lufta e 1 dhe 2 boterore
TRANSCRIPT
Luftrat boterore(hyrje)
Lufta e pare boterore Lufta e dyte boterore
Ethet e luftes se pare boterore fillun te ndieshinqe ne vitin 1900,shkaqet ishin:
Rivaliteti midis fuqive temedha per ceshtjen e kolonive.
Aleancat ushtarakeBritani-France dhe Rusi-Britani per ndarjen e zonave te ndikimit.
Kriza Ballkanike si rrjedhoje levizjeve per pavarsi.
Lufta e II boterore ishte njenga luftrat me tepergjakshme ne histori,shkaqet:
Vendosja e regjime vetotalitare ne disa vende teEU.
Zhvillimi I nacionalizimitekonomik.
Formimi I boshtevekundershtare.
Lufta e pare boterore_fillimi
Si pretekst per fillimin e luftes se pare boterore sherbeuvrasje e Arqidukes Ferdinant ne Sarajeve,
•Nje ngjarje e tille beri qe Austro-Hungaria ti shpallte lufte Serbise. Kyveprim alarmoi Rusin dhe Francen te cilat I dolen ne mbrojtjeSerbis,ndersa Gjermania iu kundervu Rusis ne mbrojtje te Austro-Hungarse.Filloi keshtu formimi I dy boshteve “Antantes” dhe “FuqiveQendrore”. Lufta filloi kur Gjermanet I shpallin lufte Rusis me 1 gushtdhe Frances me 3 gusht.
March
3,1918
Traktati I Brest-Litovsk u nenshkrua nga Rusia dhe
Gjermania.
Atlanta
Perandoria Austro-
HungarezePerandoria Gjermane Perandoria Osmane
Fuqite Qendrore
Britania e madhe Franca Perandoria Russe
..ne luftë me:
Lufta e pare boterore u zhvillua ne tri fronte:
Ne frontin perendimor:
1. Ne 6 shtator 1914,u zhvilua beteja e Marrnes midis koalicionit Anglo-Francez dhe Gjermaneve.Beteja perfundoime parandalimin te trupave Gjermaneve drejt Parisit.
21 Shkurt
,1916
Filloi beteja e Verdunit. Me e madhja dhe me e gjata ne histori. (midis Gjermanis dhe
Frances).Gjermania peson disfat.
the greatest and lengthiest in world historythe greatest and lengthiest in world historythe greatest and lengthiest in world historythe greatest and lengthiest in world historythe greatest and lengthiest in world history
4 Korrik, 1916 Filloi ofensiva e lumit Soma ,ku humbjet per te dyja
palet ishin shume te medha,aq sa nuk dihet se kushfitoi.
1 korrik ,1916 Qe ne fillim te betejes se Somas Britania kishte
humbur rreth 420000 njesi ushtarake.
Shtator15,1916 Perdorimi I pare ne mase I tankeve ne nje beteje, ne Soma
David Pentland
Traktatet gjate luftes se pare boterore:
Me 26 Prill, 1915 u nenshkruar traktati I fshehte I Londres midis Atlantes dhe
Italis.Ne raste se Italia do te perkrahte “Antanten” dhe ajo do te fitonte ateher
asaj I premtoheshin territoret ne veri te Italis,ne Dalmaci, dhe aneksimi I nje
pjese te Shqiperis.
SHTETET E BASHKUARA TE AMERIKES
SHBA kishte mbajtur qendrim asnjeanjes deri ne momentin kur Meksika benmarveshje me Fuqit qendrore ku ne qofte se ajo I perkrahte ne lufte asaj I premtoheshin teritore ta SHBA-se.Per kete arsye me 2 prill 1917 presidenti I SHBA W.Willson I kerkoi kongresit ti shpallte lufte Gjermanis.
Hyrja e saj ne
lufte….
Betejat ne fron in L indor_
Ky fron shtrihej nga Deti Baltik deri ne Detin e Zi, ketu luftonin
Ruset kunder Austriakeve Gjermaneve dhe Turqeve.Ne kete front
Rusia pesonte humbje te njepasnjeshme per shkake te
armatimeve te vjetra dhe te pamjaftueshme por edhe per shkak te
mungeses ushtarake dhe ushqimore.
Me mars 1918 , Rusia nenshkroi me Gjermanin traktatin e Brest-
Worksit , ku ajo humbiste 20% te territorit te saj.
6-20 Nentor ,1917 Britania sulmoi me gjithcka kishte fronin lindor dhe
me ne fund korri nje fitore ne “Cambrai”
Cambrai showed the full potential of the tank on the battlefield.
Fundi i luftes
Ne 1918 Fuqit e Bllokut po pesonin disfata te njepasnjeshme,Austro-Hungaria ishte thyer ne Frontin Jugor.Perandoria Osmanepo pesonte humbje te njepasnjeshme. Ne shtator 1918 Bullgaria iunenshtrua antantes keshtu qe Gjermania mbeti e vetme ne Lufte. Ne territorin e saj shperthyen kryengritje te shumta qe sollenrrezimin e “Vilhelmit II “Me 9 nentore 1918 Gjermania u shpallRepublik.Ne 11 nentor 1918 u nenshkrua armepushimi midis Gjermanis dhe Atantes.
11 Nentor ,1918 Gjermania nenshkroi armpushimin me Atlanten– kjo
ngjarje shenon daten zyrtare te perfundimit te luftes se
pare boterore.
Lufta e dyte boterore(fillimi)
Si preteks per fillimin e luftes sherbeu sulmi I njeradio stacioni Gjerman nga vete gjermanet por teveshur si Polak.
Lufta filloi ne 1 shtatore 1939 me sulmin e Gjermaneve ndaj Polonis.Me 27 shtatore 1939 gjermanet pushtuan Polonin ndersa qe ne 3 shtatorAnglia dhe Franca I kishin shpallur lufte Gjermanis.
Ne lindje Forcat Sovjetike kishin filluar pushtimin e Polonis Lindore dhe ne mars 1940 ato kishinpushtuar edhe Estonin, Lituanin, Letoni.
Me 27 shtator u firmos nje protokoll Gjerm-Sovjetsipas te cilit Rusis I riktheheshin te gjirha territoret e marra me pare.
Ndonese Britania dhe Franca ishin ne lufte me Gjermanine nga shtatori 1939 deri me prill 1940 nuk u zhvillua asnje beteje.
Kjo ne histori njihet me emrin “lufte e cuditshme”.
22 qeshor
1941
21 qeshor
1941
Gjermania sulmon Rusine.
Batalioni gjerman I quajtur “Qendra” pushton Smolenskun, vetem 220 milje larg Moskes
Operacioni Barbarosa fillon kur 4.5 milione trupa naziste pushtojne Rusine ne nje front prej1.800 miljeje.
6 shtator
1941
15 nentor
1941
21 shtator
Hitleri urdheron trupat qe te pushtojne Mosken.
Fillon mesymja e dyte drejt Moskes e cila perfundon me humbjen e Gjermanise.
Zhvillohet lufta e Leningradit por ruset arriten ta mbronin.
Beteja e Leningradit
Lufta ne Russi
5 korrik 1943 Zhvillohet beteja me e madhe e tankeve kunder Kirkushit qe
mbyllet me fitoren e sojveteve.
• Per te dy blloqet kundershtare rendese kishte Mesdheu dhe Afrika.
• Me 1940 Italianet filluan sulmin ndaj Egjiptit. El-Alanej ishte beteja me e madhe por ne fund Forcat Aleate arriten qe te fitonin ne Afrike.
• Ne Azi vepronte Japonia e cila mendonte te krijonte nje perandori te madhe qe te perfshinte Azine Lindore, Juglindore dhe Oqeanin e Qete.
• Me 27 shtator 1940 Japonia firmosi paktin tripalesh duke formuar boshtin Berlin-Rome-Tokio.
• Me 1941 Japonia dhe BS nenshkruan paktin e asnjanesimit ndonese ne kufirin sovjetik ndodheshin ende trupat japoneze.
• Beteja e Koraleve ne pranver 1942
• Beteja e Midueit ne qershor 1942
• Beteja e Birmanise me 1944
• Beteja e Sajpanit ne qershor 1944
• Beteja e Filipineve me 1944
Betejat me te medhe ne Qqeanin e Qete.
10 korrik1943 8 shtator1943
Ne Siҫili zbarkuan trupat, Anglo-amerikane.
Qeveria Italiane nenshkroi armpushim me Forcat Aleate
13 tetor1943
Italia I shpalli lufte Gjermanise dhe keshtu Gjermania humbi aleatin e sajkryesor ne Evrope.
30 prill
1945ne prill
Adolf Hitler vetevritet ne bunkierin e famshem ne Berlin..Forcat Aleate nenshkruan deklaraten per kapitullimin e Gjermanise.
2 shtator
1945
Japonia nenshkruan kapitullimin. Lufta e Dyte Boterore me ne
fund mbaron.