lm fizika 12 me zgjedhje mirela - mediaprint.al · autore: aida rëmbeci redaktore gjuhësore:...
TRANSCRIPT
-
KLIKONI KËTU
www.mediaprint.al
042251614
-
Libër mësuesi Fizika me zgjedhje 12
Teksti mësimor është përkthyer dhe përshtatur nga Prof. Dr. Margarita Ifti
Aida Rëmbeci
Libri i mësuesit përmban
Planifikimin vjetor - planet tremujore - planifikimin e orëve mësimore - teste- përgjigjet e ushtrimeve të tekstit të nxënësit dhe fletores së punës
-
Autore: Aida Rëmbeci
Redaktore gjuhësore:
Dizajni:
Kopertina:
Elona Çali
Mirela Ndrita
Botimi i parë , 2018
ISBN: 978-9928-08-359-3
Titulli: Libër mësuesi Fizika me zgjedhje 12
Shtypi: Shtypshkronja MediaprintArben Hamzallari
Drejtoi botimin: Anila Bisha
UserTypewritten Text
UserTypewritten Text
-
Libër mësuesi Fizika me zgjedhje 12 3
Përmbajtja
Në librin e mësuesit do të gjeni:
1. Planifikimi Fizika 12 me zgjedhje 4
2. Plani tremujor i parë 8
3. Plani tremujor i dytë 15
4. Plani tremujor i tretë 20
5. Planifikimi i orëve mësimore 26
6. Teste për secilin tremujor 125
7. Përgjigje dhe zgjidhje – Fizika me zgjedhje 12 143
8. Përgjigje dhe zgjidhje – Fletore pune Fizika 12 163
-
Libër m
ësue
si Fizika me zgjedhje 12
4
Planifikimi i ri Fizika 12 me zgjedhje
Shpërndarja e përmbajtjes lëndore për realizimin e kompetencave
Tematika
Ora
Kapitulli
Tematika
Ora
Kapitulli
Tematika
Ora
Kapitulli
Shtojca 1: Madhësitë fizike, Njësitë e
matjes
1 Matjet d
he pasaktësitë,
përdorim
i i apa
rateve
Precizioni, saktësia, gabim
et dhe
pasigu
ria në m
atje
Kapitulli 7: Puna, energjia dhe fuqia ( 10 orë)
47Pu
na si m
ënyrë e tran
sferim
it të
energjisë, Forca, largësia dh
e drejtim
i i saj, P
una e kryer n
ga
gazi
Kapitulli 17: Rryma alternative (4 orë)
91
Rrym
a sinu
soidale, Tension
i alternativ
2 Vlerësimi i pasigurisë në m
atje,
kombinimi i pasigurive.
Mad
hësitë fizike dhe njësitë e
matjes
48
Energjia potenciale e rënd
esës
91
Vep
rimtari praktike: M
atjet m
e osciloskop
Kapitulli 1: Kinematika‐përshkrimi i lëvizjes (5 orë)
3 Sh
pejtësia, Shp
ejtësia është
mad
hësi vektoriale
49
Energjia kinetike
93
Fuqia e rrym
ës alte
rnative,
Tran
sformatorët
4 Vep
rimtari praktike: M
atja e
shpe
jtësisë
50
Shnd
ërrimet e energjisë ng
a po
tenciale në kinetik
e,
Tran
sferim
et e energjisë
94Vep
rimtari praktike: kraha
simi i
rrym
ës alte
rnative me atë të
vazh
duar
5 Grafik
ët zhv
endo
sje‐koh
ë
51
Futja e fo
rcave joko
nservativ
e,
Fuqia
Kapitulli 18: Lëkundjet ( 5 orë)
95
Lëku
ndje të lira dhe të
detyruara, Përshkrim
i i
lëku
ndjeve, L
ëkun
djet
harm
onike
6 Mbled
hja e zh
vend
osjeve,
Mbled
hja e shpe
jtësive
52
Ushtrim
e 96
Paraqitja grafik
e e lëku
ndjeve
harm
onike, Freku
enca dhe
frekuenca kënd
ore, Eku
acionet e
lëku
ndjeve harmon
ike
7 Ushtrim
e 53
Dendë
sia, Shtyp
ja
97
Shnd
ërrim
et e energjisë gjatë
lëku
ndjeve harmon
ike, Lëkun
djet
që sh
uhen, R
ezon
anca
8 Kon
cepti i nxitim
it, N
jësitë e
nxitimit
54
Forca të ngjeshjes dhe tensionit
98
Vep
rimtari praktike:
-
Libër m
ësue
si Fizika me zgjedhje 12
5
Kapitulli 2: Lëvizja me nxitim (12 orë)
9 Gjetja e nxitim
it, M
atja e
shpe
jtësisë dhe nxitim
it 55
Zgjatja e m
aterialeve, E
nergjia
potenciale
99
Ushtrim
e
10
Vep
rimtari praktike Matja e
nxitimit në labo
rator
56
Ushtrim
e
Kapitulli 19: Valët (5 orë)
100
Përshk
rimi i valëve, Valë
gjatësore dh
e tërtho
re
11
Ekua
cion
et e lëvizjes‐m
e nx
itim
konstant
Kapitulli 9: Fizika termike (3 orë)
57
Ndryshimi i gjend
jes agregate të
lënd
ës
101
Energjia e valës, Shp
ejtësia e
valës
12
Nxitim
i kon
stan
t dhe i
ndryshue
shëm
58
Energjia e brend
shme
102
Karakteristikat e ting
ullit,
Kufijtë e dë
gjim
it, Efekti
Dop
pler
13
Ushtrim
e
59
Kup
timi i tempe
raturës,
Llog
aritja e nd
ryshim
eve të
energjisë
103
Valët elektromagnetik
e,
Rrezatim
i elektromagnetik
, Re
nditja e valëve
elektrom
agnetik
e në sp
ektër,
Natyra e valëve
elektrom
agnetik
e14
Nxitim
i i rë
nies së lirë
Kapitulli 10: Gazet ideale (5 orë)
60
Lëvizja e molekulave të gazit,
Shpjegim
i i shtyp
jes
104
Ushtrim
e
15
Vep
rimtari praktike matja e g
61
Ligjet e veçan
ta të gazeve, Ligji i
gazeve id
eale
Kapitulli 20: Mbivendosja e valëve
(3 orë) 105
Parimi i m
bivend
osjes së valëve,
Difraksion
i i valëve,
Interferenca
16
Lëvizja dy
përm
asore: predh
at
62
Mod
eli k
inetik i gazeve,
Tempe
ratura dhe energjia
kinetik
e e molekulave
106
Eksperim
enti i Jan
gut m
e dy
çarje
,
17
Stud
imi i lëvizjes së pred
have
63
Përsëritje
107
Rrjeta difraksion
it 18
Përsëritje
64
Test kon
trolli
Kapitulli 21: Valët e qëndrueshme (4 orë)
108
Nga bredh
ëse në të
qënd
rueshm
e, Krijim
i i valëve të
qënd
rueshm
e, Përcaktim
i i
gjatësisë së valës sh
e shpejtësisë
së zërit
19
Detyrë ko
ntrolli
Kapitulli 11:
65
Fusha elektrostatik
e, In
tensite
ti i
fushës elektrike Ligji i K
ulon
it 109Vijon kjo temë
20
Llog
aritja e nx
itimit, Sistemi SI i
njësive
66
Vep
rimtari praktike: Studimi i
ligjit të Kulon
it 110
Përsëritje
-
Libër m
ësue
si Fizika me zgjedhje 12
6 Kapitulli 3: Dinamika – shpjegimi i lëvizjes ( 5 orë)
21
Forca e rënd
esës, M
asa dh
e inercia
Fusha elektrike(4 orë)
67
Potenciali elektrik, E
nergjia e
fushës qendrore, Kraha
simi i
fushave gravita
cion
ale dh
e elektrike
111
Detyrë ko
ntrolli
22
Shpe
jtësia pë
rfun
dimtare,
Lëvizja në rrjedh
ës
68
Ushtrim
e
Kapitulli 22: Fizika kuantike (4 orë)
112
Grimcat d
he valët, P
asqy
rimi
dhe pë
rthy
erja e dritës
23
Identifikim
i i fo
rcave, Ligji i
tretë i N
jutonit
Kapitulli 12: Kondensatorëtdhe energjia e fushës elektrike (3 orë)
69
Përdorim
i i kon
densatorëve,
Ngarkim
i i kon
densatorit,
Energjia e kon
densatorit
113
Fotoefekti
24
Ushtrim
e 70
Llog
aritja e kapa
citetit të
kond
ensatorit, Lidh
ja e
kond
ensatorëve në pa
ralel,
Kon
densatorët në seri
114
Elektron
i si v
alë, M
ikroskop
i elektron
ik. R
rezet X
Kapitulli 4: Forcat si vektorë dhe momentet (9 orë)
25
Mbled
hja e forcave, Pesha dhe
rënd
esa
71
Ushtrim
e 115
Ushtrim
e
26
Dy forca në kënd të drejtë,
Përbërëset e vektorëve Kapitulli 13:
Rryma elektrike (3 orë)
72 Simbo
let d
he diagram
et e
qarqeve, Rryma elektrike,
kuptim
i i fo
rcës elektromotore
Kapitulli 23: Modelet e atomit dhe radioaktiviteti (4 orë)
116
Eksperim
entet p
ër të zbu
luar
strukturën e atomit, Shp
ërhapja e
grim
cave alfa
, Një m
odel i
thjeshtë i atom
it, Spektrat m
e vija
27
Zgjid
hja e prob
lemave me
ndihmën e zbërthimit të fo
rcave
73
Rezistenca, L
igji i O
mit,
Rezistenca spe
cifik
e, Fuq
ia
elektrike
117
Nuk
leon
et dhe elektronet
28
Forca e fërkim
it 74
Vep
rimtari praktike: Përcaktim
i I rezistencës
118
Zbulim
i i ra
dioaktivite
tit, V
etitë
e rrezatim
eve jonizu
ese
29
Vep
rimtari praktike: Përcaktim
i I k
oeficientit të fërkim
it
Kapitulli 14: Qarqet elektrike (5 orë)
75
Ligji i parë i K
irko
fit 206, L
igji i
dytë i Kirko
fit 207, Z
batim
i i
ligjeve të Kirko
fit
119
Ushtrim
e
30
Qendra e rënd
esës, E
fekti
rrotullues i forcave, Eku
ilibri i
trup
ave
76
Kom
binimet e re
zistencave
120
Reaksion
et bërtham
ore, M
asa
dhe energjia, E
nergjia e çlirua
r në zbërthimet ra
dioaktive,
31
Mom
enti i çiftit të fo
rcave
77
Rezistenca e brend
shme e
burimit
121
Energjia e lidh
jes dh
e qënd
rueshm
ëria e bërtham
ës
Zbërthim
i rad
ioaktiv dhe
rastësia
-
Libër m
ësue
si Fizika me zgjedhje 12
7
32
Përsëritje
78
Përsëritje
Kapitulli 24: Fizika bërthamore (11 orë)
122
Aspekte m
atem
atike të
zbërthim
it radioaktiv
33
Detyrë ko
ntrolli
79
Detyrë ko
ntrolli
123
Grafik
ët dhe fo
rmulat e
zbërthim
it radioaktiv Energjia
bërtha
more dh
e reaktorët
bërtha
morë
Kapitulli 5: Lëvizja rrethore dhe fusha e rëndesës (13 orë)
34
Përshk
rimi i lëvizjes rretho
re,
Shpe
jtësia kënd
ore
Kapitulli 15: Fusha magnetike (11 orë)
80
Burimi d
he paraqitja e fushës
magnetik
e, Forca m
agnetik
e,
Indu
ksioni i fushës m
agnetik
e
124
Ushtrim
e
35
Forca qend
ërsynu
ese, N
xitim
i dh
e forca qend
ërsynu
ese
81
Mom
enti magnetik dhe efekti
rrotullues i fushës m
agnetik
e 125
Projekt
36
Natyra e forcave qend
ërsynu
ese
82
Forca magnetik
e që vep
ron mbi
ngarkesat n
ë lëvizje, Orbita e
ngarkesave në fushë magnetik
e
126
Përsëritje
37
Ligji i tërheqjes së gjithësishme
të N
jutonit, Intensite
ti i fushës
së rë
ndesës, Satelitë
t dhe orbita
t
83
Ushtrim
e
127
Test trem
ujori
38
Ushtrim
e 84
Vrojtimi i in
duksionit,
Shpjegim
i i in
duksionit
elektrom
agnetik
128
Vlerësim portofoli
39
Kon
cepti i im
pulsit, God
itjet,
Ruajtja e im
pulsit, Ana
liza e
goditjeve
85
Ligji i Farad
eit i in
duksionit
elektrom
agnetik
, Ligji i L
encit
Përsëritje vjetore (8 orë)
40
Zbatim
e të ligjit të ru
ajtjes së
impu
lsit
86
Përdorim
et e in
duksionit
elektrom
agnetik
: rrymat Fuk
o,
gjeneratorët dhe tran
sformatorët
129
Përsëritje vjetore
41
God
itjet në dy përmasa
87
Ushtrim
e dh
e Pë
rsëritje
130
Përsëritje vjetore
42
Impu
lsi d
he ligjet e N
jutonit
88
Projekt
131
Përsëritje vjetore
43
Përsëritje
89
Test kon
trolli pë
rmbled
hës
132
Përsëritje vjetore
44
Test kon
trolli pë
rmbled
hës
90
Vlerësim portofoli
133
Përsëritje vjetore
45
Projekt
134
Përsëritje vjetore
46
Vlerësim portofoli
135
Përsëritje vjetore
136
Përsëritje vjetore
-
Libër m
ësue
si Fizika me zgjedhje 12
8
PLANI TREM
UJORI I
FUSHA: SHKENCAT NATYRORE
LËNDA: FIZIKA ( XII )
Nr
Tematika
Temat mësimore
Situatë e parashikuar e të nxënit
Metodologjia dhe
veprimtaritë e
nxënësve
Vlerësimi
Burimet
1
Shtojca 1: Madhësitë fizike, Njësitë e matjes
Matjet d
he pasaktësitë,
përdorim
i i aparateve Precizion
i, saktësia, gabim
et dhe pasiguria
në m
atje. V
lerësimi i pasigurisë
në m
atje, kom
binimi i
pasigu
rive. M
adhësitë fizike dhe
njësitë e m
atjes
Shkenca da
llon ng
a fushat e tjera të
dijes, sep
se ajo kërko
n pu
në praktike.
Vetë thelbi i shkencës kërko
n që teoria
të testoh
et në eksperim
ente praktike.
Nda
j, aftësia pë
r të kryer v
eprimtari
praktik
e në m
ënyre logjike dh
e shkencore ka rë
ndësi të do
rës së parë.
Metod
a dh
e tekn
ika pë
r të
zhvillu
ar një të
mendu
ar kritik
dhe kriju
es
Vlerësim i
aktiv
izim
it Te
ksti i fizikës,
Fletore pu
ne,
Apa
ratet d
he
mjetet e kërku
ara
sipa
s metod
ës së
përshk
ruar në lib
ër
2
Kapitulli 1: Kinematika‐përshkrimi i lëvizjes (5 orë)
Shpe
jtësia,
Shpe
jtësia është mad
hësi
vektoriale
Vep
rimtari praktike: M
atja e
shpe
jtësisë
Shpe
jtësinë e lëvizjes së një ob
jekti
mun
d ta gjejm
ë po të m
atim koh
ën
që i du
het k
ëtij ob
jekti p
ër të
përshk
uar largësinë ndë
rmjet d
y pikave të dhëna
. P.sh., d
isa
autostrada në çdo 2000m kan
ë ng
a një telefon em
ergjence. M
e an
ë të një
kron
ometri m
und të m
atim koh
ën e
nevo
jshme pë
r të pë
rshk
ruar këtë
largësi. A m
und të gjejm
ë me këto të
dhëna shpe
jtësinë e çastit?
Metod
a gjith
ëpërfshirëse,
Të nxënit
bashkëveprue
s
Vrojtimet e
mësue
sit d
he
puna në
grup
e dy
she
Teksti i fizikës,
Fletore pu
ne,
Apa
ratet d
he
mjetet e kërku
ara
sipa
s metod
ës së
përshk
ruar në lib
ër
3 Grafik
ët zhv
endo
sje‐koh
ë Mbled
hja e zh
vend
osjeve,
Mbled
hja e shpe
jtësive
Një aerop
lan flu
turon drejt v
eriut m
e shpe
jtësi 200 m s−1. E
ra fryn m
e shpe
jtësi
50 m s−1 drejt lin
djes. Sa është shpe
jtësia
rezu
ltante e aeroplan
it (jepn
i mad
hësinë
dhe drejtim
in)?
Metod
a gjith
ëpërfshirëse
Vlerësim i
shkallës së
aktiv
izim
it gjatë orës së
mësim
it
Teksti nx
ënësit
-
Libër m
ësue
si Fizika me zgjedhje 12
9
4
Kapitulli 2: Lëvizja me nxitim (12 orë)
Ushtrim
e Kon
cepti i nxitim
it, N
jësitë e
nxitimit
Ushtrim 3, faqe 9; Ushtrim 4 fa
qe 10,
Ushtrim 2, faqe 10, Fletore pun
e Te
knika që
zhvillo
jnë
mendimin kritik
dhe kriju
es
Vlerësimi i
arritjeve
bazu
ar në
vrojtim
in e
drejtpërdrejtë
nga an
a e
mësue
sit.
Fletore pu
ne,
Teksti nx
ënësit,
Interneti, Apa
ratet
dhe mjetet sipas
proced
urës së
përshk
ruar
5 Gjetja e nxitim
it,
Matja e shp
ejtësisë dhe
nxitimit,
Vep
rimtari praktike Matja e
nxitimit në labo
rator
Shpe
jtësia/ m s−1
0 15
30
30
Koh
a/ s
0 5
10
15
Tabela 2.1 na tregon si n
drysho
n shpe
jtësia e një motoçiklisti gjatë një
prov
e në rrug
ë të drejtë.
a Ndë
rton
i grafik
un shp
ejtësi—ko
hë të
kësaj lëvizjeje. b N
ga ta
bela gjeni
nxitimin e m
otoçiklistit në 10s e para. c
Kon
trollojeni re
zulta
tin duk
e gjetur
grad
ientin e grafik
ut për 10s e para. d
Përcaktoni nxitim
in e m
otoçiklistit gjatë
15s të fu
ndi. e Me nd
ihmën e grafik
ut,
gjeni largësinë e plotë të përshku
ar gjatë
kës aj p
rove.
Tekn
ika që
zhvillo
jnë
mendimin kritik
dhe
kriju
es/te
knika
dhe metod
a hu
lumtuese
Vlerësimi i
arritjeve
bazu
ar në
përgjig
jet m
e go
jë të
nxënësve;
Shkalla
vlerësuese
Teksti nx
ënësit,
fletore pun
e,
aparatura dh
e mjetet e kërku
ara
sipa
s metod
ës së
zgjedh
ur
6 Ek
uacion
et e lëvizjes‐m
e nx
itim kon
stan
t Nxitim
i kon
stan
t dhe i
ndryshue
shëm
Në vend
in e një aksidenti po
licia gjeti
shenjat e frenim
it me gjatësi 50m
. Testet
e kryera në rrug
ë tregua
n se nxitim
i i
frenim
it në atë rrug
ë është ‐6.5ms‐2. A e
kishte kalua
r makina që rrëshq
iti kufirin
e lejuar të shp
ejtësisë prej 25m
s‐1
(90kmh‐1) në këtë rrug
ë?
Metod
a dh
e tekn
ika që
zhvillo
jnë një të
mendu
ar kritik
dhe kriju
es
Vlerësim m
es
nxënësish
Teksti nx
ënësit,
fletore pun
e
7
Ushtrim
e
Nxitim
i i rë
nies së lirë
Prov
at e kryera në sipërfaqen e një
rrug
e të sap
ondë
rtua
r trego
jnë se, kur
një makinë rrëshq
et m
bi të gjatë
frenim
it, nxitim
i i saj është ‐7
.0ms‐2.
Vlerësoni largësinë e frenim
it të një
makine që ecën me shpe
jtësinë
maksimale prej 30m
s‐1 (rreth 110km
h‐1 ).
Metod
at m
e në
qend
ër nxënësin,
bashkëbisedim
Vlerësim i
punës
individu
ale
të zgjidhjes së
prob
lemave.
Teksti nx
ënësit,
fletore pun
e,
Interneti
-
Libër m
ësue
si Fizika me zgjedhje 12
10
8
Kapitulli 4: Forcat si vektorë dhe momentet (9 orë)
Vep
rimtari praktike matja e g
Lëvizja dy
përm
asore: predh
at
Një to
p hidh
et m
e një farë këndi m
e ho
rizontalen dhe bëhet fo
tografim
i me
shum
ë shkrep
je i lëvizjes së tij. L
ëvizja e
topit p
araqite
t nga fo
toja e dhënë në
figurën 2.27, fa
qe 36. Ana
lizon
i dhe
interpretoni lëvizjen e to
pit.
Metod
at m
e në
qend
ër nxënësin /
teknika dhe metoda
të punës në grup
dhe punës
individuale
Vlerësim m
es
nxënësish,
Vlerësimi i
detyrave të
shtëpisë
Teksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne,
Apa
ratet d
he
mjetet e pun
ës:
sipa
s metod
ës
përkatëse, In
terneti
9 Stud
imi i lëvizjes së pred
have
Përsëritje
Një gur hidhet v
ertik
alisht lart m
e shpe
jtësi fillestare 20 m
s‐1. Sa lart ngjite
t gu
ri? Sa do të jetë koh
a e flu
turimit (
kthimi i gurit në pikën e nisjes)? Sa koh
ë do të jetë kjo koh
ë në qoftë se ai bie 25
m poshtë nivelit të nisjes. Si d
o të ishin
përgjig
jet n
.q.s. hed
hja do të ishte
horizontale, nga lartësia 25 m? Sa do të
ishte largësia nga baza ku
r guri p
rek
tokën? Si d
o të ishin këto përgjigje n.q.s.
guri hidhet n
ë kënd
in 450 m
e ho
rizontalen?
Metod
a me në
qend
ër nxënësit /
teknika dhe metoda
për një të menduar
kritik dhe krijues
Vetëvlerësim
dhe vlerësim
i detyrave të
shtëpisë.
Teksti i n
xënësit,
fletore pun
e.
10
Detyrë ko
ntrolli
Llog
aritja e nx
itimit,
Sistem
i SI i njësive
Te
knika dh
e metod
a pë
r një të
mendu
ar kritik
dhe kriju
es
Vlerësim i
punës me
shkrim
Teksti i n
xënësit
Fletë pun
e
11
Forca e rënd
esës,
Masa dh
e inercia,
Shpe
jtësia pë
rfun
dimtare,
Lëvizja në rrjedh
ës
Një sferë m
e masë 12g, lëshoh
et nga
prehja. A
jo përshpe
jton, por m
ë pa
s mbërrin një vlerë
konstante të shp
ejtësisë, e qua
jtur
shpe
jtësi përfund
imtare. M
bi sferën
veprojnë dy forca:
rënd
esa 0.12N dhe re
zistenca e ajrit
F e drejtuar vertik
alisht lart.
a Sh
pjegon
i pse fillimisht nxitim
i i
sferës është 10m
s‐2 vertik
alisht
poshtë.
b Sh
pjegon
i pse eventua
lisht sfera
mbërrin një shp
ejtësi kon
stan
te.
Të m
ësua
rit k
ritik
dhe kriju
es
Vrojtimi i
mësue
sit
Teksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti
-
Libër m
ësue
si Fizika me zgjedhje 12
11
12
Kapitulli 4: Forcat si vektorë dhe momentet (9 orë)
Identifikim
i i fo
rcave,
Ligji i tretë i N
jutonit
Ushtrim
e
Imagjin
oni se po hidhn
i një flutur
badm
intoni vertik
alisht lart. R
ezistenca
e ajrit n
dihet m
ë tepë
r nga flutura se sa
nga topi i tenisit. Kjo fo
rcë gjith
një ka
kah të kun
dërt m
e shpe
jtësinë e trup
it.
Vizaton
i diagram
et që pa
raqesin
rënd
esën dhe re
zistencën e ajr it q
ë veprojnë m
bi fluturën: a ndë
rsa ajo
ngjitet lart; b ndë
rsa ajo bie po
shtë.
Bashkëbisedim
Vlerësim i
detyrave
individu
ale
Teksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti
13
Mbled
hja e forcave,
Pesha dh
e rënd
esa,
Dy forca në kënd të drejtë,
Përbërëset e vektorëve
Një karrocë lëshoh
et tepo
shtë planit të
pjerrët. Le të përcaktojmë nx
itimin e
karrocës duk
e llo
garitur p
ërbërësen e
rënd
esës sipas planit. Pë
r lehtësi
pran
ojmë që nuk ka fërkim
. A m
und
dhe si të gjejm
ë reaksion
in normal? A
ndikon dhe si n
diko
n nd
ryshim
i i
pjerrësisë së planit të pjerrët?
Metod
at
interaktive
Detyra
individu
ale
Teksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti
14
Zgjid
hja e prob
lemave me
ndihmën e zbërthimit të
forcave
Forca e fërkim
it
Një arkë rrëshq
et në plan
in e pjerrët.
Rënd
esa e saj është 500N. P
lani
form
on këndin 30° m
e ho
rizontalen. a Vizaton
i një diagram
që paraqet këtë situatë. N
ë të
vend
osni shigjeta që përfaqësojnë
forcën e rë
ndesës që vepron m
bi
arkën dh
e forcën e
reaksion
it të planit. b Llog
aritn
i pë
rbërësen e rë
ndesës sipas planit. c
Shpjegon
i pse fo
rca e reaksion
it nu
k ka
përbërëse sipa
s plan
it. d Llogaritni
forcën e re
aksion
it no
rmal të planit. e
Cila do të ishte forca e tretë që do të
kund
ërshtonte lëvizjen? Cili do të ishte
drejtim
i e kah
u i k
ësaj fo
rce ?
Disku
timi
Vetëvlerësimi
Teksti nx
ënësit,
fletore pun
e
-
Libër m
ësue
si Fizika me zgjedhje 12
12
15
Kapitulli 5: Lëvizja rrethore dhe fusha e rëndesës (13 orë)
Vep
rimtari praktike:
Përcaktim
i i koeficientit të
fërkim
it Qendra e rënd
esës,
Efekti rrotullues i forcave,
Ekuilib
ri i trup
ave
Një ta
s me masë 500g ndo
dhet m
bi një
tryezë e cila ano
het n
ë kënd
e të
ndryshme me ho
rizontalen. K
oeficienti i
fërkim
it është 0.74. L
logaritni forcën
rezu
ltante mbi ta
sin ku
r këndi i tryezës
me ho
rizontin është: a 36° b 36.5° c 37°.
Përshk
ruan
i atë që nd
odh në secilin ng
a këto ra
ste.
Hulum
timi,
diskutim
Vlerësim i
veprim
tarisë
praktik
e.
Teksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne,
Apa
ratet d
he
mjetet e kërku
ara
në varësi të
metod
ës së
zgjedh
ur, p
ër të
përcaktuar
koeficientin e
fërkim
it16
Mom
enti i çiftit të fo
rcave
Përsëritje
Shoferi p
o ng
et
makinën dhe ushtron
mbi timon
in e sa
j dy
forca me vlerë 15N
secila. A
rsyetoni sa
është rezu
ltantja e fo
rcave që vep
rojnë
mbi timon
. A është timon
i në ekuilib
ër?
Cila
t forca e bëjnë të rrotullohet?
Bashkëbisedim,
mod
elim
Vrojtimet e
mësue
sit
Teksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne
17
Detyrë ko
ntrolli
Përshk
rimi i lëvizjes rretho
re,
Shpe
jtësia kënd
ore
Te
knika që
zhvillo
n mendimin kritik
dhe kriju
es,
Mod
elim
i
Vlerësim i
shok
u ‐
shok
ut
Teksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne,
18
Forca qend
ërsynu
ese, N
xitim
i dh
e forca qend
ërsynu
ese,
Natyra e forcave
qend
ërsynu
ese
Në secilin nga këto raste tregon
i na
tyrën e forcës qendë
rsyn
uese: a
Hëna në orbitë rreth To
kës;
b një makinë që m
err k
thesën në një
rrug
ë të sheshtë e të ashpë
r; c një
lavjerrës (masë e varur n
ë fije dh
e që
lëku
ndet).
Metod
a dh
e tekn
ika që
zhvillo
jnë një të
mendu
ar kritik
dhe kriju
es
Vrojtimet e
mësue
sit
Teksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne
19
Ligji i tërheqjes së gjithësishme
të N
jutonit,
Intensite
ti i fushës së rë
ndesës,
Satelitë
t dhe orbita
t.
Ushtrim
e
Metod
a dh
e tekn
ika pë
r një të
mendu
ar kritik
dhe kriju
es
Vlerësim i
punës
individu
ale
Teksti i n
xënësit,
Fletore e pu
nës
-
Libër m
ësue
si Fizika me zgjedhje 12
13
20
Kon
cepti i im
pulsit, God
itjet,
Ruajtja e im
pulsit, Ana
liza e
goditjeve
Zbatim
e të ligjit të ru
ajtjes së
impu
lsit
1 Im
agjin
oni g
oditjen e një trup
i në
lëvizje me një trup në prehje; ata
ngjiten bashk
ë dh
e bëhen një trup i
vetëm. Q
ë im
pulsi të ruhet, du
het q
ë pa
s go
ditjes të dy trup
at të
zhvend
osen bashk
ë me shpe
jtësi m
ë të vog
ël se ajo e trup
it që lëvizte
para god
itjes. a N
jë m
asë 1kg me
shpe
jtësi 6ms‐1 go
ditet m
e një masë
2kg në prehje. Ata ngjite
n bashkë.
Përcaktoni shp
ejtësinë pas god
itjes.
b Bë
ni të njëjtën gjë pë
r god
itjen e
një mase 4kg me shpe
jtësi 5ms‐1 me
një masë 1kg në prehje.
2 Ta
ni im
agjin
oni n
jë god
itje në të
cilën trup
at nuk ngjite
n bashkë.
a Një m
asë 1kg që lëviz me shpe
jtësi
6ms‐1 go
ditet m
e një masë 1kg në
prehje. A
to nuk ngjite
n bashkë. P
as god
itjes m
asa e pa
rë
mbetet n
ë prehje. Sa është shpe
jtësia
e masës së dy
të?
b A ru
het energjia kinetike gjatë
kësaj god
itjeje?
Disku
tim, p
una
individu
ale,
Mod
elim
i
Buletin
i i
pjesëm
arrje
s Te
ksti i n
xënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti
21
God
itjet në dy përmasa;
Impu
lsi d
he ligjet e N
jutonit
Një to
p i b
ardh
ë me masë m = 1.0 kg
që zhv
endo
set m
e shpe
jtësi fillestare
u = 0.5 m s−1 god
itet m
e një top të
kuq me masë të njëjtë, që fillim
isht
është në prehje. Pas god
itjes ata
kanë shp
ejtësi të barabarta në
mad
hësi dhe këndi ndë
rmjet
Metod
a pë
r një të
mendu
ar kritik
dhe kriju
es
Vlerësim i
shok
u ‐
shok
ut
Teksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti
-
Libër m
ësue
si Fizika me zgjedhje 12
14
trajektoreve të ty
re është 90°. Sa janë
shpe
jtësitë e to
pave pas god
itjes?
22
Përsëritje Projekt
Pu
na m
e projekte;
Disku
timi
Vlerësim i
shkallës së
aktiv
izim
it të
nxënësve në
zgjid
hjen e
prob
lemave
dhe vlerësim
i pun
ës m
e projekte.
Teksti nx
ënësit,
Fletore e pu
nës,
Interneti
23
Test kon
trolli pë
rmbled
hës
Vlerësim portofoli
Pu
në m
e shkrim
; Projekte
Vlerësim i
punës me
shkrim
; vlerësim i
portofolit të
nxënësit
Teksti nx
ënësit,
Fletore e pu
nës,
Interneti
-
Libër m
ësue
si Fizika me zgjedhje 12
15
PLANI TREM
UJORI II
FUSHA: SHKENCAT NATYRORE
LËNDA: FIZIKA ( XII )
Nr
Tematika
Temat mësimore
Situatë e parashikuar e të nxënit
Metodologjia dhe
veprimtaritë e
nxënësve
Vlerësimi
Burimet
1
Kapitulli 7: Puna, energjia dhe fuqia ( 10 orë)
Puna si m
ënyrë e tran
sferim
it të energjisë
Energjia potenciale e rënd
esës,
tran
sferim
it të energjisë,
Forca, largësia dhe drejtimi i
saj, Pu
na e kryer nga gazi,
Një njeri tërheq një arkë mbi një
dyshem
e ho
rizontale me nd
ihmën e
një litari (fig
ura 7.7). Forca m
e të
cilën tërheq litari është 200N në
kënd
in 30° m
e ho
rizontalen.
Llog
aritn
i pun
ën e kryer për ta
zhvend
osur arkën m
e 5.0m
.
Bashkëbisedim
Vlerësim i
përgjig
jeve
gjatë
diskutim
it.
Teksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti
2 En
ergjia kinetike,
Shnd
ërrimet e energjisë ng
a po
tenciale në kinetik
e,
Tran
sferim
et e energjisë
Disku
tim
Vlerësim i
shkallës së
aktiv
izim
it
Teksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti
3 Fu
tja e fo
rcave joko
nservativ
e,
Fuqia
Ushtrim
e
Pirroja dh
e Olgeni k
anë masa 30kg
dhe 40kg përkatësisht. Olgeni k
a hipu
r në një pe
më me lartësi 5m,
kurse Pirroja është në to
kë dhe
mban në dorë një litar. A
i e hed
h njërin skaj të litarit mbi një degë të
pemës dhe m
ban skajin tjetër, që
Olgeni ta pë
rdorë litarin për të
zbritur n
ga pem
a. N
dërsa Olgeni
zbret, Pirroja ng
jitet në po atë lartësi
ku ndo
dhej Olgeni. Kur Olgeni p
rek
tokën, të dy kanë shp
ejtësinë 3ms‐1.
Sa pun
ë kryh
et kun
dër forcës së
fërkim
it nd
ërmjet lita
rit d
he degës?
Shpjegim
, bashkëbisedim
Vlerësim m
es
nxënësish
Teksti i n
xënësit,
Fletore pu
ne,
interneti
-
Libër m
ësue
si Fizika me zgjedhje 12
16
4
Dendë
sia, Shtyp
ja
Forca të ngjeshjes dhe
tensionit,
Vlerësoni shtyp
jen që ushtron
i mbi
dyshem
e ku
r qëndron
i në këmbë.
Kryerje e
përbashk
ët e
veprim
eve
Vlerësim i
detyrave të
shtëpisë dhe i
përgjig
jeve
gjatë
aktiv
izim
it.
Teksti i n
xënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti, Mjetet
dhe ap
aratet e
parashikua
ra në
veprim
tarinë
praktik
e 8.1
5 Zg
jatja e m
aterialeve,
Energjia potenciale
Ushtrim
e
Teksti i n
xënësit, Fletore pu
ne,
Interneti
Dialog i
argu
mentuar
Vetëvlerësim
Teksti i n
xënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti
6
Kapitulli 9: Fizika termike (3 orë)
Ndryshimi i gjend
jes agregate
të lënd
ës
Energjia e brend
shme
Vendimmarrje e
përbashk
ët dhe e
shteruar m
e një
diskutim
.
Vlerësim i
përgjig
jeve
me go
jë.
Teksti i n
xënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti
7 Kup
timi i tempe
raturës,
Llog
aritja e nd
ryshim
eve të
energjisë,
Lëvizja e molekulave të gazit,
Shpjegim
i i shtyp
jes,
ndryshoret e gjend
jes së gazit
Imagjinon
i një enë m
e ujë që vlon.
Kërkohet të matet temperatura e ujit
dhe merrni një term
ometër që
ndod
het m
bi tavo
linë. Lexim
i i
term
ometrit është 200 C. K
ur
term
ometrin e fu
tim në ujin që vlon
, temperatura e tij vjen e rritet. Çfarë
tregon kjo? Vjen një çast që
temperatura e term
ometrit nuk
ndryshon
. Cilat janë dy kon
kluzionet
që arrijm
ë në këtë rast. R
enditni d
y aspektet që ilu
strohen në këtë rast.
Metod
a hu
lumtuese
Vlerësim i
aktiv
izim
it Te
ksti i n
xënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti, ap
aratet
dhe mjetet sipas
proced
urës
përkatëse.
8
Kapitulli 10: Gazet ideale (5 orë)
Ligjet e veçan
ta të gazeve,
Ligji i gazeve ideale
Mod
eli k
inetik i gazeve,
Tempe
ratura dhe energjia
kinetik
e e molekulave
Imagjin
oni n
jë enë m
e gaz. M
und të
masim katër m
adhësitë që
karakterizojnë këtë sasi gazi d
he do
të m
ësojmë si lidh
en këto mad
hësi
me njëra tjetrën.
Metod
a dh
e tekn
ika pë
r një të
mendu
ar kritik
dhe kriju
es
Vlerësim i
arritjeve
bazu
ar në
vëzh
gimin e
drejtpërdrejtë
Teksti i n
xënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti
9 Pë
rsëritje
Test kon
trolli
Pu
në në grup dhe
punë in
dividu
ale
Vlerësim i
punës me
shkrim dhe
punës në
klasë pë
r
Teksti i n
xënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti
-
Libër m
ësue
si Fizika me zgjedhje 12
17
zgjid
hjen e
prob
lemave.
10
Kapitulli 11 Fusha elektrike (4 orë)
Fusha elektrostatik
e,
Intensite
ti i fushës elektrike
Ligji i Kulon
it Vep
rimtari praktike: Studimi i
ligjit të Kulon
it
Disku
tim,
Hulum
tim
Vlerësim i
punës në
klasë.
Teksti i n
xënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti, ap
aratet
dhe mjetet e
kërkua
ra sipas
proced
urës
përkatëse
11
Potenciali elektrik,
Energjia e fu
shës qendrore,
Kraha
simi i fu
shave
gravita
cion
ale dh
e elektrike
Ushtrim
e
Disku
tim, T
ë nx
ënit në
bashkëpu
nim
Buletin
i diskutim
it Te
ksti i n
xënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti
12
Kapitulli 12: Kondensatorët dhe energjia e fushës elektrike (3 orë)
Përdorim
i i kon
densatorëve,
Ngarkim
i i kon
densatorit,
Energjia e kon
densatorit
Llog
aritja e kapa
citetit të
kond
ensatorit,
Lidh
ja e kon
densatorëve në
paralel,
Kon
densatorët në seri
Pu
na në grup
e,
Disku
timi
Vlerësim i
proceseve të
të m
ësua
rit.
Teksti i n
xënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti, ap
aratet
dhe mjetet e
kërkua
ra sipas
proced
urës
përkatëse
13
Kapitulli 13: Rryma elektrike (3 orë)
Ushtrim
e Simbo
let d
he diagram
et e
qarqeve,
Rrym
a elektrike, kup
timi i
forcës elektromotore
Metod
at
interaktive
(Mendo /P
uno në
dyshe /Shk
ëmbe
me të tjerët;
Disku
tim)
Vlerësimi i
arritjeve të të
nxënit.
Teksti i n
xënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti
14
Rezistenca,
Ligji i Omit,
Rezistenca spe
cifik
e,
Fuqia elektrike,
Vep
rimtari praktike:
Përcaktim
i i re
zistencës
Në treg ka lla
mba m
e nd
riçime të
ndryshme. N
jë llam
bë 100 vat
ndriçon më fort se një lla
mbë 60 vat.
Shpjegon
i cila prej tyre ka re
zistencë
më të m
adhe.
Metod
at
interaktive
Vlerësim
form
ues
Teksti i n
xënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti, ap
aratet
dhe mjetet e
kërkua
ra sipas
proced
urës
përkatëse
-
Libër m
ësue
si Fizika me zgjedhje 12
18
15
Kapitulli 14: Qarqet elektrike (5 orë)
Ligji i parë i K
irko
fit,
Ligji i dytë i K
irko
fit,
Zbatim
i i ligjeve të Kirko
fit
Kom
binimet e re
zistencave
Pyetje 3, faqe 207
Metod
at
interaktive
Buletin
i diskutim
it Te
ksti i n
xënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti, ap
aratet
dhe mjetet e
kërkua
ra sipas
proced
urës
përkatëse
16
Rezistenca e brend
shme e
burimit
Përsëritje
Le të in
terpretojm
ë grafikun e paraqitu
r në
figurë.
Metod
at
interaktive
Te
ksti i n
xënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti, ap
aratet
dhe mjetet e
kërkua
ra sipas
proced
urës
përkatëse
17
Kapitulli 15: Fusha magnetike (11 orë)
Detyrë ko
ntrolli
Burimi d
he paraqitja e fushës
magnetik
e,
Forca magnetik
e,
Indu
ksioni i fushës m
agnetik
e
Pu
në in
dividu
ale,
Disku
tim
Vlerësim
përm
bled
hës
Teksti i n
xënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti, ap
aratet
dhe mjetet e
kërkua
ra sipas
proced
urës
përkatëse
18
Mom
enti magnetik dhe efekti
rrotullues i fushës
magnetik
e Fo
rca magnetik
e që vep
ron
mbi ngarkesat në lëvizje,
Orbita e ngarkesave në fu
shë
magnetik
e
Një shu
fër p
rej bakri, n
ë të cilën
kalon rrym
ë, vendo
set n
ë ha
pësirën
ndërmjet p
oleve të një m
agneti në
form
ë pa
tkoi. Shp
jego
ni fo
rcën
magnetik
e që shfaqet në këtë ra
st.
Bashkëbisedim,
punë in
dividu
ale
Vlerësim i
shok
u ‐
shok
ut
Teksti i n
xënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti, ap
aratet
dhe mjetet e
kërkua
ra sipas
proced
urës
përkatëse
19
Ushtrim
e
Vrojtimi i in
duksionit,
Shpjegim
i i in
duksionit
elektrom
agnetik
Parashikon
i se çfarë do të ndo
dhi.
Jepe
n situatat e shtruara në
veprim
tarinë praktike.
Metod
a dh
e tekn
ika pë
r një të
mendu
ar kritik
dhe kriju
es
Vlerësim i
aktiv
izim
it gjatë
diskutim
it në
klasë.
Fletore pu
ne,
Interneti, ap
aratet
dhe mjetet e
kërkua
ra sipas
proced
urës
përkatëse
-
Libër m
ësue
si Fizika me zgjedhje 12
19
20
Ligji i Farad
eit i in
duksionit
elektrom
agnetik
, Ligji i Lencit
Përdorim
et e in
duksionit
elektrom
agnetik
: rrymat Fuk
o,
gjeneratorët dhe
tran
sformatorët
Si in
duktoh
et rrym
a në dinam
on e
biçikletës?
Metod
a interaktive
Vlerësim
përm
bled
hës
Teksti i n
xënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti, ap
aratet
dhe mjetet e
kërkua
ra sipas
proced
urës
përkatëse
21
Përsëritje
Projekt
Pu
na m
e projekte,
Disku
tim
Vlerësim i
shok
u ‐
shok
ut
Teksti i n
xënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti
22
Test kon
trolli pë
rmbled
hës
Vlerësim portofoli
Metod
a dh
e tekn
ika pë
r një të
mendu
ar kritik
dhe kriju
es
Vlerësim
form
ues
Teksti i n
xënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti
-
Libër m
ësue
si Fizika me zgjedhje 12
20
PLANI TREM
UJORI III
FUSHA: SHKENCAT NATYRORE
LËNDA: FIZIKA ( XII )
Nr
Tematika
Temat mësimore
Situatë e parashikuar e të nxënit
Metodologjia dhe
veprimtaritë e
nxënësve
Vlerësimi
Burimet
1
Kapitulli 17: Rryma alternative (4 orë)
Rrym
a sinu
soidale, Tension
i alternativ
Vep
rimtari praktike: M
atjet m
e osciloskop
Një rrym
ë alternative (e m
atur në
ampe
rë), pa
raqitet n
ga eku
acioni: I =
5.0sin 120πt. Sa janë I0, ω dhe f. Sa
është pe
riod
a? Skiconi grafik
un që
paraqet k
ëtë rrym
ë.
Metod
a interaktive:
Disku
tim
Vlerësim
përm
bled
hës
Teksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti
2 Fu
qia e rrym
ës alte
rnative,
Tran
sformatorët
Vep
rimtari praktike:
Kraha
simi i rrym
ës alte
rnative
me atë të vazhd
uar
Metod
a dh
e tekn
ika pë
r një të
mendu
ar kritik
dhe kriju
es
Vetëvlerësim
Teksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti
3
Kapitulli 18: Lëkundjet ( 5 orë)
Lëku
ndje të lira dhe të
detyruara, Përshkrim
i i
lëku
ndjeve,
Lëku
ndjet h
armon
ike
Paraqitja grafik
e e lëku
ndjeve
harm
onike, Freku
enca dhe
frekue
nca kënd
ore,
Ekua
cion
et e lëku
ndjeve
harm
onike
Gjatë rë
nies së tërm
etit, ndë
rtesat
lëku
nden. T
ë lira ap
o të detyrua
ra
janë këto lëku
ndje? Cila
t jan
ë karakteristik
at e lëku
ndjeve?
Hulum
tim,
Disku
tim
Vlerësim
përm
bled
hës
Teksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti
4 Sh
ndërrimet e energjisë gjatë
lëku
ndjeve harmon
ike,
Lëku
ndjet q
ë shuh
en,
Rezona
nca
Vep
rimtari praktike
Në një pa
rk argëtue
s pë
r fëm
ijë,
gjatë lëku
ndjeve të një sh
ilarësi,
kemi n
dryshim të shp
ejtësisë dhe të
zhvend
osjes s
i dhe shu
arje të
lëku
ndjeve nëse nu
k e shtyjm
ë herë
pas here atë. A
naliz
ojmë situatën
nga pikëpa
mja energjetik
e.
Metod
a interaktive
Teksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti, Apa
ratet
dhe pa
jisjet
përkatëse
-
Libër m
ësue
si Fizika me zgjedhje 12
21
5
Kapitulli 19: Valët (5 orë)
Ushtrim
e
Përshk
rimi i valëve,
Valë gjatësore dh
e tërtho
re
Shem
bull 1 i zgjidhu
r, faqe 288
Tekn
ika dh
e metod
a që
zhvillo
jnë
mendimin kritik
dhe kriju
es
Vlerësim m
es
shok
ësh
Teksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti, Apa
ratet
dhe pa
jisjet
përkatëse
6 En
ergjia e valës,
Shpe
jtësia e valës
Karakteristikat e ting
ullit,
Kufijtë e dë
gjim
it,
Efekti Dop
pler
Një tren, sire
na e të cilit fishkëllen me
frekuencë 800H
z, afroh
et drejt
stacionit m
e shpejtësi 60m
s‐1. Çfarë
frekuence do të perceptojnë pasagjerët
që presin në platfo
rmë? (Shp
ejtësia e
zërit në ajër është 330 m
s−1.)
Tekn
ika dh
e metod
a Vlerësim i
detyrave të
shtëpisë dhe
buletin i
pjesëm
arrje
s
Teksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti, Apa
ratet
dhe pa
jisjet
përkatëse
7 Valët elektromagnetik
e,
Rrezatim
i elektromagnetik
, Re
nditja e valëve
elektrom
agnetik
e në sp
ektër,
Natyra e valëve
elektrom
agnetik
e,
Ushtrim
e
Një astrono
m vrojton dritën e një ylli
të largët. N
jë vijë e sp
ektrit ka gjatësi
vale 550nm
. Kur m
atet në laborator,
ajo vijë ka gjatësi vale 535 nm
. Përcaktoni: a ndryshimin e gjatësisë
së valës së vijës spektrale; b
shpejtësinë e yllit; c n
a largoh
et apo
afrohet k
y yll?
Metod
a interaktive
Vlerësim i
aktiv
izim
it Te
ksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti, Apa
ratet
dhe pa
jisjet
përkatëse
8
Kapitulli 20: Mbivendosja e valëve (3 orë)
Parimi i m
bivend
osjes së
valëve,
Difraksion
i i valëve,
Interferenca
Eksperim
enti i Jan
gut m
e dy
çarje
.
Drita përhapet si valë dh
e krijon
efekte natyrore shum
ë të buk
ura si
ngjyrat e sh
këlqyeshme të krahëve të
fluturave (figura 20.1). Këto ng
jyra
nuk vijnë ng
a pigm
entet e krahëve.
Përkun
drazi, ato shfaqen ku
r valët
drito
re të sh
përhapura ng
a pjesë të
ndryshme të krahu
t, takohen në sy
rin
tonë dhe kom
bino
hen du
ke na dh
ënë
ngjyrat q
ë shoh
im.
Vlerësim m
es
nxënësish
Teksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti, Apa
ratet
dhe pa
jisjet
përkatëse
9 Rrjeta difraksion
it ng
a bred
hëse në të qëndrue
shme,
Krijim
i i valëve të
qënd
rueshm
e,
Valët që kemi shq
yrtuar deri tan
i kanë qenë valë bredh
ëse: ato nisen
nga një bu
rim dhe përha
pen, duk
e mbartur energji ng
a një vend në një
Metod
a dh
e tekn
ika që
zhvillo
jnë një të
mendu
ar kritik
Vlerësimi
aktiv
izim
it Te
ksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti, Apa
ratet
dhe pa
jisjet
-
Libër m
ësue
si Fizika me zgjedhje 12
22
Përcaktim
i i shp
ejtësisë së zërit
(një pjesë vijon orën
pasardhëse)
tjetër. Një klasë tjetër e valëve
janë valët e qëndrue
shme.
dhe kriju
es.
përkatëse
10
Kapitulli 21: Valët e qëndrueshme (4 orë)
Nga bredh
ëse në të
qënd
rueshm
e,
Krijim
i i valëve të
qënd
rueshm
e,
Përcaktim
i i shp
ejtësisë së zërit
(vazhd
im)
Përsëritje
Kur projektojnë ura, inxhinierët duh
et
të m
arrin parasysh mun
dësinë që era
do të sh
kaktojë form
imin e valëve të
qënd
rueshm
e, të cilat m
und të bëjnë
që ura të lëku
ndet sh
umë fort. K
jo
ndod
hi në tetor 1
940 me të famshmen
urë të Ngu
shticës së Takom
ës
(Tacom
a Narroës) n
ë shtetin
Uashing
ton në SHBA
. Erërat e fo
rta
bënë që ura të lëku
ndet m
e am
plitu
dë
që vinte duk
e u rritu
r, derisa u
shkatërrua dhe ra
. Le të sh
pjegojmë se
çfarë ka ndo
dhur.
Bashkëbisedim
Vlerësim i
përgjig
jeve
me go
jë
Teksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti, Apa
ratet
dhe pa
jisjet
përkatëse
11
Kapitulli 22: Fizika kuantike (4 orë)
Detyrë ko
ntrolli
Grimcat d
he valët,
Pasqyrim
i dhe përthyerja e
dritë
s
Kur u ndërtua lazeri i p
arë në vitin
1960, ai u duk si diçka in
teresante, por
u desh të kalon
in sh
umë vite derisa ai
gjeti p
ërdo
rime praktik
e. Sot lazerat
janë kud
o: në CD e DVD,
kompjuterët, skanerat e barkodeve në
superm
arkete; ka të ngjarë të kem
i më
shum
ë lazera se
sa njerëz. Figura 22.1
paraqet n
jë pacient m
bi të cilin kryhet
një nd
ërhy
rje kiru
rgjikale me lazer.
Shpikja e lazerit u bë e mun
dur v
etëm
atëherë ku
r shk
encëtarët k
uptuan
misterin e natyrës së dritës. Por, drita
është valë apo grim
cë? S
iç do ta
shoh
im në këtë kapitu
ll, përgjigjja
është: pak nga të dyja.
Metod
a interaktive
Vlerësim
përm
bled
hës,
vlerësim i
përgjig
jeve
me go
jë
Teksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti, Apa
ratet
dhe pa
jisjet
përkatëse
-
Libër m
ësue
si Fizika me zgjedhje 12
23
12
Fotoefekti
Elektron
i si v
alë, M
ikroskop
i elektron
ik. R
rezet X
Duk
uria e fo
toefektit është e
rënd
ësishm
e në zhv
illim
in e fizikës
mod
erne, sep
se pyetjet e ngritu
ra
mbi natyrën e dritës më në fu
nd u
zgjid
hën ng
a Ajnshtajn, n
ë 1905.
Fotefekti m
betet i rë
ndësishëm për
kërkim
et që ng
a fusha e krijimit të
materialeve m
e veti të paracaktuara
deri te astrofiz
ika, si d
he krijim
i i një
shum
ëllojsh
mërie pajisjesh të
dobishme. Po çfarë është fotoefekti?
Vetëm drita ka na
tyrë dyfishe?
Metod
a bashkëveprue
se
Vlerësim i
përgjig
jeve
me go
jë dhe i
punës me
shkrim
.
Teksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti, Apa
ratet
dhe pa
jisjet
përkatëse
13
Kapitulli 23: Modelet e atomit dhe radioaktiviteti (4 orë)
Ushtrim
e Ek
sperim
entet p
ër të zbu
luar
strukturën e atomit,
Shpë
rhap
ja e grimcave alfa
, Një m
odel i thjeshtë i atom
it,
Spektrat m
e vija
Substancat ra
dioaktive kanë
përdorim
e të ndryshm
e, p.sh. në
inxh
inieri apo m
jekësi. M
e to duh
et
të pun
ohet m
e shum
ë ku
jdes, p
ër t’u
sigu
ruar që asku
sh të m
os
ekspozoh
et nda
j rrezatim
it që
lëshojnë. N
ë këtë kap
itull do të
shoh
im ndë
r të tjera, cila është
natyra e su
bstancave radioaktive
dhe e llo
jeve të ndryshm
e të
rrezatim
it të lëshua
r prej tyre.
Metod
a interaktive
Vlerësim i
detyrave
individu
ale
Teksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti, Apa
ratet
dhe pa
jisjet
përkatëse
14
Nuk
leon
et dhe elektronet,
Zbulim
i i ra
dioaktivite
tit,
Vetitë e rrezatim
eve jonizu
ese
Bërtha
mat e su
bstancave
radioaktive em
etojnë tri lloje
rrezatim
esh: alfa (α
), beta (β
) dhe
gama (γ). Bë
rtha
mat përbëhen prej
proton
eve dh
e neutroneve dhe nëse
balanca nd
ërmjet d
y llo
jeve të
grim
cave ano
n shum
ë ng
a njëra an
ë,
bërtha
ma mun
d të emetojë rrezatim
α ose β, për të rritu
r qënd
rueshm
ërinë.
Metod
a dh
e tekn
ika që
zhvillo
jnë
mendimin kritik
dhe kriju
es.
Vlerësim m
e listë kon
trolli.
Teksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti, Apa
ratet
dhe pa
jisjet
përkatëse
-
Libër m
ësue
si Fizika me zgjedhje 12
24
15
Kapitulli 24: Fizika bërthamore (11 orë)
Ushtrim
e Re
aksion
et bërtham
ore,
Masa dh
e energjia,
Energjia e çlirua
r në
zbërthim
et ra
dioaktive.
Nga fu
ndi i Luftës së Dytë Bo
tërore
u ho
dhën bom
bat b
ërtham
ore mbi
qytetet jap
oneze të H
iroshimës dhe
Nagasakit. N
ë shpë
rthimet
bërtha
more çliroh
et kaq shu
më
energji, saqë m
adhësia e tyre shp
esh
jepe
t në megaton
, pra, e
barasvlershm
ja e ty
re në milion
a ton
lënd
ë shpë
rthy
ese ko
nvencion
ale.
Një përdo
rim tjetër, p
aqësor, i
materialeve bërtham
ore është si
karburan
t bërtham
or. D
uke qenë se
materialet si u
ranium
i jan
ë de
pozita
kaq të përqend
ruara të energjisë,
centralet b
ërtham
ore kërkojnë vetëm
një fugo
n me karburan
t në javë,
ndërko
hë që një term
ocentral m
und
të kërko
jë një tren në orë.
Metod
a interaktive
Vlerësim i
përm
bled
hës.
Teksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti, Apa
ratet
dhe pa
jisjet
përkatëse
16
Energjia e lidh
jes dh
e qënd
rueshm
ëria e bërtham
ës,
Zbërthim
i rad
ioaktiv dhe
rastësia;
Aspekte m
atem
atike të
zbërthim
it radioaktiv
Do të sho
him energjin
ë që përmban
bërtha
ma e atom
it dh
e lid
hjen e saj
me qënd
rueshm
ërinë e bërtha
mës;
gjith
ashtu do të sho
him si shk
ruhen
ekua
cion
et që pa
raqesin zbërthim
et
radioaktive.
Metod
at
interaktive
Vlerësim i
përgjig
jeve
me go
jë.
Teksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti, Apa
ratet
dhe pa
jisjet
përkatëse
17
Grafik
ët dhe fo
rmulat e
zbërthim
it radioaktiv,
Energjia bërtham
ore dh
e reaktorët b
ërtham
orë
Ushtrim
e
E zëmë se ekspe
rimenti fillon me
1.0x10
15 bërtham
a të një izotop
i me
konstante të zbërthimit 0.02 s‐1. G
jeni
numrin e bërtha
mave të
pazbërthyera pas 20s.
Metod
a dh
e tekn
ika që
zhvillo
jnë
mendimin kritik
dhe kriju
es
Vlerësim m
es
nxënësish.
Teksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti, Apa
ratet
dhe pa
jisjet
përkatëse
18
Projekt
Përsëritje
Vlerësim i
shkallës së
aktiv
izim
it të
nxënësve në
Teksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti, Apa
ratet
dhe pa
jisjet
-
Libër m
ësue
si Fizika me zgjedhje 12
25
zgjid
hjen e
prob
lemave
dhe vlerësim
i pun
ës m
e projekte.
përkatëse
19
Test trem
ujori
Vlerësim portofoli
Pu
në in
dividu
ale
Vlerësim
form
ues dh
e vlerësim i
punës me
projekte
Teksti nx
ënësit,
Fletore pu
ne,
Interneti, Apa
ratet
dhe pa
jisjet
përkatëse
20
Përsëritje vjetore
Përsëritje vjetore
Prob
lema pë
r provim, n
ë kapitujt 1,
2, 3, 4, 5, 6.
Metod
at
interaktive
Vlerësim i
përgjig
jeve m
e go
jë
Fletore pu
ne
21
Përsëritje vjetore
Përsëritje vjetore
Prob
lema pë
r provim, n
ë kapitujt 7,
8, 9, 10, 11, 12.
Metod
a dh
e tekn
ika që
zhvillo
jnë të
mendu
arit kritik
dhe kriju
es
Vlerësim i
shok
u ‐ sho
kut
Fletore pu
ne
22
Përsëritje vjetore
Përsëritje vjetore
Prob
lema pë
r provim, n
ë kapitujt
13, 14, 15, 16, 17, 18
Metod
at
interaktive
Vlerësim i
punës
individu
ale
dhe i
detyrave të
shtëpisë.
Fletore e pu
ne
Përsëritje vjetore
Përsëritje vjetore
Prob
lema pë
r provim, n
ë kapitujt
19, 20, 21, 22, 23, 24.
Metod
at
interaktive
Vlerësim
përm
bled
hës
Fletore pu
ne
-
Libër mësuesi Fizika me zgjedhje 12 26
Planifikimi i orës mësimore – 1 dhe 2
Fusha: Shkenca Natyrore Lënda: Fizikë Shkalla VI Klasa XII
Temat mësimore: Matjet dhe pasaktësitë, përdorimi i aparateve. Precizioni, saktësia, gabimet dhe pasiguria në matje. Vlerësimi i pasigurisë në matje, kombinimi i pasigurive. Madhësitë fizike dhe njësitë e matjes
Situata e të nxënit Shkenca dallon nga fushat e tjera të dijes, sepse ajo kërkon punë praktike. Vetë thelbi i shkencës kërkon që teoria të testohet në eksperimente praktike. Ndaj, aftësia për të kryer veprimtari praktike në mënyre logjike dhe shkencore ka rëndësi të dorës së parë.
Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore Nxënësi: shkruan me simbole madhësitë fizike dhe njësitë përkatëse të tyre sipas sistemit SI; përdor shumëfishat dhe nënfishat e njësive të madhësive fizike, duke përdorur rregullat e
mbledhjes, zbritjes, shumëzimit dhe pjesëtimit; dallon njësitë themelore dhe njësitë e rrjedhura; tregon si matet: a) masa e trupave me peshore të ndryshme; b) gjatësia e një trupi me vizore,
mikrometër dhe kalibër; c) koha me orë ose kronometër; d) vëllimi i një trupi me metoda të ndryshme; e) këndi me raportor; f) temperatura e trupave me termometër; g) intensiteti i rrymës me ampermetër; h) tensioni me voltmetër; i) dendësia e trupave të ngurtë dhe të lëngët me metodën eksperimentale;
paraqet rezultatet e matjeve dhe vlerëson me përafërsi pasaktësinë në matje; përshkruan gabimet sistematike dhe të rastit përmes shembujve konkretë; dallon gabimin relativ nga gabimi absolut; përcakton shkaqet e pasaktësisë në matje;
Fjalë kyçe: saktësi, precizion, pasiguri, gabim sistematik, gabim i rastit, ndarje e shkallës së instrumentit, njësitë bazë, shënim shkencor
Burimet: Burimet: Teksti i fizikës, fletore e punës, Aparatet dhe mjetet e kërkuara sipas metodës së përshkruar në libër
Lidhja me lëndët e tjera: Zgjidhja e problemave, përdorimi i mjeteve, objekteve dhe procedurave shkencore, komunikimi në gjuhën dhe terminologjinë e shkencës.
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metoda dhe teknika për të zhvilluar një të menduar kritik dhe krijues
Organizim i orës së mësimit. Njihen nxënësit me kursin e fizikës dhe me kërkesat e zhvillimit të tij. Fillohet me përdorimin e instrumenteve: u thuhet nxënësve të familjarizohen me përdorimin e instrumenteve të thjeshta matëse, si vizorja, peshorja, raportori, kronometri, ampermetri e voltmetri, si dhe të instrumenteve si mikrometri dhe kalibri. U theksohet nxënësve që kur përdorin këto instrumente, duhet të dini se çfarë përfaqëson çdo ndarje e shkallës së tyre. Për të ilustruar këto përdoret figura Sh 1.1. Përshkruhet si përdoret një kalibër dhe një mikrometër. Sqarohet më pas se çfarë është precizioni. Theksohet se nuk duhet ngatërruar precizioni me
-
Libër mësuesi Fizika me zgjedhje 12 27
saktësinë. Gjithashtu u thuhet nxënësve se kur kryejmë matje, duhet të njohim dhe pasigurinë e saj. Pasiguritë në matje mund të vijnë nga gabimi sistematik dhe gabime të rastit dhe pasiguria mund të vlerësohet në dy mënyra: nga ndarja e shkallës së instrumentit dhe duke përsëritur matjen. U shpjegohet nxënësve se deri tani kemi folur për pasigurinë absolute ose gabimin absolut. Shpesh përdoret dhe gabimi (pasiguria) relativ. U tregohet nxënësve si veprohet në rastin e kombinimit të pasigurive. Më pas njihen nxënësit me shtatë madhësitë fizike themelore dhe njësitë e matjes. Gjithashtu u thuhet nxënësve që në shkencë punohet me numra shumë të vegjël ose shumë të mëdhenj, prandaj duhet të përdoret fuqia e dhjetës, e cila njihet si shënimi shkencor. Punë e drejtuar: Rezultati i matjes së diferencës potenciale në skajet e një rezistence është 6.0 ± 0.2 V dhe rezultati i rrymës që kalon nëpër të është 2.4 ± 0.1 A. Llogaritni rezistencën dhe vlerën e gabimit absolut që bëhet për gjetjen e saj. Hapi parë: gjendet gabimi relativ për secilën nga madhësitë e matura: gabimi relativ në matjen e diferencës potenciale është (0.2/6.0)x100% = 3.3% dhe gabimi relativ në matjen e rrymës është (0.1/2.4)x100% = 4.2% Hapi dytë: mbledhim gabimet relative: shuma e gabimeve relative = (3.3 + 4.2)% = 7.5% Hapi tretë: llogaritim rezistencën dhe gjejmë gabimin absolut të saj R =V/I = 6.0/2.4 = 2.5 dhe 7.5% e 2.5 = 0.1875 ≈ 0.2 Ω. Vlera e rezistencës është 2.5 ± 0.2 Ω. Reflektim (mendo/puno në grupe dyshe/shkëmbe): madhësitë A dhe B kanë vlerat përkatësisht: A = 3.0 ± 0.2 cm, B = 2.0 ± 0.1 cm. Llogaritni vlerat e shprehjeve të mëposhtme dhe gabimet absolute të tyre. a AxB; b A/B ; c A2 d A – B; e A2 – B2; f A1/2
Vlerësimi: Vlerësim i aktivizimit
Punë e pavarur:
Perioda e një lavjerrësi lidhet me gjatësinë e tij me ekuacionin: T = 2π (l /g)1/2 , ku g është nxitimi i rënies së lirë. a) Është ndërtuar grafiku i T2, i cili është vendosur në boshtin y , në varësi të i, i cili është vendosur në boshtin e x‐ve. Shprehni gradientin në termat të g. b) një nxënës mati kohën për 10 lëkundje, për gjatësi të ndryshme të lavjerrësit. Tabela e dhënë tregon vlerat e matura. Llogaritni dhe shënoni vlerat e T dhe T2, duke përfshirë dhe gabimin absolut të secilit. Sfidë: Plotësoni grafikun T2 (s2) kundrejt l (cm); vizatoni vijën që përfaqëson përafrimin më të mirë të bashkimit të pikave; Përcaktoni gradientin e vijës suaj duke përfshirë dhe vlerën e gabimit absolut, për të gjetur vlerën e g; duke përdorur vlerën e g‐
së të gjetur nga ju, llogaritni vlerën e t kur gjatësia është l = 0.900 m. Në përgjigjen tuaj përfshini dhe gabimin absolut.
l /m t/s T T2
0.300 11.1 ± 0.1
0.400 12.8 ± 0.1
0.500 14.2 ± 0.1
0.600 15.8 ± 0.1
0.700 16.9 ± 0.1
0.800 18.1± 0.1
-
Libër mësuesi Fizika me zgjedhje 12 28
Planifikimi i orës mësimore – 3 dhe 4
Fusha: Shkenca Natyrore Lënda: Fizikë Shkalla VI Klasa XII
Temat mësimore: Shpejtësia, Shpejtësia është madhësi vektoriale. Veprimtari praktike: Matja e shpejtësisë
Situata e të nxënit Shpejtësinë e lëvizjes së një objekti mund ta gjejmë po të matim kohën që i duhet këtij objekti për të përshkuar largësinë ndërmjet dy pikave të dhëna. P.sh., disa autostrada në çdo 2000m kanë nga një telefon emergjence. Me anë të një kronometri mund të matim kohën e nevojshme për të përshkruar këtë largësi. A mund të gjejmë me këto të dhëna shpejtësinë e çastit?
Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore Nxënësi: • përshkruan kuptimin fizik të rrugës, zhvendosjes, shpejtësisë dhe nxitimit; • bën dallimin e rrugës që përshkruan trupi nga zhvendosja që kryen ai; • shpjegon konceptin e shpejtësisë së çastit dhe shpejtësisë mesatare; përshkruan më shumë se
një mënyrë matje të shpejtësisë; • rendit disa njësi të matjes të shpejtësisë dhe përshkruajë situatat kur mund të përdoren ato; • përdor teknikat, aparatet dhe materialet në mënyrë të sigurt (përfshirë këtu ndjekjen e një
radhe instruksionesh aty ku duhet); • bën dhe regjistron vëzhgime, matje dhe vlerësime; • interpreton dhe vlerëson vëzhgimet, eksperimentet e dhëna; • vlerëson metodat dhe të sugjerojë përmirësimet e mundshme.
Fjalë kyçe: shpejtësi mesatare, shpejtësi e çastit, njësi të matjes së shpejtësisë, zhvendosje e trupit, madhësi skalare dhe madhësi vektorial
Burimet: Teksti i fizikës, Fletore e punës, Aparatet dhe mjetet e kërkuara sipas metodës së përshkruar në libër
Lidhja me lëndët e tjera: Zgjidhja e problemave, përdorimi i mjeteve, objekteve dhe procedurave shkencore, komunikimi në gjuhën dhe terminologjinë e shkencës.
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metoda gjithëpërfshirëse, Të nxënit bashkëveprues
Organizim i orës së mësimit. Evokimi (mendo/puno në grupe dushe/shkëmbe): Janë matur madhësitë e mëposhtme: A = 1.0 ± 0.4 m; B = 2.0 ± 0.2 m; C = 2.0 ± 0.5 m s−1; D = 0.20 ± 0.01 s. Llogaritni rezultatin dhe pasigurinë në shprehjet që vijojnë: a A + B; b B – A; c C x D; d B/D; e A2; f 2xA; g rrënjën katrore të (A x B) (kujtoni që rrënja katrore e një numri X mund të shkruhet X1/2.) Realizimi i kuptimit (diskutim): Në këtë temë ngulitet koncepti i shpejtësisë mesatare dhe i shpejtësisë së çastit. Diskutohet me nxënësit dallimi ndërmjet shpejtësisë mesatare dhe shpejtësisë së çastit. Përforcohet koncepti i shpejtësisë së çastit ( mendo/puno në grupe dyshe/ shkëmbe): Pyetje 1, faqe 10.
-
Libër mësuesi Fizika me zgjedhje 12 29
Përkufizohet çfarë është zhvendosje, (ref. Fig. 1.8, tekstit faqe 13); dallohen madhësitë vektoriale nga ato skalare. Shkruhet formula që njehson shpejtësinë si madhësi vektoriale. Punë e drejtuar: Shembujt e zgjidhur faqe 14 Reflektim(mendo/ puno në grupe dyshe/ shkëmbe): Jepen ushtrimi 7 faqe 13 Veprimtari praktike(teknika dhe metoda hulumtuese): Matja e shpejtësisë në laborator U thuhet nxënësve që në rubrikën përkatëse përshkruhen katër mënyra për të matur shpejtësinë. Qëllimi: të ofrohet mundësia e matjes të shpejtësisë së një objekti. Udhëzohen nxënësit që të ndjekin procedurën përkatëse të dhënë faqe 12 në libër Tërhiqet vëmendja që të shqyrtojnë procedurën e ndjekur Reflektimi (mendo/ puno në grupe dyshe/ shkëmbe): Pyetje 4 faqe 12. Sfidë: Për pyetjen e mësipërme, me ato të dhëna, diskutoni nëse mund të llogaritni gabimin absolut dhe atë relativ. Siguria: Zbatohen me rigorozitet kushtet e sigurimit teknik gjatë përdorimit të pajisjeve. Shënim: pas njohjes me kërkesat e kursit të fizikës, ndahen nxënësit në grupe dhe organizohet puna për projektet.
Vlerësimi: Vrojtimet e mësuesit dhe puna në grupe dyshe
Detyrë dhe punë e pavarur: Teksti i nxënësit: Pyetjet 2 dhe 3 faqe 11, Pyetje 5, faqe 12 dhe 8, faqe 14. Fletore pune: Ushtrim 4, faqe 8 dhe tek 1.2, Ushtrim 3 faqe 8
Planifikimi i orës mësimore – 5 dhe 6
Fusha: Shkenca Natyrore Lënda: fizikë Shkalla VI Klasa XII
Temat mësimore: Grafikët zhvendosje‐kohë. Mbledhja e zhvendosjeve, Mbledhja e shpejtësive
Situata e të nxënit Një aeroplan fluturon drejt veriut me shpejtësi 200 m s−1. Era fryn me shpejtësi 50 m s−1 drejt lindjes. Sa është shpejtësia rezultante e aeroplanit (jepni madhësinë dhe drejtimin)?
Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore Nxënësi: • përcakton shpejtësinë e lëvizjes së një trupi duke u nisur nga pjerrësia e grafikut të x = f(t); • zbaton rregullat e mbledhjes së vektorëve për gjetjen e shpejtësisë relative dhe zhvendosjes
rezultante.
Fjalë kyçe: trekëndësh vektor, mbledhja e vektorëve, vektor rezultant
Burimet: Teksti nxënësit
Lidhja me lëndët e tjera: Modelimi matematik
-
Libër mësuesi Fizika me zgjedhje 12 30
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Metoda gjithëpërfshirëse
Organizim i orës së mësimit. Evokimi (Mendo/zgjidh/diskuto): Pyetja 6, faqe 12, Pyetja 9, faqe 14. Realizimi i kuptimit (të nxënit në bashkëpunim):Fillohet duke skicuar në tabelë grafikun e varësisë së zhvendosjes nga koha. Pyeten nxënësit se çfarë të dhënash mund të nxjerrin duke u bazuar nga forma e grafikut. Cili është kuptimi fizik i gradientit? I referohemi figurës 1.9, për të interpretuar kuptimin e pjerrësisë së grafikut zhvendosje – kohë. Theksohet që fillimisht duhet të shohim mirë të dhënat, për të kuptuar si zhvendoset objekti. Më pas vizatohet trekëndëshi kënddrejtë dhe shpejtësia jepet si raport i katetit ndryshim i zhvendosjes me katetin ndryshim i kohës. Punë e drejtuar: i referohemi tabelës 1.3, faqe 15, teksti nxënësit. Ndërtohet grafiku zhvendosje – kohë, dhe gjemë shpejtësinë e karrocës. Sa është gabimi absolut për secilën madhësi? Po gabimi relativ? Përforcim: Pyetje 10 faqe 16. Referuar figurës 1.12, u sqarohet nxënësve si gjendet zhvendosja rezultante. Punë e drejtuar: shembuj të zgjidhur faqe 17. Futet koncepti i shpejtësisë rezultante