Vinkelman 1764 sozdade ist

Metodologija na istorijata na umetnost

Razvojot na istorija na umetnost do zgolemuvawe na materijalot {to se istra`uva po~nuvaj}i od praistorijata, i dovede do voveduvawe poimi i problemi koi porano ne bile poznati ili potrebni. . . , , .

DefinicijaTradicionalnoto sva}awe na metodologijata proizleguva od etimologijata na samiot poim: doktrina koja se zanimava so op{tite nau~ni metodi, za na~inot na nau~no istra`uvawe. Za edni Metodologijata e logi~na analiza na nau~ni metodi i zakoni, za drugi e podobruvawe usovr{uvawe na postapkite i kriteriumite za vodewe na nau~noto istra`uvawe. Za treti, nejzinata zada~a se sostoi vo analiza na kognitivnite mo`nosti i perspektivite na razvojot na soodvetnite metodi. 18 , 1784 , .Tradicionalni i moderni metodi Osnovni metodi na soznanie se: Analiza, Sinteza, Apstrakcija, Generalizacija , Specifikacija , Dekonstrukcija, Definicija , Divizija Dedukcija Indukcija Analogija, Komparativen metod, Eksperiment

: , , , , , , , , , , , Sekoj metod e alatka koja otvara nekoj aspekt na umetnosta. Osnovnite metodi mo`e da se apliciraat pri prakti~na rabota na lokalitet, na spomenik, vo muzej, dogovorena so mentor, i lokalna instituticija. Vo istorijata na umetnost naj~esto koristeni metodi do sredinata na davesetiot vek se istorisko-faktografski metod (so koj se davaat osnovnite podatoci za deloto i avtorot, odnosno negovata li~na karta, se ona {to e vidlivo, poznato od arhivi), ikonografskiot (interpretacija na motivi, temi, alegorii, simboli vkoreneta vrz istoriskata i istorijata na umetnost misla) i ikonolo{kiot (prodlabo~ena interpretacija na sodr`inata, podlaboka smisla), stilskiot (grupirawe na sli~ni dela i avtori so sli~en senzibilitet sozdadeno vo isto ili blisko vreme i podra~ja), i komparativniot metod (sporedba so drugi dela, drugi umetnici vo istiot period koga e sozdadeno deloto i vo drugi periodi). Vo modernata i sovremena umetnost ~estopati e prisuten metodot na intervju kako i multidisciplinaren pristap, pri {to se koristi i psiholo{kiot, socijalniot, kulturolo{kiot i antropolo{kiot metod.

Istorijata na umetnost sozrea kako disciplina vo 20 vek. Taa e proizvod na avtonomna koncepcija na um. koja se oblikuvala koga op{testvenite i tradicionalni vrski na vizuelnite umetnosti se prekinale zaradi op{testvenite, politi~ki i ideolo{ki revolucii na 18 vek. Nastana kako razonodna aktivnost na kolekcioneri, umetnici i antikvari. Vo prvata faza na isra`uvawe se vr{elo inventarizirawe na dela (korpusi na dela koi pripa|aat na odreden tip, {kola, grupa) {to dovelo do sozdavawe ogromni enciklopedii.

Nazivot istorija na umetnost iska`uva uveruvawe deka svetot na umetni~kite dela i pokraj negovite vrski so razli~nite podra~ja na `ivotot e podreden na specifi~nite zakoni i mo`e da se izdvoi, opi{e i analizira kako izdvoena svera na ~ovekovata dejnost i na nivo na tvorba i na nivo na do`ivuvawe. Vsu{nost za prvpat vo 1905 godina Johan Huicing Holandija voveduva do`ivuvawe na umetni~koto delo kako estetski stav i osnova na svojot odnos kon istorijata. Za nego najednostavniot na~in na zapoznavawe na ist. `ivot e preku do`ivuvawe na umetni~kite dela.

Poimot stil, koj poteknuva od kni`evnite istra`uvawa, stilski analizi kako mnogu va`na istra`uva~ka alatka koja ovozmo`uva grupirawe na sli~ni dela i avtori so sli~en senzibilitet, poinakvi od drugite. Stilot ponekoga{ e svaten kako normativ na kvalitetot. Spored Biatostocki, se pove}e se zgolemuva skepsa kon stil koj se tretira kako ne{to materijalno, a vsu{nost toa se konvencijalno prifateni poimi se otfrla stilska klasifikacija na um i preovladuva hronolo{ka i istoriska podelba. Istoriskite razdobja i op{testveni sredini se razlikuvaat me|usebno vo poimaweto na funkcijata na um vo op{testveniot `ivot (magiska, religiska, istoriska, politi~ka..).Kondakov i Pokrovski napravile ve{ta~ka distingcija me|u formata i sodr`inata koi vsu{nost spored Lazarev se neodvoivi. Tie go stesnile konceptot na ikonografija na ~isto pra{awe na predmet -tema a ne zboruvaat za problemot na formata. Spored niv stilot na umetni~koto delo e ednakvo na temata-nivniot sistem na klasifikacija stanuva samo pra{awe na nadvore{ni elementi i sosema gi ignorira dlabokite idei na likovnata pretstava. Iako ovoj metod e direkna antiteza na formalisti~kata istorija na umetnost i mnogu ednostrana analiza na formata, vo praktikata i dvata dovele do isti rezultati, a toa e namaluvawe na va`nosta -potcenuvawe na emociite i nivnoto zna~ewe vo umetnosta.

Lazarev ja kritikuva metodolo{kata slabost na {kolata na Kondakov, me|u drugoto i zatoa {to minuciozno gi ispituvale glavnite ikonografski tipovi no ne i sporednite, pomalku ~estite koi od istoriska gledna to~ka mo`e da bidat pozna~ajni od generaliziranite tipovi. Nivnata analiza ~esto otkriva prosvetluvawe, fundamentalni tendencii na stilot i precizna priroda na problemot na temata Viktor Lasareff, Studies in the Iconography of the Virgin, Art Bulletin, Vol. 20, 1938,26-93).Karl Andre (Likovne sveske, 8, Beograd 1985) izjavil: " Da, umetnosta e izra`ajna, no taa izrazuva ne{to {to ne mo`e da bide izrazeno na drug na~in. Toa e kako so edna pesna. Ako uspeete da ja prafrazirate toa e znak deka e proma{ena. Ova u{te pove}e va`i za skultura ili slika, ako imalo drug na~in da bide izrabotena, taka i trebalo da se izraboti. Umetnosta ne funkcionira kako samiot jazik."Bialostocki: "Veruvam deka za umetnosta mo`e da se primeni alternativna definicija kako {to predlagal Tatarkievi~ i smetam deka e razumno poimot na um da se svati otvoreno. I naukata za um e otvorena i raznorodna disciplina, taa ne bi smeela da se odredi za krajnite alternativi, tuku bi trebalo postojan oda se obogatuva blagodarej}i na porast i sumirawe na iskustva do koi se doa|a so pomo{ na razli~ni metodi. Se dodeka do`ivuvaweto na odredeni ~ove~ki tvorbi koi se narekuvaat um dela vo lu|eto predizvikuva vozbuduvawe, gi u~i na ne{to i im pru`a zadovolstvo, naukata za toa zo{to i kako nastanele i nastanuvaat, kako se oblikuvani, zo{to bile i se ceneti, {to zna~ele i kako deluvaat, taa nauka e op{testveno korisna. I vredi da se bavime so nea i da razmisluvame za nejzinite na~ela." . . , . , , , . . , , . . . . , , . . , (art history without names), . , , . , , , . , , . , , 1850- . .

. . , , . 1873 . , . , , . . , . . . , . . , , . , , . , , , , , . , . , . . . . , , .

, . . . , , , . , , . . . , . , , . , , , . , , ,, . .

, , 1883. . , . . , , . . , , . . .

. , . , . , . . . , , , . , . . 1912 . . . . . . . . . , , . , . , . . , . . . . , , . - , , , , . . , , . . . .

, , , . . . , , , . . , . , , .

. , , . , .

, . . . , , , . Bialostocki: Veruvam deka za umetnosta mo`e da se primeni alternativna definicija kako {to predlagal Tatarkievi~ i smetam deka e razumno poimot na um da se svati otvoreno. I naukata za um e otvorena i raznorodna disciplina, taa ne bi smeela da se odredi za krajnite alternativi, tuku bi trebalo postojan oda se obogatuva blagodarej}i na porast i sumirawe na iskustva do koi se doa|a so pomo{ na razli~ni metodi. Se dodeka do`ivuvaweto na odredeni ~ove~ki tvorbi koi se narekuvaat um. dela vo lu|eto predizvikuva vozbuduvawe, gi u~i na ne{to i im pru`a zadovolstvo, naukata za toa zo{to i kako nastanele i nastanuvaat, kako se oblikuvani zo{to bile i se ceneti, {to zna~ele i kako deluvaat, taa naukla e op{testveno korisna. I vredi da se bavime so nea i da razmisluvame za nejzinite na~ela.

Bialostocki

str. 43-4 poim na Stil (poteknuva od kni`evnite istra`uvawa) stanal mnogu va`no istra`uva~ko sredstvo za da se grupiraat um dela koi se bliski po svoite obele`ja i poinakvi od drugite.

teritorijalen aspekt ({koli) i 2-hronolo{ki granici

se pove}e se zgolemuva skepsa kon stil koj se tretira kako ne{to materijalno, a vsu{nost toa se konvencijalno prifateni poimi

se otfrla stilska klasifikacija na um i preovladuva hronolo{ka i istoriska

142 istoriskite razdobja i op{testveni sredini se razlikuvaat me|usebno vo poimaweto na funkcijata na um vo op{t. `ivot (magiska, religiska,)

Mecenatstvo i ktitorstvo

50 .

Tri odrednici na stilot kako norma za kvalitet

Znak modus/ton

Izraz (simptom)

1 faza inventarizirawe na dela (korpusi dela koi pripa|aat na odreden tip, {kola, grupa) {t odoveduva do ogromni enciklopedii

1905 Johan Huicing Holandija voveduva do`ivuvawe na um. delo estetski stav kako osnova na svojot odnos kon istorijata. Za nego najednostavniot na~in na zapoznavawe na ist. `ivot e preku do`ivuvawe na um. dela

Estetski elementi na istoriska misla

Vreme na {irewe na podra~je na um. {to se istra`uva

1-anti~kata um, potoa sreden vek (romatizam), vo sredina na 19 vek renesansa vo 4/4 na 19 v barok

i pojmovno otvarawe na problemi koi porano ne se zabele`uvale

(23 )Sekoj metod e alatka koja otvara nekoj aspekt na um

Metod na ~itawe na deloto Vienska {kola kraj na 19 v. analiza i opis na um. pojavi {to gi oblikuvaat crtata i bojata na ramnina i vo prostorot (Rigl)

Ovaa revolucija na Rigl vo ist. Na um koja ja razorila normativvnata estetika i vovela plurazizam na estetski sostavi, istovremeno dovela i do plurarizam na estetski sostavi, I prestanok na izrazuvawe na vrednosni sudovi.

No svetot na um e mnogu i izdiferenciran, ne samo ako se zemat namerite i intenciite na tvorcite tuku i od strana na gradacii i nijansi na kvalitet, kako i stepen na majstorstvo.

Ikonografski i ikonolo{ki metod (Panofski 131-)

Vo sredina na 20 vek dominira ikonografska i ikonolo{ka (prodlabo~ena interpretacija na sodr`inata, podlaboka smisla)

Konceptualizam, socijalen aspect

Komparativen metod

Sinteti~ki115 Panofski

Stavot kon edno delo a ne obele`jata na predmetot se ona {to ovozmo`uva da se nare~e um. delo

Problemi so koi nau~nicite se soo~uvaat nedostig na kritika, i vrednuvawe, nema teorija na um., nema precizna definicija na um.

Najprvin se sozdava mit kon umetnosta, a potoa i mit kon istorijata ili mitot na ~ov. dostignuvawe. Izedna~uvawe po va`nost odnosno ne pravewe razlika me|u dela so pogolema i pomala-prose~na um. kvalitet.

Sstem na interpretacija koncentriran na motivi, temi, alegorii, simboli pri toa pristapot e sli~en na semiotikata, no e vkorenet vo istoriskata i istorijata na umetnost misla, a semiotikata e vrz lingvistikata i antropologija

Nau~na situacija kombinacija na nau~en problem i neposreden na~in na negovo re{avawe

Korelacii me|u nau~nite situacii i metodologiite na naukata

Na empiriski istra`uvawa vo globala odgovaraat empirizmot, induktivizmot, analiza, sistematski i kriti~ki pristap.

Na teoretskite deduktivna, hipoteti~ko deduktivna , sinteza, istoriska i dijalekti~ka, no i. sistematski i kriti~ki pristap.

Fazi na nau~no istra`uvawe

Empiriska opservacija, generalizacija eksperiment

Teoriski programi, teoriska shema, teoriska hipoteza i fundamentalna teorijaKondakov i Pokrovski napravile ve{ta~ka distingcija me|u formata i sodr`inata koi se vsu{nost spored Lazarev neodvoivi.Tie go stesnile konceptot na ikonografija na ~isto pra{awe na predmet -tema a ne zboruvaat za problemot na formata.Spored niv stilot na um. Delo e = na temata-nivniot sistem na klasifikacija stanuva samo pra{awe na nadvore{ni elementi i sosema gi ignorira dlabokite idei na likovnata pretstava- kolku i da zvu~i paradoksalno iako ovoj metod e direkna antiteza na na formalisti~kata ist na um i mnogu ednostrana analiza na formata, vo praktikata i dvata dovedoa do isti rezultati a toa e potcenuvawe na emotivniot element i zna~ewe vo umetnosta. Lazarev ja kritikuva metodolo{kata slabost na {kolata na Kondakov, me|udrugoto i zatoa {to minuciozno gi ispituvale glavnite ikonografski tipovi no ne i sporednite pomalku ~estite koi od istoriska gledna to~ka mo`e da bidat pozna~ajni od generaliziranite tipovi, bidej}i nivnata analiza ~esto otkriva prosvetluvawe, fundamentalni tendencii na stilot i precizna priroda na problemot na temata. (Viktor Lasareff, Studies in the Iconography of the Virgin, Art Bulletin, Vol. 20, 1938,26-93

Karl Andre (Likovne sveske, 8, Beograd 1985)

1970 g. izjavil Pogre{no e da se ka`e deka um ima zna~ewe, toa e kako da veruvate deka nekoja um poraka se prenesuva kako telegraf. Da, um e izra`ajna, no taa izrazuva ne{to {to ne mo`e da bide izrazeno na drug na~in.

Toa e kako so edna pesna. Ako uspeete da ja prafrazirate toa e znak deka e proma{ena. Ova u{te pove}e va`i za skultura ili slika, ako imalo drug na~in da bide izrabotena, taka i trebalo da se izraboti. Um. ne funkcionira kako samiot jazik.Bibliografija

Bialostocki J., Povijest umjetnosti i humanistike znanosti (The art history and the social sciences, Zagreb 1986Panzova Violeta, Naukata kako zanaet (The science as a craft), Skopje 2003,

The Subjects of Art History, edited by M. Ann Holly, K. Moxey and M. Cheetham, Cambridge University Press, 1998.

https://dictionaryofarthistorians.org/burckhardtj.htm

https://dictionaryofarthistorians.org/taineh.htm

https://dictionaryofarthistorians.org/morellig.htm

https://dictionaryofarthistorians.org/didrona.htm