1

22

33

MARIO VARGAS LLOSA

ELEBAŞILARHERGELELER

4

CAN SA NAT YA YIN LA RI YA­PIM­VE­DA­ĞI­TIM­TİCA­RET­VE­SA­NAYİ­A.Ş.Hay­ri­ye­Cad­de­si­No:­2,­34430­Ga­la­ta­sa­ray,­İstan­bulTe­le­fon:­(0212)­252­56­75­/­252­59­88­/­252­59­89­Faks:­(0212)­252­72­33canyayinlari.com/9789750747977ya­yi­ne­vi@canyayinlari.comSertifika­No:­43514

Can­Çağdaş

Elebaşılar / Hergeleler, Mario Vargas Llosaİspanyolca­aslından­çeviren:­İnci­KutLos jefes / Los cachorros, Mario Vargas LlosaLos jefes:­©­1959,­Mario­Vargas­LlosaLos cachorros:­©­1967,­Mario­Vargas­Llosa©­1992,­Can­Sanat­Yayınları­A.Ş.Bu­eserin­Türkçe­yayın­hakları­Agencia­Literaria­Carmen­Balcells­aracılığıyla­alınmıştır.Tüm­hakları­saklıdır.­Tanıtım­için­yapılacak­kısa­alıntılar­dışında­yayıncının­yazılı­izni­olmaksızın­hiçbir­yolla­çoğaltılamaz.­

Dizi­editörü:­Cem­Alpan

1.­basım:­19924.­basım:­Aralık­2020,­İstanbulBu­kitabın­4.­baskısı­500­adet­yapılmıştır.

Sanat­yönetmeni:­Utku­Lomlu­/­Lom­Creative­(www.lom.com.tr)Kapak­tasarımı:­Başak­Nur­Vanlıoğlu­/­Lom­Creative­(www.lom.com.tr)

Baskı­ve­cilt:­Türkmenler­Matbaacılık­Reklam­San.­ve­Tic.­Ltd.­Şti.Maltepe­Mah.­Gümüşsuyu­Cad.­No:­16-18 Topkapı,­İstanbul­Sertifika­No:­43087

ISBN­978-975-07-4797-7

4

55

İspanyolca­aslından­çeviren

İnci­Kut

2010­NOBEL­EDEBİYAT­ÖDÜLÜ

ÖYKÜ

MARIO VARGAS LLOSA

ELEBAŞILARHERGELELER

6

Yeşil Ev, 1984

Kent ve Köpekler, 1984

Palomino Molero’yu Kim Öldürdü?, 1991

Mayta’nın Öyküsü, 1992

Üvey Anneye Övgü, 1992

Julia Teyze, 1994

And Dağlarında Terör, 1996

Masalcı, 1996

Don Rigoberto’nun Not Defterleri, 1999

Teke Şenliği, 2003

Cennet Başka Yerde, 2006

Kelt Rüyası, 2011

Genç Bir Romancıya Mektuplar, 2012

Ketum Kahraman, 2014

Hınzır Kız, 2015

Mario­Vargas­Llosa’nın­Can­Yayınları’ndaki­diğer­kitapları:

6

7

MARIO­VARGAS­LLOSA,­1936’da­Peru’nun­Arequipa­kentinde­doğ-du.­Başkent­Lima’daki­Leoncio­Prado­Askerî­Okulu’nda­edindiği­kişisel­deneyimlerden­yola­çıkarak­kaleme­aldığı­ilk­romanı­Kent ve Köpekler’le (1963)­kısa­sürede­üne­kavuştu.­İlk­romanını­1966’da­Yeşil Ev,­1969’da­Conversación en la catedral (Katedralde­Konuşmalar),­1973’te­Yüzbaşı ve Kadınlar Taburu,­1977’de­Julia Teyze­izledi.­La guerra del fin der mundo(Dünyanın­Sonunu­Getiren­Savaş),­Masalcı, Üvey Anneye Övgü, Don Ri­goberto’nun Not Defterleri, Palomino Molero’yu Kim Öldürdü?, Mayta’nın Öyküsü, Teke Şenliği, Cennet Başka Yerde­gibi­yapıtlarıyla­günümüzün­en­seçkin­ yazarları­ arasındaki­ yerini­ aldı.­ 1993’te­ yayımlanan­And Dağla­rında Terör­adlı­romanı­Planeta­Ödülü’ne­değer­görüldü.­Edebiyat­eleş-tirisi­ alanında­ ise­ Gabriel­ García­ Márquez,­ Flaubert,­ ­Sartre­ ve­ Ca-mus’nün­yapıtları­üzerine­kitaplar­yayımladı.­1990­yılında­Demokratik­Cephe’nin­adayı­olarak­katıldığı­başkanlık­seçimlerinde­Alberto­Fujimo-ri­karşısında­başarılı­olamadı.­2010’da­Nobel­Edebiyat­Ödülü’nü­aldı.­

İNCİ­KUT,­lise­öğrenimini­1960’ta­Ankara­Koleji’nde­tamamladıktan­sonra­Ankara­Üniversitesi­DTCF­İngiliz­Dili­ve­Edebiyatı­ve­Varşova­Üniversitesi­İspanyol­Filolojisi­bölümlerinden­mezun­oldu.­İspanyol­dili­ve­grameri­üzerine­sözlükler­ve­dilbilgisi­kitapları­yayımladı.­1990­yılın-dan­başlayarak­Miguel­Delibes,­Gabriel­García­Márquez,­Isabel­Allen-de,­Mario­Vargas­Llosa,­José­Mauro­de­Vasconcelos­ve­José­Saramago­gibi­İspanyol,­Portekizli­ve­Güney­Amerikalı­yazarların­roman­ve­öykü-lerini­Türkçeye­kazandırdı.

7

88

9

Sunuş ................................................................................. 11

ELEBAŞILAR

Elebaşılar ...................................................................... 19

Düello ......................................................................... 45

KüçükKardeş .............................................................. 61

BirPazarGünü ............................................................. 77

BirZiyaretçi ............................................................... 101

Büyükbaba .................................................................. 113

HERGELELER

Hergeleler .................................................................. 123

İçindekiler

11

Elebaşılar’daki altı öykü, 1953 ile 1957 yılları arasındaLima’daöğrenciykenyazıpyırttıklarımdanartakalanbiravuçöykü. Bunların pek bir değeri yok, ama dünyada en önemverdiğimşeyinedebiyatolmasınarağmen,gününbirindeger-çektenyazarolacağımınaklımdanbilegeçmediğiozoryıllarıanımsattığıiçinseverimonları.Çokgençyaştaevlenmiş,üni-versitedekiderslerindışındabirdegeçimderdinedüşmüştüm.Ancak, o yıllardan aklımda kalanlar, çalakalem yazdığım oöykülerdençok,keşfettiğimyazarlar,insanınonsekizyaşındaiçinisaran,büyükbiraçgözlülükleokuduğumoensevdiğimkitaplardır.Yapmamgerekenoncaişarasındanasılvakitbulupdaokuyabiliyordum?Sonderecekötüveyarımyamalakbirokumaydıbu.Otobüsteolsun,sınıftaolsun,bürodayadaso-kaktaolsun,gürültününvekalabalığınarasında,ayaktadururyadayürürken,azıcıkbirışıkolduğusürece,heryerdeoku-yordum.Aklımıokuduğumavermeyeteneğimöylesinegüç-lüydüki,hiçbirşeyvehiçkimsebenibirkitaptankoparıpala-mazdı(buyeteneğimiyitirdimartık).Butürbecerilerimdenbazılarınıhatırlıyorum:TekbirpazargünüokuyupbitirdiğimKaramazov Kardeşler;bir arkadaşımınbanabirkaç saatliğineödünçverdiği,HenryMiller’inOğlak Dönencesi’ninFransız-caçevirisiniokumaklageçirdiğimuykusuzgece;Faulkner’in,elimdekâğıtkalemlederskitabıgibitekrartekrarokuduğumilkromanlarına–Yaban Palmiyeleri, Döşeğimde Ölürken, Ağus-tos Işığı–duyduğumhayranlık.

Bütün bu okuduklarım, ilk kitabıma sinmiştir. Bunları

Sunuş

12

şimdigörüptanımakbenimiçinkolay,amaöykülerimiyazdı-ğımdaöyledeğildi.BunlarıniçindeeneskisiolanElebaşılar,Piura’daki SanMiguel Koleji’nin son sınıfındayken kalkışıphak ettiğimiz biçimde başarısızlığa uğradığımız bir direnişianlatıyor görünürde.Ama aslında, onu yazarken okumaktaolduğum,Malraux’nunUmutadlıkitabınınuyumsuzbiryan-kısı.

Düello,okuyucununbenimlepaylaşamayacağınedenler-dendolayıanımsanmayadeğerbiröykü.Sanatvegezilerleil-gilibirParisdergisi–La Revue Française–,birsayısınıİnkalarınülkesineayırmışvebuvesileylebirPeruöyküleriyarışmasıdü-zenlemişti;verileceködülde,pencerelerindenZaferAnıtı’nıngöründüğüNapolyonOteli’ndekalmaküzeretamonbeşgün-lükbirParisyolculuğuydu.Tabiikiülkemizdeedebiyatadoğuş-tanyatkınlıksalgınıbaşgöstermişveyarışmayayüzlerceöykügönderilmişti. En yakın arkadaşımın, bir radyo için haberleryazdığım çatı katına girip,Düello’nun yarışmayı kazandığınıveParis’inbenibandoylakarşılamayahazırlandığını söyledi-ğianıanımsadığımda,hâlâkalbimheyecanlaçarpar.Yolculu-ğum,banaonusağlayanöyküdençokdahaeğlenceliolaylarladolu,gerçektenunutulmazbiryolculukolmuştu.Ozamanlarbir ilah gözüyle baktığımSartre’ı değil, amaCamus’yü gör-müştüm; yeniden sahneye konanLes Justes’ün bir provasınıyönettiği tiyatrodan çıkışında, cesaretle olduğu kadar saygı-sızlıkladayanınayanaşmış,Lima’daüçarkadaşçıkardığımızsekizsayfalıkküçükbirdergiyizorlavermiştimona(çok iyiİspanyolca konuşması şaşırtmıştı beni).NapolyonOteli’nde,odakomşumun,onbeşgünlükbedavatatildenyararlananbirbaşkaödülsahibi–1957FransaGüzeli–olduğunuöğrenmiş,otelin,halılarıburuşturacağımkorkusuylaayaklarımınucundayürüyerek girdiğim Chez Pescadou adlı restoranında, elimebirbalıkkepçesitutuşturulupmönüdenbilgisizlikleseçtiğimalabalığı, yemek salonundakihavuzdanyakalamamgerektiğisöylendiğinde,çokutanmıştım.

Faulknerhoşumagidiyordu,amaHemingway’itaklitedi-yordum.Buöyküler,tamoyıllardayunusvebalinaavlamayaPeru’yagelenbuefsanevikişiyedeçokşeyborçludur.Onunülkemizdengeçişi,bir sürü serüvenöyküleri,kısadiyaloglar,

13

tıbbitanımlamalarveokuyucudangizlenenbilgilerbırakmıştıbizlere.ÇeyrekyüzyılönceyazıyazmayabaşlamaktaolanbirPerulununokuması için iyi bir yazardıHemingway;üsluptayalınlık ve nesnellik öğretiyordu insana. Başka yerlerdemo-dasıgeçmişolmasınarağmenbizimaramızda,korkunçtoprakağalarının elinde anaları ağlayan köylülerin, eleştirmenlerce“dünyevi” denilen türde edebiyatı yapılıyordu hâlâ. Ben, al-datıcıbulduğumbuedebiyattannefretediyordum,çünkübuyazarlar, haksızlığı anlatmanın, onları her tür sanat ve hattadilbilgisikaygısınındışındatuttuğuinancındagörünüyorlardı;yine de bu kanımın, benimde aynı yoldan geçmemi engel-lemediğinigörüyorum,çünküKüçük Kardeş,belkide,odö-nemdekitutkularımdanbirbaşkasıolanwesternfilmlerindençıkmamotiflerinçeşnisidekatılmışolarak,butüryerlikonu-larınıiçermekte.

Büyükbaba, bu bir dizi delikanlılık vemaçoluk öyküsüarasındauyumsuzkalıyor.Buöyküde,okuduğumkitapların–Paul Bowles’in alışılmadık iki güzel kitabı,A Delicate Prey ile Esirgeyen Gökyüzü –veabuksabukşeylerlegeçenbirLimayazının izlerini taşıyor:GeceyarısıSurcoMezarlığı’nagider,Poe’yataparak,gününbirindekarabüyüyapmabeklentisiiçin-de, ispritizmayla avunurduk.Ruhlar, akrabamolanmedyumhanıma,birbirininaynıyazımhatalarıyladolumesajlardikteederlerdi.Yoğunveuykusuzgeçengecelerdibunlar;seanslarbizdeöbürtaraflailgilikuşkularyaratmaklabirlikte,sinirleri-mizidebozuyordu.Büyükbaba öyküsünebakılırsa,butürdeyazmaktadirenmemekakıllılıkolmuş.

Bir Pazar Günü,Elebaşılar’ınkusurunubağışlatabilecekbiröykü.Birkurumolarak“mahalle”–kızlarlaerkeklerinkendibölgeleriiçindedayanışması,Huizinga’nın1insanınoyunuiçintanımladığıobüyülümekân–,Miraflores’deartıkmodasıgeç-mişbirkavram.Nedenideçokbasit:BugününLima’sındaortasınıfıngençleri,emeklemeyibıraktıklarıandanbaşlayarak,on-larıevlerindenuzaklaragötürüpgetirebilenbisikletlere,moto-

1.­Johan­Huizinga­(1872-1945),­Hollandalı­tarihçi.­Vargas­Llosa­burada,­kül-türde­oyun­öğesinin­incelendiği­Homo Ludens – Oyunun Toplumsal İşlevi Üzeri­ne Bir Deneme­adlı­yapıtına­gönderme­yapıyor.­(Ç.N.)

14

sikletlereyadaotomobilleresahipartık.Böyleceherbiri,dal-larıtümkenteyayılabilenbirdostlukalanıkurabiliyorkendi-sine.Oysa bundan otuz yıl önce bizlerin, bir sokak ötedendolaşıpgelmemizebilezarzoryetenpatenlerimizvardıyal-nızca,bisikleteerişebilenlerbilepekfazlauzağagidemezlerdi,çünkü aileler buna izin vermezlerdi (ve o zamanlar onlarınsözüdinlenirdi).Böyleliklebizdelikanlılarlagençkızlar,evle-rimizin bir devamı ve bir dostluk diyarı olan“mahalle”mizemahkûmolurduk.Bu“mahalle”yiKuzeyAmerika’daki“çete”lerle karıştırmamak gerek –onlar erkekliğe, kabadayılığa vegangsterliğedayanır–.OysaMiraflores’deki“mahalle”zararsız-dır, sigara içmenin, dans etmenin, spor yapmanın ve kızlarailanıaşketmeninöğrenildiği,kızlıerkeklibirtüraileyaşamı-dır.Azgınlıklarfazlaiddialıdeğildir;tatilgünleriveyaztatille-rinde mümkün olduğu kadar fazla eğlenmeyle yetinilir. Enbüyükzevkler,dalgalarabinmekvefutboloynamak,mambo-yu zarafetle yapabilmek ve dans ederken belirli sürelerle eşdeğiştirmektir. Oldukça aptal ve bizden büyüklerden dahakültürsüzolduğumuzu–bunusöylemeyebilegerekyok–vebizimkigibiaçinsanlarladolukoskocabirülkedeolupbiten-lere karşı gözlerimizin kör olduğunukabul ediyorum.Bunusonradan keşfedecektik, Miraflores’de yaşamanın ve bir“mahalle”yesahipolmanınnebüyükbirşansolduğunuda.Vegeriyedoğrugittiğimizde,utançduyacağımızbirnoktayagele-cektik.Budaaptalcaydı; insançocukluğunuseçemezki.Be-nimnasibimedüşen,çocukluktandasıcakanılarım,–nostalji-nin de katılımıyla– Bir Pazar Günü’nü yazdığım, “mahalle”kültürüyleilgiliolanlar.

Hergeleler’in ana temasıda yinebu“mahalle”.Amabu,bir gençlik günahı değil, 1965 yılında Paris’te yazdığım biröykü. Yazdığım dedim, ama tekrar tekrar yazdığım desemdaha iyiolacak,çünkübuöyküyüenazon ikiayrıbiçimdeyazmıştım, amadoğrusubir türlü çıkmıyordu.Bir gazetede,AndDağları’ndaküçükbirköydebirköpeğin,yenidoğmuşbir çocuğuhadımettiği haberi, okuduğumdanberi kafamıniçindedönüpduruyordu.Oandan sonra,bütünötekilerdenfarklıolarak,zamanın,kapatacağıyerdegiderekdeştiğibuga-ripyaraylailgilibiröyküyazmanınhayalinikurarolmuştum.O sıralarda, yine bir “mahalle” konusunda kısa bir romanla

15

uğraşıyordum; kişileri, efsaneleri, gelenekleriyle. Bu iki pro-jeyi bir arada yoğurmaya karar verdiğimde başladı sorunlar.Sakatlanan çocuğun öyküsünü kim anlatacaktı? “Mahalle.”Buortakağzın,herbirikendihesabınakonuşançeşitliağız-ları silipatmamasınınasıl sağlayacaktım?Kâğıtüstünekâğıtyırtıp atmapahasına, tek tek seslerebölünüp sonrayenidentümgrubuifadeedenoçoğulses,yavaşyavaşbiçimlenmeyebaşlamıştı.Hergeleler’in, anlatılmaktançok şarkı gibiokunanbir öyküolmasını istiyordum,bu yüzdendeherbir heceyi,anlatımnedenlerininyanısırasesuyumunedenleriyledese-çiyordum.Nedendirbilmem,buöyküdegerçeğebenzerliğin,okuyucununokuyordeğildedinliyor izleniminiedinmesinebağlıolduğunuhissediyordum;öykü,kulaklarındangirmeliydiokuyucuya.Teknikdiyebileceğimizbusorunlarbeniyiyipbi-tiriyordu.Benişaşırtanşey,PipicikCuéllar’ıntalihsizlikleriningetirebileceği yorumların çeşitliliği olmuştu: bir sosyal sını-fıniktidarsızlığıüzerineeğiticibiröykü,azgelişmişdünyadasanatçının eli kolu bağlı kalması, resimli roman kültürününgençlerdeyarattığıafazi’nin1açımlanması,öykücüolarakbe-nimkendiyeteneksizliğiminmecazianlatımı.Nedenolmasın?Bunlardanherhangibiridoğruolabilir.Yazarkenöğrendiğimbirşeyvarsaoda,buiştehiçbirşeyinhiçbirzamantümüyleaçıkseçikolmadığı;gerçek,yalanolabiliyor,yalandagerçekvehiçkimsekiminiçinçalıştığınıbilmiyor.Kesinolan,edebiyatınsorunları çözümlemediği –hatta onları yarattığı– ve insanla-rımutluetmekyerineonlarımutsuzluğadoğruittiği.Bütünbunlararağmenbu,benimyaşamtarzımveonubaşkahiçbirşeyedeğişmem.

MARIOVARGASLLOSALima,Şubat1979

1.­Sözcükleri­seslendirme­ve­konuşma­yeteneğinin­kaybedilmesi.­(Ç.N.)

16

17

ELEBAŞILAR

18

19

I

Javierbirsaniyeöncedavranıp,“Zilçaldı!”diyeba-ğırdı,ayağafırlamıştıbile.

Sınıftakigerilim,tıpkıbirpatlamagibişiddetlekırı-lıpdağılmıştı.Hepimizayaktaydık:DoktorAbásaloneyeuğradığını şaşırmıştı.Yüzü kıpkırmızı kesilmişti, yum-ruklarını sıkıyordu. Tam kendisini toparlayıp bir elinihavaya kaldıraraknutuk atmayahazırlanıyorduki ger-çektendezilçaldı.SırakapaklarınıvuravurailerleyenAmaya’nın çıkardığı karga sesleriyle kışkırtılıp deliyedönmüşbirhalde,gürültüpatırtıiçindekoşuşarakdışarıfırladık.

Avludabağrışmalarlayeryerindenoynuyordu.Liseikinciveüçüncüsınıflardahaöncedışarıçıkmışlar,hava-ya kalkan toz bulutunun içinde dalgalanan büyük birhalkaoluşturmuşlardı.Birinciveikincisınıflardabizim-lehemenhemenaynıandaavluyaçıkmışlardı;dahadabüyükbirnefretledoluolarakyeniyeniküfürlerlegeli-yorlardı.Halkabüyümüştü.Hoşnutsuzluk,ortaktavrıy-dı bizim lisenin. (İlk kısmın, okulun öbür kanadında,zeminimavimozaikkaplıdahaküçükbiravlusuvardı.)

“Bizimcanımızaokumakistiyor,hödük.”“Öyle.Kahrolasıca!”Hiçkimseninsınavlardansözettiğiyoktu.Gözler-

ELEBAŞILAR

20

dekiparıltılar,bağrışmalar,taşkınlıklar,müdürleyüzleş-mezamanınıngeldiğinigösteriyordu.Azsonrakendinehâkim olma çabalarımı bir yana bırakıp heyecanla ogruptanbugrubadolaşmayabaşlamıştım:“Canımızaoku­yor, susacak mıyız yani?”, “Bir şeyler yapmak gerek.”,“Onabirşeyyapmamızgerek.”

Demir gibi güçlü bir el, beni halkanın ortasındançekipçıkarmıştı.

“Sen dur,” dedi Javier.“Sen karışma. Seni okuldanatarlar.Biliyorsunya.”

“Artık umurumda değil. Hepsini ödeteceğim ona.Bubenimiçinbirfırsat,anladınmı?Hadionlarısırayasokalım.”

Avluda dolaşıp alçak sesle kulaktan kulağa tekrarediyorduk:“Sıraolun”,“Çabuksırayageçin”.

“Sıraolalım!”Raygada’nınkocasesisabahınboğucuhavasıiçindeyankılanmıştı.

Birçoklarıhepbirağızdanbağrıştılar:“Sıraya!Sıraya!”GözetmenlerdenGallardoileRomero,gürültüpa-

tırtınınbirandaazalıpçocukların teneffüs sonaerme-densırayagirdiklerinigörerekşaşkınadönmüşlerdi.Kar-şımızdakiöğretmenlerodasınınyanındaduvaradayan-mışlarsinirlisinirlibiziseyrediyorlardı.Sonrabirbirleri-nebaktılar.Kapıdabirkaçöğretmengörünmüştü;onlardaşaşırmışlardı.

GözetmenGallardo,bizedoğruyaklaştı:“Dinleyin!”diyebağırdısinirlibirtavırla.“Henüz...”“Sen sus Gallardo,” diye atıldı arka sıradan birisi.

“Kapaçeneni,ibne!”Gallardo bembeyaz kesilmişti. Kocaman adımlar

atarak, yıldırıcı bir tavırla sıra sıra çocukların arasındadolaştı.Birçokları arkasındanbağırıyorlardı:“İbneGal-lardo!”

“Yürüyelim,”dedim.“Avlununçevresindedönelim.Önceliseüçler.”

Yürümeyebaşladık.Topuklarımızı,ayaklarımızacı-yıncayakadarhızlayerevuruyorduk.İkinciturda–avlu-nunboyutlarınauyguntambirdikdörtgenoluşturmuş-tuk–Javier,Raygada,Leónvebenbağırmayıbaşlattık:

“Sı­navprog­ra­mı;sı­navprog­ra­mı...”Herkesbirdenkorohalindebağırıyordu.“Dahakuvvetli!”diyearayagirdibenimnefretetti-

ğimbirininsesi:Lu’ydubu.“Bağırın!”Bağrışmabirandakulaklarısağıredicibirhalalmış-

tı.“Prog­ram,prog­ram,prog­ram...”Öğretmenler,etütsalonununkapısınıçekipsessizce

ortadankaybolmuşlardı.Sonsınıflar,Teobaldo’nuntah-tabir tezgâhüzerindemeyve sattığı köşeninönündengeçerlerkeno,neolduğunuduyamadığımızbirşeysöy-ledi.Biziyüreklendirmekistergibiellerinisallayıpduru-yordu.“Namussuz!”diyedüşündüm.

Bağrışmalar giderek artıyordu.Amaneyürüyüşüntemposu,nedeçığlıklarıncoşkusu,duyduğumuzkorku-yu örtbas etmeye yetiyordu. Kaygı dolu bir bekleyiştibu.Nedenbirtürlüdışarıçıkmıyordu?Hâlâyiğitliktas-layarakaynısözleritekrarlayıpduruyorduk,amaçocuk-larbirbirlerinebakmayabaşlamışlardı,arasıradazorakikıkırdaşmalar duyuluyordu.“Hiçbir şey düşünmemeli-yim,”diyordumkendikendime,“şimdisırasıdeğil.”Ba-ğırmakbanazorgelmeyebaşlamıştıbile:Sesimkısılmış-tı,gırtlağımyanıyordu.Çokgeçmeden,nasılolduğunubilemeden,gökyüzünüseyrekoyulmuştum:Biryanındakocabirbengibisarıbirdiskinaydınlattığıderin,duru,masmavigökkubbeninaltında,okulunüzerinde,yavaş-çasüzülenbirhindiakbabasınıizliyordum.Başımıçabu-cakönümeeğdim.

21

Ufacık tefecik Ferrufino, avluya açılan koridorunucundanalıalmorumorgörünmüştü.Bizedoğruyakla-şırkenördekgibibadibadiattığıkısacıkadımları,bek-lenmedikbirbiçimdeortalığaçöküpbenişaşırtansessiz-liğin içinde çınlıyordu. (Öğretmenler odasının kapısıaçılmıştı:Küçücük,komikbirsuratuzandıdışarı.Estra-dabizidikizlemekniyetindeydi,birkaçadımötedemü-dürügörünceçabucakgeriçekildi;küçücükçocukeliylekapıyıçekti.)Ferrufinotamönümüzegelmişti,çıtçıkar-mayanöğrencigruplarınınarasındadörtdönüyordu.Sı-ralarbozulmuştu;çocuklardanbazıları tuvaletlerekoş-tular, bazıları ise umutsuzca Teobaldo’nun tezgâhınıkuşatmışlardı.Javier,Raygada,Leónvebenyerimizdenkımıldamamıştık.

“Korkmayın!”dedim,amabeniduyanolmadı,çün-küaynıandamüdürdekonuşmuştu:

“Ziliçal,Gallardo.”Sıralaryenidenoluşmuştu,amabukezağırağır.He-

nüzaşırıbirsıcakyoktu,amabiruyuşukluk,birtürcansıkıntısı çökmüştü üzerimize. “Yoruldular,” diye mırıl-dandıJavier,“bukötü.”Sonradaöfkeyleuyardı:

“Söyleyeceklerinizedikkatedin!”Buuyarıyıherkesbirbirinegeçirdi.“Hayır!”dedim.“Bekle,Ferrufinohelebirkonuşma-

yabaşlasın,canavarkesilirler.”Bakışlarımızıbirerbirerbugrigiysiliufacıkadama

doğru kaldırmadan önce birkaç saniyelik kuşkulu birsessizlik oldu. Ellerini göbeğinin üzerinde kavuşturupayaklarınıbitiştirmiş,öyleceduruyordu.

“Bu patırtıyı kimin başlattığını bilmek istemiyo-rum,”diyordu.Sankibiraktördü;ağzındanduraklayarakdökülen,yumuşacık,neredeysedostanesözcüklerde,se-sinintonunda,vücudununheykelgibiduruşundaözenlibiryapmacıklıkvardı.Odasındayalnızkenprovamıya-

22

pıyordu acaba?“Bu tür davranışlar sizler için de, okuliçinde,benimiçindeutançverici.Budüzensizliklerinsorumlusunakarşıçoksabırlıdavrandım,hemdefazla-sıyla,duydunuzmu?Amaartıksınırıaştı...”

Acabasözünüettiğibenmiyim,Lumu?Bütünlisebenibuluncayakadaroradanorayabakınırken,yatıştırı-lamazderecedehırslıbiralevdalgasısırtımı,boynumu,yanaklarımıalazlıyordu.Lubanabakıyormuyduacaba?Beni kıskanıyor muydu? Bozkurtlar bana bakıyorlarmıydı?Arkadanbirisikolumaikikezdokunarakyürek-lendirdibeni.MüdüruzunuzadıyaTanrı’dan,disiplin-den,yüksekmanevideğerlerdensözetti.Dediğinegöremüdüriyetinkapılarıherzamanaçıktıvegerçektence-surolanlaryaptıklarınınhesabınıvermeliydiler.

“Hesabınıvermeli,”diyetekrarladı;artıkotoriterbirtavırtakınmıştı,“yaniaçıkaçıkkonuşmalı,benimleko-nuşmalı.”

“Budalalık etme!” dedim çabucak. “Budalalık et­me!”

AmaRaygadasoladoğrubiradımatıpsıradançı-karkenaynıandaelinikaldırmıştıbile.Ferrufino’nunağ-zındamutlubirgülümsemebiranbeliripkayboldu.

“Senidinliyorum,Raygada...”dedi.Raygada, konuştukça söylediklerinden cesaret alı-

yordu.Öylebirangeldikidramatikbirbiçimdeelkolhareketleribileyapmayabaşladı.Bizlerinkötüinsanlarolmadığımızı,okulumuzuveöğretmenlerimizisevdiği-mizi söyledi; gençliğin atılgan davrandığını hatırlattı.Herkesadınaözürdiledi.Sonrabirazkemkümetti,amakonuşmayısürdürdü:

“MüdürBey,bizimsizdenistediğimiz,dahaöncekiyıllardadaolduğugibisınavgünlerinivermeniz...”Kor-kuyakapılaraksustu.

“Notal,Gallardo,”dediFerrufino.“ÖğrenciRaygada

23

24

25