mejju 2011 numru 78 - ms.maltadiocese.org

Mej

ju 2

011

Nu

mru

78

Karol mar lura d-Dar 6 • Kwizz: Il-libsa twila ta’ ÌuΩeppi 9 •

Xhieda ... imma mhux irrabjati 10 • Ittri mill-Qarrejja 13 •

Id-Differenza bejn tirreçta u titlob 14 • Sajjetta fil-bnazzi 18 • PoeΩiji 21 •

Pa©na g˙at-Tfal 23 • Kont Taf? 25 • Tisliba u Sudoku 27 •

Tabib: Ideffes imnie˙ru f’kollox 29 • Il-Parabbola tal-Lapes 30

BSLBritannia Tours

Il-prezzijiet kollha huma bbaÿati fuq it-tqassim tripla, full board u huma nkluÿi Titjiriet, Lukanda, Trasferimenti, servizzi ta’ Tour Leader, Direttur Spiritwali u t-Taxxi (Kundizzjonijiet japplikaw)

Head Offi ce: Valletta Tel: 2123 8039, 2124 5418, 2124 1904Paola Offi ce: Tel: 2180 9930Gozo Offi ce: Rabat Tel: 2156 5620

Vjaææi gœal Lourdes4 ijiem sœaœGrp 1 18 - 23 ta’ LuljuGrp 2 1 - 6 ta’ AwwissuGrp 3 15 - 20 ta’ AwwissuGrp 4 29 ta’ Awwissu - 3 ta’ Settembru

5 ijiem sœaœGrp 1 13 - 19 ta’ LuljuGrp 2 22 - 28 ta’ LuljuGrp 3 27 ta’ Lul - 2 ta’ AwwissuGrp 4 5 - 11 ta’ AwwissuGrp 5 10 - 16 ta’ AwwissuGrp 6 19 - 25 ta’ AwwissuGrp 7 24 - 30 ta’ AwwissuGrp 8 2 - 8 ta’ SettembruGrp 9 7 - 13 ta’ Settembru

Head Offi ce: Valletta Tel: 2123 8039, 2124 5418, 2124 1904

Grp 4 29 ta’ Awwissu - 3 ta’ SettembruGrp 4 29 ta’ Awwissu - 3 ta’ Settembru¢479minn

4 IJIEM SŒAŒ

Britannia ToursBritannia ToursBritannia ToursBritannia Tours

Vjaææi gœal Vjaææi gœal

Head Offi ce:

Grp 3 27 ta’ Lul - 2 ta’ AwwissuGrp 3 27 ta’ Lul - 2 ta’ Awwissu

Head Offi ce:

¢519minn

5 IJIEM SŒAŒ

Editorjal

duN aNtoN PortElliRivista ta’ kull xahar ma˙ru©a mill-Kulle©© tal-Kappillani u titqassam b’xejn lill-familji Maltin kollha.

Biex tirriklama fuq Flimkien ag˙mel kuntatt direttament bit-telefon fuq 2590 6400 jew 2137 4942 Email: [email protected] jew bil-posta

Indirizz EditorjaliFlimkien, Kulle©© tal-Kappillani, Kurja, FlorianaEmail: [email protected]

Tista’ tisma’ l-magaƒin Flimkien jinqara fuq www.rtk.org.mt jew fuq cassette jew CD ming˙and il-kappillan tal-parroçça tieg˙ek. Tista taqrah minn fuq il-website www.maltadiocese.org

Maternal instinctJosef borg

Josef Borg ilu membru tal-MPS g˙al dawn l-a˙˙ar sentejn. L-aktar ©eneru g˙al qalbu hija n-natura. B˙al kull passatemp ie˙or, huwa jemmen li biex titg˙allem, dejjem g˙andek ting˙aqad ma’ g˙aqda, biex turi xog˙lok u titg˙allem minn persuni ta’ aktar esperjenza.

EditurCarmel Conti

GrafikaOutlook Coop

StamparVelprint Ltd

www.maltaphotographicsociety.org

MARRIAGE ENCOUNTERSĦin għall-koppja biex jirriflettu fuq ir-relazzjoni ta’ bejniethom u kif jistgħu jsaħħuha u biex jinqatgħu mir-rutina ta’ kuljum u jgħadduh ma’ xulxin u għal xulxin.Imexxi Fr Joe Mizzi, direttur ta’ Kana flimkien ma’ koppja tal-Gruppi Familji Nsara• Mis-Sibt 14 wara nofsinhar sal-Ħadd 15 ta’ Mejju, wara

nofsinhar. Ċempel lil Franco u Nancy Buttigieg fuq 2152 1669 jew 9983 4654

Wieħed dilettant tal-mudelli tal-ferroviji qalli li biex jarma magna taħdem bl-isteam tal-qies numru 1 irid 80 siegħa xogħol.

Meta titlesta huwa nnifsu u ħafna oħrajn jagħmlu sigħat sħaħ japprezzaw din il-magna tiġbed vaguni oħra, bid-duħħan ħiereġ u bid-dawl mixgħul, fuq il-linji mfassla li jgħaddu taħt mini, ġo widien, fuq pontijiet u fl-irħula tal-plastik.

U hu joqgħod jimxi magħha dil-ferrovija li ġiet tiswa ħafna flus. Meta tieqaf, imur jara x’jonqosha: ilma, spirtu, xi ħaġa oħra; inaddafha, biex jerġa’ jqabbadha timxi. U tagħti gost lil kull min jaraha.

Xebbaħt dan maż-żwieġ: irid ħafna sigħat ta’ xogħol u ta’ mħabba biex iseħħ. Irid attenzjoni biex jibqa’ miexi ‘l quddiem. Irid li dak li jonqos jiġi pprovdut. Irid li meta jieqaf, ikun hemm min jgħinu jerġa’ jaqbad it-triq. Kultant ikun irid tindifa. Anke hu jiswa ħafna ħin u flus.

Id-dilettant tal-ferrovija jagħmel minn kollox biex din taħdem sewwa.

X’jistgħu jagħmlu l-miżżewġin biex l-esperjenza tagħhom tibqa’ sabiħa, f’saħħitha, tiflaħ għall-inkwiet u l-problemi, tkun ta’ eżempju għall-ulied u għall-barranin?

Kif tista’ tarmi esperjenza bħal din meta taf li l-Mulej miexi ma’ kull koppja f’kull mument u żgur li jgħin lil min jitolbu? ■

Mudell ta’ ferrovijaBSLBritannia Tours

Il-prezzijiet kollha huma bbaÿati fuq it-tqassim tripla, full board u huma nkluÿi Titjiriet, Lukanda, Trasferimenti, servizzi ta’ Tour Leader, Direttur Spiritwali u t-Taxxi (Kundizzjonijiet japplikaw)

Head Offi ce: Valletta Tel: 2123 8039, 2124 5418, 2124 1904Paola Offi ce: Tel: 2180 9930Gozo Offi ce: Rabat Tel: 2156 5620

Vjaææi gœal Lourdes4 ijiem sœaœGrp 1 18 - 23 ta’ LuljuGrp 2 1 - 6 ta’ AwwissuGrp 3 15 - 20 ta’ AwwissuGrp 4 29 ta’ Awwissu - 3 ta’ Settembru

5 ijiem sœaœGrp 1 13 - 19 ta’ LuljuGrp 2 22 - 28 ta’ LuljuGrp 3 27 ta’ Lul - 2 ta’ AwwissuGrp 4 5 - 11 ta’ AwwissuGrp 5 10 - 16 ta’ AwwissuGrp 6 19 - 25 ta’ AwwissuGrp 7 24 - 30 ta’ AwwissuGrp 8 2 - 8 ta’ SettembruGrp 9 7 - 13 ta’ Settembru

Head Offi ce: Valletta Tel: 2123 8039, 2124 5418, 2124 1904

Grp 4 29 ta’ Awwissu - 3 ta’ SettembruGrp 4 29 ta’ Awwissu - 3 ta’ Settembru¢479minn

4 IJIEM SŒAŒ

Britannia ToursBritannia ToursBritannia ToursBritannia Tours

Vjaææi gœal Vjaææi gœal

Head Offi ce:

Grp 3 27 ta’ Lul - 2 ta’ AwwissuGrp 3 27 ta’ Lul - 2 ta’ Awwissu

Head Offi ce:

¢519minn

5 IJIEM SŒAŒ

Ejja int u l-familja tieg˙ek biex tie˙u gost,

tiekol, tixtri li g˙andek bΩonn

u tkun qed tg˙in lis-Seminarju!

FIERA2 0 1 1

fis-Seminarju

Il-Óadd 22 ta’ MejjuMid-9:30am sal-5:00pm

seminary .o rg .mt

The Archbishop’s Seminary 90, Tal-Virtu’ Road, Rabat RBT 2604Tel: +356 2145 5497/8 Email: [email protected]

prodotti li jgĦinuk tgĦix komdu Ġewwa darek

nipprovdu soluzzjoni gĦal kull tip ta’ taraĠ

prodotti ta’ kwalità gĦolja, komdi u siguriĊempel gĦal kwotazzjoni b’xejn

15, Triq Tumas Dingli, Mosta • Tel: 2157 4846 / 2141 2687 • Mob: 9949 9540 / 9987 5336Email: [email protected] / [email protected]

Curved stairlift platform lift eleCtriC sCooters

Tista tikkwalifika għal sussidju tal-gvern

www.comfortstairs.com

Lil hinn mill-mod kif tiġi mqiegħda l-mistoqsija, aħna se nivvutaw jekk iż-żwieġ jibqax marbut mal-mument meta ż-żewġ għarajjes jagħmlu l-wegħda ħielsa li jibqgħu fidili lejn xulxin ħajjithom kollha, inkella jekk jorbtux il-wegħda taż-żwieġ mal-possibiltà li tinħall.

Żgur li t-tnejn fihom it-tbatija tagħhom, iżda ċert li tat-tieni ddgħajjef ir-rieda tal-miżżewġin biex jitħabtu ħalli jsalvaw iż-żwieġ tagħhom anki f’mumenti ta’ tbatija jew tentazzjoni.

Rabta mal-wegħda solenni, bħal f’kull impenn pereżempju fil-professjoni bħal dik medika, allaħares tkun marbuta ma’ possibiltà sanzjonata mil-liġi li wieħed ma jibqax iżommha. Rabta bħal dik tassigurana fuq l-integrità ta’ dik il-persuna, anki fiż-żwieġ.

Ovvjament kull persuna, temmen jew ma temminx, trid tikkunsidra r-responsabbiltà sħiħa tagħha: mhux biss x’se jinbidel issa, iżda anki dak li se tkun responsabbli għalih fil-ġejjieni: tal-bidla fid-definizzjoni taż-żwieġ, u allura tal-istabbiltà ta’ kull żwieġ, bil-konsegwenzi anki fuq it-tfal tal-futur.

Iżda dawk li jagħżlu li jiġu mmexxijin mill-Mulej għandhom ukoll l-għażliet tagħhom li

G˙aΩliet

jridu jikkunsidraw fid-deċiżjonijiet kollha li jagħmlu. Dan jgħodd għal kollox: għad-difiża tal-ħajja mill-konċepiment sal-mewt; għad-drittijiet tal-bniedem fid-dinjità tiegħu; għall-ġustizzja soċjali; għar-rispett lejn il-ħolqien. Dan jgħodd ukoll għaż-żwieġ.

F’kull każ il-kriterji għan-nisrani huma dawn: l-impenn tat-twemmin tiegħu li jitlob li jkollu fiduċja sħiħa fit-tagħlim ta’ Ġesù hekk li jsir il-gwida prinċipali ta’ ħajtu; l-impenn personali biex jgħix dawk il-valuri fi ħdan il-mixja tal-Knisja; l-impenn soċjali li jġiegħlek twettaq dak li temmen fih anki fis-soċjetà li tgħix fiha; l-impenn tal-kuxjenza f’dan kollu li jfisser li wieħed jagħraf li dan kollu jidħol fir-relazzjoni ma’ Alla l-Imbierek, hekk li jaf li fl-aħħar mill-aħħar se jwieġeb quddiemu għal kull għemil tiegħu.

In-nisrani jaf li fil-mument tal-vot tiegħu fir-referendum se jkun waħdu fl-għażla - lilhinn minn kull kunsiderazzjoni oħra ta’ statistika, politika u media. Għan-nisrani l-vot huwa opportunità biex quddiem Alla jagħti s-sehem tiegħu ħalli l-pjan ta’ Alla għall-familja u għas-soċjetà, ibbażata fuq l-istabbilità taż-żwieġ, ikun jista’ jkompli. ■

MEssaÌÌ tal-arçisqof

MoNs. P. CrEMoNa o.P.

Dan ix xahar pajjiƒna g˙andu sfida quddiemu. Ilkoll imsej˙in biex fit-28 ta’ Mejju nivvutaw jekk jid˙olx id-divorzju f’Malta.

Flimkien Mejju 2011 | 5

Il-Ħamis, 31 ta’ Marzu 2005, għal xi l-11am il-Papa kien fil-kappella jiċċelebra

l-quddiesa. F’daqqa waħda qabdu bħal spażmu. Kellu deni qawwi, kważi 104°. It-tobba qalu li kellu xokk settiku u kollass tas-sistema kardjovaskolari, ikkawżat minn infezzjoni. Fakkart lit-tabib Buzzonetti fir-rieda ferma tal-Papa li ma jerġax imur l-isptar. Xtaq ibati u jmut id-dar, ħdejn il-qabar ta’ Pietru, fejn seta’ jirċievi l-kura medika kollha li kellu bżonn daqslikieku mar l-isptar.

Ġwanni Pawlu II issa kien f’kamartu. Mal-ħajt faċċata tas-sodda kellu stampa ta’ Kristu marbut, u inkwadru tal-Madonna ta’ Czestochowa. Ħdejn is-sink kellu ritratt tal-ġenituri tiegħu. Iċċelebrajna l-quddiesa hemmhekk, u kif lestejna, morna wieħed wara l-ieħor biex inbusulu idu. Meta kien imiss lili, mellisli rasi u qalli, “Stasiu.” Warajja marru s-sorijiet li kienu jieħdu ħsieb id-dar. Lil kull waħda minnhom kellimhom personalment. Fl-aħħar kellem lit-tobba u n-nurses.

Il-Ġimgħa kienet ġurnata ta’ talb: il-quddiesa, il-Via Sagra, it-Terza, u xi siltiet

mill-Iskrittura moqrija mill-ħabib kbir tiegħu is-saċerdot Tadeusz Styczeń. Il-kundizzjoni tiegħu issa kienet gravi ħafna. Seta’ jlissen biss ftit sillabi, u b’diffikultà kbira.

Niġu hekk għas-Sibt, 2 ta’ April. Nixtieq inkun kapaċi niftakar kull dettall. Fil-kamra kien hemm atmosfera ta’ serenità kbira. Il-Papa bierek il-kuruni li kellhom jitqiegħdu fuq l-inkwadri tal-Madonna ta’ Czestochowa fil-Grotta tal-Vatikan, flimkien ma’ tnejn oħra li kellhom jintbagħtu Jasna Góra.

Wara dan sellem għall-aħħar darba lill-aktar kollaboraturi qrib tiegħu: il-kardinali, l-isqfijiet fis-Segretarjat għall-Istat, u d-diretturi ta’ diversi uffiċċji fil-Vatikan. Ried ukoll isellem lil Francesco, l-inkarigat mit-tindif tal-appartamenti tal-Papa.

Għalkemm kellu diffikultà kbira biex jesprimi ruħu, kien għadu f’sensih għal kollox. Talabna naqrawlu l-Vanġelu ta’ San Ġwann biex jisimgħu. Din ma kinetx l-idea tagħna, imma tiegħu. Anki fil-jum tal-mewt, ried jagħmel dak li kien għamel ħajtu kollha: isostni ruħu bl-Iskrittura Mqaddsa.

L-a˙˙ar tlett ijiem ta’ Ìwanni Pawlu II, rakkuntati minn min g˙ex 40 sena mieg˙u

BEatu ÌWaNNi PaWlu ii

Karol mar lura d-dar!

6 | Flimkien Mejju 2011

Tadeusz Styczeń beda jaqra kapitlu wara l-ieħor. Qara b’kollox disa’ kapitli. Il-ktieb għad għandu fih il-marka li tindika fejn waqaf jaqra. Għax kien f’dak il-mument li l-ħajja tal-Papa fuq din l-art waslet fi tmiemha.

F’ċertu punt, Suor Tobiana ħassitu jħares lejha, għalhekk resqet lejh u tbaxxiet biex tisma’ aħjar. B’leħen batut, bil-kemm jinstema’, qal, “Ħalluni mmur id-dar għand il-Mulej.” Is-soru ħarget tiġri mill-kamra, u ppruvat tgħidilna x’kien ġara, imma ma setgħetx tieqaf tibki. Kienet l-aħħar kelma li lissen.

Għal xi s-7pm l-Papa waqa’ f’koma. L-uniku dawl fil-kamra kien ġej minn xemgħa żgħira li hu stess kien bierek fi Frar, fil-Kandlora. Fi Pjazza San Pietru u t-toroq viċin kienet inġabret folla kbira, speċjalment żgħażagħ. Kienu jinstemgħu jgħajtu, “Giovanni Paolo! Viva il Papa” anki mir-raba’ sular. Jien ċert li hu semagħhom ukoll. Kif seta’ ma jismagħhomx?

Kienu kważi d-9pm meta ħassejt xi ħaġa qawwija ġo fija tgħidli biex nibda niċċelebra l-quddiesa. Għalhekk bdejt inqaddes flimkien mal-Kardinal Jaworski, l-Arċisqof Rylko u żewġ saċerdoti Pollakki, Styczén u Mokrzycki. Qaddisna l-quddiesa tal-Vġili tal-Ħadd tal-Ħniena Divina, festa ħafna għal qalb il-Papa. Anki l-vanġelu kien minn San Ġwann: Ġesù daħal, qagħad f’nofshom u qalilhom, ‘Is-sliem għalikom!’ Fit-tqarbin

qarbintu bi ftit qtar tad-demm prezzjuż ta’ Kristu.

Kienu d-9.37pm. Konna diġà innutajna li l-Papa ma kienx baqa’ jieħu nifs, imma kien f’dak il-mument preċiż li ħarisna lejn il-monitor u rajna li l-qalb kbira tiegħu, li kienet baqgħet tħabbat għal ftit sekondi oħra, issa kienet waqfet. It-tabib Buzzonetti miel fuqu, għolla ftit għajnejh u qal, “Mar lura d-dar għand il-Mulej.”

Sadattant xi ħadd kien waqqaf idejn l-arloġġ fil-ħin preċiż tal-mewt tal-Papa u, bla ma konna ftehemna qabel, bdejna nkantaw it-Te Deum. Mhux ir-Requiem, għax ma konniex qed nitnikktu, imma t-Te Deum għax ridna nirringrazzjaw ‘il Alla għad-don li kien tana fil-persuna ta’ Karol Wojtyla.

Naturalment konna qed nibku. Kif stajna ma nibkux? Dak il-ħin inxtegħlu d-dwal kollha tad-dar.

Kont akkumpanjajtu għal kważi 40 sena: 12 fi Krakovja, 27 f’Ruma. Kont dejjem miegħu, maġenbu. Imma issa, fil-mument tal-mewt, kellu jkompli waħdu. Kont akkumpanjajtu sa ċertu punt, imma l-aħħar biċċa kellu jimxiha waħdu. U issa? Min qed jakkumpanjah fuq in-naħa l-oħra? ■

Dehret fil-Flimkien ta’ April 2009. Meħuda mill-ktieb “A Life with Karol” tal-Kardinal Stanislaw Dziwisz, segretarju personali ta’

Karol Wojtyla.

99, Mill Street, Qormi QRM 3100 • Tel: 2278 5200 • Email: [email protected] • www.firetech.com.mt Trade enquiries are welcome.

FireTech oFFers a Full range oF ccTV sysTems, inTruder alarms, hall porTers and securiTy soluTions.

VISIT OUR SHOWROOM

private investigation

www.privateinvestigationmalta.com

79 590 000

• Engagement / marriage / cohabitation, etc

• Cases of children taken away from their homeland

• Business and company surveillance

• Adoption & tracing of children and family issues

• Property surveillance eg. rightful owners

• Intensive investigations are carried out on any court case

• Forensic tests eg. DNA, signature analysis, etc

• Services of Lawyers, notary & other advisors on demand

• We also offer security guards for offices, shops, hotels, restaurants, etc

• We testify in court and any court case is dealt with

• Our services are carried out both locally and overseas

24/7 service fully licensed

The Ideal MoTher’s Day

Gift

PULMaNS H O E S

Diabetic, Ulcers, Amputation,Blisters. Arthritis, Skin Damage,

Toe Distortions, Flat Feet, Elephantiasis,Nail Diseases, Wide Fitting

Alpha Court, Constitution Str, MostraTel: 2143 4318

880, High Street, HamrunTel: 2743 4318

walk bEttErlivE bEttEr

1. Min żar lil Abraham u ħabbarlu li se jitwilidlu iben?2. X’kien is-sagrifiċċju li Alla talab lil Abraham, biex jippruvah?3. X’kien jisimha mart Abraham?4. Iżakk kellu żewġt ulied. X’kien jisimhom?5. Min minnhom seraq il-barka lill-ieħor?6. Wieħed minn ulied Iżakk kellu ħolma. X’ħolom?7. Dan l-istess iben kellu ħafna wlied. Minnhom ħarġu t-tribujiet ta’ Israel.

Kemm kienu? Semmi tlieta minnhom.8. Dawn l-aħwa kienu jgħiru għal wieħed minnhom. Għal min, u għaliex? 9. Darba waħda l-aħwa ftehmu kontrih. X’għamlulu? X’ġaralu wara?10. X’kienet tfisser il-ħolma tal-Fargħun?

KWiZZ BiBliKu

X’taf dwar Abraham, Iƒakk, Ìakobb u Ìuƒeppi? Kwizz dwar persuna©©i importanti fl-ewwel ktieb tal-Bibbja

Il-libsa twila ta’ ÌuΩeppi

1. Tliet anġli. Abraham u martu kienu kbar ħafna fl-età meta kellhom lil Iżakk.2. Li joffri f’sagrifiċċju lil Iżakk. Aqra l-istorja f’kapitlu 22 tal-Ġenesi.3. Sara.4. Minn martu Rebekka, Iżakk kellu lil Għesaw u Ġakobb.5. Ġakobb libes il-ġild ta’ gidi biex Iżakk, li kien nieqes mid-dawl, jaħsbu ħuh il-kbir

Għesaw li kellu dritt għall-barka. Kapitlu 27 tal-Ġenesi.6. Ġakobb ħolom li qed jara sellum, bil-quċċata tiegħu fis-sema, u l-anġli telgħin u neżlin

miegħu. Fil-ħolma Alla wiegħdu li se jkollu nisel kbir.7. Tnax: Ruben, Simgħon, Levi, Ġuda, Issakar, Żebulun, Ġużeppi, Benjamin,

Dan, Naftali, Gad, Aser.8. Kienu jgħiru għal Ġużeppi għax darba gżahom lil Ġakobb u għax missierhom kien

jippreferih. Darba għamillu libsa twila bil-kmiem. Ara kapitli 37-40 tal-Ġenesi.9. Qabduh biex joqtluh, imma Ruben qalilhom jitfgħuh f’bir vojt, biex isalvah. Bigħuh

għal 20 biċċa tal-fidda lil xi negozjanti. Ċappsu l-libsa twila ta’ Ġużeppi bid-demm ta’ gidi biex Ġakobb jaħseb li nqatel minn xi bhima. Ġużeppi reġa’ nbiegħ, din id-darba lil Putifar, kap tal-koki fil-palazz tal-Fargħun, fl-Eġittu. Mart Putifar ittentatu, u meta dan ma qagħadx għal li riedet hi, spiċċa l-ħabs.

10. Ħolom żewġ ħolmiet. L-ewwel ra seba’ baqriet irqaq u koroh jibilgħu seba’ baqriet smien u sbieh. Imbagħad ħolom dwar seba’ sbuliet irqaq li belgħu seba’ sbuliet sbieħ u mimlijin. Ġużeppi fissirha li kienu ġejjin seba’ snin ta’ ġid u xaba’ imma warajhom jiġu seba’ oħra ta’ ġuħ, għalhekk ta parir biex fis-snin tal-ġid jaħżnu l-qamħ biex ikollhom l-ikel fis-snin tal-għaks. Ġużeppi sar l-aktar persuna importanti fl-Eġittu wara l-Fargħun. Ara kapitlu 41 tal-Ġenesi. ■

Twe©ibiet


Fuq it-TV spiss nara nies f’pajjiżi oħra jbatu u jmutu għall-fidi tagħhom u

nħossni tassew nistħi! Meta nħares madwari hawn Malta nitgerfex aktar: min iridna nżommu l-fidi biss ġol-knisja, min jgħajjarna li qed nimponu fuq min ma jemminx, min jesaġera u jirreċta f’xi okkażjonijiet. Xi kwalità ta’ xhieda jistenna minna Ġesù?

Kontra dak li ġieli jidher, huma ħafna dawk li jistqarru li jemmnu, li tassew jgħixu ħajja tajba u jagħtu xhieda tal-fidi tagħhom. Li jinkwetani hu li meta niġu biex niddefendu dak li nemmnu fih, spiss naqgħu f’ħafna rabja u nispiċċaw niġġudikaw lil ħaddiehor.

Xi drabi minn kif nitkellmu “aħna tal-Knisja” qisna aktar moħħna f’xi ideoloġija milli fil-fidi fiha nfisha.

Kemm-il darba “aħna tal-Knisja” ninsew li l-“oħrajn” ukoll jistgħu jkunu nies sinċiera li bħalna qed jitħabtu biex ifittxu lil Alla. Għalhekk kull darba li nużaw kliem iebes bħal “pagani” jew “imgerfxa” jew “nies fi żball” inkunu qed ngħidu ħafna iktar fuqna stess, u l-mod kif qed insegwu lil Ġesù.

Mhux qed ngħid li l-verità hi relattiva, jew li l-bosta suġġetti morali li niddiskutu

mhumiex important. Dażgur li huma! Lanqas ma qed ngħid li l-knejjes huma kollha xorta jew indaqs!

Imma biex inkunu dixxipli ġenwini ta’ Ġesù rridu ngħixu fl-Ispirtu tiegħu. Din mhix xi ħaġa fl-arja imma prattika ħafna. Fl-ittra lill-Galatin (kapitlu 5) San Pawl jgħidilna dwar l-għażla li għandna: jew ngħixu skont l-Ispirtu (imħabba, sliem, sabar, ħniena, tjieba, fidi, ħlewwa u rażan) jew skont il-ġisem (rabja, ġlied, għira, piki, firda, nuqqas ta’ maħfra).

Sfortunatament il-frott tal-Ispirtu mhux dejjem jidher “f’dawk tal-Knisja”. X’jiswa li niddefendu xi parti mit-twemmin tagħna jew lill-Knisja, imbagħad fil-ġewwieni tagħna jkollna r-rabja, id-dwejjaq u l-qalb iebsa? X’jiswa li nirbaħ argument, u nitlef ħabib? Kif nista’ ngħid li qed niddefendi l-fidi f’Ġesù meta fl-istess ħin inkun qed noffendi lil ħaddieħor?

Ejjew inkunu, iva, xhieda konvinti u entużjasti ... imma jekk se nkunu xhieda għandna nġibu ruħna kif kien iġib ruħu magħna l-Imgħallem. ■

Fr Ray hu l-kappillan tal-parroċċa ta’ Santu Wistin, Valletta

NifhEM daK li NEMMEN

fr ray fraNCalaNZa osa

Xhieda... imma mhux irrabjati!Spiss qed inkunu xhieda akkaniti ... imma rrabjati, ni©©udikaw u nitmas˙nu


juM il-KaritÀ

MoNs. V. ZaMMit MCKEoN

Ta’ kull sena l-Knisja f’Malta tiċċelebra Jum il-Karità. Din is-sena se jiġi

ċċelebrat fil-ħames Ħadd tal-Għid, jiġifieri fil-21 u t-22 ta’ Mejju. It-tema se tkun “Tħallihomx jistennew! Għin”.

Bħalma sar fl-imgħoddi, Jum il-Karità se jagħmel parti minn Ġimgħa ta’ Karità (mill-15 sat-22 ta’ Mejju).

Il-ħsieb hu li nfittxu b’kull mezz possibbli li nedukaw u niffurmaw iżjed il-poplu tagħna dwar l-Evanġelju tal-Karità li, kif nafu, ifisser ferm u ferm iktar milli wieħed idaħħal idejh fil-but biex jagħti l-offerta.

Jum il-Karità jiġi organizzat mill-Kunsill tas-Segretarjat Ħidma Soċjali u Karità (Kunsill Caritas) li jieħu ħsieb li jgħaddi dan il-messaġġ b’kull mezz possibbli speċjalment permezz tal-mezzi tal-komunikazzjoni soċjali.

Fil-Quddies kollu tas-Sibt filgħaxija u tal-Ħadd, 21 u 22 ta’ Mejju, fil-Knejjes kollha ta’ Malta se ssir il-ġabra annwali għall-ħidmiet u d-djar ta’ karità li l-Knisja għandha f’Malta.

Din is-sena l-Quddiesa ta’ Jum il-Karità se tintwera fuq TVM mill-kappella ta’ Dar San Ġużepp, Santa Venera.

Il-flus li jinġabru matul il-quddies ta’ tmiem il-ġimgħa jitqassmu biex jiġu megħjuna d-diversi djar u ħidmiet ta’ karità’

Idda˙˙al idek fil-but?li l-Knisja f’Malta hija impenjata fihom, skont fejn l-aktar ikun hemm ħtieġa.

Fost dawn hemm id-Djar li jilqgħu fihom tfal u żgħażagħ bla dar jew familji li jieħdu ħsiebhom tassew, is-servizzi tal-Caritas Malta, id-Dar tal-Providenza, id-Djar għall-Anzjani, is-Segretarjat Assistenza Soċjali tal-Azzjoni Kattolika, it-Taqsima Refuġjati tal-Kummissjoni Emigranti, u Dar Pirotta, Birkirkara.

Tajjeb wieħed ikun jaf li fid-Djar tal-Knisja għat-Tfal bħalissa hemm madwar

300 tifel u tifla, żgħażagħ u ommijiet. Il-Caritas qed toffri 22 servizz differenti u tilħaq mijiet ta’ nies. Fid-Dar tal-Providenza hemm residenti 125 persuna b’diżabiltà. Fid-Djar għall-Anzjani hemm 720 persuna. Is-Segretarjat Assistenza Soċjali jgħin lil ħafna nies bi problemi diversi u fil-bżonn. It-Taqsima Refuġjati qed tgħin lil madwar 400 persuna, fosthom missirijiet, ommijiet u t-tfal tagħhom

minn 19-il pajjiż differenti.Fl-istess jiem tal-21 u t-22 ta’ Mejju

fil-knejjes kollha se jitqiegħdu kaxxi fejn min jixtieq jista’ jqiegħed xi oġġetti tal- ikel jew oġġetti oħrajn utli biex jitqassmu fid-djar għat-tfal jew żgħażagħ jew persuni bi bżonnijiet speċjali, skont kif se jiġu indikati lil kull parroċċa. ■


Ftit Trab AbjadSur Editur – Xtaqt ngħid kelma lil dawk li xi “ħabib” introduċihom għad-droga. Nixtieq infakkarhom li d-droga toqtol anki nies b’saħħithom. Dan il-vizzju jiswa l-flus, u meta jidħol ’il ġewwa la jibqagħlek kuxjenza u lanqas qalb, u jwasslek tisraq anki lil ommok. U jekk tipprova twaqqaf il-vizzju, tispiċċa tmur tfittex lil dak il-“ħabib” li – mingħalik – bi ftit “trab abjad” jista’ jgħinek biex jgħaddilek kollox. U veru jgħaddilek kollox, għax id-droga teqirdek u tagħmel lilek trab! Mary Debono, Mosta

Minuta g˙al kull Sieg˙aSur Editur – Nammetti li meta niġi biex nitlob, xi drabi nġib id-dinja fit-tarf u nibda nġib l-iskużi kollha. Imma mbagħad biex noħroġ mal-ħbieb jew nagħmel siegħa overtime la niddejjaq u lanqas jaqbadni n-ngħas! Ix-xitan jipprova jtellifna meta nitolbu, anki lil Ġesù fid-deżert ipprova jfixklu. Imma Ġesù kien jitlob spiss, jinqata’ għalih waħdu u jkellem lil Missieru. L-akbar diffikultà li nsib jien mhux biex nibda nitlob imma biex inkompli, jum wara l-ieħor, u ma naqtax qalbi. Xi drabi jiġuni ħsibijiet bħal: “Għalfejn quddiesa kuljum? X’qed nieħu minnha? Qisni xi mara xiħa li m’għandhiex x’tagħmel?” Imma mbagħad ngħid: Alla tani 24 siegħa kuljum, għax m’għandix nagħtih lura 24 minuta? Dorianne Cortis

Kemm-il Darba?Sur Editur – Qomt darba l-Ħadd irrabjata. Ħabiba tiegħi qalet affarijiet mhux veri fuqi ma’ ħaddieħor. Għamiltha f’rasi li mmur nagħtiha ħasla kif imiss. Fil-quddies il-vanġelu nzerta propju meta Pietru staqsa

lil Ġesù kemm-il darba kellu jaħfer. Ġesù wieġbu li mhux seba’ darbiet imma sebgħa għal sebgħin darba. Wasalt id-dar u ħsibt sew fuq dan. Il-ħabiba tiegħi għamlitli hekk darba biss! Għamilt kikkra kafè u nsejt kollox. Yanika Debono, Għargħur

Kuljum fis-6pmSur Editur – Fuq l-istazzjon TV2000 kuljum fis-6pm qed ikun hemm ir-Rużarju kuljum dirett minn Lourdes. Veru li jkun bit-Taljan, imma faċli ħafna tkompli u twieġeb bil-Malti. Tħossok magħqud ma’ ħafna nies oħra, quddiem l-għar ta’ Massabielle. Mindu smajt bih, nipprova ma nfallih qatt. Frank Agius, B’Kara

Mowbajl fil-QuddiesaSur Editur – Attendejt quddies l-Ingilterra u l-Kanada imma qatt ma smajt mowbajl idoqq bħalma nisma’ f’Malta. Il-mowbajl huwa distrazzjoni għas-saċerdot u għal min jisma’. Għaliex aħna biss nagħmlu hekk? Rose Marie Cilia, Swieqi

ittri Mill-qarrEjja

IKTBILNA!L-ittra trid tkun turi l-isem u l-lokalità tal-kittieb. Kull ittra tista’ ti©i mqassra u editjata. L-ittra tax-xahar tirba˙ voucher ta’ E20 li jissarraf f’ikla g˙and Pollino’s, St George’s Bay, St Julians. Ibg˙atha b’email: [email protected] jew bil-posta: Flimkien, Ittri mill-Qarrejja, Kulle©© tal-Kappillani, Kurja, Floriana.

RESAq LEjhOM U BAqA’ MIExI MAGÓhOMMixjiet u żjajjar f’Għawdex biex nidħlu fil-fond fil-misteru tal-Knisja tagħna. Irtir kreattiv mhux żjajjar turistiċi. Ħinijiet ta’ talb, silenzju, sharing.Il-Ġimgħa 6 ta’ Mejju fis-7pm sal-Ħadd 8 wara l-pranzuImexxu Dr E. Warrington u Fr P. Zammit sjDar Manresa, Rabat, Għawdex (tel. 2155 6635)

REBBIEÓA


Fl-Awstralja, fid-Djoċesi ta’ Townsville (Queensland) madwar 12,000 tifel u tifla ta’ bejn il-5 snin u t-18-il sena ilhom dawn l-aħħar ħames snin jimmeditaw għal ftit minuti kuljum.

Din l-esperjenza mhux biss qed tagħtihom preżenza ikbar ta’ Alla, imma qed tgħinhom ukoll jikkonċentraw fil-lezzjonijiet tal-iskola. Dis-sena l-Knisja fl-Ingilterra wkoll se tibda dal-programm fl-iskejjel tagħha.

Jekk qed tħoss xewqa ġo qalbek li jkollok relazzjoni ta’ ħbiberija ma’ Alla, ftakar li hu Alla li qed isejjaħlek għaliha – u allura se jgħinek tilħaq dan l-għan!

Forsi taħseb li din xi ħaġa għal ftit nies “twajbin”? Xejn minn dan! Alla jixtieq jersaq qrib ħafna lejn kull bniedem, hi x’inhi l-kundizzjoni tiegħu. U hu jagħmilha ħaġa ħafifa għalina. M’hemmx bżonn tkun studjajt it-teoloġija, għax Alla jaf jidħol f’qalb kulħadd.

Xi wħud għadhom ma jafux jitolbu. It-ton ta’ leħinhom, jew kif jaħtfu l-kliem, jew il-body language (iħarsu ’l hawn u ’l hinn) jagħtik x’tifhem li qegħdin jirreċtaw xi kliem bl-amment, mhux ikellmu lil xi ħadd quddiemhom. Imma meta nitkellem ma’ xi ħadd inħares lejh, ħsiebi jkun fih, u leħni

juri li qed inwassal xi ħsieb lil dak li jkun.Hemm ħaga waħda li turi jekk inkunx

nirreċta talba jew nitkellem ma’ Alla. Waqt li nitlob irrid insir konxju li qiegħed quddiemu; nimmaġinah iħares lejja bl-imħabba, u jien qed inħares lejh. Għalhekk, irrid nieqaf għal ftit sekondi, ninġabar fija nnifsi u nidħol f’dil-preżenza.

Imbagħad tiġini naturali li l-kliem, ngħidu aħna tal-att tal-indiema, joħorġu minn qalbi u jsiru tiegħi, l-iktar jekk intiegħem kull kelma bil-mod.

Forsi ma jirnexxilix mill-bidu, imma bl-għajnuna ta’ Alla, bil-mod il-mod, nitgħallem nidħol f’dan id-djalogu sabiħ, għax l-Ispirtu stess ikun qed jitlob minn ġo fija.

M’hemmx bżonn tul. Anki ftit minuti kuljum jgħinuni nsir ħabib ta’ Alla, u nħoss li hu tassew Missier li jħobbni kif jien u jrid jagħtini lilu nnifsu.

Meta tkun drajt, tista’ tibda tesprimi ruħek b’xi pass mill-Iskrittura, xi salm, xi kliem ta’ Ġesù, pereżempju tuża xi vers mill-fuljett tal-quddies tal-Ħadd.

Nawguralek tiskopri din l-avventura eċċitanti. Għallimha lil tal-familja, l-iktar lil uliedek, jekk inti ġenitur. Nieħu gost nisma’ l-esperjenzi tal-qarrejja. Iktbuli:

[email protected] ■

Tirreçta t-talb u titkellem ma’ Alla mhumiex l-istess

sPiritWalitÀ

fr harry forMosa sj

Id-differenzakollha


w w w . e t c . g o v . m t

TAĦRIĠ GĦALL-IMPJEGATIOPPORTUNITAJIET BIEX INŻOMM

LILL-IMPJEGATI MĦARRĠIN

L-ETC toffri taħriġ lil dawk l-impjegati li jixtiequ jżommu ruħhom

aġġornati fil-ħiliet tagħhom. Inkoraġġixxi lill-impjegati tiegħek

biex jieħdu sehem! Agħtihom l-għajnuna meħtieġa biex itejbu

l-ħiliet tagħhom. Ħu azzjoni issa u ejja kellimna biex tara kif

l-impjegati tiegħek jistgħu jibbenifikaw minn din l-għażla kbira

ta’ taħriġ differenti.

Għal aktar tagħrif dwar il-programmi ta’ taħriġ b’xejn ikkuntattja:Korporazzjoni tax-Xogħol u t-Taħriġ, Ħal Far, BBĠ 3000. Telefown: 2220 1610 - 2220 1614. Email: [email protected]

Programm Operattiv II - Politika ta’ Koeżjoni 2007-2013Insaħħu Ħilitna għal Aktar Impjiegi u Kwalità ta’ Ħajja Aħjar

Proġett parzjalment iffinanzjat mill-Unjoni Ewropea Fond Soċjali Ewropew

Ko-finanzjament: 85% Fondi UE; 15% Fondi Nazzjonali

Ninvestu fil-futur tiegħek

Fittixna fuq Facebook

Kellu 31 sena, miżżewweġ u missier ta’ tifla ta’ 4 snin. Raġel b’saħħtu u bieżel. Jaħdem u jistudja minn kmieni filgħodu sa tard bil-lejl, mit-Tnejn sal-Ħadd. F’moħħu kellu x-xewqa li jkompli javvanza fil-karriera tiegħu biex il-familja ma jonqosha xejn. Sfida kien jidħlilha b’ruħu u ġismu; ma kien jaqta’ qalbu qatt.

Bħal sajjetta fil-bnazzi, ħassu ma jiflaħx. Forsi t-taqlib tal-arja jew forsi kiel xi ħaġa u ma qablitx miegħu - beda jaħseb bejnu u bejn ruħu. L-uġiegħ f’żaqqu beda jiżdied. Il-bżonn li jidħol spiss fil-kamra tal-banju ma’ ħalliehx imur ix-xogħol. Beda jara d-demm mal-ippurgar. L-uġiegħ kompla jippersisti. Beda jibża’ u jinkwieta.

Sejjah lit-tabib tal-familja li kellu fiduċja fih. Il-mediċina ma ħadmitx. Ma felaħx iqum mis-sodda. Aptit jiekol ma kellux. Għaddew ħmistax mingħajr ma trejjaq. It-tabib tal-familja ssuġġerielu jkellem speċjalista. Daħal l-isptar għal numru ta’ testijiet. Qatt ma kien daħal l-isptar qabel. Qalulu li se jagħmlulu colonoscopy - anqas biss kien jaf xi tfisser! Qalulu li aktarx kellu Crohn’s Disease. Din xi tkun?

Dik il-lejla martu ma raqditx; qattgħet lejl sħiħ tfittex fl-internet xi tfisser: sabet li hija kundizzjoni fl-imsaren li jrid jgħix biha ħajtu kollha. Ħassu mitluf iżjed minn qabel.

Ma kontx tilgħab karlin fuqu. Wara ħmistax ħareġ mill-isptar iżda xorta ma jiflaħx għax-xogħol. Kien iħares lejn martu li tant kien jgħożż u jħobb, u lejn bintu ħelwa b’dawk in-nokkli kulur id-deheb u kien jinfexx jibki f’qalbu, waħdu, biex ma jinkwetahomx.

Kien jistaqsi “Mulej, x’qed jiġri? Għaliex propju jien? X’għamilt ħażin? Ħares ftit lejn marti, għad għandha biss 29 sena; u binti ta’ 4 snin.”

Meta kien ikun waħdu kien jintilef fi ħsibijietu. Kienu jiġuh mumenti koroh tassew. Xtaq kieku li martu u bintu jkunu jistgħu jkomplu ħajjithom mingħajr inkwiet. Beda jħossu ta’ piż fuqhom.

Wara ftit ġimgħat wara li ħareġ mill-isptar tilef ix-xogħol li tant kien jagħmlu b’dedikazzjoni. Beda jħossu ta’ piż itqal fuq il-familja.

Dak ir-raġel huwa jien. Għaddew 11-il sena. Iż-żmien ma

jistenna lil ħadd. Ħajti nbidlet ta’ taħt fuq. Bis-sapport ta’ marti u bl-għajnuna ta’ Alla rnexxieli nħares lejn il-ħajja b’lenti differenti.

Għalkemm ma’ kinetx faċli, għamilt il-kuraġġ u tfajt il-biża’ wara spallejja. Sirt aktar pożittiv. Kellna tarbija oħra, tifel li llum għandu 6 snin. Iż-żewġt itfal tagħna huma l-mimmi ta’ għajnejna. Bis-sapport

EsPErjENZa

N. CaMillEri

Il-problemi u d-diffikultjiet qeg˙din hemm biex neg˙lbuhom

Sajjetta fil-bnazzi


ta’ marti rnexxieli nkompli nistudja u ggradwajt darbtejn f’dawn l-aħħar tmien snin. Il-Mulej ipprovdieli xogħol li jagħtini sodisfazzjon kbir. Sirt napprezza l-ħajja iżjed, u nqum kull filgħodu b’ħeġġa biex naffronta l-ħajja b’mod seren, kalm u biex nagħmel il-ġid lil ta’ madwari.

Meta nkun se naqta’ qalbi, inħares ‘il fuq u nitlob l-għajnuna lill-Mulej. Inġib quddiem għajnejja lil Kristu mtaqqal bis-salib, jaqa’ fl-art, imma b’kuraġġ u determinazzjoni qawwija jerġa’ jqum u jkompli miexi biex iwettaq l-għan ta’ ħajtu. Inġib quddiem għajnejja wkoll lil Xmun li għenu jġorr is-salib … u hekk nagħmel kuraġġ nibqa’ miexi, inħares ‘il quddiem, u ma niddejjaqx nitlob l-għajnuna meta jkolli bżonnha.

Ma nistax inwieġeb għall-mistoqsijiet li kont nagħmel lil Alla 11-il sena ilu. Biss nistqarr li sirt kapaċi ninnamra ma’ Alla l-Missier. Xi ħaġa li qatt ma kont naf nagħmel qabel. F’għajnejn marti sirt nara l-qawwa tal-għajnuna ta’ Alla; f’uliedi nara s-sbuħija tal-ħajja. Dawn il-ħwejjeġ jgħinuni ngħix ħajti bl-aħjar mod li nista’.

Il-problemi u d-diffikultjiet li niltaqa’ magħhom sirt inqishom sfidi li qegħdin hemm biex negħlibhom bil-għajnuna ta’ Alla u mhux biex ikissruni. Sirt inħalli

kollox f’idejn il-Missier. Jien ukoll missier, u għalhekk nifhem sew kemm il-missier iħobb lil uliedu – aħseb u ara kemm Alla Missierna jħobb lilna!

Bil-għajnuna u d-dedikazzjoni tal-konsulenti u l-għajnuna ta’ Alla, grupp ta’ nies li lkoll inbatu bil-kundizzjoni ta’ Crohn’s Disease u Ulcerative Colitis waqqafna assoċjazzjoni bil-għan li ngħinu lill-oħrajn li għandhom l-istess kundizzjoni.

Ħabib, tħossokx waħdek, għax żgur li m’intix! Alla jipprovdi l-għajnuna mingħajr ma nkunu qed nistennewha. Il-Mulej jaf il-bżonnijiet tagħna, qiegħed magħna. Imma int trid tħallih jgħinek!

Għal aktar informazzjoni dwar il-Malta Association of Crohn’s and Colitis (MACC) żur is-sit www.macc.org.mt jew ibgħat e-mail [email protected] ■

LECTIO DIVINAĠimgħa 1 ta’ Lulju fis-7pm sal-Ħadd 3 wara l-pranzuImexxi Fr Alex RefaloDar Manresa, Rabat, Għawdex (tel. 2155 6635)

WORLD YOUTh DAY Mill-5 sat-22 ta’ AwwissuEsperjenza minn Loyola sa MadridTibda ma’ San Injazju, tispiċċa mal-Papa! Aktar informazzjoni: www.inygo.jesuit.org.mt


Min veru jħobbok? Min dejjem jgħineku jieħu ħsiebek minn x’ħin twelidt?

Min jagħmel kollox, kull sagrifiċċju,biex jara l’inti ma jonqsok xejn?

F’did-dinja mgħaġġla, ieqaf u aħseb:min hu li jagħmel dana u aktar?

Dik ommok. Tħobbok, għax ġid hi tridlek;għax minn ġo qalbha ma toħroġ qatt.

Dejjem fik taħseb; dejjem hi taħdembiex inti jkollok kulm’għandek bżonn.

F’dal-jum hekk sbejjaħ mix-xahar ta’ Mejju“Grazzi,” għidilha. “Inħobbok wisq.

“Kemm issa u dejjem lili issibni;jien nibqa’ nħobbok sakemm immut.

“U wara mewtek int tmur itgawdi;u warajk tħalli dal-wied tad-dmugħ.

“U minn hemm fuq tibqa’ tħarisnahekk kif għamilt, jum wara jum.”

Mary Grace Bellia, Mosta

PaÌNa lEttErarja

MiÌBura MiNN CharlEs Magro

Beata MaterMeta d-dalma tal-lejl taqa’ fuqna

U nħossuna waħidna, msejknin,Kewkba tiddi fis-sema dlonk nilmħuLi tfarraġna, tagħmilna henjin. Dil-kewkba hi Marija, Omm-Xebba mil-Lhudija.

Meta f’sodda nsibuna mifluġaU mifnija taħt toqol l-uġigħBewsa taħraq inħossu fuq ġbinnaLi ttaffilna l-uġigħ minnufih. Dil-bewsa hi Marija, Tas-saħħa tarmi d-dija.

Meta b’qalbna maqsuma nitwarrbuMinn fost ħutna li sqewna is-semmId inħossu lil wiċċna tmellsilna,Iddewwilna mnejn ħareġ id-demm. F’din l-id narawk, Marija, Bl-imħabba tant mimlija.

Meta fina l-kuxjenza ċċanfarnaGħax ħajjitna għexniha dnubietLeħen jidwi jħeġġiġna biex nindmuĦalli nduqu tas-sema l-ħlewwiet. Dal-leħen hu Marija, B’tal-Għerf it-Tron mogħnija.

Meta l-ajru fuq rasna jiddallam,Meta l-baħar jitqalla’ u jfur,Meta triqtna nitilfu fil-bluha,Hemm tkun Int; sabiex lejk moħħna jdur. Għalina Int, Marija, It-tama waħdanija.

Alfred Massa, Ħal Tarxien

F’jum l-omm

DIxxERNIMENT FLIMKIENKif komunità tista’ tħaddem id-dinamika ta’ dixxerniment li nsibu fl-Eżerċizzi Spiritwali ta’ San Injazju biex tagħraf aħjar xi jrid Alla minnha.Il-Ġimgħa 13 ta’ Mejju fis-7pm sal-Ħadd 15 wara l-pranzuImexxi Fr Raymond Pace sjDar Manresa, Rabat, Għawdex (tel. 2155 6635)


Kemm żgħażagħ jagħtu kas ta’ kif jistgħu jkunu ċittadini aktar attivi fis-soċjetà li jgħixu fiha, kemm f’pajjiżhom kif ukoll fl-Unjoni Ewropea? Kemm żgħażagħ iħossu l-bżonn li jagħtu kontribut bil-veduti tagħhom dwar it-tmexxija ta’ pajjiżhom, biex il-politika tkun tirrifletti dak li jixtiequ jaraw għall-ġid ta’ kulħadd? L-UE qiegħda kulma tmur toħloq numru ta’ għodod differenti biex jiżdied il-livell ta’ parteċipazzjoni taċ-ċittadini fis-soċjetà. Madankollu, għad hemm ħafna żgħażagħ li jaħsbu li biex tkun attiv bħala ċittadin tinvolvi affarijiet kbar.

Għaldaqstant, il-Ministri tas-27 Stat tal-UE responsabbli mill-Edukazzjoni dan l-aħħar iddiskutew l-edukazzjoni attiva waqt laqgħa informali bejniethom. Il-Ministri qablu dwar l-importanza li għandha tingħata lil dan is-suġġett biex jinkoraġġixxu aktar żgħażagħ jipparteċipaw fil-ħajja ekonomika, politika u kulturali tal-UE, u tkellmu dwar:

• il-bżonn li tiġi żviluppata “kuxjenza finanzjarja” fost iż-żgħażagħ, biex jitrawmu aktar bħala ċittadini Ewropej responsabbli;

• li ż-żgħażagħ għandhom ikunu mħeġġa jagħtu kontribut lejn il-problemi tal-pajjiż;

• il-ħiliet prattiċi u l-attitudnijiet differenti li għandhom ikunu adottati b’tali mod li l-affarijiet teoretiċi li jkunu tgħallmu ż-żgħażagħ fl-iskejjel jużawhom fil-prattika fil-ħajja ta’ kuljum;

• il-bullying fl-iskejjel li jista’ jwassal biex ċittadini jkunu anqas attivi fil-parteċipazzjoni tagħhom fis-soċjetà. Għalhekk għandhom jinħolqu aktar opportunitajiet biex din il-problema tonqos permezz ta’ edukazzjoni għal ċittadinanza aktar attiva.

Il-Presidenza preżenti tal-Kunsill tal-UE mmexxija mill-Ungerija qiegħda tħeġġeġ lill-pajjiżi membri biex jaħdmu flimkien u jinvolvu kemm jista’ jkun lis-soċjetà ċivili fejn l-għaqdiet volontarji jaħdmu favur parteċipazzjoni aktar b’saħħitha fis-soċjetà.

fost iż-żgħażagħ

Malta-EU Steering& Action Committee

indirizz: 280, Triq ir-Repubblika, Valletta tel: 2200 3300 email: [email protected]

Malta-EU Steering& Action Committee

Avviƒ bi ˙las

Lejn ċittadinanzaaktar effettiva

PaÌNa gÓat-tfal

Claudia CiNi

Kien wasal Jum l-Omm, u Ġanluka u Maruska kienu għadhom ma jafux x’se

jagħtuha rigal lill-mamà. Xtaqu li r-rigal ta’ din is-sena jkun speċjali. Fl-aħħar Maruska ħarġet b’idea sabiħa li għoġbot mhux ftit lil ħuha, iżda kellhom bżonn l-għajnuna wkoll tal-papà. Il-papà wkoll għoġbitu l-idea u wegħedhom li se jgħinhom. Il-pjan kien li kemm is-Sibt kif ukoll il-Ħadd - Jum l-Omm - it-tfal kellhom jagħmlu l-faċendi u x-xiri kollu li s-soltu tagħmel il-mamà, sakemm il-papà joħroġha dawra bil-

Rigal sabi˙

Log˙ob bi premju

Fittex il-KelmaSib dawn il-kliem fil-kaxex ta’ hawn ta˙t f’direzzjoni orizzontali, vertikali jew djagonali. Imxi mix-xellug g˙al-lemin u minn fuq g˙al isfel. Bl-ittri li jifdal, g˙aqqad il-kelma rebbie˙a. L-ewwel twe©iba tajba tirba˙ voucher ta’ €10 li jissarraf g˙and Once Upon A Time (Vjal ir-Ri˙an, San Ìwann). Ibg˙atha hekk: Flimkien, FITTEX IL-KELMA, Kulle©© tal-Kappillani, Kurja, Floriana. Ikteb ismek, l-indirizz u l-età.

ÇOFF, FERÓ, FJURI, ÌEnTILI, GÓOÛÛA, ÓARÌA, IKLA,

KARTOLInA, KEJK, KUnTEnTA, MEJJU, MÓABBA, OMM, RIGAL,

VAGAnzA, WARD, ÛIGARELLA

Soluzzjoni g˙al April: DIVERTIMENTRebbie˙a: K. Grech, Ba˙rija

karozza. Is-Sibt filgħodu Ġanluka mar jixtri mingħand tal-merċa, filwaqt li oħtu naxret il-ħwejjeġ u firxet is-sodod. Wara, flimkien ippreparaw l-ikla ta’ nofsinhar u ħmew kejk. Wara nofsinhar Maruska qalgħet u twiet il-ħwejjeġ, filwaqt li ħuha ħasel u xxotta l-platti. Il-Ħadd filgħodu qamu kmieni, ippreparaw il-kolazzjon u firxu s-sodod. Wara, il-familja kollha marru l-Quddies u għal nofsinhar il-papà tahom sorpriża: ħadhom jieklu f’ristorant. Kemm ferħet il-mamà! Kien l-isbaħ rigal li qatt qalgħet! ■

D R A W K E J K

V A G A n z A U

F G M M F R Ç n

J A Ó E T D O T

Ó O U O R O J n F E

A M R Ó L L Û J F n

R M I I n A A Û U T

Ì E n T I L I G A A

A A L L E R A G I Û

M Ó A B B A L K I R


Study for a Masters Degree

This is done by supporting an increase in the number of students following post-graduate courses, hence increasing the availability and employment of high-level graduates in the priority of sectors of the knowledge-based economy in Malta

Operational Programme II – Cohesion Policy 2007-2013Empowering People for More Jobs and a Better Quality of Life

Advert part-financed by the European UnionEuropean Social Fund (ESF)

Co-financing rate: 85% EU Funds; 15% National Funds

Investing in your future

Ministry of Education, Employment and the Family

STEPS - Directorate for Lifelong LearningMinistry of Education, Employment and the Family

Room 327, Great Siege Road, Floriana FRN 1810, Malta

Tel: 2598 2513, 2598 2263 | Email: [email protected]

STEPS applications will be accepted yearly between:1 May - 15 June and 1 November - 15 January

STEPS aims at providing more opportunities to promote further specialisation at higher levels of education, particularly at Masters level

Citadel Insurance p.l.c • Casa Borgo • 26 Market Street • Floriana FRN 1082 • Branches: Gżira • Ħaż-Żebbuġ • Naxxar • Paola • Tied Insurance Intermediaries: Malta • Gozo

Citadel Insurance p.l.c. is a company authorised to carry on general and long term business of insurance and is regulated by the Malta Financial Services Authority.

Citadelecopak

Benefit from discounts on your home and/or private car insurance with Citadel

• if your car is classified as ‘GREEN’ or HYBRID with low CO2 emissions, or is an ELECTRIC CAR,

• if you have a SOLAR WATER HEATER or a PV SYSTEM installed at HOME.

Call us now on Freephone 8007 2322 or log on to for more details. (Terms and conditions apply)

CT1550 Eco 113x155.indd 1 13/04/2011 21:53

L-aktar annimal perikoluΩ g˙all-bniedemĊertament li dan huwa n-nemusa. Il-parassit tal-malarja li jinġarr min-nemusa huwa kkalkolat li joqtol mal-miljun tifel u tifla fl-Affrika biss kull sena. Matul l-istorja tal-bniedem in-nemusa qatlet aktar nies mill-gwerer kollha magħduda flimkien. In-nemus iġorr ukoll il-yellow fever u mill-inqas mitt virus differenti li kull sena jmarrdu mat-300 miljun persuna. Joe Spiteri, Mosta

Il-giddieb g˙omru qasirBrian, Karl, Dino u Frank iħobbu jduru bir-rota. Imma għandhom difett: meta jiġu biex jitkellmu dwar it-tiġrijiet tagħhom iħobbu jħarrfu! Wara l-aħħar tiġrija li kellhom, qalu hekk:

Brian: Dino kien l-aktar wieħed li mexa bil-mod.

Karl: Dino ġera aktar minn Frank.Dino: Brian mar aħjar minn Karl.Frank: Naturalment, jien ġejt l-ewwel.Jekk taf li kollha qed jigdbu, f’liema ordni

spiċċaw?Ara s-soluzzjoni isfel nett.

TsunamiIseħħu fejn hemm volum kbir ta’ ilma, meta l-art timxi fuq art oħra (landslide) minħabba terremot kbir fil-baħar. Hekk ġara fil-Ġappun f’Marzu li għadda. L-aktar tsunami qawwi fl-istorja tad-dinja kien dak tal-2004 fl-Asja li qatel mat-300,000 ruħ fi ħdax-il pajjiż fl-Oċean Indjan. L-ewwel mewġa kien fiha 33 metru (11-il sular). Fis-sena 6100 qabel Kristu, iżżerżqet art fin-Norveġja, magħrufa bħala Storegga Slide, li għamlet tsunami immensa li

qasmet l-Oċean Atlantiku ta’ Fuq, laqtet lin-Norvegja, l-Islanda u l-kosta tan-naħa tal-lvant tal-Iskozja u kienet għolja 21 metru (6 sulari). Godfrey Camilleri

Çajta TajbaMembru akkanit u tesserat fil-partit politiku tas-Sofor kien fuq is-sodda tal-mewt, meta f’daqqa waħda ddeċieda li jidħol fil-partit tal-Vjola. “Imma għaliex?” staqsieh imħawwad ħabibu. “Ilek għomrok u żmienek mas-Sofor, x’fettillek qlibt mal-Vjola propju fl-aħħar?” Il-moribond ressaq fommu lejn il-widna ta’ ħabibu: “Nippreferi li jmut wieħed mill-oħrajn u jitilfu vot, milli jmut wieħed minn tagħna!” Joseph Borg, B’Kara

Soluzzjoni: Il-giddieb g˙omru qasirĠew hekk: Karl, Frank, Dino, Brian. Ġaladarba kulma qed jgħidu huma huwa falz, Frank li qed jgħid li rebaħ żgur li ma ġiex l-ewwel, u Dino ma ġiex l-aħħar kif qal Brian. Barra dan, peress li hu falz ukoll dak li qal Karl, Frank żgur li ġie qabel Dino. Għalhekk bilfors li Dino ġie t-tieni u Frank it-tielet. Peress li Karl ġie qabel Brian (inkella ma jkunx falz dak li qal Dino) Karl bilfors ġie l-ewwel u Brian l-aħħar.

ÓiN fliMKiEN Kont taf

PREMjU GÓALL-KITBA TIEGÓEKIbg˙atilna xi çajta jew cartoon umoristiku, jew tag˙rif interessanti biex jidher f’din il-pa©na. Il-kontribuzzjonijiet li ji©u pubblikati (çajta jew tag˙rif g˙al “Kont Taf?”) jid˙lu biç-çans li jirb˙u voucher ta’ E5 li jissarraf g˙and Merlin Library. Ibg˙atha bl-email: [email protected] jew bil-posta: Flimkien, Kont Taf? Kulle©© tal-Kappillani, Kurja, Floriana. Kull kontribuzzjoni tista’ ti©i kkore©uta u editjata.

REBBIEÓA


AVAILABLE FROM ALL LEADING PHARMACIES, SCHOLL FOOTHEALTH CENTRESAND LEADING SUPERMARKETS.

World’s No.1 Footcare Specia

list

Perfect Heels in 3 days!

NEW Advanced Scholl Cracked Heel Repair Cream with ACTIVE REPAIR

See the difference...in just 3 days

a unique new formula which helps promote the skin’s natural repair process

produces visible results in just 3 days

gives you smooth, supple heels in one week

™

ACTIVE REPAIR

promotes the skin’s natural repair

process

1 2 3 4

5

6 7

8

9 10 11 12 13 14

15 16 17 18 19

20

21 22

23

logÓoB

Claudia CiNi

TislibaMimdudin5. Wasal, qorob (3)6. Kuntent, ferħan (5)7. Xbihat ta’ xi qaddisin (5)8. Għomor, żmien (3)9. Mejda li fuqha ssir il-quddiesa (5)12. Ħafna ħut (5)15. Għadd ta’ folji magħquda f’volum (5)18. Iġbed kemm tista’ (5)20. Lemħet, intebħet (3) 21. Nofs tużżana (5)22. Mitkellem, imlissen (5)23. Tul ta’ 1,480 metru (3)

Weqfin1. Laħam mill-koxxa taċ-ċanga (5)2. Bnedmin ta’ ġens maskili (5)3. Ġie aktar qrib (5)4. Kiser ir-rieda t’Alla (5)10. Ċerimonja, drawwa (3) 11. Tislima, bidu ta’ talba lil Marija (3)13. La baħar u lanqas arja (3)14. Residenza, jew mar lura (3)16. L-alfabett Malti fih tletin waħda (5)17. Tgħix fil-baħar, jekk tmissha taħarqek! (5)18. Strixxa drapp li jilbes il-qassis (5)19. Iben Abraham u Sara (5)

Soluzzjoni ta’ April: Mimdudin: Mimdudin: (1) APAP (4) SERP (6) BASAL (7) ROTOB (9) ÓMAR (10) BARUnI (12) AFRIKA (14) LIKK (17) TIFEL (18) ISInn (19) LUMI (20) ISSA. Weqfin: (2) PESTA (3) PALK (4) SARRAF (5) RITMU (6) BAÓÓART (8) BRIKKUn (11) SKOLLI (13) RIFSU (15) IMISS (16) BIKI.Rebbie˙a: N. Vella, Ûebbieg˙

Irba˙ voucher ta’ €25 ming˙and V&F Portelli and Sons Ltd, Mrie˙el billi twie©eb tajjeb sal-15 tax-xahar. Ikteb ismek, in-numru tat-telefon u l-indirizz. Ibg˙atha hekk: Flimkien, Tisliba, Kurja, Floriana.

Sudoku Imla l-vojt kollu b’mod li l-kolonni, il-linji

u kull kaxxa ta’ disg˙a jimtlew bin-numri 1 sa 95 1 3 4

4 1 2 9

2 7

5 6 8

4 8 7 1

6 4

2 7 3 4 1

1 5 8 6

8 4 3 2

Ibg˙at it-twe©iba sal-15 tax-xahar hekk: Flimkien, Sudoku, Kurja, Floriana. Premju voucher ta’ E10 li jissarraf g˙and Alfsons Enterprises Ltd, Óamrun.

1 2 3 4 9 6 8 7 5

9 4 6 7 5 8 1 2 3

8 7 5 2 1 3 9 6 4

3 5 9 8 2 1 6 4 7

7 1 2 9 6 4 3 5 8

6 8 4 3 7 5 2 1 9

4 3 1 6 8 7 5 9 2

5 9 8 1 4 2 7 3 6

2 6 7 5 3 9 4 8 1

Soluzzjoni ta’ April

Rebbie˙: L. Taljana, IklinAVAILABLE FROM ALL LEADING PHARMACIES, SCHOLL FOOTHEALTH CENTRESAND LEADING SUPERMARKETS.

World’s No.1 Footcare Specia

list

Perfect Heels in 3 days!

NEW Advanced Scholl Cracked Heel Repair Cream with ACTIVE REPAIR

See the difference...in just 3 days

a unique new formula which helps promote the skin’s natural repair process

produces visible results in just 3 days

gives you smooth, supple heels in one week

™

ACTIVE REPAIR

promotes the skin’s natural repair

process


This Card is issued by Bank of Valletta p.l.c. pursuant to a licence from MasterCard International

and must be used in accordance with its Terms and Conditions of Use. The Card remains the

property of Bank of Valletta p.l.c. and, if it is lost or stolen, you must contact us immediately on

Tel: +356 2123 4821. If found, the Card should be handed in at any of the Bank’s Branches or

mailed to BOV Card Services Unit, BOV Centre, Cannon Road, St. Venera SVR 9030, Malta.

NO CASH ACCESS.

Manufacture ID Code

AUTHORISED SIGNATURE

5449

5449

5449

ELECTRONIC USE ONLY

ELECTRONIC USE ONLY

ELECTRONIC USE ONLY






NO CASH ACCESS.

Manufacture ID Code


5449

5449

5449

ELECTRONIC USE ONLY

ELECTRONIC USE ONLY

ELECTRONIC USE ONLY






NO CASH ACCESS.

Manufacture ID Code


5449

5449

5449

ELECTRONIC USE ONLY

ELECTRONIC USE ONLY

ELECTRONIC USE ONLY

BO

V 2

9035

Impenn lejn is-suċċess tiegħek.

BOV PREPAIDCARDS 2131 2020 I bov.com

Maħruġ mill-Bank of Valletta p.l.c.58, Triq ŻakkarijaValletta VLT 1130 - Malta

Hemm 50 ballun uffiċjali tal-UEFA Champions League x’jintrebħu. Din l-offerta hija valida sat-2 ta’ Ġunju 2011 jew sakemm l-istokk jispiċċa. Termini u kundizzjonijiet japplikaw u jinsabu fis-sit www.bov.com. Ir-rebbieħa jridu jwieġbu mistoqsija marbuta mal-abbiltà biex jirbħu l-premju.

tifkiriet esklussivi tal-UEFA Champions League

Dan huwa ċ-ċans tiegħek sabiex takkwista edizzjoni limitata ta’ tifkiriet esklussivi tal-UEFA Champions League. Il-Bank of Valletta qiegħed joffrilek din l-opportunità ta’ darba biex tikseb MasterCard Prepaid Card tal-UEFA Champions League b’valur ta’ €150. Din tista’ ssibha minn kull fergħa tal-BOV. Iġbor il-card tiegħek illum u tista’ tirbaħ wieħed minn 50 ballun uffiċjali tal-UEFA Champions League.

29035 - BOV Champions League - Flimkien.indd 1 4/18/11 2:44:59 PM

Għalkemm l-aktar li jien magħruf huwa għall-funzjoni ewlenija tiegħi

– ix-xamm – f’dan l-istaġun tar-Rebbiegħa aktar insir “popolari” għax niġi assoċjat mal-għatis u l-allerġiji bħall-“Hay Fever”.

Jien iffurmat minn għadma jisimha “etmoid” u jien maqsum fi tnejn permezz ta’ “septum” magħmul minn qarquċa jew “cartilage”. B’hekk għandi żewġ toqbiet li minnhom tidħol l-arja ġo fija. Hu għalhekk li mnieħrek għandu żewġ toqbiet!

Għandi ċelloli speċjalizzati biex jinterpretaw kimika li jkun hemm fl-arja u jgħarrfukom x’riħa hemm fl-arja ta’ madwarkom. Permezz ta’ dan mhux biss tistgħu tapprezzaw irwejjaħ ifuħu imma wkoll nipproteġikom minn sitwazzjonijiet fejn jistgħu jagħmlulkom ħsara, pereżempju meta jkun hemm xi gassijiet tossiċi fl-arja.

Jien ukoll inservikom bħala “air-conditioner” tan-nifs li tieħdu. Dan għaliex l-arja kiesħa li tidħol ġo fija, jien insaħħanha u nxarrabha, biex ma tkessaħx u ma tnixxifx lill-kollegi tiegħi l-pulmuni.

Inservi wkoll biex niffiltra l-arja li tiġbdu għal ġo fija minn frak żgħar ħafna li jistgħu jkunu ta’ dannu għas-sistema respiratorja

tagħkom. Fil-fatt meta l-ġilda ta’ ġo fija tiġi rritata minn dawn il-frak u ma tkunx tista’ tissaporti aktar, din tibgħat messaġġ elettriku lill-kap il-kbir tagħna (il-moħħ) u dan iġegħelkom tgħattsu, biex jien neħles minn dawn il-frak li jkunu nqabdu ġo fija.

F’dan l-istaġun tar-Rebbiegħa, il-“Hay Fever” jew l-“Allergic Rhinitis” tkun komuni ħafna. Dan jiġri għax ġisimkom ikun allerġiku għall-polline (“pollen”) li jiġi minn siġar u pjanti speċjalment meta l-ġurnata tkun sħuna, niexfa u jkun ir-riħ.

Nies li huma l-aktar suxxettibbli għal dan huma dawk li jbatu bl-Ażżma u l-Ekżema. F’din il-kundizzjoni jaqbadni l-ħakk, nibda nqattar, inġegħelkom tgħattsu aktar mis-soltu, u ninstadd.

Il-kollegi tiegħi l-għajnejn ukoll jaqbadhom il-ħakk, u sħabna l-griżmejn jista’ jaqbadhom il-ħruq u xi kultant jaf jaqbadkom uġigħ ta’ ras.

Iżda taqtgħux qalbkom! It-tabib tagħkom jista’ jgħinkom billi jagħmel xi testijiet kif ukoll jagħtikom mediċina biex trażżan l-allerġija u jikkalma s-sitwazzjoni sakemm jgħaddi dan l-istaġun. ■

Dr Peter Ferry huwa Speċjalista tal-Mediċina u l-Anzjani

Jg˙inek ixxomm, iservi ta’ filter u airconditioner, imma wkoll jaqbdu l-˙akk, iqattar, jag˙tas u jistadd

saÓÓitNa

dr PEtEr fErry Md, MsC, frCP

Ida˙˙al imnie˙ru f’kollox!


Eżatt qabel ma poġġieh fil-kaxxa, “Dak Li Jagħmel il-Lapsijiet”

qabad il-lapes, ħadu għalih waħdu u beda jkellmu:

“Qabel nibagħtek fid-dinja, għandek tkun taf ħames affarijiet. Ftakarhom dejjem u ara ma tinsihomx, u tara kif issir l-aħjar lapes li tista’ tkun. L-ewwelnett: Inti kapaċi tagħmel ħwejjeġ kbar, imma biss jekk tħalli lilek innifsek f’idejn Xi Ħadd.

It-tieni: Minn żmien għal żmien se jittemprawk, u dan se jġiegħlek tesperjenza l-uġigħ; imma dan ikollok bżonnu, biex issir lapes aħjar.

It-tielet: Int se tkun tista’ tikkoreġi l-iżbalji li tkun għamilt.

Ir-raba’: Ftakar li l-aktar ħaġa importanti li għandek hija dak li hemm ġo fik.

U l-ħames: Fuq kull fejn jużawk, ħu ħsieb ħalli l-marka tiegħek warajk. Jiġri x’jiġri u tkun kif tkun, qis li tibqa’ tagħmel dak li għalih ġejt maħluq: ibqa’ ikteb.”

Il-lapes deher li fehem u wiegħed li jibqa’ jiftakar dan kollu, għalhekk daħal fil-kaxxa, kuntent li għandu skop f’ħajtu.

Issa poġġi lilek innifsek minflok il-lapes. Ftakar dejjem f’dawn il-ħames affarijiet. Tinsihomx, u tara kif issir l-aħjar persuna li tista’ ssir. L-ewwel: Inti kapaċi tagħmel ħwejjeġ kbar,

imma biss jekk tħalli lilek innifsek f’idejn Alla. U ħalli wkoll nies oħrajn ikollhom aċċess għalik u għad-doni tiegħek. Tibqax magħluq ġo kaxxa!

It-tieni: Minn żmien għal żmien se jkollok tittempra ftit ruħek, għax se tiltaqa’ ma’ problemi fil-ħajja; imma dan se jkollok bżonnu, biex issir persuna aħjar.

It-tielet: Int se tkun tista’ tikkoreġi l-iżbalji li tkun għamilt.

Ir-raba’: L-aktar ħaġa importanti li għandek hija dak li hemm ġo fik.

U l-ħames: Minn kull fejn tgħaddi, qis li tħalli l-marka tiegħek warajk. Jiġri x’jiġri, u tkun kif tkun, qis li tibqa’ tagħmel dak li għalih ġejt maħluq.”

Jalla dan iqawwilek qalbek u ssir taf li int persuna speċjali u li int biss tista’ tagħmel dak li għalih ġejt maħluq. Taqta’ qatt qalbek jew taħseb li ħajtek ma tiswa xejn jew li m’int se tagħmel l-ebda differenza. ■

X’kapaçi jag˙mel lapes li jaqdi dmiru tajjeb...

l-aÓÓar PaÌNa

IÇ-ÇENTRU TAL-ÓAjjA NISRANIjATifsira ta’ kull taqsima tal-quddiesa: il-miġemgħa, il-kelma, l-offerti, it-tqarbin, eċċ.Ġimgħa 20 ta’ Mejju fis-7pm sal-Ħadd 22 wara l-pranzuImexxi Fr Victor Jaccarini sjDar Manresa, Rabat, Għawdex (tel. 21556635)


Cochlear and the elliptical logo are trademarks of Cochlear Limited. © Cochlear Limited 2011.N34514F ISS2 MAR11

It is important to monitor your baby’s speech and language development as well as responses to sound.The following checklist provides a general guide to hearing and language milestones.

Hearing Checklist

Birth to 3 months Reacts to loud sounds

Becomes quieter when hearing familiar voices or sounds

Makes cooing noises

Responds to speech by looking at speaker’s face

3-6 months Turns eyes or head toward sounds

Starts to make speech-like sounds

Laughs and makes noises to indicate pleasure and displeasure

6-9 months Babbles, e.g. ‘dada’, ‘mama’, ‘baba’

Shouts/vocalises to get attention

Will often respond to ‘no’ and own name

Responds to singing and music

9- 12 months Imitates speech sounds of others

Understands simple words, e.g. ‘ball’, ‘dog’, ‘daddy’

Turns head to soft sounds

First words emerge

12- 18 months Appears to understand some new words each week

Follows simple spoken instructions, e.g. ‘get the ball’

Points to people, body parts or toys when asked

Continually learns new words to say although may be unclear

If you are concerned about your child’s hearing or speech and language development please arrange to have your child’s hearing tested. Please contact:

Trebee Ltd. 163, G’Mangia Hill, Msida PTA 1311Phone: + 356 21239411/2Email: [email protected]

N34514_EN_ISS2_Hearing Checklist Poster A5.indd 1 25/03/2011 13:51:08

mejju 2011 numru 78 - ms.maltadiocese.org

Documents