magazine doorgroeien

est. 2015

Gracieuze Grassen

Magazine

est. 2015

Gracieuze Grassen

Bloemsierkunstenaar & eigenaar van Bloembinderij Lemmen

Het creëren van schoonheid met natuurlijke materialen is mijn dagelijks werk, een uitdaging en kunstvorm. Deze manier van werken houdt mij in evenwicht.Mijn signatuur bestaat uit werk met pure en mooie, bij voorkeur biologische materialen. Het heeft verstilling en ontstaat intuïtief.

Marion Lemmen

2 Magazine Doorgroeien 2016

Hans van der Beele is een veelzijdige fotograaf. Met zijn kennis en ervaring weet hij op een natuurlijke manier het juiste beeld vast te leggen. Volgens Hans moet een beeld in een keer alles weergeven: de verwondering, het esthetische en de beleving. Niet meer van maken dan het is, het moet goed zijn.

Fotografie Hans van der Beele

Vormgeving Sanne Ruisbroek

Sanne brengt met treffend beeldmateriaal, tekst en vormgeving een sterk verhaal en de juiste sfeer over. Eenvoud en overzicht zijn hierbij belangrijke aandachtspunten.

3

Inhoud magazine

4-5 Editorial

6 Groei & grassen - Jan van Doesburg

7 Film over het maakproces van de gras wade

8-9 Het onstaan van gras

10 Het Makart boeket

11 Uit het vak: Interview met Giel Tuns & Angelika Fulbier

12 Online discussie

13 Gras & Verbeelding - Lily Beelen & Wandelen langs de Maasoevers - Ria Nijssen

14-15 Liefde voor gras - Grassenteler Liesbeth Schellekens

16-17 Het wilde gras uit de Peel - Wiek Lenssen

18-19 Gedicht Groeien - Johan Martens

20 Grasdeken

21 Ruimte - Relief - Ritme - Monique Romeijn

22 Afsluiting

Groei is het kenmerk van het leven. Alles groeit en veel groeit ook door.

Doorgroeien - Gracieuze Grassen is de titel van mijn Proeve van meesterschap. De Proeve vraagt om een innovatie in het vak en voor inspiratie voor de bloemsierkunst.

Editorial

puur

Magazine Doorgroeien 2016

De keuze om een digitaal magazine te presenteren voor de Proeve van meesterschap ligt voor mij voor de hand. Immers smelt hiermee alles samen: verdieping van een onderwerp, innovatie en inspiratie. De essentie van dit magazine is om de veelzijdigheid en de bijzondere eigenschappen van gras te laten zien. Zij spelen de hoofdrol. Maar zeker ook om collega’s en natuur- liefhebbers te inspireren en informeren.

4

NAAR BEGIN PAGINA

De structuur en de kleur van

deze grassen zijn zo mooi dat

het geen toevoeging nodig

heeft. Het gras doet me denken

aan een vacht van een dier.

Vanuit deze gedachte heb ik

een alternatieve bontmantel

ontworpen. De aardse kleur,

structuur, textuur en de

uitstraling is precies wat

ik wilde uitdragen:

diervriendelijk, milieubewust

en sober.

mystiek

5

Een ieder die dit magazine downloadt zorgt ervoor dat dit magazine digitaal doorgroeit. Samen met andere (bloemsier) kunstenaars, een fotograaf en vormgever die ook hun bijdrage hebben geleverd aan dit magazine, wens ik u veel leesplezier en hoop ik een ieder de schoonheid van de immer doorgroeiende grassen te laten zien.

Marion Lemmen

est. 2015

Gracieuze Grassen

Marion Lemmen zet een grote vervolgstap in haar carrière als bloemist.Bovenop haar jarenlange ervaring zet ze een flinke kop in de vorm van een Proeve van Meesterschap: de hoogste kwalificering in de wereld van de bloemsierkunst.Deze uitdaging betekent voor haar het afdwingen van een stuk groei in “het vak” en ook een persoonlijke groei. In die groei neemt ze vakgenoten uitdrukkelijk mee.Het onderwerp van haar promotie in de bloemsierkunst is “Grassen”. Deze rijke groep planten heeft allerlei verbindingen naar cultuur, nut, wetenschap en kunst. Marion laat er haar licht op schijnen. De meest emotionele uiting van dit meesterschap van groei en grassen schuilt in de artistieke creaties die zij als voorbeelden van haar studie tentoon zal stellen. Een “Must See” voor vakgenoten en kunstminnaars!

Jan van Doesburg

Jan van Doesburg heeft Marionbegeleidt in het proces van deProeve. Jan is al vele jaren actiefals bloemsierkunstenaar, demonstrateur, wedstrijd deelnemer,wedstrijdorganisator en begeleider,docent aan de vakschool en hogeschool,in binnen en buitenland, publicist,organisator, etc.

www.janvandoesburg.nl


Tentoonstelling ‘Doorgroeien - Gracieuze Grassen’Foto: Ruben Groetelaars

Groei & grassen

7

Bekijk hier de film ‘Van gras tot object’ over het maakproces van de Gras wade

De eerste grassen zijn ontstaan zo’n 70 miljoen jaar geleden in het krijt, een geologisch tijdperk in de nadagen van de Dino’s. In het Mioceen, het “mindere” tijdperk kwamen ze tot bloei. In het Mioceen zo’n 25 miljoen geleden stierven de bladeters uit en werden vervangen door de graseters. De eerste graseters waren snelle kudde dieren en ze vormden de basis voor de kuddedieren die we nu nog kennen. Het ontstaan van grassen was een enorme revolutie. Een Britse Botanicus (Chaloner) beschrijft het als een soort sprookje, ongeveer zo:“De grote grasvlakten van de savanne en de prairie hadden zich al gevormd. Ze waren bevolkt door grote aantallen hoefdieren en andere zoogdieren, maar het wachten was nog op een weldoende fee, die de grassen zou zegenen, die de bossen zou kappen en de bodem vrij zou maken van concurrenten en van struikgewas en die de zaden over de wereld zou dragen”.

Toen verscheen Homo sapiens, precies op tijd. De glorietijd was aangebroken. De agressieve mensen begonnen direct de bossen te verwijderen en grote vlakten vrij te maken voor de grassen waarop ze hun vee lieten grazen. Sommige grassen kozen ze uit tot hun hoofdvoedsel en die plantten ze op de meest vruchtbare gronden. De sappige soorten plantten ze in hun steden en in hun tuinen. De familie der grassen met 10.000 soorten en die van de Hominiden met maar één soort waren wederzijds afhankelijk geworden. De mensen zeggen in de taal van hun geschiedenis dat ze de grassen gedomesticeerd hebben, maar in de taal van de ecologie zouden de grassen met evenveel recht kunnen zeggen dat ze de ‘naakte aap’ gedomesticeerd hebben.

Het ontstaan van grasGrassen hoe zijn ze ontstaan en hoe zijn ze zijn verder gegroeid?


Samen met de Composieten (samengesteldbloemige) en de Orchideeën worden grassen gezien als de hoogst ontwikkelde plantensoorten. We kennen tegen de 10.000 soorten. De grassen worden ook weleens de eerste hulp van de natuur genoemd: waar de aarde beschadigd is zorgt het gras vrijwel direct voor een beschermde begroeiing.

9Foto: Hans van der Beele & Marion Lemmen


Grassen hebben vele functies in de kunst, de wetenschap en voor praktisch nut. Als bloemist houd ik me vooral bezig met de decoratieve waarde. Heerlijk is het om met grassen te werken vanwege de vele soorten en toepassingen. Decoratief gebruik van grassen is van alle tijden. De Oostenrijkse kunst en decoratie schilder Hans Makart 1840-1884 creëerde rondom zijn kunsteen ware lifestyle. Hij greep daarbij terug naar de oudheid en zijn kunstwerken werden gepresenteerd tussen grasboeketten, droogboeketten, oosterse tapijten, dierenvellen, bustus en vele ornamenten. Zijn stijl werd razend populair. Deze stijl boeketten zijn nu bekend alsde zogenaamde Makart boeketten.

Makart boeket

Foto's: Ruben Groetelaars

Een interviewmet trendwatcherGiel Tuns

Giel Tuns is freelancetrendwatcher en werktvoor onder andere Emeralden Alflora.

Wat is je favoriete grassoort om mee te werken?

Ik vind grassen geweldig mooi! Er zijn tegenwoordig hele mooie Briza soortjes in de handel. Fontijngras dat buiten is gekweekt vind ik ook geweldig.

Wat betekent doorgroeien voor jou?

In mijn situatie betekent het dat ik steeds uitdagingen ben aangegaan, middelbare tuinbouwschool - werken - meesterbind-docent geworden - winkel gestart - docent meesteropleiding ernaast - Daniel Ost Bloemenschool - werken als trendwatcher Burg consultancy. Voor mij zijn de lijnen rond het bloemschikken steeds groter getrokken. Heb je een mooi bloemstuk gemaakt en wordt het slecht gefotografeerd dan ga je je daar in verdiepen. Voor mij is groei letterlijk groei geweest in de disciplines rond het vak. Niet zo zeer de verdieping in puur het bloemschikken. Al merk ik dat uiteindelijk alles van invloed is op wat je doet.

Op welke manier deel jij je kennis?

Ik geef regelmatig gastlessen. Als ik een trendpresentatie geef probeer ik de mensen steeds weer te motiveren om van wat ze doen ook iets moois te maken!Op de bijzondere koopavonden bij Arqiz en Fleuregio speel ik een soort van gastheer en probeer iedereen enthousiast te maken om dingen gewoon mooi te maken!

11

Angelika Fulbier is een veelzijdige vakvrouw: docent bloemsierkunst MBO/DFA/ADFA en begeleider bij studieclubs. Fulbier blijft zich ontplooien door op de hoogte te blijven van nieuwe ontwikkelingen op het gebied van bloemsierkunst, door workshops te volgen bijvoorbeeld bij Jan van Doesburg en events en belangrijke bloemschik-wedstrijden te bezoeken. Doorgroeien betekent voor haar zich constant verder ontwikkelen en leren door het delen van kennis en informatie. Ze heeft een voorkeur voor natuurlijke materialen, veel vegetatieve en ook grassoorten. Ze verwerkt deze materialen door bijvoorbeeld te vlechten, weven, breien en haken.

Uit het vak

Arrangement & foto: Angelika Fulbier

De wonderenbesproken op facebook


Grassen kunnen in een arrangement zorgen voor een speels en luchtig effect: door te vlechten, verbinden of te weven. Grassen verbeeldenspanning, minimalisme, passie, emotie en soberheid. Ik werk graag met grassen zoals verschillende soorten Miscanthus, Panicum, Moulinia en Chasmantium. Marion heeft mij gëinspireerd om grassen te verwerken in mijn opdracht voor de VBW Flowercup 2015 in Aalsmeer. Daarin heb ik 400 grassen (Panic Vir Rehbraun) gevlochten tot een stevige “gras constructie” waar de bloemen doorheen geleidt werden. Het rouwarrangement heeft uiteindelijk de 1e plaats behaald.

Gras & verbeelding

Omdat de leemachtige zandgrond talloze malen overspoeld is geworden door de Maas, ontstaat er een grondstructuur waar grassen goed op gedijen. De weilanden zijn ook in deze winterperiode nagenoeg groen, omdat de wortels van gras net onder de bovenste laag grond doorgroeien en weinig voedingsstoffen nodig hebben. Tijdens het wandelen passeer ik op verschillende plaatsen de Galloway runderen die zich vrij kunnen bewegen langs de hele oever en zich tegoed doen aan het blad en de stengels van de verschillende grassoorten. In tegenstelling tot veel andere planten kunnen grassen weer aangroeien, omdat de voedselvoorraad van grassen onder de grond zit. Zo ontstaat er geen tekort en de runderen hebben het hele jaar rond voldoende voedsel.

Wandelen langsde MaasoeversIn de achtertuin van Ria Nijssen groeit een diversiteit aan grassen

Lily Beelen was in 2015 winnaar van de VBW Floracup met een rouwarrangement van gras

13


Biologischesiergrassen

Liefde voor gras

Liesbeth Schellekens wilde land om haar heen, elke dag in de buitenlucht zijn. Ze heeft een bloemenkwekerij in de Achterhoek waar ze bijzondere siergrassen en zomerbloemen teelt voor in een boeket, zoals Chinees prachtriet (Miscanthus sinensis ‘Subrosa’), diamantgras (Calamagrostis brachytricha) en Gillenia trifoliata. De bloemen gaan naar de bloemenveiling waar ze gekocht worden door bloemist en groothandel.Het mooiste seizoen is de herfst, dan wandelt ze tussen manshoge siergrassen. De zon laat de zachte pluimen van de Miscanthus glanzen. Met haar eigenwijze collectie van grassen en zomerbloemen onderscheidt Liesbeth zich van andere bloemtelers. Evenals met haar biologische bedrijfsvoering en handmatige werk. Er komt geen machine op haar land, onkruid wordt handmatig gewied. Gewasbescherming is niet nodig, geen chemische en geen biologische. Al haar bloemen zijn puur natuur. De planten krijgen veel ruimte, dat geeft sterke stelen en mooie volle bloemen.Op een zonnige herfstavond is het genieten van de duizenden pluimen van prachtriet, vingergras en diamantgras. Eén deinende zee van rood, zilver en goud.

Het domein van grassenteler Liesbeth Schellekens

15

Laatst namen we te Griendtsveen, een klein veendorpje gelegen op de grens van Limburg en Brabant, de laatste scène op van mijn documentaire film ‘Portretten uit de Peel’. Aan de hand van enkele prachtige oude foto’s van Peelbewoners, ooit gemaakt door fotograaf Jacques Peeters uit Venlo, vertelt deze film de geschiedenis van een heel bijzondere landschap. We filmden met name in de restanten van wat ooit een zeer uitgestrekt en moeilijk begaanbaar veen- en moerasgebied was: de Mariapeel en de Deurnese Peel. De huidige natuurrestanten herinneren nog aan de verlatenheid, die wildheid en volstrekte onherbergzaamheid van deze regio, die tot lang in de twintigste eeuw het armste en dunst bevolkte deel van Nederland uitmaakte.

Wat maakt dit Peellandschap zo bijzonder? Dat zijn volgens mij toch met name de wilde grassen die er groeien: dat goudgele buntgras, het uitbundig groeiende beweeglijke pijpenstrootje, de rietkragen en het wuivende rode zwenkgras; ze vormen zacht in de wind wiegende, uitgestrekte vlakten, in de verte fraai omzoomd door grillig gevormde, vederwitte berkenmassa’s. De beschouwer mag zich soms in de brousse van Afrika, op de prairies van Noord-Amerika of in de toendra’s van Rusland wanen, en dat soms allemaal achter elkaar op één dag, afhankelijk van de wisselende weersomstandigheden die het landschap weer in een geheel ander licht zetten. Dat lícht op die goudgele grassen hebben we op vele momenten in ieder geval schitterend weten te vangen in deze film. Op gezette tijden trokken we daarvoor de Peel in met Nillessen Hay, een bewoner van het naburige gehucht Kronenberg, iemand die al zijn hele lange leven lang door de Peel zwerft en er elke vierkante meter van kent. Vroeger kwam hij er voor het steken van turf, sinds vele jaren ook voor de honing voor zijn bijenvolken en, ondanks zijn tachtig jaren, is hij er tot op heden ook vrijwel dagelijks nog aan te treffen om er wilde grassen te verzamelen. Hay is misschien wel de laatste mens in de Peel die nog rechtstreeks zijn benodigdheden uit de natuur haalt en die deze natuurlijke elementen met zijn gegroefde handen omvormt tot nuttige gebruiksvoorwerpen.

Want met die grassen vlecht hij thuis in zijn schuurtje vele manden, bijenkorven en, een enkele keer en alléén op bestelling, grote doodskisten van gras. Hoe mooi, veilig, warm en gezellig lijkt me dat , als liefhebber van dit gebied: om na mijn overlijden begraven of verbrand te worden in zo’n kist van wild gras uit de Peel. Dat maakt de cirkel rond, toch? In de film is te zien hoe het proces vordert: van het verzamelen van het gras, het vlechten bij de kachel (in een ritselende stilte) tot uiteindelijk de laatste hand aan de kist is gelegd.

Die dag in januari, in Griendtsveen, gingen we de kist begraven, op het kleine hofje achter de kerk, met een schitterend uitzicht op het achterliggende Peelgebied. Bloemenkunstenares Marion Lemmen uit Sevenum maakte speciaal hiervoor een schitterend bloemstuk, dat het houten deksel van de graskist in al haar eenvoud afmaakte: in dit grafstuk had zij uitsluitend planten, bloemen en grassen uit de Peel verwerkt; een treffend, bijzonder geheel dat aldus aan het eind van de film ten grave wordt gedragen, zoals ook de geschiedenis van een laatste stuk oer-wildernis van Nederland. www.wieklenssenfilm.nl

Het wilde gras uit de PeelDocumentairemaker Wiek Lenssen over zijn documentaire film ‘Portrettenuit de Peel’. In de Peel zijn grassen volop aanwezig en maken daarom eenbelangrijk deel uit van deze geschiedenisfilm.


NAAR BEGIN PAGINA17Stills uit de film ‘Portretten uit de Peel’


Veenpluis, bloeiend gras in de PeelFoto: Marion Lemmen

De mens ontwikkelt zich van een zaadje

tot volwassene en terug tot stof.

Maar waar ik het meeste mee bof

Is dat je in begin wordt omringt door een

kleine groep met veel liefde en leerstof.

En dat de kleine groep groeit en groeit.

Zelfs zo dat het een beetje met elkaar vergroeit.

Zo is het ook met gras, het begint klein maar fijn.

Het groeit en bloeit met een beetje zonneschijn.

Gras groeit van enkele spriet.

Tot een heel groen gebied.

Dat is niet het enige wat boeit.

Het is gras wat als een jas over de aarde vloeit.

De jas die de aarde past.

Is voor mens en dier ook gepast.

Zo is de cirkel weer rond.

Van zaadje groeien tot alles is afgerond.

Helmond 6 maart 2016

Johan Martens

Groeien

19

Grasdeken 2015Foto: Hans van der Beele

Deze “wade” bestaat uit vele soorten grassen die op een prachtige manier het licht vangen. Tijdens wandelingen in de natuur blijf ik gefascineerd door deze eigenschap van grassen. Lichtval kan een extra dimensie aan een ontwerp geven. Een inspiratiebron zijn de Hollandse meesters, geliefd vanwege hun prachtige schilderkunst

met de speciale lichtweergave en het gebruik van pure materialen.


Mijn werk ontspringt vrijwel altijd uit de oneindige structuren van de natuur. Het is een intuïtief proces, waarin ik de ruimte, het reliëf en het ritme van het landschap beschrijf in gecontroleerde kerven in hout of een snelle streek inkt of olieverf op doek. In grote lijnen herkenbaar, maar ook gefragmenteerd en verhalend over wat net onder het oppervlak sluimert. Er is altijd de suggestie van wat er voorbij de horizon of buiten het kader zou kunnen zijn.

Grassenpakkend en stil,

wind en bewegingzijn

Ruimte - Relief - Ritmekunstenaar Monique Romeijn

Na de lerarenopleiding tekenen en textiele werkvormen in Tilburg en Nijmegen en de opleiding aan de Hogeschool voor de Kunsten in Arnhem werkte ik een aantal jaren vanuit Berlijn aan tekeningen, schilderijen en houtsneden. Terug in Nederland leerde ik het Limburgse Peellandschap kennen, een blijvende inspiratiebron. Ik heb me gevestigd in Venlo, als beeldend kunstenaar en docent schilderen en kunstbeleving.

zonder titel, inkt en olieverf op houtsnede

Verloren structuren, gevonden structuren

www.moniqueromeijn.nl

Spanning in hout maakt los van de wanden door beweging komt verbeelding op gang.

Schaduw speelt een rol in ervaring van ruimte.Uitgestrekt, ritme en tijd om te lezen, verhalen van de Peel.

zonder titel, inkt en olieverf op houtsnede

object, houtsnede

Foto: Ruben Groetelaars 21

Grasdeken 2015Foto: Hans van der Beele


Veelzijdig zijn de grassen, en bijzonder zijn de verhalen van de mensen die aan dit magazine meegewerkt hebben. Iedereen dank voor alle mooie woorden en inspiratie. Uit al deze verhalen en prachtige foto’s komt duidelijk naar voren dat de grassen altijd in onze omgeving zijn.

De mogelijkheid om door te groeien en te genieten van alledaagse schoonheid van de grassen hoeft vaak niet ingewikkeld te zijn.

est. 2015

Gracieuze Grassen

magazine doorgroeien

Documents