mbi gjetjet dhe rekomandimet e raportit te komisionit evropian … · 2019. 7. 8. · perafruar...
TRANSCRIPT
REPUBLIKA E SHQIPERISE
KESHILLI I MINISTRAVE
Mbi gjetjet dhe rekomandimet e Raportit te Komisionit Evropian per Shqiperine 2019
Kuvendit te Republikes se Shqiperise
Qershor 2019
1
TABELA E PERMBAJTJES
HYRJE .............................................................................................................................................................................. 3
1. STRATEGJIA E ZGJERIMIT .............................................................................................................................. 5
2. METODOLOGJIA E RAPORTIT TE KOMISIONIT EVROPIAN ................................................................ 6
3. PERMBLEDHJE E GJETJEVE DHE REKOMANDIMEVE TE RAPORTIT PER SHQIPERINE 2018. 7 3.1. KRITERI POLITIK ................................................................................................................................................................... 7
Funksionimi i institucioneve demokratike dhe reforma e administrates publike .......................................... 7 Demokracia ..................................................................................................................................................................................... 7 Zgjedhjet ............................... : ........................................................................................................................................................... 8
Parlamenti. ...................................................................................................................................................................................... 8
Qeverisja ............................................................................................................................................................................................ 8
Shoqeria civile .................................. .-............................................................................................................................................. 8
r;eshtjet rajonale dhe detyrimet nderkombetare ... : ....................................................................................................... 9 3.2. VLERESIMI I KOMISIONIT EVROPIAN PER PLOTESIMIN E 5 PRIORITETEVE KY�E ...................................................... 9
Reforma ne administraten pub like ....................................................................................................................................... 9 Reform a ne sistemin e drejtesise ............................................................................................................................................ 9 Lufta kunder korrupsionit ..................................................................................................................................................... 10 Lufta kunder krimit te organizuar .................................................................................................................................... 10 Forcimi i te drejtqve te njeriut ............................................................................................................................................. 10
3.3. REKOMANDIMET E KOMISIONIT EVROPIAN PER PLOTESIMIN E 5 PRIORITETEVE ................................................. 12 Reforma ne administraten publike ............................................................................ : ....................................................... 12 Reforma ne sistemin e drejtesise ......................................................................................................................................... 12 Lufta kunder korrupsionit ..................................................................................................................................................... 13 Lufta kunder krimit te organizuar .................................................................................................................................... 13 Forcimi i te drejtave te njeriut. ............................................................................................................................................ 14
3 .4. KRITERI EKONOMIK. ....................................... : .................................................................................................................. 14 Ekzistenca e njii ekonomie tregu funksionale ............................................................................................................... 14 Kapaciteti per te perballuar presionin konkurrues dhe forcat e tregut brenda Bashkimit Evropian15
3.5. PERMBLEDHJE E SITUATES, PERPARIMIT DHE REKOMANDIMEVE PER KAPITUJT E LEGJISLACIONIT TE BE-SE. 15
. 4. ANALIZE KRAHASIMORE E SITUATES DHE PERPARIMIT ME VENDET E RAJONIT .................. 28
5. PERFUNDIM ..................................................................... ,; .. ,, ........................................................................... 29
2
Hyrje
Raporti eshte hartuar nga Keshilli i Ministrave ne zbatim te detyrimit ligjor te nenit 18, pika 2 e ligjit nr.15/2015, date 5.3.2015, "Per rolin e Kuvendit ne procesin e integrimit te Republikes se Shqiperise ne Bashkimin Evropian", i cili percakton se "Keshilli i Ministrave, jo me vone se tt;e jave nga publikimi i raportit te progresit te Komisionit Europian raporton ne Kuvend per gjetjet, rekomandimet, situaten aktuale te zhvillimeve politike, ekonomike dhe sociale te vendit, si dhe per angazhimet konkrete per permbushjen e rekomandimeve. Raporti shqyrtohet ne seance plenare, ne perfundim te se ciles Kuvendi miraton rezoluten perkatese". Ky dokument perfshin permbledhjen e gjetjeve dhe rekomandimeve te paketes se zgjerimit te Komisionit Evropian per Shqiperine.
Paketa e zgjerimit e Komisionit Evropian permban vleresimin sistematik dhe te plote te statusit ne raport me kriteret e anetaresimit dhe perparimit te bere nga vendet kandidate ose kandidate potenciale, ne kuader te procesit te anetaresimit gjate vitit 2018 deri ne muajin shkurt 2019. Paketa e zgjerimit permban dy dokumente:
• Raportin e Komisionit Evropian per 9do shtet kandidat apo kandidat potencial te ve9ante; • Strategjine e Zgjerimit te Komisionit per vendet kandidate dhe kandidate potenciale.
Ne teresi, paketa e zgjerimit e Komisionit Evropian perb�n nje dokument me rendesi paresore per vendin tone ne vleresimin e ecurise se procesit te integrimit te vendit ne Bashkimin Evropian.
Kornisioni Evropian ne paketen e zgjerimit 2019 riperserit rekomandimin e tij per Keshillin per hapjen e negociatave te anetaresimit. Ne menyre te ngjashme me rekomandimin e paketes se zgjerimit 2018, rekomandimi i vitit 2019 eshte i pakushtezuar.
Rekomandimi i Komisionit bazohet ne vleresimin se "Shqiperia ka vazhduar te beje perparirn te mire dhe ka treguar vendosmerine e saj te vazhdueshme per te perparuar ne agjenden evropiane. Ajo ka arritur rezultate te prekshme dhe te qendrueshme, ve9anerisht ne kushtet e vena nga konkluzionet e Keshillit te qershorit 2018 per hapjen e negociatave te anetaresimit, ne nje atmosfere politike vazhdimisht te polarizuar".
Paketa e Zgjerimit shenon progresin e arritur nga Shqiperia ne te gjitha fushat. Ajo permban gjithashtu edhe rekomandime, si per sa i perket thellimit te reformave te lidhura me luften kunder korrupsionit dhe krimit te organizuar, por edhe per 9do kapitull te ve9ante negociues.
Per qeverine shqiptare, vleresimi i Komisionit Evropian konfirmon perkushtimin dhe arritjet e saj ne procesin e anetaresimit. Rekomandimi i Komisionit perben nje nxitje e metejshme per te pershpejtuar ritmin e reformave te ndermarra. Qeveria shqiptare shpreh vullnetin e saj te palekundur per te pershpejtuar reformat duke u fokusuar ne plotesimin e reformes ne drejtesi, e cila do t'i hape rruge krijimit te institucioneve te specializuara ne luften kunder korrupsionit dhe krimit te organizuar.
Qeveria do te vijoje bashkepunimin intensiv mbi thellimin e metejshem te zbatimit te reformave, si me Komisionin Evropian ashtu edhe me vendet anetare, duke u fokusuar ne vendet anetare me skeptike ndaj hapjes se negociatave te anetaresimit me Shqiperine.
3
Nderkohe, qeveria shqiptare ka ndermarre hapat e pare drejt ngritjes se strukturave negociuese. Ne kete kuader eshte miratuar vendimi i Keshillit te Ministrave nr.749, date 19.12.2018, "Per krijimin, organizimin dhe funksionimin e struktures shteterore, pergjegjese per zhvillimin e negociatave dhe lidhjen e traktatit te aderimit te Republikes se Shqiperise ne Bashkimin Evropian". Ky vendim i Keshillit te Ministrave percakton kuadrin institucional baze per negociatat e anetaresimit ne Bashkimin Evropian. Ne zbatim te ketij vendimi jane nxjerre:
• Urdhri i Kryeministrit nr.93, date 20.5.2019, "Per organizimin dhe funksionimin e Komitetit Teknik te grupeve nderinstitucionale te punes";
• Urdhri i Kryeministrit nr.94, date 20.5.2019, "Per ngritjen, perberjen dhe funksionimin e grupeve nderinstitucionale te punes per integrimin evropian".
Pikesynimi i qeverise shqiptare eshte qe struktura institucionale te ngrihet plotesisht gjate vitit 2019, e gatshme per te filluar procesin e veshtire te negociatave te anetaresimit gjate vitit 2020.
Njekohesisht, ne vijim te takimeve shpjeguese te iniciuara gjate vitit 2018, qeveria shqiptare ka iniciuar pergatitjet per takimet bilaterale, qe do te zhvillohen pas hapjes formale te negociatave te anetaresimit.
4
1. Strategjia e Zgjerimit
Nese raportet e ve9anta i drejtohen shtetit kandidat ose kandidat potencial, Strategjia e Zgjerimit e Komisionit Evropian (ne vijim ne kete dokument referuar si '.'Strategjia") permban vleresimin e pergjithshem te Komisionit mbi procesin e zgjerimit, drejtuar shteteve anetare, duke perfshire rekomandimet per Keshillin ne lidhje me 9do shtet te ve<;ante kandidat ose kal).didat potencial.
Ne vetvete, Strategjia e Zgjerimit eshte teper koncize, ne krahasim me raportet per shtetet e ve9anta dhe bazohet ne konkluzionet e ketyre raporteve.
Strategjia fokusohet ne menyre te posa9me ne 9eshtjet e kriterit politik, si shteti i se drejtes, te drejtat themelore, funksionimi i institucioneve demokratike, etj. Gjithashtu, Strategjia permban edhe rekomandimet kryesore politike qe i drejtohen shteteve kandidate ose kandidate potenciale.
Ne teresi, Strategjia vlereson se Komunikata e Komisionit "Nje perspektive e besueshme e zgjerimit dhe per angazhim te shtuar te Bashkimit Evropian me Ballkanin Perendimor", publikuar ne muajin shkurt 2018, i dha nje shtyse te re procesit te zgjerimit ne vendet e Ballkanit Perendimor. Kjo sepse ajo rikonfirmoi te ardhmen e vendeve te Ballkanit Perendimor, si pjese integrale e Bashkimit Evropian. Sipas Komunikates, perspektiva e te gjithave vendeve te Ballkanit Perendimor eshte anetaresimi ne Bashkimin Evropian bazuar ne meritat e tyre. Anetaresimi i vendeve te Ballkanit Perendimor konsiderohet nga Komisioni si nje investim ne paqen, sigurine, perparimin dhe prandaj edhe ne stabilitetin e te gjithe Evropes. Per kete arsye, Komisioni ka kerkuar mbeshtetje te konsiderueshme politike, teknike dhe financiare per rajonin. Gjashte iniciativat kryesore te skicuara ne Komunikaten e Komisionit do te zbatohen me mbeshtetjen e gjere financiare te Bashkimit Evropian, e cila arrin ne 11. 7 miliard euro per periudhen 2014 - 2020.
Samiti BE - Ballkani Perendimor i zhvilluar ne Sofje, Bullgari ne maj 2018, ishte nje shtyse tjeter per procesin e zgjerimit. Ne Samitin e Sofjes, udheheqesit e Bashkimit Evropian rikonfirmuan mbeshtetjen e qarte per perspektiven evropiane te Ballkanit Perendimor.
Keshilli ne konkluzionet e tij te muajit qershor 2018 i dha sinjale te qarta vendeve te Ballkanit Perendimor duke percaktuar procesin per hapjen e negociatave te anetaresimit me Maqedonine e Veriut dhe Shqiperine ne qershor 2019.
Ne vleresim1n e Komisionit perqasja e ndjekur nga vete Komisioni dhe Keshilli i ka dhene frytet e saj.
Komisioni arrin ne perfundimin se Shqiperia i eshte pergjigjur drejt inkurajimit te dhene nga Komisioni dhe Keshilli. Shqiperia ka vazhduar te beje perparim te mire, duke treguar vendosmeri per te arritur rezultate te prekshme dhe te qendrueshme ne plotesimin e konkluzioneve te Keshillit te muajit qershor 2018.
Shqiperia ka ndjekur reforma te thella, ve9anerisht ne transformimin rrenjesor te sistemit te drejtesise, duke perfshire rivleresimin e gjyqtareve dhe prokuroreve si nje proces krejt unik. Ky proces ka ecur sipas planifikimit duke gjeneruar rezultate te dukshme. Ngritja e institucioneve te reja te drejtesise do te siguroje pavaresine e organeve te gjyqesorit.
5
Komisioni vlereson se Shqiperia ka here perparim ne lidhje me luften kunder korrupsionit. Per sa i perket luftes kunder krimit te organizuar, Komisioni permend si nje shembull te mire Shqiperine dhe bashkepunimin e saj me agjencite ligjzbatuese te Bashkimit Evropian. Forcimi i ketij bashkepunimi ka dhene rezultate te dukshme ne luften kunder krimit te organizuar. Shqiperia, gjate viteve te fundit ka treguar angazhim te forte per te luftuar 'prodhimin dhe trafikimin e kanabisit.
Komisioni thekson si nje element shume pozitiv se Shqiperia ne menyre te vazhdueshme ka perafruar politiken e saj te jashtme me qendrimet e Bashkimit Evropian. Perafrimi me Politiken e Perbashket te Jashtme dhe te Sigurise eshte nje element me rendesi per te vleresuar nese shteti kandidat respekton plotesisht parimet, vlerat dhe qellimet e Bashkimit Evropian.
Ne lidhje me situaten e p�rgjithshme politike ne Shqiperi, Komisioni shpreh shqetesimin e tij per bojkotet parlamentare te tejzgjatura, te cilat i konsideron si joproduktive. Komisioni keshillon opoziten qe te riangazhohet ne institucionet demokratike dhe te zotohet per nje konsensus te gjere evropian ..
Ne lidhje me te drejtat e njeriut Komisioni vlereson se u moren masa te tjera ne lidhje me mbrojtjen e te drejtave te njeriut, duke perfshire minoritetet, romet dhe politikat kunder diskriminimit.
Per sa i perket migracionit te parregullt dhe refugjateve, Komisioni ve9on marreveshjen mes Shqiperise dhe Frontex, e cila eshte e para marreveshje e tille e vene ne zbatim.
Ne lidhje me zhvillimin ekonomik, Komisioni vlereson se rritja ekonomike u rrit ne 4.2% ne vitin 2018, krahasuar me 3.8% ne vitin 2017 dhe se papunesia dhe deficiti buxhetor u ulen edhe me tej.
Bazuar ne perparimin e arritur nga Shqiperia, Komisioni Evropian i rekomandon Keshillit hapjen e pakushtezuar te negociatave te anetaresimit. Per te ruajtur dhe pershpejtuar ritmin aktual te reformave te shtetit ligjor, Komisioni merr persiper qe te zbatoje perqasjen e perforcuar per kapitujt negociues 23 - 'Gjyqesori dhe te drejtat themelore' dhe 24 - 'Drejtesia, liria dhe siguria'.
Komisioni rekomandon qe Shqiperia duhet te vazhdoje te konsolidoje historikun e ndjekjeve dhe denimeve penale kunder korrupsionit te te gjitha niveleve dhe kunder krimit te organizuar.
Komisioni e perfundon vleresimin e tij per Shqiperine duke kerkuar nje konsensus me te forte kombetar kundrejt anetaresimit ne Bashkimin Evropian; si prioriteti ky9 i Shqiperise, duke kapercyer polarizimin aktual dhe duke demonstruar vullnetin politik per kete prioritet nga te gjitha kahet politike.
2. Metodologjia e Raportit te Komisionit Evropian
Raporti i Komisionit Evropian per 2019 per 9do shtet te procesit te zgjerimit (ne vijim ne kete dokument referuar si "Raporti") vlereson jo vetem perparimin e ndermarre nga shteti kandidat ose potencial kandidat gjate periudhes se vleresimit, por edhe gatishmerine e vendit per anetaresim ne Bashkimin Evropian (statusin e tij krahasuar me kriteret e anetaresimit).
6
Periudha e vleresimit per shkak te ndryshimit te kohes se publikimit te Paketes se.Zgjedmit eshte
nga muaji janar 2018 deri ne shkurt 2019.
Mbi bazen e kesaj metodologjie sherbimet e Komisionit Evropian perdorin shkalle te harmonizuara per vleresimin, si te perparimit gjate vitit te fundit ashtu edhe per nivelin e arritur te pergatitjes. Kjo
metodologji lejon njekohesisht edhe krahasueshmerine mes vendeve kandidate ose kandidate potenciale si per sa i perket perparimit te here ashtu edhe shkalles se pergatitjes. Metodologjia e re
e raportimit synon transparence me te madhe ne procesin e anetaresimit.
Vleresimi i plotesimit te kushteve te anetaresimit behet, si me poshte vijon: 1. Faza fillestare (early stage of preparation);
2. Faza fillestare/ Njefare niveli pergatitjeje (early stage of preparation/ some level of
preparation)
3. Njefare niveli pergatitjeje (some level of preparation);
4. Njefare niveli pergatitjeje/ Mesatarisht i pergatitur (some level of preparation/ moderately
prepared)
5. Mesatarisht i pergatitur (moderately prepared);
6. Mesatarisht i pergatitur/ Nivel i mire pergatitjeje (moderately prepared/ good level of
preparation)
7. Nivel i mire pergatitjeje (good level of preparation);
8. Nivel i mire pergatitjeje/ Nivel. i perparuar (good level of preparation/ well advanced)
9. Nivel i perparuar (well advanced).
Termat e perdorur ne raport per vleresimin e progresit ne periudhen e raportimit jane: 1. Kthim prapa (backsliding);
2. Pa progres (no progress);
3. Njefare progresi (some progress);
4. Progres i mire (good progress);
5. Progres shume i mire (very good progress).
3. Permbledhje e gjetjeve dhe rekomandimeve te Raportit per Shqiperine 2018
3.1. Kriteri politik
Funksionimi i institucioneve demokratike dhe reforma e administrates publike
Demokracia
Komisioni Evropian vlereson se mjedisi politik ne Shqiperi u karakterizua nga nje polarizim i forte,
i cili kulmoi me vendimin e partive kryesore opozitare per te lene mandatet e tyre parlamentare en
bloc. Kjo shkaktoi vonesa ne reformen zgjedhore, si dhe ne miratimin e ndryshimeve ne ligjin e statusit te gjyqtareve dhe prokuroreve.
7
Zgjedhjet
Komisioni konstaton se Kuvendi i Shqiperise ka ngritur nje komision parlamentar te ri ad hoc, ne tetor te vitit 2018, per te adresuar rekomandimet e OSBE/ODIHR ende te pazgjidhura nga tre raundet e fundit te zgjedhjeve (2013, 2015 dhe 2017). Ne mungese te konsensusit nderpartiak, propozimet e njeanshme nga shumica qeveritare u parashtruan ne tetor te vitit 2018 dhe perseri ne dhjetor te vitit 2018, por nuk rezultoi me vendime. Presidenti i Republikes ka leshuar nje dekret per mbajtjen e zgjedhjeve lokale me 30 qershor 2019. Komisioni ne raportin e tij konstaton se partite kryesore opozitare kane vendosur te mos paraqesin listat e tyre te kandidateve per zgjedhjet lokale, te dates 30 qershor 2019 dhe se afati i fundit per regjistrimin e partive ka skaduar tashme.
Parlamenti
Ne lidhje me funksionimin e Kuvendit te Shqiperise, Komisioni Evropian konstaton se ne muajin shkurt 2019, me perjashtime shume te kufizuara, deputetet nga partite opozitare dorezuan mandatin e tyre. Kuvendi ka vazhduar te rrise transparencen duke intensifikuar konsultimet publike me grupet e interesit dhe publikun, duke rritur rolin e tij ne inicimin e propozimeve te reja ose ndryshimeve te legjislacionit ekzistues. Kapacitetet per mbikeqyrjen dhe perfshirjen e Kuvendit ne procesin e integrimit ne BE mbeten per t'u forcuar. Transparenca dhe kontrolli i financimit te partive politike duhet te permiresohen.
Qeverisja
Komisioni vlereson se qeveria shqiptare mbetet e angazhuar ne procesin e integrimit ne BE. Ne dhjetor 2018, Kryeministri beri nje riorganizim te konsiderueshem te qeverise. Nente pozicione kabineti u ndryshuan, duke perfshire ate te Zevendeskryeministrit dhe ministrit per Evropen dhe Punet e Jashtme. Ne vleresimin e Komisionit, ristrukturimi i ministrive dhe agjencive ka permiresuar disa struktura ekzistuese, por ka krijuar edhe mangesi administrative qe duhet te kapercehen. Reforma administrative territoriale duhet te konsolidohet me tej si pjese e agjendes me te gjere te decentralizimit. Kjo eshte ve9anerisht e nevojshme per te garantuar autonomi fiskale lokale, per te siguruar ngritjen e kapaciteteve per personelin dhe per te fuqizuar bashkite per te ofruar sherbime publike standarde cilesore.
Shoqeria civile
Ne lidhje me funksionimin e shoqerise civile, Komisioni rekomandon se duhet bere perparim i metejshem ne zbatimin e Udherrefyesit per nje mjedis mundesues per shoqerine civile. Ligji per Keshillin Kombetar per Shoqerine Civile duhet te amendohet per te pasqyruar ndryshimet ne
8
portofolat ministrore dhe per te siguruar perfaqesimin e duhur ne Keshillin Kombetar te Shoqerise Civile. Nevojiten perpjekje te konsiderueshme per te siguruar konsultime te vlefshme me aktoret e shoqerise civile si pjese e nje dialogu gjitheperfshires te reformave. Qendrueshmeria financiare e organizatave te shoqerise civile mbetet nje sfide per shkak te kornizave fiskale dhe ligjore.
(:eshtjet rajonale dhe detyrimet nderkombetare
Ne lidhje me marredheniet rajonale, Komisioni perserit vleresimin e tij se Shqiperia ka vazhduar te marre pjese aktive ne bashkepunimin rajonal dhe te mbaje marredhenie te mira me fqinjet. Po ashtu jane ndermarre hapa te rendesishem per te zgjidhur 9eshtjet dypaleshe me Greqine.
3.2. Vleresimi i Komisionit Evropian per plotesimin e 5 prioriteteve kyfe
Reforma ne administraten publike
Ne prioritetin e pare, Shqiperia ka vazhduar perpjekjet ne disa fusha te lidhura me reformen ne administraten publike, duke arritur njefare perparimi ne rritjen e efikasitetit dhe transparences ne ofrimin e sherbimeve publike, ne permiresimin e kuadrit rregullator per vleresimin e ndikimit te politikave, ne nje transparence me te madhe te procedurave te rekrutimit dhe ne forcimin e
pergjithshem te kapacitetit te administrates per te kryer proceciura rekrutimi mbi baza merite. Konsolidimi i ketyre arritjeve duhet 9uar me tej, per te siguruar nje administrate publike me efikase, te depolitizuar dhe profesionale.
Reforma ne sistemin e drejtesise
Ne prioritetin e dyte, Shqiperia ka vazhduar zbatimin e reformes gjitheperfshirese dhe te plote ne sistemin e drejtesise, duke rezultuar ne teresi, ne nje perparim te mire. Jane krijuar institucionet e reja per veteqeverisjen e gjyqesorit, si Keshilli i Larte Gjyqesor, Keshilli i Larte i Prokurorise dhe Keshilli i Emerimeve ne Drejtesi, duke shenuar nje hap vendimtar ne forcimin e pavaresise dhe llogaridhenies se gjyqesorit. Rivleresimi i te gjithe gjyqtareve dhe prokuroreve (procesi i vetting-ut) ka perparuar ne vazhdimesi, duke prodhuar rezultate te prekshme. Nen drejtimin e Komisionit Evropian, Operacioni Nderkombetar i Monitorimit ka vazhduar te mbikeqyre procesin. Me shume se 140 dosje jane shqyrtuar, duke rezultuar ne 88 shkarkime/ doreheqje te magjistrateve nga detyra dhe 53 konfirmime. Shumica e shkarkimeve kane te bejne me 9eshtjet qe lidhen me pasurite e pajustifikuara. Keto rezultate konkrete dhe te besueshme kane forcuar ndjeshem sistemin e drejtesise duke konsoiiduar pavaresine, paanesine, profesionalizmin dhe llogaridhenien e gjyqesorit.
9
Lufta kunder korrupsionit
Ne prioritetin e trete, Shqiperia ka bere perparim ve9anerisht ne miratimin e planit te ri te veprimit 2018 - 2020 per zbatimin e Strategjise Ndersektoriale kunder Korrupsionit, ndryshimet ne Ligjin per Deklarimin dhe Kontrollin e Pasurive, ligjin mbi Prokurimin Publik si dhe miratimin e Kodit te Sjelljes per anetaret e Kuvendit. Themelimi i nje Task Force kunder korrupsionit ka rritur ne menyre aktive hetimet administrative. Rezultate konkrete ne luften kunder korrupsionit, duke perfshire edhe procesin e vetting-ut, kane 9uar ne shkarkimin nga detyra te nje numri magjistratesh te rangut te larte ne Gjykaten Kushtetuese dhe ne Gjykaten e Larte. Themelimi i Keshillit te Larte te Prokurorise (KLP) lejoi krijimin e organeve te specializuara antikorrupsion (Struktura Speciale Kunder Korrupsionit - SPAK; Byroja ·Kombetare e Hetimit - BKH). Pas per:fundimit te verifikimit te kandidateve, organ et do te behen operacionale, duke forcuar kapacitetin e pergj ithshem per te hetuar dhe ndjekur penalisht korrupsionin. Megjithate, ne pergjithesi, korrupsioni eshte mbizoterues ne shume :fusha dhe mbetet nje 9eshtje shqetesuese.
Lufta kunder krim.it te organizuar
Ne prioritetin e katert, ka pasur arritje te rendesishme, ku vleresohet intensifikimi i operacioneve policore per shkaterrimin e organizatave kriminale. Keto operacione rezultuan ne arrestimin dhe denimin e krereve te njohur te grupeve te organizuara kriminale. Bashkepunimi nderkombetar i policise, ve9anerisht me shtetet anetare te BE-se gjithashtu eshte rritur, duke 9uar ne nje numer operacionesh te sukses(Shme te zbatimit te ligjit ne shkalle te gjere. Gjate viteve te :fundit Shqiperia ka treguar nje angazhim te madh per te luftuar prodhimin dhe trafikimin e kanabisit. Shqiperia ka lejuar nje mekanizem monitorimi nga nje shtet anetar i BE-se (mbikeqyrjet ajrore nga Guardia di
Finanza italiane, bashkefinancuar nga BE-ja). Ne dy sezonet e kaluara, mbikeqyrja ajrore ka vertetuar se kultivimi i kanabisit eshte eliminuar pothuajse plotesisht. Keto hapa paraqesin progres te prekshem ne permbushjen e rekomandimeve te Komisionit ne konsolidimin e historikut te ndeshkimeve penale kunder krimit te organizuar. Perpjekjet duhet te vazhdojne, ne ve9anti duke i kushtuar rendesi pastrimit te parave dhe konfiskimit te pasurive qe rrjedhin nga krimi ose pasurite e tjera te pajustifikuara.
Forcim.i i te drejtave te njeriut
Ne prioritetin e peste vleresohet ratifikimi i shumices te konventave nderkombetare per te drejtat e njeriut dhe permiresimi i kuadrit ligjor ne perputhje me standardet evropiane. Shqiperia ka here perpjekje per te permbushur detyrimet qe rrjedhin nga instrumentet ligjore nderkombetare. Megjhhate, zbatimi i pergjithshem i ketyre instrumenteve mbetet per t'u forcuar. Kuadri ligjor eshte permiresuar ne :fushat e te drejtave te femijeve dhe dhunes ne familje. Nje ligj i ri mbi strehimin social u miratua nga Parlamenti ne maj te vitit 2018, i cili synon te forcoje mbrojtjen e te drejtes per strehim te pjesetareve te grupeve vulnerabel te komuniteteve rome dhe egjiptiane. Megjithate, nevojiten perpjekje te metejshme ne lidhje me konsolidimin e te drejtave te pronesise. Sa i perket lirise se shprehjes, mjedisi i pergjithshem legjislativ eshte i favorshem per ushtrimin e lirise se shprehjes, por zbatimi i tij kerkon perpjekje te metejshme.
10
Ne menyre te permbledhur niveli i pergatitjes per anetaresim dhe perparimi gjate periudhes se
vleresimit ne lidhje me kushtet e kriterit politik eshte paraqitur me poshte.
Tabela 1: Niveli i arritur ne pergatitjen per anetaresim nga Shqiperia
Kriteret/Masat Faza fillestare Njefare niveli Mesatarisht i Nivel i mire NiveI i
pergatitjeje pergatitur pergatitjeje perparua.r
Reforma ne administraten
pub like x
Reforma ne sistemin e
drejtesise x
Lufta kunder korrupsionit x
Lufta kunder krimit te
organizuar x
Te drejtat e njeriutl Liria e x
shprehjes
Tabela 2: Perparimi i here gjate periudhes se vleresimit
Kriteri I masat Kthim prapa Pa progres Njefare
Progres i mire Pr ogres
progresi shume i mire
Reforma ne administraten
pub like x
Reforma ne sistemin e
drejtesise x
Lufta kunder korrupsionit x
Lufta kunder krimit te
organizuar x
Te drejtat e njeriutl Liria e x
shprehjes
Tabela 3: Krahasimi i situates dhe perparimit .mes raporteve te viteve 2016, 2018 dhe 2019
Kriteri politik Shqiperia 2016 Shqiperia 2018 Shqiperia 2019
Reforma e administrates Mesatarisht e pergatitur Mesatarisht e pergatitur Mesatarisht e pergatitur
pub like Njefare perparimi Njefare perparimi Njefare perparimi
Njefare niveli pergatitjeje Njefare niveli pergatitjeje Njefare niveli pergatitjeje
Reforma ne drejtesi
Perparim i mire Perparim i mire Perparim i mire
Njefare niveli pergatitjeje Njefare niveli pergatitjeje Njefare niveli pergatitjeje
Lufta kunder korrupsionit
Njefare perparimi Perparim i mire Perparim i mire
11
Lufta kunder krimit te Njefare niveli pergatitjeje Njefare niveli pergatitjeje Njefare niveli pergatitjeje
organizuar Njefare perparimi Perparim i mire Perparim i mire
Kuadri ligjor i te drejtave te Kuadri ligjor eshte ne Kuadri ligjor eshte ne
njeriut eshte pergjithesisht perputhje me standardet perputhje me standardet
Te drejtat e njeriut dhe ne perputhje me standardet evropiane. Duhet te evropiane. Duhet te
minoritetet evropiane. Duhet te forcohet shtrengimi i forcohet shtrengimi i
forcohet shtrengimi i mekanizmave te mbrojtjes mekanizmave te mbrojtjes
mekanizmave te mbrojtjes se te drejtave te njeriut. se te drejtave te njeriut.
se te drejtave te njeriut.
Njefare niveli pergatitjeje/ Njefare niveli pergatitjeje/ Njefare niveli pergatitjeje/
Liria e shprehjes mesatarisht i pergatitur mesatarisht i pergatitur mesatarisht i pergatitur
Pa perparim Njefare perparimi Pak perparim
3.3. Rekomandimet e Komisionit Evropian per plotesimin e 5 prioriteteve
Perve9 vleresimeve, raporti jep edhe rekomandime afatshkurtra ne lidhje me plotesimin e 5
prioriteteve ky<;e. Me poshte ne menyre sintetike paraqiten keto rekomandime te kategorizuara per 9do prioritet te ve9ante.
Reforma ne administraten publike
Rekomandime: • Te forcohen kapacitetet dhe zbatimi i vleresimit te ndikimit rregullator dhe bu:xhetor ne te
gjitha ministrite per te permiresuar cilesine dhe qendrueshmerine financiare te propozimeve
legjislative dhe politikave; • Te permiresohet kuadri rregullator per planifikimin dhe monitorimin e politikave, si dhe
zhvillimi i sistemit te integruar te menaxhimit te politikave; • Te zhvillohet dhe miratohet nje politike pagash per nepunesit civile dhe te nderlidhet
sistemi i mena:xhimit te burimeve njerezore me thesarin per te siguruar nje liste pagash te
automatizuara.
Reforma ne sistemin e drejtesise
Rekomandime: • Te petj:>aroje me tej procesi i rivleresimit te gjyqtareve dhe prokuroreve (perfundimi i
9eshtjeve ne apel pritet te konsolidoje zbatimin e ligjit per 9eshtjet me kritike te procesit te rivleresimit);
12
• Te behet perparim ne rekrutimin e magjistrateve te rinj per te plotesuar pozicionet e lira nga vettingu;
• Te perfundoje ngritja e organeve te specializuara te hetimit dhe gjykimit kunder korrupsionit e krimit te organizuar dhe konsolidimi i strukturave te institucioneve te reja per veteqeverisjen e gjyqesorit;
• Te vazhdoje ndjekja e nje qasjeje sektoriale ndaj reformes ne drejtesi ne kuadrin e strategjise ndersektoriale 2017 - 2020 dhe sigurimi i mekanizmave te pershtatshem te qeverisjes, monitorimit dhe raportimit nepermjet strukturave, metodave dhe treguesve te mirestrukturuar me mbeshtetjen e duhur financiare per zbatimin e reformes ne drejtesi.
Lufta kunder korrupsionit
Rekomandime: • Te behet perparim i metejshem drejt krijimit te nje historiku solid te sekuestriinit dhe
konfiskimit I rikuperitnit te pasurive kriminale, qe rezultojne nga veprat penale te korrupsionit; te rrise me tej perdorimin e hetimeve financiare;
• Te finalizohen procedurat per ngritjen e organeve te specializuara antikorrupsion, te perbera nga Struktura e Posa9me kunder Korrupsionit dhe Krimit te Organizuar (SPAK) dhe Byroja Kombetare e Hetimit (BKH) dhe Gjykata kunder Korrupsionit dhe Krimit te Organizuar; te sigurojne burime te mjaftueshme dhe bashkepunim midis ketyre strukturave te reja;
• Te vazhdohet permiresimi i aksesit ne regjistrat elektronike komb�tare per prokurorine dhe policine, duke ngritur nje sistem te integruar te menaxhimit te 9eshtjeve midis policise, prokurorise dhe gjykatave;
• Te permiresohet me tej ligji per financimin e partive politike, Kodi Zgjedhor dhe ligji per konfliktin e interesit;
·
• Te permiresohet transparenca dhe kontrolli i financimit te partive politike; • Te vazhdojne perpjekjet drejt konsolidimit te nje historiku te rasteve te sekuestrimit dhe
konfiskimit I rikuperimit te pasurive kriminale, qe rezultojne nga veprat penale te korrupsionit.
Lufta kunder krimit te organizuar
Rekomandime: • Te behen perparime te tjera te dukshme ne goditjen e grupeve te organizuara kriminale,
duke dhene denime parandaluese, duke marre te ardhurat qe rrjedhin nga krimi permes konfiskimit te pasurive dhe duke adresuar pastrimin e parave;
• Te krijohet ose te caktohet nje zyre I agjenci e rikuperimit te aseteve ne perputhje me acquis-in e BE-se, pergjegjese per identifikimin dhe gjurmimin e pasurive kriminale;
• Te miratohet strategjia e re dhe plani i veprimit per drogat, te plotesohet boshlleku ligjor mbi prekursoret e drogave dhe te intensifikohet lufta kunder trafikimit te drogave te renda;
• Te miratohet nje strategji per krimin kibemetik dhe. te krijohet nje sistem reagimi ligjzbatues me efektiv, me fokus zbulimin, gjurmimin dhe ndjekjen penale te krimineleve kibemetike;
13
• Te vazhdojne.perpjekjet per te siguruar rritjen e ndjekjeve penale dhe denimeve te formes se prere, si dhe shkaterrimin me efektiv te rezervave te kanahisit;
• Te behen me shume perpjekje per te goditur pastrimin e parave dhe konfiskimin e pasurive, qe rrjedhin nga krimi dhe pasurite e tjera te pajustifikuara.
Forcimi i te drejtave te njeriut
Rekomandime: • Te permiresohen me tej mekanizmat institucionale per mhrojtjen e femijeve, mhrojtjen e
viktimave te dhunes ne· familje, garantimin e harazise gjinore e sigurimin e shendetit dhe sherhimet sociale minimale, ve9anerisht ne nivel lokal;
• Te rriten perpjekjet per te krijuar nje praktike ligjore solide kunder diskriminimit; • Te miratohen aktet. nenligjore ne lidhje me ligjin per strehimin social, i cili parashikon
gjithashtu qe 5% e strehimit te rezervohet per pjesetaret e grupeve vulnerabel te komuniteteve rome dhe egjiptiane;
• Te miratohet me shpejtesi paketa e plote e legjislacionit dytesor ne lidhje me ligjin kuader te vitit 2017 per mhrojtjen e minciriteteve;
• Te konsolidohen te drejtat e pronesise, sidomos duke avancuar ne rishikimin e vendimeve per te drejtat e prones, zhatimin e skemes se kompensimit, si dhe duke here perparimin e nevojshem ne digjitalizimin dhe hartezimin e prones.
3.4; Kriteri ekonomik
Ekzistenca e nje ekonomike tregu funksionale
Shqiperia ka here njefare perparimi dhe eshte mesatarisht e pergatitur per zhvillimin e nje ekonomie tregu funksionale. Rritja ekonomike shenoi rritje te metejshm.e dhe papunesia eshte reduktuar edhe pse mhetet ne nivel te larte. Eksportet u rriten ne menyre te qendrueshme dhe deficiti i llogarise korrente u ngushtua. Raporti i horxhit puhlik relativisht te larte ndaj PBB-se vijoi trajektoren renese. Stahiliteti i sektorit financiar u permiresua, si pasoje e reduktimit te kredive me prohleme nga hankat. Megjithate huadhenia ndaj korporatave private mheti ne nivele relativisht te uleta dhe perdorimi i monedhes se huaj ne tregun e hrendshem vijoi te mhetet i larte. Ka pasur zhvillime ne tregun financiar johankar si rezultat i masave te ndermarra. Reforma gjitheperfshirese gjyqesore perparoi mire, por mangesite ne sundimin e ligjit vazhduan te pengonin hizneset dhe te dekurajonin investimet. Mjedisi i hiznesit ka shenuar permiresime ne disa prej fushave dhe ndersa. rritet punesimi formal, informaliteti mhetet ende i larte. Liberalizimi i sektorit te energjise ka perparuar megjithese me disa vonesa.
Per te permiresuar funksionimin e ekonomise se tregut, Shqiperia duhet ne ve9anti: • te vijoje me konsolidimin fiskal dhe te zhvilloje nje plan per mohilizimin e te ardhurave dhe
. adresimin e informalitetit;
14
• te -siguroje monitorimin dhe kontrollin e detyrimeve fiskale, qe rrjedhin nga PPP-te dhe
borxhet e prapambetura; • te permiresoje aksesin ne financa nepermjet forcimit te zbatimit te kolateralit dhe rritjes se
perfshirjes financiare; • te forcoje rendesine e tregut te punes, cilesine dhe adresimin e politikave aktive te tregut te
punes, duke perfshire edhe aftt;simin 1 te rriturve.
Kapaciteti per te perballuar presionin konkurrues dhe forcat e tregut brenda
Bashkimit Evropian ·
Shqiperia ka here njefare perparimi dhe ka njefare niveli te pergatitjes ne kapacitetin e saj per te perballuar presionin konkurrues dhe forcat e tregut brenda BE-se. Energjia, transporti dhe
_ infrastruktura digjitale jane permiresuar. Megjithate, aftesia konkurruese e Shqiperise pengohet nga mungesa e njohurive sipermarrese dhe teknologjike dhe nga niveli i ulet i arsimit. Kjo pengon
gjithashtu integrimin e Shqiperise ne rrjetet nderkombetare te tregtise. Eksportet dhe integrimi
rajonal jane nen potencial. Perpjekjet per te permiresuar arsimin dhe trajnimin kane rezultuar ne disa permiresime, por reformat duhet te vazhdojne per te mbyllur hendekun e madh ne aftesimin
profesional. Kapaciteti i Shqiperise per kerkim shkencor, zhvillim dhe inovacion mbetet i ulet.
Per te permiresuar konkurrueshmerine dhe rritjen ekonomike afatgjate, Shqiperia duhet ne ve9anti: • te shtoje shpenzimet per arsimin dhe kerkimin shkencor si raport i PBB-se dhe te zbatoje
reformat e parashikuara per arsimin dhe aftesimin profesional; • te permiresoje planifikimin dhe realizimin e investimeve publike; • te permiresoje sherbimet e mbeshtetjes teknike ne nivel lokal per ndermarrjet mikro, te
vogla dhe te mesme, per t'i ndihmuar ata te investojne, te jene novatore, si dhe te eksportojne.
3.5. Permbledhje e situates, perparimit dhe rekomandimeve per kapitujt e legjislacionit te BE-se ·
Kapztulli 1: Levizja e lire e mallrave
Shqiperia ka nje fare niveli te pergatitjes/ eshte mesatarisht e pergatitur ne fushen e Ievizjes se lire
te mallrave. Ka pasur njefare progresi gjate periudhes se raportimit, kryesisht me harmonizimin sektorial ne lidhje me produktin e legjislacionit te "perqasjes se re dhe globale" dhe ne akreditimin
e organeve shtese te vleresimit te konformitetit. Megjithate, kerkohen perpjekje te metejshme per te
siguruar perafrimin e legjislacionit dhe per te perforcuar zbatimin e tij ne kete fushe.
Ne vitin qe vjen, Shqiperia ne ve9anti duhet: • te vazhdoje te harmonizoje legjislacionin e tij me acquis-in horizontal dhe ate sektorial; • te forcoje me tej kapacitetin zbatues te Inspektoratit te Mbikeqyrjes se Tregut.
15
Kapitulli 2: Levizja e lire e personave
Shqiperia ka njefare niveli te pergatitjes ne fushen e levizjes se lire te punetoreve ..
Njefare
perparimi eshte arritur ne kete fushe, ne ve9anti me perfundimin e marreveshjeve te reja dypaleshe
te sigurimeve shoqerore.
Vitin e ardhshem, Shqiperia duhet: • te harmonizoje legjislacionin e saj me acquis-in e BE-se ne fushen e levizjes se lire te
punetoreve; • te zhvilloje sistemin e IT-se per te mundesuar lidhjen me BURES; • te negocioje dhe zbatoje marreveshje te reja dypaleshe per sigurimet shoqerore, kryesisht
me shtetet anetare te BE-se.
Kapitulli 3: E drejta e vendosjes dhe liria per te ofruar sherbime
Shqiperia eshte mesatarisht e pergatitur ne fushen e te drejtes se vendosjes dhe lirise per te ofruar
sherbime. Ne te vertete, Shqiperia provoi/shfaqi progres te mire ne harmonizimin ne lidhje me
kuadrin ligjor te pergjithshem te direktives se sherbimeve te KE-se. Ka pasur njefare progresi gjate
· periudhes raportuese, ve9anerisht ne sektorin ligjor ne fushen e ofrimit te sherbimeve.
Gjate vitit qe vjen, Shqiperia duhet ne ve9anti: • te perfundoje procesin screening te legjislacionit ekzistues ne identifikimin e barrierave ne
lidhje me te drejten e vendosjes dhe lirine per te ofruar sherbime, me qellim harmonizimin e
legjislacionit e tij me direktiven e sherbimeve; • te vazhdoje fazen e testimit ne lidhje me piken e kontaktit te vetem qe te jete plotesisht
funksionale ne nje te ardhme; • te rrise perpjekjet ne lidhje me harmonizimin e legjislacionit te saj me legjislacionin e BE-se
dhe te siguroje kapacitetet e duhura institucionale ne fushen e njohjes reciproke e
kualifikimeve profesionale.
Kapitulli 4: Levizja e lire e kapitalit
Shqiperia eshte mesatarisht e pergatitur ne fushen e levizjes se lire te kapitalit. Njefare perparimi
eshte bere ne periudhen raportuese, ve9anerisht ne fushen e sistemit te pagesave, si rrjedhoje e
miratimit te dokumentit te politikave "Sistemet e pagesave dhe te shlyerjes" dhe pergatitjes se
Strategjise Kombetare per pagesat me vlere te vogel.
Vitin e ardhshem, Shqiperia duhet: • te zbatoje me shpejtesi rekomandimet e raportit te Moneyval-it dhe te vijoje perafrimin me
acquis-in ne luften kunder pastrimit te parave dhe financimit te terrorizmit; • te marre masa afatshkurtra dhe afatmesme per te zbatuar planin e veprimit per blerjen e
tokes nga te huajt, nje angazhim i ndermarre ne kuader te MSA-se, i cili ka mbetur i
pazgjidhur qe nga viti 2016. ·
16
Kapitulli 5: Prokurimet publike
Shqiperia ka nje nivel te pergatitjes ne prokurimin publik. Njefare progresi eshte bere vitin e kaluar, ne vec;anti duke rritur kapacitetin e Agjencise se Prokurimit Publik. Nevojiten perpjekje te metejshme.per te permiresuar pajtueshmerine me procedurat dhe per te parandaluar korrupsionin ne ciklin e prokurimit. Rekomandimet e Komisionit nga viti 2018 nuk jane zbatuar plotesisht dhe mbeten te vlefshme.
Gjate vitit qe vjen, Shqiperia duhet ne vec;anti: • te perafroje me_ tej direktivat e vitit 2014 mbi Prokurimin Publik te BE-se, duke perfshire
fushen e sherbimeve, koncesioneve dhe prokurimit te mbrojtjes; • te siguroje kapacitetet adekuate administrative ne autoritetet kontraktuese dhe institucionin
me te larte te auditimit; • te miratoje nje strategji te prokurimit publik ne perputhje me strategjine gjitheperfshirese te
menaxhimit financiar publik.
Kapitulli 6: E drejta e shoqerive tregtare
Shqiperia eshte mesatarisht e pergatitur ne fushen _ e se drejtes se shoqerive tregtare. Eshte bere njefare perparimi ne drejtim te harmonizimit me acquis-in ne fushen e kontabilitetit nepermjet miratimit te ligjit te ri te kontabilitetit.
Gjate vitit qe vjen, Shqiperia ne vec;anti duhet: • te siguroje transparence te plote te pasqyrave financiare te shoqerive ne regjistrin e biznesit; • te siguroje zbatimi i ligjit te ri ne lidhje me kontabilitetin dhe pasqyrat financiare.
Kapitulli _7: Pronesia intelektuale
Shqiperia ka nje nivel pergatitjeje I eshte e pergatitur mesatarisht per te drejtat e pronesise intelektuale. Njefare progresi eshte bere gjate periudhes raportuese, ne vec;anti, me harmonizimin legjislativ me acquis-in e BE-se ne fushen e te drejtave te pronesise industriale, si dhe ne permiresimin e funksionimit te agjencive te menaxhimit kolektiv te te drejtave te autorit. Rekomandimet nga viti i kaluar jane permbushur pjeserisht dhe mbeten te vlefshme.
Ne vitin e ardhshem, Shqiperia ne vec;anti duhet: • te vijoje me harmonizimin e legjislacionit vendas mbi te drejten e autorit dhe te drejtat e
lidhura me te, me legjislacionin e BE-se; • te permiresoje funksionimin e agjencive te menaxhimit kolektiv dhe pagesen e honorareve
per mbajtesit e te drejtave.
Kapitulli 8: Konkurrenca
Shqiperia ka arritur nje fare niveli pergatitjeje/ eshte mesatarisht e pergatitur ne fush_en e politikes se konkurrences. Jane bere disa perparime lidhur me perafrimin ligjor gjate periudhes raportuese.
17
Megjithate jane te nevojshme perpjekje te konsiderueshme per te permiresuar me tej harmonizimin legjislativ me acquis-in dhe zbatimin e rregullave te ndihmes shteterore. Ne perputhje me rekomandimet e ·meparshme, pavaresia operacionale e Komisionit te Ndihmes Shteterore (KNSH) ende nuk eshte siguruar. Per me teper, KNSH-ja duhet te dyfishoje perpjekjet per te permiresuar rekordin e zbatimit te rregullave te ndihmes shteterore.
Vitin e ardhshem, Shqiperia duhet, ne ve9anti: • te rrise ndjeshem kapacitetet administrative te sekretariatit te KNSH-se, e cila aktualisht
ngre shqetesime serioze; • te siguroje pavaresine operacionale te KNSH-se; • te forcoje vetedijen e KNSH-se, ne marredhenie me ministrite e linjes, autoritetet rajonale
dhe lokale per tu/te siguruar njoftimin paraprak te masave te ndihmes si dhe forcimin e zbatimit te rregullave te ndihmes shteterore.
Kapitulli 9: Sherbimet financiare
Shqiperia eshte mesatarisht e pergatitur ne fushen e sherbimeve financiare. Njefare perparimi eshte bere ne drejtim te mbikeqyrjes bankare si dhe ne harmonizimin e metejshem te legjislacionit me direktiven "Solvency II", sikurse eshte rekomanduar ne raportin e vitit 2018.
Vitin e ardhshem, Shqiperia duhet: • te harmonizoje legjislacionin e saj me kuadrin per kerkesat e kapitalit te BE-se qe
korrespondon me Bazel III dhe te vazhdoje me zbatimin e kuadrit te politikes makroprudenciale dhe te shlyerjes;
• te siguroje zbatimin e plote te strategjise per shlyerjen e·kredive me probleme; • te pershpejtoje miratimin e ndryshimeve ne ligjin per sigurimin e detyrueshem ne sektorin e
transportit.
Kapitulli 10: Shoqeria e informacionit dhe mediat audiovizive
Shqiperia eshte mesatarisht e pergatitur ne fushen e shoqerise se informacionit dhe medias audiovizive. Eshte bere njefare perparimi per sa i perket planit te veprimit te agjendes digjitale dhe sherbimeve te qeverisjes elektronike. Nuk eshte arritur progres per finalizimin e transmetimit digjital, e cila mbetet per tu perfunduar, se bashku me rishikimin e planit kombetar te broadband me objektiva dhe synime te qarta, si dhe zbatimin e numrit Evropian te emergjencave 112, sikurse rekomanduar ne raportin e vitit 2018.
Vitin e ardhshem, Shqiperia duhet: • te miratoje ndryshimet e nevojshme ne ligjin per komunikimet elektronike, ne perputhje me
Kodin e ri Evropian te Komunikimeve, dhe te pergatise nje plan veprimi per agjenden digjitale.
Kapitulli 11: Bujqesia dhe zhvillimi rural
18
Shqiperia ka nje fare niveli te pergatitjes ne fushen e hujqesise dhe zhvillimit rural. Gjate periudhes raportuese ka pasur perparim te mire ne krijimin e strukturave per Instrumentin e Ndihmes se Para
Aderimit per Programin e Zhvillimit Rural (IPARD II). Si rezultat, Komisioni i ka hesuar plotesisht keto struktura me detyrat e zhatimit te buxhetit per tre masa ne tetor 2018. Ka pasur perparim te mire ne reformimin e sistemit keshillues. ·
Vitin e ardhshem, Shqiperia duhet ne ve9anti: • te zhvilloje Sistemin e Integruar te Administrimit dhe Kontrollit (IACS), duke perfshire
permiresimin e regjistrave te fermave dhe kafsheve d�e te miratoje nje plan zhatimi per
regjistrat e rrjetit te te dhenave te kontahilitetit te fermave (FADN), me qellim te ofrimit te te dhenave te qendrueshme, sistematike dhe te validuara;
• te sigurojne kapacitetet administrative te kerkuara per dhenien e masave te mhetura nen programin IP ARD II dhe ahsorhimin e plote te financimit te programit IP ARD II;
• te plotesoje kuadrin ligjor per produktet organike dhe emertimet e mbrojtura te origjines,
indikacionet gjeografike dhe specialitetet tradicionale te garantuara, si dhe per vreshtat dhe veren dhe siguron kapacitetin institucional dhe administrativ per zhatimin e tij.
Kapitulli 12: Politikat e sigurise ushqimore, veterinarise dhe fitosanitetit
Shqiperia ka arritur njefare niveli pergatitje ne kete fushe. Shqiperia ka here disa perparime ne
zhatimin e politikave perkatese ne sektorin e sigurise ushqimore dhe veterinarise. Sa i perket rekomandimeve nga raporti i vitit 2018', Shqiperia ende pritet te perparoje legjislacionin perkates
me qcquis-in e fundit te BE-se mhi kontrollet zyrtare, shendetin e kafsheve dhe shendetin e himeve. Duhet te perfundoje gjithashtu ristrukturimi i sektorit veterinar, se hashku me ndertimin e kapaciteteve te nevojshme teknike dhe administrative ne fushen e sigurise ushqimore dhe
sherhimeve fitosanitare per te perhalluar kerkesat e acquis-it.
Vitin e ardhshem, Shqiperia duhet ne ve9anti: • te mhaje programet e vaksinimit derisa terhimi te zhduket; • te permiresoje sistemin e kontrollit te mhetjeve dhe ndotesve ne kafshe te gjalla dhe ne
produktet shtazore; • te zhatoje rregullat e sigurise ushqimore permes kontrolleve te permiresuara zyrtare, duke
perfshire kushtet dhe kontrollet e importit.
Kapitulli 13: Peshkimi
Shqiperia ne fushen e peshkimit eshte ne fazen fillestare te pergatitjes. Shqiperia ka here disa
perparime ne ku�der te perditesimit te regjistrit te anijeve dhe statistikave te zbarkimit. Shqiperia
ende nuk ka zhatuar nje pjese te rekomandimeve te raportit 2018, duke perfshire sigurimin ne
menyre efikase dhe zbatimin efektiv te strategjise se sektorit te peshkimit, si dhe per te permiresuar kapacitetin e inspektimit dhe kontrollit per te luftuar peshkimin e paligjshem.
Vitin e ardhshem, Shqiperia ne ve9anti duhet: • te ndermarre hapa per te siguruar menaxhimin e duhur te hurimeve te peshkimit; ne ve9anti,
te ndjeke zhatimin e metejshem te rekomandimeve dhe planeve te veprimit te Komisionit te
19
Pergjithshem te Peshkimit per Mesdheun (GFCM), sidomos · ne masat emergjente per rezervat e vogla pelagjike ne detin Adriatik, si dhe planin rajonal te veprimit per peshkimin ne shkalle te vogel;
• te siguroje statistika te besueshme per grumbullimin dhe uljen e te dhenave ng·a peshkataret e vegjel, per te pershtatur me mire kapacitetin e flotes se peshkimit ne burimet ne dispozicion te peshkimit;
• te riaktivizoje sistemin e monitorimit te anijeve (VMS) dhe te forcoje inspektimin dhe kontrollin per te penguar veprimet e paligjshme, peshkimin e paregjistruar dhe te parregullt.
Kapitulli 14: Transporti
Shqiperia ka njefare niveli pergatitje ne fushen e politikave te transportit, megjithese gjate vitit te kaluar u arrit vetem perparim i kufizuar. Rekomandimet e vitit te kaluar u plotesuan vetem pjes�risht. Mbeten per t'u here perpjekje per te respektuar kerkesat ne kuader te fazes se pare transitore te Zones se Perbashket te Aviacionit Evropian.
Gjate vitit te ardhshem, Shqiperia duhet: • te miratoje dhe zbatoje planin kombetar te rishikuar te transportit (ANTP3) dhe te filloje te
zhvilloje nje strategji kombetare per sistemet inteligjente ne transport; • te miratoje legjislacionin per zbatimin e reformes se sektorit hekurudhor.
Kapitulli 15: Energjia
Shqiperia eshte mesatarisht e pergatitur ne kete fushe. U be njefare perparimi ne sektorin e gazit dhe ne linjat e interkonjeksionit. Strategjia kombetare e re e energjise 2018 - 2030 u miratua. Megjithate, vendi i ka vonuar reformat ne tregun e energjise elektrike dhe duhet te pershpejtoje zbatimin e masave te reformes se konektivitetit, vec;anerisht duke eliminuar pengesat ligjore dhe kontraktuale ndaj integrimit te tregjeve te energjise.
Gjate vitit te ardhshem, Shqiperia duhet vec;anerisht: , • te diversifikoje prodhimin e energjise elektrike duke u larguar nga energjia hidrike dhe te
nxise burimet alternative te energjive te rinovueshme duke respektuar standardet mjedisore, dhe te ngreje nje treg te organizuar te <lites ne avance te energjise elektrike;
• te finalizoje ndarjen e kompanive te energjise dhe te shfuqizoje pengesat ligjore per te drejten e klienteve per te ndryshuar furnizuesin e tyre te energjise elektrike;
• te perafroje plotesisht ligjin e eficences se energjise me acquis, te ngreje fondin e efic;ences se energjise dhe te hartoje dhe miratoje legjislacionin dytesor per zbatimin e direktives se performances se energj ise ne ndertesa.
Kapitulli 16: Tatimet
�hqiperia eshte mesatarisht e pergatitur ne fushen e tatimeve. Eshte bere njefare perparimi, permes forcimit te Drejtorise se Pergjithshme te Tatimeve (DPT) dhe krijimit te kadastres fiskale per ndertesat. Performanca e te ardhurave per vitin 2018 ishte mbi nivelin e vitit 2017 (+4.6%) por pak
20.
me poshte ohjektivit (-1.9%), kryesisht per shkak te performances se dobet te tatimit mhi vleren e shtuar (TVSH) dhe akcizes.
Vitin e ardhshem, vendi duhet ne ve9anti: • te thjeshtoje sistemin e taksave, duke inkurajuar rritjen e pajtueshmerise se taksave; • te siguroje qe deri ne fund te vitit 2019 t'i hashk:ohet komizes gjitheperfshirese te OECD
BEPS ( erozioni haze dhe zhvendosja e fitimit); • te adresoje sistematikisht perseritjen e vonesave ne rimhursimet e TVSH-se dhe te shmanget
grumhullimi i madh i te prapamheturave.
Kapitulli 17: Politika ekonomike dhe monetare
Shqiperia eshte mesatarisht e pergatitur ne fushen e politikes ekonomike dhe monetare. Njefare perparimi eshte here, ne ve9anti ne respektimin e rregullave per reduktimin e borxhit dhe pergatitjen e huxhetit te percaktuara ne ligjin organik te hu:xhetit te vitit 2016 dhe nepermjet miratimit te strategjise afatmesme te zhvillimit te hankes qendrore.
Per shk:ak te moszbatimit te te gjitha rekomandimeve te raportit 2018, ne vitin e ardhshem, Shqiperia duhet te marre masa te metejshme per: .
• te perafruar me acquis-in legjislacionin mhi pavaresine e Bankes se Shqiperise (BSH) dhe llogaridhenien e saj ne Kuvend;
• te forcuar mekanizmin e qeverise per koordinimin dhe konsultimin e politikave me palet e interesuara joqeveritare ne procesin e formulimit te politikave sektoriale dhe reformave ekonomike.
Kapitulli 18: Statistikat
Shqiperia eshte mesatarisht e pergatitur ne fushen e statistikave. Eshte here njefare perparimi ne shume fusha statistikore edhe duke miratuar ligjin e ndryshuar per statistikat zyrtare. Roli i Sistemit , Kombetar te Statistikave eshte forcuar, megjithate metodat e mhledhjes se te dhenave duhet te modemizohet dhe proceset e prodhimit statistikor duhet te permiresohen. Ne vitin e ardhshem, Shqiperia duhet ne ve9anti:
• te perforcoje hurimet e INSTAT-it duke plotesuar vendet vakante; • te · zhatoje ligjin e ndryshuar per statistikat zyrtare dhe te zgjeroje fusheveprimin e
statistikave zyrtare ne perputhje me acquis-in e BE-se; • te permiresoje komunikimin me perdoruesit dhe aktoret tjere.
Kapitulli 19: Politika sociale dhe punesimi _
Shqiperia ka njefare niveli pergatitje ne politikat sociale dhe punesimin. Njefare perparimi eshte here ne rritjen e pjesemarrjes ne tregun e punes dhe ne permiresimin e cilesise dhe efektivitetin e institucioneve te tregut te punes dhe sherhimeve. Shqiperia ka vazhduar te ristrukturoje sistemin e saj te politikave te punesimit, sikurse ka percaktuar ne ligjin e ri te edukimit profesional dhe
21
Trajnimit (VET). Shkalla e punesimit dhe pjesemarrjes ne tregun e punes mbeten te uleta dhe ek.onomia informale mbetet ende nje ofruese e konsiderueshme e punesimit ne vend.
Vitin e ardhshem, Shqiperia duhet: • te miratoje legjislacionin e domosdoshem dytesor dhe te ristrukturoje politikat e punesimit
dhe te edukimit profesional dhe trajnimit (VET), me miratimin e ligjit per nxitjen e punesimit;
• te rrise perpjekjet per zbatimin e strategjise se mbrojtjes sociale 2015 - 2020, me nje fokus te ve9ante ne grupet vulnerabel, nepermjet forcimit te kapaciteteve dhe burimeve te qeverisjes lokale per te vleresuar nevojat e sherbimit social ne territorin tyre;
• te krijoje kritere te qarta perfaqesirni per anetaresirn ne Keshillin Kombetar te Punes dhe t'i miratoje ato me ligj.
Kapitulli 20: Ndermarrjet dhe politikat industriale
Shqiperia eshte mesatarisht e pergatitur ne fushen e ndermarrjeve dhe politikave industriale. Ube njefare perparirni permes vendosjes se incenJivave per te nxitur investimet ne sektorin e turizmit dhe zbatimit te programit te mbeshtetjes se inovacionit.
Gjate vitit te ardhshem, Shqiperia duhet ve9anerisht: • te zbatoje me efektivitet planin "Triple Helix"; • te pershpejtoje perafrimin e plate te legjislacionit te saj me direktiven per pagesat e vonuara; • te adresoje sfidat kryesore ne mjedisin e biznesit, me konkretisht te reduktoje me me vrull
barren rregullatore.
Kapitulli 21: Rrjetet trans-evropiane
Shqiperia ka njefare niveli pergatitjeje ne fushen e rrjeteve trans-evropiane. Ube njefare perparirni ne zhvillimin e rrjeteve te transportit dhe energjise. Ube njefare perparimi ne rrjetin e saj te lidhjes me gaz me zbatirnin e projektit te Gazsjellesit Trans-Adriatik.
Gjate vitit te ardhshem, Shqiperia duhet ve9anerisht: • te vazhdoje zhvillimin e rrjeteve haze te transportit dhe energjise ne perputhje me (i)
strategjite kombetare te transportit dhe energjise; (ii) prioritizimin e investimeve ne infrastrukture ne kuader te listes se vetme te projekteve; dhe (iii) agjenden e konektivitetit;
• te harmonizoje kuadrin ligjor me acquis-in e Bashkimit Evropian dhe rregulloret TEN-T (rrjetet trans-evropiane te transportit) dhe TEN-E (rrjetet trans-evropiane te energjise), duke perfshire transpozimin e Rregullores (BE) 347/2013 mbi udhezimet per infrastrukturen trans-evropiane te energj ise;
• te zbatoje masat e reformes se konektivitetit dhe te forcoje kuadrin institucional dhe kapacitetet administrative per te zhvilluar dhe monitoruar TENs.
Kapitull 22: Politikat rajonale dhe koordinimi i instrumenteve strukturore
22
------------------------- --- - - -- - -
Shqiperia eshte mesatarisht e pergatitur ne fushen e politikave rajonale dhe koordinimit te instrumenteve strukturore. U be perparim i kufizuar, ve9anerisht me nenshkrimin e Marreveshjes se financimit per programin kombetar IP A 201 7 dhe perfundimin e program it IP A 2018.
Gjate vitit te ardhshem, vendi duhet ve9anerisht: • te forcoje kapacitetet e saj administrative, ve9anerisht te Drejtorise se Pergjithsbme te
Financimeve dhe Kontraktimeve (CFCU) te Ministrise se Financave dhe Ekonomise, te Drejtorise se Zyrtarit Kombetar Autorizues dhe te Autoritetit te Auditit, ashtu edhe te Ministrise per Evropen dhe Punet e Jashtme;
• te pershpejtoje pergatitjen e dokumenteve te projekteve per te shmangur vonesat ne perdorimin e fondeve te BE-se dhe veshtiresite ne respektimin e afateve te kontraktimit, sikurse jane verejtur ne program et e viteve 2013, 2014, 2015 dhe 2016;
• te rrise kapacitetet e programimit r,ie perputhje me perqasjen sektoriale dhe politikat sektoriale, dhe te permiresoje skicimin e listave te vetme te projekteve te maturuara
Kapitulli 23: Gjyqesori dhe te drejtat themelore
Shqiperia ka njefare niveli pergatitje ne zbatimin e acquis-it dhe standardeve evropiane ne kete fushe. Progres i mire u be sidomos nepermjet zbatimit te metejshem te reformes ne drejtesi (qe perfshinte ngritjen e institucioneve per veteqeverisje te gjyqesorit) dhe vazhdimin e rezultateve te prekshme ne procesin e vetting-ut. Te gjitha 9eshtjet prioritare te vetting-ut u finalizuan ne shkalle te pare dhe u perfunduan gjithashtu nje numer i 9eshtjeve te apeluara. Deri me tani jane shqyrtuar mbi 280 dosje te verifikimit, duke rezultuar ne vendime per me shume se 140 subjekte te vleresimit. Kuadri ligjor eshte forcuar per te luftuar me efektivisht korrupsionin. Perpjekjet operacionale kunder korrupsionit ne nivel te larte kane filluar te sjellin disa rezultate konkrete. Megjithate korrupsioni eshte i perhapur ne shume fusha dhe mbetet nje 9eshtje shqetesuese. Ka pasur progres te metejshem ne zbatimin e te drejtave te njeriut, forcimin e kuadrit institucional dhe ligjor per mbrojtjen e te drejtave te femijeve, trajtimin e dhunes me baze gjinore dhe mbrojtjen e grupeve vulnerabel, ne ve9anti komuniteteve rome dhe egjiptiane.
Shqiperia duhet ne ve9anti te: • te perparoje me tej ne procesin e rivleresimit te gjyqtareve dhe prokuroreve. Te perfundoje
ngritjen e organeve te specializuara te hetimit dhe te gjykimit kunder korrupsionit, krimit te organizuar si dhe te konsolidoje strukturat e institucioneve te reja per veteqeverisjen e gjyqesorit;
• te shenoje perparim te metejshem drejt krijimit te nje historiku solid te sekuestrimit dhe konfiskimit I rikuperimit te pasurive kriminale qe rezultojne nga veprat penale te korrupsionit, si dhe te rrise me tej perdorimin e hetimeve financiare;
• te konsolidoje te drejtat e prones, sidomos duke avancuar ne rishikimin e vendimeve per te drejtat e prones, zbatimin e skemes se kompensimit, si dhe duke bere perparimin e nevojshem ne digjitalizimin dhe hartezimin e prones.
23
Kapitulli 24: Drejtesia, liria dhe siguria
Shqiperia ka njefare niveli pergatitjeje/eshte mesatarisht e pergatitur ne zbatimin e acquis-it ne kete fushe. Eshte arritur njefare perparirni ne permiresirnin e kapaciteteve institucionale per menaxhimin e kufirit, azilin, luften kunder terrorizmit dhe ekstremizmit te dhunshem. Shqiperia nenshkroi nje marreveshje statusore ndermjet Republikes se Shqiperise dhe BE-se mbi kryerjen e aksioneve nga Agjencia Evropiane e Rojes Bregdetare dhe Kufirit ne Republiken e Shqiperise. Kapaciteti prites per te perballuar prurjet e perziera te migracionit u permiresua me tej. Ndryshimet organizative ne agjencite e zbatimit te ligjit te prezantuara ne periudhen e meparshme raportuese u zbatuan. Numri i aplikimeve te pabaza per azil te paraqitura nga shtetasit shqiptare ne BE ka rene, por mbetet akoma i larte dhe kerkon perpjekje te vazhdueshme dhe te qendrueshme. Keto perpjekje duhet te perfshijne trajtirnin e fenomenit te te miturve te pashoqeruar.
Gjate vitit te ardhshem, Shqiperia duhet ne ve9anti te arrije: • te perparoje me tej ne perdorimin sistematik te hetimeve financiare paralele kur kane te
bejne me krirnin e organizuar, trafikun e paligjshem, terrorizmin dhe pastrimin e parave; • te zbatoje rekomandimet e raportit te Komitetit te Eksperteve te Keshillit te Evropes mbi
vleresimin e masave kunder pastrimit te parave dhe financimit te terrorizmit (Moneyva[) per parandalimin e pastrimit te parave dhe luften kunder fmancirnit te terrorizmit;
• te rrise masat per te adresuar ne menyre efektive problemin e aplikimeve te pabaza per azil ne BE duke adresuar "faktoret shtytes" pas saj, duke permiresuar kontrollet kufitare dhe organizimin e fushatave informuese mbi te drejtat dhe detyrirnet e udhetimit pa viza, duke vazhduar bashkepunimin dhe dialogun perkates me shtetet anetare me te prekura te BE-se.
Kapitulli 25: Shkenca dhe kerkimi shkencor
Pergatitjet jane ne nje faze fillestare ne fushen e shkences dhe kerkirnit shkencor. Njefare perparimi eshte bere gjate periudhes raportuese, ve9anerisht me zbatirnin e strategjise kombetare per kerkimin shkencor, teknologjine dhe inovacionin per 2017 - 2022 dhe nisjen e fazes se hartezimit te. Strategjise se Specializirnit te Zgjuar. Sidoqofte, rekomandirnet e vitit te kaluar nuk jane adresuar plotesisht.
Gjate vitit te ardhshem, Shqiperia duhet ve9anerisht: • te rrise investimet ne kerkimin shkencor ne perputhje me angazhimet e saj dhe prioritetet e
Zones Evropiane te Kerkimit Shkencor; • te miratoje Strategjine e Specializimit te Zgjuar; • te forcoje pjesemarrjen ne Horizon 2020.
Kapitulli 26: Arsimi dhe kultura
Shqiperia eshte e pergatitur mesatarisht ne fushen e arsirnit dhe kultures. Disa perparime jane here ne kete fushe, sidomos duke permiresuar aplikirnin online per njohjen e diplomave, kuadrin kurrikular per arsimin parashkollor dhe standardet e zhvillimit dhe te mesuarit per femijet e mashes 3 deri ne 6 vje9 dhe ne monitorimin e komizes per vleresirnin e arsimit parashkollor. Disa perparime u regjistruan gjithashtu ne pergjithesi ne sistemin e arsimit dhe trajnimit me miratirnin e
24
ligjit te rishikuar te kornizes shqiptare te kualifikimeve ne maj 2018. Asnje perparim nuk eshte · arritur ne miratimin e legjislacionit dytesor te ligjit per arsimin dhe formimin profesional (AFP) dhe
strategjise per kulturen per 2019- 2023.
Gjate vitit te ardhshem, Shqiperia duhet ve9anerisht: • te zbatoje strategjine e arsimit parauniversitar dhe reformen e arsimit te larte, me fokus ne
sigurimin e nje arsimi gjitheperfshires dhe cil_esor ne te gjitha nivelet, si ne zonat urbane ashtu edhe ato rurale;
• te fmalizoje legjislacionin dytesor per zbatimin e ligjit per AFP-ne; • te miratoje dhe zbatoje strategjine kombetare per kulturen per 2019 - 2023 per te ruajtur
trashegimine kulturore te Shqiperise.
Kapitulli 27: Mjedisi dhe ndryshimet klimatike
Shqiperia ka nje fare niveli te pergatitjes ne kete fushe. Progres i kufizuar eshte here ne perafrimin e metejshem te politikave dhe legjislacionit me acquis-in, ne fusha te tilla si menaxhimi i ujit. Megjithate, jane te nevojshme perpjekje te rendesishme per zbatim, ve9anerisht ne sektorin e cilesise se ujit dhe ate te ndryshimeve klimatike.
Vitin e ardhshem, Shqiperia ne ve9anti duhet: • te perafroje direktivat kryesore te ujit dhe te pershpejtojne zhvillimin e kapaciteteve te
Agjencise se Menaxhimit te Burimeve Ujore, Infrastrukturen e Kanalizimeve dhe Mbetjeve; • te marre masa te menjehershme per te shqyrtuar dhe permiresuar vleresimet e ndikimit
mjedisor dhe strategjik ne projektet, planet dhe programet ekzistuese dhe te planifikuara, ve9anerisht ne sektorin e hidrocentraleve, sektorin e ndertimit, turizmit dhe minierave;
• te filloje me zbatimin e Marreveshjes se Parisit duke miratuar nje strategji kombetare dhe legjislacionin mbi ndryshimet klimatike, si dhe duke filluar te zhvilloje Planet e Integruara Kombetare te Energjise dhe Klimes ne perputhje me detyrimin e Komunitetit te Energjise.
Kapitulli 28: Mbrojtja e konsumatorit dhe shendetit
Ne fushen e mbrojtjes se konsumatorit dhe shendetit pergatitjet jane ne faze fillestare. Eshte here . njefare perparimi gjate vitit te kaluar, sidomos sa i perket 9eshtjeve qe nuk lidhen ·me sigurine permes perafrimit te metejshem te legjislacionit me acquis-in e BE-se, dhe fuqizimit te efektivitetit te Komisionit per Mbrojtjen e Konsumatorit (KMK). Ka pasur gjithashtu perparim sa i perket rekomandimit te vitit te kaluar per te permiresuar aksesin ne sherbime per grupet vulnerabel, permes miratimit te Programit Kombetar per Kujdesin Shendetesor ne Komunitet. Megjithate duhet here perparim i konsiderueshem, ne menyre qe te sigurohet qe te gjithe ne Shqiperi te gezojne mbulimin e kujdesit shendetesor.
Vitin e ardhshem, vendi duhet ne ve9anti: • te perafroje me tej legjislacionin me acquis-in per substancat me origjine njerezore dhe per
medikamentet per perdorim njerezor dhe veterinar;
25
• te vazhdoje permiresimi i aksesit ne sherbime per grupet vulnerahel, duke perfshire grate, minoritetet rome dhe egjiptiane, personat me aftesi te kufizuara dhe popullsine ne zonat rurale dhe te largeta.
Kapitulli 29: Bashkimi doganor
Shqiperia eshte mesatarisht e pergatitur ne fushen e Bashkimit Doganor. Eshte here njefare perparimi, ve9anerisht duke permiresuar procedurat doganore online, duke shkurtuar kohen per perpunimin e deklaratave doganore dhe perdorimin e vleresimit te riskut.
Vitin e ardhshem, Shqiperia duhet ne vec;:anti: • te miratoje d1spozitat ligjore dhe te zhvilloje Sistemin e ri Transit te Kompjuterizuar
(NCTS); • te avancoje me regjistrimin e operatoreve ekonomik te autorizuar; • te vijoje luften kunder kontrahandes, korrupsionit dhe importit te produkteve te falsifikuara.
Kapitulli 30: Marredheniet me jashte
Shqiperia eshte mesatarisht e pergatitur ne fushen e marredhenieve me jashte. Jane here disa perparime, ne koordinimin dhe lehtesimin e politikave tregtare.
Jane here disa perparime ne permiresimin e kapacitet ne lidhje me koordinimin dhe lehtesimin e politikes tregtare dhe me ane te ratifikimit te Protokollit Shtese 5 te Marreveshjes se Tregtise se Lire te Evropes Qendrore (CEFTA).
Ne vitin qe vjen, Shqiperia ne ve9anti duhet: • te vazhdoje te zhatoje planin kombetar te veprimit per koordinimin dhe lehtesimin e
politikave tregtare; • te miratoje legjislacionin perkates ne fushen e kontrollit te eksporteve te mallrave me
perdorim te dyfishte; • te forcoje kapacitetin administrativ te grupit te punes ne Ministrine e Finances dhe
Ekonomise, qe merret me tregtine me BE-ne dhe me Marreveshjen e Tregtise se Lire te Evropes Qendrore (CEFTA);
• te zhatoje veprimet ne kuader te planit shumevje9ar te punes per. zhvillimin e nje zone ekonomike rajonale, vec;:anerisht te zhatoje Protokollin 5 shtese te marreveshjes me vendet CEFTA ne lidhje me Lehtesimin e Tregtise, te miratoje dhe zhatoje Protokollin 6 te Marreveshjes CEFTA ne lidhje me tregtine e sherhimeve dhe te negocioje dhe te siguroje miratimin e shpejte te Protokollit 7 te CEFTA-s per Zgjidhjen e Mosmarreveshjeve.
Kapitulli 31: Politika e jashtme, e sigurise dhe e mbrojtjes
Shqiperia ka nje nivel te mire te pergatitjes. Ka here disa perparime nepermjet permiresimit te vazhdueshem te sigurise se armatimeve dhe ambienteve per magazinimin e municioneve. Nje pike
26
kontakti virtuale per armet e zjarrit u krijua ne Policine e Shtetit. Shqiperia ka vijuar te marre pjese ne misionet e menaxhimit te krizave ushtarake dhe te linjezohet me qendrimet e BE-se.
Vitin e ardhshem, Shqiperia duhet: • te finalizoje krijimin e nje pike kontakti per armet e zjarrit ne Policine e Shtetit, te zbatoje
strategjine e re te miratuar mbi armet e vogla dhe te lehta, si dhe duhet te permiresoje sigurine e armatimeve dhe ambienteve per magazinimin e municioneve.
Kapitulli 32: Kontrollifinanciar
Shqiperia eshte mesatarisht e pergatitur ne kete fushe. Njefare perparimi eshte here gjate periudhes raportuese me miratimin e mekanizmit ligjor per koordinimin, monitorimin dhe raportimin e reformave kryesore per qeverisjen e mire, duke perfshire kontrollin e hrendshem financiar puhlik (KBFP) dhe me miratimin e nje qasjeje te auditimit te jashtem te bazuar ne risk. Megjithate, Shqiperia nuk ka miratuar ende nje dokument gjitheperfshires per KBFP-ne, te fokusuar ne llogaridhenien meriaxheriale. Te gjitha ndryshimet e nevojshme legjisiative ne kete drejtim mheten ende per t'u miratuar. Funksionimi i duhur dhe efektiv i kontrollit te brendshem nuk eshte siguruar ende ne te gjitha njesite buxhetore dhe zhatimi ne kohe i rekomandimeve te auditimit te brendshem dhe te jashtem duhet te permiresohet. Meqenese nje progres i pjesshem eshte here me zhatimin e rekomandimeve te Komisionit te vitit 2018, ato mheten ende te vlefshme.
Ne vitin e ardhshem, Shqiperia duhet ne vec;anti: • te miratoje dhe filloje me zbatimin e nje dokumenti te politikave gjitheperfshirese te KBFP- _
se me fokus te vec;ante ne percaktimin dhe zbatimin e llogaridhenies mena:xheriale dhe te siguroje monitorimin dhe raportimin e koordinuar te te gjitha reformave te nderlidhura;
• te siguroje nje ndjekje efektive te raportit vjetor te KBFP-se nepermjet adresimit te dohesive sistemike;
• te siguroje zhatimin me sistematik dhe ne kohe te rekomandimeve te auditimit te jashtem.
Kapitulli 33: Dispozitatfinanciare dhe buxhetore
Shqiperia ka njefare niveli pergatitjeje ne kete fushe. Eshte bere njefare perparimi ne fushat kryesore te politikave qe ndikojne ne funksionimin e sistemit te financimit te BE-se, permes perparimit ne zhatimin e ligjit Organik te Buxhetit 2016, rregullit fiskal dhe me vijimin e reformes per menaxhimin e financave publike.
Shqiperia duhet te heje perparime te metejshme sa i perket rekomandimeve te vitit te kaluar dhe duhet per kete qellim te perpiqet:
• te perafroje legjislacionin perkates me kerkesat e Sistemit Evropian te Llogarive Kombetare dhe Rajonale (ESA 2010);
• te perafroje legjislacionin me dispozitat e BE-se per TVSH dhe detyrimet doganore; • te krijoje struktura te forta koordinimi, si dhe rregulla zbatuese dhe proceduara pune per te
siguruar se do te jete ne gjendje te mhledhe, te kontrolloje, te mena:xhoje dhe te raportoje mbi hurimet e veta ne perputhje me acquis-in e BE-se.
27
4. Analize krahasimore e situates dhe perparimit me vendet e rajonit
Duke synuar nje vleresim sa me te mire te statusit ne procesin e an.etaresimit dhe perparimit te arritur, Ministria per Evropen dhe Punet e Jashtme, bazuar ne raportet e Komisionit Evropian per 9do shtet te ve9ante ka kryer nje analize krahasimore me Malin e Zi, Maqedonine e Veriut dhe Serbine.
Republika e Kosoves dhe Bosnje Hercegovina jane lene jashte kesaj analize per shkak te diferencave te medha ne procesin e anetaresimit. Republika e Kosoves sapo ka filluar me zbatimin e Marreveshjes se Stabilizim-Asociimit, ndersa Bosnja Hercegovina paraqiti pergjigjet e Pyetesorit te Komisionit vetem me date 28 shkurt 2018.
·
Kriteri Shqiperia Mali i Zi Maqedonia e Veriut Serbia
Mesatarisht e Mesatarisht e Mesatarisht e Mesatarisht e Reforma ne
Administraten pergatitur pergatitur pergatitur pergatitur
Pub like Njefare progresi Njefare progresi Progres i mire Njefare progresi
Njefare niveli Mesatarisht i Njefare niveli Njefare niveli
Reforma ne pergatitjeje pergatitur pergatitjeje pergatitjeje
Drejtesi
Progres i mire Njefare progresi Progres i mire Njefare progresi
Njefare niveli Njefare niveli Njefare niveli Njefare niveli
Lufta kunder pergatitjeje pergatitjeje pergatitjeje pergatitjeje
Korrupsionit
Progres i mire Pak progres Progres i mire Pak progres
Shqiperia Mali i Zi Maqedonia Serbia
Lufta kunder Njefar� niveli Njefare niveli Njefare niveli Njefare niveli
Krimit te pergatitjeje pergatitjeje pergatitjeje pergatitjeje
Organizuar Progres i mire Njefare progresi Njefare progresi Njefare progresi
Ka pasur progres te Kuadri ligjor dhe Komiza ligjore dhe
metejshem ne institucional eshte ne institucionale eshte ne
zbatimin e te drejtave fuqi me se shumti. fuqi, por duh et Mali i Zi e ka
te njeriut, forcimin e Perparim i mire eshte siguruar qe ato te linjezuar me tej
kuadrit institucional bere me miratimin e zbatohen ne menyre
dhe ligjor per legjislacionin e tij me
ndryshimeve te Kodit konsistente ne te Te Drejtat standardet e BE-se.
mbrojtjen e te Penal per krimet e gjithe territorin. Themelore Kerkohet perparim i
drejtave te femijeve, urrejtjes dhe Megjithate, duh et te metejshem ne lidhje
trajtimin e dhunes me miratimin e ligjit per sigurohet zbatimi i me harmonizimin e
qendrueshem dhe baze gjinore dhe parandalimin dhe
mbrojtjen legjislacionit.
mbrojtjen efikas i legjis!acionit e grupeve nga
vulnerabe!, ne ver;:anti diskriminimi,. dhe politikave
komuniteteve rome Megjithate, kuader.
28
Liria e Fjaies ·
dhe egjiptiane.
Njefare niveli
pergatitjeje
Pak progresi
Njefare niveli
pergatitjeje
Pa progres
mekanizmi
mbikeqyrjes se
jashtme te policise
ende nuk �shte
plotesisht funksional.
Njefare niveli
pergatitjeje
Progres i mire
Gjate periudhes se
Njefare niveli
pergatitjeje
Pa progres
Gjate periudhes se
raportimit nga muaji raportimit nga fillimi
mars 2018 deri ne i muajit mars 2018
Kur u ftua, Shqiperia Mali i Zi vazhdoi te fund te muajit shkurt deri ne fund te muajit
u linjezua me te gjitha linjezohet me te 2019, Mali i Zi u shkurt 2019, Serbia u
vendimet relevante te gjithe deklaratat linjezua, kur u ftua linjezua, kur u ftua,
Politika e Jashtme Keshillit dhe relevante te me 75 nga 87 me 46 nga 87
dhe e Sigurise
Kriteri Ekonomik
deklaratat e Perfaqesuesit te Larte deklaratat relevante te deklaratat relevante te
Perfaqesuesit te Larte
ne emer te BE-se
(Linjezim 100%).
ne emer te BE-se dhe
vendimet e Keshillit
(linjezim 100%).
Perfaqesuesit te Larte
ne emer te BE-se dhe
vendimet e Keshillit
duke pasur nje
shkalle linjezimi prej
rreth 86%.
Perfaqesuesit te Larte
ne emer te BE-se dhe
vendimet e Keshillit,
duke · pasur nje
shkalle linjezimi prej
rreth 53%.
Mesatarisht i
pergatitur
Njefare perparimi
Mesatarisht i
pergatitur
Njefare perparimi
Nivel i mire
pergatitjeje
Njefare perparimi
Mesatarisht i
pergatitur
Njefare perpatimi
5. Perfundim
Per qeverine shqiptare, rekomandimi i Komisionit Evropian per hapjen e negociatave konfirmon
suksesin e reformave te ndermarra dhe eshte nje nxitje e metejshme per te pershpejtuar ritmin e
tyre. Qeveria shqiptare ka vullnet te plate per te ecur ne rrugen e reformave, duke ndjekur
rekomandimet e Komisionit Evropian dhe ne bashkepunim te plate me shoqerine civile.
Bashkepunimi intensiv mbi thellimin e metejshem te zbatimit te reformave do te vijoje me vendet
anetare, te cilat do te vendosin lidhur me hapjen e negociatave, ne vijim te rekomandimit te
Komisionit Evropian.
Hapat e metejshem te procesit te anetaresimit do te kerkojne perkushtim dhe profesionalizem te
rritur te administrates shteterore dhe institucioneve te tjera publike.
29
Qeveria shqiptare ka marre masat e nevojshme, qe ky dokument i rendesishem per Shqiperine te
sherbeje si udhezues per te gjitha institucionet shteterore ne perpjekjet e tyre per pershpejtimin e
procesit te anetaresimit ne Bashkimin Evropian.
30
KUVE ' i j .
NR
�-· .. ·�,\�;(,; .. l· '
�""°'!'!"'!""'!!"'!!'!"!'!!'�����!""""!!"�������� · ?;: / ;I"!"""�=��=��""'!'!!'�=�===�=�
REPUBLIKA E SHQIPERISE
KRYEMINIS'J'.RIA SEKRETARI I PERGJITHSHEM
Tirane, me l/ ._f_.2019
D .. goj;iet dokumenti raportues i Keshillit te Ministrave per Kuvendin e Republikes se qj-perise "Mbi gjetjet dhe rekomandimet e raportit te Komisionit Evropian per
Shqiperine 2019".
SEKRETARIT TE PERGJITHSHEM TE KUVENDIT
Tirane
Ne mbeshtetje te pikes 2, te nenit 18, te ligjit nr.15/2015, "Per rolin e Kuvendit ne procesin e integrimit te Republikes te Shqiperise ne Bashkimin Evropian'', bashkelidhur ju percjellim dokumentin raportues te Keshillit te Ministrave per Kuvendin e Republikes se Shqiperise ''Mbi gjetjet dhe rekomandimet e raportit te Komisionit Evropian per Shqiperine2019", te shqyrtuar e te dakordesuar ne mbledhjen e dates 3.7.2019, te Keshillit te Ministrave.
Duke ju falenderuar per bashkepunimin,
SEKRETARI I PERGJITHSHEM
Bulevardi "Deslunoret e Kombit", Nr.1, Tirane, Shqiperi, www.kryeministria.al