madde ve - ministry of national...

30
Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected] MADDE VE ÖZELLİKLERİ

Upload: others

Post on 01-Jan-2020

21 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

MADDE VE

ÖZELLİKLERİ

Page 2: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

Deneyin Amacı: Sıvı maddelerin hacimlerinin ölçülmesini öğrenmek. Teorik Bilgi : Sıvı maddelerin hacmi dereceli silindir veya litre ile ölçülür. Litrenin binde birine mililitre (ml) denir. Bizim takımda gönderdiğimiz dereceli silindirler ml bölmelidir. Deneyde Kullanılan Araç ve Gereçler :

S. No Kod No Aracın Adı Miktarı 1 19551 Beherglas (250 ml) 1 adet 2 10404 Dereceli silindir (250 ml) 1 adet 3 Su

SIVILARIN HACMİNİN

ÖLÇÜLMESİ

Md 1

Page 3: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

Deneyin Yapılışı :

1- Dereceli silindiri, düzgün bir masa üzerine koyup, içerisine beherglastaki sudan bir miktar doldurunuz.

2- Dereceli silindir üzerindeki değeri okuyunuz. 3- Okuduğunuz değer, sıvının hacmidir. 4- Aynı deneyi değişik sıvılarla da yapabilirsiniz.

Deneyin Sonucu : Sıvıların hacmi dereceli silindir veya litre ile ölçülür.

SIVILARIN HACMİNİN

ÖLÇÜLMESİ

Md 1

Page 4: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin nasıl ölçüldüğünü öğrenmek. Deneyde Kullanılan Araç ve Gereçler :

S. No Kod No Aracın Adı Miktarı 1 19551 Beherglas (250 ml) 1 adet 2 10404 Dereceli silindir (250 ml, 2ml böl.) 1 adet 3 Hacmi ölçülecek taş, silgi vb. 1 adet 4 Su

ŞEKLİ DÜZGÜN OLMAYAN KATI

MADDELERİN HACİMLERİ

Md 2

Page 5: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

Deneyin Yapılışı :

1- Dereceli silindire bir miktar su koyarak hacmini ölçünüz. 2- Ölçtüğünüz bu değeri bir yere kaydediniz. 3- Taş, silgi vb. bir katı maddeyi dereceli silindir içerisine yavaşça koyunuz. 4- Bu durumdaki dereceli silindir üzerindeki toplam hacmi de bir yere kaydediniz. 5- Taşın hacmi aşağıdaki gibi hesaplanır: Taşın hacmi = Toplam hacim – Suyun hacmi

Not : 1 santimetreküp (1cm3) = 1 mililitre (1ml) dir. Deneyin Sonucu : Dereceli silindirle,düzgün geometrik şekle sahip olmayan cisimlerin hacimleri ölçülebilir.

ŞEKLİ DÜZGÜN OLMAYAN KATI

MADDELERİN HACİMLERİ

Md 2

Page 6: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

Deneyin Amacı : Gazların hacimlerinin bulunmasını deney yaparak görmek. Deneyde Kullanılan Araç ve Gereçler :

S. No Kod No Aracın Adı Miktarı 1 10404 Dereceli silindir (250ml,2 böl.) 1 adet 2 43170 Plastik küvet (29x20x11cm, saydam) 1 adet 3 02663 Cam boru (dik açılı, musluklu) 1 adet 4 19801 Plastik hortum (şeffaf, Øiç 6,5 mm, Ødış 9mm) 50-60 cm 5 02666 Cam boru (dik açılı, ucu çekilmiş) 1 adet 6 13001 Üç ayak (büyük boy) 1 adet 7 01501 Bünzen kıskacı (büyük boy) 1 adet 8 00600 Bağlama parçası (ikili) 1 adet 9 11703 Destek çubuğu (Ø10x750mm) 1 adet 10 19551 Beherglas (250ml) 1 adet 11 Oyuncak balon 1 adet 12 Su Yeteri kadar

GAZLARIN HACMİNİN

BOZULMASI

Md 3

Page 7: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

Deneyin Yapılışı :

1- Lastik balonu musluklu cam boruya bağlayınız. Musluklu cam borunun diğer ucuna 50-60 cm plastik hortumu takınız. Plastik hortumun diğer ucuna dik açılı cam boruyu takınız.

2- Plastik küvete yarısına kadar su koyunuz. 3- Dereceli silindiri ağzına kadar beherglas yardımıyla su ile doldurunuz. Dereceli

silindirin ağzına kağıt kapatarak suyu dökmeden ters çevirip plastik küvetteki suyun içerisine daldırınız.

4- Deney düzeneğinin kararlı olması için dereceli silindiri büyük bünzen kıskacı ile sıkıştırıp üç ayaktaki destek çubuğuna ikili bağlama parçası ile bağlayınız. Dereceli silindirin ağzı tabana oturmamalıdır.

5- Dik açılı cam borunun ucundan üfleyerek balonu biraz şişirelim ve musluğu kapatınız. 6- Dik açılı cam borunun bir ucunu su içindeki dereceli silindirin ağzı hizasına getirip,

musluğu açınız. 7- Balondaki hava dereceli silindire dolarak, silindir içindeki suyu dışarı çıkarır. Balon

boşaldıktan sonra, dereceli silindiri okursak bu değer cm3 olarak balondaki havanın hacmini verecektir.

Deneyin Sonucu : Gazların hacmi vardır ve dereceli silindir ile ölçülebilir.

GAZLARIN HACMİNİN

BOZULMASI

Md 3

Page 8: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

Deneyin Amacı : Teraziyi kullanarak katı cisimlerin kütlelerinin tartılarak bulunmalarını öğrenmek. Teorik Bilgi : Cisimlerin kütleleri kg ile ölçülür. Kg’ın binde birine gram(g) denir. Deneyde Kullanılan Araç ve Gereçler :

S. No Kod No Aracın Adı Miktarı 1 07051 Hidrostatik terazi 1 adet 2 00001 Ağırlık takımı (1000g, mg. ları ile) 1 adet 3 00600 Bağlama parçası (ikili) 1 adet

KATILARIN KÜTLESİNİN

ÖLÇÜLMESİ

Md 4

Page 9: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

Deneyin Yapılışı :

1- Terazinin sıfır ayarını yaparak teraziyi dengeye getiriniz. 2- Kütlesini bulacağımız ikili bağlama parçasını terazinin bir kefesine, bunu dengeye

getirecek gramları da diğer kefeye koyarak teraziyi dengeye getiriniz. 3- Terazinin dengede olduğunu anlamak için terazi ibresinin sıfır değeri etrafında eşit

bölme miktarında salınım yapmasını gözlemlemek yeterlidir. 4- Gramları okuyarak, ikili bağlama parçasının gram olarak kütlesini bulunuz.

Deneyin Sonucu : Terazi ile katı cisimler tartılarak kütleleri ölçülebilir.

KATILARIN KÜTLESİNİN

ÖLÇÜLMESİ

Md 4

Page 10: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

Deneyin Amacı : Sıvı maddelerin kütlelerinin nasıl ölçüldüğünü öğrenmek. Deneyde Kullanılan Araç ve Gereçler :

S. No Kod No Aracın Adı Miktarı 1 07051 Hidrostatik terazi 1 adet 2 00001 Ağırlık takımı (1000g, mg. ları ile) 1 adet 3 19551 Beherglas (250 ml) 1 adet 4 Su

SIVILARIN KÜTLESİNİN

ÖLÇÜLMESİ

Md 5

Page 11: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

Deneyin Yapılışı :

1- Beherglası tartınız ve bulduğunuz değeri defterinize kaydediniz. 2- Beherglasa bir miktar su koyup tekrar tartınız ve bulduğunuz değeri defterinize not

ediniz. 3- İkinci olarak ölçtüğünüz değerden, birinci değeri çıkartınız. 4- En son bulduğunuz değer suyun kütlesidir. 5- Diğer sıvıların da kütleleri bu şekilde bulunur.

Deneyin Sonucu : Sıvıların kütlesi, bir kap içinde terazi ile tartılarak bulunur.

SIVILARIN KÜTLESİNİN

ÖLÇÜLMESİ

Md 5

Page 12: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

Deneyin Amacı : Terazi ile bir gazın kütlesini ölçmek. Deneyde Kullanılan Araç ve Gereçler :

S. No Kod No Aracın Adı Miktarı 1 07051 Hidrostatik terazi 1 adet 2 00001 Ağırlık takımı (1000g, mg. ları ile) 1 adet 3 17303 Cam balon (500ml, dibi düz) 1 adet 4 02663 Cam boru (dik açılı, musluklu) 50-60 cm 5 19801 Plastik hortum (şeffaf, Øiç 6,5 mm, Ødış 9mm) 1 adet 6 14650 Pistonlu hava emme tulumbası 1 adet 7 13001 Üç ayak (büyük boy) 1 adet 8 11701 Destek çubuğu (Ø10x250mm) 1 adet 9 00600 Bağlama parçası (ikili) 1 adet 10 Lastik tıpa (tek delikli) 1 adet

GAZLARIN KÜTLESİNİN

ÖLÇÜLMESİ

Md 6

Page 13: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

Deneyin Yapılışı :

1- Cam balonun ağzına lastik tıpa ile musluklu cam boruyu takınız. 2- Hidrostatik terazi ile ağzına musluklu cam boru takılmış cam balonu tartalım ve

değerini tespit ediniz. 3- Pistonlu hava emme tulumbasını destek çubuğu ve ikili bağlama parçası ile büyük üç

ayağa tutturunuz. 4- Plastik hortumun bir ucunu musluklu cam borunun açık ucuna bağlayarak, diğer

ucunu da, hava boşaltma tulumbasına bağlayınız. 5- Hava boşaltma tulumbasını, musluğu açarak 80-100 defa çekiniz. Böylece cam

balondaki havanın büyük bir kısmını boşaltmış oluruz. Musluğu hemen kapatınız. 6- Plastik hortumun, musluklu cam borudaki ucunu çıkartınız. 7- Hidrostatik terazi ile cam balonu yeniden tartalım. Kütlesi fark edeceğimiz gibi azalmış

olacaktır. 8- 2. maddede bulduğunuz değerden 7. maddede bulduğumuz değer arasındaki fark

cam balondan boşalttığımız havanın kütlesi olacaktır. Deneyin Sonucu : Gazlar da katılar ve sıvılar gibi bir kütleye sahiptir. Hidrostatik terazi ile bu kütle ölçülebilir.

GAZLARIN KÜTLESİNİN

ÖLÇÜLMESİ

Md 6

Page 14: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

Deneyin Amacı : Havanın varlığını deney yaparak ispat etmek. Teorik Bilgi : İçinde yaşadığımız ve çevremizi saran hava hakkında neler biliyorsunuz? Solunum yaparken hava gereklimi? Hareket ettiğimiz zaman havayı hissedebiliyor musunuz? Rüzgara karşı yürürken zorluk çekiyor musunuz? Bunların nedenini düşündünüz mü?

Bütün bu sorulara vereceğiniz cevap “evet” olacaktır. Bu sorulara cevap vermenin başka bir yolu da deney yapmaktır. Konumuzla ilgili deneyleri siz de yapabilirsiniz. Deneyde Kullanılan Araç ve Gereçler :

S. No Kod No Aracın Adı Miktarı

1 43170 Plastik küvet (29x20x11 cm. saydam) 1 adet 2 42392 Kova (plastik, 5 lt) 1 adet 3 19551 Beherglas (250 ml) 1 adet 4 Kağıt mendil 1 adet 5 Su

HAVANIN VARLIĞI

Md 7

Page 15: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

Deneyin Yapılışı :

1- Plastik küvete, üzerinde yaklaşık 2 cm boşluk kalacak şekilde kova ile su doldurunuz. 2- Kağıt mendili, beherglasın tabanına, düşmeyecek şekilde sıkıştırınız. 3- Beherglasın ağzı aşağı gelecek şekilde dik olarak suya daldırınız. 4- Suyun beherglas içerisinde yükselmediğine dikkat ediniz. 5- Beherglası suyun içerisinden çıkartınız ve kağıt mendilin ıslanıp ıslanmadığını kontrol

ediniz. 6- Kağıt mendilin ıslanmama sebebi nedir? 7- Suyun beherglas içinde yükselmesini önleyen nedir? 8- Aynı deneyi, beherglası suyun içerisine açılı olarak, yani içerisindeki hava boşalacak

şekilde daldırarak tekrarlayınız. 9- Bu deney sonucunda kağıdın ıslanma sebebi nedir?

Deneyin Sonucu :

1- Beherglasın içindeki hava kağıt mendilin ıslanmasını engeller. 2- Beherglası suya açılı olarak daldırdığımızda hava ile su yer değiştirdiğinden kağıt

mendil ıslanır.

HAVANIN VARLIĞI

Md 7

Page 16: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

Deneyin Amacı : Havanın bir yer kapladığını deney yaparak görmek. Deneyde Kullanılan Araç ve Gereçler :

S. No Kod No Aracın Adı Miktarı

1 17302 Cam balon (250 ml, dibi düz) 1 adet 2 02451 Huni (cam) 1 adet 3 45250 Vazelin (50 gr’lık) 1 adet 4 19551 Beherglas (250 ml) 1 adet 5 Lastik tıpa (tek delikli) 1 adet 6 Su

HAVA BİR YER KAPLAR

Md 8

Page 17: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

Deneyin Yapılışı :

1- Önce huniyi lastik tıpanın deliğine vazelin kullanarak takınız. Sonra, yine vazelin kullanarak tıpayı cam balonun ağzına geçiriniz.

2- Huniye su doldurunuz. 3- Suyun cam balonun içine akmadığını, tıpayı biraz gevşetince aktığını göreceksiniz.

Not: Bu deneyi iki delikli tıpa ile de yapabilirsiniz. Açık bulunan deliği parmağınızla kapatarak huniye su doldurunuz. Bu durumda suyun, balonun içine akmadığını; ancak parmağınızı delikten çektiğiniz zaman aktığını göreceksiniz. Deneyin Sonucu :

Hava da diğer varlıklar gibi bir maddedir. Havanın bulunduğu yere hava çıkmadan başka bir cisim giremez.

HAVA BİR YER KAPLAR

Md 8

Page 18: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

Deneyin Amacı : Havanın varlığını deney yaparak görmek. Deneyde Kullanılan Araç ve Gereçler :

S. No Kod No Aracın Adı Miktarı

1 17303 Cam balon (500 ml, dibi düz) 1 adet 2 02451 Huni (cam) 1 adet 3 19551 Beherglas (250 ml) 1 adet 4 02666 Cam boru (dik açılı, ucu çekilmiş) 1 adet 5 13000 Üç ayak (küçük boy) 1 adet 6 11701 Destek çubuğu (∅=10x250mm) 1 adet 7 00600 Bağlama parçası (ikili) 1 adet 8 19925 Mum (normal boy) 1 adet 9 45250 Vazelin (50 gr’lık) 1 adet

10 01502 Bünzen kıskacı 1 adet 11 Lastik tıpa (iki delikli) 1 adet 12 Su 13 Kibrit

BOŞ GÖRDÜĞÜNÜZ KAPLAR

HAVA DOLUDUR

Md 9

Page 19: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

Deneyin Yapılışı :

1- Lastik tıpanın deliklerine, huniyi ve ucu çekilmiş dik açılı cam boruyu takınız. 2- Lastik tıpayı, cam balonun ağzına, vazelin kullanmak suretiyle yerleştiriniz. 3- Mumu yakınız ve ucu çekilmiş kıvrık cam borunun ağzına yaklaştırınız. 4- Suyu, huninin içine dökerek mum alevinin hareketini izleyiniz.

Deneyin Sonucu :

Su, cam balona dolarken balondaki havayı iterek dışarı çıkarır.

BOŞ GÖRDÜĞÜNÜZ KAPLAR

HAVA DOLUDUR

Md 9

Page 20: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

Deneyin Amacı : Isınan havanın yükseldiğini deney yaparak göstermek. Deneyde Kullanılan Araç ve Gereçler :

S. No Kod No Aracın Adı Miktarı

1 13000 Üç ayak (küçük boy) 1 adet 2 11703 Destek çubuğu (∅=10x750mm) 1 adet 3 00600 Bağlama parçası (ikili) 1 adet 4 08000 İspirto ocağı 1 adet 5 11701 Destek çubuğu (Ø10X250mm) 1 adet 6 42810 Makas (Diseksiyon tip, 13cm) 1 adet 7 09850 Naylon ağ ipliği 8 Kibrit 9 Karton

HAVANIN HAREKETİ

Md 10

Page 21: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

Deneyin Yapılışı :

1- Kartondan bir helezon kesiniz. 2- Helezonun orta yerinden delerek bir ip ile ipin ucu delikten çıkmayacak şekilde bir

düğüm yapmak suretiyle tutturunuz. 3- Yukarıda belirttiğimiz araç ve gereçleri resimdeki gibi kurunuz. 4- İspirto ocağını yakarak helezonun alt tarafına arada yeterli miktarda boşluk bırakarak

yerleştiriniz. 5- Helezon yavaş yavaş dönmeye başlayacaktır.

Deneyin Sonucu: Gazlar ısınınca yoğunluklarının azalmasından dolayı yükselirler. Isınan hava da yükselerek hareket eder. Isınarak yükselen havanın yerine soğuk hava gelir. Böylece konveksiyonla hava hareketi sağlanmış olur. Tabiatta rastlanan farklı iklimler gaz olan atmosferin ısı ile hareketleri sonucunda oluşur.

HAVANIN HAREKETİ

Md 10

Page 22: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

Deneyin Amacı : Havanın içerisindeki oksijenin önemini kavramak. Teorik Bilgi :Hava dünyamızı çepeçevre saran ve yüzlerce kilometre kalınlığında, saydam bir gaz katmanıdır. Buna atmosfer denir. Yerçekiminin etkisi ile dünyamızın çevresinden ayrılmaz. Havanın %78’i azot ve %21’i de oksijendir. Geriye kalan %1 miktarını da diğer (karbondioksit, argon, helyum, hidrojen, ve neon gibi) gazlar tamamlar.

Havanın canlıların yaşamındaki önemi çok büyüktür. Hava olmasaydı hayat olmaz, ateş yanmaz, rüzgar, bulut, yağmur ve kar gibi hava olaylarının hiç birisi meydana gelmezdi. Ayrıca, güneş ışınları gündüzün yeryüzünü yakar, geceleri ise sıcaklık sıfırın altına düşerdi.

O halde hava, gündüzleri yeryüzünü güneşin zararlı ışınlarından koruyan, geceleri de sıcaklığı saklayan bir tabakadır. Deneyde Kullanılan Araç ve Gereçler :

S. No Kod No Aracın Adı Miktarı

1- 10404 Dereceli silindir (250 ml) 1 adet 2- 19925 Mum (normal boy) 1 adet 3- Kibrit 1 adet 4- Karton parçası 1 adet

HAVADAKİ OKSİJEN NEYE

YARAR?

Md 11

Page 23: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

Deneyin Yapılışı : 1- Mumu yakınız ve bir karton parçasının üzerine koyunuz. 2- Üzerine dereceli silindiri kapatınız. 3- Mum alevinin küçülerek söndüğünü görebildiniz mi? 4- Mumun alevinin küçülerek sönmesinin nedenleri nelerdir?

Deneyin Sonucu :

1- Yanma olayı hava içindeki oksijen miktarına bağlıdır. 2- Havadaki oksijen ateşin yanmasını sağlar. Oksijen bittiğinde yanma olayı da sona

erer.

HAVADAKİ OKSİJEN NEYE

YARAR?

Md 11

Page 24: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

Deneyin Amacı : Havadaki oksijen miktarının deney yapılarak öğrenilmesi. Deneyde Kullanılan Araç ve Gereçler :

S. No Kod No Aracın Adı Miktarı

1 10404 Dereceli silindir (250 ml) 1 adet 2 43170 Plastik küvet (29x20x11cm saydam) 1 adet 3 19925 Mum (normal boy) 1 adet 4 Kibrit 1 adet 5 Bakır veya çinko elektrot vs. 1 adet

HAVANIN İÇİNDEKİ OKSİJEN

MİKTARININ ÖLÇÜLMESİ

Md 12

Page 25: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

Deneyin Yapılışı :

1- Plastik küvetin yarısına kadar su doldurunuz. (su yüksekliği kullandığımız mumun boyundan az olmalıdır)

2- Mumu, bakır veya çinko elektrot veya uygun bir cisim üzerine, birkaç damla mum damlasına yapıştırarak tutturunuz.

3- Mumu, fitil kısmı dışarıda kalacak ve dik duracak şekilde suyun içerisine koyunuz. 4- Mumu yakınız. 5- Dereceli silindiri suya dik olarak mumun üzerine kapatınız. (dereceli silindir suyun

içerisine 1 cm kadar girecek şekilde olmalıdır) 6- Biraz sonra mum sönecek ve su, dereceli silindirin içinde yükselecektir. 7- Dereceli silindirde yükselen suyun hacminin, dereceli silindir hacminin beşte biri

oranında olup olmadığını kontrol ediniz. Deneyin Sonucu : Havanın içerisindeki oksijen %21 oranındadır.

HAVANIN İÇİNDEKİ OKSİJEN

MİKTARININ ÖLÇÜLMESİ

Md 12

Page 26: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

Deneyin Amacı : Katı cisimlerin öz kütlelerinin sıvı yardımıyla bulunması. Teorik Bilgi : Görünüşleri aynı olmasına rağmen, aynı hacimdeki bazı katı maddelerin kütlelerinin farklı olması bu maddelerin aynı madde olmadıklarını gösterir. Bir cismin birim hacimdeki kütlesine o cismin öz kütlesi denir. Öz kütle maddeyi belirleyici bir özelliktir. O halde öz kütleleri eşit olan maddelere aynı maddeler diyebiliriz. Deneyde Kullanılan Araç ve Gereçler :

S. No Kod No Aracın Adı Miktarı

1 07051 Hidrostatik terazi 1 adet 2 00001 Ağırlık takımı 1 adet 3 10404 Dereceli silindir (250 ml) 1 adet 4 40700 Yoğunluk küpleri 1 tk 5 Su

KATI CİSİMLERİN ÖZ

KÜTLESİNİN BULUNMASI

Md 13

Page 27: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

Deneyin Yapılışı :

1- Yoğunluğunu bulacağımız, dereceli silindir içine rahatça girebilen bir taş parçası ve katı bir cisim bulunuz.

2- Bir cismin kütlesini hidrostatik terazi ile tartıp kütlesini kaydediniz. 3- Kütlesini ölçtüğümüz bu cismi yarısına kadar su doldurulmuş olan dereceli silindirin

içine atıp, dereceli kaptaki su seviyesi değişimini tespit ediniz. Bu cismin hacmini verecektir.

4- Kütlesi belli olan cismin öz kütlesini bulmak için, kütleyi hacme bölünüz. Bulduğunuz değer bu katı cismin öz kütlesi olur ve gr/cm3 cinsinde ifade edilir.

5- Takımda bulunan yoğunluk küplerini inceleyiniz. Bunlar sırasıyla demir, alüminyum ve ağaç malzemeden yapılmışlardır. Her birinin hacmi 1cm3 tür. Yani birim hacimdedirler. Bunları hidrostatik terazide tartarak bulmuş olduğunuz değerler, bu maddelere ait öz kütleler (yoğunluklar) olacaktır.

Deneyin Sonucu : Katılara ait öz kütle maddeyi belirleyici bir özelliktir. Öz kütleleri aynı olan maddeler aynı maddelerdir.

KATI CİSİMLERİN

ÖZKÜTLESİNİN BULUNMASI

Md 13

Page 28: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

Deneyin Amacı : Sıvı bir maddenin öz kütlesinin bulunması. Deneyde Kullanılan Araç ve Gereçler :

S. No Kod No Aracın Adı Miktarı

1 07051 Hidrostatik terazi 1 adet 2 00001 Ağırlık takımı 1 adet 3 10404 Dereceli silindir (250 ml) 1 adet 4 25725 Etil alkol 1 şişe 5 19551 Beherglas (250ml)

Deneyin Yapılışı :

1- Boş beherglası hidrostatik terazide tartıp kaydediniz. 2- Dereceli silindirle 200 ml etil alkolü alıp, beherglasa koyunuz ve dolu beherglasın

kütlesini terazide tartıp kaydediniz. 3- Dolu beherglasın kütlesinden boş beherglas kütlesini çıkararak 200 ml etil alkolün

kütlesini bulunuz. 4- Kütlesini bulduğunuz etil alkolün hacmine bölerek öz kütlesini (yoğunluğunu)

hesaplayınız. Deneyin Sonucu : Sıvı cisimlerin öz kütleleri ve hacimleri ölçülerek hesaplanabilir.

SIVILARIN ÖZ KÜTLESİNİN

(Yoğunluk) BULUNMASI

Md 14

Page 29: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

Deneyin Amacı : Gazların öz kütlesini, kütlesini ve hacmini kullanarak ölçmek. Deneyde Kullanılan Araç ve Gereçler :

S. No Kod No Aracın Adı Miktarı 1 07051 Hidrostatik terazi 1 adet 2 14650 Pistonlu hava emme tulumbası 1 adet 3 00001 Ağırlık takımı (1000g, mg. ları ile) 1 adet 4 43170 Plastik küvet (29x20x11cm saydam) 1 adet 5 11701 Destek çubuğu (∅10x250mm) 1 adet 6 13001 Üç ayak (büyük boy) 1 adet 7 00600 Bağlama parçası (ikili) 1 adet 8 19803 Plastik hortum (şeffaf, iç∅10mm,

dışØ12mm) 1 adet

9 10404 Dereceli silindir (250ml) 1 adet 10 02663 Cam boru (dik açılı, musluklu) 1 adet 11 17303 Cam balon (500ml, dibi düz) 1 adet 12 Lastik tıpa (tek delikli) 1 adet

GAZLARIN ÖZ KÜTLESİNİN

BULUNMASI

Md 15

Page 30: MADDE VE - Ministry of National Educationdaym.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/06025732_i_o__fen_bilgisi_madde_ve...Deneyin Amacı : Şekli düzgün olmayan katı maddelerin hacimlerinin

Ders Aletleri Yapım Merkezi Bahçelievler Mh. Miraç Cd. No:22 Hasanoğlan 06851 Elmadağ / ANKARA Tel : 0312 8664208/5 hat internet: daym.meb.gov.tr e-posta: [email protected]

Deneyin Yapılışı :

1- Cam balon, lastik tıpa ve musluklu cam boruyu hidrostatik terazide tartınız. Bu değeri bir yere kaydediniz.

2- Şeffaf hortumun bir ucunu pistonlu hava emme tulumbasına diğer ucunu ise lastik tıpaya takılı olan musluklu cam boruya takınız.

3- Pistonlu hava emme tulumbası ile cam balon içerisindeki havayı boşaltınız (ortalama 70-80 emme basma yapmalısınız)

4- Cam borunun musluğunu kapalı konuma getiriniz. 5- Şeffaf hortumu cam borudan çıkartınız. 6- Hidrostatik terazi ile tekrar cam balon, lastik tıpa ve musluklu cam boruyu tartınız.

Değerleri kaydediniz. 7- İlk önceki değerden en son ölçtüğünüz değeri çıkarttığınız zaman aradaki fark

boşaltılan havanın kütlesini verir. 8- Cam balon üzerindeki lastik tıpaya takılı olan musluklu cam boruyu, plastik küvet

içerisindeki suya daldırarak musluğu açınız. 9- Boşalan hava kadar, cam balon içerisine su dolacaktır. 10- Dereceli silindir yardımıyla bunu ölçerek boşalan havanın hacmini bulunuz ve

kaydediniz. 11- Kütlesi ve hacmi bulunmuş olan havanın öz kütlesini bulunuz.

Deneyin Sonucu : Gazların öz kütlesi, gazın kütlesi ve hacmi ölçülerek hesaplanabilir.

GAZLARIN ÖZKÜTLESİNİN

BULUNMASI

Md 15