marmara Ünİversİtesİ teknolojİ fakÜltesİ · uwe wagner, dierk reitz, “the future comes...
TRANSCRIPT
MARMARA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ
Otomatik Vites/Dişli Kutusu
Otomatik Şanzıman/Transmisyon
. Böl“m
HAZIRLAYAN:
Yrd. Doç. Dr. Abdullah DEMİR
P. Janssen, K. Govindswamy, Future Automatic Transmission Requirements
The market has witnessed a large diversification in technology with automatic transmissions (AT), continuously variable transmissions (CVT), automated manual transmissions (AMT), dual clutch transmissions (DCT) and last but not least hybrid transmissions. The number of gears has been steadily increasing from 4, 5 up to 8 and more gears.
last but not least: sonuncu ama son derece önemli
ZF 9-speed automatic transmission
http://binekarac.vw.com.tr/volkswagen-sozluk.aspx?ComponentID=15225
Otomatik şanzımanlar; kalkış ve kavrama s“recini, aktarma oranının seçilmesini ve viteslere geçilmesini kendi kendilerine gerçekleştiren otomatik sistemlerdir. Sürücünün sol ayağının ve sağ elinin hareketlerini üstlenerek, hem trafik güvenliğini hem kişisel konforu arttırırlar. Geleneksel bir otomatik şanzımanda bulunan dahili bir tork konvertör“, motordan gelen g“c“ şanzımana aktarma işini “stlenir. Otomatik şanzımanın diğer bileşenleri arasında sekiz kadar s“r“ş kademesi sunan bir planet dişli seti ve ayrıca bir hidrolik ya da elektronik/hidrolik kontrol “nitesi yer alır.
AB , Böl“m , çift kavramalı şanzıman
Ko
nfo
r
S“r“ş dinamiği
D“z şanzıman 6 vites
Elektromekanik şanzıman 6 vites DSG
Multitronik
Otomatik şanzıman 6 vites
Otomatik şanzıman 5 vites
Kaynak: Audi
Uwe Wagner, Dierk Reitz, “The future comes automatic - Efficient automatic transmissions provide a basis for hybrid capable drive
trains”, Schaeffler Symposium 2010.
Figure 1: Forecast of quantities for automatic transmissions worldwide (source: CSM)
The North American Free Trade Agreement (NAFTA), T“rkiye'de Kuzey Amerika Ülkeleri Serbest Ticaret Anlaşması olarak bilinen anlaşmadır.
Rest of World (RoW)
http://binekarac.vw.com.tr/volkswagen-sozluk.aspx?ComponentID=15225
Tiptronic şanzımanlar: Tiptronic özelliğine sahip otomatik şanzıman, vites “zerinde yer alan ikinci bir seçenek aracılığıyla s“r“c“n“n manuel vites kontrol“ne geçiş yapmasını sağlar. Manuel modda vites kolunun ileriye itilmesi ya da geri çekilmesi sayesinde vites değiştirilir. Ayrıca vites değiştirme işlemi, direksiyon arkasında yer alan vites değiştirme butonları/kulakçıkları yardımıyla da kumanda edilebilir.
Tiptronic şanzıman, hem otomatik şanzımanın sunduğu konforu hem de manuel şanzımanın sunduğu sportif s“r“ş eğlencesini bir araya getirir. Ayrıca otomatik vites b“y“ltme özelliği, özellikle başka araçları sollama sırasında azami devir sınırına ulaşıldığında vites artırarak gerekli g“venliği ve desteği sunar. Sportif s“r“ş“ tercih eden s“r“c“ler manuel olarak vites k“ç“lterek ve motor frenini devreye sokarak virajlarda ve yokuş aşağı s“r“şlerde daha keyfili bir s“r“ş imkânına sahip olur.
Kaynak: Mike Omotoso, Future Light Vehicle Powertrain Trends One Problem, Many Solutions , August 6, 2013
Reading Text: Traditional Powertrain Technology - Plenty of Room for Improvement
Engines: $500-$1500 incremental cost • GDI: 5-10% gain • Turbocharging: 5-10% gain • EcoBoost: 10-15% gain • Cylinder deactivation: 4-6% gain • Micro- or mild hybrid (stop-start): 4-8% gain • HCCI
Transmissions: $500-$1000 incremental cost • DCT: 3-10% gain compared to automatics • CVT vs. automatic: 3-5% gain • 8/9/10 speed automatic transmission: 6-16% gain • Software to optimize gearing for improved FE • 7-speed manual (Porsche 911, 2014 Corvette)
Homogeneous charge compression ignition (HCCI)
Kaynak: Mike Omotoso, Future Light Vehicle Powertrain Trends One Problem, Many Solutions , August 6, 2013
Transmission Speeds — The More the Merrier
• Jeep Cherokee — Nine-speed auto (from ZF) — 16% better fuel economy than six-speed • Chevrolet Corvette — Seven-speed manual transmission • Cadillac CTS — Eight-speed automatic (from Aisin) replaces GM six-speed gearbox • Ford/GM — Nine-speed automatics for front wheel drive vehicles (starting in 2016) • Ford/GM — Ten-speed automatics for rear wheel drive vehicles (starting in 2016) • Fiat-Chrysler — Replaced five-speed automatics with eight-speed units for RWD vehicles, six to nine-speed for FWD • Daimler— Nine-speed automatics for RWD starting in 2014. Share with Infiniti?
Automatic Transmission Production in North America
Transmission Speeds — The More the Merrier
ZF 8-speed automatic transmission
The More the Merrier: bir şeyden ne kadar fazla olursa o kadar iyi olur
http://www.aisin-aw.co.jp/en/products/drivetrain/at/at02.html
Transmission Speeds — The More the Merrier
Aisin eight-speed automatic transmission
LS460, GS460, IS F (Lexus), Crown Majesta (Toyota)
RX350 "F SPORT" * (LEXUS) * For North America
http://www.aisin-aw.co.jp/en/products/drivetrain/at/at02.html
Transmission Speeds — The More the Merrier
Aisin eight-speed automatic transmission
CVT
Sürekli değişken otomatik şanzıman (Continuously Variable
Transmission-CVT), tahrik momentini motordan alıp tahrik
miline iletme görevini çok sık kullanılan manüel ve otomatik transmisyonların aksine hidrodinamik prensipleri kullanan
mekanizmaları ve kasnak çaplarının değişmesi prensibini
kullanmaktadır. Modern bir CVT sistemi; temas yüzeyleri fazla derin olmayan
koni şeklinde ve genişlikleri değişken bir çift kasnak
arasında çalışan, çok sayıda plakadan oluşmuş çelik
bir kayıştan meydana gelir. Taşıt hızına bakılmaksızın motor
hızının kontrol edilebilmesi CVT’lerin mükemmel olarak
üstesinden gelebildiği bir durumdur. Bu durum CVT’yi oldukça cazip hale getirmektedir. Ford, Nissan, Volvo,
Honda ve BMW gibi firmaların CVT teknolojisi üzerinde
yoğunlaşmasını da bu bağlamda okumak gerekir.
http://www.aisin-aw.co.jp/en/products/drivetrain/at/at02.html
A Continuously Variable Transmission (CVT) is a type of transmission unequipped with speed-changing gears that shifts speeds steplessly. Composed of two moveable pulleys and a belt running between them, the CVT can continuously change speeds by varying the diameter of the pulleys. Because the CVT can perform stepless speed shifting, there is no shift shock and smoother running is possible. Moreover, because the optimum speed ratio can always be maintained, energy is not wasted and fuel-efficient operation is possible.
A CVT is composed of seven components: 1. torque converter, 2. oil pump, 3. forward/reverse switching
mechanism, 4. stepless-shifting mechanism, 5. counter gear unit, 6. differential gear mechanism, and 7. valve body. In addition, because CVT uses pulleys and a belt to provide stepless shifting, its configuration is considerably different from a gear-shifting AT.
CVT
Kaynak: Julian Happian-Smith, An Introduction to Modern Vehicle Design, 2002
Most modern variable pulley
systems use steel belts to provide
the power capability needed for
automotive applications in a suitably
compact package. The design and
manufacture of the metal belts
provides the heart of modern
systems. The belt must have
sufficient strength and rigidity to
transmit the driving loads and yet
also be flexible to keep the minimum
rolling radius as small as possible.
This has been achieved with two
designs that also have significantly
higher efficiency than the earlier
rubber versions.
Variable pulley drive concept
CVT (Continuously Variable Transmission)
S“rekli değişebilen aktarım. Bu prensipte varyatör yardımıyla en kısa ve en uzun
aktarım arasındaki oran kademesiz olarak ayarlanabilir.
Motorun g“ç aktarımından optimal bir şekilde faydalanabilmek için kademesiz bir aktarım en uygun olanıdır.
Kaynak: Audi
Temel Prensip
Multitroniğin temeli varyatörd“r. Bunun yardımıyla kalkış aktarımı ve son aktarım arasındaki aktarım oranları kademesiz bir şekilde değiştirilebilir.
Varyatör, iki konik disk çifti ve her konik diskin kama aralığında çalışan özel bir zincirden oluşur. Zincir g“ç aktaran elemandır. Birinci disk seti motordan tahrik alır. Tork zincir “zerinden ikinci disk setine aktarılır ve oradan diferansiyel dişli takımına iletilir.
Kaynak: Audi
AB Otomatik şanzıman/otomatikleştirilmiş şanzıman temel konuları
Multitronik Varyatör - Temel prensip
Kalkış aktarımı
Overdrive
Giriş
Çıkış
Primer disk seti
(1. disk seti)
Sekonder disk seti
(2. disk seti)
Kaynak: Audi
Varyatör çift piston prensibiyle çalışır.
1. ve 2. disk setleri, konik disklerin preslenmesi için ayrı birer silindir (presleme silindiri) ve aktarımın konumlanması için ayrı birer silindire (konumlama silindiri) sahiptir.
Çift piston prensibiyle daha d“ş“k miktarda basınçlı yağ kullanarak çok hızlı bir şekilde aktarım oranının değiştirilmesi ve daha d“ş“k basınç seviyesinde, konik disklerin her zaman yeterli bir şekilde preslenmesini sağlamak m“mk“nd“r.
Kaynak: Audi
Konumlama
Uygun miktarda basınçlı yağ hazır tutulması gerekmektedir. Yağ miktarını d“ş“k tutmak için konumlama silindirleri presleme silindirlerinden daha k“ç“k bir y“zeye sahiptir.
Yağ pompasının d“ş“k besleme g“c“ne rağmen daha y“ksek bir konumlama etkisi sağlanır.
1. disk setindeki konik yay diski ve 2. disk setindeki helezonik yay, basınçsız hidrolik sisteminde zincirin belirli bir miktarda temel gerilime sahip olmasını sağlar.
2. disk setindeki helezonik yayın yay kuvveti sayesinde, basınçsız durumda varyatör kalkış aktarımına konumlanır.
Vites Değişimi Makara çiftinin konik y“zeyleri birbirine doğru itildiğinde, zincir dışarı doğru kayar ve zincirin hareket çapı b“y“r. Konik y“zeyler birbirinden uzaklaştığında, zincir içeri doğru kayar ve çap azalır. İki makara çiftinin çapları arasındaki oran vites oranını belirler. "Aktarma adımları" teorik olarak sonsuzdur ç“nk“ hareket çapları sonsuz bir şekilde değiştirilebilir.
Kaynak: Audi
AB Otomatik şanzıman/otomatikleştirilmiş şanzıman temel konuları
Multitronik Zincir
2. disk seti
1. disk seti
Zincir
Varyatörlerin konik diskleri
Ağırlık baskı parçaları
Kulakçıklar
Yukarından gör“n“ş
Yandan gör“n“ş
Ağırlık baskı parçaları Ağırlık mafsalı Farklı kulakçık boyları
Kaynak: Audi
İleri ve geri hareket için
kalkış kavraması olarak bir ıslak disk kavraması kullanılır.
Kaynak: Audi
AB Otomatik şanzıman/otomatikleştirilmiş şanzıman temel konuları
Multitronik
İleri vites kavraması
1. disk seti
2. disk seti
Tork sensör“ Planet dişli takımı
Ön aks tahriği
Geri vites kavraması
Hidrolik kontrol “nitesi
Şanzıman kontrol “nitesi Volan dişlisi
sön“mleme “nitesi Yağ pompası
Kaynak: Audi
Kaynak: Audi
Bir planet dişli takımı
yardımıyla geri hareket
sırasında dönme yön“ değişikliği
gerçekleştirilir.
Planet dişli takımı, planet dönme seti olarak “retilmiştir. Sadece geri hareket için dönme yön“n“n değiştirilmesini sağlar. Geri hareket için planet dişli takımındaki aktarım oranı 1/1’dir. Kavrama boşta iken tork g“neş dişlisinden birinci planet dişliye oradan da ikinci planet dişli vasıtasıyla iç dişliye aktarır. İç dişli motorun dönme yön“nde boşa döner.
Kaynak: Audi
İleri hareket kavramasının çelik diskleri g“neş dişlisine, balatalar ise planet taşıyıcısına bağlıdır. Araç ileri harekete geçeceği zaman ileri hareket kavramaları sıkıştırılır ve g“neş dişli ile planet taşıyıcısı beraber dönerler, tork giriş miline aktarılmış olur, araç ileri harekete geçer.
Kaynak: Audi
Geri vites kavramasının balata diskleri içi boş dişliye, çelik diskler ise şanzıman muhafazasına bağlıdır. Araç geri harekete başlayacağı zaman kavrama balataları içi boş dişliyi sabitler ve ikinci planet dişli iç dişli “zerinde geri harekete başlar dolayısıyla planet taşıyıcısı motorun dön“ş yön“n tersinde harekete geçer. Araç geri harekete başlar.
Kaynak: Audi
AB Otomatik şanzıman/otomatikleştirilmiş şanzıman temel konuları
Multitronik
Creep kontrol“
G194 G193
40 Nm
Frene basıldı
15 Nm
Frene basılmadı
Kaynak: Audi
AB Otomatik şanzıman/otomatikleştirilmiş şanzıman temel konuları
Multitronik
Creep kontrol“
G194 G193
40 Nm
Frene basıldı
15 Nm
Frene basılmadı
Kaynak: Audi
AB Otomatik şanzıman/otomatikleştirilmiş şanzıman temel konuları
Multitronik Kavrama Soğutması
Konik yay diskli ve delikli tahdit halkalı yağ dağıtıcısı Mesned yayı
Yağ dağıtıcısı
Delikli tahdit halkası
Dağıtıcı disk
Kaynak: Audi
AB Otomatik şanzıman/otomatikleştirilmiş şanzıman temel konuları
Planet dişli takımı
Avara kademesi
1. disk seti
Kaynak: Audi
AB Otomatik şanzıman/otomatikleştirilmiş şanzıman temel konuları
Multitronik Varyatör - Presleme
FR = 5000 N
A = cm²
p = 10 bar p = 5 bar
A = cm²
FR = 5000 N
AB Otomatik şanzıman/otomatikleştirilmiş şanzıman temel konuları
Sön“mleme “nitesi
Volan dişlisi Çift k“tleli volan dişlisi
Motorda her silindirde eşit miktarda yanma gerçekleşemediği için krank mili “zerinde burulma titreşimleri meydana gelir. Bunu en az seviyede şanzımana iletmek için bir volan dişlisi sön“mleme “nitesi ya da iki/çift k“tleli volan dişlisi “zerinden motor torku şanzımana iletilir.
AB Otomatik şanzıman/otomatikleştirilmiş şanzıman temel konuları
Multitronik
Bilgi alışverişi
Şanzıman kontrol “nitesi Motor torku NOMİNAL Rölanti nominal devri Adaptasyon onayı - Rölanti dolum kumandası İtme kapama desteği Debriyaj koruması Debriyaj konumu
Debriyaj torku Vites geçiş işlemi aktif/aktif değil Kompresör“ kapatın Vites kolu konumu/S“r“ş kademesi Araç hızı Vites göstergesi G“ncel vites ya da hedeflenen vites Motor kontrol “nitesinin kodlanması Acil durum programı kendi kendine teşhis “zerinden bilgi
On-Board teşhis durum “zerinden bilgi0
Motor kontrol “nitesi
Motor devri Rölanti nominal devri Motor torku FİİLİ Soğutma suyu sıcaklığı Kickdown bilgisi Gaz pedalı konumu Fren lambası anahtarı Fren pedalı anahtarı Emilen hava sıcaklığı CCS durumu Nominal CCS hızı Y“kseklik bilgisi Klima kompresör“ durumu Acil durum programı kendi kendine teşhis “zerinden bilgi
Şanzıman kontrol “nitesi tarafından gönderilen
bilgiler. Şanzıman kontrol “nitesi tarafından karşılanan ve değerlendirilen
bilgiler.
ESP kontrol “nitesi
ASR talebi
MSR talebi
ABS frenlemesi EDS m“dahalesi ESP m“dahalesi Ön sol tekerlek hızı Ön sağ tekerlek hızı Arka sol tekerlek hızı Arka sağ tekerlek hızı CA
N h
attı
Kaynak: Audi
AB Otomatik şanzıman/otomatikleştirilmiş şanzıman temel konuları
Dinamik Kumanda Programı (DRP)
S“r“ş davranışı Ekonomik/Tasarruflu
Performans odaklı/Sportif
S“r“ş durumu
(ızlanma Gecikme Sabit hız
Yol profili
Rampa çıkma Rampa inme
D“z
Gaz pedalı mod“l“nden gelen sinyallerin
değerlendirilmesi Gaz pedalı basma hızı
ve konumu
S“r“ş hızının ve hız değişiminin
değerlendirilmesi (G195)
Nominal giriş devrinin hesaplanması . disk seti, G
Etki faktörleri örn.; motorun ısınması
Aktarım kumandası
Sonuç Fiili giriş devri ve bununla birlikte motor
devri)
Kaynak: Julian Happian-Smith, An Introduction to Modern Vehicle Design, 2002
Efficiency
Before continuing with this section, an important point to appreciate is that the
efficiency (or losses) of a transmission unit can be considered in three ways:
• The load (torque) related efficiency, this occurs largely as a result of the friction
losses at the gear mesh and can be considered in the form of a percentage
efficiency or loss figure, i.e. a loss of 3% would be an efficiency of 97%,
whichever is the most convenient.
• The parasitic losses can be considered to be independent of the applied torque,
these losses can be considered to be drag torques and take the form of a
resistance within the transmission.
• The slip losses that may occur in transmission elements which do not involve a
fixed gear ratio. Where the drive is transmitted by gear pairs, the input/output
speed ratio is obviously fixed by the tooth numbers on the gears. Where the drive
is transmitted by another means, the output speed is not necessarily a fixed ratio
to the input.
• In automatic units, the losses associated with the oil pump are often the largest
cause of parasitic loss. When the gearbox requires a high oil pressure the
torque required to drive the pump can be significant proportion of the torque
being transmitted. An example of this is a belt CVT operating at its low ratio at
low vehicle speeds. The belt system requires high pressure but the transmitted
torque is low due to the low road load so the pump load can be very significant.
Kaynak: Julian Happian-Smith, An Introduction to Modern Vehicle Design, 2002
Efficiency (cont.) The efficiency of a transmission unit is particularly important during two operating
conditions of the vehicle:
• Cold start, gentle drive cycles, urban driving, test cycles, etc. The parasitic losses
have an impact on fuel economy, as they are significant compared to the drive torque
required by the vehicle.
• Arduous use, high speed, towing, etc. The friction (load related) losses are roughly
proportional to the torque transmitted and can cause very high heat output from the
unit.
In summary, these loss mechanisms can be described in terms of the three categories:
Load related losses:
• Friction losses at the gear tooth mesh point
• Load related bearing friction losses
Parasitic losses:
• Oil churning where gears and shafts dip in the oil bath or foamed oil (churn:
çalkalanmak
• Oil displacement at the point where the gear teeth enter the mesh point
• Windage losses where gears operate in air or oil mist
• Oil seal drag
• Oil pump drag
• Parasitic losses in bearings due to oil displacement (and windage) within the
bearings
• Drag in clutch packs in autos and CVT s (those not engaged)
Kaynak: Julian Happian-Smith, An Introduction to Modern Vehicle Design, 2002
Efficiency (cont.)
Slip losses:
• Slip in the contact zone where
drive is transmitted by friction (i.e.
belt–pulley contact in a CVT)
• Slip that occurs in a fluid drive
such as a torque converter.
In most non-pumped automotive
transmissions the large proportion of
the load related and parasitic losses
come from the gear friction losses
and the oil churning losses
respectively. The pump losses must
always be considered if the
transmission has a high-pressure
hydraulic circuit.
In belt and toroidal CVT/IVT
transmissions the slip losses can
also be significant.
Continuously variable type (CVT)
• Has no fixed forward speeds.
• Uses a belt and a pulley system
to provide variable ratios.
Minoru Kurosawa, Hirofumi Okahara, “Future Innovations in Transmission”, JATCO Ltd, 700-1 Imaizumi, Fuji, Shizuoka, Japan
Currently CVT’s friction loss is greater than 6AT and DCT in city driving as well as in highway driving zones. When it comes to the main contributors to friction loss, loss from oil pump, belt & pulley accounts for over 50%. But there are potentials to improve the current friction loss to enhance efficiency. Our target of friction loss reduction will be; about 20-40% in the city driving zone, and about 10-30% in highway driving zone. By achieving the target, the friction loss level is expected to approach that of 6AT and DCT. How to reduce the friction loss is described here. From oil pump and belt & pulley, it requires oil pressure optimization for belt clumping. The measures will be to utilize variable flow oil pump, belt slip control strategy, hydraulic control valve design optimization, etc. From other items, the potentials lie in utilizing high friction clutch facing and developing CVT effective structure/architecture.
Reading Text: CVT
Minoru Kurosawa, Hirofumi Okahara, “Future Innovations in Transmission”, JATCO Ltd, 700-1 Imaizumi, Fuji, Shizuoka, Japan
http://auto.howstuffworks.com/cvt2.htm
Reading Text: Different types of CVTs: pulley-based, toroidal and hydrostatic. Pulley-based CVTs Peer into a planetary automatic transmission, and you'll see a complex world of gears, brakes, clutches and governing devices. By comparison, a continuously variable transmission is a study in simplicity. Most CVTs only have three basic components: • A high-power metal or rubber belt • A variable-input "driving" pulley • An output "driven" pulley CVTs also have various microprocessors and sensors, but the three components described above are the key elements that enable the technology to work. Variable-diameter pulleys must always come in pairs. One of the pulleys, known as the drive pulley (or driving pulley), is connected to the crankshaft of the engine. The driving pulley is also called the input pulley because it's where the energy from the engine enters the transmission. The second pulley is called the driven pulley because the first pulley is turning it. As an output pulley, the driven pulley transfers energy to the driveshaft.
http://auto.howstuffworks.com/cvt2.htm
Reading Text: Toroidal CVTs Another version of the CVT -- the toroidal CVT system -- replaces the belts and pulleys with discs and power rollers. Although such a system seems drastically different, all of the components are analogous to a belt-and-pulley system and lead to the same results -- a continuously variable transmission.
http://auto.howstuffworks.com/cvt2.htm
Reading Text: Hydrostatic CVTs Both the pulley-and-V-belt CVT and the toroidal CVT are examples of frictional CVTs, which work by varying the radius of the contact point between two rotating objects. There is another type of CVT, known as a hydrostatic CVT, that uses variable-displacement pumps to vary the fluid flow into hydrostatic motors. In this type of transmission, the rotational motion of the engine operates a hydrostatic pump on the driving side. The pump converts rotational motion into fluid flow. Then, with a hydrostatic motor located on the driven side, the fluid flow is converted back into rotational motion. Often, a hydrostatic transmission is combined with a planetary gearset and clutches to create a hybrid system known as a hydromechanical transmission. Hydromechanical transmissions transfer power from the engine to the wheels in three different modes. At a low speed, power is transmitted hydraulically, and at a high speed, power is transmitted mechanically. Between these extremes, the transmission uses both hydraulic and mechanical means to transfer power. Hydromechanical transmissions are ideal for heavy-duty applications, which is why they are common in agricultural tractors and all-terrain vehicles.
AB , Böl“m , çift kavramalı şanzıman
Çift Kavramalı Şanzıman
1940 yılları ..... Debriyaj ve vites değiştirme işlemlerinin otomatikleştirilmesine dair t“m denemeler ilk olarak ara millerde vites değişimini daha basit ve deneyimsiz s“r“c“ler için de daha kolay hale getirmeyi hedefliyordu. Fakat bu d“ş“nce 1940 yılında dört vitesli çift kavrama şanzıman patenti için başvuruda bulunduğunda Rudolf Franke için geçerli değildi. Franke'nin hedefi özellikle ticari araçlarda önemli bir sorun olan, vites değişimi sırasında çekme kuvveti kesintisinin giderilmesiydi (örn. arazi araçları, traktörler). Franke’nin patent başvurusu ile ilk defa "Vites değiştirme işleminde çekme kuvveti kesintisi" kavramı g“ndeme geldi. Onun tasarımı modern yapıların hemen hemen t“m özelliklerini içermektedir, fakat uygulamaya sokulmamıştır.
Kaynak: Audi
AB , Böl“m , çift kavramalı şanzıman
Çift Kavramalı Şanzıman
1970’li yıllar..... Franke'nin başvurusundan 30 yıl sonra ilk olarak Porsche bu fikri tekrar sahiplendi ve yarış araçları 962C için, aynı zamanda Audi tarafından kısaltılmış Rally-quattro modelinde de kullanılan ilk çift kavrama şanzımanı geliştirdi. Her iki durumda tasarım "kuru" kavrama ile çalışmasına rağmen kendini kanıtlamıştır. Balata aşınmasının bir önemi yoktu, ç“nk“ balata diskleri zaten her yarıştan sonra değiştiriliyordu. Çift kavrama şanzımanın bu yapı biçimini standart araçlarda kullanma çabası başarısız olmuştur, ç“nk“ kumanda y“ksek bir masraf gerektirecektir ve elektronik o dönem için talepleri karşılayabilecek seviyede değildir.
Kaynak: Audi
AB 332, Böl“m 4, çift kavramalı şanzıman
Çift Kavramalı Şanzıman
...Bug“n Çift kavrama şanzıman fikri hen“z yaşamaktadır. Vites değişimi sırasında çekiş g“c“ kesintisini önleme hedefi s“rmektedir. Bug“nk“ teknik seviye çift kavrama şanzımanın geliştirilmesine ve seri olarak “retilmesine olanak tanımaktadır, bu asıl hedef yanında bug“nk“
gereklilikleri karşılamakla kalmaz, ayrıca yeni bir ölç“t olmaktadır. Yeni elektromekanik şanzıman 02E (DSG) d“z şanzımanın başlıca avantajlarını otomatik şanzımanın avantajları ile birleştirmektedir. DSG, önemli sistem tedarikçileri olan Firma Borg
Warner (debriyaj, hidrolik) ve Firma Temic
(elektronik) ile ortak çalışma içinde Volkswagen tarafından geliştirilmiştir.
DSG Şanzıman: DSG Almancası: Direkt-Schalt-Getriebe, İngilizcesi: Direct-Shift Gearbox, T“rkçesi: Direkt Geçişli Vites Kutusu ya da Çift Kavramalı Şanzıman) şanzıman Volkswagen tarafından geliştirilen bir şanzımandır. Man“el vites geçişlerinin sportif özelliklerini otomatik vitesin konforu ile birleştiren hem ful otomatik hem de yarı otomatik bir şanzımandır. Geleneksel otomatik şanzımanlardaki gibi tork konvektör“ olmayan bu şanzıman, iki dişli grubu ve iki adette çok diskli kavramadan oluşmaktadır Birinci kavrama tek rakamlı şanzıman dişlilerini ve geri vites dişlisini; ikinci kavrama ise çift rakamlı şanzıman dişlilerini harekete geçiriyor. Bir “st vitese geçme zamanı geldiğinde, kavrama diğer dişliyi hazır beklettiği için değişim minimum kayıpla gerçekleştiriliyor.
Kaynak: AD, www.Otoguncel.Com
Direkt Geçişli Vites Kutusu Çift Debriyajlı Şanzıman Çift Kavramalı Şanzıman
DSG Şanzıman
Direkt-Schalt-Getriebe Direct Shift Gearbox
Twin-clutch transmission Dual-clutch transmissions
Porsche Doppel Kupplung (PDK)
OKUMA PARÇAS) Çift kavramalı şanzıman: PDK ve DSG Man“el şanzımanlarda, debriyaj pedalı ve vites koluyla kurulan hakimiyet hissi, otomobil kullanma zevkinin en önemli etkenlerinden kabul edilir. G“ç aktarımı için tork konvertör“ ve planet dişli takımını kullanarak hayatına başlayan otomatik şanzımanlar, zaman içinde kullanıcıların daha d“ş“k yakıt t“ketimi ile daha hızlı ve sarsıntısız vites geçişleri gibi beklentilerini karşılamak adına b“y“k yol kat ettiler. İşte bunlardan biri Porsche’nin PDK adını verdiği ilk çift kavramalı şanzımanı. Bu teknolojinin karayolu otomobilleriyle buluşmasıysa 2003’te VW Golf R32’de DSG adıyla gerçekleşti.
Kaynak: AD, www.Otoguncel.Com
Çift kavramalı şanzıman: PDK ve DSG (dvm.) Çift kavramalı şanzımanlar temel olarak debriyaj pedalı içermeyen ve elektronik olarak kontrol edilen biri içte, diğeri dışta olmak “zere çift şaftlı ve çift debriyajlı bir otomatikleştirilmiş man“el şanzıman olarak tanımlanabilir. Kavramaların biri tek, diğeriyse çift sayılı vitesleri sağlamak için kullanılır ve motorun torku bir debriyajdan ayrılırken aynı anda diğerine aktarılabilir. Bu teknik sayesinde vites değişim s“releri 8 milisaniye d“zeylerine indirilmiş oldu. Bu şanzımanları kullanan modellerde, man“ellerden daha düşük ortalama yakıt tüketimi ve daha iyi hızlanma değerleri elde etmek mümkün. Örneğin çift kavramalı M DCT kullanan BMW M3, man“el kardeşinden 100 km’de ortalama 0,5 litre daha az (12,4’e karşı 11,9) yakıt t“ketiyor ve 100 km/h’ye 0,2 s daha erken çıkabiliyor. Başarısına karşın çift kavramalı şanzımanlar da sorunsuz değil. Yüksek üretim maliyetleri, karmaşık yapı, yüksek ağırlık ağırlığı azaltmak için magnezyum bileşenler kullanıyor , sınırlı tork dayanımı ve elektronik kontrol ünitesinin öngörmediği anlarda vites değişim süresinin uzaması gibi dezavantajları bulunmaktadır.
Kaynak: AD, www.Otoguncel.Com
Çift kavramalı şanzıman: PDK ve DSG (dvm.) Çift kavramalı şanzımanlar temel olarak yaş ve kuru plakalı kavrama olmak “zere ikiye ayrılıyor. Debriyajın yağ içinde çalıştığı ve g“n“m“zde yaygın olarak kullanılan yaş kavramalılar daha fazla tork “reten motorlarla kullanılıyorlar ç“nk“ içerdikleri sıvı sayesinde daha fazla enerjiyi emebiliyorlar. Gelişim s“recinin ilk basamaklarında bulunan ve daha nadir karşılaşılan kuru kavramalılarsa yağ haznesi içermediklerinden enerji kayıplarını asgariye indiriyorlar. Daha k“ç“k boyutlarda, hafif ve ucuz olan kuru tip, öte yandan tork etkisine daha az dayanabiliyor ve k“ç“k sınıf otomobillerde kullanılıyorlar. Bu dezavantajlarından ötürü yaş kavramalı rakiplerine göre ilk vites oranları daha kısa oluyor, çünkü birinci viteste debriyaja çok fazla enerji yüklenmeden aracın hareket ettirilip ikinci vitese geçilmesi gerekiyor. Ayrıca tüm sıcaklık katı malzemeler tarafından emildiğinden daha kalın levhalar kullanılıyor. İki kavrama tipi arasındaki fark yağ üreticileri açısından da önem taşıyor. Zira eklenen bir debriyaj ile şanzıman yağına düşen yük de büyük ölçüde artıyor.
Kaynak: AD, www.Otoguncel.Com
Çift kavramalı şanzıman: PDK ve DSG (dvm.) Hem yüksek maliyet hem de dayanıklılık en b“y“k soru işareti. Yoğun trafikte yokuş yukarı yapılan devamlı dur-kalklar esnasında kavramaların aşırı ısınmaması ve s“r“c“y“ yolda bırakmaması gerekiyor. Üreticiler bunun ön“ne geçebilmek için farklı yağ soğutucuları kullanımı, görsel uyarılar ya da yazılımsal olmak üzere çeşitli önlemler alıyorlar. Önde gelen “reticilerden Getrag, çift kavramalı şanzımanlarının %32 eğime kadar tam y“kl“ halde kalkışa izin verdiğini ve en yoğun trafikte dahi sıcaklığın 100-110 derecede kalarak aşırı ısınma gerçekleşmeyeceğini belirtiyor. Yenilikçi Otomobil Şanzımanları Sempozyumu’na katılan uzmanların y“zde 40’ından fazlası, yapılan ankette çift kavrama teknolojisinin 2020’ye kadar en pop“ler şanzıman t“r“ olacağı yön“nde gör“ş bildirdi. Üreticilerin bu teknolojiyi geliştirmek için harcadıkları araştırma-geliştirme çabaları göz ön“nde bulundurulduğunda, bunun ne kadar yerinde bir öngör“ olduğu ortaya çıkıyor.
Kaynak: AD, www.Otoguncel.Com
Bazın DSG Şanzıman Örnekleri BMW’nin DSG’si: VW’nin DSG ile elde ettiği başarı b“t“n “reticilere yol gösterici oldu. BMW’nin M DCT şanzımanı da bunlardan biri. Daha önce M5’te kullanılan sıralı şanzıman gibi Drivelogic yönetim sistemine sahip olan şanzıman, böylece s“r“c“ye 6 değişik vites değişim programı arasından seçim yapabilme şansı tanıyor. (ızlı kullanımlarda ve sık virajlı yollarda M DCT’nin M3’e katkısı çok daha rahat anlaşılıyor. G“ç kesintisi olmadan vites değişimi elde etmek, viraj hızlarının y“kseltilebilmesini sağlıyor. Bununla birlikte M DCT, M3’e nispeten y“ksek konfor da sağlıyor. Sakin kullanımlarda erken değişen vitesler sayesinde 70 km/h hızla 7. viteste gidebilmek olası. 7 ileri DSG: Çift kavramalı otomatikleştirilmiş man“el şanzıman DSG’nin ikinci nesli artık 7 ileri oranlı. Vites değişimleri hem hissedilmeyecek kadar hızlı hem de bu sırada herhangi bir tekleme ya da teredd“t yaşatmayacak kadar m“kemmel. Üstelik sakin kullanımlarda şanzıman yakıt t“ketiminin de d“ş“rebiliyor. Örneğin 160 (P’lık “niteyle kombine edilmiş olan Golf, 100 km/h hızla giderken motoru sadece 2000 d/d’de çeviriyor.
Kaynak: AD, www.Otoguncel.Com
Porsche Doppel Kupplung (PDK): Şanzıman hem iki yarım şanzımandan hem de iki debriyajdan oluşmuş bir şanzıman “nitesidir. Porsche bu şanzımanı Porsche Doppel Kupplung (PDK) olarak adlandırmaktadır. Bu otomatik şanzıman zamanla Porsche'nin geleneksel Tiptronic S şanzımanının yerine alacak. Bu seçenek vites geçişlerini önemli ölç“de hızlandıracak, sarsıntıyı azaltacak ve ekonomiklik gibi avantajlar sunacak. PDK şanzıman, hem manuel hem de otomatik modda kesintisiz g“ç akışı sunabiliyor. Bu durum hem hızlanma verilerini iyileştirirken hem de daha d“ş“k t“ketimle yakıt ekonomisi sağlıyor. 1. ile 6. vites aralığında spor s“r“şe (sport ratios) sahiptir ve Porsche maksimum hıza 6. viteste erişilmektedir. 7. vites daha uzun bir orana sahiptir ve daha iyi yakıt ekonomisi sağlar. Yani 7. vites overdrive vitesi olarak d“zenlenmiştir. PDK, iki yarım şanzımandan oluşmuş bir şanzıman “nitesidir ve böylece iki debriyaja çift yaş kavramalı transmisyon- double wet clutch transmission) sahiptir. Motordaki g“ç çıkışı, sadece bir debriyaj ve bir yarım dişli kutusu ile iletilir. Bir sonraki vites kademesi, ikinci yarım dişli kutusu ile bekletmede tutulur. Bundan dolayı bir vites değiştirme esnasında konvansiyonel şanzıman gibi değişim olur. Bir debriyaj basitçe aktif iken diğeri aynı anda deaktif durumdadır. Böylece vites değişimleri milisaniyelerde gerçekleşir. İki debriyajdan biri 1, 3, 5 ve 7. vitesleri içeren bir yarım dişli kutusunu kontrol ederken ikincisi diğer dişli kutusundaki 2, 4 ve 6. vitesleri kontrol eder. Krank mili, motor torkunu “zerinde çok diskli kavrama bulunan kavrama gövdesinin bağlı olduğu çift k“tleli volan “zerinden iletir. Not: Bu yazı auto motor & sport’un Ağustos 2009 sayısından Çift Kat Keyif (Mehmet Çetin yazısından derlenmiştir.
Kaynak: AD, www.Otoguncel.Com
AB , Böl“m , çift kavramalı şanzıman
Çift Kavramalı Şanzıman
Manuel d“z şanzıman
+ Sportiflik / S“r“ş dinamiği + Etki derecesi
- Çekiş g“c“ kesintisi
- Konfor
Otomatik şanzıman
+ Konfor
+ Çekiş g“c“ kesintisi yok
- S“r“ş dinamiği - Etki derecesi
Elektromekanik şanzıman DSG
= Çekiş g“c“ kesintisi olmadan
kusursuz s“r“ş dinamiği = İyi bir etki derecesinde
konfor ve sportiflik
Kaynak: Audi
AB 332, Böl“m 4, çift kavramalı şanzıman
Çift Kavramalı Şanzıman
Dağıtıcı dişli quattro
Park kilidi vites kolu
Vites kolu teli
Şanzıman yatağı
ATF- Eşanjör“
ATF filtresi ATF pompası
Mekatronik
Şanzıman konsepti
Kaynak: Audi
Not defterimden: quattro®: Efsanevi Ur- quattro ve motor sporlarındaki sayısız başarıdan, taç dişlili merkez diferansiyelli ve tork yönlendirmeli quattro ve spor diferansiyelli quattro gibi en yeni kuşaklara kadar, kalitesini ispat etmiş quattro s“rekli dört tekerden çekiş sistemidir. quattro adı, daha iyi bir çekiş ile birlikte daha fazla s“r“ş keyfi anlamına gelir. 1980 itibariyle Audi, quattro tahrik sistemi ile donatılmış yaklaşık 3,3 milyon adedin “zerinde otomobil “retmiştir. (alihazırdaki model yelpazesinde 120’den fazla quattro versiyonu mevcuttur. Bu Audi’yi, s“rekli dört tekerden çekişli “st sınıf otomobiller konusunda d“nyanın en başarılı “reticilerinden biri yapmaktadır.
AB , Böl“m , çift kavramalı şanzıman
Çift Kavramalı Şanzıman
Mekatronik
ATF pompası
Çift kavrama
Vites kolu teli ATF- Eşanjör“
ATF filtresi
Park kilidi
Geri vites mili
Dağıtıcı dişli quattro
D“z şanzıman
Kaynak: Audi
AB , Böl“m , çift kavramalı şanzıman
Çift Kavramalı Şanzıman
Geri vites mili
ATF pompası
Çift kavrama
Giriş mili
Giriş mili
Çıkış mili
Çıkış mili
Aks tahriği d“z dişlisi
R 6. 5.
2. 4.
1.
3.
Genel bakış / D“z şanzıman
AB , Böl“m , çift kavramalı şanzıman
Taşıyıcı disk
Taşıyıcı diskli giriş göbeği
Kavrama K2
Kavrama K1
Ana göbek Giriş mili
ATF pompası giriş mili
Giriş mili
Muhafaza kapağı
Döner girişler
Çift kavrama veya çoklu kavrama
AB , Böl“m , çift kavramalı şanzıman
Piston K1
Piston K2
Basınç odası K
Dengeleme
odası K
Basınç odası K
Dengeleme odası K
Disk kavramaları
Kaynak: Audi
Çift Kavramalı Şanzıman
AB , Böl“m , çift kavramalı şanzıman
Çift Kavramalı Şanzıman
Disk kavramaları K1, 1. viteste ve geri viteste kalkış kavraması görevi gördüğünden, en büyük yük
buradadır. Çift kavrama yapısı bu nedenle kavrama K1 dışta duracak şekilde seçilmiştir. Böylece K1
mümkün olan en büyük çapa sahip olur ve bununla en büyük tork ile yüksek bir gücü
aktaracak konumdadır. Talepler böylece hesaba katılmıştır. Her iki kavrama dinamik basınç oluşturma ile ilgili olarak dengelenir.
Kaynak: Audi
AB , Böl“m , çift kavramalı şanzıman
Çift Kavramalı Şanzıman
Disk kavramaları Vites geçişi işlemi için senkronize edilecek k“tlelerin en aza indirilmesi için, her iki
kavramada balata diskleri iç disk taşıyıcısına d“zenlenmiştir. Balata diskleri çelik
disklerden daha hafiftir.
Basınç yağı ve soğutma yağı beslemesi ana göbeğin döner kılavuzları ve içeriye
giren kanallar yardımıyla gerçekleşir. Kavramalar sürüş işletiminde ihtiyaca göre ayrı bir soğutma yağı sistemi ile sürekli soğutulur ve yağlanır . Soğutma yağı eş eksenli bir delik “zerinden K2'ye verilir ve böylece besleme gerçekleşir. K2 açıksa, soğutma yağı K2'den geçer (ısı almadan) ve K1'e ulaşır. Disk taşıyıcısı deliklidir, böylece soğutma yağı ilgili kavramada içten dışa geçebilir. Balata disklerinin biçimi ve merkezkaç kuvveti, kavramalardan iyi bir geçiş yapılmasını kolaylaştırır. Soğutma yağı akımının basıncı böylece maksimum 2 bar
ile orantısal olarak d“ş“k tutulabilir.
Kaynak: Audi
Çift Kavramalı Şanzıman
AB 332, Bölüm 4, çift kavramalı şanzıman
Çift Kavramalı Şanzıman
Kavrama K2
Kavrama K1
Piston
Çift kütleli volan dişlisi
Krank mili
Debriyaj muhafazası
Döner kılavuzlu ana göbek
Taşıyıcı diskli giriş göbeği
Muhafaza kapağı
Taşıyıcı disk
Giriş mili 1
Giriş mili 2
İç disk taşıyıcı K1
İç disk taşıyıcı K2
Dış disk taşıyıcı K1
K2 dış disk taşıyıcısı
Disk kavramalar
Çift Kavramalı Şanzıman
AB , Böl“m , çift kavramalı şanzıman
Çift Kavramalı Şanzıman
(ibrid sensör“
G93 / G182
Giriş mili sensör dişlisi
Mekatronik için
Giriş mili sensör dişlisi Sensör dişlisi çıkış mili
K ve K kavramalarının ayarı için
aşağıdaki bilgiler işlenir:
- G kavrama girişi şanzıman giriş devri
- Giriş mili devri kavrama çıkışı K
- Giriş mili devri kavrama çıkışı K
-Motor torku
G '“n ATF sıcaklığı
Debriyaj kumandası
Kaynak: Audi
AB , Böl“m , çift kavramalı şanzıman
Debriyaj kumandası Kavrama ayarı için öncelikle şanzıman giriş devri dikkate alınır. Motor devrine
uygundur (çift k“tleli volan dişlisinin sebep olduğu değişimler dikkate alınmaz).
Kusursuzluk ve işletim g“venliği nedeniyle DSG ayrı bir şanzıman giriş devri sensör“ne sahiptir.
Debriyaj kumandası Kavrama ayarı temelde multitronik'de olduğu gibidir. Aşağıdaki fonksiyonlar DSG'de
mevcuttur:
• Kavrama soğutması • Güvenlik kapaması • Aşırı yük koruması • Hareketsiz konumda kavrama ayarı (Creep kumandası)
• Mikro patinaj önleme
• Kavrama ayarı adaptasyonu
Özellik:
Güç aktaran kavrama sürekli yakl. 10 1/min. kayma (mikro kayma) ile ayarlanır.
Kaynak: Audi
Mikro patinaj önlemi: Kavramalar 200 km/h hıza kadar yakl. 10 1/dak. minimum
patinaj ile ayarlanır. D“ş“k patinaj değeri nedeniyle buna "mikro patinaj"
denmektedir. Mikro patinaj kavramanın ayar davranışını iyileştirir ve kavrama ayarının adaptasyonuna hizmet eder.
AB 332, Bölüm 4, çift kavramalı şanzıman
Çift Kavramalı Şanzıman • "Creep" ingilizce s“r“nme anlamındadır ve burada tork konvertörl“ bilinen otomatik
şanzımanın s“r“nme davranışını tanımlar. • Creep kumandası fonksiyonu, motor rölantide ve bir s“r“ş kademesine geçilmişken,
kavramada (kavrama torku) aracın "s“r“nmesine" yol açan tanımlanmış bir s“rt“nme torkunun ayarlanması etkisini oluşturur. Bu, manevraların (park ederken) gaz pedalına basmadan gerçekleştirilmesini sağlar ve bu sayede s“r“ş konforunu artırır.
• Araç, otomatik şanzımanda alışılmış olduğu şekilde hareket eder. • Kavrama torku araç durumuna ve araç hızına bağlı olarak 1 ve 40 Nm arasında değişir.
Creep kumandası – Özellikler • Creep kumandasının bir özelliği de, kavrama torkunun araç hareketsiz konumdayken ve
frene basılmışken, motor tarafından daha az tork talep edilecek şekilde d“ş“r“lmesidir (bu sırada kavrama daha fazla açılır). Kavrama torku bu sırada 1 Nm'ye kadar d“ş“r“l“r. Aracın s“r“nme eğilimi uygun biçimde azaltılır.
• Bu özellik yakıt tüketimine olumlu yönde etki eder ve konforun artmasını sağlar, ç“nk“ sabit durduğunda akustik daha iyi olur ve aracın durdurulması için gerekli fren pedalına basma kuvvetinin belirgin bir şekilde d“şmesini sağlar.
• Araç bir rampada dururken ve frene çok hafif basıldığında geriye kayarsa kavrama torku artmaz. Araç fren kuvvetini artırmak veya el frenini çekmek suretiyle durdurulmalıdır.
Kaynak: Audi
Not Defterimden: S“r“klenme olayı: Motor g“c“, otomatik şanzıman yağı (tork konvertör“n“n içerisinde vasıtasıyla motordan şanzımana aktarılır. Aktarılan tork fren uygulanmadan aracı hareket
ettirecek kadar g“çl“d“r. Dolayısıyla s“r“c“, duruş esnasında frene basmak istemiyorsa N
konumunu seçmesi gerekir.
AB , Böl“m , çift kavramalı şanzıman
Çift Kavramalı Şanzıman
Örnek: . viteste hızlanma
Kısmi şanzıman 'de . vitese geçilir.
Kısmi şanzıman 'de önceden . vitese geçilmiştir ön seçim .
Kavrama K kapalıdır
Kavrama K açıktır.
K1
Vites değiştirme
Kaynak: Audi
AB , Böl“m , çift kavramalı şanzıman
Sensörler, Şanzıman giriş devri sensör“ G182
Şanzıman giriş devri sensör“ motor devri ile aynıdır. Devir sensör“, Hall
prensibine göre çalışır. Şanzıman giriş sensör“
diskli kavrama kaymasının
hesaplanması için bir ölç“d“r. Sinyal olmadığında
kontrol “nitesi CAN tahrik
motor devrini yedek sinyal
olarak kullanır. Kaynak: Audi
Çift Kavramalı Şanzıman
AB , Böl“m , çift kavramalı şanzıman
Sensörler, Giriş mili 1 devir sensör“ - G501
Giriş mili 2 devir sensör“ -G502
Giriş mili
G için sinyal dişlisi
Giriş mili
G için sinyal dişlisi
Kaynak: Audi
Çift Kavramalı Şanzıman
AB , Böl“m , çift kavramalı şanzıman
Çift Kavramalı Şanzıman Audi TT modelinde CAN bilgi alış verişi
J Mekatronik kontrol “nitesi Vites değiştirme aktif Motor g“ç azaltımı Klima kompresör“ kapalı Debriyaj durumu Rölanti devri artırma Motor kontrol “nitesinde kodlama Seçilecek vites veya takılan vites Seçilecek veya nominal motor torku S“r“ş direnci Şanzıman acil çalışma Nominal soğutma g“c“
OBD durumu Arıza hafızası kaydı Şanzıman kayıp torku İstenilen senkronizasyon devri Shift-Lock lambası Vites sinyali
G Direksiyon açısı sensör“ Direksiyon açısı Direksiyon açısı - hızı J104ESP kontrol “nitesi ASR/MSR-talebi
MSR talebi
ABS-freni EDS m“dahalesi ESP m“dahalesi ESP-durumu Kapalı / Açık
ASR devre etkisi Yanal hızlanma İleri hızlanma Tekerlek hızı Araç hızı Fren basıncı
J220 Motor kontrol “nitesi Gaz pedalı değeri ve gaz kelebeği konumu Kickdown
Motor torku bilgileri Nominal/Fiili (yedek değer Motor kayıp torku
Motor devri S“r“c“ talebi torku Soğutma suyu sıcaklığı Fren lambası şalteri ve fren test şalteri Klima kumandası Geschwindigkeits (ız Regel (sabitleme) Anlage
(sistemi), durum Y“kseklik bilgisi Rölanti bilgisi Motor devri etkisi
Kodlama Kodlama Şanzıman kontrol “nitesi
E313 Vites kolu J Vites kolu sensöriği kontrol “nitesi
Vites kolu konumu „tiptronik durumu ve vites geçiş talebi Shiftlock Arıza konumu
J285 Gösterge tablosunda
gör“nt“leme “niteli kontrol “nitesi Km durumu, s“re, tarih dış ortam sıcaklığı El freni durumu
Direksiyon "tiptronik"
sinyalleri
W kablosu
Kaynak: Audi
AB , Böl“m , çift kavramalı şanzıman
Çift Kavramalı Şanzıman Audi A ` modelinde CAN bilgi alış verişi
J743 Mekatronik kontrol “nitesi Vites değiştirme aktif Motor g“ç azaltımı Klima kompresör“ kapalı Debriyaj durumu Rölanti devri artırma Motor kontrol “nitesinde kodlama Seçilecek vites veya takılan vites Seçilecek veya nominal motor torku S“r“ş direnci Şanzıman acil çalışma Nominal soğutma g“c“
OBD durumu Arıza hafızası kaydı Şanzıman kayıp torku İstenilen senkronizasyon devri Shift-Lock lambası Vites sinyali
J453 Çok fonksiyonlu direksiyon simidi kontrol “nitesi „tiptronik -durumu „tiptronik vites talebi + „tiptronik vites talebi
J527 Direksiyon kolonu elektroniği kontrol “nitesi, J kontrol “nitesi Lin Master'i olarak görev yapar. G85 Direksiyon açısı sensör“ Direksiyon açısı Direksiyon açısı - hızı
J104 ESP kontrol “nitesi ASR/MSR-talebi
MSR talebi
ABS-freni EDS m“dahalesi ESP m“dahalesi ESP-durumu Kapalı / Açık
ASR devre etkisi Yanal hızlanma İleri hızlanma Tekerlek hızı Araç hızı Fren basıncı Durum - El freni
J248 Dizel enjeksiyon sistemi kontrol “nitesi J623 Motor kontrol “nitesi S“r“ş pedalı değeri veya gaz kelebeği konumu Kickdown Motor torku verileri nominal/fiili yedek değer Motor kayıp torku
Motor devri S“r“c“ talep momenti Soğutma suyu sıcaklığı Fren lambası anahtarı ve fren test anahtarı Kumanda, Klima
Geschwindigkeits hız -Regel(sabitleme)-
Anlage(sistemi),durumu Y“kseklik bilgisi Bilgi, Rölanti Motor devri etkilenmesi
Kodlama Kodlama, Şanzıman kontrol “nitesi Talep, partik“l filtresi yenileme
J519 Merkezi elektrik kontrol “nitesi J285 Gösterge tablosundaki gör“nt“leme “niteli kontrol “nitesi Dış ortam sıcaklığı
E313 Vites kolu J Vites kolu sensöriği kontrol “nitesi
Vites kolu konumu
„tiptronik -durumu ve vites talebi
Shiftlock Arıza konumu J533 Veri hattı teşhis aray“z“ Km durumu, s“re, tarih
Sleep Acknowledge Römork algılandı
Kaynak: Audi
DSG'nin sportif karakterinin vurgulanması için itiş vites k“ç“ltme S programında gerçekleşir veya ara gaz vererek
tiptronik modda yapılır. Bu sırada motor yönetimi “zerinden motor devri aktif
olarak senkronizasyon devrine
kadar artırılır, kavramalar kısa s“reliğine açılır. Vites k“ç“ltme böylece uygun
sportif s“r“ş keyfi ile birlikte
daha hızlı gerçekleşir. Vites k“ç“ltme sırasındaki y“k değişimi olumlu etkilenir.
Ara gaz vererek vites küçültme
sadece "S" sportif programda veya
tiptronik modda gerçekleşir.
Ara gaz ile vites k“ç“ltme
Kaynak: Audi
Çift Kavramalı Şanzıman
Launch-control-program aracın sabit durmasından başlayarak maksimum hızlanmaya
olanak sağlar. Bunun için motor kalkış kavraması g“ç ile kumanda edilmeden önce 3200 d/d devre y“kseltilir (stallspeed). Motor torku ayarı ve kavramanın g“ç aktarımı bu sırada tam otomatik
olarak birbirine uyarlanır. Launch-control fonksiyonu bir "yazılım"
fonksiyonudur, ayrı bir yapı parçası gerektirmez.
Koşul/Önkoşullar:
• Araç duruyorsa • ATF sıcaklığı > °C • Debriyaj sıcaklığı normal • ESP kapalı ESP tuşundaki kontrol lambası yanar • Vites kolu konumu S veya tiptronik • Frene basılır sol ayakla ve uygun g“çle, araç
kaymıyor • Tam gaz (stallspeed 2800 d/d) veya • Kick-down ile tam gaz (stallspeed 3200 d/d) Freni bırakın ve..... ... s“r“şe başlayın !!!!
(Unutmayın: ESP tekrar açılmalıdır)
Launch-control Program
AB , Böl“m , çift kavramalı şanzıman
Launch-control
Terimlerin açıklaması stallspeed : "stallspeed" kavramı otomatik şanzımanda sabit frenleme devrini tanımlar.
Sabit frenleme devri s“r“ş kademesine takılıyken
(vites) ve frene basılmışsa (y“ksek fren basıncı gereklidir) tam gaz verildiğinde ulaşılabilen
maksimum motor devridir. Motor, tork konvertör“n“n "aktarım g“c“" ile motor g“c“ eşit
olana kadar tork konvertör“ direncine karşı devir artırır. Sabit frenleme devri motor karakteristiğine ve konvertör referans çizgisine bağlıdır. Belirlemeye bağlı olarak 2000 ile 3000 d/d arasındadır.
DSG launch-control-program'da stallspeed motor g“c“n“n ayarlanması ile tanımlı bir kavrama torkuna bağlı olarak ayarlanır. Kaynak: Audi
Çift Kavramalı Şanzıman
AB , Böl“m , çift kavramalı şanzıman
Bu g“venlik fonksiyonu vites kolu kilidi vites kolunu "P" veya "N"
konumunda kilitleyecek konumda değilse veya bir s“r“ş
kademesine geçilmesi ile motor çalışırken kalkış m“mk“nse devreye
girer.
Aracın istenmeden kalkışını önlemek için her iki kalkış kavraması da açılır. Böylece g“ç akışı kesilir.
Bu g“venlik fonksiyonu bilinçli olarak öne çıkarılabilir:
Motoru çalıştırın.
Frene basın. Vites kolunu "P" konumundan biraz çıkartın. Bu işlemi, vites kolunun "P" konumunda bulunduğu kontrol “nitesine
bildirilene kadar s“rd“r“n. Kilit saplamaları, vites kolu kilidi kilit saplamaları ve kilit deliklerinin kesişmesi nedeniyle artık kilit deliğine girmez.
Ayağınızı fren pedalından çekin. Bir klik sesi duyulur. Bu, kilit saplamalarının vites kolu kulislerine vurduğunu gösterir. Vites kolunu "R" s“r“ş kademesine çekin. Şimdi gaz verebilirsiniz.
Motor serbestçe devrini bulur. Gösterge tablosu ekranında "R" s“r“ş
kademesi sembol“ yanıp söner.
Shiftlock
Kaynak: Audi
Çift Kavramalı Şanzıman
AB , Böl“m , çift kavramalı şanzıman
Vites kolu Shiftlock fonksiyonu sırasında "D" veya "S" konumuna geçebilir. Burada şanzımanın da g“c“ zayıftır. Gösterge tablosu ekranında takılan s“r“ş kademesi sembol“ yanıp söner.
Vites kolunun "D" veya "S" konumu yön“nde yavaş hareketi sırasında vites
kolu "N" konumunda kilitlenir.
Araç "R", "D" veya "S" vites kolu konumunda çekişe sahip değilken, kısa s“re frene basın, böylece araç fren bırakıldıktan sonra harekete geçer.
Bu g“venlik fonksiyonu istenmeden m“şteri tarafından çağrılırsa, bu
durumda şikayetler olabilir. M“şteriye daima şikayetlerin ne zaman ortaya çıktığını sorun. Yukarıda adı geçen konuya açıklık getirin. M“şteriye, bir s“r“ş kademesine geçişte, vites kolu istenilen "R", "D" veya "S" konumunda
bulunuyorsa, ilk olarak freni boşa almasını tavsiye edin.
Kaynak: Audi
Çift Kavramalı Şanzıman
AB , Böl“m , çift kavramalı şanzıman
Uyarı sarsıntısı, çoklu kavrama aşırı y“klenme koruması
Soğutma yağı sıcaklığı yakl. 165°C'yi aşmışsa kavramada
kritik sıcaklık alanına ulaşılmıştır. Bu y“ksek sıcaklığa, örn. ekstrem dik rampalardaki kalkışlarda veya araç bir rampada ayarlı biçimde gaz
verilerek sabit tutuluyorsa (frene basmadan) ulaşılır. Koruma fonksiyonu olarak, böyle bir durumda kavrama aralıklarla araçta g“çl“ bir sarsıntı algılanacak şekilde
kumanda edilir. Paralel olarak s“r“ş kademesi veya tiptronik
modunda vites göstergesi yanıp söner. Bu durumda kalkış işlemi s“r“c“ tarafından kesilmeli ve
frene basılmalıdır. Birkaç saniye sonra s“r“şe devam etmek m“mk“nd“r. Sarsıntı dikkate alınmazsa kavrama açılır. Bu
fonksiyonlar yapı parçası koruması içindir.
Kaynak: Audi
Çift Kavramalı Şanzıman
AB , Böl“m , çift kavramalı şanzıman
DSG içindeki arıza kapsamlı bir kendi kendine teşhisle belirlenir ve etki derecesi ile s“r“ş g“venliğine olan etkisine göre uygun acil çalışma programı devreye sokulur.
Bu durumda vites kolu pozisyon göstergesi aynı anda arıza göstergesi görevini de gör“r. Belirli fonksiyon arızalarında ilgili kısmi şanzıman kapatılır. Acil durum çalışmasında
devrede olan kısmi şanzıman ilgili sınırlamalarla sürüşe devam edilmesine olanak
tanır. Kısmi şanzıman 1 devredeyken 1. ve 3. viteslere geçilir (çekme kuvveti kesintisi ile).
Kısmi şanzıman 2 devredeyken 2. vitese geçilir. Geri vites her iki durumda da kullanılamaz.
DSG için geçerlidir: Akım ve yağ basıncı olmadan çalışmaz (acil durum
çalışması dahil)!
Acil durumda teknik nedenlerle geri manevra mümkün değildir. Kısmi şanzıman 1 ile acil durum çalışmasında: Geri vites mekanik olarak kısmi şanzıman 1 içinde yer alır, ancak kısmi şanzıman 2'nin hidrolik sigorta devresi
tarafından çalıştırılır. Bu kapandığı için geri manevra m“mk“n değildir.
Kısmi şanzıman 2 ile acil durum çalışmasında: Geri (R) vitese geçilir, fakat kavrama
K1 (kısmi şanzıman 1) “zerinden g“ç verilir. Kısmi şanzıman 1 hidrolik sigorta devresi kapandığından geri vites manevrası m“mk“n değildir.
Acil durum çalışması
Kaynak: Audi
Çift Kavramalı Şanzıman
AB , Böl“m , çift kavramalı şanzıman
Aracın çekilmesi sırasında etkileri
Örnek 1: Bir araç birinci vitese takılıyken yolda kalmıştır. Sistem basınçsız olduğundan kavramalar açıktır. Viteslere geçilir. Tahrik g“c“ tahrik dişlileri “zerinden verilir. Çıkış milleri giriş millerini ve kavramaları harekete geçirir. Aracın hızlı biçimde çekilmesinde, miller ve
dişliler bunlar için öngörülmeyen devirlere
ulaşır. Daha önce bahsedildiği gibi çalışmayan
yağ pompası nedeniyle yağlama gerçekleşmez,
bu nedenle çekme mesafesi sınırlıdır.
2. örnek sorunu daha iyi açıklamaktadır:
Daha önce bahsedildiği gibi P/N vites kolu konumlarında daima geri vitese ve 2. vitese geçilir. Bu durumda araç çekilirse yukarıda bahsedilen
etkilerle birlikte giriş milleri ile kavramalar arasında y“ksek bir devir farkı ortaya çıkar. Kaynak: Audi
Çift Kavramalı Şanzıman
Otomatik şanzımanlı araçların
çekilmesi: Otomatik şanzımanlı bir
aracı çekmeniz gerekirse, çekme
mesafesi ve çekme hızı sınırlı olmalıdır. Pratik kural şöyledir:
Maksimum çekme mesafesi 50 km ve
maksimum çekme hızı 50 km/h'dir.
Kesin değerler için, İLGİLİ aracın
kullanıcı el kitabına bakın. Çekme
esnasında yağ pompası çalıştırılmadığından, bu sınırlar, şanzımanın iç parçalarının sürtünme
sonucu kaynamasını önlemek için
önemlidir. Aracı daha uzun bir
mesafede veya 50 km/h'den daha hızlı çekmek zorundaysanız ya da
şanzımanın içerisinde bir arıza varsa,
özel önlemler alınmalıdır. Örneğin
araçların çekiş tekerleklerinden
çekilmesi veya en iyisi taşıyıcı kamyon
kullanılması.
vites otomatik şanzıman G/ K/ M; VOLKSWAGEN AG, Wolfsburg, VK- Service Training,Teknik Baskı /
Acil durum çalışması Acil mekanik işletime yol açan arızalar/hatalı fonksiyonlar meydana geldiğinde, 3.
vitese kadar s“r“ş işletiminde her zaman 3. vites geçirilebilir. Şanzıman zaten 4., 5. veya 6. viteslerdeyse, vites kolu boş konuma geçinceye veya
motor kapatılıncaya kadar takılı vites sabit kalır. Araç yeniden kalktığında/motor yeniden çalıştırıldığında, "D" veya "S" vites kolu
konumunda her zaman 3. vites çalıştırılır. Geri vites hizmete hazırdır (geri vites emniyeti aktif değil . Maksimum sistem basıncı yönetilir, bundan dolayı vites elemanları maksimum vites basıncıyla açılır. Bu da s“r“ş
kademelerinin geçirilmesinde sert darbelere neden olur. Konvertör kilitleme kavraması açık kalır.
Aracın çekilmesi Çekme sırasında ATF pompası tahrik edilmez ve dönen yapı parçalarının yağlanması devre dışı kalır. Ağır şanzıman hasarlarını önlemek için aşağıdaki koşullara mutlaka uyulmalıdır:
Vites kolu "N" konumunda olmalıdır. Çekiş hızı 50 km/h yi aşmamalıdır. Araç 50 km'den daha fazla çekilmemelidir. Ak“ kutup başları çıkarılırsa ya da ak“ boşsa, Golf'te ve Touran'da vites kolunun "P"
ve "N" konumlarından çıkartılabilmesi için, vites kolunun acil durumda kilit açma
sistemi devreye sokulmalıdır.
Otomatik şanzımanlı araçlarda motor freninden nasıl yararlanılır?
Uzun bir yokuş aşağı s“r“şte, otomatik şanzımanlı araçlarda motor
kompresyonunun frenleme etkisinden yararlanmak için; yerine göre "3", "2" veya "1" konumu seçilir. Motor freni, en çok "1"nci
viteste etkilidir. Çok y“ksek araç hızında "1"nci s“r“ş konumu seçilirse, şanzıman araç yavaşlayana kadar bulunduğu viteste kalır. Normal motor frenleme etkisi elde etmek için, "3" ya da "2"
konumu seçilir. Daha y“ksek frenleme etkisi için "1" konumu seçilmelidir.
Bu soru bağlamında man“el şanzımanlı araçlardaki motor frenine
de değinelim. Vites k“ç“ltme sıralı bir d“zende yapılmalıdır. Man“el şanzımanlı araçlarda, aynı anda iki veya daha fazla vites atlatılmamalıdır. Bu şekilde; aracın şanzımanı zarar görmez. Ayrıca araç kontrol“ kaybedilmemiş ve kişisel yaralanmaya maruz kalınmamış olur. Uzun yokuş aşağı inişlerde –dağ yolları gibi-
motor freninden yararlanmak, aracın fren sistemi elemanlarının ömr“n“ arttır. Kaynak: AD, www.Otoguncel.Com
Kick-down lu otomatik vitesli araçlarda ani hızlanma…
Kick-down sistemi, bazı kullanıcılar tarafından roketleme sistemi
gibi tanımlarlada karşımıza çıkabilmektedir. S“r“c“n“n aniden hızlanması gerektiğinde, örneğin başka bir aracı sollarken, gaz pedalına daha fazla basılması durumunda pedal bir noktada sertleşir ve bu sert nokta dan sonra, motor devrinin uygun olması halinde otomatik olarak daha k“ç“k bir vitese geçilmesi m“mk“n
olabilir. Eğer gaz pedalı bu konumda tutulur ise, örneğin 4 ileri
vitesli otomatikte vites kutusu 3. vites seçili gibi hareket eder ve 4.
vitesi kullanmaz. Gaz pedalı basılıp sert nokta geçildikten sonra,
otomatik vites; sürüş tarzına, gaz kelebeği açıklığına ve vites
kolunun konumuna bağlı olarak en uygun vitesi seçer. Yakıt tüketiminin optimize edilmesi için, bu özellik sadece sollama
yapılırken veya ani hızlanma gerektiği zaman kullanılmalıdır. Önemli Not: Vites kutusunun karda kullanım modülü seçili olan
durumlarda bu özellik otomatik olarak devre dışı kalır.
Kaynak: AD, www.Otoguncel.Com
Otomatik vitesli araçlardaki son dişli oranı (diferansiyel dişli oranı seçiminde önemli etkenler
nelerdir? Genellikle performans d“zeyi y“kseldikçe yakıt ekonomisi d“şer yani yakıt ekonomisi ve performans birbiriyle ters orantılıdır. Yine 3 ve 4
silindirli motorlar ekonomi, bunun “zerindeki silindir sayısına sahip
motorlar ise performans amaçlanarak “retilirler. Genellikle küçük
motorlu taşıtlarda -2000 cc'nin altındaki- diferansiyel dişli oranı büyük olduğundan, yüksek hızlardaki yakıt ekonomisi büyük
motorlara göre daha düşük olur. Diferansiyel dişli oranının küçük
olması arzu edilmesine rağmen yakıt ekonomisinin dışındaki birçok faktör dişli oranı seçimini etkiler. Otomatik vitesli
araçlarda küçük diferansiyel dişli oranı özellikle düşük hızlarda
tork konvektöründeki kaymayı artıracağından yakıt ekonomisi
kötüleşir. Yüksek hızlarda yakıt ekonomisini artırmak için
denenecek yöntemlerden biriside diferansiyel dişli oranını mümkün olduğunca küçültmektir. Ayrıca tork konvektör“ belli bir moment artışı sağladığından
diferansiyel dişli oranı k“ç“lt“lebilir.
Kaynak: AD, www.Otoguncel.Com
Tam otomatik vitesli araçlar neden manuel vitesli
araçlardan daha fazla yakıt t“ketir? Otomatik transmisyon, araçlarda kullanım kolaylığını artıran bir sistemdir.
Otomatik transmisyonda g“ç kaybı mekanik ve hidrolik olmak “zere
iki grupta toplanabilir. Mekanik kayıplar genellikle sürtünmeden, hidrolik kayıplar ise pompalama ve tork konvektöründeki kaymadan
kaynaklanır. Kayma ile meydana gelen kayıplar oldukça fazladır. Kayma; konvektör yapısına, taşıt hızına ve iletilen momente bağlıdır. Motor, aktarma organlarının özellikleri, taşıt b“y“kl“ğ“ ve taşıt
performans karakteristikleri konvektör yapısını etkiler. D“ş“k hızlarda
kayma y“ksektir ve bu durum yakıt ekonomisini köt“leştirir. Y“ksek hızlarda kayma oldukça azalır bu nedenle otomatik transmisyon, d“z vites kutularına göre y“ksek hızlarda “st“nl“k sağlayabilir. Otomatik
transmisyonlu bir araç motorunda tork konvektör“ burulma titreşimlerini azaltır. Ayrıca tork konvektör“ belli bir moment artışı sağladığından
diferansiyel dişli oranı k“ç“lt“lebilir.
Kaynak: AD, www.Otoguncel.Com
Tam otomatik vitesli araçlar neden manuel vitesli
araçlardan daha fazla yakıt t“ketir? (dvm) Otomatik vitesli araçların manuel vitesli araçlardan daha fazla t“ketmesinin bir başka muhtemel sebebi de kontrol mekanizmasının
optimum vites seçimi ve değişim zamanını bazı sensörlerden aldığı verilere göre gerçekleştirmesidir. Elektronik kontrol modüllerinde
karar verme süreçlerinin bazı kabullere dayalı olarak
gerçekleştirilmesi bu tüketimde etkili olan periyottur.
Ancak ben iddia ediyorum ki yakın bir gelecekte otomatik vitesli araçlar, muadil manuel vitesli araçlardan daha az yakıt t“ketecektir. Neden mi? Ç“nk“ daha çok insanın karar verme s“recine yakın bir karakter sağlayan
kumanda sistemlerinin geliştirilmesi çalışmaları bu sonucu getirecektir.
Kaynak: AD, www.Otoguncel.Com
Martin Restoule, Algonquin College, Automatic Transmission and Transaxle Service ,
Transmission Identification
Typical transmission identification tag locations
Bakım
Seviye d“ş“kse, yağ pompası, yağla beraber hava emecektir, bu da hidrolik devrenin içerisinde kabarcıkların oluşmasına neden olacaktır. Bunun sonucunda hidrolik basıncı d“şecek, bu da kavramaların ve frenlerin geç değişmesine ve kaymasına yol açacaktır. Çok fazla ATF varsa, dişliler yağı köp“rt“r ve d“ş“k hidrolik seviyelerinde meydana gelen koşullara neden olur. Her iki durumda da
hava kabarcıkları, yağın aşırı ısınmasına ve oksitlenmesine neden olabilir, bu da valfin, debriyajın
ve frenin normal çalışmasına engel olabilir. Köp“klenme ayrıca yağın şanzıman havalandırmasından çıkmasına yol açabilir, bu durumda sızıntı olduğu sanılabilir.
Kaynak: Kia
Minimum Maximum
(idrolik seviyesinin doğru bir şekilde kontrol edilmesi: 1. Yağ sıcaklığı, çalışma sıcaklığına (70-80°C) y“kselene kadar motoru çalıştırın.
2. Aracı d“z bir zemine park edin.
3. Tork konvertör“n“ ve hidrolik devreleri ATF ile doldurmak için vites kolunu t“m
konumlara hareket ettirin. Vites kolunu "N" konumuna getirin.
4. Yağ seviye göstergesinin etrafındaki kirleri sildikten sonra seviye göstergesi ile yağ
seviyesini ve durumunu kontrol edin. Yağ yanık kokuyorsa, bu, yağın burçlardan ve s“rt“nme malzemelerinden kopan parçacıklar nedeniyle kirlendiği anlamına gelir; şanzıman bakımı ve yıkama gerekebilir.
5. ATF seviyesinin göstergedeki "HOT" (SICAK) işaretinde olup olmadığını kontrol edin.
Seviye bu işaretin altındaysa, "HOT" (SICAK) işaretine kadar yeniden ATF doldurun.
6. Yağ seviye göstergesini g“venli bir şekilde takın.
7. Şanzıman bakımı yapılırken veya araçlar zor koşullar altında kullanıldıktan sonra hidrolik
ve yağ filtresi daima değiştirilmelidir. Otomatik şanzımanın içerisindeki ana yağ filtresine
ek olarak, ana yağ filtresinde her zaman filtrelenmeyen ince maddeleri filtrelemek için bazı şanzımanlarda yardımcı yağ filtresi kullanılmaktadır. Dikkat: Bu yağ filtreleri sadece otomatik şanzıman için kullanılacak özel filtrelerdir. Yardımcı yağ filtresi ve motor yağ filtresi benzerdir. Bu filtreler, otomatik şanzıman yardımcı yağ
filtresinin “st tarafındaki "Sadece otomatik şanzıman" tanımlama işareti aracılığıyla ayırt
edilebilir. Yeni yardımcı yağ filtresini takmadan önce, O-ring'e az miktarda otomatik şanzıman hidroliği uygulayın. Tahliye tapasını sıkarken, yeni conta ve doğru sıkma torku kullandığınızdan emin olun. ATF hidroliği eklemeniz veya değiştirmeniz gerekirse, doğru hidroliği kullandığınızdan emin olun, ç“nk“ yanlış hidrolik kullanımı vites değiştirme sorunlarına yol açabilir veya şanzımana zarar verebilir.
Kaynak: Kia
ATF hidroliği gereksinimleri Otomatik şanzıman yağı, şanzımanın doğru çalışması için önemli bir rol oynadığından, iyi durumda olması önemlidir. Dolayısıyla periyodik bakım programına tamamen uyulması zorunludur. Bakım sadece yağ seviye kontrol“n“ içermez, aynı zamanda yağın belirli aralıklarda değiştirilmesi de
modele ve pazara bağlıdır. Yağı değiştirirken, Servis elkitabında verilen prosed“rleri tamamen uygulayın ve farklı tipleri bulunduğundan doğru tip yağ kullanmaya özel önem gösterin. Yanlış yağın kullanılması sadece
düşük vites değiştirme kalitesine değil ayrıca şanzımanın tamamen
arızalanmasına yol açabilir. Yeni ATF (Otomatik Şanzıman Yağı kırmızı olmalıdır, ç“nk“ yağı motor yağından veya antifrizden ayırt etmek için kırmızı boya eklenir. Araç kullanıldıkça, şanzıman yağı daha koyu hale
gelmeye başlayacaktır. En sonunda renk açık kahverengi gör“nebilir. Ayrıca, hidrolik kalitesinin bir göstergesi olmayan kırmızı boya kalıcı değildir. Dolayısıyla, şanzıman hidroliğinin değiştirilmesi için hidrolik rengini bir
kriter olarak kullanmayın. Bununla birlikte, hidrolik koyu kahverengi veya
siyah ise, yanık kokuyorsa veya seviye çubuğunda partik“ller gör“lebiliyorsa
ya da hissedilebiliyorsa, otomatik şanzımanın incelenmesi gerekir.
Kaynak: Kia
Sızıntı kontrol“
Sızıntı kontrol“ Şanzıman yağı eklemeniz gerekirse, doldururken aynı zamanda sızıntı olup olmadığını kontrol edin. Aşırı doldurmanın yağın havalandırmadan veya seviye çubuğundan dışarı çıkmasına neden olabileceğini l“tfen dikkate alın. Dolayısıyla şanzımandan yağ taşmasının doğru nedenini tespit ettiğinizden emin olun.
Kaynak: Kia
Martin Restoule, Algonquin College, Automatic Transmission and Transaxle Service ,
Causes of Transmission Problems
• Poor engine performance • Hydraulic system problems • Mechanical malfunctions • Electronic failures • Improper adjustments
Fluid and Filter Change
• Change the fluid and filter whenever there is an indication of oxidation or contamination.
• Periodic fluid and filter changes are also part of the preventative program for most vehicles.
• The kilometre interval recommended depends on the type of transmission.
• Change the fluid with the engine and transmission at normal operating temperature.
Martin Restoule, Algonquin College, Automatic Transmission and Transaxle Service ,
Fluid Colour Diagnosis
• Red or pink • Is normal fluid colour.
• Dark brown or black • Fluid has been overheated.
• Milky colour • Fluid has been mixed with engine coolant.
Note: Colour cannot be used to diagnose synthetic fluids.
Common Sources of Fluid Leaks
• Oil pan seal • Transaxle rear cover and final drive cover • Extension housing seal • Speedometer drive seal • Electrical switches • Case porosity
Martin Restoule, Algonquin College, Automatic Transmission and Transaxle Service ,
Sources of Transaxle Fluid Leaks
Martin Restoule, Algonquin College, Automatic Transmission and Transaxle Service ,
Components of a Late-Model Electronic Automatic Transmission system
Martin Restoule, Algonquin College, Automatic Transmission and Transaxle Service ,
Road Testing Tips
• Drive the vehicle in a normal manner. • Note pressure and gear changes. • Monitor computer inputs and outputs if
applicable. • Duplicate the customer’s complaint. • Determine if the problem is really being
caused by the transmission.
Pressure Tests
Pressure taps on a typical transaxle case.
Martin Restoule, Algonquin College, Automatic Transmission and Transaxle Service ,
Troubleshooting abnormal line pressure
Uwe Wagner, Dierk Reitz, The future comes automatic - Efficient automatic transmissions provide a basis for hybrid capable drive trains , Schaeffler Symposium 2010.
The future comes automatic
Step 1: Optimization of Transmissions
Step 2: Stop-Start
Step 3: Hybridization
Step 4: Range extenders and electric drives
• further improvements in performance and comfort
• improvements in efficiency
• increases in ratio spread and the number of gears
• reductions in mass, space and costs
• stop-start capability
• suitability for hybridization
Uwe Wagner, Dierk Reitz, The future comes automatic - Efficient automatic transmissions provide a basis for hybrid capable drive trains , Schaeffler Symposium 2010.
The future comes automatic
Figure: Conditions for implementati on of the stop functi on in the internal combusti on engine
Uwe Wagner, Dierk Reitz, The future comes automatic - Efficient automatic transmissions provide a basis for hybrid capable drive trains , Schaeffler Symposium 2010.
The future comes automatic
Figure: AHS-C transmission in the BMW X6 [7] and the associated rotary oscillation model for the entire drive
OKUMA PARÇAS): Metrob“slerde G“ç Aktarma
GM-ALLISON HYBRID EP50 SYSTEM • Two-mode compound split parallel hybrid
architecture • In-service fuel economy improvements range
from 20-54% compared to conventional buses
• NOx reductions up to 50% • Noise levels approaching that of passenger
cars (79 db @ 10 meters) • Advanced Nickel Metal Hydride energy
storage system with 6-year target life and no requirement for periodic battery conditioning
• Concentric AC induction motors • Infinitely variable gear ratio and torque
multiplication • Common oil for cooling and lubrication of
motors, drive unit and PIM (no Water Ethylene Glycol support pumps required) oil-to-air cooler used
• Conventional packaging results in simplified installation, operation and maintenance
http://www.ilkerler.com/allison/SharedFiles/Download.aspx?pageid=234&fileid=218&mid=956