530

Medicinskabiohemija

MedicalBiochemistry

531

SADRŽAJ–CONTENTS

MB-P1

APOEILIPIDNISTATUSKODPACIJENATASAKRAJNJIMSTADIJUMOMBOLESTIBUBREGA

APOEANDLIPIDSTATUSINENDSTAGERENALDISEASEPATIENTS

- Neda Milinković, Snežana Jovičić, Miljan Savković, Svetlana Ignjatović 535

MB-P2

DALIJEKODPACIJENATASAKOLOREKTALNIMKARCINOMOMKOMPROMITOVANASINTEZAVITAMINAD?

ISVITAMINDPRODUCTIONCOMPROMISEDINPATIENTSWITHCOLORECTALCANCER?

- Sandra Vladimirov, Tamara Gojković, Vesna Spasojević-Kalimanovska, Aleksandra Zeljković, Nataša Bogavac-Stanojević, Dejan Zeljković, Željka Stjepanović 537

MB-P3

E‐KADERINIOKSIDATIVNO‐STRESNISTATUSKODPACIJENATASAKOLOREKTALNIMKARCINOMOM

E‐CADHERINANDOXIDATIVE‐STRESSSTATUSINPATIENTSWITHCOLORECTALCARCINOMA

- Jasmina Ivanišević, Sandra Vladimirov, Marija Mihajlović, Dejan Zeljković, Milica Miljković, Aleksandra Zeljković, Aleksandra Stefanović 539

MB-P4

KARAKTERISTIKELIPOPROTEINANISKEGUSTINEKODMETABOLIČKIZDRAVOGINEZDRAVOGFENOTIPAKODOSOBASAPREKOMERNOMTELESNOMMASOMIKODGOJAZNIH

LOW‐DENSITYLIPOPROTEINSCHARACTERISTICSINMETABOLICALLYHEALTHYANDUNHEALTHYPHENOTYPEINOVERWEIGHTANDOBESESUBJECTS

- Jelena Janać, Aleksandra Zeljković, Jelena Vekić, Zorana Jelić-Ivanović, Vesna Dimitrijević-Srećković, Tamara Gojković, Vesna Spasojević-Kalimanovska 541

532

MB-P5

PROCJENALIPIDNOGIOKSIDATIVNOGSTATUSAPOMOĆUODGOVARAJUĆIHSKOROVAKODDJECESAHRONIČNOMBUBREŽNOMBOLEŠĆU

ASSESSMENTOFLIPIDANDOXIDATIVESTATUSBYCORRESPONDINGSCORESINCHILDRENWITHCHRONICKIDNEYDISEASE

- Tamara Antonić, Đorđe Salai, Jelena Kotur-Stevuljević, Dušan Paripović, Danijela Kornić-Ristovski, Aleksandra Stefanović 543

MB-P6

POVEZANOSTIZMEĐUDISLIPIDEMIJEIOKSIDATIVNOGSTRESAKODDECESAHRONIČNIMBUBREŽNIMBOLESTIMAIPOSLETRANSPLANTACIJEBUBREGA

ASSOCIATIONSBETWEENDYSLIPIDEMIAANDOXIDATIVESTRESSINPEDIATRICPATIENTSWITHCHRONICKIDNEYDISEASEANDAFTERRENALTRANSPLANTATION

- Đorđe Salai, Tamara Antonić, Jelena Kotur-Stevuljević, Dušan Paripović, Danijela Kornić-Ristovski, Aleksandra Zeljković 545

MB-P7

DISLIPIDEMIJAKAOFAKTORRIZIKAZARAZVOJKARDIOVASKULARNIHBOLESTIKODGOJAZNIHPACIJENATASASUBKLINIČKIMHIPOTIREOIDIZMOM

DYSLIPIDEMIAASARISKFACTORFORTHEDEVELOPMENTOFCARDIOVASCULARDISEASESINOBESEPATIENTSWITHSUBCLINICALHYPOTHYROIDISM

- Nina Okuka, Marija Soro, Milan Cvjetković, Brižita Đorđević, Jelena Kotur-Stevuljević 547

533

MB-P8

GENSKAEKSPRESIJAREZISTINAIPROTEINAUDRUŽENOGSAADENILATCIKLAZOM1UMONONUKLEARNIMĆELIJAMAPERIFERNEKRVIZDRAVIHŽENAIMUŠKARACA

RESISTINANDADENYLYLCYCLASE‐ASSOCIATEDPROTEIN1GENEEXPRESSIONINPERIPHERALBLOODMONONUCLEARCELLSOFHEALTHYMENANDWOMEN

- Miron Sopić, Marija Mihajlović, Ana Ninić, Nataša Bogavac Stanojević, Željka Stjepanović, Zorana Jelić Ivanović, Vesna Spasojević Kalimanovska 549

MB-P9

EFFECTOFEXENATIDELARINTYPE‐2DIABETICPATIENTSWITHVS.WITHOUTELEVATEDCARDIOMETABOLICRISKSCOREATBASELINE:AN8‐MONTHPROSPECTIVEINTERVENTIONSTUDY

- Roberta Chianetta, Dragana Nikolić, Giuseppa Castellino, Jelena Vekić, Aleksandra Zeljković, Vesna Spasojević-Kalimanovska, Manfredi Rizzo 551

MB-P10

LONGITUDINALNEPROMENESKORADISLIPIDEMIJEIOKSIDATIVNOGSTRESAKODZDRAVIHOSOBAIRIZIKZARAZVOJKARDIOVASKULARNIHBOLESTI

LONGITUDINALCHANGESOFDYSLIPIDEMIAANDOXIDATIVESTRESSSCOREINHEALTHYSUBJECTSANDCARDIOVASCULARRISK

- Jelena Munjas, Jelena Vekić, Jasmina Ilić, Jelena Kotur-Stevuljević, Vesna Spasojević-Kalimanovska 552

MB-P11

POVEZANOSTSERUMSKEKONCENTRACIJE25‐HIDROKSIVITAMINADIANKSIOZNOSTIKODDECESAASTMOM

COHERENCEOF25‐HYDROXYVITAMINDSERUMCONCENTRATIONANDANXIETYINCHILDRENWITHASTMA

- Sandra Matović, Katerina Dajić, Anđelka Stojković, Aleksandra Tomić Lučić, Jelena Đoković, Slobodan Janković, Jasmina Milovanović 554

534

MB-P12

AUTOMATSKION‐LINEKALKULATORKARDIOVASKULARNOGRIZIKAKOJIKOMBINUJEDISLIPIDEMIJUIINFLAMACIJU

AUTOMATICON‐LINECARDIOVASCULARRISKCALCULATORWHICHCOMBINESDYSLIPIDEMIAANDINFLAMMATION

- Jelena Kotur-Stevuljević, Mia Pecelj, Đorđe Starčević, Anđela Šaponjić, Jelena Vekić, Nataša Bogavac-Stanojević 556

535

Arh.farm 2018;68: 535-536 MB-P1

APOEILIPIDNISTATUSKODPACIJENATASAKRAJNJIM

STADIJUMOMBOLESTIBUBREGA

NedaMilinković,SnežanaJovičić,MiljanSavković,SvetlanaIgnjatović

KliničkiCentarSrbije,UniverzitetuBeogradu‐FarmaceutskiFakultet(Srbija)

Apolipoprotein E (ApoE) je glavni sastojak lipoproteina plazme. Pored velikog

broja bioloških funkcija najznačajniji je uticaj na lipidni status i uloga u patogenezi iprogresijirazličitihbolestibubregaiudruženihaterosklerotskihkomplikacija.CiljovogradajedaseanalizirauticajtipadijalizenanivoApoE,kaoikorelacijaApoEsalipidnimi lipoproteinskim statusom kod pacijenata sa krajnjim stadijumom bolesti bubrega(KSBB).

U uzorcima seruma 224 KSBB pacijenata (114 na hemodijalizi (HD) i 110 nakontinuiranojambulantnojperitonealnojdijalizi(CAPD))određenesuvrednostiApoE,apolipoproteina AI, apolipoproteina AII, apolipoproteina B i lipoproteina(a) (Lp(a))metodom imunonefelometrije i vrednosti ukupnog holesterola (TC), triglicerida,holesterola lipoproteina male gustine (LDL‐C) i lipoproteina velike gustine (HDL‐C)metodomspektrofotometrije.

NeparametarskimFriedman‐ovimtestomdvostrukeanalizevarijansepotvrđenaje značajna razlika u vrednostima analiziranih parametara u odnosu na tip dijalize(p<0,0001,CI95%).U ispitivanimuzorcimaHDpacijenatadobijenesuniževrednostiApoE, apolipoproteina AI, apolipoproteina AII i TC u odnosu na iste parametre kodCAPD pacijenata (p<0,05). Dobijena je značajna pozitivna korelacija između ApoE iapolipoproteinaAIuobeispitivanegrupe(zaHDr=0,311izaCAPDr=0,283,p<0,05).Literaturnipodacipotvrđujudasedislipidemijaučestalije javljakodCAPDpacijenata.Međutim, značajno niže vrednosti ApoE, apolipoproteinaAI, apolipoproteinaAII i TCkodHDpacijenatauovojstudijiukazujudatipdijalizeuizvesnojmeriutičenalipidniilipoproteinski status kod KSBB pacijenata. Pozitivna korelacija ApoE saapolipoproteinom AI ukazuje na značajan efekat ovog transportnog glikoproteina uregulisanjudislipidemijekodKSBBpacijenata,nezavisnoodtipadijalize.

Mada je potvrđen efekat polimorfizma ApoE na patogenezu dislipidemija,određivanje ukupnog ApoE može da pomogne u proceni celokupnog lipidnog ilipoproteinskog statusa kod KSBB pacijenata. Takođe je važno da se u analizioptimalnih vrednosti lipoproteina uzme u obzir i značajan efekat tipa dijalize.

536

APOEANDLIPIDSTATUSINENDSTAGERENALDISEASEPATIENTS

NedaMilinković,SnežanaJovičić,MiljanSavković,SvetlanaIgnjatović

ClinicalCenterofSerbia,UniversityofBelgrade‐FacultyofPharmacy(Serbia)

Apolipoprotein E (ApoE) is the main component of plasma lipoproteins. In

additiontoa largenumberofbiological functions, themostsignificant is influence tothelipidstatusandroleinpathogenesisandprogressionofvariouskidneydiseasesandassociatedatheroscleroticcomplications.TheaimofthispaperistoanalyzetheimpactofthetypeofdialysisonthelevelofApoE,aswellasthecorrelationofApoEwithlipidandlipoproteinstatusinpatientswithendstagerenaldisease(ESRD).

Intheserumsamplesof224ESRDpatients(114onhemodialysis(HD)and110on continuous ambulatory peritoneal dialysis(CAPD)), the values of ApoE,apolipoprotein AI, apolipoprotein AII, apolipoprotein B and lipoprotein (a) (Lp (a))weredeterminedbyimmunonephelometryandtotalcholesterol(TC),triglyceride,lowdensity lipoprotein (LDL‐C) and high density lipoprotein (HDL‐C) cholesterol byspectrophotometry.

Difference in the values of the analyzed parameters according to the type ofdialysis was confirmed with non‐parametric test Friedman's two‐way analysis ofvariancebyranks(p<0.0001,CI95%).WefoundlowervaluesofApoE,apolipoproteinAI,apolipoproteinAIIandTCinHDpatientsinrelationtothesameparametersinCAPDpatients(p<0.05).AsignificantpositivecorrelationbetweenApoEandapolipoproteinAI was obtained in both the tested groups (for HD r=0.311 and for CAPD r=0.283,p<0.05). Literature data confirm that dyslipidemia occurs more frequently in CAPDpatients.However,significantlylowervaluesofApoE,apolipoproteinAI,apolipoproteinAII, andTC inHDpatients in this study indicate that the typeofdialysis affects, to acertain extent, lipid and lipoprotein status in ESRD patients. Positive correlation ofApoEwithapolipoproteinAIindicatesasignificanteffectofthistransportglycoproteinintheregulationofdyslipidemiainESRDpatientsregardlessofthetypeofdialysis.

AlthoughtheeffectofApoEpolymorphismonthepathogenesisofdyslipidemiahasbeenconfirmed, thedeterminationof totalApoEcanhelpassess theoverall lipidandlipoproteinstatusofESRDpatients.Itisalsoimportanttoconsidertheremarkablyeffect of the type of dialysis in the analysis of optimal lipoprotein values.

537

Arh.farm 2018;68: 537-538 MB-P2

DALIJEKODPACIJENATASAKOLOREKTALNIMKARCINOMOM

KOMPROMITOVANASINTEZAVITAMINAD?

SandraVladimirov1,TamaraGojković1,VesnaSpasojević‐Kalimanovska1,AleksandraZeljković1,NatašaBogavac‐Stanojević1,DejanZeljković2,

ŽeljkaStjepanović3

1Katedrazamedicinskubiohemiju,UniverzitetuBeogradu‐Farmaceutskifakultet,2Klinikazaopštuhirurgiju,Vojnomedicinskaakademija,Beograd,

3OpštabolnicaMedigroup,Beograd(Srbija)

Kolorektalni karcinom je treći kancerpo zastupljenosti i četvrti najčešći uzrok

mortaliteta. Verovatnoća oboljevanja od kolorektalnog karcinoma iznosi oko 4‐5% uopštoj populaciji, a rizik za nastanak ove bolesti je povezan sa individualnimkarakteristikama poput godina starosti, prisustva hroničnih bolesti i stila života.Deficijencija vitamina D se smatra jednim od faktora rizika za razvoj kolorektalnogkarcinoma.Cilj studije jebioda se ispitajupovezanot statusavitaminaD sapojavomkolorektalnogkarcinomaipostojanjeeventualneuzročnevezesahepatičnomsintezomprekursoravitaminaD,7‐dehidroholesterola.

Ustudiji jeučestvovalo99pacijenatakojibolujuodkolorektalnogkarcinoma i99zdravihispitanika.UgrupipacijenatasubilizastupljenisviTNMstadijumiigradusibolesti. 7‐dehidroholesterol i 25‐hidroksivitamin D3 su određivani LC‐MS/MSmetodom.

Studija jepokazaladapacijenti imaju statistički značajnonižekoncentracije7‐dehidroholesterola i25‐hidroksivitaminaD3uodnosunakontrolnugrupu(P<0,001iP=0,006, redom). Nije uočena statistički značajna razlika u odnosu na različitestadijumeigradusekarcinoma.

Snižena endogena sinteza 7‐dehidroholesterola može doprineti deficijencijivitamina D kod pacijenata sa kolorektalnim karcinomom. Ovaj zaključak je potrebnopotvrditidaljimstudijama.

538

ISVITAMINDPRODUCTIONCOMPROMISEDINPATIENTSWITH

COLORECTALCANCER?

SandraVladimirov1,TamaraGojković1,VesnaSpasojević‐Kalimanovska1,AleksandraZeljković1,NatašaBogavac‐Stanojević1,DejanZeljković2,

ŽeljkaStjepanović3

1DepartmentofMedicalBiochemistry,UniversityofBelgrade‐FacultyofPharmacy,2ClinicforGeneralSurgery,MilitaryMedicalAcademy,Belgrade,

3GeneralhospitalMedigroup,Belgrade(Serbia)

Colorectal cancer (CRC) is the thirdmost commoncancer and the fourthmost

common cause of cancer‐related mortality. The probability of developing colorectalcancerisabout4‐5%andtheriskisassociatedwithpersonalfeaturesorhabitssuchasage,chronicdiseasehistoryandlifestyle.VitaminDdeficiencyisconsideredtobeoneof the factors often associated with colorectal cancer risk. We hypothezed thatunfavorable vitamin D status is associated with colorectal cancer and that it can beattributed to decreased hepatic production of vitamin D precursor 7‐dehydrocholesterol.

Our study included 99 patients suffering from colorectal carcinoma and99healthysubjects.PatientsgroupwasheterogenousintermsofCRCgradusandTNMstage.7‐dehydrocholesteroland25‐hydroxyvitaminD3weredeterminedbyLC‐MS/MSmethod.

We found that patients have significantly lower 7‐dehydrocholesterol and25‐hydroxyvitamin D concentrations compared to healthy controls (P<0.001 andP=0.006, respectively). There was no significant difference between different cancergradesandTNMstages.

Decreasedendogenousproductionof7‐dehydrocholesterol could contribute tovitamin D deficiency in colorectal cancer patients. Nevertheless, further studies areneededtoconfirmthisfinding.

539

Arh.farm 2018;68: 539-540 MB-P3

E‐KADERINIOKSIDATIVNO‐STRESNISTATUSKODPACIJENATASA

KOLOREKTALNIMKARCINOMOM

JasminaIvanišević1,SandraVladimirov1,MarijaMihajlović1,DejanZeljković2,MilicaMiljković1,AleksandraZeljković1,

AleksandraStefanović1

1Katedrazamedicinskubiohemiju,UniverzitetuBeogradu‐Farmaceutskifakultet,2Klinikazaopštuhirurgiju,Vojnomedicinskaakademija,Beograd

(Srbija)

Kolorektalnikarcinom(CRC)jemalignabolestsavisokomučestalošću,naročito

kod starijihmuškaraca. E‐kaderin je transmembranski glikoprotein koji se nalazi nabazolateralnojmembrani epitelijalnih ćelija iučestvujeumeđućelijskompovezivanju.Gubitak njegove funkcije doprinosi povećanoj invazivnosti kancera i metastazama.OksidativnistrestakođemožedadovededosmanjenogpovezivanjaćelijadelujućinavezuE‐kaderinaićelijskihproteina.CiljovogradajebiodaseispitanivoE‐kaderinaioksidativno‐stresnogstatusainjihovznačajkodpacijenatasaCRC.

Ispitivanjem je obuhvaćeno 105 pacijenata sa CRC i 109 zdravih ispitanika. E‐kaderin je određen ELISA (engl. enzyme linked immunosorbent assay) testom.Parametri oksidativno‐stresnog statusa: prooksidativno‐antioksidativni balans (PAB),totalni antioksidantni status (TAS), totalni oksidantni status (TOS) i paraoksonaza 1(PON1)suodređenispektrofotometrijskimmetodama.

KoncentracijeE‐kaderina (P˂0,0001) iPAB‐a (P˂0,0001) subile znacajnovise,dok su koncentracija TOS‐a (P˂0,0001) i aktivnost PON1 (P˂0,05) bile znacajno nizekodpacijenatasaCRCuodnosunazdrave ispitanike.KoncentracijaTAS‐a jebilanižakod pacijenata, ali razlika nije dostigla statističku značajnost. U grupi pacijenata,utvrđena je značajna pozitivna korelacija između E‐kaderina i PAB‐a (P˂0,05). E‐kaderiniPABposedujuznačajanpotencijalzarazlikovanjepacijenatasaCRCizdravihosoba(P˂0,001).

PacijentisaCRCsekarakterišupovišenimvrednostimaE‐kaderinaidisbalansomizmeđu oksidanasa i antioksidanasa u korist prooksidanasa i ovi parametri imajuznačajanpotencijalzarazlikovanjepacijenataizdravihosoba.

540

E‐CADHERINANDOXIDATIVE‐STRESSSTATUSINPATIENTSWITH

COLORECTALCARCINOMA

JasminaIvanišević1,SandraVladimirov1,MarijaMihajlović1,DejanZeljković2,MilicaMiljković1,AleksandraZeljković1,Aleksandra

Stefanović1

1DepartmentofMedicalBiochemistry,UniversityofBelgrade‐FacultyofPharmacy,2ClinicforGeneralSurgery,MilitaryMedicalAcademy,Belgrade

(Serbia)

Colorectal Carcinoma (CRC) is a malignant disease with a high frequency,

especially in oldermales. E‐cadherin is a transmembrane glycoprotein found on thebasolateral membrane of epithelial cells and participates in the intercellularconnections.Thelossofitsfunctioncontributestoincreasedinvasivenessofcancerandmetastases. Oxidative stress can also lead to reduced cell‐cell interconnection byaffectingthesignalingbetweenE‐cadherinandcellularproteins.TheaimofourstudywastoexaminethelevelofE‐cadherinandoxidative‐stressstatusandtheirsignificanceinpatientswithCRC.

Thestudyincluded105patientswithCRCand109healthysubjects.E‐cadherinwas determined by the ELISA (enzyme linked immunosorbent) assay. The oxidative‐stress status parameters: prooxidant‐antioxidant balance (PAB), total antioxidantstatus(TAS),totaloxidantstatus(TOS)andparaoxonase1(PON1)weredeterminedbyspectrophotometricmethods.

The concentrations of E‐cadherin (P˂0.0001) and PAB (P˂0.0001) weresignificantly higher, while the concentration of TOS (P˂0.0001) and PON1 activity(P˂0.05)were signi icantly lower inpatientswithCRCcompared tohealthy subjects.TAS concentration was lower in patients but the difference did not reach statisticalsignificance. In thepatient group, significant positive correlationbetweenE‐cadherinand PAB was found (P˂0.05). E‐cadherin and PAB had significant potential fordiscriminationpatientswithCRCfromhealthyindividuals(P˂0.001).

PatientswithCRCwerecharacterizedbyincreasedconcentrationofE‐cadherinand imbalance between oxidants and antioxidants in favor of prooxidants and theseparametershadsignificantpotentialfordiscriminationpatientsandhealthysubjects.

541

Arh.farm 2018;68: 541-542 MB-P4

KARAKTERISTIKELIPOPROTEINANISKEGUSTINEKOD

METABOLIČKIZDRAVOGINEZDRAVOGFENOTIPAKODOSOBASAPREKOMERNOMTELESNOMMASOMIKODGOJAZNIH

JelenaJanać1,AleksandraZeljković1,JelenaVekić1,ZoranaJelić‐Ivanović1,VesnaDimitrijević‐Srećković2,TamaraGojković1,VesnaSpasojević‐Kalimanovska1

1Katedrazamedicinskubiohemiju,UniverzitetuBeogradu‐Farmaceutskifakultet,2Klinikazaendokrinologiju,dijabetesibolestimetabolizma,Klinički

CentarSrbije;UniverzitetuBeogradu‐Medicinskifakultet(Srbija)

Iako su prekomerna telesna masa i gojaznost faktori rizika za razvojkardiovaskularnih bolesti (KVB), ove grupe nisu homogene. Cilj rada je bio procenakarakteristika lipoproteina niske gustine (LDL) kod metabolički zdravih (MZ) inezdravih(MNZ)ispitanika.

UčesnicisuregrutovaninaOdeljenjuzaishranuiprevencijudijabetesatipa2usklopu Klinike za endokrinologiju, dijabetes i bolesti metabolizma. MZ fenotip jedefinisan kao odsustvo faktora rizika: povećana koncentracija triglicerida, niskakoncentracijaHDL‐holesterola,povećankrvnipritisakipovećanakoncentracijaglukoze.LDLsubfrakcijesurazdvojenevertikalnomgradijentgelelektroforezom.

Kodispitanikasaprekomernomtelesnommasom,udeomalih,gustihLDLčesticajebioznačajnovišikodMNZ(N=38)negokodMZosoba(N=18)(MZ:33,7±11,9%vs.MNZ:47,1±14,2%, p=0,017). Kod gojaznih, dominantni LDL dijametar je bio značajnomanji kodMNZ (N=43) (medijana: 27,10 nm; interkvartilni raspon: 25,49‐27,85 nm)nego kodMZ osoba (N=16) (medijana: 27,91 nm; interkvartilni raspon: 27,05‐28,30nm;p=0,019).

Karakterizacija metaboličkog fenotipa i analiza LDL subfrakcija može biti odznačaja kod osoba sa prekomernom telesnommasom i kod gojaznih radi adekvatneprocenerizikaodKVB.

542

LOW‐DENSITYLIPOPROTEINSCHARACTERISTICSIN

METABOLICALLYHEALTHYANDUNHEALTHYPHENOTYPEINOVERWEIGHTANDOBESESUBJECTS

JelenaJanać1,AleksandraZeljković1,JelenaVekić1,ZoranaJelić‐Ivanović1,VesnaDimitrijević‐Srećković2,TamaraGojković1,VesnaSpasojević‐Kalimanovska1

1DepartmentofMedicalBiochemistry,UniversityofBelgrade‐Facultyof

Pharmacy,2ClinicforEndocrinology,DiabetesandMetabolicDiseases,ClinicalCenterofSerbia;UniversityofBelgrade‐FacultyofMedicine(Serbia)

Althoughoverweightandobesityarecardiovasculardiseases’(CVD)riskfactors,these groups are not homogeneous. This study aim was to evaluate low densitylipoproteins(LDL)characteristicsinmetabolicallyhealthy(MH)andunhealthy(MUH)participants.

Participants were recruited at the Clinic for Endocrinology, Diabetes andMetabolic Diseases, Clinical Center of Serbia, at the Department for Nutrition anddiabetes type 2 prevention. MH was defined as an absence of risk factors: elevatedtriglycerides, reducedHDL‐cholesterol, elevated blood pressure, and elevated fastingglucose.LDLsubfractionswereseparatedusingverticalgradientgelelectrophoresis.

Inoverweightgroup, the relativeproportionof small, denseLDLparticleswassignificantlyhigher inMUH(N=38) than inMHsubjects (N=18) (MH:33.7±11.9%vs.MUH:47.1±14.2%,p=0.017).Inobesegroup,dominantLDLdiameterwassignificantlylowerinMUH(N=43)(median:27.10nm;interquartilerange:25.49‐27.85nm)thaninMHsubjects(N=16)(median:27.91nm;interquartilerange:27.05‐28.30nm;p=0.019).

MetabolicphenotypecharacterizationandLDLsubfractionsanalysiscouldbeofimportanceinadequateassessingCVDriskinoverweightandobesepersons.

543

Arh.farm 2018;68: 543-544 MB-P5

PROCJENALIPIDNOGIOKSIDATIVNOGSTATUSAPOMOĆUODGOVARAJUĆIHSKOROVAKODDJECESAHRONIČNOM

BUBREŽNOMBOLEŠĆU

TamaraAntonić1,ĐorđeSalai2,JelenaKotur‐Stevuljević1,DušanParipović3,DanijelaKornić‐Ristovski4,AleksandraStefanović1

1Katedrazamedicinskubiohemiju,UniverzitetuBeogradu‐Farmaceutskifakultet,2UniverzitetuBeogradu‐Medicinskifakultet,3Univerzitetskadečija

klinika,Beograd,4DomzdravljaPančevo(Srbija)

Primarniuzroksmrtikoddjecesahroničnombubrežnombolešću(HBB)danas

su kardiovaskularne bolesti i infekcije prije nego sama renalna insuficijencija, adislipidemija i oksidativni stres se navode kao značajni faktori rizika za razvojkardiovaskularnihkomplikacija.Cilj ovestudije jebilaprocjena lipidnihparametara iparametaraoksidativnogstresakrozizračunavanjeodgovarajućihskorovakoddjecesahroničnombubrežnombolešćuikodzdravedjece.

Ustudijujeuključeno20pedijatrijskihpacijenata(10upredijaliznomstadijumububrežnebolestii10nadijalizi),kaoi50zdravedjece.Određenisuosnovniparametrilipidnogprofila(ukupniholesterol,trigliceridiiholesterolulipoproteinskimčesticamamale (LDL‐C) i velike gustine (HDL‐C)), prooksidativni (superoksidni anjon,malondialdehid i uznapredovali produkti oksidacije proteina) i parametriantioksidativne zaštite (diazoksonazna aktivnost, paraoksonazna aktivnost,sulfihidrilnegrupeisuperoksiddismutaza),tesunaosnovuodgovarajućihvrijednostiz‐skorovaizračunatiskordislipidemijeioksidativniskor.

DjecasaHBBsuimalaznačajnoviševrijednostiskoradislipidemije(p=0,001) ioksidativnog skora u odnosu na zdravu djecu (p<0,001), pri čemu su vrijednostiprooksidativnog skora bile značajno više (p<0,001), a vrijednosti antioksidativnogskorastatističkiznačajnoniže(p<0,001)kodpacijenatauodnosunazdraveispitanike.Uočena je i značajna pozitivna korelacija između skora dislipidemije i oksidativnogskoraugrupiispitanikasaHBB(ρ=0,669,p=0,001).

Kod djece sa HBB dolazi do skretanja lipidnog profila ka proaterogenom, adislipidemija je praćena prooksidativnim promjenama, što ih svrstava u kategorijupacijenatasavisokimrizikomzarazvojkardiovaskularnihoboljenja.Dobro jepoznatoda slobodni radikali dovodedooksidacijeLDL čestica, čime značajnoutičuna lipidniprofil,apojedinilipidniparametriimajuprooksidativnikarakter.Uprilogtomegovoriijakapozitivnakorelacijaizmeđuskoradislipidemijeioksidativnogskorazabilježenauovojstudiji.

544

ASSESSMENTOFLIPIDANDOXIDATIVESTATUSBY

CORRESPONDINGSCORESINCHILDRENWITHCHRONICKIDNEYDISEASE

TamaraAntonić1,ĐorđeSalai2,JelenaKotur‐Stevuljević1,

DušanParipović3,DanijelaKornić‐Ristovski4,AleksandraStefanović1

1DepartmentofMedicalBiochemistry,UniversityofBelgrade‐FacultyofPharmacy,2UniversityofBelgrade‐FacultyofMedicine,3UniversityChildren's

Hospital,Belgrade,4HealthCenterPancevo(Srbija)

The primary death cause in childrenwith chronic kidney disease (CKD) today

arecardiovasculardiseasesandinfections,ratherthanrenalfailure,whiledyslipidemiaand oxidative stress are identified as significant risk factors for cardiovascularcomplications development. The aim of this study was to evaluate the lipid andoxidative stress parameters through appropriate scores calculation in healthy andchildrenwithCKD.

Thestudyincluded20pediatricpatients(10inpre‐dialysisstageofCKDand10ondialysis) and50healthy children.Basic lipidprofileparameters (total cholesterol,triglycerides and cholesterol in low and high density lipoproteins), prooxidative(superoxide anion, malondialdehyde and advanced protein oxidation products) andantioxidantprotectionparameters(diazoxoneactivity,paraoxonaseactivity,sulfhydrylgroupsandsuperoxidedismutase)weredetermined,whilescoreofdyslipidemiaandoxidativescorewerecalculatedonthebasisofthecorrespondingz‐scorevalues.

ChildrenwithCKDhadsignificantlyhigherscoreofdyslipidemia(p=0.001)andoxidative score compared to healthy children (p<0.001), whereby the prooxidativescore values were significantly higher (p<0.001) and antioxidant score values werestatisticallylower(p<0.001)inpatientscomparedtohealthysubjects.Therewasalsoasignificant positive correlation between the score of dyslipidemia and the oxidativescoreinthepatientsgroup(ρ=0.669,p=0.001).

InchildrenwithCKD,thereislipidprofileswitchtowardstheproaterogenicone,anddyslipidemiaisfollowedbyprooxidativechanges,placingtheminthecategoryofpatientswithahigh risk fordeveloping cardiovasculardisease. It iswell known thatfreeradicalsleadtotheLDLparticlesoxidation,significantlyaffectingthelipidprofile,while some lipid parameters have a prooxidative character. This is supported by astrongpositivecorrelationbetweenthescoreofdyslipidemiaandtheoxidativescorerecordedinthisstudy.

545

Arh.farm 2018;68: 545-546 MB-P6

POVEZANOSTIZMEĐUDISLIPIDEMIJEIOKSIDATIVNOGSTRESAKODDECESAHRONIČNIMBUBREŽNIMBOLESTIMAIPOSLE

TRANSPLANTACIJEBUBREGA

ĐorđeSalai1,TamaraAntonić2,JelenaKotur‐Stevuljević2,DušanParipović3,DanijelaKornić‐Ristovski4,AleksandraZeljković2

1UniverzitetuBeogradu‐Medicinskifakultet,2UniverzitetuBeogradu‐Farmaceutskifakultet,3UniverzitetskadečjaklinikaTiršova,Beograd,

4DomzdravljaPančevo(Srbija) S obzirom na ulogu dislipidemije i oksidativnog stresa u razvoju

kardiovaskularne bolesti (KVB) kao komorbiditeta hroničih bubrežnih bolesti (HBB),ciljovog istraživanja jebiodase ispitaju razlikeuparametrimaoksidativnogstresa ilipidnogstatusaizmeđudecesaHBBidecesatransplantiranimbubregom,kaoidaseispitapovezanostlipidnogioksidativnogstatusauobegrupe.

U istraživanju je učestvovalo 20 dece sa HBB i 21 dete sa transplantiranimbubregomkojisulečeninaUniverzitetskojdečjojkliniciTiršova.Određenisuosnovniparametri lipidnogstatusa,kao iapolipoproteiniA iB (apoA iapoB) i lipoprotein (a)(Lp(a)).Uokviruproceneredoksstatusaodređenisuaktivnostparaoksonaze1(PON1)isuperoksiddizmutaze(SOD),koncentracijasulfhidrilnihgrupa(SH),malondialdehida(MDA),superoksidanjonradikala(O2.‐)iuznapredovalihproduktaoksidacijeproteina(AOPP).Izdatihparametaraizračunatisuoksidativniskoriskordislipidemije.

Od svih parametara, samo Lp(a) pokazuje značajne razlike između grupa(p=0,012) sa višim vrednostima kod transplantiranih pacijenata. Kod pacijenata saHBB, apoA pozitivno korelira sa koncentracijom SH grupa (p=0,029), a negativno saaktivnošću SOD (p=0,007) i koncentracijomMDA (p=0,025). HDL‐holesterol koreliranegativno (p=0,012), a trigliceridi pozitivno sa MDA (p<0,001) u HBB, kao i nakontransplantacije(p=0,023).Oksidativni iskordislipidemijepozitivnokorelirajuugrupiHBB(p=0,002).KodpacijenatanakontransplantacijeapoAiHDL‐holesterolnegativnokoreliraju sa koncentracijom SH grupa (p=0,003 i p=0,007), a apoB i LDL‐holesterolpozitivnosaO2.‐(p=0,002ip=0,004).

Iako transplantacija rešava osnovni problem uremije, kod ovih pacijenata nedolazi do značajne promene lipidnog profila, niti oksidativnog statusa u odnosu napacijente sa HBB, što ih svrstava u grupu povišenog rizika za razvoj KVB u odraslojdobi.

546

ASSOCIATIONSBETWEENDYSLIPIDEMIAANDOXIDATIVESTRESSINPEDIATRICPATIENTSWITHCHRONICKIDNEYDISEASEAND

AFTERRENALTRANSPLANTATION

ĐorđeSalai1,TamaraAntonić2,JelenaKotur‐Stevuljević2,DušanParipović3,DanijelaKornić‐Ristovski4,AleksandraZeljković2

1UniversityofBelgrade‐FacultyofMedicine,2UniversityofBelgrade‐Faculty

ofPharmacy,3Universitychildren'sclinic„Tiršova”,Beograd,4Healthcentre„Pančevo”(Serbia)

Dyslipidemiaandoxidativestresshavearole indevelopmentofcardiovasculardisease (CVD)– amain comorbidity of chronic kidney disease (CKD). The aimof thisstudy was to explore the differences and associations between oxidative stress andlipidstatusparameters inpediatricpatientswithCKDand in those thathadakidneytransplant.

The study included 20 patients with CKD and 21 patients with a kidneytransplant,whowere treated at theUniversity clinic „Tiršova”. Standard lipidprofilebiomarkersweredetermined,aswellasapolipoproteinAandB(apoAandapoB)andlipoprotein (a) (Lp(a)) concentrations. For oxidative status assessment, activity ofparaoxonase 1 (PON1) and superoxide dismutase (SOD), concentration of sulfhydrylgroups (SH), malondialdehyde (MDA), superoxide anion radical (O2.‐) and advancedoxidation protein products (AOPP) were determined. Oxidative and dyslipidemiascoreswerecalculatedfromthementionedmarkers.

OnlyLp(a)showedsignificantdifferencebetweenthegroups,withhighervalues(p=0.012)inthekidneytransplantgroup.IntheCKDgroup,apoAcorrelatedpositivelywith the concentration of SH groups (p=0.029), and negatively with SOD activity(p=0.007) and MDA (p=0.025). HDL‐cholesterol had a negative (p=0.012) andtriglycerides a positive correlation with MDA (p<0.001) in CKD, as well as in thetransplantgroup(p=0.023).OxidativeanddyslipidemiascorescorrelatedpositivelyinCKD group (p=0.002). In the transplant group, apoA and HDL‐cholesterol had anegative correlation with SH groups (p=0.003 and p=0.007), while apoB and LDL‐cholesterolcorrelatedpositivelywithO2.‐(p=0.002andp=0.004).

Althoughkidneytransplantationdoescorrecturemia in thesepatients, there isnosignificantameliorationoflipidprofile,northatofoxidativestatuscomparedtoCKDgroup,indicatingthatrenaltransplantrecipientsremainwithanincreasedriskforthedevelopmentofCVDinadulthood.

547

Arh.farm 2018;68: 547-548 MB-P7

DISLIPIDEMIJAKAOFAKTORRIZIKAZARAZVOJ

KARDIOVASKULARNIHBOLESTIKODGOJAZNIHPACIJENATASASUBKLINIČKIMHIPOTIREOIDIZMOM

NinaOkuka1,MarijaSoro2,MilanCvjetković3,BrižitaĐorđević1,

JelenaKotur‐Stevuljević2

1Katedrazabromatologiju,UniverzitetuBanjojLuci‐Medicinskifakultet(BosnaiHercegovina),2Katedrazamedicinskubiohemiju,UniverzitetuBeogradu‐Farmaceutskifakultet,3KlinikaMedigroup,NoviSad(Srbija)

Gojaznost i hipotireoidizam predstavljaju dva međusobno povezana klinička

stanja.Hipotireoidizammožedovestidousporavanjametabolizma,povećanja indeksatelesnemase (ITM) i prevalence gojaznosti, te nepravilnosti srčanog rada. Gojaznostdovodidoporemećajakoncentracije lipidaukrvi,dislipidemije,kojauzostale faktoremetaboličkog sindroma predstavlja jedan od glavnih faktora rizika za nastanakkardiovaskularnihoboljenja.Ciljovogistraživanjabioje,određivanjemlipidnogstatusai dislipidemijskog skora, proceniti stepen rizika za nastanak kardiovaskularnihoboljenjakodgojaznihosobasahipotireoidizmom.

Studija je obuhvatila 165 ispitanika sa subkliničkim hipotireoidizmom ikardiovaskularnimoboljenjima(113žena,52muškarac; starost60,5±6,98). Ispitanicisu podeljeni prema vrednosti ITM na tri grupe: ITM1<25,0 kg/m2, ITM2=25,1‐30,0kg/m2iITM3≥30,1kg/m2.Dabiseprocenioefekatdislipidemijeizračunatjezbirniskorrizikakojipotičeodparametaralipidnogstatusa.Rezultatiispitivanjasupredstavljenilipidnimskoromrizika,lipidno‐zaštitnim(HDLz)idislipidemijskimskorom.

Uočene suviše koncentracije triglicerida i značajno niže koncentracije HDL‐holesterola kod ITM3 i ITM2u odnosuna ITM1grupu, dok je razlika između ITM2 iITM3 grupe značajna u koncentraciji triglicerida. Koncentracije ukupnog i LDL‐holesterolanisuseznačajnorazlikovaleizmeđuITMpodgrupa.

HDLz je niži kod gojaznih pacijenata u odnosu na predgojazne i normalnouhranjene (p<0,01,p<0,001),dok izmeđunormalnouhranjenih i predgojaznihnemarazlike.Lipidni skor rizika jeviši kodgojaznihpacijenatauodnosunagrupe sanižimITM (vs. ITM2 p<0,05, vs. ITM1 p<0,01). Dislipidemija skor jeviši kod gojaznihispitanika u odnosu na normalno uhranjene (p˂0,001)i predgojazne (p˂0,05), aznačajnovišikodpredgojaznihuodnosunanormalnouhranjene(p˂0,05).Dislipidemijai lipidni skor rizika su viši (p˂0,001), a HDLz nizi kod osoba sa metabolickimsindromomu odnosu na one bez (p˂0,001). Rezultati pokazuju da dislipidemiju kodovakvih ispitanika nije moguće proceniti samo određivanjem osnovnih parametaralipidnog statusa već je potrebno proceniti zbirni rizik koji potiče od međusobneinterakcijetihparametara.

548

DYSLIPIDEMIAASARISKFACTORFORTHEDEVELOPMENTOF

CARDIOVASCULARDISEASESINOBESEPATIENTSWITHSUBCLINICALHYPOTHYROIDISM

NinaOkuka1,MarijaSoro2,MilanCvjetković3,BrižitaĐorđević1,Jelena

Kotur‐Stevuljević2

1DepartmentofBromatology,UniversityofBanjaLuka–FacultyofMedicine(BosniaandHerzegovina),2DepartmentofMedicalBiochemistry,Universityof

Belgrade‐FacultyofPharmacy,3ClinicMedigroup,NoviSad(Serbia)

Obesity and hypothyroidism present two interconnected clinical conditions.

Hypothyroidismcouldcausedecreasedmetabolism,increasedbodymassindex(BMI)and obesity prevalence, and cardiac abnormalities. Obesity leads to disorder of lipidconcentrationsinblood,dyslipidemia,which,withothermetabolicsyndromefactors,isoneofthemainriskfactorsforcardiovasculardiseases.

The aimof this studywas to determine the degree of risk for development ofcardiovasculardiseasesinobeseindividualswithhypothyroidism,bydetermininglipidstatusanddyslipidemiascore.

Studyincluded165subjectswithsubclinicalhypothyroidismandcardiovasculardiseases (113 females, 52males; age60.5±6.98). Subjectsweredivided, according toBMIvalues, inthreegroups:BMI1<25.0kg/m2,BMI2=25.1‐30.0kg/m2andBMI≥30.1kg/m2.Toevaluatetheeffectofdyslipidemia,asummarizedriskscore,derivedfromthelipid status parameters,was calculated. Results of the studywere presented by lipidrisk,lipid‐protective(HDLz)anddyslipidemiascore.

There are higher triglyceride and lower HDL‐cholesterol levels in BMI3 andBMI2 compared toBMI1 group,while the difference betweenBMI2 andBMI3 groupwas significant onlyin triglyceride concentration. Total and LDL‐cholesterolconcentrationsdon'tdiffersignificantlybetweenBMI‐subgroups.

HDLzislowerinobesecomparedtooverweightandnormallynourishedsubjects(p<0.01,p<0.001),whilebetweennormallynourishedandoverweightsubjectswasnodifference.LipidriskscoreishigherinobesesubjectscomparedtogroupswithlowerBMI (vs. BMI2 p<0.05, vs. BMI1 p<0.01). Dyslipidemia score is higher in obesecompared to normally nourished (p˂0.001) and overweight subjects (p˂0.05), andhigherinoverweightcomparedtonormallynourished(p˂0.05).Dyslipidemiaandlipidriskscorearehigher(p˂0.001),andHDLz lower inpeoplewithmetabolicsyndromecomparedtothosewithout(p˂0.001).

Dyslipidemiacannotbeestimatedonlybydeterminingthebasicparametersoflipidstatus.It'snecessarytoestimatethecumulativeriskarisingfromtheinteractionbetweentheseparameters.

549

Arh.farm 2018;68: 549-550 MB-P8

GENSKAEKSPRESIJAREZISTINAIPROTEINAUDRUŽENOGSAADENILATCIKLAZOM1UMONONUKLEARNIMĆELIJAMA

PERIFERNEKRVIZDRAVIHŽENAIMUŠKARACA

MironSopić1,MarijaMihajlović1,AnaNinić1,NatašaBogavacStanojević1,ŽeljkaStjepanović2,ZoranaJelićIvanović1,

VesnaSpasojevićKalimanovska1

1Katedrazamedicinskubiohemiju,UniverzitetuBeogradu‐Farmaceutskifakultet,2MedigrupOpštabolnica,Beograd(Srbija)

Kardiovaskularne bolesti (KVB) danas predstavljaju jedan od najznačajnijih

uzroka smrtnosti u svetu. U osnovi kardiovaskularnih bolesti leži ateroskleroza,oboljenje koje nastaje sinergističkim dejstvom većeg broja faktora rizika kao što sugojaznost, dislipidemija, dijabetes, sedentaran način života, pušenje i dr. Takođe,poznato je da muškarci imaju veću sklonost ka razvoju KVB u odnosu na žene.Narušavanje balansa između antiinflamatornih i proinflamatornih molekula uorganizmu podstiče hroničnu inflamaciju i doprinosi napredovanju ateroskleroze.Rezistin predstavlja potentan proinflmatorni citokin koji se oslobađa izmononuklearnih ćelija periferne krvi, makrofaga i ćelija kostne srži. Njegoviproinflmatorni efekti se ostvaruju preko proteina udruženog sa adenilat ciklazom 1(CAP1). Brojne studije su ukazale na značajan uticaj koji rezistin ima na razvoj idestabilizacijuaterosklerotskogplaka.Ciljnašestudije jebiodase ispitada lipostojiznačajnarazlikaunivougenskeekspresijeproinflamatornogcitokinarezistinaiCAP1umononuklearnimćelijamaperifernekrviizmeđuzdravihženaimuškaraca.

U ovoj studiji je učestvovalo 50 zdravihmuškaraca (52±9 godina) i 64 zdravežene(50±10godina).Nijedanučesniknijeimaosrčana,renalnailihepatičnaoboljenjanitijeprimaofarmakološkuterapiju.

Nivo genske ekspresije rezistina i CAP1 je određen kvantitativnim PCR‐om.Koncentracije biohemijskih parametara su određene rutinskim laboratorijskimmetodama.

Nivo genske ekspresije rezistina i CAP1 bili su značajno viši kodmuškaraca uodnosu na žene (P<0,001 i P=0,001, redom). Uočena je značajna pozitivna korelacijaizmeđunivoagenske ekspresijeCAP1 i sistolnogkrvnogpritiska (ρ=0,201;P=0,035),kao inivoagenskeekspresije rezistinasa indeksomtelesnemase(ρ=0,19;P=0,044) ikoncentracijommokraćnekiseline(ρ=0,373;P=0,001).

Povećani nivoi genske ekspresije rezistina i njegovog receptora CAP1 umononuklearnim ćelijama periferne krvi muškaraca sugerišu da bi ove ćelije mogleostvariti proinflamatorni uticaj, olakšavajući tako progresiju aterosklerotskog plaka ipovećavajućirizikzarazvojkardiovaskularnihbolestiumuškojpopulaciji.

550

RESISTINANDADENYLYLCYCLASE‐ASSOCIATEDPROTEIN1GENEEXPRESSIONINPERIPHERALBLOODMONONUCLEARCELLSOF

HEALTHYMENANDWOMEN

MironSopić1,MarijaMihajlović1,AnaNinić1,NatašaBogavacStanojević1,ŽeljkaStjepanović2,

ZoranaJelićIvanović1,VesnaSpasojevićKalimanovska1

1DepartmentofMedicalBiochemistry,UniversityofBelgrade‐FacultyofPharmacy,2MedigroupGeneralHospital,Belgrade(Serbia)

Cardiovasculardiseases(CVD)areoneofthemostcommoncauseofmortalityin

theworldtoday.ThemainpathophysiologicalmechanisminCVDisatherosclerosis,amulti‐factorial complex disease that is product of synergistic effects of various riskfactorssuchasobesity,dyslipidemia,diabetes,smoking,sedentarylifestyleetc.Also,itis well known that men are more prone to CVD than women. Imbalance betweenantiinflammatory and proinflammatorymolecules leads to chronic inflammation andcontributestoatherogenesis.Resistinisaverypotentproinflammatorycytokinewhichis in humans mainly produced by peripheral blood mononuclear cells (PBMC),macrophages and bone marrow. Its proinflammatory effects are mainly exerted viaadenylylcyclase‐associatedprotein1(CAP1).Previousstudieshaveshownsignificantinfluenceofresistinonatherosclerosisprogressionandplaquevulnerability.Theaimofthis studywas to evaluate if resistin and CAP1mRNA levels in PBMCs are differentbetweenhealthymenandwomen.

This study included 50 healthymen (age: 52±9 years) and 64 healthywomen(age:50±10years).Allwerefreeofknowncardiac,renalorliverdiseasesandwerenottakinganyprescribedmedication.

ResistinandCAP1mRNAlevelsweremeasuredbyqPCR.Levelsofbiochemicalparametersweremeasuredbyroutinelaboratorymethods.

Resistin andCAP1mRNA levelswere significantly higher inmen compared towoman(P<0.001iP=0.001,respectively).CAP1mRNAlevelspositivelycorrelatedwithsystolic blood pressure (ρ=0.201; P=0.035). Also, resistin mRNA levels positivelycorrelated with body mass index (ρ=0.190; P=0.044) and uric acid levels (ρ=0.373;P=0.001).

UpregulationofresistinandCAP1mRNAlevels inPBMCsofmensuggeststhatthese cells could be able to exert proinflammatory effects, thus facilitatingatheroscleroticplaqueprogressionandincreasingCVDriskinmenpopulation.

551

Arh.farm 2018;68: 551 MB-P9

EFFECTOFEXENATIDELARINTYPE‐2DIABETICPATIENTSWITHVS.WITHOUTELEVATEDCARDIOMETABOLICRISKSCOREATBASELINE:AN8‐MONTHPROSPECTIVEINTERVENTIONSTUDY

RobertaChianetta1,DraganaNikolic1,GiuseppaCastellino1,JelenaVekic2,AleksandraZeljkovic2,VesnaSpasojevic‐Kalimanovska2,ManfrediRizzo1

1UniversityofPalermo(Italy),2DepartmentofMedicalBiochemistry,University

ofBelgrade‐FacultyofPharmacy(Serbia)

Thegluco‐metaboliceffectsofexenatideonce‐weekly(long‐actingrelease,LAR)

on traditional cardiovascular (CV) risk factors are well known. However, additionalpredictive valuemay be obtained if several factors are assessed simultaneously.WeevaluateddifferentcytokinesassociatedwithglycemicdecompensationandincreasedCV risk in subjects with type 2 diabetes (T2DM), in order to make a newcardiometabolic risk score. The effect of exenatide LAR was then assessed in suchT2DM patients in relation to the presence of elevated cardiometabolic risk score atbaseline.

Sixty subjects with T2DM (41 men and 19 women) naïve to incretin‐basedtherapieswere treatedwithexenatideLARasadd‐ontometformin(from1500upto3000 mg/day) for 8 months. Elevated cardiometabolic risk score at baseline wasdefinedby the combinationof the following7 cytokines: adiponectin, leptin, resistin,monocyte chemotactic protein 1, plasminogen activator inhibitor‐1, E‐Selectin, andsolubleintercellularadhesionmolecule.Themedianvalueofeachcytokinewasusedascut‐off fordefining the „abnormal value”of each cytokine, and the cohortof patientswasthensubdividedin2groups:withelevatedcardiometabolicriskscoreatbaseline(n=28) and without elevated cardiometabolic risk score at baseline (n=32). Carotidintimamedia thickness (cIMT) was assessed by B‐mode real‐time ultrasound, whileendothelialfunctionbyflowmediateddilation(FMD)ofthebrachialartery.Wefoundimprovementsinmostoftheinvestigatedcardio‐metabolicparametersamongsubjectswithandwithoutelevatedcardiometabolicriskscoreatbaseline,anddidnotfindanysignificantdifferenceamongthetwosubgroupsofpatients.

Exenatide LAR similarly improved cardio‐metabolic parameters in T2DMsubjects with vs. without elevated cardiometabolic risk score at baseline. This isconsistentwithprevious findingsofexenatideefficacyinT2DMsubjectsat lowerandhigher cardiovascular risk, including subgroup analyses from the DURATION andEXSCELtrial.

552

Arh.farm 2018;68: 552-553 MB-P10

LONGITUDINALNEPROMENESKORADISLIPIDEMIJEI

OKSIDATIVNOGSTRESAKODZDRAVIHOSOBAIRIZIKZARAZVOJKARDIOVASKULARNIHBOLESTI

JelenaMunjas1,JelenaVekić1,JasminaIlić2,JelenaKotur‐Stevuljević1,

VesnaSpasojević‐Kalimanovska1

1Katedrazamedicinskubiohemiju,UniverzitetuBeogradu‐Farmaceutskifakultet,2Opštabolnica„SvetiLuka”Smederevo(Srbija)

Dislipidemija i oksidativni stres predstavljaju glavne faktore rizika za

kardiovaskularne bolesti (KVB). Periodičnim praćenjem parametara lipidnog ioksidativno‐stresnog (OS) statusa moguće je otkriti evoluciju pojedinačnih faktorarizika ili njihovo interaktivno dejstvo u razvoju KVB. Cilj ove studije bio jeizračunavanje i evaluacija promena skorovadislipidemije (DYS) i oksidativnog stresa(OXY)kodzdravihosoba.

Ustudiji jeučestvovalo37zdravihosoba.Kod12osoba ispitivanesupromeneparametaralipidnog(ukupan,LDLiHDL‐holesterolitrigliceridi)iOSstatusauperiodu2012‐2016. godine, a kod 25 ispitanika analizirane su promene lipidnog profila uperiodu 2006‐2018. godine, u vremenskim intervalima od 4 godine. Tokom periodapraćenja,8od25ispitanikarazvilojeKVB.SvimispitanicimaizračunatjeDYSskorkaorazlika lipidnog skora rizika (standardizovane vrednosti LDL‐h i triglicerida) iprotektivnoglipidnogskora(standardizovanevrednostiHDL‐h).OXYskorjeizračunatkao razlika između skora oštećenja (standardizovane vrednosti parametara OS) iprotektivnogskora(standardizovanevrednostiparametaraantioksidativnezaštite).

Kod 12 zdravih ispitanika, praćenih u periodu 2012‐2016.godine, utvrđen jeznačajanporastDYS(p=0,016) iOXYskora(p=0,002).Ugrupikoja jepraćenatokomdužeg vremenskog perioda (2006‐2018. godine) utvrdili smo značajan, progresivanrastDYSskorakodosobakoje su razvileKVB(p=0,021).Kodosobakojenisu razvileKVBpromeneDYSskoranisubile značajne.Niu jednojod ispitivanihgrupanijebiloznačajne promene u koncentraciji pojedinačnih parametara lipidnog profila tokomvremena.

Povišeni DYS skor udružen je sa povećanim rizikom za razvoj KVB.IzračunavanjeDYSskoramožepoboljšatipredviđanjerizikazarazvojKVBuodnosunapojedinačneparametrelipidnogstatusa.OdređivanjeOXYskora,kojipredstavljaodnosstepena oksidativnog stresa i antioksidativne zaštite, može značajno doprineti uprocenirizikazarazvojKVB.

553

LONGITUDINALCHANGESOFDYSLIPIDEMIAANDOXIDATIVE

STRESSSCOREINHEALTHYSUBJECTSANDCARDIOVASCULARRISK

JelenaMunjas1,JelenaVekić1,JasminaIlić2,JelenaKotur‐Stevuljević1,VesnaSpasojević‐Kalimanovska1

1DepartmentofMedicalBiochemistry,UniversityofBelgrade‐Facultyof

Pharmacy,2St.Luka'Generalhospital,Smederevo(Serbia)

Dyslipidemia,inflammationandoxidativestressrepresentmajorriskfactorsfor

cardiovasculardisease(CVD)development.Periodicalmonitoringoflipidandoxidativestress (OS) status parameters enables identification and etiological determination ofriskfactorsortheirinteractiveroleinCVDdevelopment.Theaimofthisstudywastocalculate dyslipidemia (DYS) and oxidative stress (OXY) score and evaluate theircontributiontoCVDriskassessment.

Thisstudywascomprisedof37healthyindividuals.Changesoflipid(total,HDLand HDL cholesterol, triglycerides) and oxidative stress status parameters weredeterminedin12healthy individuals inperiodof2012‐2016.,while in25 individualslipid profile changes were analysed in period form 2006—2018, in 4 years timeintervals.Duringthisfollowupperiod,of25 individuals,8developedCVD.DYSscorewas calculated for all participants as a difference in lipid risk score (standardisedvalues of LDL‐C and triglycerides) and protective lipid score (standardised values ofHDL‐C). OXY scorewas calculated as a difference in damage (standardised values ofoxidativestress parameters) and protective (standardised values of anti‐oxidativestressparameters)score.

AsignificantincreaseinDYS(P=0.016)andOXYscore(P=0.002)wasobservedin12 healthy individuals from 2012‐2016. DYS score showed progressive significantincrease during time (P=0.021) in subjectswho developed CVD, while no significantchangewasobservedinsubjectswithoutCVD.Moreover,lipidparametersalonewerenotsignificantlydifferentamongsubjectsindifferenttimeperiods.

TheresultsfromthisstudyindicatethatincreasedDYSscoreisassociatedwithincreasedriskforCVD.DYSscorecalculationcouldsignificantlycontributetoCVDriskestimation compared to standard lipid parameters used. Calculation of OXY score,which reflects balance between oxidative stress and anti‐oxidative protection, couldsignificantlycontributetoCVDriskassessment.

554

Arh.farm 2018;68: 554-555 MB-P11

POVEZANOSTSERUMSKEKONCENTRACIJE25‐HIDROKSIVITAMINA

DIANKSIOZNOSTIKODDECESAASTMOM

SandraMatović1,KaterinaDajić2,AnđelkaStojković2,AleksandraTomićLučić2,JelenaĐoković1,SlobodanJanković1,JasminaMilovanović1

1UniverzitetuKragujevcu‐FakultetMedicinskihnauka,2Kliničkicentar

Kragujevac(Srbija)Prevalenca psihijatrijskih poremećaja i deficijencija vitamina D kod dece sa

astmomsuuporastu.Ciljovestudijejebilaprocenaanksioznihporemećajakoddecesaastmomkaoiotkrivanjepotencijalnihfaktorakojimogubitipovezanisaanksioznošću,međukojespadaiserumskakoncentracijavitaminaD.

Prilikomposetepedijatru,vanbolničkipacijentiKlinikezapediatrijupopunjavalisu SCARED upitnik koji ispituje anksiozne poremećaje. Određivanje serumskekoncentracije vitamina D, kao i druge biohemijskemetode, vršene su u biohemiskojlaboratoriji Kliničkog centra Kragujevac. Statistička analiza je izvedena korišćenjemSPSSsoftvera,kaoipomoćudeskriptivnestatistikeilogističkeregresije.

Studijsku populaciju su činila većinom školska deca, starosti od 8‐12 godina iadolescenti (13‐17 godina). Od ukupno 74 dece kojima je određivana serumskakoncentracijavitaminaD,samokodtrojedecetevrednostisubileoptimalne.Približno33,8% ispitanika je pokazalo pozitivne rezultate na neki anksiozni poremećaj.Separacionaanksioznostjebilaprisutnakod49,3%,asocijalnaanksioznostkod32,4%ispitanika. Serumska koncentracija vitamina D nije bila faktor koji je pokazaopovezanost sa anksioznošću. Od ostalih ispitivanih faktora, samo sledeći su pokazaliznačajan efekat: test za vršni ekspirijumski protok je bio povezan sa opštomanksioznošću, godine i pol pacijenata sa paničnimporemećajem, amesto stanovanja,kontrolaastmeuskladusaGINAklasifikacijomigodinepacijenatasageneralizovanomanksioznošću. Pokazano je i da je upotreba cigareta od strane roditelja povezana saseparacionom anksioznošću, godine i stepen uhranjenosti pacijenata sa socijalnomfobijom,aGINAkontrolaastmesaizbegavanjemškole.

Prisustvoastmekoddecezbognarušenih fizičkih idruštvenihaktivnostimožedovestidonastankaanksioznosti.Dobijenirezultatiukazujudasuankiozniporemećajiprisutni kod dece i adolescenata sa astmom, kao i da je prisutna deficijencija iinsuficijencijavitaminaD.DaljaistaživanjasupotrebnadabiseutvrdilodalikoriščenjesuplemenatavitaminaDutičenaaksioznostkoddecesaastmom.

555

COHERENCEOF25‐HYDROXYVITAMINDSERUMCONCENTRATION

ANDANXIETYINCHILDRENWITHASTMA

SandraMatović1,KaterinaDajić2,AndjelkaStojković2,AleksandraTomićLucić2,JelenaDjoković1,SlobodanJanković1,JasminaMilovanović1

1UniversityofKragujevac‐FacultyofMedicalSciences,2ClinicalCenterof

Kragujevac(Serbia)

The prevalence of psychiatric disorders and vitamin D deficiency in children

withasthmaareincreasing.Theaimofthisstudywastoevaluateanxietydisordersinchildrenwithasthma,aswellastodetectpotentialfactorsthatmaybeassociatedwithanxiety,includingserumvitaminDconcentration.

During routine visit to the pediatrician, pediatric outpatients in the PediatricClinic filled out a SCARED questionnaire that examines anxiety disorders. ThedeterminationofserumvitaminDconcentration,aswellasotherbiochemicalmethods,was performed in the biochemical laboratory of the Clinical Center of Kragujevac.StatisticalanalysiswasperformedusingSPSSsoftware,aswellasdescriptivestatisticsandlogisticregression.

The study population consisted mainly of school children, aged 8‐12 andadolescents(13‐17years).Outofatotalof74childrenonlythreechildrenhadnormalconcentration of serum vitamin D. Approximately 33.8% of the subjects showedpositiveresultsonananxietydisorder.Separationanxietywaspresent in49.3%,andsocialanxietyin32.4%ofsubjects.SerumconcentrationofvitaminDwasnotafactorthat showed an association with anxiety. Of the other factors, following showedsignificanteffect:thepeakexpiratoryflowtestwasassociatedwithgeneralanxiety,ageandgenderwithpanicdisorder,placeofresidence,asthmacontrolaccordingtoGINAclassification and age with generalized anxiety. Parent’s smoking is associated withseparationanxiety,ageandpatients’weightstatuswithsocialphobia,andGINAasthmacontrolwithavoidingschool.

Thepresenceofasthmainchildrenduetoimpairedphysicalandsocialactivitycanleadtoanxiety.Theobtainedresultsindicatethatanxietydisordersarepresentinrespondentsas well as deficiency and insufficiency of vitamin D. Further studies areneeded to determine whether the use of vitamin D supplements affects the anxietyamongchildrenwithasthma.

556

Arh.farm 2018;68: 556-557 MB-P12

AUTOMATSKION‐LINEKALKULATORKARDIOVASKULARNOG

RIZIKAKOJIKOMBINUJEDISLIPIDEMIJUIINFLAMACIJU

JelenaKotur‐Stevuljević1,MiaPecelj2,ĐorđeStarčević2,AnđelaŠaponjić1,JelenaVekić1,NatašaBogavac‐Stanojević1

1Katedrazamedicinskubiohemiju,UniverzitetuBeogradu‐Farmaceutski

fakultet,2Informacionisistemiitehnologije,UniverzitetuBeogradu‐Fakultetorganizacionihnauka(Srbija)

Kardiovaskularnebolesti (KVB)kaonajčešćebolesti upopulaciji starijoj od60

godina mogu biti dijagnostikovane kao: koronarna bolest srca, cerebrovaskularnabolest,perifernaarterijskabolestiaterosklerozaaortesamogućomaneurizmom.KVBsuvodećiuzrokmortalitetaširomsveta.Dislipidemija je tradicionalni faktorrizikazarazvoj ovih bolesti, odnosno niska koncentracija HDL‐holesterola, povišenakoncentracijaLDL‐holesterola ivisokakoncentracijatriglicerida.Uposlednjojdecenijije inflamacijaprepoznatakao jedanod faktora rizika.Ukardiovaskularnimbolestimainflamacija jehronična i niskog stepena imožebitimerenaprekovisoko senzitivnogC‐reaktivnogproteina(highsensitiveC‐reactiveprotein,hsCRP).

Ciljovestudijejebiodaseizračunaukupnikardiovaskularnirizikkojiproističeiz dislipidemije i inflamacije – DI skor (DIS) kao zbir dislipidemijskog (DS) iinflamatornog skora (IS). DS se računa kao razlika između lipidnog profila rizika(srednja vrednost izmeđuLDL‐C z skora iTG z skora) i lipidnogprotektivnogprofila(HDL‐Czskor).InflamatorniskorjeizračunatkaohsCRPzskor.Populacionevrednostiza z skorove smo dobili iz uzoraka krvi zdrave populacije Srbije, tokom20 godina unašojlaboratoriji.

Drugiciljnašestudijejebiodaseprogramiraautomatskion‐linekalkulatorkojibibioumogućnostidaizračunazbirniDIskoridapružiodgovarajućuporukuonivourizika, na osnovu vrednosti dislipidemijskog i inflamatornog skora. KoristećiprogramskijezikC,uprogramuVisualStudio,napisalismokodzaprogramkojiračunaskoroverizikazarazličiteparametre.KorisniktrebadaizaberepolizmenijaidaupišekoncentracijesvojihparametaralipidnogstatusaihsCRP,anakontogaprogramračunaskor ipružapovratnu informaciju.Korisnikpotom imaopcijuda izabereda li želidauporedi rezultate sa prethodnim rezultatima, ukoliko postoje, i dobija poruku opoboljšanju/pogoršanju. Program je intuitivan i lak za razumevanje. Smatramo da biširaupotrebaovogprograma,doprinelaboljojkontrolikardiovaskularnihbolesti.

557

AUTOMATICON‐LINECARDIOVASCULARRISKCALCULATORWHICH

COMBINESDYSLIPIDEMIAANDINFLAMMATION

JelenaKotur‐Stevuljević1,MiaPecelj2,ĐorđeStarčević2,AnđelaŠaponjić1,JelenaVekić1,NatašaBogavac‐Stanojević1

1DepartmentofMedicalBiochemistry,UniversityofBelgrade‐FacultyofPharmacy,2InformationSystemsandTechnologies,UniversityofBelgrade‐

FacultyofOrganizationalSciences(Serbia)

Cardiovascular disease (CVD) isthe most frequent disease in population older

than 60 years. CVD could be diagnosed as: coronary heart disease, cerebrovasculardisease, peripheral artery disease and aortic atherosclerosiswith possible aneurism.CVD are the leading cause of mortality worldwide. Dyslipidemia is one of theestablished, traditional cardiovascular risk factors i.e. lowHDL‐cholesterol, highLDL‐cholesterolandhightriglyceridesconcentration.Oneoftheemerging,newriskfactorsrecognized in the last decade was inflammation. Regarding cardiovascular diseaseinflammation is low‐grade and chronic and could be assessed through the highsensitiveC‐reactiveproteinmeasurement.

Theaimofthisstudywastocalculatesummarycardiovascularriskevolvedfromdyslipidemia and inflammation – DI Score (DIS) as a sum of Dyslipidemia (DS) andInflammation scores (IS). DS is calculated as a difference between lipid risk profile(averagevaluebetweenLDL‐CzscoreandTGzscore)andlipidprotectiveprofile(HDL‐Czscore).InflammationscorewascalculatedashsCRPzscore.Populationvaluesforzscores calculation we have generated from Serbian healthy control group valuesanalyzedduring20yearsinourlaboratory.

Second aim of our study was to make an automatic on‐line calculator whichcouldbeable tocalculatesummaryDISscoreandtogiveappropriatemessageaboutrisk level, according to the dyslipidemia and inflammation scores values. In VisualStudio,usingprogramming languageCwewroteacodeforaprogramthatcalculatesriskscoresfordifferentparameters.Auserissupposedtoselectgenderfromamenu,and then insertshis/her lipid statusandCRPconcentrations.Theprogramcalculatesthe risk and gives feedback. The user has additional option of choosing to comparecurrentresultswithprevious,andgetsamessageaboutimprovement/worsening.Theprogramisintuitive,easytocomprehendanditswiderusewouldcontributetobetterCVcontrol.