Menaxhimi i qëndrueshëm i një dyqani ushqimor apo supermarketi

Veprime të detyrueshme

Zëvendësimi i qeseve plastike me canta ripërdorimshme p. 3

Zëvendësimi i qeseve plastike me qese që dekompozohen p. 4 Punonjësi i kualifikuar p. 4

Detyrimet e menaxhimit Zgjidhni paketim mono/ ose bio-degradues dhe materiale mbështjellëse p. 5 Minimizo mbështjelljen për produktet e mëdha dhe rrit përdorimin e qeseve bio-plastike dhe qeseve prej letre p. 6 Promovo produkte qe përmbajnë më pak paketim p. 7

Promovo uljen e produkteve locale dhe organike . p. 9

Siguro vizibilitet të barabartë midis produkteve të qëndrueshme dhe ato të zakonshme p. 10

Vendosja e një këndi informues brenda në dyqan p. 11

Detyrime të mundshme Shitja e produkteve lëng me valvul p. 12

Shitja e ushqimeve me shumicë p. 12

Ndërprerja e mbetjeve të vecanta shtëpiake p. 13

Zëvendësimi i arkave plastike të disponueshme me ato të

ripërdorshme p. 13

1 Zëvendësimi i qeseve plastike me qese të ripërdorshme

Përshkrimi:

Veprimi përfshin promovimin e konsumatorëve për përdorimin e qeseve të ripërdorshme në vend të

atyre plastike; në një fazë të parë kjo nuk kërkon eleminimin e disponueshmërisë së qeseve plastike por

angazhimin për të edukuar konsumatorët për përfitimet mjedisore dhe ekonomike të shoqëruara me

përdorimin e qeseve të forta.

Këto qese do të jenë:

- të kuruara estetikisht ;

- ekologjike ose të bëra prej materialesh natyrore/ bio-degraduese ;

- mundësisht të blera nga prodhues lokalë sipas kritereve të zinxhirit të shkurtër ;

- të njohura përmes një shenje dalluese si “ dyqan i qëndrueshëm” .

Përdorimi i qeseve të ripërdorshme nga konsumatori mund të shoqërohet me një mbledhje pikësh dhe

dhurata të rregullta. Cdo herë që klienti do të shkojë në dyqan më një cantë të ripërdorshme, do t’i

vendoset një vulë mbi të. Për cdo 10 pikë që ju mblidhni ju do të merrni një cmim (për shembull, një

produkt si dhuratë, ose ulje në produkte të caktuara), të cilat do të aplikohen nga shitësi.

Një nga arsyet se përse konsumatorët zgjedhin canta plastike në market është sepse ata ripërdoren për

të mbajtur mbetjet shtëpiake. Një zgjidhje e mirë është prezenca e cantave bio-degraduese për mbetjet

shtëpiake dhe vendosja e tyre pranë banakut të pagesës në mënyrë që konsumatori rekomandohet të

zgjedhi një prej tyre duke përbërë edhe një zgjidhje për mbledhjen e mbeturinave.

Për të aplikuar sa më sipër për cantat e ripërdorshme, këto hapa duhet të merren:

1. Krijimi, dizenjimi dhe prodhimi i qeseve ripërdoruese ( institucion publik/ konsortium dyqanesh)

2. Blerja e qeseve

3. Shpërndarja e qeseve ripërdoruese, duke u siguruar që cdo konsumator të informohet të paktën një

herë për avantazhet.

4. Vendosja e rrugëve për të promovuar përdorimin e qeseve ripërdoruese; cmime ose ulje të jepen në

bazë të pikëve.

5. Promovimi i iniciativës përmes një posteri të vendosur mundësisht në fasadë/ vitrinë të dyqanit

ushqimor apo supermarketit.

6. Vëzhgimi për sasinë e pikëve të mbledhura nga konsumatorët dhe krahasimi i të dhënave me

shumicën totale të klientëve të dyqanit, për të vlerësuar zgjatjen e iniciativës të suksesshme.

2 Zëvendësimi i cantave plastike me canta dekompozuese

Përshkrimi

Prezenca e qeseve plastike në dyqanin ushqimor duhet të jetë e patolerueshme. Ato duhet të

zëvendësohen komplet me qese bio-degraduese dhe duhet të përdoren vetëm kur është e nevojshme.

Megjithatë, në situatën aktuale duhet të konsiderohet se në Shqipëri ka pothuajse vetëm qese plastike

dhe përdorimi jo i saktë i tyre (qeset nuk mbushen plotësisht dhe jepen edhe kur nuk është e

nevojshme ) konsiderohet shpesh nga klienti si një praktikë e mirëshërbimit nga shitësi. Pra, klienti

është i mësuar me qeset tradicionale plasike dhe transferimi i menjëhershëm në formate të tjera të

qeseve ndoshta mund të mos pritet mirë.

Si fillim, duhet prezenca e të dyja llojeve të qeseve në dyqan. Kjo duhet të shoqërohet me informacione

të drejtpërdrejta dhe të thjeshta për t’u kuptuar për problemet që shkaktojnë qeset palstike. Në këtë

mënyrë, së pari klienti vendos për të marrë qese bio-degraduese dhe nuk e kosideron këtë si një

mënyrë të imponuar. Megjithatë, zëvendësimi i plotë i qeseve plastike është i detyrueshëm për një

market që mbështet parimet e qëndrueshmërisë dhe synon të klasifikohet si i tillë.

Hapat qe duhet të ndërmerren:

1. Dezenjimi dhe prodhimi i qeseve (institucion publik ose konsorcium ose dyqane ushqimore )

2.Blerja e qeseve

3.Shpërndarja e qeseve të ripërdorshme, duke siguruar që cdo konsumator të informohet të paktën një

herë për avantazhet e qeseve .

4. Ekspozim më i madh i qeseve bio-degraduese të krahasuara me ato të zakonshme.

5. Promovimi i iniciativës përmes një posteri të vendosur në fasadë apo vitrinë të dyqanit apo

supermarketit

6. Vëzhgim krahasues për dy llojet e qeseve, shkallën e përdorimit dhe trendin për përzgjedhjen e konsumatorit.

3 Punonjësi i kualifikuar

Përshkrimi

Në pikën e shitjes duhet të planifikohet prania e të paktën një punonjësi të kualifikuar ose e një personi

me njohuri të parimeve ekologjike dhe biologjike të produkteve të shitura dhe karakteristikat e tyre të

qëndrueshmërisë;

Atëherë, rekomandohet trainimi i personit përmes kurseve speciale, mbledhjeve e seminareve Kjo do të përbëjë ndryshimin, sepse…

4

- klientët, të cilët nuk janë të njohur me parimet e qëndrueshmërisë mund të informohen për

të vecantat e produkteve të qëndrueshme. Shkëmbimi i drejtpërdrejtë i informacionit,

drejtpërsëdrejti është i lehtë për t’u kuptuar nga klientët të cilët nuk janë të familjarizuar me

idetë e qëndrueshme. Kjo do të bëjë një publicitet të mirë të dyqanit ushqimor dhe do të jetë një

kontribut i rëndësishëm në shpërndarjen e parimeve të qëndrueshme.

- Klienti, i vëmendshëm ndaj karakteristikave bio-ekologjike të produktit gjen përgjigje për

pyetjet e tij për produktet. Shumë klientë duan të zgjerojnë njohuritë e tyre për produktet dhe

praktikat miqësore me natyrën; ata duan të njohin etiketat e ndryshme të përdorura dhe

kuptimin e tyre dhe të jenë të përditësuar me të rejat e fushës. I punësuari i kualifikuar do të

jetë në gjendje të japë përgjigje të kënaqshme tek këta klientë të cilët do të marrin

informacionin e nevojshëm. Kjo do të plotësojë pritshmëritë e tyre dhe do të ndërtojë një

besim midis konsmatorëve dhe dyqanit ushqimor për shkak edhe të komunikimit të

drejtpërdrejtë.

- Një person i kualifikuar është një faktor i rëndësishëm në organizimin e dyqanit ushqimor të

qëndrueshëm. Të organizojë dyqanin në një mënyrë të duhur, nevojitet një i punësuar me

njohuri të zgjeruara në cështjet e qëndrueshmërisë.

Zgjidh paketim dhe material mbështjelljeje mono ose biodegraduese

Cfarë të bëni? ...

- shmangni materialet e përbëra nga shumë shtresa me materiale të ndryshme (letër dhe plastik,

në përgjithësi): kur është e nevojshme për të përdorur plastiket, (për mbështjelljen e mishit

për shembull, ose produkte me vaj gatimi);

- shmangni paketimin me brendi të materialeve të ndryshme, si për shembull cantat e letrës me hapësirë të dukshme plastike ;

- kur është e mundur, përdorni qeset dhe materialet mbështjellëse vetëm prej letre;

- siguroni përdorimin e mbajtëseve me material bio-degradues në vend të atyre plastike ose

aluminit, zakonisht të përdorura për ëmbëlsira ose produkte mishi.

Bën ndryshim sepse ...

- letra është gjithashtu e riciklueshme, por në vecanti nga plastika, është gjithashtu edhe bio-degraduese.

Edhe nëse ajo shmang koleksion të vecantë të synuar për riciklim, letra përbën një ndikim të

ulët tek mjedisi, sepse shpërbëhet shpejt dhe nuk lëshon substanca të dëmshme.

- paketimi shumë-materialësh, i realizuar përmes materialeve të ndryshme, mund të riciklohet

vetëm nëse materialet janë të vecanta dhe secili prej tyre është drejt një rruge shpëtimi; kjo

shërben edhe për qytetarët të cilët synojnë t’i grumbullojnë në një mënyrë ndryshe si dhe për

operatorët e specializuar të cilët ndjekin hapat e seleksionimit në proces. Një paketim prej letre

dhe plastike, ose alumin dhe plastik, në shumicën e rasteve nuk riciklohet por hidhet tej si i

pandryshueshëm.

5

Cfarë të bëni? ...

Zvogëlo mbështjelljen për prodhimet e shumicës dhe rrit përdorimin e produkteve (bio)-plastike dhe qeseve prej letre.

- shmangni paketimin e produkteve të forta, për produkte si djathrat dhe salcicet me shumë

shtresa ( letra prej dylli + qese prej letre, letër alumini + tabakanë prej polistiren, etj.); masa

parandaluese mund të adoptohen si ngjitja e një etikete me informacion për peshën, cmimin në

paketimin e parë të produktit ;

- ulni numnrin dhe peshën e qeseve plastike/ ose prej letre, ose të atyre për peshimin e produkteve të freskëta, duke zgjedhur madhësitë e dukura dhe duke i mbushur plot që të përdoren sa më pak që të jetë e mundur; - të përdoret e njëjta qese për shumë produkte të ngjashme, pra të peshohen të gjithë artikujt

e të njëjtit lloj vecmas dhe më pas të vendosen në të njëjtën qese (për shembull, të gjithë

frutat dhe perimet).

Përbën ndryshimin sepse ...

- duke përdorur paketime të një mase të duhur pakësohen konsumimi i materialit dhe prodhimi i mbetjeve. Shumë prej paketimeve aktuale dhe prodhimeve me emër, përmbajnë një paketim shumë të madh në krahasim me hapësirën e nevojshme për ekzistencën e tyre (biskota, produkte për kujdesin e trupit, etj.) duke synuar më shumë nevojave të reklamës dhe marketingut: paketime më të mëdha ju lejojnë që të bëni produktet më të dukshme nëpër stenda e vitrina në krahasim me ato të konkurentëve të tjerë. Por kjo praktikë, fatkeqësisht përfshin një humbje të kotë të materialit, që bëhet shqetësuese kryesisht me materialet jo të riciklueshme, duke krijuar kështu edhe mbeturina të mëdha. Produktet me shumicë në këtë pikë përbëjnë avantazh: përzgjedhja e paketimit është në dëshirën e tregtarit (por edhe ndjeshmëria e konsumatorit luan rol në këtë pikë) dhe paketimi mund të ketë madhësinë e duhur për të siguruar mbrojtjen e produktit.

- Duke reduktuar paketimin, kursehet edhe nga ana ekonomike, në të njëjtën kohë. Materialet e paketimit kanë kosto edhe për shitësin edhe për konsumatorin; edhe nëse ato ndikojnë minimalisht në krahasim me koston e vetë produktit, kursimet që rezultojnë në uljen e paketimit mund të nënvizohen dhe vlerësohen si kujdes për mjedisin dhe kujdesin e tregëtarit ndaj klientit.

Është e rëndësishme që ndryshimet e kapura nga konsumatorët, të shoqërohen me

informacion të saktë për arsyet e atij ndryshimi dhe përfimit prej tij; kështu që konsumatorët

mund të vlerësojnë arsyet për atë zgjedhje dhe të mos shaktojnë një përkeqësim të shërbimit.

- Prodhimi i mbetjeve nga qeset plastike të ushqimeve ulet.

Qeset e pazarit, të cilat konsumatorët i marrin nëpër shtëpi së bashku me mallrat e blera mund

të mblidhen vecmas me mbejtjet e tjera plastike për riciklim. Materiali me të cilin përbëhen

është në të vërtetë polyethylene (PE), i njëjtë me atë të shisheve të detergjentëve, të

riciklueshme po aq sa edhe polyethylene terephthalate (PET) i shisheve të ujit mineral. Megjithatë,

nëse janë përdorur për të mbajtur dhe hedhur mbetjet urbane, qeset dërgohen për mbeturina

të padiferencuara, duke përfunduar në landfille të ndryshme. Duke patur parasysh kohën

shumë të gjatë për shpërbërjen e politilenit (100 deri në 1000 vjet) është e dukshme

përparësia për të minimizuar në maksimum numrin e qeseve plastike në ciklin e

mbeturinave.

- Prodhimi i mbeturinave, kryesisht jo të riciklueshme sepse helmimi nga ushqimi, shmanget.

Procesi i riciklimit në fakt, kërkon të fillohet me material të pastër që mundëson procesimin e

mëtejshëm dhe të sigurojnë një nivel të mirë për materialet e riciklueshme: për shembull,

plastikja dhe qelqi, të mbledhura në mënyra të ndryshme janë subjekt i selektimit dhe larjes

përpara sesa ato të riciklohen por paketime të lehta që janë ndotur (për shembull, letra me

6

yndyrë: duke qënë se letra dhe yndyra janë kombinuar sëbashku, apo edhe letrat me yndyrë

nuk mund të lahen. Nëse janë të ndotura me ushqim, me përmbushjen e misionit të tyre, këto

paketime duhen konsideruar si mbetje të pandryshueshme.

Promovimi i produkteve që përmbajnë më pak paketim

Cfarë të bëhet? ...

- të promovohet shitja e produkteve të koncentruara (p.sh. detergjentëve);

- të promovohet shitja e produkteve me rimbushje (p.sh. produkte pastrimi me "spray",

sapun i lëngët, etj.);

- të promovohet shitja e produkteve më madhësi familjare në krahasim me mono- porcione;

- të promovohet shitja e produkteve që përdorin më pak paketim primar (p.sh. t u b a t e

p a s t ë s s ë d h ë m b ë v , e t j ).

- të promovohet shitja e produkteve me përmajtës të kthyeshëm (psh. qumështi, vaji, etj)

Bëni ndryshimin, sepse ...

- ul prodhimin e mbetjeve Mbajtësit e shumicës së produkteve të zakonshme në dyqane janë paketimet: ato quhen “ primare” sepse janë elementi i parë i mbajtjes dhe mbrojtjes së produktit.

Me pak përjashtime ( kavanozi i recelit, shishja e lëngut të frutave, etj), paketimi primar, me

përfundimin e funksionit, nuk mund të ripërdoret për qëllime të ndryshme nga ajo për të cilën

janë dizenjuar dhe në këtë mënyrë kthehen në mbeturina.

Megjithatë, në treg ka mjaft produkte “inteligjente” të cilat ndihmojnë të pakësojnë mbejtjet . Është

e rëndësishme që këto produkte janë të vlefshme në dyqane dhe se konsumatorët mund t’i

krahasojnë ato me të zakonshme dhe të vlerësojnë përparësitë mjedisore:

- Produktet e përqëndruara: një masë e vogël e produkteve të përqëndruara ka të njëjtin

efekt sa një sasi e madhe e produkteve konvencionale; duke i siguruar konsumatorit

të njëjtën shfaqe, produkti do vetëm një paketim më të vogël;

- produktet me rimbushje :m b a j t ë s i r i m b u s h ë s (p.sh. n j ë p a s t r u e s d u a r s h ) s h p e s h m b a h e t n ë p a k e t i m e t ë l e h t a d h e f u n k s i o n i v e t ë m i t y r e ë s h t ë b l e r j a , s e p s e p ë r m b a j t j a , do të derdhet në mbajtësin original i cili u ble për herë të parë; më tej, ajo hidhet si një mbeturinë; në disa raste, si për shembull detegjentët me spray, mbushja kuptohet si një mundësi e zëvendësimit të mbajtësit bosh me një të mbushur me produkt ( si për shembull shishja me spray ): gjithashtu, ulja e mbetjeve është e dukshme sepse ripërdorimi pritet të sjellë edhe shpërbërjen e përbërësve që jo në mënyrë të nevojshme kërkojnë zëvendësim; - Produktet me masë familjare: me të njëjtën përbërje produkti, f o r m a t i f a m i l j a r

k ë r k o n n j ë m a d h ë s i m ë t ë v o g ë l t ë p a k e t i m i t s e s a n j ë p o r c i o n i

v e t ë m , kështu që prodhon një madhës më të vogël të mbetjeve kur ajo flaket tej; për shembull,

një kavanoz kosi me masë familjare (500 g) peshon më pas sesa 20 g, ndërsa 4 kavanozë prej 125

g peshojnë përafërsisht 30 g; Kjo aplikohet në mjaft produkte: pakot e letrave higjenike, shishet

me lëngje frutash, shishet me ujë mineral, pakot me gjalp, etj. Lehtësia e produkteve në

porcion mono është ndonjëherë e dukshme dhe shpesh e orientuar drejt reklamës: është e

rëndësishme që klientët janë informuar dhe ata mund të zgjedhin midis alternativave;

- produktet me pak paketim: edhe kompanitë prodhuese po fillojnë të njohin ndërgjegjësimin e

7

ndikimeve mjedisore të produkteve të tyre; disa prej tyre punojnë në dizenjimin e paketimit me

qëllim që të ulin numrin dhe sasinë e materialeve që ato përmbajnë dhe të rritin riciklimin e tyre. Të

tjerë punojnë në drejtim të numrit të paketimit që përmban produkti i tyre; për shembull në

shumicën e rasteve pasta e dhëmbëve shitet në tub, i cili gjendet brenda një paketimi prej letre,

por ka edhe pasta dhëmbësh , të cilat shiten pa këtë paketim prej letre.

- produkte me mbajtës të kthyeshëm: s i s temi i k t h i mi t l e j on pak et i mi n e

r i për d ors hëm të k the he t n ë c i k l i n e pr od hi mi t , du ke ev i t uar mbe t ur i na t .

Kana ce t dh e sh i she t m e ma ter i a l p l as t i k p ër fa qës oj në n jë zg je dh je m ë pa k

ekol og j i ke d he s i t ë t i l l a du hen ev i tua r . S h i t ja e p ro duk te ve me mba j t ëse

të k thy eshm e mun d t ë s ho që ro he t me sh i t je n ë pr ag të d erë s ( u j i mi n era l ,

va j i , e t j ) , d uke pre za nt ua r meka ni zm a t ë bes ni k ër i së së k l i e n t i t , k ryes i sh t

për o pe ra to r ë t ë veg j ë l , n ë kra ha s i m me treg t ar ë të mes ëm ap o t ë

m ëdhe nj .

- kursimet e klientit .

Kryesisht në produkte të paketuara të markave të famshme, cmimi i paketimit ndikon edhe cmimin

e produktit: duke iu referuar përsëri kosit, kursimet e siguruara nga blerja e masës

familjare në krahasim me të njëjtën sasi në kavanozat e 125 g, ë shtë e p oros i s ë pre j

25-30%. Duke zg jedhur prodhi met me m ë pak paket i m, d i kush kursen koston e

b l er jes dhe shkakton m ë pak mbetjem dhe ndi kon edhe n ë koston e

mbetur i nave , g j ë që prek g j i th ë komuni tet in .

- produktet peshojnë më pak dhe ato zënë më pak hapësirë.

Konsumatori merr ushqime që peshojnë më pak dhe i duhet më pak hapësirë në shtëpi për t’i mbajtur ato.

Promovo shitjen e produkteve lokale dhe organike

Cfarë të bëjnë? ...

- të shesin dhe promovojnë prodhimet lokale (brenda 50 km) si fruta dhe perime, vaj, qumësht,

mish dhe djathra, etj.

- të zgjedhin nga prodhimet lokale ato që kanë prejardhjen nga metodat e prodhimeve organike

që përdorin plehra kimike organike, që adoptojnë praktika të kujdesshme në mbajtjen e

strukturës së tokës dhe të mos përdorin produkte ose kimikate sintetike.

Përbën ndryshim sepse ...

- prodhimi lokal mund të jetë një garant i një cilësie më të lartë dhe freskie dhe të stimulojë

një marrëdhënie besimi midis konsumatorit dhe tregtarit, i cili demonstron të ketë kontakt

me hapësirën dhe di si të zgjedhi dhe prëcaktojë produktet për shitje. Produktet lokale

përshkojnë një rrugë më të shkurtër për të arritur tek dyqani, jo si produktet që vijnë nga

territore të ndryshme; dhe si rrjedhojë nuk kanë problem transportin ato ulin nevojën për t’u

vënë në frigorifer dhe mund të shiten të freskëta dhe pa u ndryshuar karakteristikat e cilësisë;

prania e tyre në dyqane, gjithashtu thekson ekzistencën e një rrjeti të prodhuesve lokalë dhe

tregëtarëve lokalë që përbën një vlerë edhe për banorët në atë territor si edhe për turistët.

8

- shitja e produkteve lokale është një mënyrë për njohjen dhe promovimin e ekonomisë lokale. Blerja e produkteve lokale mbështet ekonominë lokale dhe përbën një mjet të forcimit të praktikave tradicionale në fushën e bujqësisë, bagëtisë, përpunimit të ushqimit si dhe zanateve të ndryshme. Duke u karakterizuar nga një zhinxhir i shkurtër dhe një marrëveshje shumë të menjëhershme midis prodhuesit dhe konsumatorit, prodhimi lokal mund të jetë përfitues edhe për klientin. - shitja e produkteve lokale ndihmon në reduktimin e paketimeve dytësore dhe ndikimeve

mjedisore të kushtëzuara nga transporti i këtyre produkteve.

Nevojat e limituara të transportit ulin ndjeshëm nevojën për paketime dytësore ose mbrojtëse

që duhen gjatë udhëtimeve të gjata për prodhimet jo-lokale, që të mbrohen nga goditjet,

ndryshimet e temperaturave, agjentët e jashtëm, etj. Paketimi (kuti kartoni, kuti plastike, etj)

kthehet në mbetje kur produkti arrin destinacionin. Kërkesat mbrojtëse të produkteve lokale

janë të limituara dhe pa magazinim të menjëhershëm nevoja e produkteve nuk është prioritare.

- Shitja e produkteve lokale organike është një tregues i mbrojtjes mjedisore dhe i

tokës.

Prodhimi organik kryhet sipas kritereve të vendosura në nivel europian dhe

kombëtar për të garantuar një ndikim mjedisor të reduktuar, shëndetin e

produkteve, mungesën e OMGj-ve dhe aplikimin e sistemeve të kontrollit dhe

certifikimit.

Metodat e prodhimit organik në fakt:

a. nuk përdorin kimikate sintetike dhe prodhimet janë në përgjithësi më të sigurta

nga pikëpamja e higjenës;

b. Minimizojnë lancimin e mbetjeve në tokë, ajër dhe ujë, mirëmbajnë fertilitetin e tokës, mbrojnë kompleksitetin e eko-sistemit dhe biodiversitetin në rajonet bujqësore dhe kërkojnë më pak energji; c. Përjashtojnë përdorimin e OMGJ-ve;

d. S i g u r o j n ë m o n i t o r i m i n p ë r a p l i k i m i n e rregullave nga

procedurat dhe certifikimi i produkteve si një garanci për konsumatorët.

Prodhimet organike ende zënë një hapësirë jo të rëndësishme në treg: kufizimet e

imponuara në prodhim bëjne produktet në përgjithësi më të shtrenjta sesa

mallrat e tjera; megjithatë, duke blerë produkte organike dhe lokale, dikush mund

të shmangi rritjen e cmimit, të cilat prodhimet i pësojnë në hapat e ndërmjetëm

midis prodhuesit dhe tregëtarit dhe ofrojnë prodhime të cilësisë së lartë me ndikim

të ulët mjedisor tek një cmim në të njëjtën linjë me atë të produkteve jo- organike.

Siguro vizibilitet të barabartë midis produkteve “të qëndrueshme” dhe të

zakonshme

Cfarë të bëni? ...

- Vendosni pranë e pranë produktet e qëndrueshme (ato që kontribuojnë në

reduktimin e mbetjeve ose që prodhohen lokalisht) me ato analoge, në mënyrë që

ta bëni më të shpejtë për konsumatorin, krahasimin midis cilësive të produkteve

me cmimet;

- inkurajoni klientët të blejnë produkte të qëndrueshme duke identifikuar mekanizmat

e promovimit, si ofertat promocionale të cmimit periodik të ulët për një produkt të

qëndrueshëm;

- përdorni për njohjen e produkteve të qëndrueshme një etiketë të vecantë cmimi që

t’i ndihmojë konsumatorët t’i identifikojnë ato lehtësisht.

Bën ndryshimin sespe...

- prodhimet e qëndrueshme mund të jenë më pak të njohura krahasuar me ato të zakonshme.

Pavarësisht ndërgjegjësimit në rritje të kompanive, aspektet mjedisore të

produkteve nuk janë gjithmone të vlerësuara si një mjet tregëtimi: lidhja reklamës,

më shumë në cilësi specifike të produktit sesa në faktorë të tjerë dhe si rezultat ajo

mund të jetë e vështirë, edhe për qytetarë të ndërgjegjshëm, që të identifikojnë

produkte të qëndrueshme.

- Nuk është gjithmonë e lehtë të thithësh, edhe për një konsumator të

kujdesshëm, aspektet e qëndrueshme të produkteve, në të cilat mund të jetë i

interesuar.

Për disa produkte me ndikim të ulët mjedisor, ndryshimi i krahasuar me produktet

konvencionale është i qartë (pasta e dhëmbëve me ose pa mbeshtjellësen prej kartoni), për të

tjerët mund të jetë shumë më pak. Si mund të dallohet për shembull një perime organike

ose e prodhuar në lokalitet me prodhimet jo-organike nga territore të tjera? D he s i të

n j i h e t p ë r d or i m i i n jë m a se m ë të v og ë l t ë ma t e r i a l i t të p ak e t i mi t

k r y es o r n ë p r od u k t e t ë ng j as h me s i s h i s he t e d e t e rg je n t ë v e ? Shumë kompani

në fakt nuk e ndryshojnë pamjen e paketimit, por punojnë në projektin e paketimit (eko-

dizenjim) për të siguruar të njëjtën shfaqe me më pak material. Këto ndryshime nuk janë të

dukshme, por megjithatë duhet të sillen në vëmendjen e klientëve.

- Është e rëndësishme të tejkalohet besimi se vëmendja më e madhe ndaj mjedisit bashkohet me kostot më të larta të prodhimit.

Është thelbësore të lejosh krahasimin midis cimimeve të produkteve, sepse prodhimet e

qëndrueshme kanë një kosto të krahasueshme me atë të produkteve konvencionale por ato në

përgjithësi konsiderohen si të pamundura për të hyrë. Është e përdorshme që ato produkte të

shënohen dhe të vendosen në dyqan pranë produkteve të ngjashme të zakonshme.

- klientët janë "besnik" ndaj disa projekteve dhe e kanë të vështirë të provojnë alternativa.

Është e vështirë të fitosh zakonin e blerjes dhe përdorimit të disa produkteve konvencionale;

kështu që është e rëndësishme të vendosen në vend skema promovimi dhe të ofrojnë të tundojnë

konsumatorin të testojë produkte të qëndrueshme dhe të prezantojnë informacion të vlefshëm për

përfitimet mjedisore dhe ekonomike me qëllim që të mbështesin mbledhjen e tyre edhe përtej termave

të ofertës.

9 Ngritja e një këndi të informacionit

Përshkrimi:

Kjo është një pikë thelbësore në menaxhimin e dyqanit, kryesisht për Shqipërinë, ku shumica e

popullsisë nuk e njeh kuptimin ose e keqkupton kuptimin e fjalës “qëndrueshmëri". Një pikë

informacioni është një hapësirë e lirë dhe pa detyrime, ku cdokush që është kurioz dhe I interesuar në

temë, mund të ndalojë dhe të hedhi një sy tek informacioni i ofruar. Informacioni duhet të jetë i thjeshtë

dhe tërheqës. Hapësira mund të përdoret për publicitet të ofertave të ndryshme për produktet e

qëndrueshme. Ajo mund të jetë e pajisur me një kuti ku klientët mund të shkruajnë edhe pyetjet e tyre, të

cilat do të marrin një përgjigje brenda një intervali të caktuar kohor ( për shembull 1 deri në 2 javë).

Kontakti ditor me dyqanin mund të funksionojë si një nga mënyrat me të mira për të shpërndarë

informacion dhe për të bërë konsumatorin të ndërgjegjshëm për zgjedhjet e tij.

10 SShitja e produkteve të

lëngshme me valvul

Përshkrimi

Veprimi konsiston në shitjen pa paketim të llojeve të caktuara të lëngjeve, të cilat janë zakonisht të

paketuara , duke u instaluar tek shpërndarësit me valvul brenda në dyqan.

Kjo do t’u ofroje klientëve mundësinë për të blerë produkte me shumicë si ujë, verë, vaj, dhe

detergjentë, duke blerë vetëm sasinë e nevojshme dhe duke përdorur për transportin kontenierë të

caktuar, të riciklueshëm ose që mund të përdoren disa herë dhe në fund të ciklit të jetëgjatësisë, të

flaken me një ndikim të ulët tek mjedisi.

Veprimi kombinon përfitimet mjedisore të përfituara në termat e reduktimit të paketimit me

konkurrencë të mirë të krahasuar produktet tradicioanle dhe gjithashtu kursimet për konsumatorin.

Metodat e zbatimit

a. Identifikimi i produkteve/ furnizuesve potencial

b. Formimi I grupit të punës me të gjitha palët e përfshira: mbledhja e të dhënave të shitjes,

redaktimi i uljes të mbetjeve, dhe balanca ekonomike, specifikimi I produkteve që mund të

shpërndahen dhe kërkesat e mekanizmave të shpërndarjes

c. Instalimi I mjeteve

11 Shitja e ushqimeve të ngurta me

shumicë Përshkrim:

Veprimi konsiston në shitjen pa paketim të llojeve të caktuara të ushqimeve të ngurt , me instalimin e

mjeteve për peshimin dhe paketimin në material të vecanta me ndikim të reduktuar mbi ambjentin.

Konsumatorëve iu afrohet mundësia për të blerë ushqime me shumicë si drithëra, makarona, oriz,

erëza, fruta të thata, kafe të pabluar, ushqim për kafshët shtëpiakë, etj, duke blerë vetëm sasinë e

kërkuar dhe duke përdorur transportues të materialeve me material të riciklueshëm, të ripërdorshëm

ose që shpërbëhet.

Është e nevojshme të sigurohet krijimi I një zone të dedikuar brenda në dyqan, me shpërndarës,

peshore, dhe qese të cilat mundësisht të jenë prej materiali që kompozohet në materialet

mbështjellëse; në dyqane më të vogla është thelbësore të bëhet seleksionimi I llojeve të ushqimit që do

të shiten në formë shumice për të mundësuar hapësirën e disponueshme në bazë të kërkesës më të

fundit të konsumatorëve.

Metodat e zbatimit

1. Identifikimi i prodhuesve/ furnitorëve potencialë

2. Formimi i grupit të punës më përfshirjen e të gjithë palëve të përfshira: mbledhja e të dhënave

të shitjeve, rishikimi I reduktimit të mbetjeve dhe balanca ekonomike, specifikimi I produkteve

që do të shpërndahen dhe përcaktimi I kërkesave të mjeteve shpërndarëse.

3. Instalimi i mjeteve

13

12 Ndërprerja e mbetjeve të vecanta

shtëpiake

Përshkrimi:

Veprimi përfshin ndërprerjen e mbetjeve shtëpiake që nuk mund të mblidhen me mbledhësit normal të

rrugëve, si për shembull: mjete të vogla, mbajtësit e bojës së printerave, fotokopjeve, bateritë e llojeve

të ndryshme, etj .

Operatorët do të sigurohen me mbajtëse të përshtatshme për grumbullimin e kësaj lloj mbetjeje që do

të vendosen në hapësirat e mundshme për konsumatorët. Mbetjet që do të mblidhen do të dërgohen

për riciklim. Kompanitë që merren me menaxhimin e shërbimeve të mbetjeve do të kryejnë shërbimin

e mbledhjes tek tregtarët dhe të fillojnë përmes një shërbimi telefonik.

Hapat që duhet të ndërmerren

1. Mbajtësit për mbledhjen e mbetjeve mund të sigurohen përmes bashkisë në të cilën gjendet dyqani ose nga kompanitë e specializuara për trajtimin e tyre. Mbajtësit duhet të jenë të madhësive të ndryshme për t’iu përshtatur mundësive të dyqaneve dhe hapësirës në të cilën gjenden. 2. Në anën e vet, dyqani duhet të mundësojë një hapësirë ekstra të disponueshme për vendosjen e mbajtësve

3. Përgjegjësi për tërheqjen e mbetjeve duhet të veprojë brenda 71 orëve nga marrja e telefonatës.

Zëvendësimi i arkave plastike të mbetjeve me ato disapërdorimshe.

Përshkrimi:

Veprimi synon tek shpërndarja mesatare dhe përfshin anëtarësimin në rrethet e organizuara të

ripërdorimit të mjeteve të frutave dhe perimeve

Arkat për transaportimin e frutave dhe perimeve shpesh janë të disponueshme. Disavantazhet që vijnë

nga një mënyrë e tillë përdorimi janë lehtësisht të kuptueshme. Zëvendësimi i tyre me arka të

ripërdorshme është i nevojshëm dhe menaxhimi i shërbimit (mbledhja dhe zëvendësimi) duhet të

sigurohen nga kompanitë ose njësitë që merren me shpërndarjen e produkteve.