LITURGIJSKO PUČKO PJEVANJE

U ŽUPI PUČIŠĆA

crkva sv. Jeronima

1576

1

PUČIŠĆA

u pučkim liturgijskim napjevima

napjeve snimio i transkribirao

dr.sc. Jerko Martinić

2

UVOD

Ovdje predstavljeni liturgijski pučki napjevi župe Pučišća bili su već 1971. godine snim-

ljeni potom i transkribirani, da bi godinu dana kasnije (1972.) mogli, u okvirima (mog)

diplomskog rada: „Les chants populaires liturgiques glagolitiques“ (pri Filozofskom fa-

kultetu Univerziteta u belgijskom gradu Liège-u) biti javno prikazani.

Već podnaslov II. dijela te spomenute radnje: Pučišća u pučkim liturgijskim napjevima

otkriva namjeru, da se prikazom melodijskog pučkog repertoara iz jednog mjesta, pred-

viđenog za niz bogoštovnih slavlja liturgijske godine, ilustriraju dometi sadržaja najav-

ljene teme. Sasvim razumljivo, pritom su u obzir dolazili napjevi isključivo kroz usmenu

predaju tradicijski očuvani, koje su pučki pjevači („kantaduri“) mogli tada bez alteracija,

melodijskog „traženja“, uvježbavanja ili uljepšavanja, direktno, spontano i vjerno otpje-

vati. Takvi upravo, izvanrednim glasom obdareni pjevači, stajali su 1971. godine s puno

dobre volje i entuzijazma (pri njihovom snimanju) na raspolaganju, a bili su to:

Rajčević Ivan (Muje), klesar 1915-1986 Vrandečić Šime (Martorij), radnik 1906-1984 Martinić Nikola (Visilo), radnik 1912-1988 Grego Nikša, električar 1917-1998 Drpić Petar (Šušula), radnik 1915-1976 Radić Petar (Krmejon), radnik 1922-2015 Eterović Nikola (Tumbrija), radnik 1924-2009 don Petar Eterović, župnik 1921-2015

Neosporno je, da nam današnje doba „kompjuterizacije“ i digitalizacije pruža daleko vi-

še mogućnosti negoli 1972. god., kad su ovi napjevi u njihovoj pisanoj „izradi“ bili po pr-

vi put predstavljeni. Tada u skromnim tehničkim mogućnostima ispisani, zaslužuju stoga

da ih u okvirima današnjih elektronskih dostignuća, na drukčiji način predstavimo.

Ovogodišnje obilježavanje 450. obljetnice osnutka župe, prilika je, da sve „NJEZINE“ do-

sad vjerno očuvane pučke crkvene napjeve ponovno „prenesemo“ u sad noviji, moder-

niji računalni ispis.

U tom smislu zadužio nas je mr.sc. Mirko Jankov, koji je taj „ispis“s velikom preciznošću

uspješno priveo kraju. Srdačno se zahvaljujemo!

3

NAPJEVI BOŽIĆNE JUTARNJE

1. Prije mise polnoćke pjeva(la) se božićna Jutarnja. Prvi vers uvodnog teksta započima (uz pratnju

orgulja) župnik, kojemu se zatim višeglasno pridružiju svi prisutni zajedno.

4

2. Napjev Zaziva (Invitatorija) započima župnik (bez pratnje orgulja).

5

3. Pri ovoj himničkoj intonaciji, orgulje se ponovno „oglašuju“. Isti himan pjeva se i na Večernjama

Božića; jednako tako i na Jutarnji i Večernjama Nove Godine.

Istom melodijom pjava(o) se i himan „Što strepiš, kruti Irude“ na Večernjama Bogojavljenja.

4. Pri izvedbama svih antifona koje se pjevaju na ovaj isti način, orgulje „miruju“.

5. Kod ovog kao i kod ostalih psalama Jutarnje, jedan se stavak pjeva, sljedeći recitira. Ovom se

melodijom (uz pratnju orgulja) pjeva također prvi i treći psalam svake od triju Noćnice.

6

6. Napjev antifone, koji ovdje prethodi drugom psalmu, melodijski je identičan antifonama svih triju

Noćnica.

7. Napjevom ovog drugog psalma I. Noćnice, pjeva se i drugi psalam na II. i III. Noćnici.

8. (v. np.6)

7

9. Ovom melodijom trećeg psalma I. Noćnice, pjeva se također treći psalam drugih dviju Noćnica.

10. Ovim napjevom pjevač (solist) „traži“ blagoslov prije nego li će melodijski interpretirati tekst prvog

Štenja I. Noćnice; ovo prvo Štenje I. Noćnice pjevao je -pri snimanju- Ivan Rajčević (Muje).

8

11. Istom melodijom pjeva se također drugo i treće Štenje I. Noćnice.

12. Nakon svakog od devet Štenja Jutarnje, ovom se melodijom (ali na različitom tekstu!) pjevaju i svi

drugi „Responsoriji“.

9

13. Napjev, kojim pjevač (solist) „traži“ blagoslov, potom istom melodijom nastavlja s pjevanjem triju

Štenja II. Noćnice; ovo prvo Štenje II. Noćnice pjevao je -pri snimanju- Šime Vrandečić (Martorij).

14. (v. np.13).

10

15. Melodija kojom svećenik pjeva sva tri Štenja III. Noćnice;

11

16. Ovo (prvo) Štenje III. Noćnice; pjevao je -pri snimanju- don Petar Eterović.

12

17. Dok se pjeva ovaj hvalospjev (završni Jutarnje), svećenik u ophodu kroz crkvu nosi na rukama

„Ditića“- Isusa, kojeg će onda u jaslice „položiti“.

NAPJEVI KORIZMENOG VREMENA

18. Napjev poslanice u korizmenim nedjeljama; pjevao je -pri snimanju- Ivan Rajčević (Muje).

13

19. Napjev Evanđelja u korizmenim nedjeljama; pjevao je -pri snimanju- don Petar Eterović.

14

20. Hvalospjev Kristu Kralju, koji se pjeva(o) pred crkvenim vratima na svršetku ophoda s maslinovim

grančicama.

15

21. Napjev poslanice na „Cvjetnicu“; pjevao je -pri snimanju- Ivan Rajčević (Muje).

16

22. Ovim napjevima pjevaju se antifone i psalmi na Jutarnjama Velikog četvrtka, Velikog petka i Velike

subote.

17

23. Napjev Lamentacija (Štenja) na I. Noćnici Velikog četvrtka i Velikog petka, te prvog i drugog Štenja

na I. Noćnici Velike subote.

24. Ovim napjevom pjevaju se Responsoriji (na različitim tekstovima!) nakon svakog od 9 Štenja.

18

25. Napjev Štenja II. Noćnice u sva tri dana Velike sedmice; pjevao je -pri snimanju- Šime Vrandečić

(Martorij).

19

26. Napjev Štenja III. Noćnice u sva tri dana Velike sedmice; pjevao je -pri snimanju- Ivan Rajčević

(Muje).

20

27. Napjev poslanice na Misi Velikog četvrtka; pjevao je -pri snimanju- Nikša Grego.

28. Ovaj napjev „Gospinog plača“ pjevao je -pri snimanju- (iznimno solistički) Nikša Grego. Inače

pjevaju ga redovito na jutarnjoj procesiji Velokog petka, svi prisutni zajedno.

29. Napjev psalma 136, kako se pjeva na Veliki petak poslije svečane večernje procesije.

21

30. Napjev u čast Sv. Križu; pjeva se u prva tri dana Velike sedmice na zadnjoj (zajedničkoj) „uri

klanjanja“.

31. Napjev „Proročanstva“ iz (nekadašnjeg) jutarnjeg obreda Velike subote; pjevao je -pri snimanju-

Nikša Grego.

22

32. Napjev trećeg Štenja III. Noćnice na Jutarnji Velike subote; pjevao je -pri snimanju- N. Grego.

33. Napjev „proročanstva“ iz jutarnjeg obreda Velike subote; pjevao je -pri snimanju- N. Grego.

23

34. Ovako se pjeva „Zakarijin“ kantik, završni Jutârnja u sva tri dana Velike sedmice.

35. Napjev uobičajen pri korizmenoj pobožnosti „Križnog puta“.

24

SVEČANA („Vela“) VEČERNJA

36. Napjev „Zaziva“ kojima svećenik (uz pratnju orgulja) započima svečanu „Velu“ Večernju; slijede ga

zatim svi prisutni zajedno.

37. Napjev antifona, koji melodijski identičan (ali na različitom tekstu), prethodi svakom od psalama.

25

38. Napjev antifone nakon svakog otpjevanog psalma.

39. Napjev prvog psalma.

26

40. Napjev drugog psalma.

41. Napjev trećeg psalma.

27

42. Napjev četvrtog psalma.

43. Napjev petog psalma.

U pojedinim prigodama ovaj peti psalam, može istom melodijom zamijeniti i neki od sljedećih:

ps. 116 „Hvalite Gospoda svi narodi“ (na I. Večernji svih Blagdana, osim onih B.D.Marije);

ps. 115 „Vjerovah zato i kazah“ (na II. Večernji jednog ili više Mučenika);

ps. 131 „Spomeni se, Gospodine, Davida“ (na II. Večernji jednog Ispovjednika Biskupa) ili

ps. 147 „Hvali, Jerusaleme, Gospoda“ (na dan Posvećenja crkve).

28

44. Napjev himna u čast B.D.Marije. Pjeva se na I. i II. Večernji Gospinih blagdana, također i u

procesijama s njezinim kipom.

45. Napjev himna na Večernjama adventa.

Isitim napjevom pjeva se i himan „Svjetlosti, Tvorče preblagi“ na Večernjama običnih nedjelja, kao

i neki drugi „osmerački“ himni, primjerice „Bože, ti svojih boraca“, u čast jednog mučenika.

29

46. Napjev himna koji se pjeva na Večernji sv. Petra i Pavla.

47. Napjevi Versikula i Odgovora. Prvi (V) pjeva svećenik solo, njemu onda (R) odgovaraju svi prisutni.

48. Napjev kantika na čast B.D.Marije, završnog na Večernjama.

30

49. Ovim se napjevom završava „Vela“ (svečana) Večernja.

Jednostavna („Mala“) Večernja

50. Napjev Zaziva jednostavne - „Male“ Večernje. Započima uvijek župnik.

31

51. Napjevi: a. antifone (pred psalmom); b. prvog psalma i c. antifone (nakon otpjevanog psalma).

32

52. Napjev drugog psalma „Male“ večernje.

33

53. Napjev trećeg psalma „Male“ večernje.

34

54. Napjev četvrtog psalma „Male“ večernje.

35

55. Napjev petog psalma „Male“ večernje.

56. Napjev Gospinog kantika, završnog „Male“ Večernje.

36

57. Himan, koji se redovito pjeva na večernjoj procesiji Velikog petka.

37

58. Himan koji se pjeva na Večernji u nedjelju Duhova; pjevao je -pri snimanju- Nikša Grego.

59. Ovaj himan s „pripjevom“ Priđi, Duše Prisveti, pjeva se na Svečanoj Misi Duhova i to pri ophodu kroz

crkvu, kad svećenik laticama cvijeća simbolično „posipa“ vjernike.

38

60. Himan u čast Presvetog Sakramenta; pjeva se u raznim prigodama preko godine: unutar crkve pri

blagoslovu sa Presvetim ili „izvan“ kao procesijski.

39

Napjevi misa

61. Pučki (latinski) napjev pjevane ULAZNE (Introitus-a) na svečanoj „Veloj“ Misi u nedjelje i blagdane.

40

62. Kyrie „ jednostavne“ mise kroz godinu (bez pratnje orgulja!)

41

63. Napjev Gloriae „ jednostavne“ mise kroz godinu (bez pratnje orgulja).

42

64. Credo „jednostavnih“ misa kroz godinu; pjeva(o) se i u adventsko-korizmenim nedjeljima;

ostalih dijelova ove „ jednostavne“ mise (tj Sanctus-a i Agnus Dei) pjevači se -pri snimanju- nisu

više mogli sjetiti.

43

65. „Kyrie“ mise adventa i korizme.

44

66. „Sanctus“ mise adventa i korizme.

67. „Agnus Dei“ mise adventa i korizme.

45

68. Kyrie iz mise „koriente“ (brze), koja se (uz pratnju orgulja) pjevala isključivo u ljetnim danima.

69. Početni stavak „Gloriae“ se recitirao, drugi se (ovom melodijom) pjevao; i u ovom slučaju, pjevači

se nisu više sjećali daljnih stavki „Gloriae“, niti drugih dijelova ove iste mise.

46

70. Svečani (pučki) napjev „Prefacije“, kako se običavao pjevati na misi velikih blagdana.

47

71. Svečani napjev Evanđelja.

72. Jednostavni napjev Evanđelja.

48

73. Napjev Evanđelja iz mise za mrtve; pjevao je -pri snimanju- don Petar Eterović.

49

74. Napjev poslanice iz mise za mrtve.

50

75. Svečani napjev poslanice.

51

76. Jednostavni napjev poslanice.

77. Na izlasku iz kuće pokojnika svećenik intonira antifonu Uzigrat će; od kuće do crkve pjeva se

zatim psalam Smiluj se meni, Bože“.

52

78. Na ulazu u crkvu ovom se melodijom pjeva Responsorij Uzigrat će.

79. Napjev Zaziva kojima započima Jutarnja za mrtve.

53

80. Napjev Antifone i psalma iz I. Noćnice na Jutarnji za mrtve.

81. Napjev antifone poslije otpjevanog psalma. Istom melodijom pjevaju se ostale antifone iza svakog

psalma na Jutarnji za mrtve.

54

82. Napjev Versikula i Odgovora, koji prethode napjevima Štenja.

83. Napjev prvog Štenja I. Noćnice.

55

84. Ovim napjevom pjevaju se Responsoriji nakon svakog Štenja Jutarnje.

85. Napjev drugog Štenja Jutarnje.

56

86. Napjev trećeg Štenja Jutarnje. (Štenja III. Noćnice pjeva uvijek svećenik).

87. Ovom melodijom pjeva se Ulazna (Introitus) na misi za mrtve.

57

88. Kyrie iz mise za mrtve.

89. Melodija napjeva na stepenicama (Tractus); pjeva se između poslanice i posljednice..

58

90. Napjev posljednice na misi za mrtve („jednostavni“).

91. Napjev posljednice na misi za mrtve („svečani“).

59

92. Napjev prikazne (Offertorium) na misi za mrtve.

60

93. Sanctus iz mise za mrtve.

94. Agnus Dei iz mise za mrtve.

95. Napjev Popričesne (Communio) na misi za mrtve.

61

96. Pjeva se pri „odrešenju“ pokojnika.

97. Ovu antifonu intonira svećenik na izlasku iz crkve.

62

63

98. Na blagdan Bogojavljanja ovim napjevom svećenik unapred „najavljuje“ datume značajnijih

svetkovina u tek započetoj crkvenoj godini.

(Sveti Jeronim i lav iz Reimskog evanđelja, 14.st.)

„Sveti Jeronim je bio poglavar samostana u koji je došao lav s trnom u šapi. Jeronim mu je trn izvadio i

lav se s njim sprijateljio. Jerenim mu je dao zadatak da čuva magarca na paši. Braća nisu voljela lava, i

kad su trgovci ukrali magarca, okrivili su lava da ga je pojeo. Kad je lav našao magarca i doveo ga kući,

trgovci su se pokajali za svoje nedjelo i Jeronim im je oprostio“

(Poznata i popularna hagiografija o sv. Jeronimu i lavu iz glagoljskoga Transita sv. Jerolima tiskanog u

Senju 1508).

64

Kazalo

Uvod 2

Napjevi božićne Jutarnje .............................................................................................. 3

Gospode, otvori usne moje .......................................................................................... 3

Isukrst nam se porodi ................................................................................................... 4

Isuse, svih Spasitelju .................................................................................................... 5

Gospod reče meni ........................................................................................................ 5

Zašto se bude narodi ................................................................................................... 5

Gospod je kao zaručnik - Nebesa kazuju slavu božju ................................................ 6

Razlita je milost ............................................................................................................ 6

Teče iz srca mojega ..................................................................................................... 7

Dostoj se, Gospodine, blagosloviti .............................................................................. 7

U prvo vrijeme ............................................................................................................. 8

Slava u višnjih Bogu ..................................................................................................... 8

Dostoj se, Gospodine, blagosloviti .............................................................................. 9

Govor svetoga Lava pape ............................................................................................. 9

I ne uvedi nas u napast ................................................................................................ 10

Štenje svetog Evanđelja po Luki .................................................................................. 11

Tebe Boga hvalimo ...................................................................................................... 12

Napjevi korizmenog vremena ..................................................................................... 12

Štenje knjige bl. Pavla apostola Galaćanima ............................................................... 12

Gospodin s vama (Evanđelje) ...................................................................................... 13

Slava Ti, hvala i čast ..................................................................................................... 14

Štenje knjige bl. Pavla apostola Filipljanima ................................................................ 15

Podigoše se kraljevi zemaljski ...................................................................................... 16

Počinje plač Jeremije proroka ...................................................................................... 17

Zastor hrama razdrije se ............................................................................................... 17

Iz razlaganja svetog Augustina biskupa ........................................................................ 18

Iz poslanice blaženoga Pavla apostola Židovima ......................................................... 19

Štenje knjige blaženoga Pavla apostola Korinćanima .................................................. 20

Nut mislimo ovo danas ................................................................................................ 20

Slavite Gospoda, jer je dobar ....................................................................................... 20

Klanjamo se Tebi Isukrste ............................................................................................ 21

U dni one: Nabukodonosor kralj ................................................................................... 21

Počinje molitva Jeremije proroka ................................................................................ 22

U dni one: reče Gospod Mojsiju i Aronu ...................................................................... 22

65

Blagoslovljen Gospodin Bog Izraelov ........................................................................... 23

Puna tuge Majka staše ................................................................................................. 23

Svečana („Vela“) Večernja .......................................................................................... 24

Bože, na pomoć moju priteci ....................................................................................... 24

Reče Gospod Gospodu mojemu .................................................................................. 24

Ant.: Reče Gospod Gospodu mojemu ......................................................................... 25

Ps.: Reče Gospod Gospodu mojemu ........................................................................ 25

Slavit ću Te, Gospode ................................................................................................... 26

Blago čovjeku koji se boji Gospoda .............................................................................. 26

Hvalite, djeco, Gospoda ............................................................................................... 27

Hvalite Gospoda svi narodi .......................................................................................... 27

Zdravo, morska Zvjezdo ............................................................................................... 28

O Tvorče svjeta preslavni ............................................................................................. 28

Prekrasno svjetlo ......................................................................................................... 29

Neka uzađe, Gospode, molitva moja ........................................................................... 29

Veliča duša moja Gospoda ........................................................................................... 29

Blagoslivajmo Gospoda ................................................................................................ 30

Jednostavna („Mala“) Večernja .................................................................................. 30

Bože, na pomoć moju priteci ....................................................................................... 30

Reče Gospod Gospodu mojemu .................................................................................. 31

Slavit ću te, Gospode .................................................................................................... 32

Blago čovjeku koji se boji Gospoda .............................................................................. 33

Hvalite, djeco, Gospoda ............................................................................................... 34

Kad je izišao Izrael iz Egipta .......................................................................................... 35

Veliča duša moja Gospoda ........................................................................................... 35

Barjaci kreću kraljevi .................................................................................................... 36

Dođi, o Duše Svetvorče ................................................................................................ 37

Dođi, Duše Prisveti ....................................................................................................... 37

Usta moja uzdižite ........................................................................................................ 38

Napjevi misa ................................................................................................................ 39

Gaudeamus omnes in Domino ..................................................................................... 39

Kyfrie, eleison .............................................................................................................. 40

Et in terra pax hominibus ............................................................................................. 41

Patrem omnipotentem ................................................................................................ 42

Kyrie, eleison ................................................................................................................ 43

Sanctus, sanctus ........................................................................................................... 44

Agnus Dei ..................................................................................................................... 44

Kyrie, eleison - „corrente“ ........................................................................................... 45

66

Laudamus Te ................................................................................................................. 45

Per omnia saecula saeculorum .................................................................................... 46

U ono vrijeme (svečano Evanđelje) ............................................................................. 47

Slijedi sveto Evanđelje po Mateju (jednostavno) ......................................................... 47

Gospodin s vama (iz mise za mrtve) ............................................................................ 48

Štenje knjige Makabejaca (iz mise za mrtve) ............................................................... 49

Štenje knjige blaženoga Pavla apostola Titu (svečani napjev) ...................................... 50

Štenje knjige blaženoga Pavla apostola Rimljanima (jednostavni napjev) ................... 51

Uzigrat će pred Gospodom kosti ponižene (ant. + ps.) ................................................ 51

Uzigrat će pred Gospodom (ant.) ................................................................................. 52

Kralju kojemu sve živi ................................................................................................... 52

Upravi, Gospode, Bože moj (ant. + ps.) ........................................................................ 53

Upravi, Gospode, Bože moj (ant.) ................................................................................ 53

Od vrata paklenih ......................................................................................................... 54

Prosti mi, Gospode ....................................................................................................... 54

Vjerujem da Otkupitelj moj živi .................................................................................... 55

Dodio je duši mojoj život moj ...................................................................................... 55

Ruke su me tvoje učinile ............................................................................................... 56

Requiem aeternam ...................................................................................................... 56

Kyrie, eleison ................................................................................................................ 57

Absolve, Domine .......................................................................................................... 57

Dan od gnjeva (jednostavni napjev) ............................................................................ 58

Dan od gnjeva („svečani“ napjev) ................................................................................ 58

Domine Jesu Christe ..................................................................................................... 59

Sanctus, sanctus ........................................................................................................... 60

Agnus Dei ..................................................................................................................... 60

Lux aeterna .................................................................................................................. 60

Oslobodi me, Gospode ................................................................................................. 61

U raj odveli te anđeli .................................................................................................... 61

Vjerni puk, koji Bogu služi ............................................................................................. 62