literatura española: do realismo á xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · realismo y naturalismo en...

34
FACULTADE DE FILOLOXÍA DEPARTAMENTO DE LINGUA E LITERATURA ESPAÑOLAS, TEORÍA DA LITERATURA E LINGÜÍSTICA XERAL Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 CRISTINA PATIÑO EIRÍN (Campus de Santiago de Compostela/Campus de Lugo) JAVIER SERRANO ALONSO (Campus de Lugo) GUÍA DOCENTE E MATERIAL DIDÁCTICO 2019/2020

Upload: others

Post on 04-Mar-2021

4 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

FACULTADE DE FILOLOXÍA

DEPARTAMENTO DE LINGUA E LITERATURA ESPAÑOLAS, TEORÍA DA LITERATURA E LINGÜÍSTICA XERAL

Literatura española: do Realismo á Xeración

do 1914

CRISTINA PATIÑO EIRÍN (Campus de Santiago de Compostela/Campus de

Lugo) JAVIER SERRANO ALONSO (Campus de Lugo)

GUÍA DOCENTE E MATERIAL DIDÁCTICO

2019/2020

Page 2: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

FACULTADE DE FILOLOXÍA. DEPARTAMENTO DE LINGUA E LITERATURA ESPAÑOLAS, TEORÍA DA LITERATURA E LINGÜÍSTICA XERAL AUTORES: Cristina Patiño Eirín, Javier Serrano Alonso Edición electrónica. 2019 ADVERTENCIA LEGAL: Reservados todos os dereitos. Queda prohibida a duplicación total ou parcial desta obra, en calquera forma ou por calquera medio (electrónico, mecánico, gravación, fotocopia ou outros) sen consentimento expreso por escrito dos autores

Page 3: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

Denominación: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914. Código: G5041423 (Santiago), G5091423 (Lugo) Descrición: Tipo: Obligatoria. Grao: Lingua e Literatura Españolas. Curso: Número de Créditos: 6 ECTS. Duración: Semestral.

Prerrequisitos:

a) Nocións xerais de historia e literatura. b) Fundamentos da análise literaria. c) Hábito de lectura. d) No caso de estudantes estranxeiros, dominio da lingua española lida, e razoable capacidade de comprensión e expresión oral e escrita (nivel B2).

Profesores: Cristina Patiño Eirín (Campus de Santiago/Campus de Lugo), Javier Serrano Alonso (Campus de Lugo). Departamento: Literatura Española, Teoría da Literatura e Lingüística Xeral. Lengua docente: Español. Horario e Tutorías (consúltense nas páxinas web das respectivas facultades)

NOTA: Por reaxustes académicos, eses horarios de titorías poderían ser modificados ao longo do curso. De ser así, os cambios detallaranse na porta do despacho.

DATOS DESCRITIVOS DA MATERIA

Page 4: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

As materias do Grao en Lingua e Literatura Españolas pertencen fundamentalmente ás áreas de Literatura Española e Hispanoamericana e de Lingua Española. Xunto a elas, o Grao complétase con disciplinas adscritas a outras áreas, como Teoría da Literatura ou Lingüística Xeral, entre outras. Dentro deste marco, a materia Literatura Española: do Realismo á Xeración de 1914, ofrece unha visión relativamente exhaustiva da literatura española entre 1868 e 1914, analizando as principais tendencias, xéneros, autores e obras. Esta visión máis detida afonda nos fundamentos que se ofreceron en primeiro curso na Introdución á historia da literatura española.

1) Preparar o alumno para que afronte o estudo da literatura da segunda metade do século XIX e primeiras décadas do XX coa axuda dos métodos filolóxicos axeitados, e a través da análise e interpretación dos máis destacados autores e obras. 2) Proporcionar bases e métodos rigorosos para o estudo da historia literaria, a asimilación dos seus principais conceptos e o correcto aproveitamento dos repertorios bibliográficos e os seus complementos informáticos no estudo da literatura española deste período. 3) Ofrecer coñecementos e habilitar a capacidade para:

a) Coñecer a literatura española deste período nos seus principais xéneros, autores e obras. b) Afondar no estudo persoal da literatura española deste período. c) Xerarquizar correctamente os contidos académicos esenciais e accesorios. d) Realizar de xeito ordenado notas, guións e esquemas que faciliten o estudo. e) Avanzar no hábito de lectura reflexiva e analítica. f) Afondar no comentario literario de textos. g) Mellorar a expresión oral e escrita. h) Estimular o espírito crítico e o sentido estético

PARTE TEÓRICA

0.- A Literatura española na segunda metade do século XIX.

1.- A novela como xénero hexemónico do Realismo.

1.1.- Benito Pérez Galdós

1.2.- Emilia Pardo Bazán.

1.3.- Leopoldo Alas Clarín.

2.- O teatro (Tamayo y Baus) e a poesía (Bécquer, Rosalía, e outros)

CONTEXTUALIZACIÓN NO PLAN DE ESTUDOS

OBXECTIVOS

CONTIDOS

Page 5: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

3.- Do Fin de Século á Xeración do 1914. A crise e o pensamento finiseculares. O debate modernista. 3.1..- Modernismo-98. Poesía, prosa ensayística, narrativa e teatro. 3.1.1.- Modernismo-98. Poesía, prosa ensaística, narrativa e teatro. 3.1.2.- Ramón del Valle-Inclán; Miguel de Unamuno; Pío Baroja; José Martínez Ruiz, “Azorín”; Antonio Machado. 3.2.- Novecentismo e Xeración de 1914. 3.2.1.- Bases estéticas do Novecentismo. O ensaio como xénero hexemónico. Narrativa e poesía. 3.2.2.- José Ortega y Gasset; Ramón Pérez de Ayala; Juan Ramón Jiménez.

PARTE PRÁCTICA Análise e comentario de textos literarios e historiográficos do período estudado na parte teórica da materia.

LECTURAS OBRIGATORIAS • Selección de textos de teatro e poesía de finais do século XIX (Campus de Lugo), a cargo do docente, que será posta a disposición do alumnado na aula virtual ou no servizo de reprografía do centro para o traballo práctico nas sesións expositivas e interactivas. • G. A. Bécquer, Rimas (selección, ed. De J.C. de Torres, Castalia); Rosalía de Castro, En las orillas del Sar (selección, ed. de M. Mayoral, Castalia) • B. Pérez Galdós, La de Bringas (ed. de S. Lakhdari, Biblioteca Nueva)/ Misericordia

(ed. de L. García Lorenzo, Cátedra) • L. Alas, Clarín, La Regenta (ed. de G. Sobejano, Castalia ou Joan Oleza, Cátedra) • Emilia Pardo Bazán, Los Pazos de Ulloa (ed. de E. Penas, RAE)/ El encaje roto (ed. de C.

Patiño Eirín, Contraseña). • Selección de textos de Antología de la poesía modernista española (ed. de Díaz de Castro e A. del Olmo, Castalia)/ A. Machado (selección poética, ed. de M. Alvar, Espasa-Calpe, col. Austral). • M. de Unamuno, Niebla (ed. Mario J. Valdés, Cátedra, ou ed. A. F. Zubizarreta, Castalia)/ P. Baroja, El árbol de la ciencia (ed. de P. Caro Baroja, Cátedra). • R. del Valle-Inclán, Luces de bohemia (ed. de Zamora Vicente, Espasa-Calpe, col.

Austral) • R. Pérez de Ayala, Belarmino y Apolonio (ed. de A. Amorós, Cátedra) • Selección de poemas de Juan Ramón Jiménez, Antología poética (ed. J. Blasco, Cátedra).

Nota: Para alén destas lecturas de carácter obrigatorio, os restantes materiais complementarios para o desenvolvemento das sesións prácticas e teóricas serán postos a disposición do alunado polos docentes a través do Campus Virtual ou no servizo de reprografía do centro.

Unicamente no Campus de Santiago de Compostela:

TITORÍAS PROGRAMADAS

Page 6: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

Ao longo do curso realizaranse dúas sesións dunha hora e media, en grupos de dez estudantes. Nelas trataranse dúbidas concretas que puidese suscitar nos alumnos o estudo dos temas. O calendario exacto destas titorías facilitarase aos estudantes nas primeiras sesións do curso, unha vez coñecido o número de alumnos e establecidos os devanditos grupos. Non obstante, é previsible que a primeira se celebre a finais de outubro (unha vez rematado a explicación dos catro primeiros temas), e a segunda, en decembro, pouco despois de finalizar a explicación do último tema.

Page 7: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

Parte 1 A literatura española da segunda metade do século XIX

A. Xeral ABELLÁN, José Luis, Historia crítica del pensamiento español, vol. IV, Madrid, Espasa

Calpe, 1984. , Historia crítica del pensamiento español. La crisis contemporánea (1875-1936),

vol. 5, Madrid, Espasa Calpe, 1989. ALBORG, Juan Luis, Historia de la literatura española V. Realismo y Naturalismo. La

novela, Parte Primera: Fernán Caballero, Alarcón y Pereda, Madrid, Gredos, 1996. Parte Tercera: Palacio Valdés y Blasco Ibáñez, Madrid, Gredos, 1999.

ALONSO, Cecilio, Historia de la literatura española. Vol. 5. Hacia una literatura nacional (1800-1900), Barcelona, Crítica, 2010.

, Travesías de la modernidad: prensa y letras en España (1890-1914), Valencina de la Concepción, Renacimiento, 2015.

AMORÓS, Andrés, Antología comentada de la Literatura española. Siglo XIX, Madrid, Castalia, 1999.

ASÚN, Raquel, El proyecto editorial de La España Moderna y la literatura (1894- 1914), Barcelona, Universidad, 1974.

BAKER, E., Materiales para escribir Madrid. Literatura y espacio urbano de Moratín a Galdós, Madrid, 1991.

BONET, Laureano, editor, El Naturalismo, Barcelona, Península, 1988. BOTREL, Jean-François, Libros, prensa y lectura en la España del siglo XIX, Madrid,

Fundación Germán Sánchez Ruipérez, 1993. BOZAL, Valeriano, La ilustración gráfica del siglo XIX en España, Madrid, Alberto

Corazón, 1979. CACHO VIU, Vicente, La Institución Libre de Enseñanza. Orígenes y etapa

universitaria, Madrid, 1962. CELMA VALERO, Pilar, Literatura y periodismo en las revistas del fin de siglo.

Estudios e índices (1888-1907), Madrid, Júcar, 1991. CHEVREL, Yves, Le Naturalisme, Paris, PUF, 1982. HIBBS LISSORGUES, Solange, Iglesia, prensa y sociedad en España (1868-1904),

Alacante, Instituto de Cultura Juan Gil Albert, 1995. HUERTA CALVO, Javier, dir., Historia del Teatro Español, II, Madrid, Gredos, 2003. IGLESIAS FEIJÓO, Luis, "Modernismo y modernidad. Ponencia inaugural". En J.

Serrano et al. Eds. Actas del Congreso Internacional Literatura Modernista y Tiempo del 98. Santiago de Compostela: Servicio de Publicacións e Intercambio Científico da Universidade, 2000: 27-43

INFANTES, Víctor, François LOPEZ e Jean-François BOTREL, dirs., Historia de la edición y de la lectura en España. 1472-1914, Madrid, Fundación Germán Sánchez Ruipérez, 2003.

JIMÉNEZ-LANDI MARTÍNEZ, Antonio, La Institución Libre de Enseñanza y su ambiente, Madrid, Editorial Complutense, 1996, 4 vols.

BIBLIOGRAFÍA BÁSICA

Page 8: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

JOVER ZAMORA, José Mª, “La época de la Restauración. Panorama político-social, 1875-1902”, en M. TUÑÓN DE LARA, director, Historia de España. Revolución burguesa, oligarquía y constitucionalismo (1834-1932), Barcelona, Labor, 1981, pp. 271-406.

LÁZARO CARRETER, Fernando, “El Realismo como concepto crítico-literario”, Cuadernos Hispanoamericanos, 1970, 238-240, pp. 128-151. Reedición en Estudios de Poética, Madrid, Taurus, 1979, pp. 121-142.

LITVAK, Lily, Musa libertaria. Arte, literatura e vida cultural del anarquismo español 1880-1893, Madrid, Fundación de Estudios Libertarios Anselmo Lorenzo, 2001 (2ª ed.).

LÓPEZ-MORILLAS, Juan, El krausismo español, México, FCE, 1956. , Hacia el 98 : Literatura, Sociedad, Ideología, Barcelona, Ariel, 1972. LISSORGUES, Yvan, editor, Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad

del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ CUADRADO, Miguel, La burguesía conservadora (1874-1931), Madrid,

Alfaguara, 1974. Reed.: Restauración y crisis de la monarquía (1874-1931), Madrid, Alianza, 1991.

MARTÍNEZ MARTÍN, Jesús, Lectura y lectores en el Madrid del siglo XIX, Madrid, CSIC, 1991.

MILLER, Stephen, Del Realismo/Naturalismo al Modernismo: Galdós, Zola, Revilla y Clarín (1870-1901), Las Palmas, Servicio Insular de Cultura, 1993.

MITTERAND, Henri, “Les trois langages du naturalisme”, VV. AA., El Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Y. LISSORGUES, ed., Barcelona, Anthropos, 1989, 21-29.

PESET, Mariano e José Luis, La Universidad española (siglos XVIII y XIX), Madrid, Taurus, 1974.

RODRÍGUEZ DE LA FLOR, J. L., Prensa satírica en España (1832-1932), Madrid, La Torre, 1993.

ROMERO TOBAR, Leonardo, Coordinador, Historia de la Literatura Española. Siglo XIX (II), tomo 9, Víctor García de la Concha, director, Madrid, Espasa Calpe, 1998.

RUBIO CREMADES, Enrique, Panorama crítico de la novela realista/naturalista española, Madrid, Castalia, 2001.

SAVINE, Albert, Le Naturalisme en Espagne. El naturalismo en España, Ed. bilingüe, trad., introd., notas e apéndices de Esteban Gutiérrez Díaz-Bernardo, Vigo, Academia del Hispanismo, 2009.

SEOANE, Mª C., Oratoria y periodismo en la España del siglo XIX, Valencia, Juan March-Castalia, 1977.

, Historia del periodismo en España. II: El siglo XIX, Madrid, Alianza, 1983. SIMÓN DÍAZ, José, Bibliografía de la Literatura Hispánica, vol. I, Madrid, CSIC,

1983. SIMÓN PALMER, Mª Carmen, Escritoras españolas del siglo XIX. Manual

biobibliográfico, Madrid, Castalia, 1991. TADIÉ, Jean-Yves, Introduction à la vie littéraire du XIXe siècle, Paris, Bordas, 1970. VARELA, José Luis, Poesía y restauración cultural de Galicia en el siglo XIX, Madrid,

Gredos, 1958.

Page 9: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

VV. AA., La crisis de fin de siglo: Ideología y literatura. Estudios en memoria de R. Pérez de la Dehesa, Barcelona, Ariel, 1974.

, Catálogo colectivo del patrimonio bibliográfico español. Siglo XIX, Madrid, Dirección General del Libro y Bibliotecas e Arco/Libros, 1989-1991, 4 vols.

, El camino hacia el 98, L. ROMERO TOBAR, editor, Madrid, Visor, 1998. , Pensamiento y literatura en España en el siglo XIX (Idealismo, Positivismo,

Espiritualismo), Y. LISSORGUES e G. SOBEJANO, editores, Toulouse, Presses Universitaires du Mirail, 1998.

VILLANUEVA, Darío, Teorías del realismo literario, Madrid, Instituto de España e Espasa Calpe, 1992.

Page 10: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

B. Por xéneros, autores e obras

a. Narrativa a. 1. Pérez Galdós ACOSTA DE HESS, Josefina, Galdós y la novela de adulterio, Madrid, Pliegos, 1988. ANDREU, Alicia G., Galdós y la literatura popular, Madrid, SGEL, 1982.

, “Biblioteca de Benito Pérez Galdós”, Romance Quarterly, XXXV, 3, August 1988, pp. 367-369.

, Modelos dialógicos en la narrativa de Benito Pérez Galdós, Amsterdam/Philadelphia, Johns Benjamins Publishing Company, 1989.

APARICI LLANAS, Mª Pilar, Las novelas de tesis de Benito Pérez Galdós, Madrid, CSIC, 1982.

ARENCIBIA, Yolanda, La lengua de Galdós, Las Palmas, Consejería de Cultura y Deportes, 1987. , “Galdós: sus visiones personales ante la historia”, Actas del III Congreso Internacional de Estudios Galdosianos, II, Las Palmas de Gran Canaria, Cabildo Insular, 1989, pp. 291-302. , “Prólogo” a Benito Pérez Galdós, Zumalacárregui, Las Palmas de Gran Canaria, Cabildo Insular, 1990. , “Referente y símbolo. Aproximación al simbolismo femenino en Galdós”, Estudios canarios. Anuario del Instituto de Estudios Canarios, 36-37, 1993, pp. 77-92.

, editora, Benito Pérez Galdós, Nazarín, Las Palmas de Gran Canaria, Cabildo Insular/Universidad de Las Palmas, 1995.

, Julián ÁVILA, María del PRADO ESCOBAR, Joaquín GARRIDO, Germán GULLÓN, John W. KRONIK, Emma MARTINELL, José María NAVARRO e Isabel ROMÁN, Creación de la realidad ficticia: Las novelas de Torquemada de Pérez Galdós, Madrid, Castalia, 1997. , Peter BLY e Ignacio Javier LÓPEZ, “Plenitud del relato realista(I): Galdós”, cap. 5 de Historia de la literatura española. 9. Siglo XIX (II), dir. Por V. GARCÍA DE LA CONCHA, coord. Por L. ROMERO TOBAR, Madrid, Espasa Calpe, 1998, pp. 481-607.

ÁVILA ARELLANO, Julián, editor, Galdós. Centenario de ‘Fortunata y Jacinta’ (1887- 1987). Actas, Madrid, Universidad Complutense, Facultad de Ciencias de la Información, 1989.

AYALA, Francisco, “Sobre el realismo en la literatura con referencia a Galdós”, La novela: Galdós y Unamuno, Barcelona, Seix Barral, 1974, pp. 31-70 [1959].

BAQUERO GOYANES, Mariano, “Las caricaturas literarias de Galdós”, Perspectivismo y contraste, Madrid, Gredos, 1963, pp. 31-70. , “Perspectivismo irónico en Galdós”, Cuadernos Hispanoamericanos, 252, 1970- 1971, pp. 143-160.

BENÍTEZ, Rubén, Cervantes en Galdós, Murcia, Universidad, 1990. , La literatura española en la obra de Galdós (Función y sentido de la

intertextualidad), Murcia, Universidad, 1992. BERKOWITZ, Chonon H., Pérez Galdós. Spanish Liberal Crusader, Madison,

University of Wisconsin Press, 1948.

Page 11: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

, La biblioteca de Benito Pérez Galdós. Catálogo razonado precedido de un estudio, Las Palmas, El Museo Canario, 1951.

BEYRIE, F., Galdós et son mythe. Romantisme et sources du ‘naturalisme’ galdosien (1860-1880), Lille/Paris, Atelier de Reproduction des Thèses, 1980, 3 vols.

BLY, Peter, editor, Benito Pérez Galdós, La de Bringas, London, Grant & Cutler, 1981. , Galdós’ Novel of the Historical Imagination, Liverpool, Francis Cairns, 1983. , Vision and the Visual Arts in Galdós. A Study of the Novels and Newspaper

Articles, Liverpool, Francis Cairns, 1986. , editor, Galdós y la historia, Ottawa, Dovehouse Editions Canada, 1988. , editor, Benito Pérez Galdós, Nazarín, London, Grant & Cutler, 1991. BONET, Laureano, De Galdós a Robbe-Grillet, Madrid, Taurus, 1972. , editor, Benito Pérez Galdós, Ensayos de crítica literaria, Barcelona, Península,

1972, 1990 (2ª). BOTREL, Jean-François, “Les succès d’édition des oeuvres de Benito Pérez Galdós:

essai de bibliométrie (I)”, Anales de Literatura Española, 4, 1985, pp. 29-66. BRAVO-VILLASANTE, Carmen, Galdós visto por sí mismo, Madrid, Magisterio

Español, 1970. , editora, Cartas de Galdós a Emilia Pardo Bazán (1889-1890), Madrid, Turner,

1978. CARDONA, Rodolfo, “Cervantes y Galdós”, Letras de Deusto, 8, 1974, pp. 189-206. , editor, Benito Pérez Galdós, Doña Perfecta, Madrid, Cátedra, 1982. CASALDUERO, Joaquín, Vida y obra de Galdós (1843-1920), Madrid, Gredos, 1974

(4ª). CAUDET, Francisco, editor, Benito Pérez Galdós, El amigo Manso, Madrid, Cátedra, 2001. CLARÍN, (Leopoldo ALAS), Pérez Galdós. Estudio crítico-biográfico, Madrid, Fernando

Fe, 1889; edición de Adolfo SOTELO VÁZQUEZ, Barcelona, PPU, 1991. CORREA, Gustavo, El simbolismo religioso en las novelas de Pérez Galdós, Madrid,

Gredos, 1962. CUADERNOS HISPANOAMERICANOS, 250-252, 1970-1971. DENDLE, Brian, Galdós y ‘La Esfera’, Murcia, Universidad, 1990. FINKENTAL, S., El teatro de Galdós, Madrid, Fundamentos, 1980. GARCÍA BARRÓN, C., B. Pérez Galdós, La vuelta al mundo en ‘La Numancia’,

Madrid, Castalia, 1992. GILMAN, Stephen, Galdós y el arte de la novela europea (1867-1887), Madrid,

Taurus, 1985 [1981]. GULLÓN, Germán, El narrador en la novela del siglo XIX, Madrid, Taurus, 1976, p.

93-131. , “Hacia una clasificación del imaginar galdosiano”, La novela como acto imaginativo, Madrid, Taurus, 1983, pp. 67-83 e 85-121.

, La novela del siglo XIX: estudio sobre su evolución formal, Amsterdam, Rodopi, 1990.

, La novela moderna en España (1885-1902), Madrid, Taurus, 1992. , editor, Benito Pérez Galdós, La desheredada, Madrid, Cátedra, 2001. GULLÓN, Ricardo, Técnicas de Galdós, Madrid, Taurus, 1970.

Page 12: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

, Galdós, novelista moderno, Madrid, Gredos, 1974. , Psicologías del autor y lógicas del personaje, Madrid, Taurus, 1979. HEMINGWAY, Maurice J., “Narrative Ambiguity and Situational Ethics in La de

Bringas”, Galdós’ House of Fiction, Edited by A. H. Clarke and E. J. Rodgers, Dolphin, Llangrannog, 1991, pp. 15-27.

HINTERHÄUSER, Hans, Los ‘Episodios Nacionales’ de Benito Pérez Galdós, Madrid, Gredos, 1963.

IGLESIAS FEIJOO, Luis, “Valle-Inclán y Galdós”, Anales de Literatura Española Contemporánea, VI, 1981, pp. 79-104.

ÍNSULA, 561, setembro de 1993: “Benito Pérez Galdós, un clásico moderno”. JUARISTI, Jon, “Ironía, picaresca y parodia en La de Bringas”, Nueva Revista de

Filología Hispánica, XXVIII, 1990, pp. 277-296. KRONIK, John W., “La retórica del Realismo: Galdós y Clarín”, en LISSORGUES, Y.,

editor, Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1988, pp. 47-57.

e H. S. TURNER, eds., Textos y contextos en Galdós, Madrid, Castalia, 1994. LACOSTA, F. C., “Galdós y Balzac”, Cuadernos Hispanoamericanos, 224-5, 1968, pp.

345-374. LIDA, Dennah, “Sobre el krausismo de Galdós”, Anales Galdosianos, X, 1967, pp. 1-

27. LÓPEZ, Ignacio J., ‘La desheredada’ de Galdós y la novela de su tiempo, Barcelona,

PPU, 1989. , Galdós y el arte de la prosa, Barcelona, PPU, 1993. MONTESINOS, Rafael F., Galdós, Madrid, Castalia, 1968-1969-1972, 3 vols. ORTIZ ARMENGOL, Pedro, Vida de Galdós, Barcelona, Crítica, 1998. PATTISON, Walter T., Benito Pérez Galdós, Boston, Twayne, 1975. RIBBANS, Geoffrey, History and Fiction in Galdós’ Narratives, Oxford, UP, 1993. ROGERS, Douglas M., editor, Benito Pérez Galdós, Madrid, Taurus, El escritor y la

crítica, 1973. ROMÁN, Isabel, La creatividad en el estilo de Galdós, Las Palmas, Cabildo Insular, 1993. SHOEMAKER, William H., Los prólogos de Galdós, México, Eds. De Andrea, 1962. SMITH, Alan, Los cuentos inverosímiles de Galdós en el contexto de su época, Barna,

Anthropos, 1996. UREY, Diane F., Galdós and the Irony of Language, Cambridge, UP, 1986. WHISTON, James, editor, Benito Pérez Galdós, Lo prohibido, Madrid, Cátedra, 2001. YNDURÁIN, Francisco, Galdós, entre la novela y el folletín, Madrid, Taurus, 1970.

a. 2. Alas: AGUDÍEZ, Juan Ventura, Inspiración y estética en ‘La Regenta’ de Clarín, Oviedo,

Instituto de Estudios Asturianos, 1970. , “La sensibilidad decadentista de D’Aurevilly y algunos temas de La Regenta”, Revista de Occidente, XXXIII, 1971, pp. 355-365.

ALARCOS LLORACH, Emilio, “Notas a La Regenta”, Archivum, II, 1952, pp. 141- 160. Recogido en Ensayos y estudios literarios, Madrid, Júcar, 1976, pp. 99-118.

Page 13: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

ALBALADEJO MAYORDOMO, Tomás, Teoría de los mundos posibles y macroestructura narrativa de las novelas cortas de Clarín, Alicante, Universidad/Caja de Ahorros, 1986.

BAQUERO ESCUDERO, Ana L., Cervantes y cuatro autores del siglo XIX. Alarcón, Pereda, Valera y Clarín, Murcia, Universidad, 1989.

BAQUERO GOYANES, Mariano, “Exaltación de lo vital en La Regenta”, Archivum, II, 1952, pp. 187-216. Recogido en Prosistas españoles contemporáneos, Madrid, Rialp, 1956, pp. 127-172.

BÉCARUD, Jean, ‘La Regenta’ de Clarín y la Restauración, Madrid, Taurus, 1977, pp. 11-30.

BESER, Sergio, Leopoldo Alas, crítico literario, Madrid, Gredos, 1968. , editor, Leopoldo Alas: Teoría y crítica de la novela española, Barcelona, Laia,

1972. , editor, Clarín y ‘La Regenta’, Barcelona, Ariel, 1982. BLANQUAT, Josette e J.-F. BOTREL, eds., Clarín y sus editores: 65 cartas inéditas de

Leopoldo Alas a Fernando Fe y Manuel Fernández Lasanta (1884-1893), Rennes, Université de Haute Bretagne, 1981.

BOBES NAVES, Carmen, Teoría general de la novela: Semiología de ‘La Regenta’, Madrid, Gredos, 1985. , “La Regenta desde la estética de la recepción”, Letras de Deusto, 32, 1985, pp. 7-24.

BONET, Laureano, “Clarín ante la crisis de 1898”, Revista de Occidente, 73, abril de 1969, pp. 100-119.

BOTREL, Jean-François, editor, Preludios de ‘Clarín’, Oviedo, Instituto de Estudios Asturianos, 1972. , “Clarín”, en F. RICO, editor, HCLE, 5/1, coordinado por I. M. ZAVALA, Barcelona, Crítica, 1994, pp. 333-352. , “Producción literaria y rentabilidad: el caso de Clarín”, Hommage des Hispanistes Français à Noël Salomon, Barcelona, Laia, 1979, pp. 123-133.

CABEZAS, Juan Antonio, Clarín, el provinciano universal, Madrid, Espasa Calpe, 1936, 1962 (2ª).

CIPLIJAUSKAITÉ, Biruté, “El adulterio como liberación”, La mujer insatisfecha, Barcelona, Edhasa, 1984, pp. 43-98.

CLAVERÍA, Carlos, “Flaubert y La Regenta”, Hispanic Review, X, 1942, pp. 116-125. DURAND, Frank, editor, La Regenta, Madrid, Taurus, 1988. EZAMA GIL, Ángeles, editora, Leopoldo Alas, Cuentos, Barcelona, Crítica, 1997. GARCÍA SARRIÁ, Juan Antonio, ‘Clarín o la herejía amorosa, Madrid, Gredos, 1975. GRAMBERG, Eduard J., Fondo y forma del humorismo de Leopoldo Alas, ‘Clarín’,

Oviedo Instituto de Estudios Asturianos, 1958 GULLÓN, Germán, “Clarín o la complejidad narrativa”, El narrador en la novela del

siglo XIX, Madrid, Taurus, 1976, pp. 133-148. , “Invención y reflexividad discursiva en La Regenta, de Leopoldo Alas”, La novela como acto imaginativo, Madrid, Taurus, 1983, pp.123-147.

ÍNSULA, 451, junio de 1984, número dedicado a Clarín y el centenario de La Regenta. LISSORGUES, Yvan, El pensamiento filosófico y religioso de Leopoldo Alas, Clarín

(1875-1901), Oviedo, GEA, 1996 [1983].

Page 14: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

, editor, Clarín político. Leopoldo Alas (Clarín) frente a la problemática política y social de la España de su tiempo (1875-1901). Estudio y Antología, Toulouse, Université de Toulouse-Le Mirail, 1980-81; 2ª edición en Barcelona, Lumen, 1989; 3ª edición en Oviedo, KRK, 2004.

, Leopoldo Alas, ‘Clarín’, (1852-1901) en sus palabras, Oviedo, Ediciones Nobel, 2007.

, editor, Leopoldo Alas, Narraciones breves, Barcelona, Anthropos, 1989. LOTT, Robert E., “El estilo indirecto libre en La Regenta”, Romance Notes, XV, 1974,

pp. 259-263. MARTÍN-GAMERO, Sofía, editora, Leopoldo Alas, Juan Ruiz (Periódico humorístico),

Madrid, Espasa-Calpe, 1985. MARTÍNEZ CACHERO, José Mª, editor, Leopoldo Alas, Clarín, Madrid, Taurus,

1978. , editor, L. Alas, Palique, Barcelona, Labor, 1973. , Las palabras y los días de Leopoldo Alas (Miscelánea de estudios sobre Clarín),

Oviedo, Instituto de Estudios Asturianos, 1984. , editor, L. Alas, Cuentos, Barcelona, Plaza y Janés, 1986. , editor, L. Alas, Su único hijo, Madrid, Taurus, 1991. OLEZA, Joan, editor, Leopoldo Alas, Su único hijo, Madrid, Cátedra, 1990.

, “Las contradicciones de un realismo límite”, La novela del siglo XIX. Del parto a la crisis de una ideología, Valencia, Bello, 1976, pp. 141-213.

PÉREZ GALDÓS, Benito, “Prólogo” a L. ALAS, La Regenta, Madrid, Fernando Fe, 1901; recogido en la edición de SOBEJANO, pp. 79-92.

PÉREZ GUTIÉRREZ, Francisco, “Leopoldo Alas, Clarín”, El problema religioso en la generación de 1868, Madrid, Taurus, 1975, pp. 269-338.

RAMOS-GASCÓN, Antonio, editor, Clarín, obra olvidada, Madrid, Júcar, 1973. , editor, L. ALAS, Pipá, Madrid, Cátedra, 1976, 1992 (11ª). RICHMOND, Carolyn, editora, Leopoldo Alas, Su único hijo, Madrid, Espasa Calpe,

1979. , editora, Leopoldo Alas, Treinta relatos, Madrid, Espasa Calpe, 1983. , Clarín, Cuentos completos, Madrid, Alfaguara, 1998. , Gonzalo SOBEJANO e Juan OLEZA, “Plenitud del relato realista (II)”, caps.

6.1-6.3 de Historia de la literatura española. 9. Siglo XIX (II), dir. por V. GARCÍA DE LA CONCHA e coord. Por L. ROMERO TOBAR, Madrid, Espasa Calpe, 1998, pp. 611-660.

RÍOS, Laura de los , Los cuentos de Clarín. Proyección de una vida, Madrid, Revista de Occidente, 1965.

ROMERO TOBAR, Leonardo, editor, Leopoldo Alas, Teresa. Avecilla. El hombre de los estrenos, Madrid, Castalia, 1975.

SAAVEDRA, Luis, Clarín, una interpretación, Madrid, Taurus, 1988. RUTHERFORD, John, Leopoldo Alas: ‘La Regenta’, London, Grant and Cutler-

Tamesis Books, 1974. , ‘La Regenta’ y el lector cómplice, Murcia, Universidad, 1988. SOBEJANO, Gonzalo, Clarín en su obra ejemplar, Madrid, Castalia, 1985. , editor, L. ALAS, El Señor y lo demás son cuentos, Madrid, Espasa Calpe, 1988. SOTELO, Adolfo, Leopoldo Alas y el fin de siglo, Barcelona, PPU, 1988.

Page 15: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

, L. ALAS, Apolo en Pafos, Barcelona, PPU, 1989. TINTORÉ, Mª José, ‘La Regenta’ de Clarín y la crítica de su tiempo, Barcelona,

Lumen, 1987. TORRES, David, Los prólogos de Leopoldo Alas, Madrid, Playor, 1984. VALIS, Noël M., The Decadent Vision in Leopoldo Alas. (A Study of ‘La Regenta’ and

‘Su único hijo’), London-Baton Rouge, Lousiana State University Press, 1981. , Leopoldo Alas (Clarín). An Annotated Bibliography, London, Grant and Cutler,

1986. VARELA JÁCOME, Benito, Leopoldo Alas, ‘Clarín’, Madrid, Edaf, 1980. VILANOVA, Antonio, editor, ‘Clarín’ y su obra en el centenario de ‘La Regenta’,

Barcelona, Universidad/PPU, 1985. VV. AA., Hitos mitos de ‘La Regenta’, Monografías de Los Cuadernos del Norte, 4,

Oviedo, 1987. VV. AA., ‘Clarín’ y ‘La Regenta’ en su tiempo, Oviedo, Universidad/Ayto/Principado,

1987.

a. 3. Pardo Bazán BAQUERO GOYANES, Mariano, La novela naturalista española. Emilia Pardo

Bazán, Murcia, Secretariado de Publicaciones de la Universidad, 1986 [1954-55]. BARROSO, Fernando, El naturalismo en la Pardo Bazán, Madrid, Playor, 1973. BRAVO-VILLASANTE, Carmen, Vida y obra de Emilia Pardo Bazán, Madrid,

Magisterio Español, 1973 [1962]. CLARKE, Anthony, “Doña Emilia Pardo Bazán y la novela policíaca”, Boletín de la

Biblioteca de Menéndez Pelayo, 49, 1973, pp. 375-391. CLEMESSY, Nelly, Emilia Pardo Bazán como novelista, Madrid, FUE, 1982 [1973].

, “De Emilia Pardo Bazán à Ramón del Valle-Inclán: à propos de Los Pazos de Ulloa”, Travaux de l’Institut d’Études Ibériques et Latino-Américaines, XV, 1975, pp. 129-139. , “De Los Pazos de Ulloa a La madre Naturaleza: Don Julián y el tema del amor prohibido”, en MAYORAL, coord., 1989, pp. 51-59.

DECOSTER, Cyrus, “Humour in Los Pazos de Ulloa and La madre Naturaleza”, Homenaje a Rodríguez-Moñino, I, Madrid, Castalia, 1966, pp. 125-132. , “Maupassant’Une Vie and Pardo Bazán’s Los Pazos de Ulloa: a Possible Case of Influence”, Hispania, LVI, 3, setembro de 1973, pp. 587-592.

EBERENZ, Rolf, Semiótica y morfología textual del cuento naturalista (E. Pardo Bazán, Leopoldo Alas “Clarín”, Vicente Blasco Ibáñez), Madrid, Gredos, 1989.

FEAL DEIBE, Carlos, “Naturalismo y antinaturalismo en Los Pazos de Ulloa”, Bulletin of Hispanic Studies, 48, 1971, pp. 314-327. , “La voz femenina en Los Pazos de Ulloa”, Hispania, LXX, 2, mayo de 1987, pp. 214-221.

GARCÍA-SABELL, Domingo, (“Pedro Abuín”), “El realismo de Doña Emilia Pardo Bazán”, Presencia de Curros y Doña Emilia, Grial, 3, Vigo, Galaxia, s. a. [1951], pp. 45-54.

GARCÍA CASTAÑEDA, Salvador, “El teatro de Emilia Pardo Bazán: estado de la cuestión”, en GONZÁLEZ HERRÁN, editor, 1997, pp. 113-145.

Page 16: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

GONZÁLEZ-ARIAS, Francisca, “Emilia Pardo Bazán y los hermanos Goncourt: afinidades y resonancias”, Bulletin Hispanique, 91, 1989, pp. 409-440. , “Parallels and Parodies: Emilia Pardo Bazán’s Response to Émile Zola”, Bulletin of Hispanic Studies, 68, 1990, pp. 369-377.

, Portrait of a Woman as an Artist. Emilia Pardo Bazán and the Modern Novel in France and Spain, New York, Garland, 1992.

GONZÁLEZ HERRÁN, José Manuel, editor, Emilia Pardo Bazán, La cuestión palpitante, Barcelona, Anthropos/Universidad de Santiago de Compostela, 1989. , “Emilia Pardo Bazán y el naturalismo”, Insula, 514, outubro de 1989, pp. 17-18.

, editor, Estudios sobre Emilia Pardo Bazán. In Memoriam Maurice Hemingway, Santiago de Compostela, Universidad/Consorcio de Santiago, 1997.

e Cristina PATIÑO EIRÍN, editores, Emilia Pardo Bazán, Pascual López. Autobiografía de un estudiante de medicina, Santiago de Compostela, Ara Solis/Consorcio de Santiago, 1996.

e José Ramón SAIZ VIADERO, editores, Emilia Pardo Bazán, Desde la Montaña, Santander, Ediciones Tantín, 1997.

, Cristina PATIÑO EIRÍN e Ermitas PENAS VARELA, eds., Actas de los Simposios ‘Emilia Pardo Bazán’: Estado de la cuestión, Los cuentos, El periodismo, Emilia Pardo Bazán y las artes del espectáculo celebrados en A Coruña entre 2004 e 2007, A Coruña, Real Academia Galega/Fundación Caixa Galicia, 2005-2008.

GONZÁLEZ LÓPEZ, Emilio, Emilia Pardo Bazán, novelista de Galicia, New York, Hispanic Institute, 1944.

GUILLÉN, Claudio, “Entre la distancia y la ironía: De Los Pazos de Ulloa a Insolación”, en MAYORAL, coord., 1989, pp. 103-128.

GULLÓN, Germán, “La densidad genérica y la novela del ochocientos: Los Pazos de Ulloa, de Emilia Pardo Bazán”, Anales de Literatura Española, 5, 1986-87, pp. 173- 188.

HEMINGWAY, Maurice J., Emilia Pardo Bazán. The Making of a Novelist, Cambridge, UP, 1983. , “Naturalism and Decadence in Zola’s La Faute de l’abbé Mouret and Pardo Bazán’s La madre Naturaleza”, Revue de Littérature Comparée, 61, 1987, pp. 31- 46. , “Máximo Juncal, representante de la ciencia humana: vacilaciones de doña Emilia”, en MAYORAL, coord., 1989, pp. 61-71.

, editor, Emilia Pardo Bazán, Poesías inéditas u olvidadas, Exeter, UP, 1996. , “La obra novelística de Emilia Pardo Bazán”, cap. 6.4 de Historia de la literatura española. 9. Siglo XIX (II), dir. por V. García de la Concha, coord. por L. ROMERO TOBAR, Madrid, Espasa Calpe, 1998, pp. 661-681.

HENN, David, The Early Pardo Bazán. Theme and Narrative Technique in the Novels of 1879-89, Liverpool, Francis Cairns Publications, 1988. , “The Evolution of Pardo Bazán’s Views on the Novel, 1879-91”, Neophilologus, LXXII, 1988, pp. 380-393.

KIRBY, Harry L, “Prólogo” a Emilia Pardo Bazán, Obras Completas, III (Crítica literaria), Madrid, Aguilar, 1973, pp. 515-534.

Page 17: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

LÓPEZ-SANZ, Mariano, Naturalismo y espiritualismo en la novelística de Galdós y Pardo Bazán, Madrid, Playor, 1985.

LOTT, Robert, “Observations on the Narrative Method, the Psychology and the Style of Los Pazos de Ulloa”, Hispania, LII, 1969, pp. 3-12.

MAYORAL, Marina, “El tema del amor en las novelas de los Pazos”, en MAYORAL, coord., Estudios sobre Los Pazos de Ulloa, Madrid, Cátedra/Ministerio de Cultura, 1989, pp. 37-50.

OLEZA, Juan, “Emilia Pardo Bazán y la mitología de las fuerzas elementales”, en La novela del siglo XIX: Del parto a la crisis de una ideología, Valencia, Bello, 1976, pp. 65-87.

OSBORNE, Robert E., Emilia Pardo Bazán, su vida y sus obras, México, Ediciones de Andrea, 1964.

PALOMO, Mª del Pilar, “Curiosidad intelectual y eclecticismo crítico en Emilia Pardo Bazán”, en MAYORAL, coord., 1989, pp. 149-162.

PARDO BAZÁN, Emilia Obras Completas, a cargo de J. M. GONZÁLEZ HERRÁN e D. VILLANUEVA, Madrid, Ediciones Turner- Biblioteca Castro, 1999 e ss.

PAREDES NÚÑEZ, Juan, Los cuentos de Emilia Pardo Bazán, Granada, Universidad, 1979.

, Emilia Pardo Bazán. Cuentos completos, La Coruña, Fundación “Pedro Barrié de la Maza”, 1990.

PATIÑO EIRÍN, Cristina, “Aproximación a los prólogos de Emilia Pardo Bazán”, Boletín de la Biblioteca de Menéndez Pelayo, enero-decembro de 1995, pp. 137- 167.

, Poética de la novela en la obra crítica de Emilia Pardo Bazán, Santiago de Compostela, Universidad, 1998.

PATTISON, Walter T., Emilia Pardo Bazán, New York, Twayne Publishers, 1971. PENAS, Ermitas, “Insolación de Emilia Pardo Bazán y la crisis del naturalismo”, Letras

Peninsulares, V 6.2 V 6.3, 1993-1994, pp. 331-343. , editora, Emilia Pardo Bazán, Los Pazos de Ulloa, Barcelona, Crítica,2000. REY, Alfonso, “El cuento sicológico en Pardo Bazán”, Hispanófila, 52, XX, 2, enero de

1977, pp. 19-30. SANTIÁÑEZ-TIÓ, Nil, “Una marquesita sandunguera, o el mito del naturalismo en

Insolación”, Revista de Estudios Hispánicos, 23, 2, 1989, pp. 119-134. , “Entre el realismo y el modernismo: voz narrativa y deseo triangular en Una cristiana-La prueba”, Castilla, vol. 19, 1994, pp. 187-205.

SCARI, Robert M., Bibliografía descriptiva de estudios críticos sobre la obra de Emilia Pardo Bazán, Valencia/Chapel Hill, Albatros/Hispanófila, 1982.

LA TRIBUNA. Cadernos de Estudios da Casa-Museo Emilia Pardo Bazán, A Coruña, 2003-2015. Pode consultarse a colección completa en: <http://academia.gal/La- Tribuna>.

VARELA JÁCOME, Benito, Estructuras novelísticas de Emilia Pardo Bazán, Santiago, CSIC, 1973. , “Técnicas de focalización en Los Pazos de Ulloa”, en MAYORAL, 1989, pp. 81-101.

VILLANUEVA, Darío, “Los Pazos de Ulloa, el naturalismo y Henry James”, Hispanic Review, 52, 2, 1984, pp. 121-139.

Page 18: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

b. Teatro: ÁLVAREZ BARRIENTOS, Joaquín, Juan María DÍEZ TABOADA, Pilar ESPÍN,

Luciano GARCÍA LORENZO, Francisco LEÓN TELLO e Jesús RUBIO JIMÉNEZ, “El teatro durante la Restauración y el fin de siglo”, cap. 2 de Historia de la literatura española. Siglo XIX (II), dirigida por V. García de la Concha, coordinada por Leonardo ROMERO TOBAR, Madrid, Espasa Calpe, 1998, pp. 109-200.

BELLIDO, P., “Un éxito popular del teatro a la novela: Juan José de Joaquín Dicenta”, en VV. AA., Literatura popular y proletaria, Sevilla, Universidad, 1986, pp. 155- 172.

CANSINOS ASSENS, Rafael, “Joaquín Dicenta”, Obra Crítica, II, Biblioteca de Autores Sevillanos, Diputación de Sevilla, 1998, pp. 9-15.

DELEITO Y PIÑUELA, José, Estampas del Madrid teatral de fin de siglo, I, Teatros de declamación, Madrid, Saturnino Calleja, s. f., pp. 55-60.

GARCÍA PAVÓN, Francisco, Teatro social en España, Madrid, Taurus, 1962, pp. 36- 64.

GIES, David T., El teatro en la España del siglo XIX, trad. de Manuel Seco, Cambridge, UP, 1996, pp. 456-461.

GONZÁLEZ BLANCO, Andrés, Los dramaturgos españoles contemporáneos, Valencia, Hernán Cortés, 1971, pp. 207-294.

HALL, Harold B., “Joaquín Dicenta and the Drama of Social Criticism”, Hispanic Review, XX, 1952, pp. 44-66.

LITVAK, Lily, “Naturalismo y teatro social en Cataluña”, Comparative Literature Studies, Urbana, 5, 1, 1969, pp. 279-302.

MACHADO, Manuel, Un año de teatro (Ensayos de crítica), Madrid, Biblioteca Nueva, 1917, pp. 151-154 e 165-167.

MAINER, José-Carlos, Literatura y pequeña burguesía en España (Notas 1890-1950), Madrid, Cuadernos para el Diálogo, 1972, pp. 29-57.

MARTÍN FERNÁNDEZ, Mª Isabel, Lenguaje dramático y lenguaje retórico (Echegaray, Cano, Sellés y Dicenta), Cáceres, Universidad de Extremadura, 1981.

MAS FERRER, Jaime, Vida, teatro y mito de Joaquín Dicenta, Alicante, Instituto de Estudios Alicantinos, 1978.

PÉREZ DE AYALA, Ramón, “Juan José”, Obras Completas, III, Madrid, Aguilar, 1963, pp. 455-458.

PÉREZ DE LA DEHESA, Rafael, El grupo ‘Germinal’: una clave del 98, Madrid, Taurus, 1970, 17-105.

RUBIO JIMÉNEZ, Jesús, Ideología y teatro en España: 1890-1900, Zaragoza, Universidad/Libros Pórtico, 1982.

, El teatro en el siglo XIX, Madrid, Playor, 1983. , “El teatro en el siglo XIX (1845-1900)”, en J. M. DÍEZ BORQUE, editor, Historia del teatro en España. Siglos XVIII y XIX, Madrid, Taurus, 1988, pp. 625- 762. , “Melodrama y teatro político en el siglo XIX. El escenario como tribuna política”, Castilla, 14, 1989, pp. 130-149.

RUIZ RAMÓN, Francisco, Historia del teatro español desde sus orígenes hasta 1900, Madrid, Cátedra, 1979, 1981.

Page 19: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

TORRENTE BALLESTER, Gonzalo, Teatro español contemporáneo, Madrid, Guadarrama, 1968, pp. 94-98.

TUÑÓN DE LARA, Manuel et alii, Movimiento obrero, política y literatura en la España contemporánea, Madrid, Cuadernos para el Diálogo, 1947.

YXART, José, El arte escénico en España, Barcelona, Imprenta de La Vanguardia, 1894-1896, 2 vols.

c. Poesía: AGUIRRE, J. M., “Bécquer y lo evanescente”, Bulletin of Hispanic Studies, 41, 1964,

pp. 28-39. ALBERT ROBATTO, Matilde, Rosalía de Castro y la condición femenina, Madrid,

Partenón, 1981. , Rosalía de Castro y Emilia Pardo Bazán: afinidades y contrastes, La Coruña,

Edicións do Castro, 1995. ALBERTI, Rafael e María Teresa LEÓN, eds., Rimas, Buenos Aires, Losada, 1945. ALONSO, Dámaso, “Originalidad de Bécquer”, Poetas españoles contemporáneos,

Madrid, Gredos, 1952, pp. 11-49; reedición en Obras Completas, IV, Madrid, Gredos, 1975, pp. 511-546.

ALONSO, Martín, Segundo estilo de Bécquer (Estudio histórico del poeta y su época), Madrid, Guadarrama, 1972.

ALONSO MONTERO, Xesús, Realismo y conciencia crítica en la literatura gallega, Madrid, Ciencia Nueva, 1968.

, Rosalía de Castro, Madrid, Júcar, 1972. ÁLVAREZ BLANCO, Rosario, Anxo ANGUEIRA, María do Cebreiro RÁBADE

VILLAR e Dolores VILAVEDRA (eds.), Rosalía de Castro no século XXI. Unha nova ollada, Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 2014

ARA TORRALBA, Juan Carlos e Ana María NAVAL, “Bibliografía becqueriana (1980- 1991)”, El Gnomo, 1, 1992, pp. 111-125.

ARBOLEDA DE VILLALOBOS, Joseph R., editor, Historia de los templos de España, Barcelona, Puvill, 1979.

ARREBOLA, Alfredo, El sentir flamenco en Bécquer, Villaespesa y Lorca, Málaga, Imprenta de la Universidad, 1986.

BALBÍN, Rafael de, Poética becqueriana, Madrid, Prensa Española, 1969. , “Sobre la creación poética becqueriana”, Revista de Filología Española, LII, 1969.

BAQUERO GOYANES, Mariano, “Las leyendas de Bécquer”, El cuento español en el siglo XIX, Madrid, CSIC, 1949, pp. 219-222.

BARBACHANO, C. J., Bécquer, Madrid, Epesa, 1972. BARBADILLO, Mª Teresa, “Notas sobre los artículos de Bécquer sobre tipos y

costumbres de Aragón”, en VV. AA., Actas del Congreso ‘Los Bécquer y el Moncayo’, celebrado en Tarazona e Veruela, setembro de 1990, edición de Jesús Rubio, Ejea de los Caballeros, Centro de Estudios Turiasonenses, 1992, pp. 243- 250.

BENÍTEZ, Rubén, “Introducción a la crítica de Bécquer”, Revista de la Universidad de Buenos Aires, IV, 1959, pp. 199-212.

Page 20: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

, Ensayo de bibliografía razonada en Gustavo Adolfo Bécquer, Buenos Aires, Facultad de Filosofía y Letras, 1961.

, Bécquer tradicionalista, Madrid, Gredos, 1971. , editor, Leyendas, apólogos y otros relatos, Barcelona, Labor, 1974.

, “Cómo corregía Bécquer su poesía”, El gnomo. Boletín de estudios becquerianos, 1, 1992, pp. 11-22.

BERENGUER CARISOMO, Arturo, La prosa de Bécquer, Sevilla, Universidad, 1974. , “Bécquer en la rosa española del siglo XIX”, Gustavo Adolfo Bécquer (Estudios reunidos en conmemoración del centenario), Argentina, Universidad Nacional de la Plata, 1971, pp. 131-142.

BILLICK, David e Walter A. DOBRIAN, “Bibliografía selectiva y comentada de estudios becquerianos, 1960-1980”, Hispania, LXIX, 1986, pp. 278-302.

BLANC, Mario A., Las Rimas de Bécquer y su modernidad, Madrid, Pliegos, 1988. BLANCO AGUINAGA, Carlos, “La lucha con la palabra en Bécquer: definición e

indefinición de las Rimas”, Cuadernos Americanos, XIV, 3, mayo-junio de 1955, pp. 244-256.

BOUSOÑO, Carlos, “Las pluralidades paralelísticas en Bécquer”, en D. ALONSO e C. BOUSOÑO, Seis calas en la expresión literaria española, Madrid, Gredos, 1951. , “La actualidad de Bécquer”, Boletín de la Real Academia Española, LXVII, enero-abril de 1987, pp. 29-36.

BOUZA BREY, Fermín, “La joven Rosalía en Compostela (1852-1856)”, Cuadernos de Estudios Gallegos, 31, 1955. , “Manuel Barros, escritor emigrado amigo de Rosalía, y los orígenes del libro En las orillas del Sar”, Cuadernos de Estudios Gallegos, 16, 49, 1961, pp. 218-240. ; “Adriano y Valentina, motivaciones inspiradoras de Rosalía”, Cuadernos de Estudios Gallegos, 53, 1962, pp. 374-390.

CAAMAÑO BOURNACELL, José, Rosalía de Castro en el llanto de su estirpe, Madrid, Biosca, 1968.

_, editor, Rosalía de Castro, Cantares gallegos, Vigo, Galaxia, 1970. CAPARRÓS ESPERANTE, Luis, “La expresión becqueriana ‘hilo de luz’ y la visión

analógica”, Bulletin Hispanique, 93, 1991, pp. 365-381. , “Bécquer, la estética del borrador”, Bulletin Hispanique, 99-2, 1997, pp. 437- 455.

CARBALLO CALERO, Ricardo, Estudios rosalianos, Vigo, Galaxia, 1979. , editor, Cantares gallegos, Madrid, Cátedra, 1998 (4). CARRILLO ALONSO, Antonio, Gustavo Adolfo Bécquer y los cantares de Andalucía,

Madrid, FUE, 1991. CARDWELL, Richard A., “Rosalía de Castro, ¿precursora de la generación del 98?”,

en VV. AA., Actas do Congreso Internacional de Estudios sobre Rosalía de Castro e o seu tempo, Santiago de Compostela, Consello da Cultura Galega e Universidad de Santiago, 1986, pp. 439-452.

CASALDUERO, Joaquín, “Las Rimas de Bécquer” [1935], Estudios de literatura española, Madrid, Gredos, 1962.

CELAYA, Gabriel, Gustavo Adolfo Bécquer, Madrid, Júcar, 1972. CERNUDA, Luis, “Bécquer y el poema en prosa español”, [1959], Poesía y literatura,

Barcelona, Seix-Barral, 1964.

Page 21: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

CORONA, Gonzalo, “Una lectura de Rosalía”, Revista de Literatura, 87, 1982, pp. 25- 62.

COSTA CLAVELL, Javier, Rosalía de Castro, Barcelona, Plaza y Janés, 1987. CROCE, E., “La meravigliosa novità di Bécquer”, Il romanticismo spagnolo, Roma,

Bulzoni, 1986. CUADERNOS HISPANOAMERICANOS, 248-249, 1970. DAVIES, Catherine, Rosalía de Castro no seu tempo, Vigo, Galaxia, 1987. , Rosalía de Castro e ‘Follas Novas’, Vigo Galaxia, 1990. DÍAZ, José Pedro, Gustavo Adolfo Bécquer. Vida y Poesía, Montevideo, La Galatea,

1953; Madrid, Gredos, 1964, 1971. DÍAZ, Nadia A., La protesta social en la obra de Rosalía de Castro, Vigo, Fundación

Penzol y Galaxia, 1976. DÍEZ TABOADA, Juan María, “El tema de la unión de las almas y las fuentes de la

rima XXIV”, Revista de Filología Española, 91, 1984, pp. 43-87. , “La Rima XXIV de G. A. Bécquer”, In Honorem Manuel Alvar, IV, Madrid, Gredos, 1987, pp. 123-136.

, La mujer ideal. Aspectos y fuentes de las ‘Rimas’, Madrid, CSIC, 1965. DOWLING, John, “La mujer becqueriana: Diera, alma mía,/todo cuanto poseo… (Rima

XXV)” en Homenaje al Prof. Antonio Vilanova, Barcelona, Universidad, 1989, II, pp. 199-206.

ENTRAMBASAGUAS, Joaquín de, La obra poética de Bécquer en su discriminación creadora y erótica, Madrid, Vasallo de Numbert, 1974.

ESQUER TORRES, Ricardo, “Presencia de Espronceda en Bécquer”, Revista de Filología Española, XLVI, 1963, pp. 329-341.

ESTRUCH, Joan, “El compromiso político de Bécquer”, Cuadernos Hispanoamericanos, 196, 1991, pp. 101-108.

, editor, Leyendas, Estudio Preliminar de R. P. Sebold, Barcelona, Crítica, 1994. Edición en Clásicos y Modernos, 8, Barcelona, Crítica, 2001.

FIORENTINO, Luigi, La protesta di Rosalía, Milano, Mursia, 1979. GAOS, Vicente, “Vigencia de Bécquer (1879-1890)”, Claves de literatura española. I.

Edad Media-Siglo XIX, Madrid, Guadarrama, 1971, pp. 443-451. GARCÍA JÁÑEZ, Francisca, “Emblema y écfrasis en algunos retratos de G. A.

Bécquer”, Florilegio de estudios de emblemática. Actas del VI Congreso Internacional de The Society for Emblem Studies. A Coruña 2002, Sociedad de Cultura Valle Inclán, 2004, pp. 371-383.

GARCÍA MARTÍ, Victoriano, editor, Rosalía de Castro, Obras completas, Madrid, Aguilar, 1966.

GARCÍA MONTERO, Luis, Gigante y extraño. Las ‘Rimas’ de Gustavo Adolfo Bécquer, Barcelona, Tusquets, 2001.

GARCÍA SABELL, Domingo, “Rosalía y su sombra”, en VV. AA., Siete ensayos sobre Rosalía, Vigo, Galaxia, 1952, pp. 41-56.

GARCÍA VIÑÓ, Manuel, Mundo y trasmundo de las ‘Leyendas’ de Bécquer, Madrid, Gredos, 1970.

, El esoterismo de Bécquer, Sevilla, Rodríguez Castillejo, 1991. GIL, Ildefonso Manuel, “Estructuras concéntricas en las Rimas de G. A. Bécquer”,

Homenaje a Francisco Ynduráin, Zaragoza, Universidad, 1972, pp. 137-146.

Page 22: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

GÓMEZ MONTERO, Javier, “Poesía soy yo. El deseo y las marcas de la alteridad en las Rimas”, El Gnomo, Zaragoza, 4, 1995, pp. 41-72.

GONZÁLEZ ALONSO, J., “El lirismo objetivo de Bécquer”, Revista Hispánica Moderna, XLI, 1 de junio de 1988, pp. 5-18.

GONZÁLEZ BESADA, Augusto, Rosalía de Castro. Notas biográficas, Madrid, Biblioteca Hispania, s. a. [1916].

GUASTAVINO, G., R. BALBÍN e A. ROLDÁN, eds., El libro de los gorriones, facsímil, Madrid, Ministerio de Educación y Ciencia, 1971.

GUILLÉN, Jorge, “La poesía de Bécquer”, Revista Hispánica Moderna, VII, 1942, pp. 1-11. , “Bécquer y lo inefable soñado”, Lenguaje y poesía, Madrid, Alianza, 1983, pp. 111-142.

GULLÓN, Germán, “Autonomía verbal e invención en la prosa de G. A. Bécquer”, La novela como acto imaginativo, Madrid, Taurus, 1983, pp. 55-66.

IZQUIERDO, Pascual, editor, Leyendas, Madrid, Cátedra, 1986, 1997(14). LAMA, Mª Xesús, editora, Cantares gallegos, Vigo, Galaxia, 1995. LAPESA, Rafael, “Bécquer, Rosalía y Machado”, Insula, 100-101, 1954; recogido en

De la Edad Media a nuestros días. Estudios de historia literaria, Madrid, Gredos, 1967.

LÓPEZ, Aurora e Andrés POCIÑA, Rosalía de Castro. Documentación biográfica y bibliográfica crítica, vol. I (1837-1940); vol. II (1941-1990), La Coruña, Fundación “Pedro Barrié de la Maza”, 1991-1993.

LÓPEZ CASTRO, Armando, “Bécquer y la búsqueda de lo absoluto”, Los Cuadernos del Norte, X, 55, julio-agosto-setembro de 1989, pp. 43-53.

LÓPEZ ESTRADA, Francisco, Poética para un poeta. Las ‘Cartas literarias a una mujer’, Madrid, Gredos, 1972.

LOSADA, Basilio, editor, Cantares gallegos, Barcelona, Planeta, 1994. , “Comentario de la Rima XV (“Cendal flotante de leve bruma…”), de Bécquer”, VV.AA., El comentario de texto, I, Madrid, Castalia, 1973, pp. 87-125.

MARCH, Kathleen, De musa a literata: el feminismo en la narrativa de Rosalía de Castro, La Coruña, Edicións do Castro, 1994.

MAYORAL, Marina, La poesía de Rosalía de Castro, Madrid, Gredos, 1974. , Rosalía de Castro y sus sombras, Madrid, FUE, 1976.

, “Rosalía de Castro, un recuerdo encubridor”, Ínsula, 275-276, 1969; recogido en Análisis de textos. Poesía y prosa españolas, Madrid, Gredos, 1977, pp. 90-103.

, Rosalía de Castro, Madrid, Fundación Juan March/Cátedra, 1986. , “La voz del narrador desde La hija del mar a El primer loco: un largo camino hacia la objetividad narrativa”, Actas do Congreso Internacional sobre Rosalía de Castro e o seu tempo, cit., 1986. , “El renacimiento de la literatura gallega”, cap. 3. 8 de Historia de la literatura española. 9. Siglo XIX (II), dirigida por V. García de la Concha e coordinado por L. Romero Tobar, Madrid, Espasa Calpe, 1998, pp. 289-303.

e Blanca ROIG, editoras, Rosalía de Castro, Follas Novas, Vigo, Edicións Xerais de Galicia, 1990.

MONTESINOS, Rafael, La semana pasada murió Bécquer, Madrid, El Museo Universal, 1992.

Page 23: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

NAYA PÉREZ, Juan, Inéditos de Rosalía, Santiago de Compostela, Publicaciones del Patronato de Rosalía de Castro, 1966.

ORTIZ, Fernando, La estirpe de Bécquer, Sevilla, Editoras Andaluzas, 1985. PAGEARD, Robert, “Le germanisme de Bécquer”, Bulletin Hispanique, LVI, 1954, pp.

83-109. , “Gustavo Adolfo Bécquer et le romantisme français”, Revista de Filología Española, 52, 1969, pp. 477-524. , “La publicación de las Obras de Bécquer. Julio 1871”, Archivo Hispalense, LVII, 1975, pp. 53-60.

, Bécquer. Leyenda y realidad, Madrid, Espasa Calpe, 1990. PALOMO, Mª del Pilar, editora, El libro de los gorriones, Madrid, Cupsa, 1977.

, “Bécquer, comentarista político”, Haciendo Historia. Homenaje al Prof. Carlos Seco Serrano, Madrid, Universidad Complutense, 1989, pp. 689-704.

POCIÑA, Andrés e Aurora LÓPEZ, eds., Rosalía de Castro, Cantares gallegos, Santiago de Compostela, Sotelo Blanco, 1992.

REVISTA DE ESTUDIOS HISPÁNICOS, IV, 1970. REVISTA DE FILOLOGÍA ESPAÑOLA, LII, 1969. RIBBANS, Geoffrey, “Objetividad del análisis del desengaño en las Rimas”, Revista de

Filología Española, LII, 1969, pp. 67-81. REYES CANO, Rogelio, editor, Sevilla en la obra de Bécquer, Sevilla, Ayuntamiento,

1980, pp. 17-20. , Bécquer, origen y estética de la modernidad, Málaga, Publicaciones del

Congreso de Literatura Española Contemporánea, 1995. RODRÍGUEZ-FISHER, Ana, editora, EL caballero de las botas azules, Madrid,

Cátedra, 1996. ROMERO TOBAR, L., “Bécquer, fantasía e imaginación”, en Actas de ‘Los Bécquer y

el Moncayo’, Op. Cit., pp. 171-194. , “En los orígenes de la bohemia: Bécquer, Pedro Sánchez y la revolución de 1854”, en P. PIÑERO e R. REYES, eds., Bohemia y literatura (de Bécquer al Modernismo), Sevilla, Universidad, 1993, pp. 27-49.

, editor, Autógrafos juveniles, Barcelona, Puvill, 1993. RUBIO JIMÉNEZ, Jesús, Los Bécquer en Veruela. Un viaje artístico-literario,

Zaragoza, IberCaja, 1990. , “En torno a la autoría y a la primera difusión de Los Borbones en pelota”, El Gnomo, 3, 1994, pp. 65-91. , “Bibliografía becqueriana (1992-2002)”, El Gnomo. Boletín de estudios becquerianos, 10-11, 2001-2002, pp. 225-252.

, Pintura y literatura en Gustavo Adolfo Bécquer, Sevilla, Fundación José Manuel Lara, 2006.

SANTIÁÑEZ-TIÓ, Nil, “Prólogo. Viaje a los orígenes de la literatura moderna: fantasía, crítica social y metaficción en El caballero de las botas azules”, Rosalía de Castro, El caballero de las botas azules, Barcelona, Círculo de Lectores, 1995.

SEBOLD, Russell P., “Bécquer y la lima de Horacio”, Ínsula, 442, 1982, pp. 1 e 10-11. Reimpreso en Trayectoria del Romanticismo español. Desde la Ilustración hasta

Bécquer, Barcelona, Crítica, 1983, pp. 215-255. , editor, Gustavo Adolfo Bécquer, Madrid, Taurus, El escritor y la crítica, 1985.

Page 24: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

, “Bécquer y el espiritismo”, ABC, 16-V-1987. , Bécquer en sus narraciones fantásticas, Madrid, Taurus, 1989. SENABRE, Ricardo, “Poesía y poética en Bécquer”, en VV. AA., Bécquer, origen y

estética de la modernidad. Actas del VII Congreso de Literatura Española Contemporánea, Málaga, 1995, pp. 91-100.

STEVENS, Shelley, Rosalía de Castro and the Galician Revival, London, Tamesis Books, 1986.

TAMAYO, J. A., Teatro de Gustavo Adolfo Bécquer, Anejos de la Revista de Filología Española, XLII, Madrid, CSIC, 1949.

VARELA, José Luis, Poesía y restauración cultural de Galicia en el siglo XIX, Madrid, Gredos, 1958.

VV. AA., Estudios sobre Gustavo Adolfo Bécquer, Madrid, CSIC, 1972. VILLANUEVA, Darío, editor, [Cartas] Desde mi celda, Madrid, Castalia, 1985.

, “Ponz, Jovellanos, Bécquer: originalidad y unidad de las Cartas Desde mi celda”, BOUDREAY e DEL VALLE, eds., Studies in Honor of Sumner M. Greenfield, Lincoln, SSSAS, 1985, pp. 215-234.

ZARDOYA, Concha, “Las rimas de Bécquer a una nueva luz”, Poesía española contemporánea, Madrid, Guadarrama, 1961, pp. 21-89. , “El alma becqueriana (a través de las Rimas)”, Revista de Estudios Hispánicos, IV, 1970, pp. 303-318.

Parte 2 Do Fin de Século á Xeración de 1914

A. General ALLEGRA, Giovanni, El reino interior. Premisas y semblanzas del modernismo en

España, Madrid, Ediciones Encuentro, 1986. ALONSO, Cecilio, Travesías de la modernidad: prensa y letras en España (1890-

1914), Valencina de la Concepción, Renacimiento, 2015. CALVO CARILLA, José Luis, La cara oculta del 98. Místicos e intelectuales en la

España del Fin de Siglo (1895-1902), Madrid, Cátedra, 1998. DÍAZ PLAJA, Guillermo, Estructura y sentido del novecentismo español, Madrid,

Alianza, 1975. GULLÓN, Ricardo, Direcciones del modernismo, Madrid, Alianza, 1990. HINTERHÄUSER, Hans, Fin de siglo. Figuras y mitos, Madrid, Taurus, 1980. MAINER, José Carlos, La Edad de Plata (1902-1939). Ensayo de interpretación de un

proceso cultural, Madrid, Cátedra, 1983. MAINER, J-C., Modernismo y 98, en F. Rico (dir.), Historia y Crítica de la Literatura

Española, vol. VI, Barcelona, Crítica, 1979. , Modernismo y 98. Primer suplemento, en F. Rico (dir.), Historia y Crítica de la

Literatura Española, vol. VI/1, Barcelona, Crítica, 1994. , La doma de la Quimera: ensayos sobre nacionalismo y cultura en España,

Madrid-Frankfurt, Iberoamericana-Vervuert, 2004 (2ª ed.). , Historia de la literatura española. 6. Modernidad y nacionalismo 1900-1939,

Barcelona, Crítica, 2010.

Page 25: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

OUIMETTE, Victor, Los intelectuales españoles y el naufragio del liberalismo (1923- 1936), vol. I, Valencia, Pre-Textos, 1997, vol. II, Valencia, Pre-Textos, 1998.

PIÑERO, Pedro M. e Rogelio REYES (eds.), Bohemia y literatura (De Bécquer al Modernismo), Sevilla, Universidad de Sevilla, 1993.

SALAÜN, Serge e Carlos SERRANO (eds.), 1900 en España, Madrid, Espasa-Calpe, 1991.

(eds.), Los felices años veinte: España, crisis y modernidad, Madrid, Marcial Pons Historia, 2006.

SANTIÁÑEZ-TIÓ, Nil, Investigaciones literarias: modernidad, historia de la literatura y modernismos, Barcelona, Crítica, 2002.

VILANOVA, Antonio e Adolfo SOTELO VÁZQUEZ (eds.), La crisis española de Fin de Siglo y la generación del 98, Barcelona, Universitat de Barcelona, 1999.

B. Por xéneros, autores e obras

a. Narrativa FERRERAS, Juan Ignacio, La novela en el siglo XX (hasta 1939), en J. I. Ferreras

(dir.), Historia crítica de la Literatura Hispánica, vol. XXII, Madrid, Taurus, 1988.

GULLÓN, Germán, La novela moderna en España (1885-1902). Los albores de la modernidad, Madrid, Taurus, 1992.

GULLÓN, Ricardo, La novela lírica, Madrid, Cátedra, 1984. VARELA, Javier, La novela de España. Los intelectuales y el problema español, Madrid,

Taurus, 1999. NORA, Eugenio G. de, La novela contemporánea en España (1898-1967), Madrid,

Gredos, 1969 (vid. vol. I: 1898-1927). a. 1. Ramón Pérez de Ayala AMORÓS, Andrés, La novela intelectual de Ramón Pérez de Ayala, Madrid, Gredos,

1972. BARROSO VILLAR, “Elementos de modernidad en la novela de Ramón Pérez de

Ayala”, Cauce: Revista de Filología y su Didáctica 21-22 (1997-1998), pp. 443- 464.

BOBES NAVES, María del Carmen, Gramática textual de «Belarmino y Apolonio», Madrid, CUPSA, 1977.

CLAVERÍA, Carlos, “Apostillas adicionales a Belarmino y Apolonio de R. Pérez de Ayala”, Hispanic Review XVI: 4 (oct. 1948), pp. 340-345.

FERNÁNDEZ, Pelayo Hipólito, Estudios sobre Ramón Pérez de Ayala, Oviedo, Instituto de Estudios Asturianos, 1978.

, Ramón Pérez de Ayala: tres novelas analizadas, Xixón: Yepes, [197-]. GONZÁLEZ, José Ramón, Ética y estética: las novelas poemáticas de la vida española

de Ramón Pérez de Ayala, Valladolid, Universidad, Secretariado de Publicaciones, 1993.

, Cómo leer a Ramón Pérez de Ayala, Madrid, Júcar, 1993.

Page 26: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

JOHNSON, Roberta, “Belarmino y Apolonio a la luz de la novela filosófica de la Generación del 98”, en Antonio VILANOVA (ed.), Actas del X Congreso de la Asociación Internacional de Hispanistas, vol. III/ 4, Barcelona, PPU, 1992, pp. 19-24.

SERRANO ALONSO, Javier e Amparo DE JUAN BOLUFER (eds.), Ayaliana. Estudios sobre la vida y la obra de Ramón Pérez de Ayala en el cincuentenario de su muerte, Lugo, Axac, 2012.

VILLANUEVA, Darío (ed.), La novela lírica, 2 vols., Madrid, Taurus, 1983. VIÑUELA, M., Desmitificación y esperanza en la novela de Pérez de Ayala, Oviedo,

Instituto de Estudios Asturianos, 1991.

a. 2. Miguel de Unamuno BAKER, Armand F., “Unamuno and the Religion of Uncertainty”, Hispanic Review 58

(1990), pp. 37-56. BLANCO AGUINAGA, Carlos, El Unamuno contemplativo, México, El Colegio de

México, 1959. , “Unamuno’s Niebla: Existence and the Game of Fiction”, Modern Language Notes (1964), pp. 188-205.

CEREZO GALÁN, Pedro, Las máscaras de lo trágico (Filosofía y tragedia en Miguel de Unamuno), Madrid, Trotta, 1996.

CHAGUACEDA TOLEDANO, Ana (ed.), Miguel de Unamuno. Estudios sobre su obra (4 vols.), Salamanca, Universidad de Salamanca, 2003-2009.

CLAVERÍA, Carlos, Temas de Unamuno, Madrid, Gredos, 1953. CRIADO MIGUEL, Isabel, Las novelas de Miguel de Unamuno, Salamanca,

Universidad, 1986. LOUREIRO, Ángel G. (ed.), Estelas, laberintos, nuevas sendas: Unamuno, Valle-

Inclán, la guerra civil española, Barcelona, Anthropos, 1988. NICHOLAS, Robert L., Unamuno, narrador, Madrid, Castalia, 1987. RUBIA BARCIA, José e M. A. ZEITLIN (eds.), Unamuno, Creator and Creation,

Berkeley, University of California Press, 1967. SINCLAIR, Alison, Unconvering the Mind: Unamuno, the Unknown, and the

Vicissitudes of Self, Manchester, Manchester University Press, 2001. VALDÉS, Mario J., “Unamuno’s Hermeneutics of Reading”, Journal of Spanish

Studies: Twentieth Century 4 (1976), pp. 203-213. e María Elena de VALDÉS, An Unamuno Sourcebook: a Catalogue of Readings

and Acquisitions with an Introductory Essay on Unamuno’s Dialectical Inquiry, Toronto, University of Toronto Press, 1973.

WEBER, Ruth House, “Kierkegaard and the Elaboration of Unamuno’s Niebla”, Hispanic Review 32 (1964), pp. 18-34.

ZAVALA, Iris M., “Niebla: la lógica del sueño”, La Torre (1987), 69-92. , “Unamuno: Niebla, el sueño y la crisis del sujeto”, en Ángel G. LOUREIRO (ed.), pp. 35-50.

ZUBIZARRETA, Armando F., Unamuno en su nivola, Madrid, Taurus, 1960. , Tras las huellas de Unamuno, Madrid, Taurus, 1960.

Page 27: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

b. Poesía AULLÓN DE HARO, Pedro, La poesía del siglo XX (hasta 1939), en Juan Ignacio

FERRERAS (dir.), Historia crítica de la Literatura Hispánica, vol. XX, Madrid, Taurus, 1989.

FUENTES, Víctor (ed.), Poesía bohemia española. Antología de temas y figuras, Madrid, Celeste, Biblioteca de la Bohemia, 1999.

b.1 Juan Ramón Jiménez AZAM, Gilbert, La obra poética de Juan Ramón Jiménez, Madrid, Editora Nacional,

1983. BLASCO PASCUAL, Javier, La poética de Juan Ramón Jiménez: desarrollo, contexto,

sistema, Salamanca, Universidad, 1981. CARDWELL, Richard. Juan Ramón Jiménez. The Modernist Apprenticeship 1895-

1900. Berlín, Colloquium Verlag, 1977. , “Juan Ramón, Ortega y Gasset y el problema de España”, en Jorge URRUTIA (ed.), Actas del Congreso Internacional conmemorativo del centenario de Juan Ramón, 2 vols., Huelva, Diputación Provincial, 1983.

COKE-ENGUÍDANOS, Mervyn. Word and Work in the Poetry of Juan Ramón Jiménez, londres, Támesis, 1982.

GÓMEZ REDONDO, Fernando, Juan Ramón Jiménez: teoría de una poética, Alcalá de Henares, Universidad, 1996.

GÓMEZ TRUEBA, Teresa. Estampas líricas en la prosa de Juan Ramón Jiménez. Retratos, paisajes y recuerdos. Universidad de Valladolid, 1995. , “Viajes y sueños de Juan Ramón Jiménez”, en Cuatro estudios de literatura. Valladolid: Grammalea, 1995, págs. 55-74.

GUERRERO RUIZ, Juan, Juan Ramón de viva voz, Valencia, Pre-Textos, 1998, 2 vols. GULLÓN, Ricardo, “Símbolos en la poesía de Juan Ramón” La Torre V: 19-20 (1957),

pp. 211-244. , Conversaciones con Juan Ramón Jiménez, Madrid, Taurus, 1958. , Estudios sobre Juan Ramón Jiménez, Buenos Aires: Losada, 1960. JULIÁ, Mercedes, El universo de Juan Ramón Jiménez. Un estudio del poema

«Espacio», Madrid, Ediciones de la Torre, 1989. PREDMORE, Michael, La poesía hermética de Juan Ramón Jiménez: El Diario como

centro de su mundo poético, Madrid, Gredos, l973. SÁNCHEZ ROMERALO, Antonio, La obra poética de Juan Ramón Jiménez, Madrid,

Cátedra, 1981. WILCOX, John, Self and Image in Juan Ramón Jiménez, Urbana/Chicago, University

of Illinois Press, 1987.

c. Teatro AA.VV., Teatro y pensamiento en la regeneración del 98, Madrid, Fundación Pro-

Resad, 1998. BERENGUER, Á., El teatro en el siglo XX (hasta 1939), en Juan Ignacio FERRERAS

(dir.), Historia crítica de la Literatura Hispánica, vol. XXIV, Madrid, Taurus, CASTELLÓN, A., El teatro como instrumento político en España (1895-1914),

Madrid, Endymion, 1994.

Page 28: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

RUBIO JIMÉNEZ, Jesús, Ideología y teatro en España: 1890-1900, Zaragoza, Universidad-Librería Pórtico, 1982.

, El teatro poético en España. Del modernismo a las vanguardias, Murcia, Cuadernos de Teatro de la Universidad, 1993.

RUIZ RAMÓN, Francisco, Historia del teatro español. Siglo XX, Madrid, Cátedra, 1992.

c. 1. Ramón del Valle-Inclán Anuario Valle-Inclán, monográfico periódico de la revista Anales de la Literatura

Española Contemporánea, 2000-. CABAÑAS VACAS, Pilar, Teoría y práctica de los géneros dramáticos en Valle-

Inclán (1899-1920), Sada, Ediciós do Castro, 1995. CARDONA, Rodolfo e Anthony. N. ZAHAREAS, Visión del esperpento. Teoría y

práctica de los esperpentos de Valle-Inclán, Madrid, Castalia, 1982. DOMÉNECH, Ricardo (ed.), Ramón del Valle-Inclán, Madrid, Taurus, 1988. GIL, Ildefonso Manuel, Valle-Inclán, Azorín y Baroja, Madrid, Seminarios y Ediciones,

1975. GREENFIELD, Sumner M., Valle-Inclán: anatomía de un teatro problemático, Madrid:

Fundamentos, 1972 Reed. en Madrid, Taurus, 1990. JUAN BOLUFER, Amparo de, La técnica narrativa en Valle-Inclán, Santiago,

Universidade, 2000. LAVAUD, Jean-Marie, Luces de Bohemia: una revolución dramática, Binges, Éditions

Orbis Tertius, 2013. RUBIO JIMÉNEZ, Jesús, Valle-Inclán, caricaturista moderno: nueva lectura de Luces

de bohemia, Madrid, Fundamentos, 2006. SANTOS ZAS, Margarita (ed.), “Estado de la cuestión. Estéticas de Valle-Inclán: balance

crítico”, Ínsula, 531, 1991. e Jesús GONZÁLEZ MAESTRO (ed.), Valle-Inclán en el gran teatro del Mundo,

Theatralia. Revista de Poética del Teatro 13 (2011). SERRANO, Javier e Amparo de JUAN BOLUFER, Bibliografía general de Ramón del

Valle-Inclán, Santiago de Compostela, Universidade, Servizo de publicacións e intercambio científico. Actualizada regularmente no Anuario Valle-Inclán.

TORRES NEBRERA, Gregorio, Del teatro poético al teatro esperpéntico, Murcia, Edit.um, 2012.

ZAMORA VICENTE, Alonso, La realidad esperpéntica (Aproximación a “Luces de bohemia”), Madrid, Gredos, 1969.

d. Ensaio AULLÓN DE HARO, Pedro, Los géneros ensayísticos en el siglo XX, en Juan Ignacio

Ferreras (dir.), Historia crítica de la Literatura Hispánica, vol. XXVI, Madrid, Taurus, 1987.

GRACIA, Jordi e Domingo RÓDENAS (eds.), El ensayo español. Siglo XX, Barcelona, Crítica, 2008.

SUÁREZ GRANDA, José Luis, El ensayo español del siglo XX (1900-1990), Madrid, Akal, 1996.

Page 29: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

d. 1. José Ortega y Gasset LLERA, Luis de, Ortega y la Edad de Plata de la literatura española (1914-1936),

Roma, Bulzoni, 1991. OUIMETTE, Victor, José Ortega y Gasset, Boston, Twayne, 1982.

e. Outros autores ALARCOS LLORACH, Emilio, Anatomía de “La lucha por la vida” (y otras

divagaciones), Madrid, Castalia, 1982. CAMPOS, Jorge, Introducción a Pío Baroja, Madrid, Alianza, 1981. DÍEZ MEDIAVILLA, Antonio (ed.), Azorín fin de siglos (1898-1998), Alicante,

Aguaclara-Inst. de Cultura “Juan Gil-Albert”, 1998. DOMÉNECH, Jordi (coord.), Hoy es siempre todavía. Curso internacional sobre

Antonio Machado, Sevilla, Renacimiento, 2006. GULLÓN, Ricardo, Espacios poéticos de Antonio Machado, Madrid, Cátedra-

Fundación Juan March, 1987. LOZANO MARCO, Miguel Ángel, edición e introdución a Azorín, Obras escogidas,

Madrid, Espasa-Calpe, 1998, 3 vols. (coord.), Azorín, renovador de géneros, Madrid, Biblioteca Nueva, 2009. RODRÍGUEZ, Marta, El intimismo de Antonio Machado, Madrid, Visor, 1998. YNDURÁIN, Domingo, Ideas recurrentes en Antonio Machado (1898-1907), Madrid,

Turner, 1975.

Page 30: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

Conforme aos obxectivos expostos, a materia constará de sesións expositivas e interactivas, sendo de aplicación un modelo de aprendizaxe mixta.

Por unha parte, nos espazos de tipo expositivo ou maxistral, os docentes contribuirán a proporcionar información relevante e actualizada sobre os contidos do programa, co fin estimular a motivación do estudantado cara a materia e resolvendo, de maneira sintética, tanto a comprensión de conceptos complexos como a aplicación de procedementos de análise dos textos.

Para alén disto, será necesario o compromiso, atención e participación do alumnado, coa súa intervención activa no marco das clases, tanto para responder ás preguntas do profesorado, como para procurar a resolución colectiva de dúbidas. No ámbito das sesións interactivas, será utilizada unha metodoloxía de traballo comunicativo e cooperativo (alumnado-alumnado, alumnado-profesorado), con dinámicas variábeis de distribución en parellas, equipas ou foro.

O alumnado deberá asumir responsabilidade polo seu propio proceso de aprendizaxe tamén fora da aula, co desenvolvemento de determinadas actividades autoguiadas como as lecturas dos materiais relacionados coas explicacións teóricas, ao que se suma o estudo individual dos contidos da materia, procurando as fontes bibliográficas necesarias de entre as recomendadas. Estas lecturas deberán facerse coa antelación necesaria e serán imprescindíbeis para o axeitado seguimento das sesións presenciais.

A causa do diferente tamaño e composición dos grupos docentes en cada Campus, serán de aplicación as seguintes porcentaxes e criterios de avaliación:

Campus de Santiago de Compostela:

-60% Examen teórico, que terá lugar na data determinada no calendario oficial da Facultade.

-40% De media dos dous controis de lectura.

-Este sistema de avaliación é o mesmo nas dúas oportunidades.

-A asistencia as sesión prácticas é obrigatoria. Será controlada pola profesora e computará na calificación final. As eventuais ausencias a calquera das sesión prácticas deberán ser oportunamente xustificadas.

-É imprescindibel para aprobar obter un 5 nunha das tres probas da avaliación. Se calificará con Non presentado a non comparecencia ó exame, si é que non existen outras calificacións nos contróis de lectura. Calquera proba que non se realice así como un exame en branco serán calificados cun 0.

Campus de Lugo:

• 40% Traballo/-s de lectura e comentario/-s de textos literarios, críticos e

METODOLOXÍA DA DOCENCIA E DA APRENDIZAXE

SISTEMA DE AVALIACIÓN

Page 31: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

historiográficos, que deberá/-n ser entregado/-s para a súa avaliación con anterioridade ás datas limite indicadas polo profesorado.

Os materiais e instrucións para a elaboración deste/-s traballo/-s estarán dispoñibles a través do Campus Virtual.

• 60% Exame teórico, que terá lugar na data determinada no calendario oficial da Facultade, de acordo co modelo que figura no Guía Docente da materia.

Este sistema de avaliación manterase para a segunda oportunidade. Neste caso, a

data límite de entrega do/-s traballo/-s será comunicada a través do Campus Virtual. Non se aceptarán traballos fora de prazo, salvo en excepcións debidamente

xustificadas. Todos os alumnos terán que realizar polo menos un control de cada unha das

lecturas obrigatorias, que deberán superar forzosamente para aprobar a materia. A asistencia ás sesións presenciais, expositivas e interactivas, será obrigada e

impresicindible para a superación da materia. O alumnado con dispensa oficial de asistencia (por motivos de saúde ou traballo)

realizará o exame final, que no seu caso suporá o 100% da avaliación.

NOTA: As eventuais ausencias do alumnado a calquera das sesións deberán ser oportunamente xustificadas. O nivel de competencia lingüística mínimo recomendado será un B2 (MCER).

No caso excepcional de non poder ser regular a asistencia ás aulas, deberá presentarse a preceptiva Exención de docencia, prevista para casos de doenza ou de traballo no horario lectivo.

OBSERVACIÓNS

Page 32: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

TEMPO APROXIMADO DE ESTUDO

ACTIVIDADES PRESENCIÁIS

HORAS ACTIVIDADES NON PRESENCIÁIS

HORAS

Sesións expositivas 32 Estudio y preparación de actividades programadas

40

Sesións de seminario 16 Elaboración de trabajos 20

Sesións de titoría programada

3 por grupo de 10

Lecturas complementarias

20

Sesións de evaluación 3 Preparación de exames 20

TOTAL 54 TOTAL 100

O CRONOGRAMA DA ACTIVIDADE PRESENCIAL NO CAMPUS DE SANTIAGO

DE COMPOSTELA SERÁ ENTREGADO NA CLASE

O traballo continuo e a atención permanente ás explicacións do profesorado serán indispensábeis. A participación activa nas actividades programadas nas sesións interactivas suporá a mellora dos resultados finais na medida en que se proceda con sentido reflexivo-crítico a comentar e analizar os textos do corpus de lecturas relativas ao período comprendido entre o Realismo e a Xeración do 14.

É recomendábel asistir ás aulas cos materiais de lectura estudados en cada sesión, de maneira que os/as estudantes poidan realizar as súas intervención apoiándose nos textos.

A consulta da Bibliografía recomendada é obrigada para a realización dos traballos e a análise dos textos, sendo de especial interese o achegamento ás obras mediante as edicións recomendadas na lista de lecturas obrigatorias.

A docencia da materia Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 do Grao en Lingua e Literatura Españolas ten o seu complemento en diversas actividades académicas e lúdicas que se celebran na Facultade de Filoloxía e na Facultade de Humanidades ao longo do curso. A pantalla situada na entrada da Facultade dá conta delas:

a) Conferencias: celébranse de forma regular ao longo do curso, e nelas invítase destacados especialistas dentro do ámbito das letras. b) Congresos e seminarios: a asistencia ás súas sesións valídase en numerosos casos por créditos de libre configuración.

CALENDARIO DE ACTIVIDADES

RECOMENDACIÓNS PARA O ESTUDO DA MATERIA

OUTRAS INFORMACIÓNS DE INTERESE

Page 33: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

c) Ciclos de cine: adoitan programarse proxeccións que atenden de xeito especial ás adaptacións cinematográficas de obras literarias. d) Teatro: adoitan celebrarse varias representacións ao longo do curso, tanto no Salón de Actos de Filoloxía como noutros espazos da USC. e) Xornadas musicais: ao longo do ano adoita haber diversas actuacións tanto no Salón de Actos de Filoloxía coma noutros espazos da USC.

Page 34: Literatura española: do Realismo á Xeración do 1914 · 2019. 9. 9. · Realismo y Naturalismo en España en la segunda mitad del siglo XIX, Barcelona, Anthropos, 1998. MARTÍNEZ

MODELO DE EXAME FINAL

Duración: 4 horas 1. TEMA. Responder a UNA de las siguientes cuestiones: Características generales, modalidades y tendencias del teatro español en la segunda mitad del XIX (4 puntos). Ideas estéticas del modernismo (4 puntos). 2. COMENTARIO DE TEXTO. Comentar dos opciones: Comentario de un texto narrativo (3 puntos). Comentario de un texto poético (3 puntos).

MODELO DE EXAME FINAL (NÚMERO 2)

Duración: 3 horas 1. TEMA. Responder a UNA de las siguientes cuestiones: Características generales, modalidades y tendencias del teatro español en la segunda mitad del siglo XIX (5 puntos) Ideas estéticas del modernismo (5 puntos). 2. COMENTARIO DE TEXTO. Comentar un texto narrativo/poético (5 puntos)

MODELO DE EXAMEN FINAL (NÚMERO 3)

Duración: 4 horas

1.- La novela realista en el siglo XIX: fundamentos teóricos, tendencias y etapas. Elementos naturalistas en la novelística española. Señálelos en el siguiente texto: xxx. (5 puntos). 2.- La trayectoria poética de Antonio Machado. Indique y explique a qué tendencia poética corresponde el siguiente poema: xxx. Analícelo en su contenido y forma. (5 puntos).

MATERIAL DIDÁCTICO