TW DHWNAT FINANCIARE TW PROJEKTIT

Kush deshiron të krijoj fitim, duhet edhe të shpenzoj (Plaut)

Pervojat tregojn se shumw ide tw mira dhe origjinale asnwhere nuk janw realizuar, mw sw shpeshti pwr shkak tw hulumtimeve tw mangta tw tregut, apo pwr shkak tw mungesws apo mos paraqitjes sw plotw tw dhwnave financiare nw projekt. Nga ana tjetwr, ka ndwrmarrws qw pwrmes projektantwve tw vetw pwrpiqen tw frizojnw(kamufllojnw) tw dhwnat financiare tw projektit tw tyre, por financieret potencial kanw aftwsi qw pa vwshtirwsi tw hetojn(zbulojnw) kwto mashtrime dhe tua mbyllin derwn kwtyrw projekteve/ndwrmarrwsve. Megjithwate, rastet mw tw shpeshta janw kur bankat dhe financieret, akcioneret, bashkwinvestuesit, tjerw nuk tregojnw interesim pwr projektet e caktuara, mw sw shpeshti pwr shkak se aspektet financiare nuk janw pwrpunuar si duhet. Prandaj, kjo pjesw e projektit duhet tu ofroj tw gjithw interesentve informata tw mjaftueshme dhe kualitative pwr tw parw tw gjitha aspektet financiare, detajet pwr projektin, dhe ate pwr njw kohw mw tw gjatw(kohwn e eksploatimit tw projektit), apo sw paku pwr kohwn/vitet deri sa tw mos kthehen obligimet kreditore.Bazw e raporteve financiare tw cdo projekti, sipas Ligjit pwr Kontabilitetin dhe standardeve tw Kontabilitetit Ndwrkombwtar janw: bilanci, raporti i suksesit/humjes, raporti pwr rrjedhat financiare. Meqe nw kwto raporte financiare nuk pwrfshihen tw dhwnat pwr aktivitetet afariste nw tw kaluarwn, por vetwm projekcionet pwr periudhwn e ardhshme, wshtw mirw qe nw kwtw pjesw pwr nevojat e kredidhwnsve dhe tw interesentve tw tjerw t’ua prezentojmw raportet financiare tw shkurta nga periudha e afarizmit tw kaluar. Natyrisht pwr projektet e reja, duhet sintetizuar rezultatet e hulumtimeve pwr hartimin e projekcioneve tw bilanceve tw nevojshme, qw pasqyrojn zhvillimet kryesore tw projektit. Nw kwtw pjesw teorike, pwr dijen tuaj, kemi paraqitur

Tabela: Pasqyra tabelare me tw dhwnat e nevojshme qw kompletojn mw sw miri pjeswn financiare tw projektitTab.1 Projektimi I investimeve tw nevojshme nw mjetet tw pwrhershme dhe qarkulluese

Tab.2 Projektimi I planit terminal tw financimit sipas elementeve tw investimeve

Tab.3 Projektimi I burimeve dhe I strukturws sw mjeteve dhe kapitalit

Tab.4 Projektimi I planit terminal tw financimit sipas burimeve

Tab.5 Projektimi I harmonizimit tw investimeve dhe i burimeve(konstrukcioni financiar)

Tab.6 Projektimi I pagesave(amortizimit) tw kredisw me anuitete tw njejta

Tab.7 Projektimi I pagesave(amortizimi) I kredisw me anuitete nw rwnie

Tab.8 Projektimi I I amortizimit vjetor dhe I mbetjes sw vlerws sw projektit

Tab.90 Projektimi I I tw hyrave gjatw jetws sw eksploatimit tw projektit

Tab.10 Projektimi I tw shpenzimeve gjatw jetws sw eksploatimit tw projektit

Tab.11 Projektimi dinamik I fitimit/humbjes

Tab.12 Projektimi dinamik I rrjedhws ekonomike

Tab.13 Projektimi dinamik I rrejdhws financiare

Fakti se çdo projekt nw fillim(posacerisht gjatw vitit tw parw) tw eksploatimit zakonisht nuk realizon kapacitet të plotë të prodhimit/shwrbimit, poashtu edhe në shitjen e

produkteve, mallit apo shërbimeve(pwrkatwisht tw hyrave nga shitja), cka do tw thot se paraja nga shitja arrin me dinamik të ndryshme (dhe jo menjëher në fillim), dhe se nw tw njwjtwn kohw shumw faktura duhet paguar menjëher dhe në kohë, (shwmbull, lënda e parë, repromateriali, rryma, uji, shpenzimet komunale, të ardhurat e punëtorwve, qiraja për hapsirat e shfrytwzuara apo kamatat nw kredi, etj), preferohet qw në vitin e parë (të periudhës së eksploatimit) projeksioni i të ardhurave dhe shpenzimeve, projektimi i fitimit dhe humbjes nga ana ekonomike financiare të pasqyrohet sipas mujve apo nw cdo tre muaj. Nëse nuk mund të vlerësoni në mënyrë objektive mos improvizoni por pwrmbajuni projeksionit gjysëm apo një vjecar. Poaashtu, nw raste kur një ide realizohet në kuadër të projektit ekzistues, është mirë të hartohen bilancet pwr pesw vitet e para të periudhës së eksploatimit.

A) Investimet e nevojshme

Investimet e përgjithëshme të nevojshme në ndonjë projekt tw dërmarrwsisw mund të ndahen ne:a)Investime në mjete të përhershme/kryesore(pasuria afatgjate ose mjetet kryesore)b)Investime nw mjetet qarkulluese(pasuria afatshkurte ose mjetet qarkulluese).

Investimet nw mjetet e përhershme pwrfshijnw:

a)Investimet materiale(investimi në tokë, malë, pasuri natyrore, kope themelore, tw mbjellura shumëvjecare, objekte ndërtimore, pajisje, vegla, inventar, mjetet transportuese e të ndryshme.b)Investimet jomateriale(tw dalat themelore, si investimet nw projektime, edukim, shpenzimet tjera tw ngjajshme, kontributet, taksat etj, pastaj shpenzimet pwr hulumtime dhe zhvillim, patente, licenca, dije, shenjat mbrojtëse, koncesione, blerje tw ndryshme e tw ngjajshme.Në procesin e prodhimit, tregtimit apo shwrbimit mjetet kryesore shpenzohen dhe vlerwn e tyre e bartin gradualisht në produkte ose në shërbime. Ky proces i harxhimit pwrmanent tw mejteve kryesore materiale dhe jomateriale quhet depreciacion apo amortizim.Kur është fjala për tokën në pronwsi tw ndwrmarrwsisw ose pwr tokën e blerë, vlera e saj pwrfshihet në investime/mjete kryesore sipas çmimeve të tregut.Në të gjitha rastet tjera vlera reale e tokës tregohet si mejte qarkullues.Kur është fjala për pajisjet(makina, paisje, aparate, instrumente, vegla etj) vlera e tyre tregohet sipas çmimeve furnizuese, i rritur për të gjitha harxhimet deri në vendet e ndërtimit, duke i përfshir edhe shpenzimet e montimit.Përsa i përket objekteve ndwrtimore(prodhuese, shitëse, ekspozuese, depozituese, banuese, sanitare, ndihmwse dhe tjerat hapësira), ka dy situata karakteristike, edhe atë:1.Kur ndwrtohwn hapësirat, blehen apo janw nw pronwsi tw ndwrmarrwsit, shumat e kwtyre vlerave (cmimi i plotw ndwrtimit) hyjnw nw pwrbwrje tw mjeteve kryesore2.Kur hapësirat e zyrave blehën ose merren me qira, atëher mjetet e paguara paraprakisht, hyjnw nw mjete tw pwrheshme qarkulluese.

Investimet nw mjetet qarkulluese pwrfshijnw:

a)Investimet në lëndë të parë, në material,b)Investimet nw pjesë kwmbimi, inventar, energji, ambalazhë kthyese, mall tregtarw, c)Pagesa për të punësuarit(pagat), si dhe tw dalat tjera financiare, të nevojshme për zhvillimin normal të procesit të prodhimit, pwrfshihwn nw tw dala (shpenzime) për vitet e jetws sw projektit.Në pajtueshmeri me kwtw, mund të pwrfundojmw se mjetet qarkulluese mund tw ndwrrojnw formën e të shfaqurit por jo edhe vlerën. Mjetet qarkulluese nuk amortizohwn si mjetet kryesore, nga se sypozohet se ato shpenzohwn gjatw njw procesi tw prodhimit/tregtimit/shwrbimit.Me rastin e projektimi tw mejteve qarkulluese, duhet nisur nga fakti se ato duhet siguruar vetwm pwr ciklusin e parw tw prodhimit tw projekteve prodhuese, dhe se pas kwsaj, mjetet qarkulluese do tw financohwn nga tw hyrat vijuese/afarizmi vijues, nga shitja e produkteve/shwrbimeve. Lidhur me llogaritjen e tyre duhet patur parasysh sa vijon:a)Llojin e veprimtarisë të cilit i takon projekti përkatës b)Kohwn e nevojshme për prodhim, tregtim ose shërbimc)Kohwn e furnizimit dhe kushtet e pagesws tw inputeve tw nevojshmed)Politikën dhe praktikat e mbajtjes sw rezervave tw inputeve materiale, produkteve tw gatshme/shwrbimevee)Kohën dhe kushtet e pagesws sw blerwsve pwr mallrat e shitura/shërbimef)Kohën dhe kushtet e pagesës së pagave, tatimit, kontributeve etjg)Kohwn dhe kushtet e pagesws sw taksave nw fitimin e pwrgjithshwmh)Kohën dhe kushtet e pagesws sw kamatave nw huat financiare, kredi e mallra, etj.

Kur është fjala për projektete mw tw mëdha dhe mw komplekse, është e nevojshme të hartohen tabela të vecanta të llogaritjes sw mjeteve qarkulluese. Së pari duhet identifikuar dhe kuantifikuar elementet pwrbwrse tw mjeteve qarkulluese si dhe elementet e burimeve nga afarizmi. Kur i dimw madhësitw e kwtyre elementeve sipas periudhave analitike, secilës duhet ti caktohen ditet e lidhjes, ashtu qw secili koeficient i llogaritur i qarkullimit, fitohwt nw atw mwnyrw qw numri i ditwve tw periudhws sw projektuar(viti, gjyswmviti, tremujor etj), pjestohet me ditwt e lidhjes tw kategorisw sw caktuar tw mjeteve qarkulluese. Dallimi në mes të sasisë së mjeteve qarkulluese dhe burimeve nga afarizmi, paraqesin mjetet qarkulluese.

Tabela: Projekcioni i investimeve të nevojshme të mjeteve qarkulluese dhe i burimit tw tyreKapitulli i mjeteve dhe burimi i tyre Shitjet vjetore Ditët lidhëse Koefic. Qarkulli. Mjet. e nevoj. Qark.

A.Mjetet qarkulluese1.Rezerva e lëndës së parë dhe mate.2.Rezerva e materialit tregtar3.Prodhimi në vijim4.Rezervat e prodhimeve të gatshme5.Kërkesat nga blersit6.Paraja7.Tatimi në vlerën e shtuar B.Burimet nw mjetet qarkulluese1.Furnitorwt për mallra dhe shërbi.2.Amortizimi3.Bruto pagat e përgjithëshme4.Shpenzimet financiare5.Tatimi në fitimin e përgjithëshëm6.TVSH-TatimiC.Mjetet e nevojshme (A-B)

Mjetet qarkulluese i përbëjnë parat e nevojshme për pagesen e obligimeve vijuese, si i materialit dhe lëndës së parë të nevojshme për prodhimin e produkteve apo sherbimeve si dhe vlerën e harxhuar në prodhimin e produketeve të cilat presin shitjen. Përveç këtyre, mjetet qarkulluese i përbëjnë edhe parat e dhëna furnitorëve para dergimit të mallit si dhe kerkesat nga blerësit nga momenti i dergimit të produkteve, apo ofrimit të sherbimeve deri në momentin e pageses. Këto mjete vazhdimisht qarkullojnë në procesin e afarizmit. Siç shihet, për këtë destinim është e nevojshme çdo herë të disponojmë me një pjesë të mjeteve të punës që të mundet pa pengesë të zhvillohet procesi i afarizmit. Pikërisht për këtë pjesë të mjeteve të punës duhet siguruar para qe në fillim të procesit të investimeve në afarizem. Dhe ate ashtu qe kjo pjesë e parave do të jetë në disponim për një kohë të gjatë.Madhësia e mjeteve të nevojshme qarkulluese varet nga vlera e investimeve të përgjithshme të planifikuara për një kohë më të gjatë të zhvillimit të afarizmit. Kështu, sa më e madhe qe të jetë vlera e investimeve, do të nevojiten edhe mjete më të mëdha të punës(qarkulluese. Sa më shpejt qe të zhvillohet procesi i afarizmit nga momenti i furnizimit të mallit të nevojshem deri te momenti i realizimit dhe i pagesës së produkteve dhe sherbimeve, do të duhen më pak mjete qarkulluese në periudhen e caktuar. Me fjalë të tjera, sa më shumë qe rrethxhirojnë mjetet (koeficienti i rrethxhirimit), ka nevojë për më pak mjete qarkulluese.Mjetet qarkulluese nuk duhet të nënçmohen gjatë përllogaritjes së arsyeshmerisë së investimeve. Me shumë kujdes duhet të analizoni zgjatjen e seciles fazë të afarizmit. Studijoni kushtet në të cilat do të mund të shkurtohet koha e rrethxhirimit të mjeteve dhe të rrezikut për zgjatjen e tij.Mendoni për mjetet qarkuluese si për një para të ngrirë në format tjera të pasurisë. Sa më shpejt qe kjo shumë e paras të lirohet nga format përkatëse jofinanciare, do të afarohet më me sukses.Llogaritja e mejteve qarkulluese wshtw gjithmonw vlerwsim. Llogaritja e saktw e mjeteve qarkulluese wshtw vwshtirw tw realizohet, pasi qw llogaritja e elementeve tw

mjeteve qarkulluese, vecanwrisht tw ditwve tw lidhjes, varwt nga sjellja e ardhshme e blerwsve dhe tw furnitorwve.Mesatarja e qarkullimit të koeficientit në periudhën vjetore është shumë veprim i thjesht.Sygjerojm një formulë të thjeshtë për nevojat llogaritëse për kohë të gjatë të mjeteve në qarkullim edhe atë:

SHP x dMjQ = --------- , ku janë:

360 MjQ=Mjetet e nevojshme për qarkullimin e gjatë të mjeteveSHP=Shpenzimet e prodhimit në ciklusin e prodhimit, gjegjësisht shpenzimet e afarizmit/veprimtarisë të zvogëluara për shpenzimet e amortizimit në mjetet kryesore dhe sasia e tatimeve në fitimet e përgjithëshme .d = ditet mesater tw lidhjes deri tw pagesat 360 = Numri i ditwve/ i rrumbullaksuar nw vit.

Megjithatë, këtu duhet bërw dallimin e shpenzimeve të prodhimit (shuma e përgjithshme e shpenzimeve pwr punw, materiale, punës tw gjallw), dhe shpenzimet e regjisë pwr sasinw e caktuar tw prodhimit apo shwrbimeve), nga shpenzimet e afarizmit, ku përvec shpenzimeve tw prodhimit pwrfshihen edhe të gjitha shpenzimet finansiare/tw dalurat e projektit. Përfundimisht, me mbledhjen e investimeve nw mjetet kryesore dhe qarkulluese fitojmw shumën e përgjithëshme të investimeve për realizimin e një projekti. Kur është fjala e aspektit financiar, për ta lehtësuar punën në vazhdim janw paraqitur komponentet e vecanta tw mjeteve, sipas muajve tw aktivizimit tw projektit.

Aspektet financiare tw pwrshkrimit tw mjeteve qarkulluese tw projektit

1.Përshkruani saktwsisht dhe nw mwnyrw objektive tw gjitha elementetet, pwrfshirw edhe elementet mw tw vogwla tw mjeteve qarkulluese.2.Në bazë të kwtyre vlersimeve hartoni një tender dhe zgjidhni kryersin e punëve3.Mblidhni sa më shumë oferta, por mos harroni se aspekti financiar i ndonjw oferte nuk mund të jet vendimtare për marrjen e vendimit përfundimtar. 4.Në zgjedhjen e kryersit disa herë kontrolloni të gjitha elementet e shpenzimeve, nw mwnyrw qw tw mos ndodhw qw dicka nuk keni pwrfshirw.5.Detyrimisht parashikoni edhe ndikimin e inflacionit në periudhën e paraparw të ndërtimit dhe të gjitha situatat të cilat mundw tw krijojnw tejkalim tw afateve.6.Definoni në mënyrë tw saktw shkallwt rrwshitwse, llogaritni afatet dhe mënyrat e pagesës së penaleve për shkak tw tejkalimit eventual tw afateve tw realizimit tw punwve.7.Mos harroni se duhet paguar mallin e furnizuar, materialin, lëndën e parë, rrymën, ujin, qiran, pagat e të punsuarve etj, nga xhepat tuaj, derisa mos të shitni dhe inkasoni shitjet tuaja tw produktit/shërbimeve.8.Për kwtw vlerësoni objektivisht të gjitha komponentwt e mjeteve qarkulluese, nga se këto shpesh herw harrohen e pastaj ballafaqoheni me probleme serioze financiare.9.Mos harroni të llogaritni edhe shpenzimet e kaluara tw papaguara, sic janë shpenzimet e konzaltingut, tw projektimit, tw regjistrimti tw projektit etj.

10.Në harmoni me planin terminal tw ekzekutimit tw projektit, hartoni projekcionin e investimeve nw mjetet qarkulluese dhe tw burimeve, nw mwnyrw qe cdo herw tw keni para pwr kryerjen me kohw tw obligimeve financiare, gjatw aktivizimit dhe afarizmit tw rregullt tw projektit.

Tabela: Projeksioni i mjeteve tw nevojshme nw mjetet kryesore dhe qarkullueseNr.r. Paragrafet e përhershme të mjeteve

qarkullueseShuma € Struktura

% %I Mjetet kryesore –gjithsei 100.01. Pasuria jomateriale (1,2,,n)2. Objektet nderitmore (1,2...n)3. Makinat dhe pajisjet (1,2...n)4. Veglat e punës, mjetet (1,2...)5. Inventari,gjërat shtepijake (1,2…n)6. Tw mbjellurat shumëvjeçare {1,2…n)7. Kopeja themelore(1,2…n.)N Mjetet tjera kryesore(1,2,…n)II. Mjetet qarkulluese –gjithsei 100.08. Lënda e parë(1,2..n)9. Matriali (1,2..n)10. Tw hyrat e para nga malli (1,2..n)11. Pagesat e përgjithsh. (1,2..n)12. Sherbimet e jashtme (1,2..n)13. Tatimi në vlerat shtueseN Mjetet tjera qarkulluese{1,2 n)I+II Mjetet e përgjithshme të nevojshme 100.0

B. Burimi i kapitalit

Çdo aktivitet i ndërmarrësisë nënkupton rrethxhirimin e mjeteve financiare. Paraja iniciale lajmërohet si e dalë financiare e nevojshme për furnizimin përditorë të gjithë faktorëve të cilet do të shfrytëzohen në afarizem, përkatësisht për pagesën çdo ditore të obligimeve të arritura. Njëheri paraja paraqitet edhe si rezultat i këtij rrethxhirimi.Madhësia e kapitalit të nevojshem inicial do të vlerësohet pasi që kemi analizuar projektidenë e ndërmarrësisë. Më së shpeshti menaxhmenti i projektit/ndërmarrësit nuk do të detyrohet të siguroj tërë shumën e investimeve në para nga se ai disponon me një pasuri të caktuar vetjake jofinanciare të përdorshme për investime në projekt. Ndërmarrësi mund të disponojë tokë (qe është investim shumë i rëndësishëm në themelimin e fermes). Në atë tokë mund të gjenden edhe ndonjë ndertesë të cilat me pak apo më shumë investime mund t’i përshtaten projektit të ardhshem. Poashtu, ndërmarrësi mund të disponojë edhe me pajisje të caktuara apo me material, i rëndësishem si investim në projektin e tij të ardhshem. Të gjitha këto vlera materiale do të jenë kontribut i tijë në afarizem.Ashtu si do të vlerësohen efektet e pritura nga investimet, ashtu do të duhej vlerësuar “drejtë” vlerën e pasurisë vetjake të cilen ndërmarrësie e ka bartë në projektin e tij të ardhshëm. Me këtë rast më se miri do të ishte sikur kjo pasuri të vlerësohet sipas vlerës së tregut (për tokën dhe ndertesat kjo çeshtje nuk paraqet ndonjë vështirësi)

Në vend qe të blehet toka, ndertesat dhe pajisjet ato mund edhe të huazohen. Vlera e investimeve të huazuara në formë të mjeteve vlerësohet në bazë të shpenzimeve të rentes.Për një pjesë të investimeve do të duhej siguruar edhe mjete financiare të lira. Ndërmarrësi mund qe parat e nevojshme ti kenë kursyer apo t’i fitojë me mobilizimin e investimeve të veta financoiare.Kursimi në para më së shpeshti gjendet në bankë, edhe pse ndërmarrësi mund të disponojë edhe me forma të tjera të vlerave si ne akcione dhe letra tjera me vlerë, të cilat në çdo moment mund të shndërrohen në para të nevojshme për investime në afarizmin e vetë, dhe si të tilla duhet konsideruar si potenciale.Letrat me vlerë mund të sherbejnë edhe për qëllime të tjera, shëmbull si pjesëmarrje në marrjen e kredive, mjet i sigurimit të pageses dhe mjet i pageses.Parat e nevojshme për investime mund të huazohen nga bankat, kreditoret institucional apo përsona të tjerë. Por, çdo herë duhet patur kujdes qe të vlerësohet drejtë përshtatshmeria e afateve të pageses së borxheve dhe i kamatave që duhet paguar për to.Sigurimi i krediteve, sipas rregullit, kerkon siguri të caktuar. Pasuria jofinanciare të cilen e investoni në afarizmin tuaj apo pasuria juaj përsonale mund të sherbejë si bazë(garancion) për furnizimin e mjeteve financiare. Mjetet e nevojshme për investime mund të sigurohen edhe përmes sigurimit të ortakut për afarizmin e ardhshem. Ortaku mundë të participojë me një pjesë të investimeve në para apo në pasuri jofonanciare. Kur ortaket të investojnë në pasuri jofinanciare atëher është e nevojshme të arrihet marrëveshja për vlerën e asaj pasurie. Mirëpo, qe ti ikni mosëmarrëveshjeve me ortakun, marrëdhëniet me te duhet ti definoni me shkrim(kontratë).Pasurinë të cilen e posedoni mund të shitni dhe ashtu të fitoni parat e nevojshme për investime në afarizem.Nw mwnyrw tw pwrmbledhur mund tw thuhet se po qe se keni hartua njw plan real/planin terminal tw investimeve, do tw shihni se nuk u janw tw nevojshme të gjitha tw hollat nw fillim tw periudhws sw realizimit tw projektit. Kjo nwnkupton se, projekti/ndwrmarrwsia mund të filloj të realizohet me një sasi mw të vogël të mjeteve, dhe nw pajtim me planin terminal tw investimeve, duhet te hartoni planin e mjeteve dhe tw burimeve reale. Nëse në çdo moment nuk mund t’i paguani obligimet qw ju arrijnw, do tw pwrballeni me probleme serioze të financimit. Për atë në kostruksionin e financimit duhet të parashihni dhe siguroni rrjedhjen e sigurt të mjeteve financiare, dhe atë në pwrputhshmeri me kohën kur duhet mbuluar obligimet e disa aktiviteteve nga plani i aktivizimit tw projektit konkret.

Tabela: Projeksioni i panit terminal tw financimit sipas elementeve tw investimeve Nr.r. Komponentet e mjeteve Plani i investimeve sipas muajve Gjithsej

1.muaj 2 muaj 3muaj 4 muaj n.muajI Mjetet kryesore1 Pasuria jomatriale 2 Objektet ndërtimore 3 Instalimet dhe pajisjet4 Veglat e punës, mjetet etj5 Inventari shtepiak6 Tw mbjellurat shumëvjeç.7 Kopeja themeloreN Mjetet tjera kryesoreB Mjetet Qarkulluese 8 Lënda e pare9 Materiali10 Tw marrurat e para nga malli11 Pagesat e përgjithshme 12 Shërbimet e jashtme13 Tatimi ne vlerwn shtesëN Mjetet tjera qarkullueseI+II Mjetet e përgjithshme

Këshillat lidhur me burimet e kapitalit pwr nxitjen e projektit

1.Nëse do tw mahiteni, do të ju këshilloja qw mw sw miri wshtw tw filloni punwn tuaj posa t’i keni parat tuaja tw nevojshme, dhe atëher nuk keni nevojw tw lutni askwnd dhe askujt ti jipni llogari.2.Nëse nuk jeni pronar i pave (janë raste ma ta shpeshta) gjithsesi mundohu tu largoheni huave bankare me afat të shkurtw(qoft edhe pwr mjetet e nevojshme qarkulluese), nga se askush nuk e ka imagjinuar një ide aq profitabile, qw do tw mund ti pwrballoj kushtet e tashme tw kreditimit nw Kosovw dhe tw fitoj dicka. 3.Nëse keni pasuri tw patundshme(banesw, shtëpi, tokë, hapësira punuese etj) pwrpiquni tw realzoni ndonjw kredi tw favorshme të ndonjw bankw e vendit apo tw jashtme. 4.Mos lejoni pa shiqua mundësin e realizimit të ndonjw huaje tw volitshme, në njërën prej instuticioneve të specializuara bankare, qoftë nw vend apo jashtë vendit, për tw ngjallur biznesin tuaj.5.Nëse është fjala për ndonjë projekt shoqërorë (lokal, rajonal, etj) i cili është atraktiv ose tërheqës, shikoni mundësit nga shteti ose lokaliteti apo rajoni qw të ju finansojn.6.Bisedoni me furnizuesit e mjeteve kryesore(makina, paisje. mjete, inventarë etj) si dhe repromaterialeve(lëndës sw parë, materialit reprodukues, mallit tregtarw etj), sikur edhe me ekzekutuesit e punwve ndërtimore (ndertimeve në ndërtimtari dhe objekte tjera), pwr mundësinw eventuale tw kreditimit tw mallit ose formës tjetër të bashkëpunimit 7.Mos përjashtoni twrwsisht mundësinw e kreditimit apo ndonjw formw tjetwr tw aranzhmaneve financimit, me blerwsit tuaj potencial tw brwndshwm dhe tw jashtwm tw produkteve tuaja. 8.Me siguri nuk keni menduar për mundësinw e deponimit të

investimeve tw përbashkëta me ndonjë partner nw vend apo jashtë vendit, qw mund tw jetw shumë atraktive. 9. Mos u mundoni tw eliminoni plotësisht mundësinw e partneriteti klasik, tw formave tw ndryshme tw aksionarwve dhe tw formave tw tjera tw bashkëpunimit me partnerët nga vendi apo jashtë vendit. 10. Nëse nga kjo që u përmend asgjë nuk u shkon për dore, mundohuni ta realizoni një hua nga shokët apo miqët nga vendi apo jashtë vendit, por me tw mos llogaritni personalisht, pasi qw shumë në këtë mënyrë janë djegë. 11. Nëse nw rrugwn e projekcionit reale tw burimeve tw nevojshme tw kapitalit, nuk arrini sukses nw njwrwn nga format e sipwrcekura, mund tw përfundoni se projketideja juaj nuk ju pëlqen njerzwve (bile atyre që munden me të ndihmua financiarisht), duhet të hulumtoni një veprimtari atraktive. 12. Si mund të mos vini te numri i pafat trembdhjet– në numrin dymbdhjet ju këshillojm: qw nw asnjw mwnyrw tw mos twrhiqeni nga ideja. Në shtesë u japim propozimin e një tabele të mundshme për projektimin burimeve dhe strukturën e mjeteve dhe kapitalit. Në kolonë numëroni burimet e kapitalit në kolonën tjetër shumën në €, ndërsa në kolonën e strukturës llogariteni pjeswmarrjen relative te mjeteve vetjake dhe kapitalit të huaj(nw mjetet e përgjithshme të nevojshme 100% ). Sic theksuam përveç projekcionit tw burimeve dhe tw strukturws sw mjeteve dhe kapitalit, është e nevojshme të formoni tabelën e planit terminal tw financimit sipas burimeve, gjegjësisht tabelën e planit terminal të financimit sipas burimeve sipas muajve tw vecant tw aktivizimit tw projektit, pastaj tabelën në lidhje me harmonizimin e mjeteve tw financimit me burimet e tyre(konstruktimin financionar) por sipas muajve tw aktivizimit tw projektit. Shiko depozitimin e mjeteve të nevojshme dhe burimin e tyre, në çdo rast në këtë pjesë të projektit kërkohet precizitet ma i saktë dhe objektivitet në pikëpamje të mjeteve financiare.Projeksioni i mjeteve dhe i burimit tw tyre. Nr.Rend. Burimi i mjeteve dhe kapitalit Shuma

(Euro)Struktura( % ) ( % )

I Burimet vetanake - gjithësej 100.001 Parat – të pgatshme 2 Toka 3 Hapësirat punuese4 Instalimet dhe pajisjet5 Inventari dhe sendet e shtëpisë6 Plantacioni, kopetë, etj7 Mjetet e transportit n Mjetet tjera personale II Burimet e jashtme – gjithësej 100.008 Shitja e aksioneve9 Huat bankare10 Kredit e furnitorwve11 Kredit e blersave n Burimet tjera te kapitalit I+II Gjithësej mjetet e nevojshme – kapitali 100.00

Tabela: Projeksioni i planit terminal tw financimit sipas burimeve Nr. R. Burimi i mjeteve kapitalit Financimi sipas muajve Gjithësej

Mu.I Mu. II Mu.III MuIV Mu.nI Mjetet personale 1 Paraje –e gatshme2 Toka3 Hapësira e punës4 Makinat dhe pajisjet5 Inventari dhe gjërat e shtepisw6 Plantacioni, kopetë etj7 Mjetet e transportitn Mjetet tjra personale II Burimet e jashtme 8 Shitja e disa pjesëve 9 Huat bankare10 Kredia furnizuese11 Kredit e blerësve n Burimet tjera të Kapitalit

Tabela: Projeksioni i harmonizimit tw investimeve dhe burimeve (konstruksioni i financimit)

Nr.R. Depozitimi i burimeve dhe i Mjeteve Financimi sipas muajve GjithsejMu.I Mu. II Mu.III MuIV Mu.n

I Mjetet e përhershme1 Pasuria jomatriale 2 Objektet ndërtimore3 Instalimet dhe pajisjet4 Veglat e punës dhe pajisjet5 Inventari, gjërat e shtëpisë 6 Tw mbjelljet shumëvjeçare7 Kopeja themeloren Mjetet tjera të përhershmeII Mjetet qarkulluese8 Lënda e pare9 Materiali10 Tw marr. e para nga malli i shitur11 Pagesat e twrwsishme 12 Shërbimet e jashtme 13 Tatimi në vlerën shtuesen Mjetet tjera qarkullueseIII Mjetet Gjithsej IV Mjetet vetanake I Mjetet personale 1 Paratë e gatshme2 Toka3 Hapësira e punës4 Makinat dhe pajisjet5 Inventari dhe gjërat e shtepisw.6 Plantacioni, kopetë etj

7 Mjetet e transportitn Mjetet tjra personale V Burimet e jashtme 8 Shitja e aksioneve 9 Huat bankare10 Kreditet e furnizuesve11 Kreditet e blerësve n Burimet tjera tw kapitalitVI Burimet Gjithsej

VII Ndryshimi (III- IV)

C. Huat dhe kreditw

Nëse i keni të gjitha parat për realizimin e projektit tuaj të planifikuar, përpos mjeteve keni kursye edhe kohën, nga se gjatw hartimit tw projektit do tw keni njw situatw shumw mw tw lehtw/punw mw tw thjeshtw. Në të kundërtën, kur pjesërisht ose tw gjitha mjetet financiare sigurohen nga burimet e jashtme(bankat, huat, kreditw e mallrave, shitja e aksioneve, investimet e përbashkëta etj), atëherë në këtë pjesë të projektit (në rastin e huave bankare ose kredive të mallrave, tw cilat janw mw sw shpeshti burimet tona tw jashtme të kapitalit), duhet paraqitur nw mwnyrw tabelare projeksionin e pageses(amortizimit) tw huave ose kredive pwr tw gjitha vitet e eksploatimit të projektit Secila bank ose financues tjerë, zakonisht i kanw kushtet e vecanta tw kreditimti dhe nw kwsaj pjese duhet kushtuar njw vëmendje e vecantw si:

a) Afati dhe periudha e pagesësb) Afati dhe periudha e fillimit c) Lloji dhe stuktura e hipotekës d) Lartësia e kamatës së rregullt dh) Mënyra e llogaritjes dhe afatet e rregullta të kamatës e) Lartësia e përqindjes të kamatës interkalare e) Mënyra e llogaritjës dhe afatet e pagesës të kamatës interkalare, etj. f) Lartësia e përqindjes, mënyra e llogaritjës dhe afatet e pagesës të kamatës

ndwshkuese dhe njw vargw i kushteve tjera nga marveshtja.

Bankat tona zakonisht i ikin kreditimit tw mjeteve qarkulluese me afat të gjatë, cka do tw thot se nuk janë të gatshme që pjesën ma të madhe ta paguajn nw xhirollogarinw e huamarrësit, sepse sic theksojn nuk kanw mundwsi tw pwrciellin shfrytwzimin e tyre me destinacion, dhe mw me deshirw parat (që janë tw mbuluara me peng 100%) i paguajn në bazë të faturave për furnizimin e mjeteve kryesore.Kur huaja përdoret disa herë, atëherë në kistet shfrytëzuese të huave llogaritet dhe paguhet kamata interkalare. Sepse periudha e llogarisë shfrytëzuese të huas mundet me qenw në fillim të periudhës apo paraprakisht.Pas kalimit të periudhës fillestare, huaja vëhet në pagesë. Në praktikë zakonisht ballafaqohemi me dy mundësi e ato janë:

a) Pagesat vjetore tw barabarta tw anuiteteve, gjyswmvjetore, ose tremujor edhe atë në fillim apo në fund të periudhës.

b) Pagesat me anuitete vjetore tw zvogëluara, gjysëmvjetore ose tremujore, dhe at në fillim apo në fund të periudhës.

Sa i përket llogarisë së kamatës për një periudhë kohore, në praktikë zakonisht ndeshemi me dy mundësi edhe atë:a)Llogaritja dekurzive(kamata llogaritet në fund të periudhës sw pagesws, por nw vlerwn fillestare tw kryegjwsw.b)Llogaritja anticipative (kamata llogaritet në fillim të periudhës së pagesës, por në vlerën pwrfundimtare tw kryegjws).

Sa i përket llogaritjes së kamatës për shumë periudha kohore (mw së shpeshti kamatat në depozite, kamatat ndwshkuese etj), nw praktikw zakonisht ndeshim dy mundësi, dhe ate:1)Llogaritja e thjesht(kamata për çdo periudhë të ardhme llogaritet cdo here në vlerën fillestare të kapitalit)2)Logaritja e kamatws sw përbër(kamata për përudhën e ardhshme llogaritet në vlerën paraprake tw kryegjws i rritur për kamatën – i ashtuqujtur kamata mbi kamat).

Me rastin e marrjes sw kredisw pwr mbylljen e konstrukcionit financiar tw projektit, ndwrmarrwsit duhet tw pwrcaktohwn-tw vendosin nw bazw tw informacioneve, pwrkatwsisht nw bazw tw pwrgjigjes nw pyetjet vijuese:

a)A është shuma e huas e limituar, apo wshtw e harmonizuar me nevojat reale të projektit?Përgjegja : Bankat tona në të shumtën e rasteve i limitojn lartësit e huave pamvarsisht prej nevojave konkrete të projektit b)Sa është kërkua pjesëmarrja e mjeteve vetanake dhe e kapitalit në shumën e përgjithëshme të mjeteve në realizimin e projektit përkatës?Përgjegja: Bankat tona kan përvoj të larmishme, dhe nganjëherë kërkojnw më tepër se 50% bashkpjesëmarrje në investime c)A jan bankat (dhe sa janë) të përgadituna të investojn në financimet e mjeteve qarkulluese?Përgjegja: Bankat tona në parim lejojnw kërkese të tilla por janë të rralla ato të cilat lejojn ma tepër se 20% për investime nw mjete qarkulluese nga shuma e pwrgjithshme e huas së kërkuar .c) Sa zgjat periudha e pagesës dhe sa është periudha e fillimit të pagesësPërgjegja: Bankat tona më së shumti e limitojn periudhën e pagesës në mes pesë dhe dhjetë viteve, duke pwrfshirw kwtu viteve tw fundit edhe njw periudhw 6 mujore apo jwvjecare tw pritjes(Greis-Periudha), krejt mvaret prej destinimit të huas.d)A paguhet huaja me anuitet të njejta apo ramëse (zvogëlues)Përgjegja: Bankat tona më së shumti praktikojnw llogaritjen sipas pagesës me anuitete rwnwse(zvogëlues), gjegjësisht, me pagesa twbarabarta)dh)A paguhet huaja sipas anuiteteve vjetore, gjysmëvjetore apo tremujore ose mujore? Përgjegja: Bankat tona mw së tepërmi i praktikojn pagesat mujore, nganjëherë tremujore e rrallë gjysmë viti, dhe shumw rrallw vjetore.e)Sa është lartësia e kamatës së rregullt dhe cilat janë afatet e pagesës së saj? Përgjegja: Bazuar në tregun tonë financiar, mbizotëron njw anarki e plotë, dhe për huatw mundeni me pagua kamata vjetore midis 12 deri në 20 %, krejt varet prej qëllimit të huas.

f)A i llogariten kamatat e rregullta dhe i paguani anuitetet në fillim apo në fund të periudhës?Përgjrgja: Bankat tona praktikojn edhe njenin edhe tjetrin rast, konvertojnw llogarin rekursive dhe pagesën në fillim me kiste për shuarjen e borxhit.h)Cfarw garancioni kërkojnw bankat tona për sigurimin e kthimit tw huasw ?Përgjigja:Bankat tona masë shpeshti kërkojnw hipoteka me garancion të patundëshme, e cila duhet të jetë me vlerë dy apo tri herë më e madhe se huaja edhe atë shpesh me garancion të kambialeve nga personat civil dhe juridik.i)Sa është lartësia e kamates interkalare mënyra e llogaritjes së saj dhe afati i pagesës? Përgjegja: Kur huaja nuk shfrytwzohet pwrnjwhere, llogaritet vetëm kamata interkalare, e cila paguhet vetëm në pjesën e shfrytzuar të huas. Nëse huaja shfrytëzohet në afat të shkurt, atëherë paguhet vetem kamata e fillimit; dmth kamatat interkalare bankat tona i caktojnw disa rregulla, ndërsa llogariten dhe paguhen si në fillim. j)Sa është lartësia, mënyra e llogaritjes dhe afatet e pagesës së provizionit, shpenzimet e kreditit dhe pagesa të ngjashme ? Përgjegja: Bankat tona, zakonisht i ikin shpenzimeve tw ndryshme të huave të lejuara, por ato paguhen pwr njwher para fillimit të shfrytëzimit të huas.k)Sa është lartësia, mënyra e llogaritjës dhe afatet e pagesës të denimeve dhe kamatës-vonesë?Pergjegja: Denimet dhe kamatat paguhen për parregullësit e shfrytëzimit të huave të lejuara, ndërsa kamatat-vonesw paguhen në rast të mos respektimit tw kthimit të disa kisteve ,ku bankat tona për këtë praktika të ndryshme.l)Sa janë shpenzimet e përgjithëshme bankiare për huat nga financuesit tjerë?Përgjegja: Jo rrallë herë marrësit e kredive duhet tw ofrojnw hipotekw bankare shumw tw lartw, madjhe edhe kambialet e bankave tw tjera, tw cilat llogarisin deri në 4% kamatw, pwr ofrimin e sigurisw. Kjo wshtw kwshtu, edhe njw kohw do tw vazhdojnw kwto kushte, por, duhet pritur kohë ma të mira, ku shumë gjëra në treg kan me qen të definuara.gjegjësisht,kur tregu garon për tregun financiar dhe bankat i vendos në vendin e vet. Atëhere ndwrmarrwsit shkojn shpesh në bankë si në shtëpin e tyre. Bankat kanw me qenw partner të besueshëm për realizimin e problemeve financiare si në afat të shkurt njashtu edhe në afat të gjatë. por nuk është për ta hedhur posht qe për këto kohna të vështira një thënje latine e cila thot: Kush mendon që kamata është mwkat, kurr nuk ka me u pasurua..

Në dy faqet e ardhshme në pajtim me sqarimet e tyre, janë paraqit modelet e mundshme tabelate të projeksionit të pagesës (amortizimit) së huasë.Në tabelen nw vijim është paraqitur plani i amortizimit të huas i njejt – barazimi i anuitetit, ndërsa në tabelen vijuese plani i amortizimit të huas me ramjen (zvogëlimin) e anuitetit. Baza preferuese e pagesës së huasë në këtë rast është:

Shuma e huasw 25.000 € Afati i pagesës është 7 vite, duke përfshir një vit pritje(Gresi Periudhw),

llogaritur prej ditës kur huaja vëhet në pagesë Pagesa në fund e periudhës tremujore, me anuitet të barabarta Niveli i kamatws/interesit vjetor është 8%, periudha e kamatës është e

barabartw me njësin kohore të skadimit të anuitetit.

Përqindja e kamatës vjetore është 8%, prej tremujorit deri në fund të periudhes.

Në tabelën XN pagesa është në 24 gjegjësisht kuota e pagesës tremujore(rata e krjesw, gjegjësisht në 24 anuitete ramëse ( anuiteti shuma e ratave dhe kamata që i takon.

Gjithashtu, ajo që nuk shihet në tabela, bankat ton kishin me i fut edhe një seri kushtesh që kishin për ti kufizar – destimulua kushtet. Që huaja kishte per tu realizua nga shembujt:

Kamata interkalare prej 8 % në shfrytëzimin e mjeteve para fillimit të periudhës fillestare gjegjësisht në fillim të llogaritet kamata fillestare.

Bartja e huas në pagesën e ditës sw fundit të tremujorit i cili është shfrytëzua, 2 % i provizionit – shpenzimet e kredisw, të cilët e paguaj pwrnjwher, nw afat tw

shkurtë me rstin e fillimit të shfrytëzimit të huas.

Projekcioni i pageses (amortizimi i huasw) –anuitete të barabarta

Vitet e pages. Periudh. e Pag Kuota e pag. Shuma kam. Anuiteti përgj. Mbetja borxh(Rt) (Ik) (a) (Ck)

MOMENTI I LEJIMIT TË HUAS SË KERKUAR 250.000

1 - 4.856,64 4.856,64 250.000,00Viti 2 - 4.856,64 4.856.64 250.000,00Fillestar 3 - 4.856,64 4.856,64 250.000,00

4 - 4.856,64 4.856,64 250.000,00

Gjithseit1+2+3+4 - 19.426,56 19.426,56 -

1 8275,43 4856,64 13.132,07 241.724,57Viti 2 8.436,19 4.695,87 13132,07 233.288,38I pare 3 8.600,08 4.531,99 13.132,07 224.688,30i pagesës 4 8.767,15 4.364,92 13.132,07 215.921.15Gjithseit 1+2+3+4 34.078,85 18.449,42 52.528,28 -

5 8.275,43 4.856,64 13.132.07 206.983,69Viti 6 9.111,09 4.020,98 13.132.07 197.872,60i dytë 7 9.288,08 3.843,98 13.132.07 188.584,52i pagesës 8 9.468,52 3.663,55 13.132.07 179.116,00

Gjithseit5+6+7+8+ 36.805,15 15.723,11 52.528,28 -

9 9.652,46 3.479,61 13.132.07 169.463,54Viti i 10 9.839,97 3.292,09 13.132.07 159.623,56tretë i 11 10.031,13 3.100.93 13.132.07 149.592,43Pagesës 12 10.226,00 2.906,06 13.132.07 139.366,43

Gjithseit9+10+11+12 39.749,56 12.778,69 52.528,28 -

13 10.424,66 2.707,41 13.132.07 128.941,78viti i 14 10.627,17 2.504,89 13.132.07 118.314,60katërtë i 15 10.833,62 2.298,44 13.132.07 107.480,98Pagesës 16 11.044,08 2.087,98 13.132.07 96.436,90

Gjithseit13+14+15+16 42.929,53 9.598,72 52.528,28 -

17 11.258,63 1.873,44 13.132.07 85.178,27viti i 18 11.477,35 1.654,75 13.132.07 73.700,93pestë i 19 11.700,31 1.431,75 13.132.07 62.000,61Pagesës 20 11.927,61 1.204,46 13.132.07 50.073,01

Gjithsejt17+18+19+20 46.363,9. 6.164,37 52.528,28 -

21 12.159,32 972,75 13.132.07 37.913,69Viti i 22 12.395,53 736,53 13.132.07 25.518,15gjashtë i 23 12.636,34 495,73 13.132.07 12.881,82Pagesës 24 12.881,82 250,25 13.132.07 00.00

Gjithsej21+22+23+24 50.073,01 2.455,26 52.528.28 -

Gjithseit totali 250.000,00 84.596,12 334.596,12 -

Tab.12 Projekcioni i pagese (amortizimit)huas në ramjen e anuitetit

Vitet e pages. Periudh. e Pag Kuota e pag. Shuma kam. Anuiteti përgj. Mbetja borxh(Rt) (Ik) (a) (Ck)

MOMENTI I LEJIMIT TË HUAS SË KERKUAR 250.000,00

1 - 4.856,64 - 250.000,00Viti 2 - 4.856,64 - 250.000,00Fillestar 3 - 4.856,64 - 250.000,00

4 - 4.856,64 - 250.000,001+2+3+4 - 19.426,56 - -

1 10.416,67 4.856,64 15.273,30 239.583,33viti 2 10.416,67 4.654,28 15.070,94 229.166,67i pare 3 10.416,67 4.452,92 14.868,58 218.750,00i pagesës 4 10.416,67 4.249,56 14.666,22 208.333,33Gjithsej 1+2+3+4 41.666,68 18.212,40 59.879,04 -

5 10.416,67 4.047,20 14.463,86 197.916,67Viti 6 10.416,67 3.844,84 14.261,50 187.500,00i dytë 7 10.416,67 3.642,48 14.059,14 177.083,33i pagesës 8 10.416,67 3.440,12 13.856,78 166.666,67

Gjithsej5+6+7+8 41.666,68 14.974.64 56.641,28 -

9 10.416,67 3.237,76 13.654,42 156.250,00Viti i 10 10.416,67 3.035,40 13.452,06 145.833,33tretë I 11 10.416,67 2.833,04 13.249,70 135.416,67Pagesës 12 10.416,67 2.630,68 13.047,34 125.000,00

Gjithsej9+10+11+12 41.666,68 11.736,88 53.103,52 -

13 10.416,67 2.428,32 12.844,99 114.583,33viti i 14 10.416,67 2.225,96 12.642,63 104.166,67

katërtë i 15 10.416,67 2.023,60 12.440,27 93.750,00Pagesës 16 10.416,67 1.821,24 12.237,91 83.333,33

Gjithsej13+14+15+16 41.666,68 8.499,12 50.165,80 -

17 10.416,67 1.618,88 12.035,55 72.916,67viti i 18 10.416,67 1.416,52 11.833,19 62.500,00pestë i 19 10.416,67 1.214,16 11.630,83 52..083,33Pagesës 20 10.416,67 1.011,08 11.428,47 41.666,67

Gjithsej17+18+19+20 41.666,68 5.261,36 546.928,04 -

21 10.416,67 809,44 11.226,11 31.250,00Viti i 22 10.416,67 607,08 11.023,75 20.833,33Gjashtë i 23 10.416,67 404,72 10.821,39 10.416,67Pagesës 24 10.416,67 202,36 10.619,03 00.00-

Gjithsej21+22+23+24 41.666,68 2.023,60 43.690,28 -

Gjithseit totali 250.000,00 80.134,51 330.134,51 -

VREJTJE: Nga tabelat që janë dhënë, shihet se huaja e përgjithshme e huamarrwsit në modelin e shembullit të anuitetit të barabartw, pagesa është ma e madhe përafërsisht pwr 1.35% se në tabelën me anuitetin ramës (zvogëlues). Prej kësaj gjendje konstatojmw se modeli i anuitetit të barabart është i pa volitshëm. Në anën tjetër modeli i anuitetit me ramje e ngarkon huamarrswinw me sasinw e shumës më të madhe të pagesës në fillim të periudhës së pagesës. Ndërsa, sa më shumë ti ofrohemi fundit ngarkesa e pagesës shkon duke u zvogëluar. Ky model kishte me qen i pavolitshëm sepse huamarsit kan ngarkesë të financimit në fillim të biznesit, të cilit i nevojiten më shumë para.

Gjithashtu, gjatw pamjes kemi simulue pagesën e huasw me anuitete të barabarta, por në bazë të pagesës sistematike të huas në pagesat (kestet) mujore shihet se është dicka ma e volitshme, përndryshe në aspektin e variantit të pagesës të huasë gjatë tremujorit është( 330.134,51€ : 328.012,61€).

Mënyra e llogarisë në tabelën vijuese, në vazhdim mënyra eksplicite e llogaritjes së anuitetit të barabartw, nw shembull janw shfrytëzuar këto simbole:

C = shuma e huasw/kapitalita = anuitetiIk = kamata në fund të k- periudhësRk = pagesa e kuotës në fund të k- periudhësCk = mbetja e borgjit në fund të k-periudhësp = konstanta e shkallës së përqindjes

Pastaj, në qoftse kemi:

r n - 1C = x ---------------- = a IV n

p (tabela katërt financiare)

rn x ( r – 1 )

Anuiteti i barabartw, për gjithë perudhën e pagesës llogaritet me këtë formulë:

rn x ( r – 1 ) Ca = C x ----------------- = -------- = C V n

p ( tabela e pestë financiare )rn - 1 IVn

p

për rastin tonë kemi:

rn x ( r – 1 )a = C x -------------

rn - 1 gjegjësisht:

1,01942654724 x (1,019426547 –1)a = 250.000 x ------------------------------------------------

1,01942654724 -1

ku r = 1,019426547, i cili paraqet konstantën e konfirmuar të kamatës tremujore, ndërsa n = 24 , paraqet numrin e periudhave në të cilën bëhet pagesa e kredis së anuitetit.

Kamata e k- periudhës llogaritet nga mbetja e borgjit nga periudha e kaluar edhe atë përmes formulës në vijim:

C k-1 x pIk = -------------- , 100

shembull: për kamatën në 10 perioda (k=10) kemi

C9 x 1,9426547 169.463,54 x 1,9426547I10 = ---------------------- = --------------------------------- = 3.292,09 100 100

Pagesa e kuotës në k- tën periudhë fitohet nga mënyra e llogaritur(lartw) e anuitetit, fitohet vlera e kamatës së lartëllogaritur, që do të thotë:

Rk = a - Ik

Shembulli i njejtë për k = 10 , shuma e periudhës është:

Rk = 13.132,07 – 3.292,09 = 9.839,97

E kështu me radhë.

Mënyra e llogaritjës së tabeles, prej gjitha kushteve identike dhe supozimeve, si dhe shembujt e anuitetit të barabartë, këtu do ta parashohim procedurën e planit konstruktiv të pagesës së huas sipas modelit të anuitetit ramës – zvogëlues ose pagesa e kuotave të barabarta. Në hapin e parë llogaritën kuotat e barabarta të pagesës, në atë mënyrë që shuma e huas ( C ) ndahet me numërin e periodave të pagesës ( n ), që në rastin konkret ka shumën 10.416,67 € pasi është:

C 250.000Rk = R = ------- = ------------ = 10.416,67

n 24ku konstanta e kuotës paguese është 10.416,67 €. Kjo shumë wshtw përshkrua në të gjithw katrorët (rubrikat) në kolonën e pagesës së kuotës të tabelës periodike. Pason llogaritja e kamatës në k-tën periudhë, e kjo mundet të bëhet me të njëjtën formulë si në shembullin e sistemit të anuitetit të barabart :

C k-1 x p Ik = ----------- , shembull: kamata për 10 periudha (k = 10 )

100

C9 x 1,9426547 156.250 x 1,9426547I10 = ----------------------- = ----------------------------- = 3.035,40

100 100

Anuiteti i pagesës nuk është më konstant, por fillon të bie (zvogëlohet) andaj kemi:

ak = Ik + R ; sipas shembullit për k = 10

a10 = 3.035,40 +10.416,67 = 13.452,06

për k = 11 : kemi

a11 = 2.833,04 + 10.416,67 = 13.249,70