İlk medenİyetlerde tip ve hasta bakimi-2...3/23/2016 1 hemŞİrelİk tarİhİ ve deontolojİ-2...
TRANSCRIPT
3/23/2016
1
HEMŞİRELİK TARİHİ VE
DEONTOLOJİ-2
Yar.Doç. Dr. Serap TORUNYar.Doç. Dr. Serap TORUN
ĠLK MEDENĠYETLERDE ĠLK MEDENĠYETLERDE
TIP VE HASTA BAKIMI-2
BABBABĠL
Ġlk "Mutlak Krallık" anlayışı Babil'de ortaya
Ġlk "Mutlak Krallık" anlayışı Babil'de ortaya
çıkmıştır.
Ünlü kralları HAMMURABĠ, ilk ANAYASA
olarak bilinen "Hammurabi Kanunlarını"
oluşturdu. (Bu kanunlar Sami geleneklerinden
ve Urukagine kanunlarından yararlanılarak
hazırlanmıştır.)
"Babil Kulesi" ve "Babil'in Asma bahçeleri" en
önemli eserleridir
ASURLULARASURLULAR
Yukarı Mezopotamya'da kurulmuşlar, Toroslar ve
Yukarı Mezopotamya'da kurulmuşlar, Toroslar ve
Kapadokya'ya kadar yayılmışlardır.
Anadolu'da ticaret kolonileri kurdular.
(KÜLTEPE'de
Çivi yazısını Anadolu'ya öğreterek, Anadolu'da
tarih devirlerini başlattılar.
Tüm çivi yazılı eserleri başkentleri NĠNOVA'da
toplayarak, ilk KÜTÜPHANECĠLĠK ve
ARŞĠVCĠLĠK faaliyetini başlattılar
Mezopotamya Medeniyetinde TıpMezopotamya Medeniyetinde Tıp
Önasya medeniyetlerinin tıbbı üç ana başlık
Önasya medeniyetlerinin tıbbı üç ana başlık
altında incelenebilmektedir:
1. Din ve dolayısıyla rahiplerin hakim olduğu
toplumlarda büyüyle tedavi,
2. Savaşçı toplumlarda bıçakla tedavi,
3. Tarım toplumlarında şifalı bitkilerle tedavi.
Hekimler;Hekimler;
Baru [Akkadca](Lu-A.Zu[Sümerce) ):
yileşecek, kurtulamayacak gibi sözlerle
Baru [Akkadca](Lu-A.Zu[Sümerce) ): Gelecekten haber vericiler olarak, hastalığın sonucunu, karaciğer falı, zeytinyağı falı gibi yöntemlerle bildirenler.
Yaşayacak, ölecek
Ġyileşecek, kurtulamayacak gibi sözlerle bildirirlerdi.
3/23/2016
2
ASU[Akkadça] ( A.Zu[Sümerce]): Bitki,
ASU[Akkadça] ( A.Zu[Sümerce]): Bitki, maden ve hayvan kaynaklı ilaçlarla hastalığı tedaviye çalışırlardı. Dini bir statüye sahiptiler ya da rahiplerle aynı sınıftan sayılırlardı.
AŞĠPU: Üfürükçülük ve büyücülükle hastalığa sebep olan cinleri vücuttan kovarak iyileştirmeğe çalışırlardı.
Tedavi ve Bakım Anlayışları;Tedavi ve Bakım Anlayışları;
Hastalık görünmez güçlerin insan bedenine
tanrıların korumalarının kalkmasıyla veya kişiyi
Hastalık görünmez güçlerin insan bedenine
girmesiyle oluşmaktaydı.
Bunun nedeni ; büyü, günah, tanrılara karşı
görevi ihmal, kusurlu davranış nedeniyle
tanrıların korumalarının kalkmasıyla veya kişiyi
cezalandırmalarıydı.
Hayvan ve böcek ısırma ve sokmaları geçmiş
hatalı davranışların sonucu oluşmaktaydı
Hastalığın oluşması için gereken suçu
Hastalığın oluşması için gereken suçu
ya da günahı kişinin bir yakının da
işlemesi yeterliydi.
Gök olayları da hastalık nedenleri ve
habercileri arasındaydı.
Mezopotamya tıbbını sihir ve büyüden
ayırmak çok zordur.
Tedavi ve Tedavi ve Ġlaçlar;
Hastalıkların tedavisi; dua, büyü, muska gibi
araçlara ve gözlemsel temele dayanan
Hastalıkların tedavisi; dua, büyü, muska gibi
majik araçlara ve gözlemsel temele dayanan
bitki, hayvan ve mineral kökenli ilaçlara
dayanmaktaydı.
M.Ö.2000 başlarında yüzyıllarca denenmiş
ve gözlenmiş maddeler kaydedilmeye
başlanmıştır.
Mezopotamya Kodeksinde; Mezopotamya Kodeksinde;
Hardal, hurma, kenevir, zeytin gibi 250 bitkisel,
Hardal, hurma, kenevir, zeytin gibi 250 bitkisel,
Bal, bal mumu, fil ve domuz yağı, kaplumbağa,
yılan gibi 180 hayvansal,
Alçı, bakır, kaya tuzu, kireç, kükürt, tuz gibi
mineral kaynaklı 120 ilaç tespit edilmiştir.
Tıp Kitapları ( Kil tabletler)Tıp Kitapları ( Kil tabletler)
Mezopotamya medeniyetine ait, 25000’i Babil Mezopotamya medeniyetine ait, 25000’i Babil
Kralı Asurbanipal’in kütüphanesinde olmak
üzere yaklaşık 100.000 tablet bulunmuştur.
(Ġstanbul Arkeoloji Müzesi)
3/23/2016
3
Tedavi yöntemleri;Tedavi yöntemleri;
Yağla masaj,
Yağla masaj,
Bandaj,
Lapa,
Şurup,
Hap,
Fitil,
Lavman
Tampon,
Tütsü
Ġlaçların bir kısmı, yağ,
merhem olarak da cilde
Ġlaçların bir kısmı, yağ,
şarap, bira gibi sıvılar
içinde kaynatılıp, filtre
edilerek, sulandırılarak
içiliyor, solunum
yollarına, buruna ve
kulağa buhar olarak
tüplerle üfleniyor,
merhem olarak da cilde
sürülüyordu.
KaraciKaraciğer Falı ( Hepatoskopi)-1
Karaciğer hayati fonksiyonların en önemli
e ilişkin
Karaciğer hayati fonksiyonların en önemli
organı olup duygu ve heyecan merkezi ve
ruhun barınağı olarak kabul edilirdi.
Tanrıların önceden tespit ettiği, geleceğe ilişkin
olayları veya kötü ruhların sebep olduğu
hastalıkların sonucunu öğrenmek amaçlarıyla
kullanılırdı.
Hepatoskopi Barular tarafından yapılırdı.
Kurban edilen hayvanın karaciğerinin durumu,
komşu organlarla ilişkisi incelenir ve daha sonra
Kurban edilen hayvanın karaciğerinin durumu,
komşu organlarla ilişkisi incelenir ve daha sonra
parçalanmadan çıkarılarak bir masa üzerinde
hacmi, girinti ve çıkıntıları, rengi, kıvamı, lobları
gözlenerek sonuç çıkarılmaya çalışılırdı.
Örneğin sistik kanal yassı ise hasta ölecek,
lenfatik kanal yassı ise yaşayacak gibi yorumlar
yapılırdı.
KaraciKaraciğer Falı ( Hepatoskopi)-2
Kil ve alçıdan yapılmış
Karaciğer modelleri
üzerinde eğitimi yapılan
Karaciğer falı binlerce yıl
kullanılmaya devam
edilmiştir.
KaraciKaraciğer Falı ( Hepatoskopi)-3
HammurabiHammurabi Kanunları-1
Tarihin bilinen ilk
dili
anıtta bulunmaktadır.
Tarihin bilinen ilk
yazılı kanunlarıdır.
Babil Kralı
hammurabi
(M.Ö.1728-1686)
tarafından Akkad dili
ile çivi yazısı ile
yazdırılmış bir taş
anıtta bulunmaktadır.
HammurabiHammurabi Kanunları-2
Cerrahların mesleki
kadar ücret alabilecekleri
Cerrahların mesleki
bilgileri kötüye
kullanmaları ihtimalini
önlemek üzere
başarısızlıkları, temelinde
“göze-göz, dişe-diş”
anlayışı içinde
cezalandırılmaktaydı.
Ayrıca yaptıkları her
uygulama için kimden ne
kadar ücret alabilecekleri
belirlenmiştir.
3/23/2016
4
MISIR MEDENİYETİ
Eski Mısır’ı M.Ö.3500-600 yılları arasında
Eski Mısır’ı M.Ö.3500-600 yılları arasında kronolojik olarak 26 sülale yönetmiştir.
Firavun devlet örgütünün başıydı
Üretimi örgütleyen rahiplerdi ve astronomlar, matematikçiler, mühendisler, mimarlar, hekimler ve katipler rahip sınıfından çıkmaktaydı.
Tarihte bilinen ilk andı
Mısırlı bir hekim olan
Ġmhotep ortaya
çıkarmıştır ve Hipokrat
andının esin kaynağıdır.
PapirüslerPapirüsler-1
Ebers Papirüsü: M.Ö.1500’lerde yazılmış ve
yanında cerrahi operasyonların açık tarifleri,
Ebers Papirüsü: M.Ö.1500’lerde yazılmış ve
Alman egiptolog G.M. Ebers tarafından
çözümlenmiş olan papirusta; sihir, astrolojik
görüşler, cinleri kovmaya yarayan büyüler
yanında cerrahi operasyonların açık tarifleri,
teşhise ait kesin gözlemler, rasyonel ilaç
reçeteleri ve sağlık öğütleri bulunmaktadır.
Edwin Smith Cerrahi Papirüsü: M.Ö. 1600 Edwin Smith Cerrahi Papirüsü: M.Ö. 1600
yıllarında yazılmış olup, travmatik
yaralanmaların tedavileri sistemli bir
sınıflandırma yapılarak baş, boyun, göğüs ve
omurga travmaları üzerinde durulmuştur.
PapirüslerPapirüsler-2
Hearts Papirüsü: M.Ö. 1500 yılında yazılmış
Hearts Papirüsü: M.Ö. 1500 yılında yazılmış
olup, kırık ve çıkık tedavi yöntemlerini
içermektedir. Kırıklar un ve bal karışımına
bulanmış sargı bezleriyle sabitleştirilmektedir.
Karlsberg Papirüsü: Göz ve doğuma yönelik
prognozları kapsar.
PapirüslerPapirüsler-3
3/23/2016
5
Firavunların sarayında,yüksek makamların,dini
ini
memuriyeti olarak kabul
Firavunların sarayında,yüksek makamların,dini müesseselerin özel doktorları olduğu,ayrıca büyük işçi kitlelerini bir araya getiren iş projelerine gerekli doktor kadrolarının verildiğini gösteren deliller bulunmaktadır.
Bu nedenle Mısır’da hekimlik sosyalleştirilmiş bir devlet memuriyeti olarak kabul edilmektedir. Hekimlerin branşlara ayrıldıkları belgelerde yer almaktadır.
Mısır tıbbında efsun
önemli yeri olmuştur.
Bazı maddelerin bazı
Mısır tıbbında efsun ve üfürükçülüğün önemli yeri olmuştur.
Bazı maddelerin bazı hastalıkları ve zararlı etkileri tedavi ettiğine ya da bunların başka şeyin intikaline neden olduğuna inanılmaktaydı
Mısırda hastaların tedavisini 3 sınıf üstlenmişti;
Mısırda hastaların tedavisini 3 sınıf üstlenmişti;
1. Büyücüler (Psikoterapistler)
2. Sekhmet rahipleri
3. Sinular: Din adamı değillerdi ve ampirik tıp ile cerrahi uygularlardı.
Tedavi şekli ve yöntemi hastanın micazına göre
Tedavi şekli ve yöntemi hastanın micazına göre seçilirdi.
Hekim olmak isteyenler mesleği, bilgili bir hekim yanında çalışarak ve papirüslerdeki bilgileri kopya ederek veya Sais, Menfis ve Tebşehirlerinde Hayat Evi- Pir Ankh denen bağımsız okullarda öğrenirlerdi.
M.Ö. 2000’den önce Mısır’da
M.Ö. 2000’den önce Mısır’da doğumevlerinin varlığı saptanmıştır.
Rahip statüsünde olan hekimler, toplumda yüksek itibara sahip olup herkesin vermek zorunda olduğu vergilerden muaf tutulmuşlardı.
Hekim hastasını kitaplardaki bilgilere göre tedavi Hekim hastasını kitaplardaki bilgilere göre tedavi
ederken hasta ölürse hekim sorumsuz görülür, ancak
kendi kişisel görüşüne göre tedavi ederken hasta
ölürse sorumlu tutularak öldürülebilirdi.
3/23/2016
6
Tedavi bu nedenlerden hangisi ise ona yönelikti.
lanmaya çalışılır,sihir tedavisinde ise ruhlar belli davranışlara zorlanır
Sihire dayalı tıpta hastalığın nedeni, bir bakıma hastalığın kendisidir.Örneğin:baş ağrısının nedeni tanrının öfkesi olabileceği gibi, cin çarpması yada büyüde olabilirdi.
Tedavi bu nedenlerden hangisi ise ona yönelikti.
Dini tedavide doğru ve güzel davranışlarla tanrıların ilgi ve yardımı sağlanmaya çalışılır,sihir tedavisinde ise ruhlar belli davranışlara zorlanır ya da belli durumlar sihir yardımı ile ortadan kaldırılırdı.
Mısır tıbbına göre hayatın esası ve en önemli unsuru nefestir. Hayat bir rüzgardan ibarettir
yoluyla baştaki 22 damara girmekte ve kalbi
Mısır tıbbına göre hayatın esası ve en önemli unsuru nefestir. Hayat bir rüzgardan ibarettir ve hayat nefesi ise sağ kulaktan ve burun yoluyla baştaki 22 damara girmekte ve kalbi çalıştırmaktaydı., Ölüm ise, vücuda sol kulaktan girmekte ve soluğu sonrasında kesilmekteydi.
Kalbin vücudun merkezi olduğu düşünülmüş ve
Hastalıklar aşırı beslenme, bayatlamış yemekler,
Kalbin vücudun merkezi olduğu düşünülmüş ve kalbin vücudun her tarafındaki damarlarla konuştuğuna inanmışlardı.
Hastalıklar aşırı beslenme, bayatlamış yemekler, ham meyve, fazla içki, rüzgar, toz, iklim değişiklikleri, parazitler tarafından meydana geldiği VEHEDU kuramına göre açıklanmaktaydı.
Vehedu; kalın bağırsak artıklarında oluşan ve Vehedu; kalın bağırsak artıklarında oluşan ve iltihabi hastalıklara sebep olan zararlı maddedir. Vehedunun zaman zaman dışarı atılması gerekir, bu sebeple sağlığın temel şartı bağırsakların boşaltılması, aralıklı lavman yapılmasıdır.
Tedavide ayrıca kan alma, vantuz çekme,
sistemi daha sonraları Antik Yunan’da geliştirilen
Tedavide ayrıca kan alma, vantuz çekme, dağlama, masaj,kusturma gibi yöntemlerle sıvı dengesi korunmaya çalışılırdı ve bu düşünce sistemi daha sonraları Antik Yunan’da geliştirilen Hümoral Patoloji Teorisinin temelini oluşturmuştur.
Teşhiste palpasyon, gözle muayene
, vantuz, makas, testere, kroşe,
demiri gibi aletler geliştirerek
Teşhiste palpasyon, gözle muayene
yöntemlerini uyguladıkları kesin olup
muhtemelen oskültasyon yönteminide
kullandılar.
Cerrahi de daha ileri gitmişler ve
bilimselleşmişlerdi.
Bistürü, lanset, vantuz, makas, testere, kroşe,
kateterizasyon demiri gibi aletler geliştirerek
kullanmışlardı.
3/23/2016
7
Ölüm ,önemli bir yer işgal etmiştir., Ölüleri
ı için anatomi bilgileri sınırlı
çengellerle kafatası zedelenmeden çıkarılırdı.
Ölüm ,önemli bir yer işgal etmiştir., Ölüleri
mumyaladıkları için ve mumyalamayı da dini
bir görevli yaptığı için anatomi bilgileri sınırlı
idi.
Mumyalarda beyin burun deliklerinden özel
çengellerle kafatası zedelenmeden çıkarılırdı.
Zengin ilaç koleksiyonları vardı.( Firavun inciri, hurma, akasya, pelin otu, safran, ardıç, soğan, sarımsak, anason.) Ġlaçlar toz olarak, ekmek hamuruyla ya da sıvılar içinde hastaya verilir, fitil , ovül kullanılırdı.
Mısır tıbbında kullanılan maddeler daha sonra
terimleri Mısır
Mısır tıbbında kullanılan maddeler daha sonra Dioskorides tarafından Materi Medica adını verdiği kitabı aracılığı ile Roma, Ġslam ve Avrupa tıbbına aktarılmıştır.
Günümüzde de kullanılan Katarakt, Migren ve eczacılık karşılığı olan Pharmaki terimleri Mısır tıbbından kalmadır.
Çocuk bakımına önem
dökülmesini,diş çıkaran
duymasını önleme gibi
Çocuk bakımına önem vermişler, erkek çocuklara temizlik nedeniyle sünnet uygulamışlardı.
Yara bakımı ,yara yerlerinin estetik tedavisi saç dökülmesini,diş çıkaran çocukların ağrı duymasını önleme gibi girişimleri olmuştu.
Zehirlenmelerde tedavi yolları ile cerahatin
Zehirlenmelerde tedavi yolları ile cerahatin oluşumuna ilişkin açıklamaları vardı.
Dini inançları gereği kişisel ve toplum olarak hijyene büyük önem vermişler ve dini kuralar arasına alarak özel hayatlarında uygulamışlardı.
Sıcak-soğuk banyoları bazı hastalıkları tedavi için kullanmışlardı.
HİTİTLER
3/23/2016
8
HHĠTĠTLER-1
Anadolu'ya Kafkaslar'dan geldikleri tahmin
edilmektedir.
Kızılırmak çevresinde kurulmuştur. Başşehirleri
HATTUŞAŞ (Boğazköy)'dır.
Hititler Suriye toprakları için Mısır ile yaptıkları savaş sonucunda KADEŞ ANTLAŞMASINI imzaladılar. Kadeş Antlaşması tarihte bilinen ilk antlaşmadır.
Hititler'de asillerden oluşan PANKUŞ denilen bir meclis vardı. Bu meclis kralın yetkilerini kısıtlıyordu.
Hititlerde kraldan sonra en yetkili kişi TAVANANNA denilen kraliçeydi.
HHĠTĠTLER-2
Hititler krallarının hayatlarını anlatan ANAL
adını verdikleri yıllıkları hazırlayarak, tarafsız
TARĠH YAZICILIĞI'nı başlatmışlardır.
Hititler kayaları düzleştirerek, tanrı kabartmaları
yapmışlardır. ( Ġvriz ve Yazılıkaya Kabartmaları)
Hititler Asurlular tarafından yıkıldılar
HHĠTĠTLER-3H
UYGULAMALARI
HĠTĠTLER’DE BAKIM ANLAYIŞI VE
UYGULAMALARI-1 Asur dilinde “batı “anlamına gelen Hitit
toplumunda açlık, kıtlık, ölümler, hastalıklar gibi tanrısal cezalardan kurtulmak için tanrılara özen gösterilmeli,kurbanlar sunulmalıydı.
Babillerden etkilenen Hititler de hekimlik anlamına gelen sözcük yoktur.
Sümerlilerin A-su (A-zu)sözcüğü hekim anlamında kullanılmıştır.
Kralları etkileyen önemli hastalıkların
iyileştirilmesi için hekim fal yardımıyla
saptanıyordu. Ancak bunların halkı da
iyileştirmesi için çalıştıklarına ilişkin bilgi
saptanamamıştır.
H
UYGULAMALARI
HĠTĠTLER’DE BAKIM ANLAYIŞI VE
UYGULAMALARI-2
A-zu saj;küçük hekim, Sal A-Zu kadın hekim ve
büyük olasılıkla hemşire demekti. Sal Su Gi yani
hasta bakımı terimi ilk olarak Hititler
kullanmışlardır. Hastalıkları büyü ve otlarla
iyileştirmeye çalışmışlardır,cerrahi hekimlik
yoktur.
HĠTĠTLER’DE BAKIM ANLAYIŞI VE
UYGULAMALARI
HĠTĠTLER’DE BAKIM ANLAYIŞI VE
UYGULAMALARI-3
3/23/2016
9
Hastalıklar tanrısal cezalardı, ve bundan
kurtulmanın tek yolu tanrılara gerekli özeni
göstermek ve kurbanlar sunmak gerekirdi.
Ġnsanları hastalandıran tanrı Ġşhara, sağlık
tanrıçası Kamruşepa, toplumu ve kralları
savaş meydanlarında bulaşıcı hastalıklardan
koruyan tanrı Yarri, kulak tanrısı Ġştamanaşşa
ve göz tanrısı Şakuvaşşa idi.
H
UYGULAMALARI
HĠTĠTLER’DE BAKIM ANLAYIŞI VE
UYGULAMALARI-4 Anadolu bitki florasında bitkilerin çoğu ilaç
yapımında kullanılmıştı.
Tıbbi tedavi yanında büyüsel işlemler yer
almaktaydı. Hastalık günah keçisi denilen bir
hayvana yüklenir ve düşman ülkelere
gönderilirdi.
HĠTĠTLER’DE BAKIM ANLAYIŞI VE
UYGULAMALARI
HĠTĠTLER’DE BAKIM ANLAYIŞI VE
UYGULAMALARI-5
Hasta organı köpeğe yalatma, hastadan alınıp toprağa gömme, rahip tarafından hastanın yanından bir kuş uçurma, çeşitli bitkilerle karıştırılmış köpek pisliğinin hastanın vücuduna sürülmesi hasta organa karşılık hayvanın o organının pişirilerek yenmesi gibi ritüeller vardı.
Doğumlarda doğum sandalyesi (harnau) kullanılmaktaydı.
H
UYGULAMALARI
HĠTĠTLER’DE BAKIM ANLAYIŞI VE
UYGULAMALARI-6
Ġkiz erkek çocuk doğuran kadının kötü bir hastalıktan öleceğine, kocasının fakirleşeceğine, ikiz kız çocuk doğurur ise kadının ölüp evinin mahvolacağına inanılırdı.
Karaciğer falı kullanılırdı.
H
UYGULAMALARI
HĠTĠTLER’DE BAKIM ANLAYIŞI VE
UYGULAMALARI-7
Hitit yüksek tabakası temizlik kurallarına önem
vermişlerdir ve kanunlarla su yataklarının
kirletilmesini yasaklamışlardı.
Pislik ve hastalık arasında majik bir bağlantı
olduğuna inanılırdı.
HĠTĠTLER’DE BAKIM ANLAYIŞI VE
UYGULAMALARI
HĠTĠTLER’DE BAKIM ANLAYIŞI VE
UYGULAMALARI-8
Hitit tıbbında hemen hepsi majik veya uzun
tecrübelere dayanan kocakarı ilaçları
kullanılırdı.
Sarayı ilgilendiren önemli hastalıklarda Babil
ve Mısır’dan tıbbi yardım istenmiş, hekimler
getirtilmiştir.
H
UYGULAMALARI
HĠTĠTLER’DE BAKIM ANLAYIŞI VE
UYGULAMALARI-9
3/23/2016
10
ESKİ İRAN
ESKESKĠ ĠRAN-1
M.Ö. 400 yılında kalma Zerdüşt’ün yazdığı
ZandAnesta adlı yapıttan eski Ġran
hekimliğine ilişkin bilgi edinilmektedir.
Bitkiler ilaç yapımında kullanılmıştır. Ruhsal
iyileştirmelere de yönelmişlerdir. Hürmüz
sağlık,Ahriman hastalık tanrıları idi.
Hekim olmak isteyenler ,bir kurul karşısında
en az üç kişiyi iyileştirmeleri gerekirdi.
Bıçak hekimi,
Ot hekimi,
Kutsal söz hekimi olmak üzere üç uzmanlık
alanı vardı.
ESKESKĠ ĠRAN-2
ESKİ İSRAİL
ESKESKĠ ĠSRAĠLLĠLER-1
Yahudiler tek tanrıya inanırlardı ve Tevrat’ın “Levililer Kitabı” hasta bakımı ve ebeliğe ilişkin bilgileri vermektedir.
Bu kitabın;
11. başlığında temizlik kurallarından, sağlığın korunmasından, ilaç yapımı için kullanılan otlardan,
12. ve 15. başlıklarında ise evlilik
ilişkilerinden , temizlik görevlerinden söz
edilir.
Ġsraillilere göre sağlık tanrıdan gelir,yoldan çıkan toplumu ancak tanrı yola getirebilirdi.
Sağlıkla uğraşanların saygın tutulmasına inanılırdı.
ESKESKĠ ĠSRAĠLLĠLER-2
3/23/2016
11
Hastalıkların oluşumunda safranın birikmesi, oluşumunun değişmesi,havanın kötü etkisi,ısı değişmeleri,salgı bozuklukları da etkili idi.
Vebanın oluşması ve yayılmasında farenin etkisini,sivrisinek,karasinek ve diğer taşıyanların önemini anlamışlardı.
ESKESKĠ ĠSRAĠLLĠLER-3
Cerrahi girişimler gelişmişti. Ölen kadının
karnındaki canlı bebek karnı yarılıp
çıkarılırdı.
Kol-bacak ameliyatları yapmışlardı.
Bu organlara protezler geliştirmişlerdi.
ESKESKĠ ĠSRAĠLLĠLER-4
Bulaşıcı hastalıkların bildirimini ilk uygulayan
toplumdur. Bulaşıcı hastalık çıktığında (özellikle
difteri) borazanlarla çevreye duyurulurdu.
ESKESKĠ ĠSRAĠLLĠLER-5
ESKİ ÇİN
ESKESKĠ ÇĠN-1
Çin halk kültürüne göre Çin’de tıbbın
kurucusu üç imparator hekim vardır. Bunlar;
Yin-Yang teorisini ortaya atan , Yi-King adlı
eserin yazarı Fu-Hsi(M.Ö. 2953)
Tıbbi bitkiler konusunda Pen-Tsao adlı
eserin yazarı Chen- Nungh (M.Ö. 2838)
Klasik Çin tıp prensiplerine ait kitap olan
Nei-King’in yazarı Huang-Ti(M.Ö.2698)
Çinlilerin felsefesi ve dini sistemi olan Taoizme göre; evren, varlık ve madde birbirine zıt, fakat birbirini tamamlayan Yinve Yang diye isimlendirilen iki büyük prensibin, gücün eseridir.kaynağı bilinmeyen bu hayat enerjisi evrende canlı ve cansız her şeyde bulunur.
ESKESKĠ ÇĠN-2
3/23/2016
12
Çin felsefesine göre tabiatta da beş ana element vardır:
ESKESKĠ ÇĠN-3
•Toprak
•Ateş
•Odun
•Metal
•Su•Su
Çin tıbbında beş esas organ;
ESKESKĠ ÇĠN-4
Akciğer
Kalp
Karaciğer
Dalak
Böbrek
Beş yardımcı organ ise;
mide,
safra kesesi,
mesane,
ince ve kalın bağırsaklardır.
Bunlarla evreni oluşturan beş unsurun arasındaki uyuşma ve uyuşmama hastalığı ortaya çıkarır.
ESKESKĠ ÇĠN-5
Evrenin ulu ruhu Tao kendini Yin ve Yang ile
hissettirir. Yang esas organlara Yin yardımcı
organlara dağılırdı.
Yin ağrısı hareket ve sıcaklıkla azalır, için için
devam eder, soğukla artar, Yang ağrısı ise
şiddetli, akut ve soğukla azalır, sıcakla artar.
ESKESKĠ ÇĠN-6
Ġlaçlarda aynı özellikleri taşıyordu.
Uyarıcılar,eriticiler,balgam söktürücüler,Tat
veren maddeler,acı ilaçlar Yang kökenli,damar
daraltıcılar,ishal yapan ilaçlar,kan yapıcılar,soğuk
ilaçlar Ying olarak ayrılmıştı.
Dinsel inanışlar hekimliği derinden etkilemiştir.
Klan başkanı, en büyük din adamları ilkel
hekimlerdi.
ESKESKĠ ÇĠN-7
Ġlaçları derleyip toplayan,
içecek reçeteleri yazabilen
Ġlaçları derleyip toplayan, hekimleri imtihan eden veya atayan başhekimler,
Baş ağrısı, soğuk algınlığı ve basit yaraları tedavi eden hekimler,
Hastalara yiyecek ve içecek reçeteleri yazabilen diyetisyenler,
Cerrahlar,
Veterinerler.
3/23/2016
13
Çin’de sağlıklı insanlar her ay doktorlarına günümüzde ki sigorta primi gibi ücret öderlerdi. Bu kişiler hastalandıklarında hekim ücretsiz tedavi ederdi.
Nabız muayenesi önemliydi.
Tedavi olarak kültür fizik
hareketleri,
masaj, hidroterapi, ilaç
akapunktur (cincou)
kullanılmaktaydı.
ESKESKĠ ÇĠN-7