Manevi Dant§manhk ve Rehberlik (Cilt-1)

Editorle.r

Do

Degerler Egitimi Merkezi

© Eserin Her Tiirli.i Baslll\ Ha.kki Anl~mah Olarak Ensar Ne~riyat' a Aittir.

Dem Yaymlan Ensar Ne~riyat Tic. A.$. Organizasyonudur.

ISBN : 978-605-4036-73-8 TAI

Bibliyoterapinin Hastalara Manevi ~alam Yontemi Olarak Uygulanmas1

(Sivas Devlet Hastanesi Omegi)

Serna Ytlmaz*

Bibliyoterapi Nedir?

Kitaplar-sadece bilgi aktarmak ic;in degil duyguICU: payla~mak ic;in de

yazarla okuyucu arasmda bir vas1tad.rr. insan ~ogu zaman okudugu bir ki-

tapta kendini bulur, kitabm kahramaruyla ozde§le~ir, onunla birlikte i.i.ziiliir,

sevinir, umutlarur. "Oku!" (Alfil

460 MANEvi DANI$MANLIK VE REHBERLiK

Tarihsel olarak baktlchgmda bibliyoterapinin iki ayn §ekilde uygulanch~

gr goriilmii§tiir. ilk olarak, kiitiiphaneler belli bir konudaki kitaplan toplar ve listesini yapar. Okuyucunun dii§iince, duygu ve davraru§lannda degi§i-

me katkida bulunacakterapotik yaztlar okuyucuya sunulur. Bu siire

MANEVi DANI~MANLIK VE REHBERLil< 461

zandrrma hedeflenir. Ogretmenler, sosyal hizmet c;ah§anlan ve ki.illip-

haneciler tarafmdan saglaiur (Ytlmaz, 201~: 175).

Son ytllarda popiiler olan ve gelene~el sagaltim ile beraber kullarulan

bibliyoterapi; bireym sahip oldugu yanh§ tutumlan degi§tirmek ve bireyi

cesaretlendirmek i

462 MANEv:i DANI$MANLIK VE REHBERLiK

uygulama uzmanlan ile din bilginleri arasmda etkile;;im 0Imas1 gerektigini

ongormektedir (Atctlay, 2011: 23-52). Manevi daIU§manlikta bibliyoterapinin

uygulanmas1 Belen tara&ndan

~ DAN1$MANLIK VE REHBERLiI< 463

ne§elendirir. Bir hasta i

464 MANEVi D~MANLIK VE REHBERLiK

uygulama zemirtin,. kogullanrun ve i.mkanlanrun hazt.rlann1.as1 c;ah§malan

devam etmekted.ir. Toplumsal yonelimli bir uygulaina ve aragtrrma modeli -

olan bu c;ah~mada manevi bakim hakkmda, aragb.rmaya temel tegkil edecek

diizeyde genel bir c;erc;eve c;izilmi§ ve tarumlamalara yer verilmigtir.

Bahm, hayati onem arz eden fizi.ki, psikolojik ve sosyal aktiviteleri,n ve

fonksiyonlaf1!1 saglanmasmda, yeniden yerine getirilmesinde ve uyumun-

da bakima muhtac; kigilere yonelik destek ve yardi.m hizmetlerid.ir. Bakuna

muhtac; kiginin, kendisini hem maddeten (fiziken), hem de manen-ruhen iyi

hissedebilmesi ic;in, tibbi ve sosyal bakmun yanmda manevi (moral) destek

ve teselli hizmetlerinin de sunulmas1 kac;uulmazdJ.r. ihtiyaca binaen veya

gartlarm bir geregi olarak ortaya ~.manevi baknn, biittinci.il bakmun bir

parc;as1dt.r (Seyyar, 2014).

Manevi bakun bir din ve inane; · destegid.ir. insanlarm aah, slkmtlli,

iiziintiilii, korkulu, yahuzhl< ve iimitsizlik hallerinde, ani degigmelerle ge-

len (hastahk, ameliyat, mahkumlu.k, askerlik, sakathk, afet, yaglili.k gibi) kriz

durumlarmda, onlarm yanmda olmak; onlara din ve inane; ac;ismdan destek

olabilmek, varsa soru ve sorunlarma darugmanhk etmek; adet ve ibadetlerini

yerine getirebilmelerinde rehberlik, varhl

MAl\'EVi DANJ$MANLIK VE REHBERLi:i< 465

lama, yorumlama ve anlamlandrrma esasma dayah Teselli ve Tefsir Modeli'ilir.

Bu modelde manevi bakun gorevlisi ki§inin hayat tecriibesi ile gelenegi ara-

smda bir koprii, bir terctiman olma durumundadrr. Arna

466 MANEVi DANlf;iMANLIK VE REHBERLtK

Bali Bildirgesi ya~~trr ve 'Dini Destek Hakki' ba§hkh 11. maddesin-de "Hasta kendi dinlerine uygun bir dini temsilcinin ruhi ve moral tesellisini · kabul veya reddetme hakkma sahiptir."4 ilkesi kabul edil.mi§tir.

01.08.1998 tarih, 23420 sayili resmi G'!2etede yaymlanan Hasta Hakla~

n Yonetmeligi 5: maddesinde saghk hizmetlerinin sunulmasmda uyulmas1

gereken ilkeler arasmda: a) Bedeni, ruhi ve sosyal yonden tam bir iyilik hall i9nde ya~ama hakkmm, en temel insan hakki oldugu, hizmetin her safha-

smda daima goz oniinde bulundurulur.b) Herkesin ya~ama, maddi ve ma-

nevi varhgnu koruma ve geli~tirme hakk.uu haiz oldugu ve hic;bir merci veya

kimsenin bu hakki ortadan kald.umak yetkisinin olmadigi ~ilinerek, hastaya

insanca muamelede bulunulur ilkeleri yer almaktadrr.5011.

M,ANEvi D~MANLIK VE REHBERLiI< 467

kendisine makale, ·hikaye,. dini metinler okunarak durumunu aruamlandrr-

masma, .cesaret ve umudunun artmasma destek olmak, yalruz olmadl.guu hissettirerek moral kazandrrmakhr. Ayru zamanda toplumsal yonelimli bir

ara§hrma modeli ile elde edilen verileri anali:z ederek bilimsel alana katki

saglamakhr.

Yontem: Toplumsal yonelimli bir ara§hrma modeli olan bu c;ah§mada, .

nitel ara§hrma yontemlerinden ic;erik analizi kullarulnu§hr. ic;erik analizi

teknikleri, bir ifadeyi anlamada ve yorumlamada, oznel etkilerden kurtul-

ma amacryla ortaya· konulmu§tur. ic;erik analizi teknil

468 MANEVi DANI$MANL1K VE REHBERLil<

hakkrnda bilgi edinme, proje ekibinin gorii§ ve onerilerini aima, c;ah§marun

amac;lanru ve hedeflerini olu§turma ve gorii§me siirecini· planlama a§ama-

lan gerc;ekle§tirilmi§tir. Gorii§melerde kullarulmak iizere hasta psikolojisine

uygun oldugu dii§iiniilen Allah inana, sev~, merhamet, umut, sabrr, §iikiir,

dua ve imtihan §eklinde sekiz tema belirlenmi§ ve bu temalan ta§1yan ayet,

hadis, hikaye ve kissalar ic;eren ornek metinler olu§turulmu§tur. Gorii§mele-

rin yazih metne donii§tiiriilmesi i9n hasta bilgileri, gorii§me siireci ve kaza-

rumlarrn yer aldigr gorii§me formu hazrrlanmJ.§hr.

Uygulama: interaktif yakla§rma dayah bu uygulamada, her bir gorii§-

mede c;ah§ma ekibinden iki ogrenci yer alnu§ sec;tikleri tem~lar dogrultusun-da hazrrladiklan veya sec;tikleri metinlerle gorii§meyi gerc;ekle§tirmi§lerdir. Taru§ma ve izin alma a§amasmdan sonra hastalara metinler okunmu§ ve "metinde gec;en hikayenin ana fikri nedir?", "Siz olsaydnuz ne yapardnuz?", 11 Benzer bir durum ya§adiruz nu?" "Nastl ba§a c;ikbruz?" "Ba§ka neler ya-

ptlabilir?" gibi sorularla hastanm kati.hrru saglanrru§br. Boylece hastalarm ic;gorii kazarunalar1, benzer deneyimleri ba§l

MANEvi DANJ!?MANLIK VE REHBERLi:I< 469

ve sonuc;larm ortii§tiigu gorillmii§tiir.

Bulgular ve Yorum: Hastanede bibliyoterapi uygulamasmda hastalar-

la yaptlan goriigmeler raporla§bnlrru§ ve elde edilen veriler ic;erik analizine

tabi tutulmu9tur. Gorii9me formlarmda yer alan hasta bilgileri, gorii9me sii-

reci ve kazarumlar, ic;eriklerine gore kodlanrru.9 ve ortak temalara gore kii-

melendirilmi9tir. Olugturulan kodlar Kod Matris TaraylCls1 ile analiz edilm.i§

ve ya§ ve cinsiyet degi§kenlerine gore ilk izlenim, siirec; ve sonuc; §eklinde

c;apraz tablolar olU§turulmU§tur. Bulgular tammlarup yoru.mlandiktan sonra

nitel verilerle omeklendirilmi§6!·

Tablol: iik izlenim

ilk izlenim ilgili Temkinli, Mutsuz, Olumlu,

TOPLAM ~ekingen umutsuz giller yiizl ii

470 MANEvi DANI$MANLII< VE REHBERLiK

,,ilahiyat ogrencilerinin boyle bir

MANEvi DANI$MANLIK VE REHBERLil< 471

Tablo 2: Siirec;

Si.ire

472 MANEvi DANI.$MANLIK VE REHBERLiK

verip kar§Ihkh sohbe_t etti.k. Allah acil §ifalar versin deyip yarundan aynl- . d.J.k." [Yeti§kin (erkek);

,,Miiriivvet teyze odada yahuz kahyordu. Temkinli bir bayandi. Odaya girdigimizde dikkat kesildi bize ni9n geldigimizi sordu, biz de ona durumu anlattik. Dinlemek isteyip istemedigini sorduk. Tamam dedi. Bir yandan bizi dinlerken bir yandan torununa yelek oriiyordu. Bize pek kendinden bahsetmedi. Hikayi okurken dikkat kesildi. Elindeki orgiisiini.i brrakb. ve toplandi. Hikayenin sonunda anladigrm bize anlatb.. Oldukc;a dikaktli dinli-

. yordu. Ona bir hikaye daha okuduk." [Yeti§kin (kadm).

Sohbet, Soru-Cevap

,,Ailesi bizi c;ok ho§ kar§tladi. Omer kendisinden bahsetti. ile~imimiz kolay oldu ~ii bir haftadrr hastanedeydi. Kre§te dini etkinliklere kattl-digmdan ve bundan biiyiik bir mutlulUk duydugundan, dinini ve Hz. Pey-gamberi sevdiginden bahsetti. Kre§teki arkada§lanru anlatb.. Konu§mam.IZ-dan ailesi c;ok ho§nuttu. Sohbetlerimize si.ire~ dah.il olduklan i9n bundan memnun olduklan anla§illyordu. Bizlere birkac; tane dua okudu. Kisa bir sohbetten sonra aynld.J.k." [

MANEvi DANl$MANLIK VE REHBERLiK 473

,,Haftaya gittigimizde ona bir tesbih hediye ettik.

474 MANEVi DAN1$MANLIK VE REHBERLiK

G5r:ti§menin kazarumlar boliimiindeki sonuc;Iar degetlendirilmi§ 18

hastarun hastane o~tanu ve hastahk psikolojisi i

MANEVi DAN1$MANLIK VE REHBERLi:K

Olumlu Duygu Degi§i.mi ·

475

,,Odaya girdigimizde Enes once.i9fle kaparukb. v:e konu§muyordu. Go-rii§med~n sonra Eries' in ne§esi yerine geldi v~ bizimle konu§maya ba§lad1." [

476 MANEvi DANI$MANLIK VE REHBERLiK

,,He~ire geldi ve kontrol etti serumun ic;erisine bir ila~ eklemi§ti bu da hastarun caruru c;ok yakrru§h bizimle ilgilenecek durumda degildi biz de omi

daha fazla yormak istemeyip konuyu uzatmadik. A.nnesinden izin alarak

vedala§1p aynldik" [

. M.ANEVi DANI$MANLIK VE REHBERLiK 477

sikmtth durumu anlamlandrrmalan; hastane ortarrunda kendilerine moral

destek olunmas1 ic;in kitaplardan ve empatik iletigimden yardim ·ahnmas1 . . ~eklindeki hedefler biiyiik oranda ger~ekle§tirilmi§tir. Hastalann ~ogun-

lugu uygulama hakkmdaki memnuniyetlerini ve siirdi.iriilmesi taleplerini

iletmigler; olumlu duy~ degigimleri; farkh b~ a

478 MANEvi DANI;iMANLIK VE REHBERLiK

Forgan, J. W. ( 2002). l:Jsing bibliotherapytoteach problem solvmg. lnterventi-onln School and Clinic, 38 (2), 75-82.

Gladding, S. T. ve Gladding, c;. (1991). The ABCs of bibliotherapyforschool-counselors. The School Counselor, 39 (1),7-12.

Hagen, L. R. (1974). Group therapy versus bibliotherapy in weight reducti-on. Behavior Therapy, 5, 222-234.

ilter, B. (2015). Bibliyoterapi tek11igi11i11 iistiin yetenekli fOCuklann miikemmeliyet-filik diizet;lerine etkisi. Yilksek Lisans Tezi, Fatih Sultan Mehmet Val

MANEvi DANI$MANLII< VE REHBERLiK 479

Ozdogan, 0. (2006). insalli anlamaya yonelik bir yakla9rm: pastoral psikolo-ji. AiiiFD, 47 (2), 127-141.

Seyyar, A (2014). Di.inyada ve Tfukiye'de manevi bakrm hukuku. eri§irn 01.03.

2016

http://www.manevibakim.com/bilim_alanlari/ manevi_bakim I maka-le_17.pdf Eri9irn 01. 03. 2016

Ta9ctlar, M. Z. L. (2012). Ustiin zekfill. ve yetenekli ogrencilerin de bulundugu suuflarda bibliyoterapi kullarunu: model onerisi. Tiirk Clstiin Zeka ve Egitim Dergisi, 2 (2), 118-136.

Turan, L. (2005). Arkada~ edinme gii9ilgu c;eken c;ocuklann problemlerini c;ozmede c;ocuk edebiyahndan yararlanma. Kazzm Karnbekir Egitim Fa-kiiltesi Dergisi, 12.

Weimerskirch, P. J. (1965). Benjamin Rush and John Minson Galt, II, pioneers of bibliotherapy in America. Bulletin of the Medical LibranJ Association, 53(4), 510-526.

Yiiksel, A $. (2011). Psikoternpotik Bi~ Teknik Olarak Hikaye he Tedavi: Mevla-na'nm Mesnevisi Ornegi. Bastlmam.i9 Yiiksek Lisans Tezi, istanbul Uni-versitesi Sosyal Bilimler Enstiti.isil, istanbul.

Ytldmm, A ve $im~ek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel ara~tzrma yontemleri. Ankara: Se9