFU CONNEXION, 2(1) || page 42
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
30
ตำรำงท 2 (ต
อ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
15
2/376. ม
ง ค าศพ
ททอาจส
ญไป
สด
su
t35 (
5,
2,
1)
พจนา
นกรม
ภาษา
ลานน
า: su
t24 (สด
น. มง)
sut3
5 (
5,
5,
4)
ลอ สบส
องปน
นา:
sut5
5; ลอ เมองยอ
ง แล
ะลอ เชยงรง
:
sut4
5/5
5 (m
osqu
ito
net’ ห
มายเหต
: ค า
วา m
uŋ
31Ɂ ใน
ภาษา
ลอ เม
องยอ
ง แล
ะลอ เชยงรง
หมาย
ถง ทอย
ของ
สตว เชน
หม หรอ
สนข
(‘nes
t of p
ig,
dog
shelt
er’)
(Ged
ney,
1964
ใน
Huda
k, 1994)
sut3
5 (
4,
4,
2)
ขน กลา
งเมอง
: su
t23/4
5 (P
etsuk
, 19
78);
sut4
4
(Ged
ney,
1964
ใน
Huda
k, 1994)
sut3
5 (
4,
4,
1)
su
t35 (
3,
3,
0)
พจนา
นกรม
ลาว-
ไทย-องกฤ
ษฯ: s
út
(สด
mosq
uito
net), m
ùŋ (ม
ง mo
squit
o net)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
มง
m
uŋ
41Ɂ (
5, 5
, 5
) m
uŋ
22Ɂ (
0, 0
, 4
) m
uŋ
41Ɂ (
2, 5
, 5)
muŋ
41Ɂ (
1, 5
, 5
) m
uŋ
35Ɂ (
5, 5
, 5)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 43
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
31
ตำรำงท 2 (ต
อ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
16
2/401
. รถเข
น ค าศพ
ททอาจส
ญไป
ลอ
ย, รถย,
ลอเขน
(ค าเม
อง, ล
อ, ขน
, พว
น);
รถดน
/ลน (ล
าว)
lɔː4
1Ɂ ɲ
uː4
1Ɂ
(1,
1,
0),
lo
t44
ɲu
ː41Ɂ (
3,
2,
0),
lɔː4
1Ɂ k
hen
23
(2,
4,
4)
lɔː2
2Ɂ y
uː2
2Ɂ
(1,
0,
0),
lo
t33
yuː2
2Ɂ (
1,
0,
0),
lɔː2
2Ɂ k
hen
35
(4,
5,
5)
ลอ เม
องยอ
ง และ
ลอ เช
ยงรง
: lɔɔ
31
Ɂ
‘cart’,
yu
u31Ɂ ‘to
sh
ove,
push
’
lɔː4
1Ɂ
khen
23
(5,
5,
4)
lɔː4
1Ɂ ɲ
uː4
1Ɂ
(0,
2,
0),
lo
t22
ɲuː4
1Ɂ (
0,
1,
0),
lɔː4
1Ɂ k
hen
23
(4,
3,
0),
lɔː
41
Ɂ
khen
22 (
0,
2,
5)
พวน ลพ
บร แล
ะสงหบ
ร: lo
t45 sa
j45
lot3
3 l
un
232/2
3
(4,
3,
3),
lo
t33
du
n232/2
3 (
1,
1, 2
)
พจนานก
รมลาว-ไทย
-องกฤษฯ
: l‛ɔ
ː(ลอ
push
cart รถเข
น)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
รถเขน
lo
t44 k
hen
35
(1,
4,
2)
lot3
3 k
hen
35
(2,
4,
3)
lot3
3 k
hen
23
(0,
2,
2)
lot2
2 k
hen
23
(0,
2,
0),
lo
t22
khen
22 (
1,
1,
1)
lot3
3 k
hen
434
(3,
0,
0),
lo
t33
khen
34 (
0,
3,
2)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 44
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
32
ตำรำงท 2 (ต
อ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
17
2/464
. สวม
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
สวมม
ด (ค าเม
อง);
ตอมว
ด (ลอ)
; ขมข
(ขน
); ตมม
ด (พวน);
วดข (
ลาว)
suəm
44Ɂ m
it44
(1,
0,
0)
พจนา
นกรม
ภาษา
ลานน
า: w
it45,
wit
45 k
hiː
44Ɂ
tɔm
33 w
it33
(2,
0,
0)
ลอ เม
องยอ
ง: v
it33
(‘toile
t’ (of
mona
stery)
), v
it33
xii
11Ɂ (‘m
onk’s
toi
let’): ลอ
เชยงรง
: x
um
55 v
it33
(‘mon
k’s to
ilet’)
kh
um
33 k
hiː
44Ɂ
(1,
1,
0)
ขน กลา
งเมอง
: k
hu
m15 w
it51
(Pets
uk, 1
978);
luk
44 k
hii
33
Ɂ
(Ged
ney,
1964
ใน
Huda
k, 1994)
tum
22 m
it22
(3,
0,
0)
พวน ลพ
บร แล
ะสงหบ
ร: th
an
22
kh
ii44; พ
วน
สพรรณบร
: wet
452
(รนสงอา
ยและ
วยกล
างคน
), suam
43
(วยกล
างคน
และรน
อายน
อย)
พจนา
นกรม
ภาษา
ไทยพ
วน: ถาน
(น. สวม, ท
ส าหรบ
ถายอ
จจาระ), วด
ข (น. สวม, เว
จ)
wit
44 k
hiː
44
Ɂ
(1,
0,
0)
พจนา
นกรม
ลาว-
ไทย-องกฤ
ษฯ: w
īt
(วด to
ilet, w
ater
close
t, lav
atory
สขา, หอ
งสวม
), w
īt t
hāː
j (วด
ถาย
toilet
, wate
r clo
set, l
avato
ry สข
า, หอ
งสวม
), th
ăːn (ถ
าน to
ilet in
mo
naste
ry ถา
น,
หองสวม
ของพ
ระ)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
so
ːm213Ɂ (
5,
5,
5)
hɔŋ
44Ɂ n
am
41Ɂ
(2,
2,
3),
so
ːm44Ɂ
(5,
4,
5),
so
ːm44Ɂ
kh
iː44Ɂ (
2,
0,
0)
hɔŋ
33Ɂ n
am
41Ɂ
(1,
3,
2),
suəm
33Ɂ
(5,
5,
4)
hɔŋ
44Ɂ n
am
35Ɂ
(1,
1,
0),
suəm
44Ɂ
(5,
5,
5)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 45
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
33
ตำรำงท 2 (ต
อ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
18
2/484
.
หนงสอ
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
ปบ
, ปอบ
(ค าเม
อง,
ลอ, ขน,
พวน)
; แบบ
(ลาว)
pap
44 (
2,
0, 0
)
พจนา
นกรม
ภาษา
ลานน
า: p
ap45 (พ
บ [ปบ]
น. ส
มดทพ
บเปนช
นๆ อยา
งสมด
ขอย โดยป
รยาย
ใช
เรยกห
นงสอ
และ
สมดด
วย, n
aŋ24
sɨː2
4 หนงสอ
(น.
เอกส
ารทเขย
นขน
เพอก
ารสอ
สาร)
pɔp
33 (
2,
1, 0
)
ลอ เม
องยอ
ง และ
ลอเชยงรง
: naŋ
45/5
5 s
ɯɯ
45/5
5
(‘boo
k, wr
iting’)
pɔp
33 (
1,
0, 0
)
ขน กลา
งเมอง
:
pap
51 (‘b
ook’)
(P
etsuk
, 197
8)
pap
22 (
2,
1, 0
) b
ɛːp
44 (2
, 1
, 0
)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
หน
งสอ
naŋ
23 sɨ
ː23 (
5, 5, 5
) naŋ
35 sɨ
ː35 (
3, 5, 5
) naŋ
23 sɨ
ː23 (
5, 5, 5
) naŋ
23 sɨ
ː23
(1,
2,
0),
naŋ
22
sɨː2
2 (
1,
3,
5)
naŋ
434 sɨ
ː434
(5,
1,
0),
naŋ
34
sɨː3
4 (
0,
4,
5)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 46
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
34
ตำรำงท 2 (ต
อ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
19
2/485.
หนาตาง
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
ประต
ปอง, ปอ
ง,
ตปอง (ค
าเมอง, ล
อ, ขน
, พวน); ป
องเอย
ม (พวน, ลาว)
pa-
tuː2
3 p
ɔŋ22
(2,
1,
2),
pa-
tuː2
3
pɔː
ŋ22 (
2,
2,
0)
พจนา
นกรม
ภาษา
ลานน
า: p
ɔŋ21,
naː
44
Ɂ p
ɔŋ21
pa-
tuː3
5 p
ɔːŋ
24
(4,
3,
0),
pa-
tuː3
5
pɔŋ
24 (
0,
0,
1),
pɔŋ
24 (
0,
0,
4),
pɔː
ŋ24 (
0,
2,
0)
ลอ สบส
องปน
นา:
pɔŋ
35; ลอ เมอง
ยอง แ
ละลอ
เชยง
รง: p
ɔŋ12
(‘wind
ow’)
pa-
tuː2
3 p
ɔːŋ
22
(2,
0,
0),
pa-
tuː2
3
pɔŋ
22 (
2,
5,
5),
tuː2
3 p
ɔːŋ
22
(2,
0,
0)
ขน กลา
งเมอง
: p
a23/4
5 tu
15 p
ɔːŋ
21
(Pets
uk, 1
978)
pa-
tuː3
5 p
ɔːŋ
22
(1,
1,
0),
pa-
tuː3
5
pɔŋ
22 (
1,
3,
0),
pɔŋ
33 Ɂ
iəm
41
Ɂ
(2,
0,
0),
pɔː
ŋ22
Ɂiə
m41Ɂ (
1,
0,
0)
พวน ลพ
บร แล
ะสงหบ
ร: naa
43
taaŋ
22
pɔː
ŋ33 Ɂ
iəm
35Ɂ
(1,
0,
0),
pɔŋ
33
Ɂiə
m35Ɂ (
1,
0,
0)
พจนา
นกรม
ลาว-
ไทย-องกฤ
ษฯ:
pɔː
ŋ ɲ
ìaːm
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
หน
าตาง, ป
ระตบ
น, ประต
หนาตาง,
หนาป
อง, ป
ระต
naː
44
Ɂ t
aːŋ
22
(5,
5,
5),
pa-
tuː2
3
bo
n35 (
1, 1
, 0
),
pa-
tuː2
3 n
aː44Ɂ
taːŋ
22 (
0,
1,
1)
naː
213Ɂ p
ɔːŋ
24
(4,
2,
1),
naː
213Ɂ
taːŋ
24 (
1,
4,
3)
naː
44Ɂ
pɔː
ŋ22
(2,
0,
0),
naː
44Ɂ
pɔŋ
22 (
1,
2,
2),
naː
44Ɂ t
aːŋ
22
(1,
5,
4),
pa-
tuː2
3
(2,
2,
0)
naː
33Ɂ
pɔː
ŋ22
(2,
0,
0),
naː
33Ɂ
taːŋ
22 (
2,
2,
5)
naː
44Ɂ t
aːŋ
33
(5,
5,
5)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 47
MFU CONNEXION, 2(1) || page 48
จากตารางท 2 จะเหนไดวามค าศพทบางค าทอาจสญไปจากภาษาไทถนทง 5 ภาษา และมบางค าทอาจสญไปจากภาษาไทถนบางภาษาเทานน ดงตวอยางตอไปน7
1) ค ำศพททอำจสญไปจำกภำษำไทถนทง 5 ภำษำ ตวอยางเชน ค าวา “ลอ” (ค าท 1/39. “เกวยน”) เปนศพทเดมทใชในความหมายวา “เกวยน” ในภาษาไทถนทง 5 ภาษา แตเนองจากในปจจบนไมมการใชเกวยนเปนยานพาหนะเหมอนสมยกอน ความหมายของค าวา “ลอ” จงกลายเปน “ลอ” ซงเปนสวนประกอบหนงของ ยานพาหนะ เชน ลอรถ และผพดภาษาไทถนทง 5 ภาษา มแนวโนมทจะใชค าวา “เกวยน” มาแทน เชนเดยวกบค าวา “ชน” (ภาษาค าเมอง ภาษาลอ และภาษาขน ออกเสยงเปน [จน] สวนภาษาพวนและภาษาลาวออกเสยงเปน [ซน]) ในภาษาไทถน ทง 5 ภาษาซงมความหมายวา “ตะกวทใชท าลกกระสนปน โดยเฉพาะปนทใชลาสตว” แตปจจบนการใชปนเพอลาสตวลดนอยลงหรอแทบไมมเลย ค าวา “ชน” ทใชใน ความหมายวา “ตะกวทใชท าลกกระสนปน” จงคอยๆ สญไป และผพดมกใชค าวา “ตะกว” ซงเปนค ายมภาษาไทยมาตรฐานแทน และใชเรยกตะกวประเภททเปนแผนใช ยาหรออดรอยรวของภาชนะหงตม เชน หมอ เปนตน มผพดรนอายท 1 และ 2 บางคน ยนยนวายงใชค าวา “ชน” ในการพดในชวตประจ าวน แตใชในความหมายวา ตะกว ประเภททผลตจากโรงงานมลกษณะรอยเปนหวงเลกๆ ใชถวงปลายแหใหจมน าเวลา ขวางแหหาปลา ซงแสดงใหเหนวา ค าวา “ชน” อาจมการเปลยนแปลงทางความหมาย เกดขน
7 เมอมการกลาวถงตวอยางค าศพททใชในภาษาไทถนในเนอหาของบทความ ในทนจะใชการถายถอดเสยง ค าศพทแตละค าดวยตวอกษรไทย และพมพเปนตวเอยงก ากบดวยเครองหมายอญประกาศ เชน “คอก” “คอกมด” “ชน” เปนตน ทงนเพอใหเหนภาพรวมของค าศพททใชในภาษาไทถนแตละภาษา สวนการออกเสยงค าศพททแตกตางกนในแตละภาษานนแสดงไวในตารางท 2-6
MFU CONNEXION, 2(1) || page 49
นอกจากนยงมค าวา “รอก” หรอ “มะรอก” (ค าท 2/14. “กระดง”) (ในภาษาไทถนทง 5 ภาษา ออกเสยงเปน [ฮอก] หรอ [มะฮอก]) และมค าวา “ขก” หรอ “หมกขก” ทอาจสญไปจากภาษาลาว เนองจากปจจบนการเลยงววหรอควายในหมบานตางๆ ลดนอยลง ค าเรยก “กระดง” แบบทคนสมยกอนเรยกจงคอยๆ เลอนหายไปและมการใชค าวา “กระดง” หรอ “กระดง” ซงเปนค ายมภาษาไทยมาตรฐานมาแทนค าศพทเดม เชนเดยวกบค าวา “คอก” หรอ “คอกมด” (ค าท 2/121. “คก”) ทใชในความหมายวา “คก” ซงอาจเปนไปไดวา คกในสมยกอนมลกษณะทกนเปนคอก และอาจเปนคอกทม ลกษณะปดทบไมมแสงสวาง ไมไดกนเปนหองแยกเปนสดสวนเหมอนในปจจบน ตอมาเมอลกษณะของคกเปลยนไป ค าเรยกคกวา “คอก” หรอ “คอกมด” จงคอยๆ สญไปจากภาษา และมค ายมจากภาษาไทยมาตรฐานมาใชแทน เชน ค าวา “คก” และ “ตะราง” เปนตน หลกฐานทใชยนยนไดวา ค าวา “คอก” หรอ “คอกมด” เปนค าศพทท มมาแตเดมในภาษาไทถนทง 5 ภาษา ไดแก หลกฐานจากงานทเคยมผศกษารวบรวม ไว (ดตารางท 2) ในภาษาไทถนทกภาษามการใชค าวา “สด” ในความหมายวา “มง” (ค าท 2/376. “มง”) และปรากฏเฉพาะในขอมลค าศพทของผพดรนอายท 1 และรนอายท 2 เพยงบางคนเทานน ผพดรนสงอายบางคนอธบายวา ค าวา “สด” ใชเรยกมงในสมยกอนททอดวยฝาย ยอมสด า ใชกางเพอกนบรเวณทนอนใหเปนสดสวนและมความเปนสวนตว เนองจากบานเรอนสมยกอนมกไมมการกนหอง สมาชกในครอบครวนอนรวมกนในหองใหญๆ หองเดยว ดงนนจงตองมมงสด ากนครอบเพอกนยงหรอแมลง และเพอแบงพนทนอนในหองใหมดชดเปนสดสวน แตเนองจากลกษณะของบานเรอนในปจจบนมการกนแบงหองทชดเจน จงไมมความจ าเปนตองใชมงสด าดงกลาว และมการใชมงสขาวทมขายตามทองตลาด ซงผลตจากโรงงาน ท าดวยดายสงเคราะหหรอไนลอน ดงนนในปจจบนจงมการใชค าวา “มง” เปนสวนใหญ และแทบไมปรากฏการใชค าวา “สด” เลย โดยเฉพาะผพดรนอายท 3 ทสวนใหญไมเคยไดยนและไมเคยใชค าวา “สด” แตอยางใด
MFU CONNEXION, 2(1) || page 50
ในภาษาไทถนทง 5 ภาษา ตางกมค าศพททใชในความหมายวา “สวม” (ค าท 2/464. “สวม”) ทงานวจยนสนนษฐานวาเปนค าศพทเดม ไดแก ภาษาค าเมองมค าวา “สวมมด” และ “สวมข” ภาษาลอมค าวา “ตอมวด” ภาษาขนมค าวา “ขมข” ภาษาพวนมค าวา “ตมมด” และภาษาลาวมค าวา “วดข” ค าตางๆ ดงกลาวปรากฏเฉพาะในขอมลค าศพทของผพดรนอายท 1 เพยงบางคน และมผพดเพยงบางคนเทานนทอธบายและใหความหมายของค าศพทตางๆ ดงกลาวได ตวอยางเชน ค าวา “ตอมวด” เปนค าเรยกสวมในสมยกอนทขดเปนหลมลกๆ ใชไมพาดปากหลม ซงปจจบนไมมสวมชนดดงกลาวแลว เมอลกษณะของสวมในสมยปจจบนเปลยนแปลงไปแลว คนรนใหมสวนใหญจงไมรจกค าเรยกสวมสมยกอน และมการน าค ายมจากภาษาไทยมาตรฐานมาใชเรยกสวม สมยปจจบนค าตางๆ ทใชเรยก “สวม” ในภาษาไทถนแตละภาษาแตกตางจากค าทเคยมผศกษารวบรวมไว (ดตารางท 2)
นอกจากนยงมค าศพทในภาษาไทถนทง 5 ภาษาทมความหมายวา “หนาตาง” (ค าท 2/485. “หนาตาง”) ไดแก ภาษาค าเมองใชค าวา “ประตปอง” ภาษาลอใชค าวา “ประตปอง” “ปอง” หรอ “หนาปอง” ภาษาขนใชค าวา “ประตปอง” “ปงตปอง” “ตปอง” “ปอง” หรอ “หนาปอง” ภาษาพวนใชค าวา “ประตปอง” “ปองเอยม” หรอ “หนาปอง” สวนภาษาลาวใชค าวา “ปองเอยม” เนองจากบานเรอนสมยกอนมกมหนาตางทเจาะเปนชองเลกๆ มขนาดพอทจะมองออกไปเหนดานนอกไดเทานน แตปจจบนลกษณะของหนาตางในบานเรอนสมยปจจบนมขนาดใหญขน ผพดภาษาไทถนทง 5 ภาษา จงใชค าวา “หนาตาง” ซงเปนค ายมภาษาไทยมาตรฐานมาแทน มผพดภาษาพวน และภาษาลาวรนสงอายบางคนยนยนวาตนเองยงใชค าวา “ปองเอยม” อย แตใชส าหรบเรยกชองเลกๆ ทบางบานเจาะส าหรบเปนชองลมหรอชองระบายอากาศบนฝาผนงบาน ดงนนจงสนนษฐานวาค าศพทส าหรบเรยกหนาตางแบบสมยกอนอาจสญไปจากภาษาไทถนทง 5 ภาษาในเวลาอนใกลน หรอหากมบางค าเชน ค าวา “ปองเอยม” ยงหลงเหลออย กอาจมการเปลยนแปลงของความหมาย คอ มความหมายแคบเขาจากเดมทหมายถงหนาตาง แตปจจบนมความหมายวา “ชองลม” หรอ “ชองระบายอากาศ” เทานน
MFU CONNEXION, 2(1) || page 51
2) ค ำทอำจสญไปจำกภำษำไทถนบำงภำษำ ตวอยางเชนค าวา “แพน” ทหมายถง “จาน” (ค าท 2/148. “จาน”) อาจสญไปจากภาษาลอ (หมบานหนองบว) เชนเดยวกบค าวา “แบน” ทอาจสญไปจากภาษาพวน นอกจากนยงมค าวา “บวง” (ค าท 2/166. “ชอน”) ทผพดรนอายท 1 และ 2 บางคนทพดภาษาลาวและภาษาพวน ยงรจกและใชค าวา “บวง” ในความหมายวา “ชอน” ในขณะทผพดรนอายท 3 สวนใหญเคยไดยนค าศพทดงกลาว และบางคนรความหมาย แตบางคนไมเคยใชและไมรความหมายของค าวา “บวง” ในทนจงสนนษฐานวา ค าวา “บวง” ทใชเรยกชอนแบบทใชสมยกอนอาจสญไปจากภาษาลาวและภาษาพวนในอนาคตอนใกลนเชนเดยวกบค าวา “ออน” ในภาษาค าเมอง และค าวา “วาน” ในภาษาลอทมความหมายวา “ถวย” (ค าท 2/232. “ถวย”) ทอาจสญไปจากภาษาค าเมองและภาษาลอในอนาคตอนใกลน และมการใชค าวา “ถวย” แทน
ค าวา “โอนชา” หรอ “อชา” ในภาษาลอ ค าวา “โอนหลนเส” ในภาษาพวน และค าวา “อนหลนซา” หรอ “โอนหลนซา” ในภาษาลาว (ค าท 2/176. “ชงชา”) ซงหมายถงชงชาชนดทท าดวยไมแผนขนาดเลก ผกดวยเชอก 2 ขาง แขวนไวกบกงไมแลวนงแกวงเลนไปมาแบบทเดกๆ นยมเลนในสมยกอน ค าศพทเรยกชงชาทมลกษณะดงกลาวลวนแตปรากฏในขอมลค าศพทของผพดรนอายท 1 และรนอายท 2 เพยงบางคนเทานน เนองจากเดกๆ ในปจจบนไมนยมเลน “ชงชา” ชนดดงกลาว ค าเรยกชงชาในภาษาลอ ภาษาพวน และภาษาลาวจงอาจสญไป และมการใชค าวา “ชงชา” ซงเปนค ายมภาษาไทยมาตรฐานมาแทน
ค าวา “นาด” หรอ “สะนาด” (ค าท 2/322. “ปน”) ซงมความหมายวาปนชนด ทกระบอกยาวใชลาสตว อาจสญไปจากภาษาลอ ภาษาขน และภาษาพวน หรอค าวา “มดเตาะ” ในภาษาค าเมอง ภาษาลอ ภาษาขน และภาษาพวนซงมความหมายวา “มดโกน” (ค าท 2/375. “มดโกน”) กอาจสญไปและมการใชค าวา “มดโกน” แทน (มผพดรนสงอายบางคนใหขอมลไดวาค าวา “มดเตาะ” ใชเรยกมดโกนชนดทมขนาดเลก สมยกอนใชโกนหนวดเครา และค าวา “มดโกน” ใชเรยกมดโกนสมยใหมทมขายทวไป
MFU CONNEXION, 2(1) || page 52
ในทองตลาด เชน มดโกนชนดเปลยนใบมดไดทปรากฏในโฆษณาทางโทรทศน ในปจจบน) นอกจากนยงมค าวา “พบ” ซงหมายถง “หนงสอ” (ค าท 2/484. “หนงสอ”) ในภาษาค าเมองและภาษาพวนปรากฏการใชค าวา “พบ” ในขอมลค าศพทของผพดรนอายท 1 บางคน ซงใชค าวา “พบ” ในความหมายวาหนงสอสมยกอนทท าดวยใบลานซงปจจบนไมมผใชแลวและกลายเปนหนงสอโบราณทเกบรกษาไวในวดเทานน ผคนสมยปจจบนจงใชค าวา “หนงสอ” ตามภาษาไทยมาตรฐาน
3.2 ค ำศพทเรยกชอพชหรอสตวท ผพดไมคอยเหน ไมเคยเหน หรอไมรจก
ผลการศกษาการแปรทางศพทในภาษาไทถนในงานวจยนพบวามค าศพท จ านวน 4 ค า ทเปนชอเฉพาะใชเรยกพชหรอสตวทผพดยนยนวาไมคอยเหน ไมเคยเหน หรอไมเคยรจก จงท าใหไมรจกค าศพทค านนๆ ค าศพททจดอยในกรณนแสดงในตารางท 3
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
25
ตำรำงท 3
ค าศ
พทเรย
กชอพ
ชหรอสต
วทผพ
ดไมค
อยเหน ไมเคยเห
น หรอไมรจก
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
1 1/9
9. ตะพา
บ ค าศพ
ททอาจส
ญไป
ปาฝา
paː
23 f
aː23
(5, 5, 3
)
- (หมา
ยเหต: ผพ
ดทง
3 รนอ
ายทก
คนใช
ค าวา “ป
าฝา”
[paː
35 f
aː35])
paː23
faː
23 (
5, 3
, 3),
paː
23 p
haː
23
(0,
1,
0)
- (หมา
ยเหต: ผพ
ดทง
3 รนอ
ายทก
คนใช
ค าวา “ป
าฝา” ทม
การแปรของ
วรรณ
ยกตในพ
ยางค
ทสอง ได
แก [p
aː35
faː2
3]
(3, 2
, 1),
[paː
35 f
aː22]
(0, 3, 3
), [
paː
35
faː3
5]
(2, 0
, 1))
paː
232 f
aː434
(5,
1,
0),
paː
23
paː
34 f
aː34
(0,
2, 0
)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
ตะพา
บ, ตะพา
บน า
ta-p
haː
p31
(0,
0,
1),
ta-
phaː
p31 n
am
41Ɂ
(0,
0,
1),
ta-
phaː
p31 n
am
41Ɂ
(0,
0,
1)
-
ta-p
haː
p31
(0,
0,
1),
ta-p
haː
p31
nam
41Ɂ
(0,
0,
2),
ta-p
haː
p31
nam
41Ɂ
(0,
1,
0)
-
ta
-phaː
p35
(0,
2,
3),
ta-p
haː
p35
nam
35Ɂ
(0,
1,
1)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 53
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
26
ตำรำงท 3
(ตอ
)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
2 1/1
61. ม
นส าปะ
หลง
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
มน
ตาง, ตาง; ม
นตน
(พวน)
man
31 t
aːŋ
44Ɂ
(5,
5,
2),
taː
ŋ44Ɂ
(0,
1,
0)
พจนา
นกรม
ภาษา
ลานน
า: m
an
33
taːŋ
44Ɂ,
taːŋ
44Ɂ,
taːŋ
44Ɂ
khaː
w24
man
31 t
aːŋ
213
Ɂ
(5,
5,
1),
taː
ŋ213Ɂ
(0,
1,
2)
- (หมา
ยเหต:
ผพดท
ง 3 ร
นอายยงใชค าวา
“มนต
าง” [
man
35
taːŋ
44
Ɂ (
5,
5,
4)
หรอ “ตาง”
[taː
ŋ44Ɂ]
(0,
0,
1)
man
35 t
on
33Ɂ
(5,
5,
2),
man
35
taːŋ
41Ɂ (
4, 4
, 0
),
man
35 d
aːŋ
41Ɂ
(4,
0,
0)
man
232/2
3 ta
ːŋ35Ɂ
(4,
0,
0),
taː
ŋ35Ɂ
(1,
5, 2
)
พจนา
นกรม
ลาว-
ไทย:
มนต
น
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
มน
ส าปะหล
ง m
an
35 sa
m23
pa-
laŋ
23 (
1,
0,
2)
man
31 sa
m35
pa-
laŋ
35 (
0, 0
, 3
)
- m
an
35 (
0, 0
, 1),
man
35 sa
m23
pa-
laŋ
23 (
0, 0
, 1),
man
35 sa
m22
pa-
laŋ
23 (
0, 0
, 1)
man
23 sa
m434
pa-
laŋ
434 (
3, 0
, 0),
man
23 sa
m34
pa-
laŋ
34 (
0, 1
, 1
)
3 1/1
97. ล
นทม
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
จ าปาลาว, จ าปา
ca
m23 p
aː23
laːw
31 (
5,
3,
3),
cam
23 p
aː23
(3,
0,
0)
cam
35 p
aː35
laːw
31 (
5,
3,
1),
cam
35 p
aː35
(5,
4,
0)
cam
23 p
aː23
laːw
35 (
5,
1,
1),
cam
23 p
aː23
(3,
3,
2)
cam
35 p
aː35
laːw
35 (
3,
1,
2),
cam
35 p
aː35
(2,
1,
1)
cam
232/
23 p
aː23
2/23
laːw
232/
23 (
5, 2
, 2),
cam
232/2
3
paː
232/2
3 (
1,
0, 0)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
ลน
ทม
lan
31 t
ho
m35
(0,
2,
3)
lan
33 t
ho
m31
(0,
0,
5)
lan
31 t
ho
m35
(0,
2,
3)
lan
31 t
ho
m35
(0,
3,
4)
lan
33 t
ho
m23
(0,
4,
4)
4 2/2
76. นาก
(สตว)
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
บว
น, แม
งบวน
buən
44
Ɂ (
4,
2,
2),
mɛː
ŋ35 b
uən
44Ɂ
(4,
1,
1)
boːn
213Ɂ (
4, 3
, 0),
mɛː
ŋ31 b
oːn
213
Ɂ
(5,
3,
0)
boːn
44Ɂ (
4,
3,
0),
mɛː
ŋ35 b
oːn
44Ɂ
(5,
3,
0)
buən
33Ɂ (
3,
2,
1),
mɛː
ŋ35 b
uən
33Ɂ
(0,
1,
0)
buən
35Ɂ (
5,
0,
0)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
นาก, แม
งนาก, น
าก
(น า)
naː
k31 (
0,
3,
2)
mɛː
ŋ31 n
aːk
33
(1,
1,
0),
naː
k33
(nam
22Ɂ)
(0, 2
, 5)
mɛː
ŋ35 n
aːk
31
(2,
1,
2),
naː
k31
(2,
1,
4)
naː
k31 (
2,
2,
3)
naː
k31 (
1,
3,
5)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 54
MFU CONNEXION, 2(1) || page 55
ตารางท 3 แสดงใหเหนวา มค าศพทบางค าทอาจสญไปจากภาษาไทถนทง 5 ภาษาและมบางค าทอาจสญไปจากภาษาไทถนบางภาษา ดงตวอยางตอไปน
1) ค ำศพททอำจสญไปจำกภำษำไทถนทง 5 ภำษำ ตวอยางเชน ค าวา “จ าปาลาว” หรอ “จ าปา” (ค าท 1/197. “ลนทม”) ทอาจสญไปและมการใชค าวา “ลนทม” ซงเปนค ายมภาษาไทยมาตรฐานมาแทน นอกจากนยงมค าทมความหมายวา “นาก” (ค าท 2/276. “นาก (สตว)”) ทปรากฏสวนใหญในขอมลค าศพทของผพดรนอายท 1 ทพดภาษาไทถนแตละภาษา ไดแก ภาษาค าเมองและภาษาขนใชค าวา “บวน” หรอ “แมงบวน” (ผพดภาษาขนออกเสยงเปน [โบน] และ [แมงโบน]) ภาษาลอใชค าวา “บวน” หรอ “แมงบวน” (ผพดภาษาลอออกเสยงเปน [โบน] และ [แมงโบน]) ภาษา พวนใชค าวา “บวน” หรอ “แมงบวน” และภาษาลาวใชค าวา “บวน” อยางไรกตามจากการเกบขอมลค าศพทในงานวจยนพบวาผพดรนอายท 2 และ 3 สวนใหญไมรจกค าศพทตางๆ ดงกลาว และใชค าวา “นาก” เทานน นอกจากนยงมผพดรนอายท 3 ทพดภาษาไทถนแตละภาษายนยนวาเคยไดยนคนรนสงอายใชค าวา “บวน” หรอ “แมงบวน” แตไมรจกวาหมายถงสตวชนดใด และไมแนใจวาเปนสตวชนดเดยวกนกบ “นาก” หรอไม
2) ค ำทอำจสญไปจำกภำษำไทถนบำงภำษำ ตวอยางเชน ค าวา “ปาฝา” ซงหมายถง “ตะพาบ” (ค าท 1/99. “ตะพาบ”) ซงผพดภาษาค าเมอง ลอ ขน และลาว โดยเฉพาะรนอายท 3 มแนวโนมจะใชค าวา “ปาฝา” นอยลง และใชค าวา “ตะพาบ” หรอ “ตะพาบน า” แทน นอกจากนผพดรนอายท 3 สวนใหญยงยนยนวาไมเคยเหนตวจรงของตะพาบน าและเคยไดยนผสงอายใชค าวา “ปาฝา” แตไมแนใจวาเปนสตวชนดเดยวกนกบ “ตะพาบ” หรอ “ตะพาบน า” หรอไม นอกจากนยงมค าวา “มนตาง” หรอ “ตาง” (ค าท 1/161. “มนส าปะหลง”) ในภาษาค าเมอง ลอ พวน และลาว รวมทงค าวา “มนดาง” และ “มนตน” ในภาษาพวนซงมความหมายวา “มนส าปะหลง” ปรากฏในขอมลค าศพทของผพดรนอายท 1 และ 2 เปนสวนใหญ ในขณะทผพดรนอายท 3 บางคนยนยนวาไมเคยเหน และบางคนเคยเหนแตเรยกวา “มนส าปะหลง” และไมเคยรวา
MFU CONNEXION, 2(1) || page 56
ค าวา “มนตาง” “ตาง” “มนดาง” หรอ “มนตน” เปนมนชนดเดยวกนกบมนส าปะหลงหรอไม
3.3 ศพททไมคอยมผใชแลว เนองจำกมกำรน ำค ำยมจำกภำษำอนมำใชแทน ในภาษาไทถนทง 5 ภาษามค าศพทจ านวน 34 ค า ทผพดยนยนวาไมคอย มผใชแลว แตมกน าค าศพทค าอนมาใชแทน และจากการเกบขอมลค าศพทในงานวจยนพบวามเพยงผพดรนอายท 1 และรนอายท 2 บางคนเทานนทรจกค าศพทตางๆ เหลาน ค าศพทในกลมนแสดงในตารางท 4
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
25
ตำรำงท 4
ศพท
ทไมค
อยมผ
ใชแล
ว เนอ
งจากมก
ารน า
ค ายม
จากภ
าษาอนม
าใชแทน
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
1 1/8
8. เดอน
ทหน
ง ค าศพ
ททอาจส
ญไป
เดอน
เกยง,
เดอน
เจยง
dɨə
n35
kiə
ŋ23
(5, 0, 0
) dəː
n35
keː
ŋ35
(3, 2, 0
), d
əːn
35
ceːŋ
35 (
2, 0
, 0)
dəː
n35
keː
ŋ23
(4, 0, 0
)
diə
n35
kiə
ŋ23
(3, 2, 0
), d
iən35
kiə
ŋ22 (
1, 0
, 0)
dɨə
n23
2/23
kiə
ŋ232/2
3 (
2, 0
, 0)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
เดอ
นแรก, เด
อนหน
ง, เดอน
มกราคม
, เดอน
มกราคม
dɨə
n35
mak
44
ka-
laː3
5 (
0,
1,
4),
dɨə
n35
mo
k44
ka-
laː3
5 (
0,
3,
1),
dɨə
n35
nɨŋ
22
(0, 2, 1
)
dəː
n35
lɛːk
33
(0,
1,
3),
dəː
n35
nɨŋ
33 (
0, 3, 2
)
dəː
n35
lɛːk
31
(1,
1,
1),
dəː
n35
nɨŋ
22 (
4, 3, 3
),
dɨə
n35
nɨŋ
22
(4,
3,
0),
dəː
n35
thiː
31 n
ɨŋ22
(0, 1, 1
), d
əːn
35
mo
k44 k
a-la
ː35
(0,
4,
0),
dɨə
n35
mo
k44 k
a-la
ː35
(0,
1,
0)
diə
n35
lɛː
k31
(1,
1,
3),
dɨə
n35
lɛːk
31 (
1,
1,
1),
diə
n35
nɨŋ
22
(1, 1, 0
)
dɨə
n23
2/23
lɛːk
35
(0,
2,
1),
dɨə
n23
2/23
nɨŋ
33
(3, 2, 0
), d
ɨən23
2/23
mak
33 k
a-la
ː232/2
3
(0,
0,
3),
dɨə
n23
2/23
mo
k33
ka-l
aː23
2/23
(4,
1, 1
)
2 1/9
5. ตะเขบ
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
ดก
duː
k35 (
5,
5,
2)
duː
k24 (
5,
4,
1)
duː
k22 (
5,
5,
2)
duː
Ɂ22 (
5,
2,
0)
duɁ
22 (
0,
3,
0)
duː
k44 (
5,
3,
3)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
ตะเขบ
ta
-khep
35 (
0, 4
, 3)
ta-k
hep
35 (
0, 1
, 4)
ta-k
hep
35 (
0, 2
, 3)
ta-k
hep
35 (
0, 0
, 5)
ta-k
hep
35 (
0, 3
, 2)
3
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
ปล
าแดก
(พวน)
- (หมา
ยเหต: ผบ
อกภาษา
ทง 3 รนอาย
ใชค าวา “รา”
[haː
41Ɂ]
(5, 4
, 5)
และ “ปล
ารา”
[paː
23
haː
41Ɂ]
(1, 3, 4
))
- (หมา
ยเหต: ผบ
อกภาษา
ทง 3 รนอาย
ใชค าวา “รา”
[haː
22Ɂ]
(1, 3
, 2)
และ “ปล
ารา”
[paː
35
haː
22Ɂ]
(5, 5, 5
))
- (หมา
ยเหต: ผบ
อกภาษา
ทง 3 รนอาย
ใชค าวา “รา”
[haː
41Ɂ]
(4, 5
, 5)
และ “ปล
ารา”
[paː
23
haː
41Ɂ]
(5, 1, 4
))
paː
35 d
ɛɁ22
(3, 4, 3
), p
aː35
dɛː
Ɂ22
(2, 1, 0
)
- พจนานก
รมลาว-
ไทย: ปาแด
ก
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
รา, ป
ลารา
-
- -
haː
41Ɂ (2
, 5, 4
),
paː35
haː41
Ɂ (5,
4, 5
)
paː
232/2
3 ha
ː35Ɂ
(5, 5, 5
)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 57
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
26
ตำรำงท 4
(ตอ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
4 1/1
35. ป
ด ค าศพ
ททอาจส
ญไป
หบ
(ค าเม
อง, พ
วน,
ลาว);
ง า (ค
าเมอง);
งบ (ข
น)
hap
35 (
5, 5
, 4),
ŋam
35 (
5, 5
, 2)
ŋap
44 (
0,
1, 1
)
- (หมา
ยเหต: ผบ
อกภาษา
ทง 3 รนอาย
ใชค าวา “ห
บ”
[hap
35]
(5, 5
, 4)
และ “ปด
” [pit
35]
(0, 2, 5
))
ŋap
44 (
5,
1, 0
)
(หมา
ยเหต: ผบ
อกภาษา
ทง 3 รนอาย
ใชค าวา “ห
บ”
[hap
35] และรนอ
าย
ท 2 ก
บ 3 บ
างคน
ใช
ค าวา “ป
ด” [p
it35]
(0, 3, 5
) แต
มเพย
งรนอายท
1 และ 2
ท
ใชค าวา “งบ”
[ŋap
44]
(5,
1,
0))
hap
35 (
4, 5
, 0)
(หมา
ยเหต: ผบ
อกภาษา
ทง 3 รนอาย
ใชค าวา “งบ”
[ŋap
35]
(2, 4
, 3)
แตมเพย
งรนอ
ายท 1
และ 2
ทใชค าวา
“หบ” [h
ap
35]
(4,
5,
0))
hap
35 (
2, 0
, 0)
(หมา
ยเหต: ผบ
อกภาษา
ทง 3 รนอาย
บางคนใชค
าวา “งบ”
[ŋap
35]
(4, 1
, 4)
แตมเพย
งรนอ
ายท 1
และ 2
ทใชค าวา
“หบ” [h
ap
35]
(2,
0,
0))
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
ปด
(ค าเม
องขน, พวน,
ลาว);
อด, อด (ลาว)
pit
35 (
1, 2
, 4)
- pit
35 (
0, 3
, 5)
pit
35 (
2, 3
, 4)
pit
35 (
3, 4
, 3),
Ɂat
35 (
1, 0
, 1),
Ɂɨt
35 (
1, 3
, 0)
5 1/1
38. เป
ด ค าศพ
ททอาจส
ญไป
ไข
kha
y23
(4, 5
, 2)
kha
y35
(5, 3
, 3)
- (หมา
ยเหต:
ผบอ
กภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชทงค าวา
“ไข” [
khay
23] และ
บางคนใชค
าวา
“เปด” [p
əːt22
]
(1, 3, 5
))
kha
y23
(4, 3
, 1),
kha
y22
(1, 1
, 3)
kha
y43
4 (5, 0, 0
),
kha
y34
(0, 3
, 2)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
เปด
pəː
t22 (5
, 5, 5
) pəː
t24 (3
, 5, 5
) -
pəː
t22 (1
, 3, 5
) p
əːt44 (3
, 4, 5
)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 58
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
27
ตำรำงท 4
(ตอ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
6 1/1
57. โพ
ธ ค าศพ
ททอาจส
ญไป
สะหล
- (หมา
ยเหต:
ผบอ
กภาษา
ทง 3 รนอาย
สวนใหญ
ใชค าวา
“สะห
ล” [s
a-li
ː23]
(5, 5, 4
) และบ
างคน
ใชค า
วา “โพธ
” [p
ho
ː35]
(1, 1
, 2))
sa-l
iː35
(5, 4
, 2)
sa-l
iː23
(5, 5
, 3)
sa-l
iː23
(2, 2
, 0),
sa-l
iː22
(3, 4
, 1)
sa-l
iː43
4 (5, 0
, 0),
sa-l
iː34
(0, 2
, 2)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
โพธ
- p
hoː31
(0, 1
, 5)
ph
oː35
(1, 0
, 2)
ph
oː35
(0, 0
, 4)
ph
oː23
2/23
(4, 4
, 3)
7 1/1
62. เม
ฆ ค าศพ
ททอาจส
ญไป
ฝา (ค
าเมอง, ล
อ, ขน
, ลาว); เฝย
(พวน)
faː44
Ɂ (
5, 5, 2
) fa
ː213Ɂ
(5, 5, 3
) fa
ː44Ɂ (
5, 3, 1
) fi
ə33Ɂ (
5, 5, 0
) fa
ː44Ɂ (
4, 3, 1
),
kh
iː44
Ɂ f
aː44
Ɂ
(2, 0, 0
)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
เมฆ, กอน
เมฆ
meː
k31
(0, 2
, 3),
kɔː
n44
Ɂ m
eːk
31
(0, 0, 2
)
meː
k33
(0, 2
, 5)
meː
k31
(0, 3
, 5)
meː
k31
(0, 0
, 4)
meː
k35
(1, 3
, 3),
kɔː
n35
Ɂ m
eːk
35
(0, 0, 2
)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 59
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
28
ตำรำงท 4
(ตอ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
8 1/1
95.
ละลาย
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
ไน
nay
31 (
5,
5,
3)
- (หมา
ยเหต:
ผบอ
กภาษา
ทง 3 รนอาย
สวนใหญ
ใชค าวา
“ไน” [
nay
33]
(5, 4, 5
) และรน
อายท
2 กบ
3 บา
งคน
ใชค า
วา “ล
ะลาย”
[la-
laːy
31] (0
, 2, 2
))
- (หมา
ยเหต:
ผบอ
กภาษา
ทง 3 รนทก
คนใชค าวา “ไน”
[nay
31] และรนอ
าย
ท 2 ก
บ 3 บ
างคน
ใช
ค าวา “ล
ะลาย” [
la-
laːy
35]
(1, 2
, 3))
- (หมา
ยเหต:
ผบอ
กภาษา
ทง 3 รนสวน
ใหญใชค าวา “ไน”
[nay
31]
(4, 5
, 5)
และบ
างคน
ใชค าวา
“ละลาย” [
la-
laːy
35]
(2, 3
, 4))
- (หมา
ยเหต:
ผบอ
กภาษา
ทง สา
มรน
อายส
วนใหญใชค า
วา “ไน” [n
ay
33]
(5, 4, 5
) และบ
างคน
ใชค า
วา “ล
ะลาย”
[la-
laːy
23] (3
, 2, 1
))
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
ละลาย
la-l
aːy
35 (
1, 2, 4
)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 60
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
29
ตำรำงท 4
(ตอ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
9 2/2
8. กล
วยน า
วา
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
กวยอ
งตง, กวยอ
งตง
(ลอ) ก
วยมะนอ
อง
(ขน)
- (หมายเห
ต: ผบ
อกภาษา
รนอายท
1 และ 2
สวน
ใหญใชค าวา “โก
ยออง”
[koːy
44Ɂ Ɂ
ɔŋ22
]
(4, 5, 1
) และรนอ
ายท
1 กบ 3
บางคนใชค
าวา
“กวยออ
ง” [k
uəy
44Ɂ
Ɂɔŋ
22]
(1, 0
, 4))
พจนานก
รมภาษาลานน
า: ko
ːj44
Ɂ ta
j44Ɂ (กล
วยไต
[กวยไต
]) (กล
วยน า
วา
ในเขต
จงหวดแพร เรยก
กล
วยออ
ง ล าปางเรย
กกล
วยบา
ลออง), k
a33
liɁ
45 Ɂ
ɔŋ21
(กะลออ
ง [กะ
ลออง
]) (น. กล
วยน า
วา ใช
เรยกในบ
งทองท
ทวไปเรย
กกลวยไต บ
าล
ออง ก
วา), b
aː21
liɁ
45
Ɂɔŋ
21 (บ
าลออ
ง น.
กลวยน า
วา ใช
ชอนใน
เขตจงหวดแพร เป
นตน
ทวไปใชกล
วยไต)
koːy
213Ɂ
Ɂɨŋ
24
tɨːŋ
35 (
5,
3,
1),
koːy
213Ɂ
Ɂɨŋ
24
tɨːŋ
24 (
0,
0,
2),
koːy
213Ɂ
Ɂɨŋ
24
tɨːŋ
24 (
0,
2,
2)
koːy
44Ɂ m
a-n
iː35
Ɂɔŋ
22 (
1,
0,
0)
(หมา
ยเหต:
ผบอ
กภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา “โกย
ออง”
[koːy
44Ɂ
Ɂɔŋ
22] และรนอ
ายท
1 กบ
3 บา
งคนใชค
าวา “โกย
น าวา”
[koːy
44Ɂ na
m41
Ɂ
waː
41Ɂ]
(1, 0, 2
))
- (หมา
ยเหต:
ผบอ
กภาษา
ทง 3 รนอาย
สวนใหญ
ใชค าวา
“โกยอ
อง” [
koːy
41Ɂ
Ɂɔŋ
22]
(4, 5
, 2) รน
อายท
1 กบ
3 บา
งคน
ใชค า
วา “ก
วยออ
ง” [k
uəy
41Ɂ
Ɂɔŋ
22]
(1, 0
, 1)
และรนอ
ายท 3 บ
างคน
ใชค า
วา “ก
วยน า
วา” [
kuəy
41Ɂ
nam
41Ɂ
waː
41Ɂ]
(0,
0, 3
) แล
ะบางคน
ใช
ค าวา “โกย
น าวา”
[koːy
41Ɂ na
m41
Ɂ
waː
41Ɂ]
(0, 0, 2
))
- (หมา
ยเหต:
ผบอ
กภาษา
รนอายท
1 ทก
คน แล
ะรนอ
ายท
3 บางคน
ใชค าวา
“กวยออ
ง” [k
uəy
35Ɂ
Ɂɔŋ
33]
(5, 0
, 1)
และรนอ
ายท
2 กบ
3 บ
างคน
ใชค าวา
“โกยอ
อง” [
koːy
35Ɂ
Ɂɔŋ
33]
(0, 2
, 1)
และ [
koy
35Ɂ Ɂ
ɔŋ33
]
(0, 3, 2
))
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
กวยอ
อง
- k
oːy
213Ɂ
Ɂɔŋ
24
(1, 2, 0
)
koːy
44Ɂ Ɂ
ɔŋ22
(5, 5, 5
)
- -
MFU CONNEXION, 2(1) || page 61
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
30
ตำรำงท 4
(ตอ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
10
2/47. กงกอ
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
แม
งตกเต
า, แม
งตก
เตา (ค
าเมอง); แม
งเงา
งอ, แมงงาวหงอ
(ลอ)
; แม
งค าหมาก,
แมงหมาก (พวน);
แมงน าหมาก (
ลาว)
mɛː
ŋ35 t
ɨk22
taw
23 (
1,
1, 0
),
mɛː
ŋ35 t
ɨk22
taw
23 (
3,
1, 0
)
พจนานก
รมภาษา
ลานน
า: khiː
44Ɂ
taː24
lɛ44
Ɂ (ข
ตาแห
ล [ขต าแห
ล] น. กง
กอ
แมงแสน
ตนกว
า ไสเดอน
ตวเลก ๆส
แดงมกใชเป
นเหย
อตก
ปลา ข
เตาแห
ลก
วา), k
hiː
44Ɂ taw
24
lɛː44
Ɂ (ขเตาแหล
), m
ɛːŋ
33 s
ɛːn24
tiː
n24
(แมลงแสนต
น [แม
งแสนต
น] น. กง
กอ),
tɨk
21 taw
24 (ต
กเตา
[ตกเต
า] น. กงกอ
), tɨk
21 taw
24 (ต
กตาว
[ตกต
าว] น
. กงกอ
ตกเตากวา)
mɛː
ŋ35 ŋ
aw35
ŋɔː
22Ɂ (
0,
1, 0
),
mɛː
ŋ35 ŋ
aːw
31
ŋɔː
213Ɂ
(0,
1, 0
)
ลอ เม
องยอ
ง และ
ลอ เช
ยงรง
: m
ɛːŋ
342/2
1 t
ɔy12
xu
u31Ɂ
(‘a
centi
pede
whic
h cu
rts up
whe
n str
uck’)
- (หมา
ยเหต: ผบ
อกภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“แมง
แสนต
น” [m
ɛːŋ
35
sɛːn
23 t
iːn
23] แล
ะรนอายท
2 กบ
3 บา
งคนใชค
าวา
“แสน
ตน” [
sɛːn
23
tiːn
23] (
0,
2,
2))
mɛː
ŋ35 k
ham
35
maː
Ɂ22 (
0,
1,
0),
mɛː
ŋ35 m
aːɁ
22
(0,
2,
1)
พวน ลพ
บร แล
ะสงหบ
ร: k
iŋ45
kɯ
ɯ34,
buŋ
45
kɯ
ɯ34,
buŋ
45
kɯ
ɯ34;
พจนา
นกรม
ภาษา
ไทยพ
วน:
บงกอ
; พว
น สพ
รรณบร
: k
iŋ44
kɨː
33 (ผ
พดรนอาย
นอย), b
oŋ
44 k
ɨː33
(ผพด
ทง 3 รนอาย)
mɛː
ŋ232/2
3 n
am
35
Ɂ
maː
k44 (4
, 5
, 3
)
พจนา
นกรม
ลาว-
ไทย-องกฤ
ษฯ: b
Òŋ
kɯ
ː (บงกอ)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 62
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
31
ตำรำงท 4
(ตอ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
แม
งแสน
ตน, ก
งกอ
(ค าเม
อง, ลาว); แม
งแสนต
น, แสนต
น (ลอ;
แมงแสน
ตน,
แมงตนแ
สน,
แม
งบงคอ (
พวน)
mɛː
ŋ35 sɛ
ːn23
tiːn
23 (
5,
5,
5),
kiŋ
44
Ɂ k
ɨː35
(0,
1,
1)
mɛː
ŋ31 sɛ
ːn35
tiːn
35 (
4,
3,
5),
sɛːn
35 t
iːn
35
(4,
3,
1)
- m
ɛːŋ
35 sɛ
ːn23
tiːn
35 (
3,
1,
1),
mɛː
ŋ35 s
ɛːn
22
tiːn
35 (
0,
1,
3),
mɛː
ŋ35 t
iːn
35
sɛːn
23 (1
, 2
, 0
),
mɛː
ŋ35 b
oŋ
41Ɂ
kh
ɨː35 (
4,
0,
0)
kiŋ
35Ɂ k
ɨː232/2
3
(1,
0,
2)
11
2/65. ขม
บ ค าศพ
ททอาจส
ญไป
ขม
บ - (หมา
ยเหต: ผบ
อกภาษา
ทง 3 รนอาย
ใชค าวา
“หงบ
” [ŋ
iːp
22]
(5,
5,
4)
และรนอ
ายท 2 ก
บ 3 บ
างคน
ใชค า
วา
“ขมบ
” [k
ha-
map
35]
(0,
3,
2))
พจนา
นกรม
ภาษา
ลานน
า: ŋ
iːp
21
(หงบ น. ข
มบ)
- (หมา
ยเหต: ผบ
อกภาษา
ทง 3 รนอาย
ใชค าวา
“หมด
” [m
iːt2
4]
(5,
5,
4)
และรนอ
ายท 3 บ
างคน
ใชค า
วา “ห
งบ”
[ŋiː
p24]
(0,
0,
2)
และ “
ขมบ” [k
ha-
map
35]
(0,
0,
2))
ลอ เม
องยอ
ง และ
ลอ เช
ยงรง
: mii
t12
(‘temp
les of
the
head
’)
- (หมา
ยเหต: ผบ
อกภาษา
ทง 3 รนอาย
สวนใหญ
ใชค าวา
“หมด
” [m
iːt2
2]
(4,
4,
4) แล
ะมบา
งคน
ใชค า
วา “ห
งบ”
[ŋiː
p22]
(1,
1,
2)
ขน กลา
งเมอง
:
ŋip
21 (p
etsuk
, 19
78);
ŋii
p22
(Ged
ney,
1964
ใน
Huda
k, 19
94)
kha-m
ap35
(0,
0,
3)
kha-m
ap35
(1,
3,
4)
พจนา
นกรม
ลาว-
ไทย-องกฤ
ษฯ: k
há-
máp
, k
á-m
áp
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
หม
ด, หงบ,
หนบ
- -
- m
iːt2
2 (
4,
5,
2)
ŋiː
p44 (
0,
1,
1)
niː
p44 (
5,
3,
3)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 63
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
32
ตำรำงท 4
(ตอ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
12
2/67. ขย
น ค าศพ
ททอาจส
ญไป
ขก (ล
อ)
- (หมา
ยเหต: ผบ
อกภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“หมน
” [m
an
22])
พจนา
นกรม
ภาษา
ลานน
า: d
uɁ
24 (ด
[ด
] ว. เดด
เดยว
เดดข
าด ไม
หวาด
เกรงสงใด ขย
น),
man
21 (ห
มน ก.
หมน-ขยน อ
ตสาหะ
ไมอย
นงเฉย
ว. บอย
เชน หม
นมาแอวเนอ-
มาเทยวบอ
ย ๆนะ
)
khak
35 (
4,
3,
1)
(หมา
ยเหต: ผบ
อกภาษา
ทง 3 รนอาย
สวนใหญ
ใชค าวา
“ด” [
duɁ
35]
(5,
4,
5) แ
ละ
“หมน
” [m
an
24])
(5,
5,
5))
ลอ สบส
องปน
นา:
xak
55; ล
อ เมอง
ยอง:
xak
45
(‘dilig
ent’)
- (หมา
ยเหต: ผบ
อกภาษา
ทง 3 รนอาย
สวนใหญ
ใชค าวา
“ด” [
duɁ
35]
(4,
4,
4) แ
ละทก
คนใชค า
วา “ห
มน”
[man
22])
ขน กลา
งเมอง
:
kaj
51/5
1Ɂ (p
etsuk
, 19
78)
- (หมา
ยเหต: ผบ
อกภาษา
ทง 3 รนอาย
สวนใหญ
ใชค าวา
“ด” [
duɁ
35]
(5,
4,
3) แ
ละทก
คนใชค า
วา “ห
มน”
[man
22])
พวน ลพ
บร แล
ะสงหบ
ร: m
an
22,
khə3
4 j
an
23;
พจนา
นกรม
ภาษา
ไทยพ
วน: ด
(ก. ห
มน, ข
ยน)
- (หมา
ยเหต: ผบ
อกภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“ด”
[duɁ
35] แล
ะรน
อายท
1 กบ
3 บา
งคน
ใชค า
วา “ห
มน”
[man
33] (
2,
0,
2))
พจนา
นกรมลา
ว-ไทย-องกฤ
ษฯ: d
ú
(ด),
mān (ห
มน),
khá-
ɲăn
(ขะห
ยน),
ph
íaːn
(เพย
น =
เพยร)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
ด,
หมน (ลอ)
-
duɁ
35 (5
, 4
, 5
),
man
34 (5
, 5
, 5
)
- -
-
MFU CONNEXION, 2(1) || page 64
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
33
ตำรำงท 4
(ตอ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
13
2/79. ขน
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
ส (ลอ, พว
น, ลาว);
ลก
(พวน)
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“ขน”
[khan
44Ɂ])
พจนา
นกรม
ภาษา
ลานน
า: si
ː44Ɂ
khan
44Ɂ
daj
33 (ส
ขนได น. ข
นบนได)
siː2
13Ɂ (
0,
1,
2)
ลอ เม
องยอ
ง: xan
11Ɂ
day
342
(‘step
s of s
tairw
ay
or lad
der’)
; ลอ
เมองยอ
ง และ
ลอ
เชยงรง
: bak
45/5
5
xɯ
n11Ɂ
day
342/5
5,
luu
k33 x
ɯn
11Ɂ
day
342/5
5,
bak
45/5
5
xɯ
n11Ɂ
day
342/5
5,
luu
k33 x
ɯn
11Ɂ
day
342/5
5
หมาย
เหต:
ในภา
ษาลอ
เมองยอ
ง มค
าวา “
ส” / s
ii11Ɂ
/ เปน
ลกษณ
ะนาม
ของกระดก
ลอรถ
และฟ
น ‘cl
assif
ier
for ‘w
heel,
bon
es,
teeth’
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“ส”
[siː
44Ɂ]) แล
ะมบา
งคน
ใชค า
วา “ข
น”
[khan
44Ɂ] (
1,
1,
3))
ขน กลา
งเมอง
(pets
uk, 1
978):
si32
Ɂ (‘s
tep (o
f lad
der,
stairs
)’)
siː3
3Ɂ (
3,
1,
1),
luɁ
22 (
2,
2,
0)
พจนา
นกรม
ภาษา
ไทยพ
วน:
ถาน (น. ข
น, ชน
, อต
รา)
siː4
4Ɂ (
0,
1,
0)
พจนา
นกรม
ลาว-
ไทย-องกฤ
ษฯ:
khân
(ขน), p
hâː
n
(ผาน ‘le
vel,
class
ifier fo
r suc
h thi
ngs’
= ขน
, ระด
บ)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
ขน
-
khan
213Ɂ
(5,
4,
4)
- k
han
33Ɂ
(3,
5,
5)
khan
44Ɂ
(5,
5,
5)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 65
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
34
ตำรำงท 4
(ตอ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
14
2/82. ขาวเช
า ค าศพ
ททอาจส
ญไป
ขาวงาย
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“ขาว
งาย”
[khaw
44Ɂ
ŋaː
y35
] และมร
นอายท
3 บา
งคนใช
ค าวา “ข
าวเชา
” [k
haw
44Ɂ ca
w41
Ɂ]
(0, 0, 4
)) พจ
นานก
รมภาษา
ลานน
า: kha
w44
Ɂ
ŋaː
j33 (ข
าวงาย [เขา
งาย] น. อาหารมอเช
า)
หมายเหต
: kin
24
ŋaː
j33 [กนงาย
] ก.
กนอาหารมอเช
า เวล
าทควรกนอ
าหาร
มอเชา
), ŋaː
j33 (งาย
[งาย]
น. เวล
าเชา
อาหารเช
า)
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“ขาว
งาย”
[k
haw
213Ɂ
ŋaː
y31] แ
ละมร
นอา
ยท 2 กบ
3 บา
งคน
ใชค า
วา “ข
าวเชา” [k
haw
213Ɂ
caw
22Ɂ] (
0,
1,
2))
ลอ เม
องยอ
ง และ
ลอ เช
ยงรง
: xaw
11Ɂ
ŋaa
y342/2
1
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“ขาว
งาย”
[k
haw
44Ɂ
ŋaː
y35] บ
างคน
ใช
ค าวา “ข
าวเมอะ
งาย” [k
haw
44Ɂ
mə-
ŋaː
y35]
(5,
5,
2) แล
ะม
บางคนใชค
าวา
“ขาวเชา”
[khaw
44Ɂ c
aw41Ɂ]
(1, 2,
2))
ขน กลา
งเมอง
: k
haw
32Ɂ ŋa
ːj23/4
5
(pets
uk, 1
978);
khaw
33Ɂ
ŋaa
y44
(‘mor
ning
meal
at 9 a
.m.’)
(Ged
ney,
1964
ใน H
udak
, 19
94)
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“ขาว
งาย”
[k
haw
33Ɂ
ŋaː
y35] แล
ะมรน
อายท
3 บา
งคนใช
ค าวา “ข
าวเชา”
[khaw
33Ɂ
saw
41Ɂ]
(0,
0,
2))
พวน ล
พบร แ
ละสงหบ
ร: khaw
44
saw
44, m
ɯɯ
45
saw
44, k
haw
44
ŋaa
j34; พว
น สพ
รรณบร
: kha
w43
ŋaː
j33 (รนส
งอาย),
kha
w43
saː
w44
(วย
กลางคน
และรนอ
าย
นอย);
พจน
านกรม
ภาษา
ไทยพ
วน: เข
างาย
khaw
44Ɂ ŋ
aːy
232/
23
(1, 3, 1
)
พจนา
นกรม
ลาว-
ไทย-องกฤ
ษฯ:
khâw
sàw
(the
firs
t mea
l, tak
en
aroun
d 6 a
.m.
อาหา
รมอเชา (ไม
หนก)),
khâw
ŋáːj
(seco
nd m
eal,
taken
arou
nd 10
a.m
. อาห
ารมอ
ทสอ
งประมา
ณ 10
โมงเช
า)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 66
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
35
ตำรำงท 4 (ต
อ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
ขาวเช
า -
- -
- k
haw
44Ɂ s
aw35Ɂ
(4,
4,
5),
khaw
44Ɂ
mɨː
35Ɂ
saw
35
Ɂ (
4,
2,
2)
15
2/83. ขาว
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
ขาวม
อสวาย, ขาว
มอสาย, ขาวสวาย,
ขาวสวย (ล
าว)
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ใชค าวา
“ขาวทอ
น”
[khaw
44
Ɂ t
ɔːn
35]
(5,
5,
4) แล
ะมรน
อายท
1 กบ
3 บา
งคน
ใชค า
วา “ข
าวเทยง” [
khaw
44Ɂ
tiəŋ
31] (
1,
0,
3))
พจนา
นกรม
ภาษา
ลานน
า: khaw
44Ɂ
tɔːn
33 (ข
าวทอ
น [เข
าตอน
] น.
อาหา
รกลา
งวน
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“ขาว
ทอน”
[k
haw
213
Ɂ
tɔːn
31] แ
ละมร
นอา
ยท 2 กบ
3 บา
งคน
ใชค า
วา “ข
าวเทยง” [
khaw
213
Ɂ
teːŋ
33] (
0,
2,
1))
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“ขาว
ทอน”
[k
haw
44Ɂ
tɔːn
35] บ
างคน
ใช
ค าวา “ข
าวเมอะ
ทอน” [k
haw
44Ɂ
mə-t
ɔːn
35]
(5,
4,
1) แ
ละมร
นอา
ยท 1 กบ
2 บา
งคน
ใชค า
วา “ข
าวเทยง” [
khaw
44Ɂ
teːŋ
31] (
2,
1,
0))
- (หมายเห
ต: ผบ
อก
ภาษา
ทง 3 รนอายท
กคน
ใชค าวา
“ขาวทอ
น”
[khaw
33Ɂ t
ɔːn
35]
และม
รนอายท
1 กบ
3 บ
างคน
ใชค า
วา
“ขาวเทยง”
[khaw
33Ɂ
tiəŋ
31]
(1,
0,
3)
พวน ล
พบร แ
ละ
สงหบ
ร: kha
w44
saaj
23, m
ɯɯ
45
phe
en34
; พวน
สพรรณ
บร: k
haw
43
suaj
24 (รนส
งอายและ
วยกล
างคน
), kha
w43
kaː
ŋ33
wan
33 (ว
ยกล
างคน
และรนอ
าย
นอย);
พจนานก
รม
ภาษาไทยพ
วน: เข
าสาย
khaw
44Ɂ m
ɨː35Ɂ
swaː
y434 (
1, 0, 0
),
khaw
44Ɂ m
ɨː35Ɂ
saːy
34 (
0, 1, 0),
khaw
44Ɂ sw
aːy
434
(4, 0, 0),
khaw
44Ɂ
swaː
y34 (0
, 0, 2),
khaw
44Ɂ sa
ːy434
(0, 1, 0),
khaw
44Ɂ
saːy
34 (
0, 3, 4)
พจนา
นกรม
ลาว-
ไทย-องกฤ
ษฯ:
khâw
sw
ăːy (t
he
third
mea
l, tak
en
aroun
d 2 p
.m.
อาหา
รมอท
สาม
ประม
าณ 14
น.)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 67
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
36
ตำรำงท 4 (ต
อ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
ขาวเท
ยง
- -
- -
khaw
44Ɂ
thiə
ŋ33
(5,
4,
3)
16
2/124
. คน
(พช)
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
ลม
แลง
lom
35 l
ɛːŋ
41Ɂ
(5,
3,
1)
lum
31 l
ɛːŋ
22Ɂ
(5,
3,
2),
kɔː
35
sa-k
hɛː
35 (
1, 0
, 0)
lom
35 l
ɛːŋ
41Ɂ
(5,
3,
0)
lom
35 l
ɛːŋ
41
Ɂ
(5,
5,
1)
lom
232/2
3 l
ɛːŋ
35Ɂ
(0,
1,
0)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
คน
khu
ːn35 (
0,
1,
4)
kh
uːn
31 (
0,
0,
1)
kh
uːn
35 (
1,
1,
3)
kh
uːn
35 (
1,
1,
0)
kh
uːn
232/2
3
(5,
5,
5)
17
2/127
. เคาะ
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
ชก (ค
าเมอง, ขน,
พวน)
; ตอ
ย (ค า
เมอง, ล
อ, ขน
, พวน)
cok
44 (
0,
1, 0
),
tɔy
22 (
1,
3,
2),
tɔːy
22 (
4,
1,
1)
พจนา
นกรม
ภาษา
ลานน
า: tɔ
j21 (ต
อย
[ตอย
] ก. เคา
ะ กระท
บ เคาะให
หลดอ
อกจากท
ต.ย. tɔ
j21 pa
33
tuː2
4 ตอ
ยประต
[ตอย
ปะต]
ก. เคา
ะปร
ะต)
tɔy
24 (
5,
2,
4)
ภาษา
ลอ เม
องยอ
งแล
ะ ลอ เชยงรง
: tɔ
y12,
toy
22 (‘t
o str
ike (e
.g., a
gla
ss) g
ently
’ (so
does
n’t b
reak)
cok
44 (
2,
1, 2
),
tɔːy
22 (
1,
1,
0),
tɔy
22 (
2,
3,
3)
ขน กลา
งเมอง
: tɔ
ːj21 (‘t
o kno
ck,
to rin
g (a
bell)’
(P
etsuk
, 197
8)
cok
22 (
2,
4, 0
),
tɔy
22 (
2,
3,
0),
tɔːy
22 (
2,
0,
0)
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“เคาะ” [
khɔɁ
33])
พจนา
นกรม
ลาว-
ไทย-องกฤ
ษฯ:
khɔ
(เคาะ k
no
ck,
rap
,
tap
= เค
าะ),
tɔːj
(ตอย
rin
g (
a
bel
l),
tap
= ต,
เคาะ)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
เคา
ะ (ค าเมอง, ล
อ, ขน
, พวน); ทบ
(ค า
เมอง); ต (ลอ)
khɔɁ
44 (0
, 4
, 5
),
tup
44 (
1,
1,
0)
khɔɁ
33 (1
, 1
, 3
),
tiː3
5 (
0,
1,
1)
khɔɁ
44 (1
, 1
, 4
),
khɔɁ
35 (1
, 2
, 0
)
khɔɁ
22 (0
, 2
, 5
),
khɔɁ
35 (1
, 2
, 0
)
-
MFU CONNEXION, 2(1) || page 68
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
37
ตำรำงท 4 (ต
อ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
18
2/149
. จ า
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
จอ
cɨ
ː22 (
4,
3, 0
)
พจนา
นกรม
ภาษา
ลานน
า: ca
m24,
cam
24 cɨ
ː21 (จ าจอ
[จ าจอ]
ก. จ
ดจ า
สบทอ
ดโดย
การ
บอกเลา
), cɨ
ː21 (จ
อ [จอ] ก. จ
า-ก าห
นดไวในใจ),
cɨː2
1
cam
24 (จ
อจ า ส
บทอ
ดโดย
การบ
อกเลา จ
าจอ กว
า)
cɨː2
4 (
4,
3, 0
)
ลอ สบส
องปน
นา:
tsɯ
35 d
ai13 (จ
า);
ลอ เม
องยอ
ง และ
ลอ เช
ยงรง
: ca
m44/5
5 cɯ
ɯ12
(‘to re
memb
er’),
cɯɯ
12,
cam
44/5
5
cɯɯ
12,
cɯɯ
12
cam
44/5
5 (‘t
o rem
embe
r’),
cɯɯ
12 c
am
44/5
5
(‘to re
memb
er’)
cɨː2
2 (
4,
2, 2
)
ขน กลา
งเมอง
: cɯ
21,
cɯ21
,
cam
15 (p
etsuk
, 19
78)
cɨː2
2 (
3,
4, 2
)
พจนา
นกรม
ภาษา
ไทยพ
วน: จ
อ (ก. จ
า, จด
จ า)
cɨː3
3 (
3,
1, 0
)
พจนา
นกรม
ลาว-
ไทย-องกฤ
ษฯ:
tɕam
(จ า
rem
em
ber
), t
ɕϖː
(จอ
remem
ber =
จ า
)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
จ า
ca
m23 (
5,
5,
5)
cam
35 (
2,
4,
5)
cam
23 (
5,
5,
4)
cam
35 (
4,
5,
5)
cam
232/2
3 (
5, 5, 5)
19
2/263
. ไทร
(พช)
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
ไฮ
hay
35 (
5,
2,
0)
hay
31 (
5,
4,
1)
hay
35 (
5,
4,
1)
hay
35 (
4,
2,
0)
hay
232/2
3 (
5,
0, 0
)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
ไทร
say
35 (
1,
4,
5)
say
31 (
0,
0,
4)
say
35 (
0,
1,
4)
say
35 (
1,
3,
5)
say
23 (
1,
5,
4)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 69
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
38
ตำรำงท 4 (ต
อ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
20
2/270
. นอ
ยหนา
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
หม
กเกดแฮด
, มะเกด
แฮด,
บะเกด
แฮด,
บะแกดแฮด,
เกดแฮด (ลอ)
; มะเกด
แฮด (พวน)
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
สวนใหญ
ใชค าวา
“มะห
นอแห
น”
[ma-
nɔː
44Ɂ
nɛː
44Ɂ]
(4,
5,
5)
และม
รนอายท
1 กบ
2 บา
งคนใชค
าวา “ห
นอแห
น”
[nɔː
44Ɂ n
ɛː44]
(1,
2,
0) รนอายท
1 กบ
3 บา
งคนใชค
าวา “น
อแหน
” [n
ɔː41Ɂ n
ɛː44Ɂ]
(1,
0,
1))
mak
35 k
et35
hɛː
t33 (
1,
0,
0),
ma-k
et35 h
ɛːt3
3
(0,
1,
1),
ba-
ket
35 h
ɛːt3
3
(2,
3,
2),
ba-
kɛt
35
hɛː
t33 (
1,
0,
0),
ket
35 h
ɛːt3
3
(0,
2,
0)
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
สวนใหญ
ใชค าวา
“มะห
นอแห
น”
[ma-
nɔː
44Ɂ
nɛː
44Ɂ]
(4,
4,
4)
บางคนใชค
าวา
“หนอ
แหน” [n
ɔː44Ɂ
nɛː
44Ɂ]
(1,
2,
3) แ
ละมร
นอา
ยท 1 จ านว
น 4
คน ใช
ค าวา
“หมก
หนอแ
หน”
[mak
35 n
ɔː44Ɂ
nɛː
44Ɂ]
(4,
0,
0))
ma-k
et35 h
ɛːt2
2
(1,
0,
0)
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
สวนใหญ
ใชค าวา
“หมา
กเสย
บ”
[maː
k44 s
iəp
44]
(2,
4,
3) บา
งคน
ออกเสย
งเปน “หมก
เสยบ
” [m
ak
35
siəp
44]
(4,
2,
2))
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
มะหน
อแหน
, หนอ
แหน (ลอ)
; มะน
อยแหน, มะหนอ
แหน
(พวน)
- m
a-n
ɔː213Ɂ
nɛː
213Ɂ (
2,
3,
5),
nɔː
213Ɂ n
ɛː213Ɂ (
0,
1,
1)
- m
a-n
ɔːy
41Ɂ n
ɛː33Ɂ
(0,
1,
2),
ma-
nɔː
33Ɂ n
ɛː33Ɂ
(5,
4,
2)
-
MFU CONNEXION, 2(1) || page 70
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
39
ตำรำงท 4 (ต
อ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
21
2/280
. น าตก
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
น าตก
ตาด, น า
ตกตาดผ
า, ตาด (ลอ)
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“น าต
ก” [
nam
41Ɂ
tok
35])
พจนา
นกรม
ภาษา
ลานน
า: naː
m45
tok
24 ta
ːt21 (น
าตก
ตาด
[น าต
ก ตา
ด]
น. น าต
ก – น
าทตก
จากภ
เขาลงมา
ทหน
าผา
nam
22
Ɂ to
k35
taːt
24 (
3,
0,
0),
nam
22
Ɂ to
k35
taːt
24 p
haː
35 (
3,
0,
0),
taː
t24 (
5, 1
,
0)
ลอ เม
องยอ
ง และ
ลอ เช
ยงรง
: nam
31
Ɂ t
ok
45/5
5
taat
12 (‘w
aterfa
ll’)
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“น าต
ก” [
nam
41
Ɂ
tok
35])
ขน กลา
งเมอง
: nam
51/5
1Ɂ
tɔk
44
taat
12 (‘w
aterfa
ll’)
(Ged
ney,
1964
ใน
Huda
k, 19
94)
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“น าต
ก” [
nam
41Ɂ
tok
35])
พจนา
นกรม
ภาษา
ไทยพ
วน: น
าโจน
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“น าต
ก” [
nam
35
Ɂ
tok
35])
พจนา
นกรม
ลาว-
ไทย-องกฤ
ษฯ: t
âːt
(ตาด
wate
rfall
น าตก
), nàm
tó
k
น าตก
wate
rfall)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
น าตก
-
nam
22
Ɂ t
ok
35
(5,
5,
5)
- -
-
MFU CONNEXION, 2(1) || page 71
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
40
ตำรำงท 4 (ต
อ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
22
2/298
. บา
ดแผล
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
รอย (
ค าเมอง, ล
อ, ขน
, พวน, ลาว);
บาด (ลอ, ขน
, ลาว)
hɔː
y35
(1, 0
, 0)
พจนา
นกรม
ภาษา
ลานน
า: baː
t21
(บาด น. รอ
ยแผล
ปากแ
ผล
เสนผาศน
ยกลาง
เรยก ป
ากบา
ด บาตร
ก. ท า
ใหเกดเป
นแผล
หรอรอย
ขดขวน
อยางของมคม
บาด
หมายเหต
: ในพจ
นานก
รมภาษา
ลานน
ามค าวา
hɔː
j33 แล
ะม
ค าอธบา
ยวา h
ɔːj33
รอย [ฮอย] น. รอย-
ลกษณ
ะทเปนเสน
เปนรวหรอลวดล
ายทป
รากฏ
อยกบ
พนสงใดสงหน
ง
hɔː
y31
(1, 0
, 0),
baː
t24 (
0, 1
, 0)
ลอ เม
องยอ
ง baa
t12
(‘to cu
t, wou
nd’);
ลอ เม
องยอ
ง และลอ
เชย
งรง:
baa
t12
phɛɛ
45/5
5 , phɛɛ
45/5
5
(‘wou
nd’) p
in45
/55
baa
t12 p
in45
/55
hɔy
342/
21 (‘t
o be
woun
ded,
cut’),
phɛɛ
45/5
5 (‘wou
nd’)
hɔː
y35
(2, 0
, 0),
baː
t33 (
1, 0
, 0)
ขน กล
างเมอง
hɔː
j23/4
5 cɛ
p23
/45 (‘a
wo
und,
a cut’
), w
aːt21
(‘to w
ound
, cu
t’), ba
ːt21
(‘to
woun
d, cu
t’) (P
etsuk
, 197
8);
pɛn
35 c
ɛp44
(‘to b
e wo
unde
d’)
(Ged
ney,
1964
ใน
Huda
k, 19
94)
hɔː
y35
(2, 2,
1)
hɔː
y23
2/23
(0, 0
, 1),
baː
t44 (
5, 3
, 1)
พจนา
นกรม
ลาว-
ไทย-องกฤ
ษฯ: b
âːt
(บาด cu
t, w
ound
n.),
ph ˇɛ
ː (แผ
w
ound
, cut
n. แผล,
บาดแผล
)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 72
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
41
ตำรำงท 4 (ต
อ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
แผล (
ค าเมอง, ล
อ, ขน
, พวน, ลาว);
บาดแผล
(ลอ)
phɛː
23 (
4,
5,
5)
baː
t24 p
hɛː
35
(4,
3,
2),
phɛː
35
(4,
5,
5)
ph
ɛː23 (
5,
5,
5)
ph
ɛː23 (
4,
4,
0),
ph
ɛː22 (
0,
1,
5)
ph
ɛː434 (
2,
1,
0),
ph
ɛː34 (
0,
4,
5)
23
2/355. ฟ
อง
(น.)
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
ปวก (ค าเม
อง, พ
วน)
puək
22 (
5,
5,
3)
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
สวนใหญ
ใชค าวา
“ปวก
” และ
ออก
เสยงเปน
[poːk
24]
(4,
5,
4) แล
ะบาง
คนใชค า
วา “ฟ
อง”
[fɔː
ŋ31] (
3,
3,
4))
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
สวนใหญ
ใชค าวา
“ปวก
” และ
ออก
เสยงเปน
[poːk
33]
(5,
3,
4) บา
งคนใช
ค าวา “ฟ
อง”
[fɔː
ŋ35] (
1,
3,
4))
puəɁ
22 (
4,
4,
0)
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
บางคนใชค
าวา “
โป”
[poː3
5Ɂ]
(4,
2,
4)
และบ
างคน
ใชค า
วา
“ฟอง” [
fɔːŋ
232/2
3]
(3,
5,
5))
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
ฟอ
ง fɔ
ːŋ35 (1
, 3
, 3
) -
- fɔ
ːŋ35 (1
, 4
, 5
) -
MFU CONNEXION, 2(1) || page 73
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
42
ตำรำงท 4 (ต
อ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
24
2/384
. แมง
มม
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
แม
งกงกาว, แมงโคง
กาว (ลอ
)
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
สวนใหญ
ใชค าวา
“แมงก า
โพง”
และ
ออกเสย
งเปน
[mɛː
ŋ35 k
am
22
po
ːŋ41Ɂ]
(5,
5,
4)
รนอายท
1 แล
ะ 2
บางคนใชค
าวา “
ก าโพง”
[kam
22
po
ːŋ41Ɂ] (2,
3, 0
) รนอายท
2 แล
ะ 3
บางคนใชค
าวา
“แมงมม
” [m
ɛːŋ
35
mu
m35]
(0,
1,
4))
mɛː
ŋ31 k
oŋ
22Ɂ
kaː
w35 (
1,
0,
0),
mɛː
ŋ31 k
oŋ
31
kaː
w35 (
0,
1,
0)
ลอ สบส
องปน
นา:
kuŋ
13 k
aːu
55; ลอ
เชยงรง
: k
uŋ
11Ɂ
kaa
w55
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
สวนใหญ
ใชค าวา
“แมงก า
โพง”
และ
ออกเสย
งเปน
[mɛː
ŋ35 k
am
22
poːŋ
41Ɂ]
(5,
5,
4)
บางคนใชค
าวา “
ก าโพง”
[kam
22
poːŋ
41Ɂ]
(3,
4,
1)
รนอายท
3 บา
งคน
ใชค า
วา “แ
มงมม
” [m
ɛːŋ
35 m
um
35]
(0,
0,
4))
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
สวนใหญ
ใชค าวา
“แมงก า
โพง”
และ
ออกเสย
งเปน
[mɛː
ŋ35 k
am
22
poːŋ
41
Ɂ]
(5, 3,
2)
รนอายท
2 แล
ะ 3
บางคนใชค
าวา
“กะโพง
” [k
a-
poːŋ
41
Ɂ] (
0,
1,
1)
รนอา
ยท 2 แล
ะรน
อายท
3 บา
งคนใช
ค าวา “แ
มงมม
” [m
ɛːŋ
35 m
um
35]
(0,
1,
4))
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“แมง
มม” [
mɛː
ŋ232/2
3
mu
m232/2
3])
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
ค าโพง, แม
งก า /
ค าโพง, แม
งมม
- k
am
35 p
oːŋ
22Ɂ]
(0,
0,
1),
mɛː
ŋ31
kam
24/3
5 p
oːŋ
22
Ɂ
(5,
5,
3),
mɛː
ŋ31
mu
m31 (
0,
1,
5)
- -
-
MFU CONNEXION, 2(1) || page 74
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
43
ตำรำงท 4
(ตอ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
25
2/407. ร า (น.)
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
ร า (ล
อ, ลาว)
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“แกล
บ” ออก
เสยง
เปน
[kɛː
p22])
ham
31 (
4,
0,
0)
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
สวนใหญ
ใชค าวา
“แกล
บ” ออก
เสยง
เปน
[kɛː
p22]
(4,
5,
5) แล
ะบางคน
ใชค า
วา “แ
กลบ
ออน” ออก
เสยงเปน
[kɛː
p22 Ɂ
ɔːn
22]
(5,
1,
2))
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“แกล
บ” ออก
เสยง
เปน
[kɛː
p22])
ham
232
/23 (
3, 0
, 0)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
แกลบ
(ลอ, ลาว)
แกลบ
ออน,
ขแกล
บ, ขแกล
บออน
(ลาว)
- k
ɛːp
24 (
2,
5,
5)
- -
kɛː
p44 (
4,
5,
5),
kɛː
p44 Ɂ
ɔːn
33
(2,
2,
0),
khiː
44Ɂ
kɛː
p44 (
2,
2,
1),
kh
iː44Ɂ
kɛː
p44
Ɂɔː
n33
(1,
1,
0)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 75
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
44
ตำรำงท 4
(ตอ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
26
2/413
. เรอ
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
เออ
ม (ลา
ว) - (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“เออะ
” [Ɂ
əɁ35])
พจนานก
รมภาษา
ลานน
า: Ɂ
əɁ24
(เออะ [เออ
ะ] ก. เรอ
)
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
สวนใหญ
ใชค าวา
“เออะ
” [Ɂ
əɁ33])
(2,
4,
2) รนอายท
1 แ
ละ 2 บา
งคน
ออกเสย
งเปน
[ɁəɁ
33])
(3, 1,
0)
และรนอ
ายท 3 บ
างคน
ออกเสย
งเปน
[ɁəɁ
35])
(0,
0,
2))
ลอ เม
องยอ
ง และ
ลอเชยงรง
: Ɂ
ɤɤ11Ɂ
(‘to b
elch’)
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“เออะ
” [Ɂ
əɁ35])
ขน กลา
งเมอง
: Ɂ
ə21 (P
etsuk
, 19
78)
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
สวนใหญ
ใชค าวา
“เออะ
” [Ɂ
əɁ22])
(3,
3,
3) แล
ะม
บางคนอ
อกเสยง
เปน
[ɁəɁ
22])
(1
,
2, 1
)
พจนา
นกรม
ภาษา
ไทยพ
วน:
เอม (ก. เร
อ. คอ
ลมในกระเพ
าะดน
ออกม
าทางชอ
งคอ)
Ɂɨə
m35Ɂ
(5,
4,
0),
Ɂəː
m35Ɂ
(2,
3,
3)
พจนา
นกรม
ลาว-
ไทย-องกฤ
ษฯ:
Ɂẁ
aːm
(เออ
ม be
lch, b
urb เรอ)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
เออ
ะ -
- -
- Ɂ
əɁ35 (
0,
4, 2
)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 76
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
45
ตำรำงท 4
(ตอ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
27
2/414
. เรยก
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
เอน
(ค าเม
อง)
Ɂəː
n44Ɂ (1
, 1, 0
)
พจนานก
รมภาษา
ลานน
า: hɔː
ŋ42
(รอง
[ฮอง
] ก. รอง-เปล
งเสยงดง โด
ยปรยาย
หมายถง ออ
กเสยงดง
อยางฟา
รองเร
ยก บอก
ใหไปหา รอ
งไห มกใช
ให มา
กกวา)
หมายเหต:
ใน
พจนานก
รมภาษา
ลานน
า มค า
วา hi
ak42
และม
ค าอธบายวา
hia
k42
(เรยก [
เฮยก]
ก. เรย
ก-มก
ใชในการ
กระท
าทศก
ดสทธ
อยาง
เรยกขวน
), Ɂəː
n44Ɂ
(เอน ก
. ตะโก
น ตะโก
นเรย
ก ตะโก
นบอก
กลาว), Ɂ
əːn
44Ɂ
hɔː
ŋ45
(เอน
รอง [เอน
ฮอง] ก. ตะโกนเรยก
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“รอง”
ออกเสย
งเปน
[hɔː
ŋ22Ɂ])
ลอ สบส
องปน
นา:
hɔŋ
11; ล
อ เมอง
ยอง แ
ละลอ
เชยง
รง:
hɔŋ
31Ɂ (‘t
o ca
ll’)
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“รอง”
ออกเสย
งเปน
[hɔː
ŋ41Ɂ])
ขน กลา
งเมอง
: hɔː
ŋ51/5
1Ɂ (‘t
o call
, to
shou
t, to
awak
en, to
cry
out’)
(Pets
uk,
1978
); ขน
บาน
เวยง:
hɔŋ
51Ɂ (‘t
o ca
ll’) (G
edne
y, 19
64 ใน
Hud
ak,
1994
)
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“รอง”
ออกเสย
งเปน
[hɔː
ŋ41Ɂ])
พวน ลพ
บร แล
ะ สงหบ
ร: Ɂ
əɔn
45;
พวน สพ
รรณบร
: Ɂ
əːn
44,
Ɂən
44 (รน
สงอา
ย), l
iak
452
(วยกล
างคน
และรน
อายน
อย);
พจนา
นกรม
ภาษา
ไทยพ
วน:
ฮอง (ก. รอ
ง, รอง
เรยก, สงเส
ยงตะ
โกน), เอน
(ก.
เรยก, ตะโกน
บอก)
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“เอน”
ออก
เสยง
เปน
[Ɂəː
n35Ɂ] แล
ะมบ
างคน
ใชค า
วา
“รอง”
ออกเสย
งเปน
[hɔː
ŋ35Ɂ]
(1,
1,
4)
พจนา
นกรม
ลาว-
ไทย-องกฤ
ษฯ:
hìa
ːk (เฮย
ก ca
ll, ca
ll for
เรยก)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 77
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
46
ตำรำงท 4 (ต
อ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
รอง
hɔː
ŋ41Ɂ (
5,
5,
5)
- -
- -
28
2/418
. โรง
พยาบ
าล
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
โรง
ยา (ค
าเมอง, ล
อ, ขน
); โรงห
มอ (ข
น)
ho
ːŋ31 y
aː35
(1,
0,
0)
พจนา
นกรม
ภาษา
ลานน
า: ho
ːŋ33
jaː3
3 (โรงยา
, โรงอ
ยา [โฮงอย
า] น.
โรงพย
าบาล
)
ho
ːŋ31 y
aː35
(2,
1,
0),
loːŋ
31 y
aː35
(2,
0, 0
)
ho
ːŋ35 y
aː35
(1,
0,
0),
loːŋ
33 y
aː35
(1,
0,
0),
lo
ːŋ35
mɔː
23 (
1,
0,
0)
ขน กลา
งเมอง
: lo
ːŋ23/4
5 j
aː23/4
5
[1-]
~[ɾ
]) (P
etsuk
, 19
78)
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“โรง
บาล”
ออก
เสยงเปน
[lo
ːŋ35 b
aːn
35]
บางคนอ
อกเสยง
เปน
[ho
ːŋ35
baː
n35] (
1,
1,
1)
และม
รนอายท
1 กบ
3 บา
งคนใชค
าวา [l
oːŋ
35 p
ha-
yaː
35 b
aːn
35] (
2,
0,
1))
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“โรง
บาล”
ออก
เสยงเปน
[lo
ːŋ232/2
3
baː
n232/2
3] แ
ละม
รนอายท
1 กบ
2 บา
งคนใชค
าวา
[loːŋ
232/
23 p
ha-
yaː
232/
23 b
aːn23
2/23
] (5
, 3, 2
)
พจนา
นกรม
ลาว-
ไทย-องกฤ
ษฯ:
hó
ːŋ m
ˇɔː (โฮง
หมอ
hosp
ital
โรงพย
าบาล
)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
โรง
บาล,
โรงพย
าบาล
ho
ːŋ35 b
aːn
35
(2,
0,
0),
lo
ːŋ35
baː
n35 (
4,
5,
5),
loːŋ
35 p
ha-
yaː
35
baː
n35 (
3,
3,
1)
ho
ːŋ31 b
aːn
35
(2,
2,
0),
lo
ːŋ31
baː
n35 (
2,
5,
5),
loːŋ
31 p
ha-
yaː
35
baː
n35 (
1,
0,
0)
ho
ːŋ35 b
aːn
35
(2,
0,
0),
lo
ːŋ35
baː
n35 (
5,
5,
4),
loːŋ
35 p
ha-
yaː
35
baː
n35 (
1,
2,
0)
- -
MFU CONNEXION, 2(1) || page 78
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
47
ตำรำงท 4 (ต
อ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
29
2/439
. เลง
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
แน
nɛː
35 (0
, 1
, 1
) n
ɛː31 (3
, 0
, 0
) n
ɛː35 (1
, 2
, 0
) n
ɛː35 (4
, 5
, 1
) n
ɛː232/2
3 (5
, 2
, 4
)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
เลง
leŋ
35 (5
, 5
, 4
) le
ŋ31 (2
, 5
, 5
) le
ŋ35 (5
, 5
, 5
) le
ŋ35 (2
, 5
, 5
) le
ŋ232/2
3 (5
, 5
, 4
)
30
2/445
. โลง
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
หด
, หดศ
พ, หบ,
หบศพ
; โบม (ลอ)
hiː
t33 (
3,
4,
1),
hiː
t22 s
op
35
(0,
3,
0),
hiː
p22
(0,
2,
3),
hiː
p22
sop
35 (
0,
2, 1
)
พจนา
นกรม
ภาษา
ลานน
า: lɔ
ːŋ44
Ɂ
(หลอ
ง น. โลง หบ
บรรจศพ
หบศ
พก
วา),
hiː
p21 so
p24
(หบศ
พ), h
iːt2
1
(หด น. หบ-ภา
ชนะ
ไม ใช
ใสสงขอ
ง รป
สเหล
ยมผน
ผา โล
งศพ
)
hiː
t24 (
5,
5,
1),
hiː
t24 s
op
35
(0,
1,
0),
hiː
p24
(0,
0,
2),
bo
ːm35
(1,
0,
0)
hiː
t22 (
5,
5,
0),
hiː
t22 s
op
35
(4,
4,
0),
hiː
p22
(0,
0,
4),
hiː
p22
sop
35 (
0,
0, 3
)
ขน กลา
งเมอง
: k
ɔːm
21 (‘c
offin’
) (P
etsuk
, 197
8)
hiː
t22 (
5,
5,
1),
hiː
t22 s
op
35
(1,
1,
0),
hiː
p22
(0,
2,
3),
hiː
p22
sop
35 (
0,
0, 2
)
พจนา
นกรม
ภาษา
ไทยพ
วน: โมง
(น. โลงทส
าหรบใส
ศพ)
hiː
t44 (
4,
4,
1),
hiː
t44 s
op
35
(2,
4,
1),
hiː
p44
(1,
2,
3),
hiː
p44
sop
35 (
1,
2, 4
)
พจนา
นกรม
ลาว-
ไทย-องกฤ
ษฯ: l
óːŋ
(โลง c
offin)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
โลง, โลงศพ
loːŋ
35 (3
, 3
, 3
),
loːŋ
35 s
op
24
(0,
4,
4)
loːŋ
31 (
1,
1,
4),
loːŋ
31 s
op
35
(0,
2,
0)
loːŋ
35 (
2,
2,
4),
loːŋ
35 s
op
24
(1,
2,
4)
loːŋ
35 (
0,
0,
4),
loːŋ
35 s
op
35
(0,
0,
4)
loːŋ
232/2
3 (
1, 3, 0
),
loːŋ
232/2
3 s
op
35
(1, 3, 3)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 79
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
48
ตำรำงท 4 (ต
อ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
31
2/463. สราง
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
ปก
(พวน)
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“แปง” [
pɛː
ŋ23])
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“แปง” [
pɛː
ŋ35])
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“แปง” [
pɛː
ŋ23])
pu
k35 (
1,
0,
0)
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“แปง” [
pɛː
ŋ232/2
3]
มบางคน
ใชค า
วา
“ปก
[puk
35] (
5,
4,
3) แล
ะมรนอายท
1 บา
งคนใชค
าวา
“สราง”
[saː
ŋ44Ɂ]
(3,
0,
0))
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
แป
ง -
- -
pɛː
ŋ35 (5
, 5
, 5
) -
MFU CONNEXION, 2(1) || page 80
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
49
ตำรำงท 4 (ต
อ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจส
ญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
32
2/466
. สะด
อ ค าศพ
ททอาจส
ญไป
สายบ
อ (ลอ
, ลาว)
สายด
อ (ลอ
, ขน,
พวน)
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“สะด
อ” [
sa-d
ɨː35])
พจนา
นกรม
ภาษา
ลานน
า: sa
33 d
ɨː33
(สะด
อ), s
aːj2
4
dɨː
33 สาย
ดอ น.
สายส
ะดอ-เสนท
ตอจากส
ะดอท
ารกใน
ครรภ
เพอรบอ
าหาร
จากแ
ม), d
ɨː33 (ด
อ [ดอ]
น. ส
ะดอ ขด
อกว
า), sa
33 p
ɨː33
(สะพ
อ [สะป
อ] น.
(โบ) ส
ะดอ)
saːy
35 b
ɨː35
(4,
4,
0),
saː
y35
dɨː
35
(2,
1,
1)
ลอ สบส
องปน
นา:
saːɨ
55 b
ɯ55; ลอ
เชยงรง
: saa
y55
bɯ
ɯ55; ลอ
เมอง
ยอง:
saay
45
dɯ
ɯ342
saːy
35 d
ɨː35
(0,
0,
1)
ขน กลา
งเมอง
: sa
ːy15 d
ɯ23/4
5,
saːy
15 l
ɯ23/4
5
(Pets
uk, 1
978);
saay
35 l
ɯɯ
44
(Ged
ney,
1964
ใน
Huda
k, 19
94)
saːy
23 d
ɨː35
(2,
0,
0)
พวน ลพ
บร แล
ะสงหบ
ร: sa
aj22
bɯ
ɯ34,
saaj
22
dɯ
ɯ34,
sə34
dɯ
ɯ34; พ
วน
สพรรณ
บร: s
aːj24
bɨː
33 (รนส
งอาย),
sa33
dɨː
33 (วย
กลางคน
), sa33
dɨː
33
(รนอายน
อย), k
a33
dɨː
33 (วยก
ลางคน
และรนอ
ายนอ
ย);
พจนานก
รมภาษา
ไทยพ
วน:
สายบ
อ (น. สาย
สะดอ
)
saːy
434 b
ɨː232/2
3
(5,
0,
0),
saː
y34
bɨː
23 (0
, 1
, 0
),
say
44Ɂ b
ɨː232/2
3
(2,
1,
2)
พจนา
นกรม
ลาว-
ไทย-องกฤ
ษฯ: s
ăːj
bɯ
ː
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
สะดอ
(ลอ, ขน
, พว
น, ลาว);
ไสดอ
, ขด
อ (ลาว)
- sa
-dɨː
35 (
0,
1,
4)
sa-d
ɨː35 (
5,
5,
1)
sa-d
ɨː35 (
3,
5,
5)
say
44Ɂ
dɨː
232/2
3
(1,
1,
0),
sa-
dɨː
232/2
3 (
0,
4, 3
),
kh
iː44Ɂ
dɨː
232/2
3
(0,
2,
2)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 81
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
50
ตำรำงท 4 (ต
อ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
33
2/482. เส
ลด
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
ขโขะ (ล
อ)
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“ข
เทอ”
ออก
เสยงเปน
[khiː
44Ɂ t
əː31])
kh
iː213Ɂ k
ho
Ɂ35
(5,
4,
0)
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“ข
โขะ”
[k
hiː
44
Ɂ
kh
oɁ
35] แล
ะมบา
งคน
ใชค า
วา “ข
เทอ”
ออกเสย
งเปน
[kh
iː44Ɂ t
əː31]
(3, 5
, 4))
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
ทกคน
ใชค าวา
“ข
เทอ”
ออก
เสยงเปน
[kh
iː33Ɂ t
əː31])
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
สวนใหญ
ใชค าวา
“ข
เทอ”
[k
hiː
44Ɂ t
əː3
3
(5, 5,
3) รนอายท
2 แ
ละ 3บา
งคน
ออกเสย
งเปน “ข
เฮอ” [k
hiː
44Ɂ
həː
33] (
0,
1,
1)
และม
ผบอก
ภาษา
รนอายท
1 ทก
คนแล
ะรนอ
ายท 2 ก
บ 3 บ
างคน
ใชค า
วา
“เสลด
” [sa
-leː
t44]
(3,
1,
1))
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
ขเท
อ -
kh
iː213Ɂ t
əː33
(3,
4,
5)
- -
-
MFU CONNEXION, 2(1) || page 82
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
51
ตำรำงท 4 (ต
อ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจส
ญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
34
2/526
. แหวน
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
สด
มอ (ค
าเมอง);
แหวนมอ
(ค าเม
อง,
ลอ, ขน,
พวน)
; ปอก
มอ (พ
วน, ลาว)
sut3
5 m
ɨː35
(1,
0,
0),
wɛː
n23
mɨː
35 (
1,
0,
0)
พจนา
นกรม
ภาษา
ลานน
า: p
ɔːk
21
niw
45 (ป
ลอกน
ว [ปอก
นว] น
. แหว
นปล
อกมอ
แหวน
ก
วา),
wɛː
n24 (แ
หวน
น. แห
วน-
เครองป
ระดบ
ส าหรบส
วมนว
ปล
อกมอ
กวา)
wɛː
n35 m
ɨː31
(1,
1,
0)
ลอ เช
ยงรง
: vɛn
35
(‘1. B
race
let on
wr
ist, fu
ll circ
le,
often
wor
n by
men’)
(cf.
maa
w21)
wɛː
n23 m
ɨː35
(1,
0,
0)
ขน กลา
งเมอง
: cɔ
ːp21 m
ɯ23/4
5
(Pets
uk, 1
978);
cɔp
22 m
ɯɯ
44
(‘fing
er rin
g’)
(Ged
ney,
1964
ใน
Huda
k, 19
94)
pɔː
Ɂ22 m
ɨː35
(3,
1,
0),
pɔɁ
22
mɨː
35 (
1,
1,
0),
wɛː
n23 m
ɨː35
(1,
0,
0)
pɔː
k44 m
ɨː232/2
3
(1,
0,
0)
พจนา
นกรม
ลาว-
ไทย-องกฤ
ษฯ:
wˇɛ
ːn (แ
หวน
ring)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
แหวน
w
ɛːn
23 (
5,
5,
5)
wɛː
n35 (
4,
5,
5)
wɛː
n23 (
5,
5,
5)
wɛː
n23 (
2,
3,
0),
wɛː
n22 (
0,
1,
5)
wɛː
n434 (
5,
1,
0),
wɛː
n34 (
0,
4,
5)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 83
MFU CONNEXION, 2(1) || page 84
ตารางท 4 แสดงใหเหนวามค าศพทบางค าทอาจสญไปจากภาษาไทถนทง 5 ภาษาและมบางค าทอาจสญไปจากภาษาไทถนบางภาษา ดงตวอยางตอไปน
1) ค ำศพททอำจสญไปจำกภำษำไทถนทง 5 ภำษำ ตวอยางเชน ค าศพททมความหมายวา “เดอนทหนง” (ค าท 1/88. “เดอนทหนง”) ไดแกค าวา “เดอนเกยง” ในภาษาค าเมอง ภาษาพวน และภาษาลาว ค าวา “เดอนเกยง” หรอ “เดอนเจยง” ในภาษาลอและภาษาขน (ผพดภาษาลอและภาษาขนออกเสยงเปน [เดนเกง] หรอ [เดนเจง]) ซงปรากฏเฉพาะในขอมลค าศพทของผพดรนอายท 1 เพยงบางคนเทานน งานวจยนจงสนนษฐานวา ค าวา “เดอนเกยง” หรอ “เดอนเจยง” อาจจะสญไปจากภาษาไทถนทง 5 ภาษาในอนาคตอนใกลน เนองจากปจจบนผพดสวนใหญนยมใชค าวา “เดอนแรก” “เดอนหนง” “เดอนทหนง” “เดอนมกรา” หรอ “เดอนมกราคม” มาใชแทน เชนเดยวกบค าวา “ดก” ในภาษาไทถนทง 5 ภาษา ซงมความหมายวา “ตะเขบ” (ค าท 1/95. “ตะเขบ”) และปรากฏในขอมลค าศพทของผพดรนอายท 1 เปนสวนใหญและมผพดรนอายท 2 บางคนทยงใชค าวา “ดก” ในขณะทผพดรนอายท 3 ตางกใชค าวา “ตะเขบ” ซงเปนค ายมภาษาไทยมาตรฐานมาแทน
นอกจากค าศพทตางๆ ขางตน ยงมค าศพทอนทอาจสญไปจากภาษาไทถนทง 5 ภาษา ไดแกค าวา “ฝา” (ในภาษาค าเมอง ลอ ขน ลาว) ค าวา “ขฝา” (ในภาษา ลาว) และค าวา “เฝย” (ในภาษาพวน) (ค าท 1/162. “เมฆ”) และอาจมค าวา “เมฆ” หรอ “กอนเมฆ” ซงเปนค ายมภาษาไทยมาตรฐานมาแทน ค าวา “ลมแลง” (ค าท 2/124. “คน (พช”) อาจสญไปและมค าวา “คน” มาแทน ค าวา “จอ” (ค าท 2/149. “จ า”) ทอาจสญไปและมค าวา “จ า” มาใชแทน ค าวา “ไฮ” (ค าท 2/263. “ไทร (พช)”) ทอาจสญไปและมค าวา “ไทร” มาแทน ค าวา “รอย” (ในภาษาค าเมอง ลอ ขน พวน ลาว ออกเสยงเปน [ฮอย]) และค าวา “บาด” (ในภาษาลอ ขน ลาว) (ค าท 2/298. “บาดแผล”) กอาจสญไปและมค าวา “แผล” หรอ “บาดแผล” มาใชแทน ค าวา “แน” (ค าท 2/439. “เลง”) ทอาจมค าวา “เลง” มาใชแทน ค าวา “หด” “หดศพ” “หบ” หรอ “หบศพ” และค าวา “โบม” (ในภาษาลอ) ทอาจสญไปและมค าวา “โลง” หรอ “โลงศพ” มาใชแทน เปนตน
MFU CONNEXION, 2(1) || page 85
2) ค ำทอำจสญไปจำกภำษำไทถนบำงภำษำ ค าศพททอาจสญไปจาก ภาษาไทถนบางภาษาสวนใหญมกเปนค าทใชเรยกชอเฉพาะของสงของ สตว หรอพช รวมทงค ากรยาทผพดภาษาไทถนไมคอยใชแลว ตวอยางเชน ค าวา “ปลาแดก” (ค าท 1/128. “ปลารา”) อาจสญไปจากภาษาพวน (ผพดภาษาพวนออกเสยงเปน [ปาแดะ]) เนองจากเปนค าทใชเฉพาะผพดรนอายท 1 เพยงบางคนเทานน ในขณะทผพดรนอายท 1 บางคนและผพดรนอายท 2 สวนใหญใหขอมลวาค าวา “ปลาแดก” ในภาษาพวนใชเรยกปลาราทท าขนเองดวยการน าปลาขนาดเลกมาหมกและใชรบประทานภายในครวเรอน สวนค าวา “รา” หรอ “ปลารา” (ผพดภาษาพวนออกเสยงเปน [ฮา] หรอ [ปาฮา]) ซงสนนษฐานวาเปนค ายมภาษาค าเมองนน ผพดภาษาพวนใชในความหมายวา “ปลาราชนดทซอจากตลาด (ไมไดท าเองในครวเรอน) มกเปนปลาราทท าดวยปลาทมขนาดกลางหรอขนาดใหญ” ผพดรนอายท 3 สวนใหญไมใชค าวา “ปลาแดก” และมบางคนใหขอมลวาเคยไดยนและรจกค าดงกลาวจากผสงอายแตไมเคยใชพดในชวตประจ าวน และใชเพยงค าวา “รา” [ฮา] หรอ “ปลารา” [ปาฮา] เทานน
ค าวา “หบ” “ง า” และ “งบ” ในภาษาค าเมอง ค าวา “งบ” ในภาษาขน และ ค าวา “หบ” ในภาษาพวนและภาษาลาวซงมความหมายวา “ปด” (ค าท 1/135. “ปด”) เชน ปดประต ลวนเปนค าทปรากฏสวนใหญในขอมลค าศพทของผพดรนอายท 1 และ 2 ค าตางๆ ดงกลาวอาจสญไปและมค าวา “ปด” ซงเปนค ายมจากภาษาไทยมาตรฐานมาใชแทน เชนเดยวกบค าวา “ไข” ในภาษาค าเมอง ลอ พวน และลาวทมความหมายวา “เปด” (ค าท 1/138. “เปด”) เชน ไขประต หมายถง เปดประต แตมผพดรนอายท 1 และ 2 เพยงบางคนเทานนทยงใชค าวา “ไข” ในความหมายวา “เปด” ในขณะทผพดทง 3 รนอายสวนใหญใชค าวา “เปด” และมผพดทง 3 รนอายบางคน ระบไดชดเจนวาค าวา “ไข” ใชในความหมายวา เปดกญแจ เชน ไขกญแจ เทานน สวนค าวา “เปด” ใชกบค าวา ประต หนาตาง เชน เปดประต เปดหนาตาง เปนตน ดงนนจงสนนษฐานไดวาค าวา “ไข” ทใชในความหมายวา “เปด” ซงใชในบรบท เชน เปดประต อาจเกดการสญไปจากภาษาค าเมอง ขน พวน และลาว หรอหากยงมการใชอยกอาจมความหมาย
MFU CONNEXION, 2(1) || page 86
เปลยนแปลงไปเหมอนความหมายของค าวา “ไข” ในภาษาไทยมาตรฐานซงใชค าวา “ไข” กบกญแจนนเอง
นอกจากนยงมค าเรยกชอสตวทอาจสญไปจากภาษาไทถนบางภาษา เชน ค าวา “แมงตกเตา” หรอ “แมงตกเตา” (ในภาษาค าเมอง) “แมงเงางอ” หรอ “แมงงาวหงอ” (ในภาษาลอ) “แมงค าหมาก” หรอ “แมงหมาก” (ในภาษาพวน) และ “แมงน าหมาก” (ในภาษาลาว) (ค าท 2/47. “กงกอ”) อาจสญไปและมค าวา “แมงแสนตน” ซงเปนค ายมภาษาค าเมอง และค าวา “กงกอ” ซงเปนค ายมภาษาไทยมาตรฐานมาแทน และค าวา “แมงกงกาว” หรอ “แมงโคงกาว” (ค าท 2/384. “แมงมม”) อาจสญไปจากภาษาลอ
ค าเรยกชอพช และผลไมบางชนดทอาจสญไปจากภาษาไทถนบางภาษา เชน ค าวา “สะหล” (ค าท 1/157. “โพธ”) ค าวา “กวยองตง” หรอ “กวยองตง” ในภาษาลอ และ “กวยมะนออง” (ค าท 2/28. “กลวยน าวา”) ในภาษาขนกอาจสญไป และมค าวา “กวยออง” ซงเปนค ายมภาษาค าเมองมาใชแทนค าวา “หมกเกดแฮด” “มะเกดแฮด” “บะเกดแฮด” “บะแกดแฮด” หรอ “เกดแฮด” ในภาษาลอ และค าวา “มะเกดแฮด” ในภาษาพวน (ค าท 2/270. “นอยหนา”) และมค าวา “มะหนอแหน” หรอ “หนอแหน” ซงเปนค ายมภาษาค าเมองมาแทน
นอกจากนยงมค าศพทอนๆ ทอาจสญไปจากภาษาไทถนบางภาษา เชน ค าวา “ไน” (ค าท 1/195. “ละลาย”) อาจสญไปจากภาษาค าเมอง ค าวา “ขมบ” (ค าท 2/65. “ขมบ”) ในภาษาพวนและภาษาลาวอาจสญไป และมค าวา “หมด” “หงบ” หรอ “หนบ” ซงเปนค ายมภาษาค าเมองมาแทน ค าวา “ขก” (ค าท 2/67. “ขยน”) อาจสญไปจากภาษาลอ ค าวา “ส” (ค าท 2/79. “ขน”) อาจสญไปจากภาษาลอ พวน และลาว รวมทงค าวา “ลก” ทอาจสญไปจากภาษาพวนดวย ค าวา “ขาวงาย” (ค าท 2/82. “ขาวเชา”) และ “ขาวมอสวาย” “ขาวมอสาย” “ขาวสวาย” หรอ “ขาวสวย” (ค าท 2/83. “ขาวกลางวน”) อาจสญไปจากภาษาลาว
ค าวา “น าตกตาด” “น าตกตาดผา” หรอ “ตาด” (ค าท 2/280. “น าตก”) อาจสญไปจากภาษาลอ ค าวา “ร า” (ออกเสยงเปน [ฮ า]) (ค าท 2/407. “ร า (น.)”) อาจสญ
MFU CONNEXION, 2(1) || page 87
ไปจากภาษาลอและภาษาลาว ค าวา “โรงยา” (ภาษาค าเมอง ลอ ขน ออกเสยงเปน [โฮงยา]) (ค าท 2/418. “โรงพยาบาล”) รวมทงค าวา “โรงหมอ” (ในภาษาขนออกเสยงเปน [โลงหมอ]) อาจสญไป ค าวา “สายบอ” (ในภาษาลอและภาษาลาว) “สายดอ” (ในภาษาลอ ขน และพวน) (ค าท 2/466. “สะดอ”) อาจสญไป ค าวา “ขโขะ” อาจสญไปจากภาษาลอ ค าวา “สดมอ” (ในภาษาค าเมอง) “แหวนมอ” (ในภาษาค าเมอง ลอ ขน และพวน) “ปอกมอ” (ในภาษาพวนและภาษาลาว) (ค าท 2/526. “แหวน”) อาจสญไป ค าวา “ปวก” (ค าท 2/355. “ฟอง (น.)”) อาจสญไปจากภาษาค าเมองและภาษาพวน
นอกจากนยงมค ากรยาบางค าทผพดภาษาไทถนบางภาษาไมคอยใชและอาจสญไปจากภาษา เชน ค าวา “ชก” (ในภาษาค าเมอง ขน พวน) และค าวา “ตอย” (ในภาษาค าเมอง ลอ ขน พวน) (ค าท 2/127. “เคาะ”) อาจสญไปและมค าวา “เคาะ” หรอ “ทบ” มาแทน ค าวา “เออม” หรอ “เอม” (ค าท 2/413. “เรอ”) อาจสญไปจากภาษาลาว ค าวา “เอน” (ค าท 2/414. “เรยก”) อาจสญไปจากภาษาค าเมอง ค าวา “ปก” (ค าท 2/463. “สราง”) อาจสญไปจากภาษาพวนและมค าวา “แปง” ซงเปนค ายมภาษาค าเมองมาแทน
3.4 ค ำศพททมเสยงพองกบค ำศพทค ำอนทมควำมหมำยในเชงลบ หรอค ำศพททปจจบนอำจฟงไมสภำพ รวมทงค ำศพททเดมเคยมควำมหมำย ทำงลบมำกกวำ 1 ควำมหมำย ปจจบนผพดเลอกใชเพยงควำมหมำยเดยว
จากการศกษาการแปรของค าศพทในภาษาไทถนทง 5 ภาษา พบวามค า จ านวน 3 ค า ในภาษาไทถนบางภาษาทผพดหลกเลยงทจะใชเนองจากเหนวาเปนค าทมเสยงเหมอนค าอนทมความหมายในทางลบ และบางค ามเสยงทฟงแลวไมสภาพ การทผพดหลกเลยงทจะใชค าตางๆ ดงกลาว และน าค ายมจากภาษาอนโดยเฉพาะ ภาษาไทยมาตรฐานมาใชแทน อาจมผลท าใหเกดการสญของค าไปจากภาษาได ค าศพทในกลมนแสดงในตารางท 5
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
25
ตำรำงท 5
ค าศ
พททม
เสยงพอ
งกบค
าศพท
ค าอน
ทมความ
หมายในเชง
ลบ หร
อค าศ
พททป
จจบน
อาจฟ
งไมสภ
าพ รว
มทงค าศ
พททเดม
เคยม
ความ
หมายทางลบม
ากกวา 1
ความ
หมาย ปจจ
บนผพ
ดเลอ
กใชเพ
ยงความ
หมายเดยว
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
1 2/2
14. ตาตม
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
ตาตน
(ลอ, ขน
, พว
น); ป
มเพย
ะ,
โปมเพย
ะ (พว
น);
ตาตบ
มอง,
ตาตบ
มอง (ลาว)
- (หมา
ยเหต:
ผบอก
ภาษา
ทง 3 รนอาย
สวนใหญ
ใชค าวา
“ตาต
น” [
taː2
3
tiːn
23]
(5,
5,
4) ม
รนอายท
3 จ านว
น 5 ค
น ใชค า
วา
“ตาต
ม” [t
aː23
tum
22]
(0,
0,
5)
และม
2 คน
ใชค า
วา “ม
ะตาต
ม”
[ma-
taː2
3 t
um
22]
(0,
0,
2))
พจนา
นกรม
ภาษา
ลานน
า: ta
ː24
tiːn
24 (ต
าตน
[ตาต
น] น. ต
าตม)
taː35
tiː
n35
(4, 4
, 1)
ลอ เม
องยอ
ง และลอ
เชยงรง:
taa4
5/5
5
tin
45/5
5
taː23
tiː
n23
(5, 5
, 2)
ขน กล
างเมอง
: taː1
5
tiːn
15 (P
etsuk
, 19
78), t
aa35
tin
35
(Ged
ney,
1964
ใน
Huda
k, 19
94)
taː3
5 t
iːn
35
(4,
4,
0),
po
m35
ph
iəɁ
22 (
1,
1,
0),
poːm
35 p
hiə
Ɂ22
(1,
0,
0)
พวน ล
พบร แ
ละสงหบ
ร: ta
a34
tum
22, t
um
22
mɔɔ
ŋ45
, taa
34
tum
22, m
ɔɔŋ
45;
พวน ส
พรรณ
บร:
taː3
3 t
um
22 (วย
กลางคน
และรนอ
าย
นอย), ta
33 p
ɔːm
22
(ทง 3
รนอาย)
taː2
32/2
3 tup
35
mɔŋ
33 (
2,
2,
0),
taː2
32/2
3 tup
35
mɔŋ
31 (
0,
0,
1),
taː2
32/2
3 tuːp
44
mɔŋ
33 (
3,
3,
1)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
ตาตม
-
taː3
5 t
um
24
(0,
1,
5)
taː2
3 t
um
22
(0,
1,
5)
taː3
5 t
um
22
(0,
0,
5)
taː2
32/2
3 t
um
33
(0,
0,
3)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 88
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
26
ตำรำงท 5 (ต
อ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจ
ะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นนๆ อำจสญไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
2 2/3
09. ใบ
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
ŋaː
w31 (
4,
3, 1
)
พจนา
นกรม
ภาษา
ลานน
า: b
aj44Ɂ (ใบ
ว. ใบ
-พดไมได
หรอไมส
ามารถพ
ดเปนถ
อยค า
ทคน
ทวๆ ไ
ปเขาใจได
มาก อย
างยง เช
น นก
ใบนก
งาว-
มากม
ายกา
ยกอง
น. หมา
รา เรยก
แม
งใบ), ŋ
aːw
42
(งาว ว
. โง), Ɂ
əː24
(เออ
[เออ]
น. ค
นใบ ว. ใบ
)
ŋaː
w33 (
5,
5, 1
)
ลอ เม
องยอ
ง และ
ลอ เช
ยงรง
: bay
11Ɂ
(‘can
’t spe
ak or
he
ar’),
(e.g.
ku
n342/2
1 b
ay11
Ɂ 1.
‘deafm
ute’, 2
. ‘st
upid’
(es
pecia
lly in
cu
rsing
)), ลอ เชยง
รง: ŋ
aaw
21 (
in
ku
n21 ŋ
aaw
21
‘deafm
ute’ =
ku
n21 b
ay
11Ɂ
ku
n21 Ɂ
aŋ12)
ŋaː
w31 (
5,
3, 2
)
ขน กลา
งเมอง
: ŋ
aːw
21 (s
tupid;
du
mb, m
ute’)
(Pets
uk, 1
978);
ขน
บาน
เวยง:
bay
33Ɂ
(e.g.
khɔn
44 b
ay
33Ɂ
‘cann
ot sp
eck’)
, ŋ
aaw
22 (e
.g.
khɔn
44 ŋ
aaw
22
‘cann
ot sp
eck’)
(G
edne
y, 19
64 ใน
Hu
dak,
1994
)
ŋaː
w31 (
5,
5, 1
)
พวน ลพ
บร แล
ะสงหบ
ร: baj
45;
พจนา
นกรม
ภาษา
ไทย พ
วน: ไบ
(น. ค
นใบ;
ก. บอก
ใบ, แนะ
เลศน
ยให
เปนข
อคด), ก
(ว.
พดไมได, พ
ดไมอ
อก, พ
ดตดอ
าง), ป
ะก
(ก. พ
ดตดอ
าง, ว.
ใบ, พ
ดไมได)
ŋaː
w33 (
1,
1, 0
)
พจนา
นกรม
ลาว-
ไทย-องกฤ
ษฯ: b
àj
(ใบ m
ute, d
umb)
, ŋ
ə (เงอะ
dum
b,
mute ใบ),
pâː
k
kŵ
ːk (ก
ก mu
te,
dumb
ใบ)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
bay
44Ɂ
(2,
3,
4)
bay
213Ɂ
(1,
2,
5)
bay
44Ɂ
(3,
4,
5)
bay
33Ɂ
(0,
0,
5)
baə
35Ɂ
(2,
2,
3),
bay
35Ɂ
(4,
3,
3),
Ɂəː
434 (
1,
1, 0
)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 89
MFU
CONN
EXIO
N, 2(
1) ||
page
27
ตำรำงท 5 (ต
อ)
ล ำดบ
ท ควำมหม
ำย
ค ำศพ
ททอำจสญไปในอน
ำคตแ
ละค ำศพ
ท ทผ
พดมแ
นวโนมจะน ำมำใชแ
ทน
ภำษำไทถน
ทค ำศพท
นน ๆอำจสญ
ไป
ค ำเมอง
ลอ
ขน
พวน
ลำว
3 2/4
09. รม
ฝปาก
ค าศพ
ททอาจส
ญไป
รมสบ
(ลอ, พวน)
; สบ
(พวน, ลาว); พสบ
, ขสบ (ลา
ว)
- (หมายเห
ต: ผบ
อกภาษา
ทง 3 รนอายส
วนใหญใชค าวา
“รมป
าก”
ออกเสย
งเปน
[him
35
paː
k2
2]
(5, 5, 4) มรน
อายท
1 แล
ะ 3 บาง
คนใชค า
วา “แ
คมปา
ก” [k
hɛː
m3
5
paː
k2
2]
(1, 0, 1) แล
ะรนอายท
3 บา
งคนใช
ค าวา “รมฝ
ปาก” ออ
กเสยงเปน
[lim
35 f
iː2
3
paː
k2
2]
(0, 0, 2))
พจนา
นกรมภา
ษาลา
นนา:
him
33 s
op
24
(รมสบ
[ฮมส
บ] น.
รมฝป
าก ว. ใก
ลปาก),
him
33 p
aːk
21 (รม
ปาก
[ฮมปา
ก] น. รม
ฝปาก ใก
ลปากแม
น า)
him
31 s
op
35
(2,
1,
0)
ลอ สบส
องปน
นา: f
i55
sop
55; ลอ เ
มองยอง
และล
อ เชย
งรง:
him
34
2/2
1 so
p4
5/5
5
(‘lips
’), him
34
2/2
1
sop
45
/55, him
34
2/2
1
paa
k1
2 (‘l
ips’)
หมายเหต: ในภา
ษาลอ
เชยงรงทเกด
นย
ศกษา
ไวมค
าวา
xɛm
21 (‘e
dge’)
e.g.
xɛm
21 h
ɤɤ2
1 ‘e
dges
of
boat,
top
of sid
es’ (G
edne
y, 19
64 ใน
Hud
ak,
1994
)
- (หมายเห
ต: ผบ
อกภาษา
ทง 3 รนอายท
กคน
ใชค าวา
“รมป
าก”
ออกเสย
งเปน
[him
35
paː
k2
2])
ขน กลา
งเมอง
: phin
21
sɔp
23
/45
(Pets
uk,
1978
); fi
t12 s
ɔp4
4
(‘lips
’) (Ge
dney
, 19
64 ใน
Hud
ak,
1994
)
him
35 s
op
35
(5,
5,
1),
so
p3
5
(5,
0,
0)
พวน ลพ
บร แล
ะสงหบ
ร: so
p4
5; พวน
สพ
รรณบร
: him
33
sop
24 (รนส
งอาย),
him
33
pak
22~
him
33
paɁ
44 (รนส
งอายแล
ะวยกล
างคน
); พจ
นานก
รมภา
ษาไทย
พวน: สบ
(น. ป
าก, รม
ฝปาก, ศ
พ)
phi-
sop
35
(1,
0,
0),
khiː
44
Ɂ
sop
35 (
3,
5,
4),
sop
35 (
1,
0,
0)
พจนา
นกรมลา
ว-ไทย
-องกฤ
ษฯ: h
íːm
só
p
(ฮมส
บ li
p รม
ฝปาก),
híː
m p
âːk (ฮ
มปาก
li
p รม
ฝปาก)
ค าศพ
ททอาจม
าแทน
รมปาก
- him
31 p
aːk
24
(4,
5,
5)
- him
35 p
aːɁ
22
(4,
2,
0),
him
35
paɁ
22 (
4, 3, 4)
him
23
2/2
3 p
aːk
44
(2,
0,
0)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 90
MFU CONNEXION, 2(1) || page 91
จากตารางท 5 จะเหนไดวามค าศพทบางค าทอาจสญไปจากภาษาไทถนทง 5 ภาษา และมบางค าทอาจสญไปจากภาษาไทถนบางภาษา ดงตวอยางตอไปน
1) ค ำศพททอำจสญไปจำกภำษำไทถนทง 5 ภำษำ มเพยงค าเดยวคอ ค าวา “งาว” (ค าท 2/309. “ใบ”) กลาวคอในภาษาค าเมอง ลอ และขน มการใชค าวา “งาว” ทมความหมายครอบคลมทง “โง” และ “ใบ” แตผลการวจยพบวาการใชค าวา “งาว” ในความหมายวา “ใบ” นนปรากฏเฉพาะในขอมลค าศพทของผพดรนอายท 1 และ 2 เพยงบางคน นอกจากนยงพบวาผพดภาษาไทถนแตละภาษาทง 3 รนอาย โดยเฉพาะรนอายท 3 มการใชค าวา “ใบ” ในความหมายวา “ใบ” (ซงหมายถง “พดไมได”) และใชค าวา “งาว” ในความหมายวา “โง” เทานน สวนภาษาพวนและภาษาลาวนนมการใชค าวา “งาว” ในความหมายวา “โง” และ “ใบ” ในขอมลค าศพทของผพดรนอายท 1 เพยงบางคน และผพดทง 3 รนอายมการใชค าวา “ใบ” ในความหมายวา “ใบ” (หรอ “พดไมได”) และใชค าวา “งาว” ในความหมายวา “โง” ในงานวจยนสนนษฐานวา ค าวา “งาว” อาจเปนค ายมจากภาษาค าเมอง และค าวา “ใบ” อาจเปนค ายมภาษา ไทยมาตรฐาน เมอเปรยบเทยบกบพจนานกรมและงานวจยทเคยมผศกษารวบรวมไวพบวาในภาษาพวนทพดในบรเวณอนๆ ใชค าวา “ใบ” และใชค าศพททตางออกไปจากภาษาพวนและภาษาลาวทศกษาในงานวจยน (ดตารางท 5) เชน ในพจนานกรมภาษาไทยพวน (วรวทย เลยงถนอม, 2532) มค าวา “ก” (ว. พดไมได, พดไมออก, พดตดอาง) และมค าวา “ปะก” (ก. พดตดอาง, ว. ใบ, พดไมได) ซงทงค าวา “ก” และ “ปะก” ไมปรากฏในภาษาพวน (หมบานฝายมล) เชนเดยวกบกรณของภาษาลาวซงในพจนานกรมภาษาลาว-ไทย-องกฤษ (คณาจารยภาควชาภาษาศาสตร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2543) ไดรวบรวมค าวา [pâːk kɯːk] “ปากกก” (‘mute, numb’) และค าวา [kɯːk] “กก” (‘mute, numb’) ทงค าวา “ปากกก”
MFU CONNEXION, 2(1) || page 92
และ “กก” ไมปรากฏในขอมลค าศพทภาษาลาว (หมบานน าปว) ทศกษาในงานวจยน8 2) ค ำทอำจสญไปจำกภำษำไทถนบำงภำษำ ตวอยางเชน ในภาษาค า
เมอง ภาษาลอ ภาษาขน และภาษาพวน มการใชค าวา “ตาตน” (ค าท 2/214. “ตาตม”) ในความหมายวา “ตาตม” เมอศกษาขอมลค าศพทในภาษาไทถนทง 4 ภาษาดงกลาว พบวาค าวา “ตาตน” เปนค าทใชโดยผพดรนอายท 1 และ 2 เปนสวนใหญ สวนผพดรนอายท 3 ทพดภาษาไทถนแตละภาษานนแทบไมเคยใชค าวา “ตาตน” เลย เนองจากค าวา “ตาตน” ฟงเปนค าไมสภาพจงมกใชค าวา “ตาตม” ซงเปนค ายมภาษาไทย มาตรฐานแทน
นอกจากนในภาษาลอ ภาษาพวน และภาษาลาวมการใชค าทมความหมาย วา “รมฝปาก” (ค าท 2/409. “รมฝปาก”) ทงานวจยนสนนษฐานใหเปนค าศพทเดมไดแก ภาษาลอมค าวา “รมสบ” [him
31 sop
35] ในภาษาพวนมค าวา “รมสบ” [him35
sop35] หรอ “สบ” [sop
35] และในภาษาลาวมค าวา “พสบ” [phi-sop35] “ขสบ”
[khiː44Ɂ
sop35] และ “สบ” [sop
35] ค าตางๆ เหลานปรากฏเฉพาะในขอมลค าศพทของผพดรนอายท 1 และ 2 เพยงบางคนเทานน สวนผพดรนอายท 3 รวมทงรนอายท 1 และรนอายท 2 สวนใหญตางกใชค าศพทอนๆ เชน ในภาษาลอใชค าวา “รมปาก” [him
31 paːk
24] “แคมปาก” [khɛːm31
paːk24] และ “รมฝปาก” [lim31
fiː35
paːk24]
ในภาษาพวนใชค าวา “รมปาก” [him35
paːk22
/ him35
paːʔ22
/him35
paʔ22] และใน
ภาษาลาวใชค าวา “รมปาก” [him23
paːk44
/lim23
paːk44] “แคมปาก” [khɛːm
23
paːk44] “รมฝปาก” [him
23 fiː
434/34 paːk
44/lim
23 fiː
34/23 paːk
44] ในทนสนนษฐานวา
8 เนองจากผวจยพดภาษาลาวอสาน (ถนจงหวดอดรธาน ) และย งใชค าวา “ปากก ก”
หรอ “กก” ในความหมายวา “ใบ” และไมเคยไดยนวาในภาษาลาวอ สานมค าวา “งาว” จงสนนษฐานวาค าวา “งาว” ทปรากฏในภาษาลาว (หมบานน าปว) นาจะเปนค ายมภาษาคำเมอง และคำวา “ใบ” เปนค ายมภาษาไทยมาตรฐานเชนเดยวก บในภาษาพวน (หมบานฝายม ล) ซงนาจะยมค าวา “งาว” มาจากภาษาคำเมองเชนเดยวก น สวนคำวา “ใบ” อาจเปนค าทมอยแลวแตเดมในภาษาพวน หรออาจเปนค ายมจากภาษาไทยมาตรฐานกเปนได
MFU CONNEXION, 2(1) || page 93
ค าวา “รมฝปาก” ทใชในภาษาไทถนทง 3 ภาษาดงกลาวเปนค ายมภาษาไทยมาตรฐาน สวนค าวา “แคมปาก” นนอาจเปนค าทสรางขนใหมในภาษาดวยการประสมค าวา “แคม” ซงแปลวา “ขอบ, รม” กบค าวา “ปาก” มผบอกภาษาไทถนรนอายท 2 และ 3 บางคนใหขอมลวาเคยไดยนคนรนสงอายเรยกรมฝปากวา “สบ” ซงฟงแลวนากลว เพราะท าใหนกถงค าวา “ศพ” เชน ในค าวา “ศพคนตาย” หรอ “เผาศพ” ในงานวจยนจงสนนษฐานวาเนองจากค าวา “สบ” ทมความหมายวา “รมฝปาก” มเสยงพองกบค าวา “ศพ” ผพดภาษาไทถนบางคน โดยเฉพาะผทอยในรนอายท 2 และรนอายท 3 จงเลอกใชค าศพทอนๆ แทน เชน ค าวา “รมฝปาก” หรอ “แคมปาก” เพอหลกเลยงการใชค าทมเสยงพองกบค าทมความหมายในทางลบหรอความหมายทพดแลวเกดความรสกกลว 4. ค ำศพททสนนษฐำนวำอำจสญไปจำกภำษำไทถนบำงภำษำแลว
นอกจากค าศพททอาจเกดการสญไปจากภาษาไทถนทง 4 กลมดงกลาวขางตนแลว การศกษาการแปรทางศพทในภาษาไทถนทง 5 ภาษา ยงแสดงใหเหนอก วามค าศพทบางค าทสนนษฐานไดวาอาจสญไปจากภาษาไทถนบางภาษาแลว ขอสนนษฐานดงกลาวไดจากการเปรยบเทยบค าศพททศกษาในงานวจยนกบขอมลค าศพททปรากฏในพจนานกรมหรองานทเคยมผศกษารวบรวมไว และพบวามค าศพทบางค าทปรากฏในพจนานกรมหรอในงานอนๆ แตไมปรากฏในภาษาไทถนทศกษาในงานวจยน ดงนนจงเปนไปไดทผพดภาษาไทถนทศกษาในงานวจยนไมใชค าเหลานนแลว หรอกลาวอกนยหนงคอ ค าเหลานนอาจเกดการสญไปจากภาษาแลวกเปนได ตวอยางค าศพทในภาษาไทถนแตละภาษาทปรากฏในเอกสารและงานอนๆ ทผานมา แตไมปรากฏในงานวจยน แสดงในตารางท 6
MFU CONNEXION, 2(1) || page 94
ตำรำงท 6 ค าศพททสนนษฐานวาอาจสญไปจากภาษาไทถนบางภาษาแลว ภำษำ ไทถน
ล ำดบท
ควำมหมำย
ค ำศพททไมปรำกฏในภำษำ ไทถนบำงภำษำและสนนษฐำน
วำสญไปจำกภำษำแลว
ค ำศพททใชในภำษำไทถนในปจจบน
หลกฐำนค ำศพทจำกเอกสำรและงำนวจยอนๆ
ค าเมอง 1 1/67. งาน wiak31 kaːn23, ŋaːn35 พจนานกรมภาษาถนภาคเหนอ: kaːn24 (การงาน ถาเปนงานทตองใชก าลง เรยก เวยก), ŋaːn24;
พจนานกรมภาษาลานนา:
kaːn24 (การ [กาน] น. การงาน ถาเปนงานทตองใชความร เรยกวา การ) เรยกหวหนากลมคนทใชแรงงานวา พอเวยก), wiak42
kaːn24 (เวยก การ [เวยก กาน] น. การงาน งาน กจการ ธรกจ
2 2/84.
ขาวโพด khaw44Ɂ paːŋ44Ɂ khaw44Ɂ
poːt31/phoːt31
(ขาวโพดเลยงสตว, ขาวโพดหวาน), khaw44Ɂ sa-liː35
(ขาวโพดพนเมอง), khaw44Ɂ saː23 liː35
พจนานกรมภาษาลานนา:
khaw44Ɂ paːŋ44Ɂ (ขาวปาง [เขาปาง] น. ขาวฟาง ขาวโพด, khaw44Ɂ saː24
liː33 (ขาวสาล [เขาสาล] น. ขาวโพด)
3 2/445. โลง lɔːŋ44Ɂ hiːt33, hiːt22 sop35,
hiːp22, hiːp22 sop35,
loːŋ35, loːŋ35 sop35
พจนานกรมภาษาลานนา:
lɔːŋ44Ɂ (หลอง น. โลง หบบรรจศพ หบศพ กวา), hiːp21 sop24 (หบศพ), hiːt21 (หด น. หบ-ภาชนะไมใชใสสงของรปสเหลยมผนผา โลงศพ)
4 2/526. แหวน
pɔːk22 niw41Ɂ sut35 mɨː35, wɛːn23
mɨː35, wɛːn23 พจนานกรมภาษาลานนา:
pɔːk21 niw45 (ปลอกนว [ปอกนว] น. แหวน ปลอกมอ แหวน กวา), wɛːn24 (แหวน น. แหวน-เครองประดบส าหรบสวมนว ปลอกมอ กวา)
ลอ 1 1/67. งาน weːk33 kaːn35, ŋaːn31 ลอ เมองยอง และลอ เชยงรง: kaan45/55, (veek33 = to work)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 95
ตำรำงท 6 (ตอ) ภำษำ ไทถน
ล ำดบท
ควำมหมำย
ค ำศพททไมปรำกฏในภำษำ ไทถนบำงภำษำและสนนษฐำน
วำสญไปจำกภำษำแลว
ค ำศพททใชในภำษำไทถนในปจจบน
หลกฐำนค ำศพทจำกเอกสำรและงำนวจยอนๆ
ขน 1 1/67. งาน weːk31 kaːn23, ŋaːn35 ขน กลางเมอง: kaːn15,
wek21 ‘work (n.)’ (Petsuk, 1978); ขน บานเวยง: kaan35 (e.g. het44 kaan35, yet44 kaan35)
(Gedney, 1964 ใน Hudak, 1994)
2 2/445. โลง kɔːm22 hiːt22, hiːt22 sop35,
hiːp22, hiːp22 sop35,
loːŋ35, loːŋ35 sop35
ขน กลางเมอง: kɔːm21
(‘coffin’) (Petsuk, 1978)
3 2/526.
แหวน cɔːp22 mɨ35 wɛːn23 mɨː35,
wɛːn23 ขน กลางเมอง: cɔːp22 mɯ23/45 (Petsuk, 1978); cɔp22 mɯɯ44 (‘finger ring’) (Gedney, 1964 ใน Hudak, 1994)
พวน 1 1/67. งาน wiaɁ31 kaːn35, ŋaːn35 พวน ลพบร และสงหบร: ŋan34, ŋaan34 (งาน (ในหมวด “พธกรรม”), wiaɁ45
(งาน (ในหมวด “เบดเตลด”)); พวน สพรรณบร: naːn33 (การงาน) (ผพดรนอายนอย), wiaɁ452 (การงาน) (ผพดทง 3 รนอาย); พจนานกรมภาษาไทยพวน: เวยะ (น. การงาน, หนาท, กจธระ)
2 1/165. ยอ (น.)
ka-duŋ41Ɂ cam35 พวน ลพบร และสงหบร: kə34 duŋ45; พจนานกรมภาษาไทยพวน: กะดง; พวน สพรรณบร: ka33 dun44
3 2/64. ขนน ma-miː41Ɂ ma-nun23/22, ma-
nuːn23, maː-nuːn23,
kha-nun22
พวน ลพบร และสงหบร: maɁ
22 mii45; พวน สพรรณบร: ma33 kha33
nun24; พจนานกรมภาษาไทยพวน: หมำม
MFU CONNEXION, 2(1) || page 96
ตำรำงท 6 (ตอ) ภำษำ ไทถน
ล ำดบท
ควำมหมำย
ค ำศพททไมปรำกฏในภำษำ ไทถนบำงภำษำและสนนษฐำน
วำสญไปจำกภำษำแลว
ค ำศพททใชในภำษำไทถนในปจจบน
หลกฐำนค ำศพทจำกเอกสำรและงำนวจยอนๆ
4 2/214. ตาตม
tum22 mɔːŋ35Ɂ, mɔːŋ35Ɂ taː35 tiːn35, pom35
phiəɁ22, poːm35
phiəɁ22, taː35
tum22
พวน ลพบร และสงหบร: taa34 tum22, tum22
mɔɔŋ45
, taa34 tum22,
mɔɔŋ45; พวน สพรรณบร:
taː33 tum22 (วยกลางคน และรนอายนอย), ta33
pɔːm22 (ทง 3 รนอาย)
5 2/370. มะละกอ
ma-huŋ22 ma-kuəy41Ɂ teːt31,
ma-koːy33Ɂ/41Ɂ
teːt31, koːy33Ɂ/41Ɂ
teːt31, kha- teːt31,
ma-ka- teːt31
พวน ลพบร และสงหบร: maɁ
22 huŋ22; พวน สพรรณบร: ma33 huŋ22,
ma33 la33 kɔː33;
พจนานกรมภาษาไทยพวน:
หมำหง 6 2/445. โลง moːŋ35 hiːt22, hiːt22 sop35,
hiːp22, hiːp22 sop35,
loːŋ35, loːŋ35 sop35
พจนานกรมภาษาไทยพวน:
โมง (น. โลงทส าหรบใสศพ)
ลาว 1 1/67. งาน wiak35 kaːn232/23,
ŋaːn232/23 พจนานกรมลาว-ไทย-องกฤษฯ: kaːn (work,
affair), ŋáːn, wìaːk;
พจนานกรมลาว-ไทย: กาน
2 1/161. มนส าปะหลง
man232/23 ton35Ɂ man232/23 taːŋ35Ɂ,
taːŋ35Ɂ, man232/23,
man232/23 sam434
pa-laŋ434, man23
sam35 pa-laŋ34
พจนานกรมลาว-ไทย: มนตน
3 1/165. ยอ (น.)
ka-duŋ35Ɂ, sa-duŋ35Ɂ cam232/23 พจนานกรมลาว-ไทย: กะดง, สะดง
4 2/127. เคาะ
tɔːj33 khɔɁ33 พจนานกรมลาว-ไทย-องกฤษฯ: khɔ (เคาะ knock,
rap, tap = เคาะ), tɔːj (ตอย ring (a bell), tap = ต, เคาะ)
5 2/418. โรงพยาบาล
hoːŋ232 mɔː434 hoːŋ232/23
baːn232/23, loːŋ232/23
baːn232/23, loːŋ232/23
pha-yaː232/23
baːn232/23
พจนานกรมลาว-ไทย-องกฤษฯ: hóːŋ mɔː (โองหมอ hospital โรงพยาบาล)
ตวอยางค าศพททอาจสญไปจากภาษาไทถนบางภาษาแลว รวมท ง
ความหมายของค าศพทและตวอยางค าศพททผพดน ามาใชแทนค าศพททสญไปม ดงน
MFU CONNEXION, 2(1) || page 97
ในภาษาค าเมอง (หมบานทาค าสอง) มค าทอาจสญไปจากภาษาแลวจ านวน 4 ค า ไดแก ค าวา “เวยก” (ค าท 1/67. “งาน”) ค าวา “ขาวปาง” (ค าท 2/84. “ขาวโพด”) ค าวา “หลอง” (ค าท 2/445. “โลง”) และค าวา “ปลอกมอ” [ปอกมอ] (ค าท 2/526. “แหวน”) เนองจากค าทงสค าดงกลาวปรากฏในภาษาค าเมองในพจนานกรมทเคยมผรวบรวมไว แตไมปรากฏในภาษาค าเมอง (หมบานทาค าสอง) สวนภาษาลอ (หมบานหนองบว) มค าทอาจสญไปแลวเพยงค าเดยวคอค าวา “เวยก” [เวก] (ค าท 1/67. “งาน”) ในขณะทภาษาขน (หมบานหนองมวง) ม 3 ค า ไดแก ค าวา “เวยก” [เวก] (ค าท 1/67. “งาน”) ค าวา “กอม” (ค าท 2/445. “โลง”) และค าวา “จอบมอ” (ค าท 2/526. “แหวน”)
สวนภาษาพวน (หมบานฝายมล) นน มค าทอาจสญไปจากภาษาแลวจ านวน 6 ค า ไดแก ค าวา “เวยก” [เวยะ] (ค าท 1/67. “งาน”) ค าวา “กะดง” (ค าท 1/165. “ยอ (น.)”) ค าวา “มะม” (ค าท 2/64. “ขนน”) ค าวา “ตมมอง” หรอค าวา “มอง” (ค าท 2/214. ตาตม) ค าวา “มะหง” (ค าท 2/370. มะละกอ) และค าวา “โมง” (ค าท 2/445. “โลง”) ในขณะทภาษาลาว (หมบานน าปว) มค าทสนนษฐานวาอาจสญไปจากภาษาแลวจ านวน 5 ค า ไดแก ค าวา “เวยก” [เวยะ] (ค าท 1/67. “งาน”) ค าวา “มนตน” (ค าท 1/161. “มนส าปะหลง”) ค าวา “กะดง” หรอ “สะดง” (ค าท 1/165. “ยอ (น.)”) ค าวา “ตอย” (ค าท 2/127. “เคาะ”) และค าวา “โรงหมอ” [โฮงหมอ] (ค าท 2/418. “โรงพยาบาล”)
เมอพจารณาในภาพรวมจะเหนไดวาภาษาไทถนแตละภาษามการน าค าศพทอนทสนนษฐานวาเปนค ายมภาษาไทยมาตรฐานและภาษาค าเมองมาใชแทนค าทอาจสญไปจากภาษาแลว ตวอยางเชน ในภาษาไทถนทง 5 ภาษามการใชค าวา “การ” และ “งาน” แทนค าวา “เวยก” (ค าท 1/67. “งาน”) ในภาษาค าเมองมการใชค าวา “ขาวโพด” [ขาวโปด] แทนค าวา “ขาวปาง” (ค าท 2/84. “ขาวโพด”) ใชค าวา “หด” “หดศพ” “หบ” “หบศพ” “โลง” และ “โลงศพ” แทนค าวา “หลอง” (ค าท 2/445. “โลง”) และใชค าวา “สดมอ” “แหวนมอ” หรอ “แหวน” แทนค าวา “ปลอกนว” [ปอกนว] ในภาษาขนมการใชค าวา “หด” “หดศพ” “หบ” “หบศพ” “โลง” และ “โลงศพ” แทนค าวา “กอม” และใชค าวา “แหวนมอ” หรอ “แหวน” แทนค าวา “จอบมอ”
MFU CONNEXION, 2(1) || page 98
สวนภาษาพวนมการใชค าวา “จ า” แทนค าวา “กะดง” (ค าท 1/165. “ยอ (น.)”) ใชค าวา “มะหนน” “มะหนน” “หมาหนน” หรอ “ขนน” แทนค าวา “มะม” (ค าท 2/64. “ขนน”) ใชค าวา “ตาตน” “ปมเพยะ” “โปมเพยะ” หรอ “ตาตม” แทนค าวา “ตมมอง” หรอ “มอง” (ค าท 2/214. “ตาตม”) ใชค าวา “มะกวยเตด” “มะโกยเตด” “โกยเตด” “ขะเตด” หรอ “มะกะเตด” (ค าท 2/370. “มะละกอ”) แทนค าวา “มะหง” ในทนสนนษฐานวาค าทใชเรยกมะละกอในภาษาพวนเปนค ายมภาษาค าเมองทผพดภาษาพวนออกเสยงแปรไป นอกจากนยงมการใชค าวา “หด” “หดศพ” “หบ” “หบศพ” “โลง” และ “โลงศพ” แทนค าวา “โมง” ดวย ในภาษาลาวมการใชค าวา “มนตาง” “ตาง” “มน” หรอ “มนส าปะหลง” แทนค าวา “มนตน” (ค าท 1/161. “มนส าปะหลง”) ใชค าวา “จ า” แทนค าวา “กะดง” หรอ “สะดง” (ค าท 1/165. “ยอ (น.)”) ใชค าวา “เคาะ” แทนค าวา “ตอย” (ค าท 2/127. “เคาะ”) และใชค าวา “โรงบาล” [โฮงบาล, โลงบาล] และ “โรงพยาบาล” [โลงพยาบาล] แทนค าวา “โรงหมอ” [โฮงหมอ] (ค าท 2/418. “โรงพยาบาล”) เปนตน
5. สรปและอภปรำยผล
ผลการศกษาการแปรทางศพทในภาษาค าเมอง ภาษาลอ ภาษาขน ภาษาพวน และภาษาลาวแสดงใหเหนวามค าศพทจ านวนหนงทไมคอยมผใชแลว และค าศพทบางค าเปนค าศพททใชเฉพาะผพดรนอายท 1 (กลมสงอาย) สวนผพดรนอายท 2 (กลมวยกลางคน) และรนอายท 3 (กลมวยรน) แทบไมคอยใชหรอไมเคยใชเลย ดงนนจงสนนษฐานไดวา ค าศพทกลมดงกลาวอาจเกดการสญไปจากภาษาไทถนแตละภาษาในอนาคต
ค าศพททอาจเกดการสญไปจากภาษาไทถนมจ านวนรวม 60 ค า แบงได 4 กลม ไดแก (1) ค าศพทเรยกสงทไมคอยมผใชแลวหรอเปนสงทไมปรากฏใหเหนในชวตประจ าวนของผพดภาษาไทถนในปจจบน (2) ค าศพทเรยกชอพชหรอสตวทผพด ไมคอยเหน ไมเคยเหน หรอไมรจก (3) ค าศพททไมคอยมผใชแลว เนองจากมการใช ค ายมจากภาษาอนมาแทน และ (4) ค าศพททมเสยงพองกบค าศพทค าอนทม
MFU CONNEXION, 2(1) || page 99
ความหมายในเชงลบ หรอค าศพททปจจบนอาจฟงไมสภาพ รวมทงค าศพททเดมเคยม ความหมายทางลบมากกวา 1 ความหมาย ปจจบนผพดเลอกใชเพยงความหมายเดยว จ านวนของการปรากฏของค าศพทแตละกลมเรยงล าดบจากมากไปหานอย ไดแก กลมท 3 ปรากฏมากทสด รองลงมาคอ กลมท 1, 2 และ 4 ตามล าดบ ค าศพททมแนวโนมคอนขางสงทจะสญไปจากภาษาไทถนทศกษาในงานวจยน ไดแก ค าศพทเรยกสงทไมคอยมผใชแลวหรอเปนสงทไมปรากฏใหเหนในชวตประจ าวนของผพดภาษาไทถนในปจจบนและค าศพททไมคอยมผใชแลว เนองจากมการใชค ายมจากภาษาอนมาแทน นอกจากนยงสนนษฐานไดอกวามค าศพทบางค าทอาจสญไปจากภาษาไทถนบางภาษาแลว เนองจากค าศพทดงกลาวปรากฏในภาษาไทถนทเคยมผศกษารวบรวมไวแตไมปรากฏในภาษาไทถนทศกษาในงานวจยน
เมอเปรยบเทยบกบเอกสารและงานวจยอนๆ ทผานมาจะเหนไดวาค าศพททมแนวโนมจะสญไปจากภาษาไทถนทพบในงานวจยนเปนค าศพททมลกษณะการปรากฏคลายกบค าศพทในภาษาอนๆ ในงานวจยทผานมา นนคอเปนค าศพททไมคอยมผใชแลว หรอเปนค าศพททใชเฉพาะผพดรนสงอายและวยกลางคน สวนผพดกลมวยรนมกใชค าศพทใหมมาแทนค าศพทเดม นอกจากนอทธพลของภาษาอนๆ ยงเปนปจจยส าคญทมผลตอการสญของค าศพทในภาษา ดงจะเหนไดวาภาษาทมอทธพลตอภาษาไทถนแตละภาษาในงานวจยนไดแก ภาษาค าเมองซงเปนภาษากลางในจงหวดนานมอทธพลตอทงภาษาลอ ภาษาขน ภาษาพวน และภาษาลาว ดงจะเหนไดจากการทผพดภาษาไทถนแตละภาษาใชค ายมภาษาค าเมองปะปนกบค าศพทเดมหรอใชแทนค าศพทเดม นอกจากนภาษาไทยมาตรฐานซงเปนภาษาของทางราชการนบเปนอกภาษาหนงทมอทธพลตอภาษาไทถนทง 4 ภาษา รวมทงตอภาษาค าเมองดวย
เมอเปรยบเทยบค าศพททใชในภาษาไทถนแตละภาษาทศกษาในงานวจยน กบค าศพททเคยมผศกษารวบรวมไว ท าใหเหนภาพรวมไดวาในภาษาไทถนแตละภาษาทพดในจงหวดนานมการแปรของค าศพทเกดขน ดงจะเหนไดจากค าศพทบางค า
MFU CONNEXION, 2(1) || page 100
ทผพดใชค าศพทมากกวา 1 ค า ซงอาจเปนการใชค าศพทเดมรวมกบค ายม หรอใชค าศพทเดมรวมกบค าศพทใหมทสรางขน และมบางกรณทผพดโดยเฉพาะกลมวยรนใชค ายมหรอค าศพททสรางขนใหมแทนค าศพทเดมไปโดยปรยาย นอกจากนยงมกรณทผพดใชค าศพททสนนษฐานวาเปนค าศพทเดมแตมการกลายความหมายเกดขน โดยเฉพาะความหมายแคบเขา
อยางไรกตาม แมการเปรยบเทยบค าศพทในงานวจยนกบค าศพทในเอกสารและงานอนๆ ทเคยมผศกษารวบรวมไวจะท าใหตงขอสนนษฐานเกยวกบการสญของค าศพทในภาษาไทถนทพดในจงหวดนานได แตการหาขอสรปวาค าศพทใดเปนค าศพทเดมในภาษาเปนเรองคอนขางยาก โดยเฉพาะการศกษาค าศพททพดในบรเวณทมความหลากหลายของภาษาท พดในตระกลภาษาเดยวกนซงมแนวโนมทจะใชค าศพทรวมกนเปนจ านวนมาก ดงนนการพจารณาค าศพททสวนใหญใชเฉพาะผพดรนสงอาย หรอค าศพททผพดกลมวยกลางคนบางคนเทานนทรจก และผพดกลมวยรนไมรจกเลยอาจเปนเกณฑทส าคญประการหนงทท าใหสนนษฐานไดวาอาจเกดการสญของค าศพทเหลานนไปจากภาษา สวนการสบทราบใหไดค าตอบทชดเจนวาค าศพทใดเปนค าศพทเดมในภาษา และค าศพทใดเปนค ายมนนเปนประเดนทตองศกษาตอไปเพอใหไดค าตอบทชดเจนยงขน กตตกรรมประกำศ
ผเขยนขอขอบคณส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาและส านกงาน กองทนสนบสนนการวจยทใหทนสนบสนนโครงการวจยเรอง “การแปรและการเปลยนแปลงทางศพท และเสยงในภาษาไทถนท พดในจงหวดนาน” และขอขอบพระคณศาสตราจารย ดร. ธระพนธ เหลองทองค า ทกรณาเปนนกวจยทปรกษาในระหวางทผเขยนด าเนนโครงการวจย
MFU CONNEXION, 2(1) || page 101
เอกสำรอำงอง คณาจารยภาควชาภาษาศาสตร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.
(2543) พจนานกรมลาว-ไทย-องกฤษ (Lao-Thai-English Dictionary) ฉบบเฉลมพระเกยรต, กรงเทพฯ: ส านกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.
ดษฎพร ช านโรคศานต. (2526) ภาษาศาสตรเชงประวตและภาษาไทเปรยบเทยบ, กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.
ธระพนธ ล. ทองค า และคณะ. (2550) ศพทานกรม 15 ภาษาทพดในจงหวดนาน(Dictionary of the 15 Languages Spoken in Nan Province): รายงานผลการวจย, กรงเทพฯ: ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย.
ปราณ กลละวณชย และคณะ. (2527) ศพทไท 6 ภาษา, กรงเทพฯ: ศนยภาษาและ วรรณคดไทย คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.
พณรตน อครวฒนากล. (2555) การแปรและการเปลยนแปลงทางศพทและเสยงใน ภาษาไทถนทพดในจงหวดนาน: รายงานผลการวจย, กรงเทพฯ: ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย.
มะหาสลา วระวงส. (2549) วจนานกม พาสาลาว (ฉบบปรบปรงใหม), นครหลวงเวยงจนทน: จ าปาการพมพ.
รงสตา สวรรณมสก. (2547) การแปรของค าศพทภาษาไทยถนใต อ าเภอเกาะสมย จงหวดสราษฎรธาน ในผพดสามระดบอาย, วทยานพนธศลปศาสตร มหาบณฑต มหาวทยาลยทกษณ.
วนดา สารพร. (2531) วเคราะหการเปลยนแปลงการใชค าของคนสามระดบอายใน ภาษาไทยยวน ต าบลดอนแรและต าบลคบว อ าเภอเมอง จงหวดราชบร, วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยศลปากร.
วรวทย เลยงถนอม. (2532) พจนานกรมภาษาไทยพวน, ม.ป.ท.: มลนธไทยพวน. วระพงศ มสถาน. (2543) พจนานกรมลาว-ไทย (Lao-Thai Dictionary), นครปฐม:
สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเพอพฒนาชนบท มหาวทยาลยมหดล.
MFU CONNEXION, 2(1) || page 102
ศรนยา จตบรรจง และดษฎ กองสมบต. (2551) การเปลยนแปลงการใชค าศพท ภาษาญอของชาวบานทาขอนยาง ต าบลทาขอนยาง อ าเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม, มหาสารคาม: ภาควชาภาษาไทยและภาษาตะวนออก คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม.
ศนยวฒนธรรมจงหวดเชยงใหม และศนยศลปวฒนธรรม สถาบนราชภฏเชยงใหม. (2539) พจนานกรมภาษาถนภาคเหนอ, เชยงใหม: ส.ทรพยการพมพ.
สถาบนภาษา ศลปะและวฒนธรรม มหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม. (2550)
พจนานกรมภาษาลานนา, เชยงใหม: เชยงใหมโรงพมพแสงศลป. สายณ สวมทอง. (2544) ค าศพทภาษาไทยถนของคนสามระดบอาย ในต าบลควน
ธาน อ าเภอกนตง จงหวดตรง, วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยทกษณ.
สวฒนา เลยมประวต และกนทมา วฒนะประเสรฐ. (2539) วเคราะหการใชค าและ การแปรของภาษาของคนสามระดบอายในชมชนภาษาลาวลมน าทาจน (An Analysis of Lexical Use and Variation among Three Generations in Lao Language Communities of Thacin River Basin): รายงานผลการวจย, นครปฐม: โรงพมพมหาวทยาลยศลปากร วทยาเขตพระราชวง สนามจนทร.
อญชล บรณะสงห. (2531) วเคราะหการเปลยนแปลงการใชค าของคนสามระดบอาย ในภาษาไทยโซง, วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยมหดล.
อทยวรรณ ตนหยง. (2526) วเคราะหการเปลยนแปลงการใชค าของคนสามระดบอายในภาษาลาวพวน, วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยศลปากร.
MFU CONNEXION, 2(1) || page 103
Gedney, W. J. (1994) ‘Khuen and Yong dialects’, in Hudak, T. J. (ed.) William J. Gedney’s Southwestern Tai Dialects:Glossaries, Texts, and Translations, Michigan Papers on South and Southeast Asia 42. Ann Arbor: Center for South and Southeast Asian Studies, The University of Michigan, pp. 975-1055.
Gedney, W. J. (1996) ‘Glossary’, in Hudak, T. J. (ed.) William J. Gedney’s The Lue language: Glossary, texts, and translations, Michigan Papers on South and Southeast Asia 44. Ann Arbor: Center for South and Southeast Asian Studies, The University of Michigan, pp. 1-1215.
Hudak, T. J. (ed.) (1994) William J. Gedney’s Southwestern Tai dialects: Glossaries, texts, and translations, Michigan Papers on South and Southeast Asia 42, Ann Arbor: Center for South and Southeast Asian Studies, The University of Michigan.
Hudak, T. J. (ed.) (1996) William J. Gedney’s the Lue language: Glossary, texts, and translations, Michigan Papers on South and Southeast Asia 44, Ann Arbor: Center for South and Southeast Asian Studies, The University of Michigan.
Petsuk, R. (1978) General characteristics of the Khün language. Unpublished M.A. Thesis, Faculty of Graduate Studies, Mahidol University.
MFU CONNEXION, 2(1) || page 104
ปรทศนการรบภาษาทสองกบไวยากรณสากลลกษณ
พรพฒน ยางกลาง1 บทคดยอ
บทความนมจดมงหมายเพอน าเสนอแนวคดเกยวกบกระบวนการการรบภาษาทสองตามแนวทฤษฎปรวรรตเพมพน นกภาษาศาสตรทสนบสนนทฤษฎนอางวา ไวยากรณสากลลกษณมบทบาทส าคญในการควบคมกระบวนการรบภาษาทสอง มลเหตส าคญของค ากลาวอางนคอปรากฏการณทผเรยนภาษาทสอง โดยเฉพาะเดกเลกๆ สามารถเรยนรและรบกฎโครงสรางทางภาษาและความหมายทซบซอนไดอยางรวดเรว และสามารถสรางรปภาษาทผเรยนเองไมเคยไดยนหรอพบเหนในภาษาปอนเชนเดยวกบเดกทารกทเรยนภาษาแม ปรากฏการณนเรยกวา “ภาวะไรสงเรา” นอกจากนนกภาษาศาสตรกลมนยงอางดวยวา ผเรยนภาษาทสองมแนวโนมทจะถายโอนคณสมบตของภาษาแม เชน ลกษณะทางสทศาสตร วากยสมพนธ และอรรถศาสตร เปนตน สกระบวนการรบภาษาทสอง อยางไรกตามแมวาพวกเขาสวนใหญจะเหนพองกนในเรองไวยากรณสากลลกษณ แตกยงมความเหนแตกตางเกยวกบระดบการควบคมหรอการเขาถงไวยากรณสากลลกษณและระดบการถายโอนคณสมบตของภาษาแมของผเรยนภาษาทสอง อนเปนทมาของสมมตฐาน 3 ประการ คอ (1) สมมตฐานการเขาถงไวยากรณสากลลกษณโดยตรง (2) สมมตฐานการเขาถงไวยากรณสากลลกษณโดยออม (3) สมมตฐานปราศจากการเขาถงไวยากรณสากลลกษณ ค าส าคญ: การรบภาษาทสอง / ไวยากรณสากลลกษณ
1 รองหวหนาสาขาวชาการจดการธรกจทวไป ดแลหลกสตรการจดการธรกจและ
ภาษาองกฤษ คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยศลปากร
MFU CONNEXION, 2(1) || page 105
Abstract This paper discusses the fundamental conceptualization of second
language acquisition under Generative perspective. Linguists under Generative Approach claim that second language acquisition is constrained by Universal Grammar (UG) because L2 learners, like L1 acquirers, also face with ‘the poverty of stimulus’. In addition, they also claim that it is possible for L2 learners to transfer their L1 properties such as phonetics, syntax, and semantics, into their L2 acquisition because they have their L1 knowledge when commencing L2 acquisition. Nevertheless, there are disagreements on the degree of access to UG and the degree of L1 transfer. Such disagreements lead to three different hypotheses: Direct Access, Indirect Access, and No Access. Keywords: Second Language Acquisition / Universal Grammar บทน า
หนงในทฤษฎภาษาศาสตรทมอทธพลตอการศกษาเกยวกบกระบวนการรบภาษาทสอง (Second Language Acquisition) ในหาทศวรรษทผานมากคอ “ทฤษฎปรวรรตเพมพน” (Generative Approach) (Chomsky, 1965, 1981a, 1981b, 1986a, 1986b, 1988) ปจจบนนรจกกนในนาม “Minimalism Programme” (Chomsky, 1993) นบตงแต ชอมสก ไดเสนอแนวคดเกยวกบไวยากรณสากลลกษณ (Universal Grammar) และการรบภาษาในป 1965 วงการภาษาศาสตรโดยเฉพาะการบภาษาแมเกดการตนตว ไดรบความสนใจในหมนกภาษาศาสตรอยางมาก จนท าใหมการศกษาเกยวกบกระบวนการรบภาษากนอยางกวางขวาง และกอใหเกดแนวคด สมมตฐาน ตลอดจนทฤษฎตางๆ ทม
MFU CONNEXION, 2(1) || page 106
จดมงหมายเพออธบายกระบวนการ และปรากฏการณตางๆ ทเกยวของกบการรบภาษาแม ซงมทงทสนบสนนแนวคดไวยากรณสากลลกษณ และทโตแยงไมยอมรบแนวคดดงกลาว ในเบองตนบทความนจะอภปรายแนวคดพนฐานของไวยากรณสากลลกษณทเกยวของกบกระบวนการรบภาษาแมและภาษาทสอง จากนนจะน าเสนอแนวคดหลกของสมมตฐานทสนบสนนและแนวคดทปฏเสธไวยากรณสากลลกษณในกระบวนการรบภาษาทสอง
บทความนแบงออกเปน 4 ตอนดงน ตอนท 1 กลาวถงความแตกตางระหวางการรบภาษาและการเรยนภาษา ตอนท 2 น าเสนอแนวคดไวยากรณสากลลกษณกบกระบวนการรบภาษา ตอนนแบงออกเปน 2 ตอนยอย คอ ตอนท 2.1 กลาวถงหลกการและแบบเทยบภาษา ตอนท 2.2 กลาวถงปรากฏการณภาวะไรสงเรา ตอนท 3 น าเสนอสมมตฐานเกยวกบไวยากรณสากลลกษณกบกระบวนการรบภาษาทสองและการถายโอนคณสมบตของภาษาแม 3 สมมตฐาน คอ (1) สมมตฐานการเขาถงไวยากรณสากลลกษณโดยตรง (Direct Access) (2) สมมตฐานการเขาถงไวยากรณสากลลกษณโดยออม (Indirect Access) (3) สมมตฐานปราศจากการเขาถงไวยากรณสากลลกษณ (No Access) 1. การรบภาษา (Language Acquisition) และการเรยนภาษา (Language
Learning) โดยทวไปคนสวนใหญมกเขาใจวา “การรบภาษา” และ “การเรยนภาษา”
เปนกระบวนการเดยวกน และสามารถแทนกนหรอสลบกนไดเนองจากมความหมายทคลายคลงในแงทกระบวนการทงสองนกอใหเกดสามตถยะทางภาษา (Language Competence) อยางไรก ตาม “การรบภาษา” และ “การเรยนภาษา” เปนสองกระบวนการทมความแตกตางกนดงน
MFU CONNEXION, 2(1) || page 107
“การรบภาษา” เปนศพททนกภาษาศาสตรราชบณฑตบญญตขนเพอใชแทนค าวา language acquisition ในภาษาองกฤษ การรบภาษาเปนกระบวนการไดภาษาตามธรรมชาต โดยทารกหรอผเรยนไมรตว (Unconscious) การไดหรอการรบภาษาเปนผลพวงจากการการปฏสมพนธหรอสมผสกบภาษาเปาหมาย (Target Language) ในบางครงอาจมพอ แม พเลยงหรอคนใกลชดทอยรอบขางเดกปรบเปลยนหรอดดแปลงภาษาใหเรยบงาย (Simplify) เพอชวยใหเดกเกดการเรยนรภาษา ในกระบวนการรบภาษา ทารกไมจ าเปนตองไดรบการสอนกฎเกณฑตางๆ ในภาษาแมโดยตรง (Explicit Teaching) นอกจากนทารกไมจ าเปนตองไดรบการแกไขขอผดพลาด (Error Correction) อกดวย (Brown & Hanlon, 1970; Brown, Cazden, & Bellugi, 1973; Krashen, 2002) นกภาษาศาสตรถอวาการสอนโดยตรงหรอการแกไขขอผดพลาดเปนสงเราเชงลบ (Negative Evidence)
“การเรยนภาษา” เปนกระบวนการไดภาษาแบบรส านก (Conscious) กลาวคอผเรยนไดรบการอธบายกฎเกณฑ การสอนโดยตรง ตลอดจนไดรบการแกไขขอผดพลาด จากบคคลซงเปรยบไดดงครหรอผชแนะ (Language Peer) (Brown, 1973; Dulay & Burt, 1975; Krashen & Seliger, 1975; Krashen, 2002) จะเหนวาความแตกตางระหวาง “การรบภาษา” และ “การเรยนภาษา” นกคอ การรส านก และวธการไดกฎเกณฑและคณสมบตตางๆ ของภาษาหนงๆ กลาวคอ “การรบภาษา” เปนกระบวนการตามธรรมชาต โดยทารกหรอผเรยนภาษาเรยนและรกฎเกณฑและคณสมบตตางๆ ของภาษาดวยตนเองแบบน รนย (Deduction) ปราศจากการสอนโดยตรง ขณะท “การเรยนภาษา” เปนกระบวนการทเกยวของกบการสอนกฎเกณฑและคณสมบตตางๆ ของภาษาใหกบผเรยนโดยมผชแนะหรอครนนเอง
MFU CONNEXION, 2(1) || page 108
2. ไวยากรณสากลลกษณ (Universal Grammar) กบการเรยนภาษา (Language Acquisition)
2.1 หลกการ (Principles) และตนแบบเทยบภาษา (Parameters) ชอมสก (Chomsky, 1993) กลาววา ไวยากรณสากลลกษณ คอ ระบบท
ประกอบดวยหลกการรวม อนไดแก กฎเกณฑ เงอนไขทเปนนามธรรมของภาษา (Principles) ทกภาษาในโลก และแบบเทยบภาษา (Parameters) ทอาจพบไดในภาษาตางๆ กฎเกณฑหรอเงอนไขนจะเหมอนกนในทกๆ ภาษา แตแบบเทยบภาษาจะแตกตางกนไปในแตละภาษา ชอมสกอางวาแบบเทยบภาษานจะประกอบดวยลกษณะทเปนไปได (Values or Settings) สองลกษณะ ตวอยางของหลกการรวม (Principle) เชน กฎนามวลในทกภาษาทจะตองประกอบดวยค านามซงท าหนาทเปนหนวยหลก (Head) และอาจมสวนขยาย (Modifier) ปรากฏรวมหรอไมกได ตวอยางของแบบเทยบภาษา (Parameter) เชน ต าแหนงหรอล าดบของหนวยหลกและสวนขยาย ซงแตกตางไปในแตละภาษา เชน ในภาษาไทยต าแหนงของค านามหนวยหลกจะอยขางหนาสวนขยาย (Head-initial) สวนในภาษาองกฤษต าแหนงของค านามหนวยหลกจะอยขางหลงสวนขยาย (Head-final) เปนตน
สภาวะของสวนในสมองทท างานดานภาษา (Language Faculty) ของทารกในระยะเรมแรกของกระบวนการรบภาษาจะมสภาวะวางเปลาหรอเปนศนย (Initial State: S0) ตอมาเมอกระบวนการรบภาษาเกดขนทารกจ าเปนตองไดรบขอมลภาษาทเรยกวา ขอมลปฐมภม (Primary Linguistic Data: PLD) ทจะเปนตวชวยก าหนดรปแบบของไวยากรณ เมอเดกทารกวเคราะหและประมวลผลขอมลปฐมภม คลงศพท (Language-specific Lexicon) จะถกสรางขนพรอมกบการจดลกษณะทเปนไปไดของแบบเทยบภาษาใหสอดคลองกบแบบเทยบภาษาในภาษาแม ขอมลปฐมภมจะประกอบดวยรปภาษาทถกตองตามกฎไวยากรณทเรยกวา positive evidence ขอมลปฐมภมชนดนจะเปนตวหนนน า (Triggers) ในการจด
MFU CONNEXION, 2(1) || page 109
แบบเทยบภาษา (White, 2003: 10) กระบวนการจดแบบเทยบภาษานจะเกดขนตลอดระยะเวลาของกระบวนการรบภาษา จนในทสดสวนในสมองทท างานดานภาษาของทารกจะพฒนาเขาสสภาวะคงท (Steady State: Ss) ซงเปนสภาวะทความรและสามตถยะทางภาษามความพฒนาเตมทไมเปลยนแปลง (Cook & Newson, 1996: 78) การเปลยนแปลงทเกดขนในกระบวนการรบภาษาแสดงดงภาพท 1
S0 Ss (Cook & Newson, 1996: 78)
ภาพท 1 สภาวะของสวนในสมองทท างานดานภาษา
ระยะแรกของทฤษฎไวยากรณเพมพน ชอมสก (Chomsky, 1965) ไดสรางแบบจ าลองกระบวนการรบภาษาแมและอธบายวากระบวนการรบภาษาเรมตนดวยการน าเขาภาษาปอน (Input) จากนนภาษาปอนจะถกสงผานไปยงสวนประมวลผลเพอการรภาษา (Language Acquisition Device: LAD) การประมวลผลนกอใหเกดสามตถยะทางภาษา หลงจากนนผเรยนกจะสรางรปภาษาปลายทาง (Output) ทประกอบดวยกฎเกณฑตางๆ ทมจ านวนจ ากดแตสามารถใชสรางรปภาษาตางๆไดอยางเพมพนและไมจ ากด (Generative Grammar) กระบวนการรบภาษาเชนนสามารถแสดงใหเหนไดดงแบบจ าลองขางลางน (Primary Linguistic Data) (A Generative Grammar)
(Cook & Newson, 1996: 80)
ภาพท 2 แบบจ าลองสวนประมวลผลเพอการรภาษาของกระบวนการรบภาษาท 1
Input Output Language Acquisition
Device
MFU CONNEXION, 2(1) || page 110
แมวาแบบจ าลองจะไดรบการยอมรบในระยะแรก อยางไรกตามแบบจ าลองดงกลาวไดถกแกไขดดแปลงในเวลาตอมา คก และนวสน (Cook & Newson, 1996: 81) กลาววา หนวยประมวลผลภาษาประกอบดวยไวยากรณสากลลกษณ ซงกคอหลกการรวมและแบบเทยบภาษา ความรเกยวกบภาษาทเดกรบหรอเรยนร ไดแก (1) โครงสรางแบบพงพา (Structural Dependencies) (2) แบบเทยบภาษาทสอดคลองกบภาษาแม (3) ประมวลศพท (Lexical Entries) ทประกอบดวยขอก าหนดทวาค าศพทค าหนงมหนาทอยางไรในประโยค แบบจ าลองกระบวนการรบภาษาภายใตแนวคดกฎเกณฑรวมและแบบเทยบภาษา เชนนสามารถแสดงใหเหนไดดงแบบจ าลอง ในภาพท 3 น
(Primary Linguistic Data) (A Grammar Consisting of Principles, Parameters,
and Lexicon) (Cook & Newson, 1996: 81)
ภาพท 3 แบบจ าลองไวยากรณสากลลกษณของกระบวนการรบภาษาท 1 2.2 ภาวะไรสงเรา (The Poverty of Stimulus) หลกฐานหรอเหตผลหลกทสนบสนนสมมตฐานทวาไวยากรณสากลลกษณ
เปนคณสมบตทตดตวมนษยมาแตก าเนดและมบทบาทส าคญในการควบคมกระบวนการรบภาษาแม กคอ (1) การทเดกสามารถเรยนรภาษาทใชในหมสมาชกครอบครวและชมชนทเดกเตบโตไดอยางรวดเรว เปนธรรมชาต ปราศจากความยากล าบาก (2) ภาษาของเดกทผดเพยน แตกตางหรอซบซอนกวาภาษาปอน (3) รป
Output Input Universal
Grammar
MFU CONNEXION, 2(1) || page 111
ภาษาทเดกใชทมคณลกษณะหรอโครงสรางซงถกตองตามหลกไวยากรณในภาษานนแตไมเคยปรากฏในภาษาผใหญทอยรอบตวเดก และเปนโครงสรางทไมไดรบการสอนโดยตรง (4) การเรยนรคณลกษณะหรอโครงสรางของภาษาบางอยางจะเกดขนทชวงอายตางกน หลกฐานดงกลาวน โดยเฉพาะสามขอแรกถอเปนปรากฏการณทเรยกวา “ภาวะไรสงเรา” (“The Poverty of Stimulus” or “the Logical Problem in Language Acquisition”) (White, 2003: 4)
ตวอยางของปรากฏการณภาวะไรสงเราทนกภาษาศาสตรมกหยบยกมากลาวถง คอ การไดกฎเกณฑขอจ ากดในการอางองรวมของค าสรรพนาม (Coreference) ในภาษาทมการละสรรพนาม (+Null Subject Language) เชน ภาษาสเปน ภาษาญปน และภาษาไทย เปนตน และในภาษาทไมสามารถละค าสรรพนาม (-Null Subject) เชน ภาษาองกฤษ เปนตน ซงในบทความนจะไดกลาถงตวอยางนพอสงเขปดงน
การอางองรวม (Coreference) หมายถง การทค าสรรพนามในอนพากยซอน (Embedded Clause) มการอางองถงบคคลหรอสงๆ เดยวกบค านามหรอค าสรรพนามในอนพากยหลก (Matrix Clause) ดงตวอยาง (1)
(1) [Maryi thinks [shei will win]]
จะเหนวาในประโยค (1) she ในอนพากยซอนอางถง Mary ในอนพากยหลกซงเปนสงอางองทอยขางหนา (Antecedent) ดงนน she จงมการอางองรวมกบ Mary การอางองภายในประโยคเดยวกนเชนนเรยกวา (Bound Variable) นอกจากน she ยงสามารถใชอางองถงบคคลทอยในปรเฉท (Discourse) นอกประโยคไดดวย กลาวคอ she ในอนพากยซอนอาจหมายถงบคคลอนทไมใชตว Mary กได
ภาษาสเปนถอวาเปนภาษาทมการละค าสรรพนาม กลาวคอ ค าสรรพนามทท าหนาทเปนประธานในอนพากยอาจปรากฏหรอถกละได เชน
MFU CONNEXION, 2(1) || page 112
(2) Juan cree que - es intelligente Juan believe that (he) is intelligent ‘Juan believe that (he) is intelligent’
สวนภาษาองกฤษถอวาเปนภาษาทไมสามารถละค าสรรพนาม กลาวคอ ค าสรรพนามทท าหนาทเปนประธานในอนพากยตองปรากฏอยเสมอ ไมสามารถละได เชน
(3) a. John believes that he is intelligent. b. *John believes that _ is intelligent.
อยางไรกตามค าสรรพนามในภาษาสเปนอาจปรากฏในอนพากยไดเชนกน
แตค าสรรพนามทปรากฏในอนพากยนจะมขอจ ากดในการอางองรวมมากวาค าสรรพนามทถกละ กลาวคอ ค าสรรพนามทถกละสามารถอางองถงค าสรรพนามบอกจ านวน (Quantified Pronoun) ทอยขางหนาในอนพากยหลกได นอกจากนค าสรรพนามทถกละนอาจจะอางองถงสรรพนามทอยขางหนาในประโยคเดยวกนหรออางองถงบคคลหรอสงทอยในปรเฉท นอกประโยคไดดวย ดงตวอยาง (4) ขณะทค าสรรพนามประธานเมอปรากฏในอนพากยซอนไมสามารถอางองถงสรรพนามทอยขางหนาในประโยคเดยวกน หากแตอางองถงบคคลหรอสงทอยในปรเฉท นอกประโยค ดงตวอยาง (5)
(4) [Nadiei cree [que proi es intelligente]] Nobodyi believe that (hei) is intelligent
(5) *[Nadiei cree [que éli es intelligente]] Nobodyi believe that he is intelligent
MFU CONNEXION, 2(1) || page 113
ตวอยางเกยวกบขอจ ากดในการอางองของค าสรรพนามนเปนคณสมบตทางภาษาอยางหนงทผเรยนภาษาสเปนเปนภาษาแมจ าเปนตองคนพบและเรยนรขอจ ากดน โดยปกตผทพดภาษาสเปนเปนภาษาแมจะสามารถเรยนร เขาใจขอจ ากดนไดเองอยางเรวเรว และใชค าสรรพนามไดอยางถกตองตามไวยากรณโดยอาศยเพยงขอมลปฐมภม ไมจ าเปนตองไดรบการสอนทชดเจนจากพอแมหรอคนรอบขางทพดภาษาสเปนเปนภาษาแม ความรเกยวกบภาษาทมไดรบการสอนเรยกวา “Implicit Knowledge”
3. ไวยากรณสากลลกษณกบการรบภาษาทสอง
ชวารทซ และสเปราส รวมถง ไวท (Schwartz & Sprouse, 2000a, b; White, 1985a, 1989, 2003) กลาววาในกระบวนการเรยนรหรอการรบภาษาทสอง ผเรยนตองเผชญกบปรากฏการณ “ภาวะไรสงเรา” เชนเดยวกบกระบวนการรบภาษาแม กลาวคอ ผเรยนอาจสรางและใชรปภาษาทมโครงสรางซงถกตองตามหลกไวยากรณตามภาษาเปาหมาย (Target Language) แตรปภาษานนไมเคยปรากฏในภาษาปอน หรอไมไดรบการสอนโดยตรงจากผพดภาษาเปาหมาย หากแตเปนรปภาษาทเกดจากการเรยนรกฎเกณฑหรอไวยากรณของภาษาเปาหมายแบบไรส านก และความรภาษาแมไมมสวนสนบสนน ลกษณะเชนนถอเปนสญญาณบงชวา ไวยากรณสากลลกษณม สวนควบคมกระบวนการเรยนรภาษาทสองดวยเชนเดยวกบกระบวนการเรยนรภาษาแม นอกจากน ชวารทซ และสเปราส ยงกลาววากระบวนการรบภาษาทสองเปนกระบวนการทเกดขนภายหลงจากกระบวนการเรยนภาษาแม โดยทความรเกยวกบภาษาแมอาจจะยงอยในระหวางการพฒนาในชวงวยเดก หรออาจจะอยในสภาวะทสามตถยะทางภาษาแมมความสมบรณคงทแลวในวยผใหญ ดงนนสภาวะของสวนในสมองทท างานดานภาษาในระยะเรมแรกของกระบวนการรบภาษาทสอง
MFU CONNEXION, 2(1) || page 114
นจงเปรยบไดกบ Si = (S0 + Ss) อยางไรกตามนกภาษาศาสตรมองวาเปนเรองยากทจะอธบายสภาวะของสวนในสมองทท างานดานภาษาในระยะสดทายของกระบวนการรบภาษาทสอง เนองจากผลจากงานวจยทผานมาชวาผเรยนภาษาทสองบางคนสามารถพฒนาสามตถยะทางภาษาสองไดจนถงขนทใกลเคยงกบเจาของภาษา ขณะทบางคนสามารถพฒนาไดถงเพยงบางขนเทานนและไมมการพฒนาหรอเกดการเรยนรตอไป (ซงเรยกวา Fossilization) นกภาษาศาสตรจงเรยกระยะสดทายของกระบวนการรบภาษาทสองนวา “ระยะสนสด” (Terminal State: St) การเปลยนแปลงทเกดขนกบสภาวะของสวนในสมองทท างานดานภาษาทสองของผเรยนภาษาทสองสามารถแสดงไดดงภาพท 4
Si St
(Cook & Newson, 1996: 126)
ภาพท 4 สภาวะการเรยนรภาษาท 2 ในกระบวนการรบภาษาทสองผเรยนมโอกาสทจะถายโอน (Transfer)
คณลกษณะของภาษาแม สภาษาเปาหมาย เชน ลกษณะทางสทศาสตร วากยสมพนธ และอรรถศาสตร เปนตน คณลกษณะของภาษาแมทเกดการถายโอนนจะสามารถพบเหนไดในระยะเรมแรกของกระบวนการรบภาษาทสอง โดยเฉพาะในภาษาในระหวาง (Interlanguage) ซงเปนภาษาทก าลงพฒนาไปสภาษาเปาหมาย ประกอบดวยกฎเกณฑความรเกยวกบภาษาเปาหมายทยงไมสมบรณ ดงจะเหนไดจากการทผเรยนใชรปภาษาทมคณลกษณะของภาษาแม มใชคณลกษณะของภาษาเปาหมาย
ประเดนการเผชญปรากฏการณภาวะไรสงเรา ระดบของความส าเรจในการรบภาษาทสองทแตกตางกน ตลอดจนการถายโอนทางภาษา ไดกอใหเกดการ
MFU CONNEXION, 2(1) || page 115
งานวจยจ านวนมากทพยามหาค าตอบเพออธบายความสมพนธของไวยากรณสากลลกษณกบกระบวนการรบภาษาทสอง และการถายโอนคณสมบตของภาษาแม ค าถามทมกถกหยบยกมากลาวถงในงานวจยเหลาน ไดแก “ไวยากรณสากลลกษณมบทบาทควบคมกระบวนการรบภาษาทสองเชนเดยวกบการรบภาษาแมหรอไม” “ผเรยนภาษาทสองมการเขาถงไวยากรณสากลลกษณหรอไม” “ผเรยนสวนใหญมลกษณะและระดบการถายโอนนเปนอยางไร การถายโอนมระยะเวลานานเทาใด สนสดเมอใด” เปนตน ผลการวจยตางๆ ทผานมาไดถกใชเปนหลกฐานในการกลาวอางหรอตงสมมตฐานเกยวกบการเขาถงไวยากรณสากลลกษณในกระบวนการรบภาษาทสองและการถายโอนคณสมบตของภาษาแมหลายสมมตฐาน อยางไรกตามในบทความนผเขยนใครอภปรายสมมตฐานทเกยวกบสภาวะแรกเรมของภาษาในระหวาง (Interlanguage: IL) 3 สมมตฐาน ไดแก สมมตฐานการเขาถงไวยากรณสากลลกษณโดยตรง (Direct Access) สมมตฐานการเขาถงไวยากรณสากลลกษณโดยออม (Indirect Access) สมมตฐานปราศจากการเขาถงไวยากรณสากลลกษณ (No Access)
3.1 สมมตฐานการเขาถงไวยากรณสากลลกษณโดยตรง (Direct Access)
นกภาษาศาสตรภายใตสมมตฐานน (Flynn & Martohardjono, 1994; Flym, 1996; Epstein, Flynn, & Martohardjono, 1996, 1998; Platzack, 1996) อางวาในกระบวนการรบภาษาทสองนน ผเรยนมการเขาถงไวยากรณสากลลกษณไดเองโดยตรง กลาวคอไวยากรณสากลลกษณยงคงใชการไดส าหรบกระบวนการรบภาษาทสอง โดยผเรยนสามารถน าหลกการของไวยากรณสากลลกษณมาใชในการจดลกษณะของแบบเทยบภาษาใหสอดคลองกบลกษณะของแบบเทยบภาษาในภาษาเปาหมาย โดยผเรยนไมมการถายโอนคณลกษณะของภาษาแมไปสภาษาทสอง เนองจากผเรยนมสามตถยะภาษาแมทคขนานกบสามตถยะภาษาทสองหรอ
MFU CONNEXION, 2(1) || page 116
ภาษาเปาหมาย กลาวอกนยหนง คอ ผเรยนมสามตถยะแตละภาษาแยกจากกน แบบจ าลองของความสมพนธระหวาง ไวยากรณสากลลกษณกบกระบวนการรบภาษาทสองภายใตสมมตฐานนสามารถแสดงใหเหนดงภาพท 5
(White, 2003: 90) ภาพท 5 การเขาถงไวยากรณสากลลกษณโดยตรง
เอบสไตน และคณะ (Epstein, Flynn, & Martohardjono, 1996, 1998)
อางดวยวาสภาวะเรมแรกของภาษาในระหวางถกควบคมโดยไวยากรณสากลลกษณ มใชไวยากรณภาษาแม นอกจากนภาษาในระหวางของผเรยนภาษาทสองนยงประกอบดวยหนวยค าทแสดงประเภททางไวยากรณหรอหนวยหนาท (Functional Categories) ตวอยางของหลกฐานทเอบสไตน และคณะ ใช สนบสนนสมมตฐานน มาจากผลงานการวจยเรอง “The Acquisition of whmovement in English by Non-Native Speakers of English” ในป 1993 ในการศกษาครงนนพวกเขาไดใหผพดภาษาจน ภาษาอนโดนเซย และภาษาอตาเลยนตดสนประโยคค าถามทประกอบดวยค าแสดงค าถาม wh-question ท ผดไวยากรณภาษาองกฤษ (Ungrammatical) พวกเขาคนพบวาผพดภาษาตางๆ สามารถตดสนประโยคไดถกตองทงทในภาษาแมของเขาเหลานนมไดมโครงสรางประโยคค าถามแบบ wh-question เลย ผลการศกษาชวา ความรทผพดภาษาตางๆ น ามาใชในการตดสนนน
S0 = UG
L1 Ss L1 St
IL G1 IL G1
L2 PLD
MFU CONNEXION, 2(1) || page 117
มใชความรจากภาษาแม หากเปนความรจากตนก าเนดอนซงกคอ ไวยากรณ สากลลกษณ นนเอง ดวยหลกฐานเหลาน จงท าให เอบสไตน และคณะตงขอสมมตฐานวา ผรบภาษามการเขาถงไวยากรณ สากลลกษณโดยตรง ไมผานหรอเกยวของกบภาษาแม
3.2 สมมตฐานการเขาถงไวยากรณสากลลกษณโดยออม (Indirect
Access) นกภาษาศาสตรภายใตสมมตฐานน (White, 1985a, 1986, 2003; Schwartz
& Sprouse, 1994, 1996; Haznedar, 1997; Slabakova, 2001) เชอวาอนตรภาษาของผเรยนภาษาทสองมแบบเทยบภาษาของภาษาแมปรากฏรวมอยดวย กลาวคอผเรยนเรมกระบวนการรบภาษาทสองดวยไวยากรณภาษาแม ผเรยนมการถายโอนคณลกษณะของภาษาแมไปสการรบภาษาทสอง อยางไรกตามหากไวยากรณภาษาแมไมเอออ านวยหรอเกอหนนไวยากรณภาษาทสอง หรอมความแตกตางจากภาษาทสองมาก ผเรยนจะท าการปรบลกษณะของแบบเทยบภาษาใหม หรอท เรยกวา “Restructuring /Parameter Resetting” ใหสอดคลองกบลกษณะของแบบเทยบภาษาในภาษาทสอง โดยอาศยไวยากรณสากลลกษณดวยลกษณะเชนนสมมตฐานการเขาถงโดยออม จงถกเรยกอกชอหนงวา การถายโอนและเขาถงแบบสมบรณTransfer Full Access) ขอสงเกตทส าคญประการหนงของแนวคดน คอนกภาษาศาสตร เชอวา โดยปกตแลวแบบเทยบภาษาในระบบไวยากรณ สากลลกษณจะสามารถถกปรบจดใหมอกครงได
ชวารทซ และสเปราส & Sprouse, 1994, 1996) เสนอสมมตฐานการถายโอนและเขาถงแบบสมบรณ จากขอคนพบในงานวจยในป 1994 เรอง “Word Order and Nominative Case in Nonnative Language Acquisition: A Longitudinal Study of Turkish German Interlanguage” พวกเขาพบวา ในระยะเรมแรกของการรบ
MFU CONNEXION, 2(1) || page 118
ภาษาเยอรมนนน ผพดภาษาตรก มการเรยงล าดบค าหรอสวนประกอบของประโยคท เปนแบบของภาษาตรก ยงไมใชการเรยงล าดบค าแบบภาษาเยอรมน อยางไรก ตาม ในระยะตอมาเรมมการปรากฏลกษณะการเรยงล าดบค าทเปนแบบภาษาเยอรมนบาง แต ยงไมถกตองสมบรณ ในระยะนเองท ชวารทซ และสเปราส คดวาผพดภาษาตรก ม การปรบแบบเทยบภาษาแมใหสอดคลองกบลกษณะของแบบเทยบภาษาในภาษาเยอรมน จากนนเมอเวลาผานไปผพดภาษาตรกมการสมผสภาษาเปาหมายและเกดการเรยนรกฎเกณฑอยางตอเนอง จงสามารถใชการเรยงล าดบค าทเปนแบบภาษาเยอรมนไดอยางถกตองในทสด
นอกจากน เวนนกา และยงสโกนเทน (Vainikka & Young-Scholten, 1994) เสนอวา อนตรภาษาของผเรยนจะประกอบดวยไวยากรณภาษาแมเพยงบางสวนเทานน กลาวคอ มเฉพาะค าศพทและประมวลศพทเทานนของภาษาแม ไมมหนวยค าทแสดงประเภททางไวยากรณหรอหนวยหนาท อยางไรกตามหนวยค าทแสดงประเภททางไวยากรณจะคอยๆ พฒนาขนภายหลงเมอไดรบความเอออ านวยหรอเกอหนนของภาษาปอน แบบจ าลองของความสมพนธระหวางไวยากรณสากลลกษณกบกระบวนการรบภาษาทสองภายใตสมมตฐานนสามารถแสดงใหเหนไดดงภาพท 6
(White, 2003: 61)
ภาพท 6 การถายโอนและเขาถงแบบสมบรณ
UG
S0 = L1 Ss
L1 St
IL G1 IL G1 L2 PLD
MFU CONNEXION, 2(1) || page 119
3.3 สมมตฐานปราศจากการเขาถงไวยากรณสากลลกษณ (No Access)
นกภาษาศาสตรทเสนอสมมตฐานน (Clahsen & Muysken 1986, 1989; Bley-Vronman, 1989a; Schachter, 1988) อางวาผเรยนภาษาทสองไมมการเขาถงไวยากรณสากลลกษณ เมอแบบเทยบทางภาษาถกจดลกษณะตามภาษาแมแลวหรอผเรยนรบภาษาแมแลว ไวยากรณสากลลกษณจะคอยๆ เสอมสลายลงและไมสามารถเขาถงหรอใชการไดอกตอไป มลเหตของค ากลาวอางนกคอ ความหลากหลายของระดบสามตถยะภาษาทสอง กลาวคอ ผเรยนบางคนอาจพฒนาไปไดเกอบใกลเคยงกบเจาของภาษา บางคนพฒนาไปไดระดบหนงแลวกไมสามารถพฒนาตอไปไดเกดการหยดยง (Fossilization) หรอแมแตในตวผเรยนคนหนงๆ เองกอาจพฒนาไปไกลในบาง เ ร อ งและบาง เ ร อ งก ไม อาจพฒนาได เปนต น นกภาษาศาสตรกลมนยงตงขอสงเกตวาถาไวยากรณสากลลกษณมบทบาทควบคมกระบวนการรบรภาษาทสองจรงหรอผเรยนมการเขาถงไวยากรณสากลลกษณเชนเดยวกบกระบวนการรบภาษาแม กคงไมมความแตกตางในระดบการพฒนาสามตถยะภาษาทสอง ผเรยนภาษาทกคนคงสามารถพฒนาความรและไวยากรณภาษาทสองไดเทยบเทาเจาของภาษา เนองจากไวยากรณสากลลกษณเปนกลไกน าไปสสภาวะคงทของ สวนในสมองทท างานดานภาษาดงเชนท เกดขนในกระบวนการรบภาษาแม
คลาเซน และมยสเกน (Clahsen & Muysken, 1986) เสนอวาผเรยนภาษาทสองพฒนาสามตถยะภาษาทสองดวยกลไกทางปรชาน (Cognitive Mechanism) เชน กลวธการแกปญหา (Problem-solving Strategies) กระบวนการสอนภาษา (Language Teaching) เปนตน แบบจ าลองของความสมพนธระหวางไวยากรณสากลลกษณกบกระบวนการรบภาษาทสองภายใตสมมตฐานนสามารถแสดงใหเหนดวยภาพท 7
MFU CONNEXION, 2(1) || page 120
(Cook & Newson, 1996: 294)
ภาพท 7 การปราศจากการเขาถงไวยากรณสากลลกษณ
4. สรป บทความนไดน าเสนอแนวคดเกยวกบกระบวนการรบภาษาทสองตามแนว
ทฤษฎปรวรรตเพมพน โดยเรมจากการอธบายความแตกตางระหวางการรบภาษาและการเรยนภาษาซงเปนสองกระบวนการทมความคลายคลงและแตกตางกนในรายละเอยดบางประการ จากนนผเขยนไดกลาวถงแนวคดเกยวกบไวยากรณสากลลกษณทเกยวของกบการรบภาษา คอ หลกการรวมและแบบเทยบทางภาษา นกภาษาศาสตรเแนวปรวรรตเพมพนเชอวา ภาษาเปนคณสมบตทตดตวมนษยมาแตก าเนด ไวยากรณสากลลกษณมบทบาทควบคมกระบวนการรบภาษาแม นอกจากนยงมนกภาษาศาสตรจ านวนมากทเชอวาไวยากรณสากลลกษณมบทบาทควบคมกระบวนการรบภาษาทสองดวย หลกฐานทใชสนบสนนขอเสนอนคอปรากฏการณภาวะไรสงเรา อยางไรกตามมนกภาษาศาสตรบางกลมมความคดเหนแตกตางเรองระดบการควบคมหรอการเขาถงไวยากรณสากลลกษณ ตลอดจนระดบการถายโอนคณสมบตของภาษาแมสกระบวนการรบภาษาทสอง ความเหนทแตกตางดงกลาว
L2 learning L2 competence (St)
Universal Grammar
L1 learning L1 competence (Ss)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 121
เปนทมาของ 3 สมมตฐาน คอ (1) สมมตฐานการเขาถงไวยากรณสากลลกษณโดยตรง (2) สมมตฐานการเขาถงไวยากรณสากลลกษณโดยออม (3) สมมตฐานปราศจากการเขาถงไวยากรณสากลลกษณ ดงทไดน าเสนอไปแลว
จะเหนไดวาบทความนมไดมจดมงหมายเพอวจารณแสดงความเหนดวยหรอโตแยงกบแนวทฤษฎปรวรรตเพมพน หากแตตองการน าเสนอมมมองของนกภาษาศาสตรภายใตทฤษฎหนงทเกยวของกบกระบวนการรบภาษาโดยเฉพาะภาษาทสองซงนบวามความส าคญตอการสรางความเขาใจตอการจดกระบวนการเรยนการสอนภาษาตางประเทศของครภาษาในประเทศไทย กลาวคอหากครผสอนภาษาตางประเทศเขาใจธรรมชาตของกระบวนการพนฐานและปรากฏการณทเกยวของกบการรบและกระบวนการเรยนรภาษา ตลอดจนสมมตฐานทไดน าเสนอไป และน ามาประยกต เขากบการจดกระบวนการเรยนการสอนใหเออตอกระบวนการเรยนรหรอการพฒนาสามตถยะภาษาทสองของผเรยนได กจะเปนประโยชนอยางยง เชน ในกรณทครผสอนเหนวาผเรยนบางคนอาจมการเขาถงไวยากรณสากลลกษณตลอดระยะเวลาของกระบวนการรบและกระบวนการเรยนภาษาทสอง กลาวคอ สามารถเรยนรโครงสรางหรอไวยากรณของภาษาองกฤษไดอยางรวดเรวดวยไวยากรณสากลลกษณโดยไมตองอาศยความรจากภาษาแม ครกอาจจะไมเนนสอนกฎเกณฑหรอขอจ ากดทางภาษาโดยตรง หากแตจดบทเรยนและกจกรรมทรวมหรอแฝงกฎเกณฑหรอขอจ ากดเหลานนไวใหผเรยนไดคนพบดวยตนเอง ซงกระบวนการเชนนกจะเปนการจดการเรยนการสอนใหคลายคลงกบกระบวนการรบภาษาตามธรรมชาต สวนในกรณทครผสอนเหนวาผเรยนบางคนอาจไมมการเขาถงไวยากรณสากลลกษณเลย กอาจจดการเรยนการสอนเนนกฎเกณฑหรอขอจ ากดทางภาษาโดยตรง หรอสอนกระบวนการแกปญหาใหแกผเรยน เปนตน อยางไรกตาม ครผสอนภาษาทสองตองไมลมวาเราไมสามารถสอนทกสงทก อยางทเปนคณลกษณะของไวยากรณภาษาเปาหมายไดครบถวน บางอยางอาจไม
MFU CONNEXION, 2(1) || page 122
เคยปรากฏและเราไมสามารถท าใหปรากฏไดโดยตรงในกระบวนการเรยนการสอนภายในหองเรยนได ดงนนหนาทส าคญของครผสอนทแทจรงแลวกอาจเปนการชแนะ การจดสภาวะแวดลอมและบรรยากาศการเรยนการสอนทเออต อการพฒนากระบวนการรบภาษาทสองใหคลายคลงกบการรบภาษาแม ไมใชมงเนนการสอนกฎเกณฑ โดยตรงและใหผเรยนจดจ า หากแตจะสงเสรมผเรยนไดฝกฝน สบเสาะ เรยนรคณลกษณะตางๆ วเคราะห สรปและสรางกฎเกณฑ สรางเปนองคความรดวยตนเองดวยกลไกภายในสมองของผเรยนเชนเดยวกบกลไกทพวกเขาใชในการเรยนรภาษาแม หากท าไดดงนผเรยนกจะสามารถเรยนร และรบภาษาทสองไดอยางมประสทธผล
เอกสารอางอง
Bley-Vronman, R. (1989a) ‘What is the logical problem of foreign language learning?’, in Gass, S. and Schachter, J. (eds.) Linguistic Perspectives on Second Language Acquisition, New York: Cambridge University Press, pp. 41-72.
Brown, R., and Hanlon, C. (1970) ‘Derivational complexity and order of acquisition in child speech’, in Hayes, J. R. (ed.) Cognition and the Development of Language, New York: Wiley.
Brown, R. (1973) A first language: The early stages, London: George Allen and Unwin.
Brown, R., Cazden, C. and Bellugi, U. (1973) ‘The child’s grammar from I to III’, in Ferguson, C. and Slobin, D. (eds.) Studies of Child Language Development, vol. 20 (1), pp. 49-59.
Chomsky, N. (1965) Aspect of the theory of syntax, Cambridge: MIT Press.
MFU CONNEXION, 2(1) || page 123
Chomsky, N. (1981a) Lectures on government and binding, Dordrecht: Foris.
Chomsky, N. (1981b) ‘Principles and parameters in syntactic theory’, in Hornstien, N. and Lightfoot, D. (eds.) Explanation in Linguistics: The Logical Problem in Language Acquisition, London: Longman, pp. 32-75.
Chomsky, N. (1986a) Barriers, Cambridge: MIT Press. Chomsky, N. (1986b) Knowledge of language: Its nature, origin, and use,
New York: Praeger. Chomsky, N. (1988) Language and problems of knowledge: The Managua
lectures, Cambridge: MIT Press. Chomsky, N. (1993) ‘A minimalist program for linguistics theory’, in Hale, K.
and Keyser, S. J. (eds.) The View from Building 20, Cambridge: MIT Press, pp. 1-52.
Clahsen, H., and Muysken, P. (1986) ‘The availability of universal grammar to adult and child learners: a study of the acquisition of German word order’, Second Language Research, vol. 2, pp. 93-119.
Clahsen, H, and Muysken, P. (1989) ‘The UG paradox in L2 acquisition’, Second Language Research, vol. 5, pp. 1-29.
Cook, V., and Newson, M. (1996) Chomsky’s Universal Grammar: An introduction, Oxford: Blackwell.
MFU CONNEXION, 2(1) || page 124
Dulay, H., and Burt, M. (1975) ‘A new approach to discovering universal strategies of child second language acquisition’, in D. Dato (ed.) Developmental Psycholinguistics: Theory and Applications, Georgetown University Round Table on Languages and Linguistics. Washington: Georgetown University Press, pp. 209-233.
Epstein, S., Flynn, S., and Martohardjono, G. (1996) ‘Second language acquisition: Theoretical and experimental issues in comtemporary research’, Brain and Behavioral Sciences, vol. 19, pp. 677-758.
Epstein, S., Flynn, S., and Martohardjono, G. (1998) ‘The strong continuity hypothesis: Some evidence concerning functional categories in adult L2 acquisition’, in Flynn, S. Martohardjono, G. and O’Neil, W. (eds.) The Generative Study of Second Language Acquisition, Mahwah: Lawrence Erlbaum, pp. 61-77.
Flym, S. (1996) ‘A parameter setting approach to second language acquisition’, in Ritchie, W. and Bhatia, T. (eds.) Handbook of Language Acquisition, San Diego: Academic Press, pp. 121-58.
Haznedar, B. (1997) ‘L2 acquisition by a Turkish speaking-child: evidence of L1 influence’, in Hughes, E., Hughes, M. and Greenhill, A. (eds.) Proceedings of the 21st Boston University Conference on Language Development, Somerville: Cascadilla Press, pp. 257-268.
MFU CONNEXION, 2(1) || page 125
Krashen, S. D., and Seliger, H. W. (1975) ‘The essential contributions of formal instructions in adult second language learning’, TESOL Quarterly, vol. 9, pp. 173-183.
Krashen, S. (2002a) ‘The comprehension hypothesis and its rivals’, Selected papers from the Eleventh International Symposium on English Teaching/Fourth Pan-Asian Conference, English Teachers Association /ROC. Taipei: Crane Publishing Company, pp. 395-404.
Platzack, C. (1996) ‘The initial hypothesis of syntax: a minimalist perspective on language acquisition and attrition’, in Clahsen, H. (ed.) Generative Perspective on Language Acquisition: Empirical Findings, Theoretical Considerations, Cross-Linguistic Comparisons, Amsterdam: John Benjamin, pp. 396-414.
Scharchter, J. (1988) ‘Second language acquisition and its relationship to Universal Grammar’, Applied Linguistics, vol. 9(3), pp. 219-235.
Schwartz, B. D., and Sprouse, R. A. (1994) ‘Word order and nominative case in nonnative language acquisition: a longitudinal study of Turkish German interlanguage’, in Hoekstra, T. and Schwartz, B. D. (eds.) Language Acquisition Studies in Generative Grammar, Amsterdam: John Benjamins, pp. 317-368.
Schwartz, B. D., and Sprouse, R. A. (1996) ‘L2 cognitive states and the Full Transfer/Full Access model’, Second Language Research, vol. 12, pp. 40-72.
MFU CONNEXION, 2(1) || page 126
Schwartz, B. D., and Sprouse, R. A. (2000a). ‘The use and abuse of linguistics theory in L2 acquisition research’ in Juffs, A., Talpas, T., Mizera, G. and Burtt, B. (eds.) Proceedings of GASLA IV. University of Pittsburgh Working Papers in Linguistics, pp. 176-187.
Schwartz, B. D., and Sprouse, R. A. (2000b) ‘When syntactic theories evolve: Consequences for L2 acquisition research’, in Archibald, J.(ed.) Second Language Acquisition and Linguistic Theory, Oxford: Blackwell, pp. 156-186.
Slabakova, R. (2001) Telicity in the second language, Amsterdam: John Benjamins.
Vainikka, A., and Young-Scholten, M. (1994) ‘Direct access to X’-theory: Evidence from Korean and Turkish adults learning German’, in Hoekstra, T. and Schwartz, B. D. (eds.) Language Acquisition Studies in Generative Grammar, Amsterdam: John Benjamins, pp. 265-316.
White, L. (1985a) ‘Is there a logical problem of second language acquisition?’, TESL Canada, vol. 2, pp. 29-41.
White, L. (1989) Universal grammar and second language acquisition, Amsterdam: John Benjamins.
White, L. (2003) Second language acquisition and universal grammar, Cambridge: Cambridge University Press.
MFU CONNEXION, 2(1) || page 127
Once in a Lifetime และชวตของผมกเปลยนไป….. (ตอนท 1)
สรวชญ แสงสวรรณ1
หลงจากผมเรยนจบปรญญาตร คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลย ธรรมศาสตร เมอป พ.ศ. 2545 ผมมโอกาสไปสอบโครงการเรอเยาวชนเอเชยอาคเนย (Ship for Southeast Asian Youth Program) จงนำประสบการณการสอบมาเลาสกนฟง เพอเปนประโยชน ตอคนทสนใจโครงการนและเตรยมต วสอบในปตอไป
ยอนกลบไปสมยทเรยนมหาวทยาลยเมอ 10 กวาปทแลว ผมเคยไดยนชอ โครงการเรอเยาวชนเอเชยอาคเนยจากรนพคนหนงทเรยนเศรษฐศาสตรดวยกน เราไปพบกนโดยบงเอญทกรงปราก สาธารณรฐเชก เมอป พ.ศ. 2544 ในการประชมผน า
1 อาจารยประจ าส านกวชาศลปศาสตร มหาวทยาลยแมฟาหลวง
MFU CONNEXION, 2(1) || page 128
เยาวชนนานาชาต (International Youth Leadership Conference) เนองจากรนพคนนสอบเขาโครงการเรอเยาวชนเอเชยอาคเนยไดในป พ.ศ. 2544 เขาเลาประสบการณการเดนทางไปยงหลายประเทศในอาเซยน รวมถงประเทศญปน ในฐานะตวแทนของประเทศไทย เขาจงเปนแรงบนดาลใจแกผมเปนอยางมาก
เมอกลบถงเม องไทย ผมจงหาข อมลเกยวก บโครงการเรอเยาวชนเอเช ย อาคเนย และหวงวาจะต องเป นต วแทนประเทศไทยให ได สงน คงจะสราง ความภาคภมใจใหแกผมและครอบคร วเปนอย างย ง หลงจากหาข อมลแลว ผมก ได ทราบวา โครงการเรอเยาวชนเอเชยอาคเนยเป นโครงการตามขอตกลงรวมกนระหว าง รฐบาลญป นกบรฐบาลของประเทศในเอเช ยตะว นออกเฉยงใต 5 ประเทศ คอ อนโดนเซย มาเลเซย ฟลปปนส สงคโปร และไทย ซงจดท าขนเมอเดอนมกราคม พ.ศ. 2517 ในสมยทนายคาคยอ ทานะกะ ด ารงต าแหน งนายกรฐมนตรของประเทศ ญป น และนายสญญา ธรรมศกด ด ารงต าแหนงนายกรฐมนตรของประเทศไทย โดยประเทศญปนเป นเจาของโครงการและเป นผ สนบสน นคาใชจ ายหลก ส วนประเทศ อนทเขารวมโครงการจะเป นผรบผดชอบคาใชจ ายทเหลอในการตอนรบคณะเรอ เยาวชนเอเช ยอาคเนย
เมอบรไน และเว ยดนาม เขาเป นสมาชกสมาคมประชาชาตเอเชยตะว นออก เฉยงใต ในป พ.ศ. 2527 และ 2538 ตามลำด บ ทงสองประเทศไดรบเชญใหส งเยาวชน เข ารวมโครงการเร อเยาวชนเอเช ยอาคเนย ตอมาก มพชา ลาว และพมา ไดรบเชญ ใหสงเยาวชนเขารวมโครงการในป พ.ศ. 2540
ในแต ละป เรอเยาวชนเอเช ยอาคเนย จะนำคณะเยาวชนจากกลมประเทศ อาเซยน ประเทศละ 28 คน พรอมกบหวหน าคณะผแทนเยาวชนประเทศละ 1 คน รวมท งคณะเยาวชนจากประเทศญป นอกจ านวน 40 คน รวมท งสนประมาณ 330 คน รวมเดนทางโดยม จดเรมตนของการเด นทาง ณ ประเทศทก าหนดใน แตละป และจะแวะเย อนประเทศตางๆ ทเขาร วมโครงการ ระยะเวลาการเดนทางอย ระหวางเดอนตลาคมถ งธนวาคมของแต ละป ระหวางการเดนทางจะม กจกรรม
MFU CONNEXION, 2(1) || page 129
ตางๆ ทงบนเร อและในประเทศทแวะเย อน เชน การอภปรายในห วข อทก าหนด กฬา และนนทนาการ กจกรรมแลกเปลยนว ฒนธรรม กจกรรมเสร มสรางความเขาใจอนดซงก นและกน และการเรยนร ว ฒนธรรมผานการใชชว ตกบครอบครวอปถ มภ รวมระยะเวลาทงสน 52 วน
การจดโครงการนมวตถประสงค 5 ประการ คอ (1) เพอสงเสรมมตรภาพ และความเขาใจอนดระหวางเยาวชนญปนกบเยาวชนอาเซยน (2) เพอแลกเปลยนความคดเห นดานตางๆ เชน สงคม เศรษฐกจ การเมอง และวฒนธรรม รวมทงการศกษาแนวทางการแกปญหาในระดบเยาวชน (3) เพอเผยแพรขนบธรรมเนยม ประเพณ และวฒนธรรมอนดงามของแตละประเทศ (4) เพอฝกฝนเยาวชนในการอย รวมกลมและสรางสรรคประโยชนรวมกน และ (5) เพอเสรมสรางประสบการณ ความรส าหรบน าไปใชประโยชนแกประเทศชาตในอนาคต
เยาวชนทสนใจเข ารวมโครงการน ควรศกษารายละเอ ยดเกยวกบประเภท ของผ สมคร ซงม 2 ประเภท ดงน
1. เยาวชนทวไป ค อ เยาวชนจากท วประเทศ เยาวชนจากหนวยงาน ทเกยวของ และเยาวชนจากครอบครวเจ าภาพเยาวชน ทมคณสมบตตามทก าหนดไวในประกาศร บสมคร
2. เยาวชนผแทนจงหวด คอ เยาวชนทมคณสมบตตามท ก าหนดไวใน ประกาศร บสมคร เป นผ ทมภมล าเนา /มถนทอย (กำล งศกษาอย /กำลงทำงาน) ในจงหวดทตนสมคร โดยอาจเป นเยาวชนเครอขายทปฏบตงานดานเยาวชนในพนท เยาวชนดเดนในด านต างๆ หรอเยาวชนท สรางค ณประโยชนใหแกสงคม
ผมเล อกสมครประเภทเยาวชนท วไป ซงตองสอบข อเขยนทสนามสอบ สวนกลาง เราต องกรอกข อมลในใบสมครเก ยวก บกจกรรมทเราเคยทำ หรอทนทเคย ไดร บ ขอแนะนำเลยนะครบวาหากเคยได รบรางวล ไมว าจะเป นระดบจงหวด ระดบชาต ระดบนานาชาต หรอรางวลเกยรตบตรใดๆ ขอใหเขยนใหครบถ วน เพราะส งเหลานคอใบเบกทางสการเปนตวแทนของประเทศไทย
MFU CONNEXION, 2(1) || page 130
หลงจากกรอกขอมลและเตรยมเอกสารท กอยางพรอมแลวก สงไปยง ส านกงานส งเสรมสวสดภาพและพ ทกษเด ก เยาวชน ผด อยโอกาสและผสงอาย (สท.) และรอประกาศเร ยกสอบข อเขยน โดยมจ านวนผสมครประเภทท 1 ในแตละป ประมาณ 500 ถง 1,000 คน ซงจะมผผ านเข ารอบส มภาษณประมาณ 100 คนเพอคดเลอกใหเหลอผเข ารวมโครงการประมาณ 13 ถง 14 คน และคดเลอกโดย การสมภาษณจากเยาวชนประเภทท 2 ใ หได ต วแทนในจำนวนเทาๆ กน การสมภาษณเขมขนมาก แตผมอยากจะบอกท กคนวา หากเรามความมงม นและ ความฝน ทกอย างก ส าเร จไปกวาครงทางแลว
การสอบข อเขยนสำหรบผสมครประเภทท 1 (เยาวชนทวไป) จะแบงเปน 4 ตอน คะแนนเต ม 100 คะแนน ใชเวลาทงหมด 2 ชวโมง ขอสอบประกอบดวย
1. ไวยากรณ (Structure /Grammar) 2. การอานจบใจความ (Reading Comprehension) 3. การแปลบทความจากภาษาองกฤษเปนภาษาไทย และจากภาษาไทย
เปนภาษาองกฤษ (English-Thai Translation, Thai- English Translation) 4. การเขยนเรยงความ (Essay) ในการทำขอสอบควรมการวางแผนใหด เนองจากมจ านวนขอสอบมาก แต
ระยะเวลานอย เพราะผมคดวาเมอมการวางแผนทด ก ท าใหเรามชยไปกว าครงแลวส าหรบคนอยากจะสอบ ผมมแนวขอสอบมาเล าสกนฟ งครบ
ข อสอบทเปนโครงสรางไวยากรณเปนการเต มค าลงในชองว าง (Cloze Test) ซงต องหาคำมาเตมลงไปเอง เพราะไมมตวเลอกให แตขอสอบไมยากอย างทคดหากต งสตใหด เชน ประโยคด านหนาเปน not only… เราก จะรทนทวาตองเตมbut also ถาร ไวยากรณ ส านวน และคำเชอมตางๆ ก สามารถทำข อสอบสวนนไดผานฉลย
ในสวนของการอานจบใจความ หลกการค ออานโจทยกอนวาโจทยถามอะไร ซงสวนใหญเปนการหาใจความสำค ญ (Main Idea) หรอหาใจความทผเข ยน
MFU CONNEXION, 2(1) || page 131
บอกเป นนย (Implication) ดงนนจงต องอานเนอเรองใหเข าใจทะลปรโปรง และรวาผเขยนตองการสออะไร ส วนนตองใชทกษะการอ านอย างมาก แต ก ทงความร เรองไวยากรณไมไดนะครบ เพราะถ าเขาใจเร องไวยากรณเปนอย างด ก จะเขาใจเนอหาดยงขน เห นไหมครบวาทกสวนเกยวของก นหมดเลย
อ านมาถ งตรงนแลวเป นอยางไรบ างครบ ส ไหวก นหรอเปล า หรอต องฝ กฝนภาษาอ งกฤษให มากข น ไมใชเพ ยงเพ อเตรยมต วสอบเทานน แต เพ อเตร ยมพร อมท จะเขาสประชาคมอาเซยนในป พ.ศ. 2558 ดวย
ส าหรบขอสอบในส วนการแปลภาษาจะมการแปลบทความทงจากภาษา องกฤษเป นภาษาไทย และภาษาไทยเป นภาษาอ งกฤษ เพอทดสอบวาเรามทกษะ การแปลดเพยงใด พอทำข อสอบมาถ งส วนน เวลาสองช วโมงก ใกลจะหมดลงท กท แลวครบ
ส วนสดทายเป นการเขยนเร ยงความ มโจทย ประมาณ 4 ข อ เราจะเลอก เขยนเรยงความเป นภาษาองกฤษเพยงห วข อเด ยวทเราถนดทสด ซงแต ละห วข อ เก ยวก บเหตการณปจจบนทงดานสงคม เศรษฐกจ และการเม องของอาเซ ยน เราจง ต องรหลกการเขยนเร ยงความ ซงตองมค านำ เนอเรอง และสรปทชดเจน แสดงถ ง ความร ทม ใชค าไมก ากวม เขยนไดนาสนใจ นาอาน และน าตดตาม สวนนเปนสวน ทใชเวลามากทสด ผมเกอบท าไมทนครบ ภายใน 2 ชวโมงทใหมาผมกมหน ากมตา ท าอย างเต มท แทบไมไดเงยหนาข นมาด ใครเลยครบ
หลงจากน น ผมเฝาแตรอคอยวนประกาศผลสอบสมภาษณประมาณ 3 ถง4 สปดาห ในระหว างน ผมตระเวนทำบญ ท าทาน และอธษฐานจตใหสงศ กดสทธช วยดลบ นดาลใหผมไดเปนผ แทนเยาวชนไทยประจำป 2545 เพราะผมอยากสรางสนตภาพและมตรภาพในเอเช ยตะว นออกเฉยงใต และญป น ท สำค ญเพอเปนการเปดโลกทศนตวเองใหกว างข น โดยการเดนทางไปย งหลายประเทศ
ในท สด วนประกาศผลผมสทธ สอบสมภาษณก มาถง เมอผมพบชอตวเองผมดใจมากทไดเปนหนงในผเขารอบ ผมบอกก บตวเองวา ไมเป นไร ท าใหดทส ด
MFU CONNEXION, 2(1) || page 132
โอกาสมาถงแลว การสอบสมภาษณจะใชเวลาคนละประมาณ 20 นาท โดยใช เวลา3 วนในการส มภาษณ
ในวนสมภาษณ ผมต นแต เช าตร เดนทางไปพร อมกบความหวง และความปรารถนาอนแรงกลา ห วใจเต นไมเปนจงหวะ เม อมาถงหน าหองส มภาษณ เห นผ มาส มภาษณ จ านวนมาก บางก แตงช ดไทย บางก เตร ยมเครองแกะสลกมา บางก เตรยมเครองดนตรไทย และดนตรสากลมา จนผมเรมหวนใจ ส าหรบผมนนเตรยมใจและประว ต มาเพยง 1 แฟมเทาน น
เมอผมถกเรยกเข าไปในหองสอบสมภาษณ มคณะกรรมการท งไทยและ ต างชาต นงกนเต มไปหมดเลยครบ หนงในนนบอกใหผมนงลงพรอมกบแนะนำตวเอง เปนภาษาองกฤษ ผมก ตอบเปนภาษาอ งกฤษอย างสภาพ และผมก ถกถามอกหลาย ค าถาม ซงผมจ าไดวา มคนถามผมว า “คณจบคณะเศรษฐศาสตร คณค ดว าค ณม จดเดนอะไร และทำไมค ณถงเหมาะสมในการเปนผแทนโครงการเรอฯ” “เมองไทยจะ มการจ ดประช มระดบโลก ค ณร หรอไมว าคอการประช มอะไร และมความสำคญ อย างไร” “ปญหาเขาพระวหารทกอใหเก ดความขดแยงระหวางไทยกบกมพชา ถาหากคณมอ านาจ ค ณจะแกปญหาน อยางไร” และ “ถาค ณไมไดรบการค ดเลอกใน ปน คณจะสมครในป หน าหรอไม”
ผมตองตอบคำถามเหลาน นเป นภาษาอ งกฤษท งหมดเลยครบ ส าหรบผม ผมมความตงใจจรงอยแลว ผมจงตงสต และตอบคำถามเหล านนออกมาจากใจและ สมองของผม ค าตอบพร งพร ออกมา ผมไมอยากจะเช อวา ผมตอบคำถามเหลาน น ไปไดอยางไร ผมตอบพร อมรอยย ม และผมก เห นคณะกรรมการยมใหผมดวย
แลวก มาถง การแสดงความสามารถพเศษ ผมเลอกการรายร ากระบกระบอง ทเคยใช ตอนแขงขนการเปนนกเรยนแลกเปลยน AFS เมอผมแสดงจบ คณะกรรมการก ปรบมอให และผมก เดนตวลอยออกมาจากหองสอบสมภาษณเลย ครบ ผมบอกตวเองวา เราท าเต มทแลว ผลจะออกมาอยางไร เราจะยอมรบและยนด กบคนทไดรบการคดเลอก
MFU CONNEXION, 2(1) || page 133
หนงสปดาหหลงจากนน ก ถงวนประกาศผลครบ ผมเห นชอของตวเองไดรบคดเลอกเปนตวจรง โดยผไดรบคดเลอกประกอบดวยเพศชายกบเพศหญงจ านวน เทากน เพอใหเกดความสมดลกนในเรองเพศ ผมดใจทสดทสามารถฝาฟนอปสรรค ตางๆ ได เหลอเวลาอกไมกเดอน ก จะถงวนเดนทาง ระหวางนผมตองเขารวมการฝกอบรม (Pre-Training Program) เตรยมความพรอมดานการแสดง การอภปราย กจกรรมชมรม (Club Activity) และการเรยนรแบบขามวฒนธรรม (Cross–Cultural Understanding) ในกลมประเทศสมาชกอาเซยนและประเทศญปน
และนคอจดเรมตนของการเดนทางอ นยงใหญทเปล ยนชว ตของผมไปอยาง สนเชง (ต ดตามตอนท 2 50 วนกบประสบการณ ในตางแดนทง 6 ประเทศ)
MFU CONNEXION, 2(1) || page 134
Book Review Alan M. Gallion1
Book Title: Gaijin Yokozuna: A Biography of Chad Rowan Author: Mark Panek Publisher: UH Manoa Press, 2006 Number of Pages: 320 Type: Non-Fiction Language: English Price: $27.00 / THB 900 paperback
Athlete biographies are seldom expected to leave the reader with a greater sense of culture, history and complex tradition. Where one would anticipate reading about the adrenaline rush of two conditioned athletes colliding with the force of an auto collision, Mark Panek delivers a thoughtful and informative biography of Hawaiian-born sumo wrestling legend Chad Rowan, Akebono. Panek started studying the yokozuna in 1998, 8 years before the publication of this biography. By spending extensive periods of time with Rowan and his family and immersing himself in the distinct world of sumo, the author is able to paint the picture of a reluctant young man who becomes the cultural symbol of a foreign land.
Brought up in Waimanalo, Hawaii, Chad Rowan was always a gentle
1 Lecturer of English, School of Liberal Arts, Mae Fah Luang University, E-mail
MFU CONNEXION, 2(1) || page 135
giant. In a place where young men are expected to establish their masculinity and gain respect through a never-ending string of scraps and fights, Rowan’s physical presence attracted little adversity. At 6 feet 8 inches (2 meters) tall and weighing over 300 pounds (150 kilograms), he was soft-spoken, kindhearted and a talented basketball player. At 18 years old, Rowan’s size and athleticism were noticed by fellow Hawaiian Jesse Kuhaulua, a professional sumo wrestler, and Chad was recruited to train at his sumo beya in Japan.
The author does well to illustrate Rowan’s rude awakening and difficult transition to the contrasting culture of Japan and the strict hierarchy of sumo life. Strained hours spent training in the sand of the dohyo (wresting circle) and performing custodial work for the Azumazeki stable of wrestlers cause Chad to long for the warm breezes of his tropical home. However, being thrown around by wrestlers half his size and scrubbing the toilets of the stable eventually strengthen Rowan’s desire to chase glory in this foreign sport and culture. The more time he spends in Japan the more he understands and respects the rituals and traditions of both the country and its national sport. Eventually, he foresees his shikona (sumo name), ‘Akebono,’written large atop the banzuke listing the full hierarchy of sumo wrestlers.
Panek’s description of the incredible strength and athleticism of sumo athletes and the sweltering environment of the training stable puts the reader in the middle of the dohyo, covered in clay and sand, gasping for breath. Through tireless hours of suffering in the dohyo, perfecting sumo techniques and utilizing western weight training to strengthen his long legs (traditionally seen as a physical disadvantage in sumo), Rowan becomes the first gaijin (foreign) wrestler to hold the title of yokozuna (the highest rank in sumo). The biography
MFU CONNEXION, 2(1) || page 136
explains that it was only through this combination of Eastern and Western training that Rowan was able to accomplish his ultimate goal and elevate his name over hundreds of others to the pinnacle of the banzuke.
The 1998 Winter Olympics in Nagano set the stage for the most significant moment in the biography. As Japan pre- sented itself to a world audience during the opening ceremony of the games, each country was designated a sumo wrestler to lead them into the stadium. Japan chose Chad Rowan, ‘Ake- bono,’ as its representative. Designated to represent the values of hard work, strength, patience and hinkaku (dignity), Rowan, an American, led Japan into its own stadium. 99999Ten years after flying halfway across the Pacific Ocean in search of success in a foreign country, in a foreign sport that represented the most coveted values of the people, Chad Rowan had found more than just success. He had found a new identity. Gaijin Yokozuna: A Biography of Chad Rowan explains that Akebono was and is more than just a sports superstar; he exemplifies the possibilities when people put aside cultural differences and embrace the positive qualities and values which can make all of us great.