metodologia nauk społecznych nauk społecznych dr hab. jerzy kociatkiewicz the university of...
TRANSCRIPT
Metodologia Nauk Społecznych
Dr hab. Jerzy Kociatkiewicz
The University of Sheffield
INTERPRETACJA MATERIAŁU JAKOŚCIOWEGO
Nadawanie sensu danym
Dziś rozmawiamy o
• Analizie danych jakościowych
• Tekście jako przedmiocie analizy
• Znaczeniu kontekstu
• Transkrypcji i kodowaniu
• Różnych podejściach do interpretacji danych
Metodologia
Analiza Analiza „to działanie przenikające cały okres trwania projektu badawczego. Analiza nie ogranicza się do bycia jednym z późniejszych etapów badań, poprzedzającym kolejny, odrębny etap ‛spisywania wyników’”
Coffey i Atkinson (1996: 10-11)
Tekst: „tekst to coś, z czego czerpiemy znaczenie”
Alan McKee (2003: 2)
“nie ma niczego poza tekstem”
Jacques Derrida (1967/1997: 158)
“nie ma niczego poza kontekstem”
również Jacques Derrida (1988: 133)
Semiotyka
Nauka badająca procesy tworzenia znaczeń i komunikacji kulturowej
(skąd możemy wiedzieć, co znaczy dane słowo lub zdanie?)
Znaczenia – Powstają w procesie semiozy
(komunikacji i interpretacji)
– Kulturowo przyporządkowane znakom
– Zależne od kontekstu i uczestników procesu / zmienne w czasie
“Wszytko prózno! Macamy, gdzie miękcej w rzeczy,
A ono wszędy ciśnie! Błąd - wiek człowieczy!
Nie wiem, co lżej: czy w smutku jawnie żałować,
Czyli się z przyrodzeniem gwałtem mocować?”
Jan Kochanowski Tren I (1580)
Logo hardrockowego zespołu AC/DC
ABBA – zespół dyskotekowy o
znacznie „miększej”
muzyce
Logo na koszulce powinno
promować ulubiony zespół
Wytatuowany mężczyzna lubi ciężką muzykę
Koszulka była czarna gdy była
nowa
Zmiękcza twoje ubrania
“opiekany”???
Pomaga pięknu
Pomnikowe Tło
Celebrytka?
Cytat wykazujący
poparcie
Pomaga zdrowiu
Najważniejsze pytanie analityczne:
–Czego chcemy się dowiedzieć (co chcemy zrozumieć)?
“Nigdy nie czytam
The Economist” Stażysta. Lat 42.
Kapitał kulturowy Współdzielona wiedza o normach kulturowych umożliwiająca swoim posiadaczom pełniejsze uczestnictwo w kulturze
Pierre Bordieu (1986)
Co chcemy odczytać? –Nie istnieje pełne odczytanie tekstu,
każdy odczyt jest odczytem częściowym (każda interpretacja jest subiektywna i niepełna).
–Zawsze czytamy tekst w jakimś celu.
–Zawsze czytamy tekst w jakimś kontekście.
Etapy analizy
• Transkrypcja
• Kodowanie
• Interpretacja
• Weryfikacja
Metodologia
TRANSKRYPCJA
Przygotowanie danych do analizy
Metodologia
Transkrypcja
• Przekształcenie tekstu w bardziej przyjazny i wygodniejszy format
• Spisz wypowiedzi z nagrań audio (np. wywiadów)
• Przepisz swoje notatki z terenu w czytelnym formacie
Metodologia
Czemu transkrybować?
• Łatwiej analizować tekst pisany
• Zmusza do pracy z materiałem źródłowym (a nie tylko z wrażeniami z jego zbierania), szczególnie jeśli transkrybuje się materiał samemu.
Metodologia
Jak transkrybować?
• Trzeba znaleźć kompromis pomiędzy czytelnością a bogactwem przekazu
• Co będzie ważne w planowanej analizie? Czy ton głosu ma znaczenie? Czy pauzy są istotne? Czy zachowanie gramatyki wypowiedzi przyda się w interpretacji? Metodologia
Jak transkrybować?
JK: Fakt, że nowy program jest bardziej nieprzewidywalny od starego, już sprawdzonego to jedna kwestia. A druga, czy łatwiej było prześledzić program, powiedzmy, na [popularnej kilka lat temu] Amidze niż na obecnym pececie?
[9]: Nie, to chodzi o co innego, chodzi o objętość—że sprawdzenia paru mega kodu, powiedzmy — Windowsy teraz mają ile? Pewnie trzydzieści parę tak co najmniej mega — samo takie coś, co tam działa, a nie obrazki i bzdury tego typu... tego się po prostu — człowiek tego nie sprawdzi.
Metodologia
Jak transkrybować?
1 P: Usiłowałem spożywać (piwo). (0.02) Tak? 2 M: Tak. Usiłowałem. ((ze śmiechem)) 3 P: No i czemu pan mandatu nie przyjął? 4 M: Eee (0.02) znaczy sie- (.) Czemu nie przyjąłem. 5 P: Gdyż:: zgrywałem kozaka? [Czy::: 6 M: [Nie::. Nie:: 7 P: Gdyż::: stwierdziłem że nie wypiłem::? 8 M: Heh nie? Wypiłem [wypiłem piwo] ((z uśmiechem)) 9 P: [gdyż nie wiedziałem, co robię?] 10 M: Hehe ((śmiech)) 11 P: Gdyż co. 12 M: Nie. Wypiłem piwo::? Wcześniej wypiłem? miałem butelkę pustą co prawda >ale to już nieistotne?< y::
Rancew-Sikora (2013: 21) Metodologia
KODOWANIE
Wybór i zastosowanie kategorii pomagających zrozumieć zebrany materiał
Metodologia
KOD „słowo lub krótka fraza symbolicznie przypisująca porcji słownych lub obrazowych danych podsumowujący, uwidoczniający sedno i/lub charakterystyczny atrybut.”
(Saldaña, 2009: 3)
Metodologia
Kodowanie
• Znajdowanie etykiet/tagów do opisania tematów/problemów/metafor występujących w tekście
• Używane do grupowania fragmentów danych
• Fragmentowi danych można przypisać jednocześnie wiele różnych kodów (etykiet)
• W badaniach jakościowych kody powinny być tworzone na podstawie zebranego materiału
Metodologia
Znajdowanie kodów
• Proces iteratywny: nie wystarczy jednokrotne przeczytanie tekstu
• Warto kilkakrotnie przeczytać tekst koncentrując się na różnych elementach (np. tematach, uczuciach, ludziach)
• Spirala hermeneutyczna: każde kolejny powrót do tekstu umożliwia lepsze zrozumienie treści Metodologia
Pomocne programy
Metodologia
Pomocne programy
• Szereg dostępnych pakietów (np. nVivo, CAT, Atlas)
• Pomagają organizować i archiwizować materiał, zapisywać i przypisywać kody, usprawniają wyszukiwanie
• Nie zastępują własnego kontaktu z materiałem
• Nie stanowią metody analizy bądź kodowania Metodologia
INTERPRETACJA
Użycie kodowanych danych do znalezienia odpowiedzi na pytania badawcze
Metodologia
Interpretacja
• Rozpoczyna się conajmniej na etapie kodowania: wybór kodów zawsze wymaga decyzji badacza
• Metoda interpretacji musi współgrać z zebranym materiałem jak i z pytaniami badawczymi
Metodologia
Ważne pytania dot. materiału • Określenie: Jakie elementy znaleźć można
w twoich danych i jak są one powiązane
• Definicje: Jakich kategorii używają badani aktorzy?
• Co i jak: Jakie są konsekwencje kategorii i interpretacji przyjętych przez badanych aktorów
• Problemy: Jak trudności napotkane podczas badań wpłynęły na zebrany materiał?
Źródło: Silverman i Marvasti, 2008
Metodologia
METODY INTERPRETACJI
Różne sposoby znalezienia znaczeń w materiale badawczym
Metodologia
Analiza treści
• Znana także jako analiza zawartości (ang. Content Analysis)
• Podejście (pół-)ilościowe
• Możemy odkryć istotność różnych tematów badając częstość ich występowania, bądź częstość określonych zestawień
• Wymaga zliczenia przypadków występowania tematów, koncepcji, słów w analizowanym tekście
Metodologia
Analiza treści
Źródło: http://shakespearethisyear.blogspot.co.uk/2013/02/day-46-romeo-and-juliet-word-cloud.html
Kiedy użyć analizy treści?
• Kiedy chcesz znaleźć najistotniejsze kwestie w zebranych danych, albo porównać istotność różnych kwestii
• Kiedy chcesz porównać istotność tych samych tematów w różnych tekstach
• Kiedy interesuje cię analiza danych niezależna od czytelnika (choć podejście nadal wymaga dozy interpretacji) Metodologia
Analiza treści: jak to robić?
• Zdecyduj się, co będziesz zliczać w swoim tekście/tekstach
• Przypisz odpowiednie kategorie (formy wyrazów, tematy, wątki, skojarzenia) i policz przypadki ich występowania
• Gdy masz do czynienia z wieloma tekstami, możesz użyć metod statystycznych do dalszej obróbki wyników Metodologia
Analiza treści: lektury
Srivastava, Ashok i Mehran Sahami (2009) Text Mining: Classification, clustering, and applications. Boca Raton: CRC Press.
Weber, Robert Philip (1990) Basic Content Analysis. Londyn: SAGE.
Metodologia
Analiza tematyczna
• Najpopularniejsza metoda interpretacji danych jakościowych
• Koncentruj się na tym, co jest przedmiotem opisu czy dyskusji (także w notatkach z terenu).
Metodologia
Przykład analizy tematycznej
• Barbara Czarniawska (2014) Zmiana Kadru: Jak zarządzano Warszawą w okresie przemian. Warszawa: Sedno.
Metodologia
Kiedy użyć analizy tematycznej?
• Kiedy uważasz, że twoje źródła są wiarygodne i dokładne
• Kiedy twoje pytania badawcze dotyczą zrozumienia, co badani aktorzy sądzą o jakieś sprawie, albo jak wykonują zadania lub czynności
Metodologia
Analiza tematyczna: jak to robić?
• Znajdź główne kwestie pojawiające się w twoich danych
• Porównaj jak różne źródła opisują tę samą kwestię. Czy można znaleźć jakieś wzorce?
• Sprawdź powiązania: które kody pojawiają się razem, które nie?
• Przyjrzyj się obserwacjom odstającym: przypadkom nie pasującym do wzorców Metodologia
Analiza tematyczna: lektury
Boyatzis, Richard E. (1998) Transforming Qualitative Information: Thematic analysis and code development. Thousand Oaks: SAGE.
Guest, Gregg, Kathleen M. MacQueen i Emily E. Narney (2012) Applied Thematic Analysis. Thousand Oaks: SAGE.
Metodologia
Analiza dyskursu
• Uwaga: wiele różnych podejść używa tej nazwy
• Tu: próba zrozumienia badanej grupy/organizacji/kultury poprzez jej język
• Teksty wyrażają i jednocześnie tworzą współdzielone ramy interpretacji świata
Metodologia
Przykład analizy dyskursu
Piotr Mamet (2005) Język w Służbie Menedżerów: Deklaracja misji przedsiębiorstwa. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Metodologia
Przykład analizy dyskursu
Ewa Grzeszczyk (2003) Sukces: Amerykańskie wzory – polskie realia. Warszawa: IFiS PAN.
Metodologia
Kiedy użyć analizy dyskursu?
• Kiedy używasz danych jako narzędzia zrozumienia grupy/organizacji/społeczności/kultury stanowiącej kontekst owych danych
• Kiedy analizujesz zbiór tekstów o wspólnej tematyce bądź pochodzeniu
Metodologia
Analiza dyskursu: jak to robić?
• Znajdź główne kwestie, ich kontekst, opisy i sposoby prezentacji
• Zanalizuj zbieżności i różnice w różnych źródłach
• Zwróć uwagę na zmiany w czasie widoczne w twoim zbiorze tekstów
Metodologia
Analiza dyskursu: lektury
Tietze, Susanne, Laurie Cohen i Gill Musson (2003) Understanding Organizations through Language. Londyn: SAGE.
Van Dijk, Teun A. (2009) Society and Discourse. How social contexts control text and talk. Cambridge: Cambridge University Press.
Metodologia
Etnometodologia
• Metoda interpretacji koncentrująca się na strukturze interakcji: tworzeniu znaczeń i relacji władzy
• Wymaga dokładnych obserwacji i raportowania aspektów wypowiedzi zwykle ignorowanych w badaniach
• Zbliżone podejście: analiza konwersacji
Metodologia
Przykład etnometodologii
Gale Miller i David Silverman (2005) „Troubles Talk and Counselling Discourse: A comparative study,” Sociological Quarterly, 36/4: 725-747.
Metodologia
Kiedy użyć etnometodologii?
• Kiedy interesuje się jak idee wdrażane są w praktykę społeczną (jak aktorzy przechodzą od mówienia do działania)
• Kiedy analiza tematyczna skutkuje zbyt banalnymi wnioskami nie oddającymi komplikacji i sprzeczności życia społecznego Metodologia
Etnometodologia: jak to robić?
• Bardzo, bardzo dokładnie transkrybuj swój materiał. Używaj jasnych reguł transkrypcji
• Analizuj strukturę interakcji: pauzy, przerwania, kolejność zabierania głosu, powtórzenia, ton głosu, gesty
• Skontrastuj strukturę interakcji z tematyczną treścią badanych interakcji Metodologia
Etnometodologia: lektury
Drew, Paul i John Heritage (1993) Talk at Work: Interaction in institutional settings. Cambridge: Cambridge University Press.
Garfinkel, Harold (1984) Studies in Ethnomethodology. Cambridge: Polity Press.
Metodologia
Uważna lektura (close reading)
• Koncentruje się na szczegółach ekspresji
• Analizuje sposoby, w jaki tekst konstruuje znaczenia i stara się uwidocznić kulturowe i społeczne założenia niewidoczne przy pobieżnej lekturze tekstu
Metodologia
Przykład uważnej lektury
Erving Goffman (1979) Gender Advertisements. Cambridge: Harvard University Press.
.
Metodologia
Kiedy użyć uważnej lektury?
• Kiedy analizujesz szczególnie istotny tekst (np. dokument założycielski, misję organizacji, slogan)
• Kiedy możesz poświęcić wiele czasu i uwagi badaniu krótkiego tekstu
Metodologia
Uważna lektura: jak to robić?
• Analizuj powiązania między poszczególnymi słowami i frazami
• Weź pod uwagę różne możliwe interpretacje badanego tekstu
• Sprawdź jak tekst był używany i interpretowany w różnych kontekstach
Metodologia
Uważna lektura: lektury
Danesi, Marcel (2010) Interpreting Advertisements: A semiotic guide. Ottawa: Legas.
Goddard, Angela (1998) The Language of Advertising: Written texts. Nowy Jork: Routledge.
Metodologia
WERYFIKACJA
Czy twoje dane wspierają twoją interpretację?
Metodologia
Weryfikacja
• Nie wszystkie interpretacje powstałe na podstawie materiału badawczego dają się utrzymać w konfrontacji z tym samym materiałem
• Przeanalizuj swoje dane raz jeszcze zgodnie z przyjętą interpretacją
• Upewnij się co do wiarygodności danych, procesu ich zbierania i interpretacji Metodologia
Weryfikacja: 10 kroków
1. Upewnij się, że cytaty i kody są użyte do zobrazowania wyników badań są reprezentatywne
2. Sprawdź swoje uprzedzenia
3. Triangulacja: czy możesz znaleźć różne potwierdzenia dla swoich konkluzji?
4. Rozważ swoje dowody (czy są wiarygodne?)
5. Zreintrepretuj obserwacje odstające Metodologia
Weryfikacja: 10 kroków
6. Zanalizuj przypadki krańcowe (sytuacji, ludzi)
7. Prześledź niespodzianki (zaskakujące wyniki)
8. Poszukaj dowodów negatywnych
9. Rozważ konsekwencje (poszukaj dowodów na implikacje twoich wyników)
10.Odfiltruj bezsensowne związki (nie każda korelacja oznacza bezpośredni związek)
Na podstawie Miles i Huberman (1994)
Metodologia
Bibliografia Bordieu, Pierre (1986) “The Forms of Capital.” Pobrane 31.03.2016
z: http://www.marxists.org/reference/subject/philosophy/works/fr/bourdieu-forms-capital.htm
Boyatzis, Richard E. (1998) Transforming Qualitative Information: Thematic analysis and code development. Thousand Oaks: SAGE.
Coffey, Amanda i Paul Atkinson (1996) Making Sense of Qualitative Data: Complementary research strategies. London: SAGE.
Czarniawska, Barbara (2014) Zmiana Kadru: Jak zarządzano Warszawą w okresie przemian. Warszawa: Sedno.
Danesi, Marcel (2010) Interpreting Advertisements: A semiotic guide. Ottawa: Legas.
Derrida, Jacques (1967/1997) Of Grammatology. Baltimore: John Hopkins University Press.
Metodologia
Bibliografia II Derrida, Jacques (1988) Limited, Inc. Evanston: Northwestern
University Press.
Drew, Paul i John Heritage (1993) Talk at Work: Interaction in institutional settings. Cambridge: Cambridge University Press.
Garfinkel, Harold (1984) Studies in Ethnomethodology. Cambridge: Polity Press.
Goddard, Angela (1998) The Language of Advertising: Written texts. Nowy Jork: Routledge.
Goffman, Erving (1979) Gender Advertisements. Cambridge: Harvard University Press.
Grzeszczyk, Ewa (2003) Sukces: Amerykańskie wzory – polskie realia. Warszawa: IFiS PAN.
Guest, Gregg, Kathleen M. MacQueen i Emily E. Narney (2012) Applied Thematic Analysis. Thousand Oaks: SAGE.
Metodologia
Bibliografia III
Mamet, Piotr (2005) Język w Służbie Menedżerów: Deklaracja misji przedsiębiorstwa. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
McKee, Alan (2003) Textual Analysis: A beginner’s guide. Londyn: SAGE.
Miles, Matthew R. i A. Michael Huberman (1994) Qualitative Data Analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oaks: SAGE.
Miller, Gale i David Silverman (2005) „Troubles Talk and Counseling Discourse: A comparative study,” Sociological Quarterly, 36/4: 725-747.
Rancew-Sikora, Dorota (2013) „Dyskurs i Interakcja: Problem trafnego wyboru kontekstu do interpretacji rozmów,” Przegląd Socjologii Jakościowej 9/1: 12-31.
Saldaña, Johnny (2009) The Coding Reference Manual for Qualitative Researchers. Los Angeles: SAGE.
Metodologia
Bibliografia IV
Silverman, David i Amir Marvasti (2005) Doing Qualitative Research: A comprehensive guide. London: SAGE.
Srivastava, Ashok i Mehran Sahami (2009) Text Mining: Classification, clustering, and applications. Boca Raton: CRC Press.
Tietze, Susanne, Laurie Cohen i Gill Musson (2003) Understanding Organizations through Language. Londyn: SAGE
Van Dijk, Teun A. (2009) Society and Discourse. How social contexts control text and talk. Cambridge: Cambridge University Press.
Weber, Robert Philip (1990) Basic Content Analysis. Londyn: SAGE.
Metodologia