LECTURE 1:INTRODUCTION TO MANAGERIAL ECONOMICS

Managerial Economics

Lecturer: Adyatsogt.Kh

NUM in Orkhon

ДҮГНЭХ ЖУРАМ:- Ирц 10- Идэвх, семинар 15- Явцын шалгалт 25- Бие даалт 20- Улирлын нэгдсэн шалгалт 30

Х.Цэвэлмаа. “Менежментийн эдийн засгийн онол”, УБ2002

Б.Алтанцэцэг, С.Даваасүрэн нар “Микроэкономикс”, УБ2002

Б.Баярдаваа, Д.Гансүлд “Микро экономикс” 2005Joel Dean - Managerial Economics, Prentice

Hall/Pearson. Athmanand.R., Managerial Economics, Excel, 2002,

New Delhi. Бусад ном сурах бичиг, интернет эх сурвалж

МЕНЕЖМЕНТИЙН ЭКОНОМИКС ЮУГ СУДЛАДАГ ВЭ?

Mенежментийн экономикс: Ашгийн болон ашгийн бус, төрийн байгууллагын шийдвэр гаргалтын асуудалд эдийн засгийн онолын ойлголт, арга зүйг хэрэглэх асуудлыг судлана.

Mенежментийн экономикс нь микро экономикс дээр тулгуурлана.

Mенежментийн экономикс нь микро экономиксын зарим ойлголтуудыг хэрэглэн байгууллагын хэмжээнд хүчин зүйлсийг үр ашигтай хуваарилах тухай шийдвэр гаргах үндэс болдог.

Mенежментийн экономикс нь:-Эрэлтийн онол-Үйлдвэрлэл ба зардлын онол-Зах зээлийн өрсөлдөөний хэв шинжүүд, тэдгээрийн ашиг болон үнийн талаарх шийдвэр

- Капитал төлөвлөлт, капиталын зардлыг үнэлэх

- Хөрөнгө оруулалт, түүний талаар шийдвэр гаргах

- Асимметрик мэдээлэл, муу сонголтын тухай

Судалгаандаа статистик, эконометрик- -ийн аргуудыг өргөн хэрэглэнэ. Тухайлбал, хэтийн хандлага тодорхойлох, үнэлгээ хийх гэх мэт.

Шийдвэр гаргах үе шат:1.Зорилгоо тодорхойлох буюу бий болгох2.Асуудлыг тодорхойлох3.Хувилбарт шийдвэрийн боломжийг гаргах4.Хувилбаруудыг үнэлэх ба оновчтойг нь сонгох

a. Нийгмийн хязгарлалтыг авч үзэхb. Байгууллагын ба орцын

хязгаарлалтыг авч үзэх 5. Шийдвэрийн гүйцэтгэл ба хяналт

Ашгийн талаарх онолууд:1.Ашгийн эрсдлийн онол /risk bearing theory of profit/2.Ашгийн динамик тэнцвэрийн онол /dynamic equilibrium theoty of profit/3.Ашгийн монополь онол /Monopoly theory of profit/4.Ашгийн шинэчлэлийн онол /Innovation theory of profit/5.Ашгийн удирдлагын үр ашигтай байх онол /managerial efficiency theory of profit/

Ашгийн эрсдлийн онолКазино ба ус ашиглалтАшгийн динамик тэнцвэрийн онолХэвийн ашигаас дээш ба доошоо ашигтай байх тохиолдол. Жишээ нь:Ургац хураалтАшгийн монополь онолДавамгай байдалтай пүүсАшгийн шинэчлэлийн онолИнновациАшгийн шинэчлэлийн онолМенежерийн өндөр ур чадвар

Хувьцаа эзэмшигчдийн хөрөнгийг хамгийн их байлгах загварГол зорилго нь хувьцаа эзэмшигчдийн хүлээгдэж буй ирээдүйн орлогын өнөөгийн өртгийг хамгийн их байлгах үүднээс пүүс менежментээ төвлөрүүлэх явдал юм. Пүүсийн хувьцааны өртөг нь хүлээгдэж буй ирээдүйн бүх ашгийн өнөөгийн өртөгтэй тэнцүү.

Пүүсийн зардал нь:-Тогтмол зардал-Хувьсах зардал-Пүүсийн хөрөнгө оруулалтын сонголт-Капиталын төсвийн шийдвэр зэргээс хамаарна.

Пүүсийн үнэ цэнэ нь дотоод нөөц ба гадаад хязгаарлалтаар хязгаарлагдана. Пүүсийн үнэ цэнэ гэдэг нь пүүсийн ирээдүйд хүлээгдэж буй цэвэр мөнгөн хөрөнгийн өнөөгийн өртөг юм.

Дискаунт хүү ke нь:-Пүүсэд мэдрэгдэж буй эрсдлээс-Капиталын зах зээлийн нөхцөл байдлаас

Ашгийн ирээдүйн хэмжээ πt нь:-Орлогоос

a) Эрэлтийн үнэлгээ ба таамаглалb) Үнэ бүрдэлт

-Зардлаасa) Үйлдвэрлэлийн технологиb) Зардлын функцийн хэлбэрээс

Хувьцааны үнэд нөлөөлөгч хүчин зүйлс:Эдийн засгийн орчин-Эдийн засгийн үйл ажиллагааны түвшин-Татварын хувь ба зохицуулалт-Өрсөлдөөн-Хууль ба Засгийн газрын зохицуулалт-Ажиллагсдын нэгдмэл байдал, эвлэл-Олон улсын бизнесийн нөхцөл байдал ба валютын ханш

Санхүүгийн зах зээлийн байдал-Зээлийн хүүгийн түвшин-Хөрөнгө оруулалтын оновчтой байдал-Урьдчилж тооцсон инфляци

Менежерийн шийдэх асуудлууд:-Бүтээгдэхүүний үнэ ба хэмжээ-Үйлдвэрлэл ба борлуулалт-Үйлдвэрлэлийн техник хэрэгсэл-Хөрөнгийн хэмжээ-Зар сурталчилгаа-Хүний нөөцийн асуудал ба сургалт-Хөрөнгө оруулалт ба санхүүжилт

Шийдвэр гаргах суурь:-Хэрэглэгчийн онол-Пүүсийн онол-Зах зээлийн бүтэц ба үнэ бүрдэлтийн онолШинжилгээний арга хэрэгсэл:-Тоон шинжилгээ-Статистик үнэлгээ-Таамаглал-Тоглоомын онол-Оптимизаци буюу оновчлол

Ашгийн бус байгууллага ашгийн төлөөх байгууллагаас шийдвэр гаргалтаараа ялгарах дараах шинжүүдтэй.1.Ашгийн бус пүүсэд ашиг хожоог хүлээн авах эрхийг хэн ч эзэмшдэггүй. Ашгийг урамшуулах байдал үгүй байгаа нь үр ашигтай байдлыг өдөөж өгөхөд нөлөөлж болох юм.2.Ашгийн бус пүүс орлогын татвараас чөлөөлөгдөнө.3.Ашгийн бус пүүс татварын хөнгөлөлттэй хандивуудаас хожоо олж байдаг. Ө/х давуу тал

Ашгийн бус байгууллагуудад:Урлагийн хамтлаг, музей, номын сан, эмнэлэг,сүм хийд, сайн дурын байгууллага, хоршооллын байгууллага, зээлийн холбоод, үйлдвэрчний эвлэл, мэргэжлийн нийгэмлэгүүд, сангууд, хамтарсан нийгэмлэгүүдУлсын секторын агентлагууд нь нийгмийн бараа үйлчилгээг хангах зорилготой.

Ашгийн бус байгууллагын зорилго:1.Төсвийн хязгаарт багтаан бүтээгдэхүүний тоо ба чанарыг хамгийн их болгох2.Захиргааны ажилтнуудын үүрэг хариуцлагыг дээшлүүлэх3.Мөнгөний эргэлтийг хамгийн их байлгах4.Хандивлагчдын үүрэг хариуцлагыг сайжруулах

Менежментийн эдийн засгийн онолын шинжилгээ нь эдийн засгийн онолын цөөн тооны үндсэн ойлголтонд тулгуурлана.1.Ахиун шинжилгээ2.Өнөөгийн цэвэр өртөг3.Эрсдлийг хэмжих4.Эрсдэл ба орлогын хоорондын хамаарал

MR=MC, MR>MC, MR<MC

Units of Output

Total Profits

Marginal Profits

Average Profits

Q 0 0 0 - 1 19 19 19 2 52 33 26 3 93 41 31 4 136 43 34 5 175 39 35 6 210 35 35 7 217 7 31 8 208 -9 26

0

50

100

150

200

250

0 2 4 6 8 10

Ашиг

Гарц

Total Profits 0 Marginal Profits 0 Average Profits -

Ахиу ашиг эерэг байхад нийт ашиг өсөж байна.

Ахиу ашиг сөрөг байхад нийт ашиг буурч байна.

Нийт ашгийн махимум цэгээс цааш ахиу ашиг сөрөг утгатай байна.

Ахиу ашиг дундаж ашигаас их байхад дундаж ашиг өсөж байх ёстой.

Нийт ашиг хамгийн их байхад ахиу ашиг 0-тэй тэнцүү байна.

Дундаж ашиг өсөж(буурч) байхад ахиу ашиг нь дундаж ашигаас их(бага) байна.

= -10,000 + 400 Q - 2 Q2

Ахиу ашиг (M ) = d/dQd/dQ = 400 - 4Q1-р эрэмбийн нөхцөлөөр:

400 - 4Q = 0Q = 100 нэгж

100 нэгж бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхэд ашиг хамгийн их байна.

Marginal Profit

Total Profit

A

A B

Pro

fit

Pro

fit

Q

Q

Ахиу ашиг эерэг байхад нийт ашиг өсөж байна.

Ахиу ашиг сөрөг байхад нийт ашиг буурч байна.

Нийт ашгийн махимум цэгээс цааш ахиу ашиг сөрөг утгатай байна.

Ахиу ашиг дундаж ашигаас их байхад дундаж ашиг өсөж байх ёстой.

Нийт ашиг хамгийн их байхад ахиу ашиг 0-тэй тэнцүү байна.

Дундаж ашиг өсөж(буурч) байхад ахиу ашиг нь дундаж ашигаас их(бага) байна.

Даалгавар:Уламжлал, экстремум цэг оршин байх зайлшгүй буюу хүрэлцээтэй нөхцөл, магадлал, стандарт хазайлт сэдвүүдийг уншиж, тэмдэглэл хөтөлж ирэх