loppersum050614 - nam€¦ · gemeten versnelling op meetstation middelstum-1 horizontaal - x...
TRANSCRIPT
10/06/14
1
Bevingen in Groningen
– Wat is er
aan de hand?
Rien Herber
Loppersum, 5 Juni 2014
Gasvondst Slochteren-1 (1959)
NL Gas Productie
Slochteren
Offshore
Land
Source: EBN 2010
Groningen
Offshore
Land
Rotliegend Zandsteen Reservoir
Bron: SPB Atlas, 2011
Continenten 250 miljoen jaar geleden
250Ma!
C. Scotese !
0˚
60˚N
60˚S
Nederland – 250 miljoen jaar geleden
30° N!
C. Scotese !
0º!
6!
10/06/14
2
Goed gesorteerde, afgeronde zandkorrels
Woestijn Afzettingen
1 km
2 km
3 km
0
Groningen Gasveld – Noord-Zuid Sectie
Groningen Gasveld – Top Reservoir
Kerngegevens:
• Oppervlak: 862 km2
• Diepte: ca 3 km
• Initiële reserves: 2875 x 109 m3 (BCM)
• Resterende reserves: 750 x 109 m3 (BCM)
• Gas kwaliteit: CH4 81.2% N2 14.3% CO2 0.9% • Aantal boorputten: 333
• Productie locaties: 29
• Aanvang productie: 1963 • Piek Jaar Productie: 88 x 109 m3 (1976)
• Piek Vermogen: 2900 GW
Groningen: het grootste gasveld in NW Europa
10!
Groningen Gasveld – Top Reservoir
Rotliegend Zandsteen A. In boorkern
B. Onder de microscoop
10/06/14
3
Rotliegend Reservoir – Drukgedrag van Putten
Bron: NAM, 2012
P/Z
(bar
)
Productie (miljard m3)
Gewicht van Bovenliggend Gesteente
(druk 700-900 bar)
Differentiële Compactie en Breuken
gas reservoir
Gas Productie
250m
cm’s
Initiële druk: 300-350 bar
Bodemdaling
(2012)
km
km
Source: NAM, 2013
Seismiciteit en Reservoir Compactie
Source: NAM, 2013
• Seismiciteit voornamelijk waargenomen boven een bepaalde compactie grenswaarde
• Beneden deze waarde lijkt compactie vrijwel zonder seismiciteit te verlopen
Source: NAM 2013
Groningen – Breukpatroon in het Reservoir
km
km
Source: NAM, 2013
Breukpatroon en
Lokatie Bevingen
10/06/14
4
KNMI Seismometer Netwerk
Boorgat Stations
Accelerometers
Source: Dost 2012
Rotliegend
0 0.5 1 2 3 km
SW NE
Top Zechstein
Top Rotliegend
Zechstein Salt
Depth-0.0 km
-1.0 km
-2.0 km
-2.5 km
-3.0 kmRotliegend
0 0.5 1 2 3 km0 0.5 1 2 3 km0 0.5 1 2 3 km
SW NE
Top Zechstein
Top Rotliegend
Zechstein Salt
Depth-0.0 km
-1.0 km
-2.0 km
-2.5 km
-3.0 km
Lokalisering van Hypocentra van Groninger Trillingen
Bron: NAM, KNMI, 2003
1 km
2 km
3 km
2 km
Uitbreiding Meetnetwerk in
2014
Bron: NAM, 2014
KNMI Seismometer Netwerk
Boorgat Stations
Accelerometers
Source: Dost 2012
Huizinge Beving, 16 Augustus 2012
Gemeten Versnelling op meetstation Middelstum-1
Horizontaal - X
Horizontaal - Y
Verticaal Vers
nelli
ng (c
m/s
ec2 )
Source, KNMI 2012
Horizontaal - X
Horizontaal - Y
Verticaal
Vers
nelli
ng (c
m/s
ec2 )
Horizontaal - X
Horizontaal - Y
Verticaal
Vergelijk Huizinge Bevingen 2009 (M = 2.7) en 2012 (M = 3.6)
2009
2012
Source, KNMI 2012
10/06/14
5
KNMI Vragenlijst op Internet
!Intensiteit Versnelling (cm/s2)
Effect Beschrijving
I < 1 Niet gevoeld Wordt door niemand gevoeld; alleen seismografische registratie II 1 - 2 Zelden gevoeld Wordt alleen gevoeld door sommige mensen in rust binnenshuis; meestal op
bovenverdiepingen van gebouwen III 2 - 3 Zwak Wordt gevoeld door beperkt aantal mensen als een licht zwaaiend of bevende
beweging; waarneembaar schudden van voorwerpen
IV
3 - 6
Alom
waargenomen
De beving wordt binnenshuis door velen waargenomen, buitenshuis slechts door enkelen; Sommigen worden gewekt uit hun slaap; Het trillingsniveau kan beangstigend zijn; Ramen, deuren en vaatwerk rammelen; Hangende voorwerpen beginnen te zwaaien; Geen schade aan gebouwen
V
6 - 15
Sterk
De beving wordt binnenshuis door de meeste mensen gevoeld, buitenshuis door velen; Velen worden gewekt uit hun slaap; sommigen rennen naar buiten; Delen van gebouwen trillen; de meeste voorwerpen staan/hangen aanzienlijk te zwaaien; Vaatwerk en glaswerk rammelen; de vibraties zijn sterk; Topzware voorwerpen vallen om; deuren en ramen zwaaien open en dicht
VI
15 - 30
Lichte Schade
Wordt door iedereen zowel binnen- als buitenshuis gevoeld; meeste mensen binnenshuis worden bang en rennen naar buiten; voorwerpen vallen van de wand; Lichte schade aan gebouwen bv scheuren in pleisterwerk
VII
30 - 60
Schade
Meeste mensen rennen naar buiten; meubels verschuiven en voorwerpen vallen van stellingen; vele gebouwen hebben lichte tot aanzienlijke schade; scheuren in muren en omvallende schoorstenen.
VIII 60 - 160 Vernielend Algemene schade aan gebouwen; zwakke bouwwerken gedeeltelijk vernield IX 160 - 300 Verwoestend Vele gebouwen zwaar beschadigd; algemene schade aan funderingen;
ondergrondse pijpleidingen breken
Seismische Intensiteits Schaal (EMS-98)
EMS = European Macroseismic Scale
Huizinge Beving – Intensiteit 16 Augustus 2012
Source: KNMI 2013
Groningen
Delfzijl
Eemshaven
Source: Deltares, 2014
Site Respons hangt af van Bodemsamenstelling
Vsh 2000 – 3000 m/s Vsh 100 – 200 m/s
Bodemkaart Groningen
Bron: Alterra, 2006
Groningen
Delfzijl
Eemshaven
Bron:&Ministerie&van&Economische&Zaken
6. Alternatieve Prod. Methode
10. Waardedaling huizen
11. Rol Ombudsman
3. Intensiteit & schade bij Mmax
4. Invloedsfeer Mmax
1. Preventieve Maatregelen 2. Quick Scan
5. Bepaling Mmax
Schade inventarisatie + herstel
Kabinets Besluit
7. Gas Kwaliteit Conversie
8. Financiële Effecten
9. Leverings zekerheid
11 Studies verzocht door de Minister of Economische Zaken
10/06/14
6
Kabinets Besluit – Productie Vermindering
Productie locaties met gereduceerde productie
Andere productie locaties
Satellitet locatie
Gas pijplijn
31
Workshop on Fragility of the Built Environment in Groningen
5 Clusters rond Loppersum
andere clusters
Source: NAM, 2014
Jaarlijkse Productie (BCM)
10 km
Com
paction (m)
Source: TNO, 2014
Voorspelde Compactie voor 2014 - 2017
Alle Clusters Produceren
10 km
5 Clusters Produceren op 20%
Druk Verschil 2014 – 2017
met 5 Clusters op 20%
10 km
Drukverschil (bar)
Source: TNO, 2014
Periode Maximum Magnitude
Bron: NAM, 2014
Voorspelling Maximum Magnitude (alle clusters produceren)
Bron: ARUP, 2014
Versnellingscontouren
2% kans op overschrijding in komende 10 jaar
Gasproductie en Consumptie in Nederland
Slochteren
Offshore
Land
Bron: EBN 2010
2050
tuinbouw
overig
huishoudens
centrales
industrie
Bron: Platform Nieuw Gas 2008
Gas Consumptie (41.5 BCM)
10/06/14
7