PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA DO DEPARTAMENTO DE

LINGUAXE E PRÁCTICA MUSICAL: 1º BACH

A Xefa de Departamento

Mª Teresa Iriso Delicado

Profesora

Mª Teresa Iriso Delicado

1

Índice de contidos

1.- Introdución e contextualización (páx 3)

2.- Contribución ao desenvolvemento das competencias clave(páx 4)3.- Relación de estándares de aprendizaxe avaliables da materia que forman parte dos perfís competenciais.(páx 5)4.- Concreción de obxectivos por curso(páx 7)5.- Contidos(páx 8)

5.1.- Secuenciación de contidos(páx 8)6.- Estándares de aprendizaxe avaliables(páx 12)

6.1.-Estándares de aprendizaxe(páx12)6.2-Relación de estándares de aprendizaxe avaliables da materia que forman parte dos perfís competenciais(páx 12)6.3.- Temporalización(páx 13)6.4.- Grao mínimo de consecución para superar a materia(páx 14)6.5.- Procedementos e instrumentos de avaliación(páx 15)

7.- Metodoloxía didáctica(páx 16)8.- Materiais e recursos didácticos(páx 16)9.- Avaliación, cualificación e promoción do alumnado(páx 18)10.- Indicadores de logro para a avaliación do proceso do ensino e a práctica docente(páx 20)11.- Actividades de seguimento, recuperación e avaliación das materias pendentes(páx 20)12.- Avaliación inicial(páx 21)

12.1.- Medidas individuais ou colectivas a adoptar en función dos resultados(páx 21)13.- Medidas de atención á diversidade(páx 21)14.- Elementos transversais(páx 22)15.- Actividades Complementarias e extraescolares(páx 25)16.- Mecanismos de revisión, avaliación e modificación da programación(páx 25) 16.1.- Modificacións propostas segundo a memoria do curso anterior(páx 25)

2

LINGUAXE E PRÁCTICA MUSICAL: 1º BACH

1.- Introdución e contextualización

A materia de Linguaxe e Practica Musical concíbese como unha continuación da formaciónmusical recibida polo alumnado na etapa educativa anterior, que lle permite ampliar,desenvolver e aplicar, con autonomía e en contextos diversos, os coñecementos e ascapacidades que contribúen a adquisición dunha cultura musical sólida.

Considerando que a musica ten como finalidade primordial a comunicación, enecesario que o alumnado conte coas ferramentas necesarias que lle axuden a comprender e aparticipar do feito musical. Neste sentido, debese favorecer que o alumnado se impliqueactivamente no proceso artístico musical.

A expresión e a linguaxe musical son os dous ámbitos do coñecemento musical entorno aos que se organiza esta materia; esta estruturada en cinco bloques ("Destrezasmusicais", "A audición comprensiva", "A teoría musical", "A creación e a interpretación" e"As tecnoloxías aplicadas ao son"), que se deben presentar nas actividades de ensino eaprendizaxe relacionados entre si, xa que estes ámbitos se complementan e interactuan;reforzasen e desenvólvense mutuamente.

A comprensión dos elementos morfolóxicos e sintácticos da linguaxe musical contribúe a

perfeccionar a capacidade de expresarse a través da interpretación e a creación do feito musical concreto, completándose así o proceso de adquisición dunha linguaxe. A súa aprendizaxe como instrumento de comunicación debe basearse, tamén, na audición comprensiva, na memoria musical, na practica vocal, instrumental e rítmica, e na lectoescritura musical como recurso útil para fixar os conceptos lingüísticos.

A expresión musical refírese a creación e a interpretación de pezas vocais einstrumentais. A interpretación achega o alumnado a un repertorio musical amplo e variado,posibilita a adquisición de capacidades e destrezas técnicas e interpretativas, e favorece asensibilidade auditiva e a memoria musical. A interpretación instrumental e vocal, nunhaeducación musical na que a practica e o centro da acción pedagóxica, e tamén unprocedemento esencial para aprender os contidos da linguaxe musical e reforzar oscoñecementos adquiridos; a experiencia, que e previa a abstracción conceptual. A creaciónmusical explora os elementos propios da linguaxe musical, experimenta cos sons e combínaosa través da improvisación, dos arranxos e da composición. Todo isto potenciase coastecnoloxías da información, da comunicación e da creación artística, que, postas a disposiciónda musica, constitúen un recurso importante para indagar, obter información e comunicarse, eun medio para crear e descubrir musicas de todos os estilos e de todas as culturas.

A materia de Linguaxe e Practica Musical debe estar orientada a espertar o interese doalumnado por participar de forma activa, informada e lúdica como oínte, interprete oucompositor/a, tanto na súa vida educativa como na súa vida privada. O ensino da materia debepartir dos coñecementos previos, dos gustos e dos costumes musicais do alumnado, eabordarse desde a practica musical activa e participativa, vinculada a reflexión sobre orealizado. Estes principios, orientados ao desenvolvemento das capacidades perceptivas eexpresivas e a comprensión do feito musical, serviran de base para consolidar aprendizaxesque transcendan o contexto en que se produciron.

A materia contribúe ao desenvolvemento de valores como o esforzo, a constancia, adisciplina, a toma de decisións, a autonomía, o compromiso, a asunción de responsabilidadese o espírito emprendedor, innovador e critico. Tal e como demostran numerosos estudos

3

publicados, a practica musical mellora a memoria, a concentración, a atención, apsicomotricidade, o control das emocións, a autoestima, as habilidades para enfrontarse a unpublico ou a capacidade para traballar en grupo. A musica favorece a adquisición dascompetencias clave, procura un ensino integral e axuda na maduración do alumnado, ademaisde favorecer o espírito de motivación e superación persoal.

As disciplinas musicais non so desenvolven a creatividade, a sensibilidade artística e ocriterio estético; tamén axudan o alumnado, da mesma forma que o resto de materias destaetapa, a adquirir os coñecementos e habilidades para construír a súa personalidade, a traballaren equipo, desenvolver o pensamento critico e a converterse en cidadáns e cidadás que actúende xeito responsable e autónomo. En definitiva, a actividade musical, nas súas diversasfacetas, favorece as capacidades sociais e expresivas dos alumnos e das alumnas.

2.- Contribución ao desenvolvemento das competencias clave

En liña coa Recomendación 2006/962/EC, do 18 de decembro de 2006, doParlamento Europeo e do Consello, sobre as competencias clave para a aprendizaxepermanente, no Decreto 86/2015 do 25 de Xuño incorpórase a clasificación e denominacióndas definidas pola Unión Europea. Considérase que “as competencias clave son aquelas quetodas as persoas precisan para a súa realización e o seu desenvolvemento persoal, así comopara a cidadanía activa, a inclusión social e o emprego”.

Unha competencia supón a combinación de habilidades prácticas, coñecementos, motivación, valores éticos, actitudes, emocións e outras compoñentes sociais e de comportamento que se mobilizan conxuntamente para lograr unha acción eficaz.

O referido Decreto, recolle unha serie de competencias, segundo a clasificación edenominación das definidas pola Unión Europea na Recomendación 2006/962/EC:comunicación lingüística (CCL); competencia matemática e competencias básicas en cienciae tecnoloxía (CMCT); competencia dixital (CD); aprender a aprender (CAA); competenciassocias e cívicas (CSC); sentido de iniciativa e espírito emprendedor (CSIEE); e conciencia eexpresións culturais (CCEC). Potenciarase o desenvolvemento da competencia lingüística eda competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía.

A idea é que a presente materia contribúa á adquisición de todas as competenciasclaves, se ben contribuirá de xeito particular ás competencias clave que citamos acontinuación, suliñando que se entende por Competencias as capacidades para aplicar dexeito integrado os contidos propios de cada ensinanza e etapa educativa, e para lograr arealización adecuada de actividades e a resolución eficaz de problemas complexos.

Comunicación lingüística (CCL): a música contribúe a enriquecer os intercambioscomunicativos, e á adquisición e uso dun vocabulario musical básico. Tamén colabora coaintegración da linguaxe musical e da linguaxe verbal.

Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía (CMCT): aeducación musical favorece a comprensión dos elementos básicos da linguaxe musical: arelación entre as distintas figuras, o compás, a harmonía. O uso de recursos tecnolóxicos nocampo da música favorece o seu aproveitamento como ferramenta para os procesos deautoaprendizaxe e a súa posible integración nas actividades de lecer.

4

Competencia dixital (CD): a través do uso da tecnoloxía como ferramenta para mostrarprocesos relacionados coa música e coa gravación e edición dixital do son.

Aprender a aprender (CAA): a música potencia capacidades e destrezas fundamentais para aaprendizaxe guiada e autónoma como a atención, a concentración e a memoria, á vez quedesenvolve o sentido da orde e da análise.

Competencias socias e cívicas (CSC): a participación en actividades musicais e demovemento de distinta índole relacionadas coa interpretación e creación colectiva querequiren dun traballo cooperativo, colabora na adquisición de habilidades para relacionarsecos demais.

Sentido de iniciativa e espírito emprendedor (CSIEE): naquelas actividades relacionadas coainterpretación musical, desenvólvense capacidades e habilidades tales como a perseveranza, aresponsabilidade, a autocrítica e a autoestima, sendo estes factores clave para a adquisicióndesta competencia.

Conciencia e expresións culturais (CCEC): a música fomenta a capacidade deapreciar, comprender e valorar criticamente diferentes manifestacións culturais e musicais, através de experiencias perceptivas, expresivas e do coñecemento de músicas de diferentesculturas, épocas...

3.- Relación de estándares de aprendizaxe avaliables da materia que forman parte dos perfís competentes.

En 1º de Bacharelato, os estándares de avaliación son:

BLOQUE 1: DESTREZAS MUSICAIS

1.1 Coñece os órganos e as funcións do aparello fonador.

1.2 Realiza exercicios de respiración, relaxación, articulación, fraseo, etc., e valóraos como elementos imprescindibles para a adquisición da técnica vocal.

1.3 Aplica a técnica vocal para cantar entoada e afinadamente, aplicando as indicacións expresivas edinámicas presentes na partitura.

1.4 Reproduce e identifica intervalos, escalas ou acordes a partir de diferentes alturas, utilizando unha correcta emisión da voz.

1.5 Interpreta instrumentalmente ou vocalmente, con total precisión dentro dun tempo establecido, estruturas rítmicas adecuadas a este nivel dunha obra ou un fragmento, sentindo internamente o pulso e aplicando, se procede, as equivalencias nos cambios de compás.

5

1.6 Executa con independencia estruturas rítmicas simultáneas, utilizando e desenvolvendo a disociación auditiva e motriz.

1.7 Practica a lectura e a escritura musical, recoñecendo a súa importancia para afondar na aprendizaxe da linguaxe musical.

BLOQUE 2: A AUDICIÓN COMPRENSIVA

2.1 Percibe o pulso como referencia básica para a execución rítmica, así como a identificación do acento periódico base do compás, e logra unha correcta interiorización do pulso que lle permite posteriormente unha axeitada execución individual ou colectiva.

2.2 Percibe aspectos rítmicos, melódicos, tonais, modais, credenciais, formais, tímbricos etc., das obras escoitadas ou interpretadas.

2.3 Utiliza a lectura e a escritura musical como apoio á audición.

2.4 Escoita obras musicais seguindo a partitura.

2.5 Escoita e recoñece os elementos básicos das linguaxes propias da música culta, jazz, rock e flamenco, así como os máis importantes da linguaxe musical contemporánea.

2.6 Describe as característicos das obras escoitadas, utilizando a terminoloxía axeitada.

BLOQUE 3: A TEORÍA MUSICAL

3.1 Identifica e interpreta os termos e signos relacionados co ritmo e coa expresión musical.

3.2 Identifica e interpreta os signos gráficos propios da linguaxe musical contemporánea.

3.3 Identifica os elementos básicos da linguaxe musical, utilizando diferentes soportes.

3.4 Recoñece elementos básicos harmónicos e formais.

3.5 Aplica correctamente a terminoloxía propia da teoría musical.

BLOQUE 4: A CREACIÓN E A INTERPRETACIÓN

4.1 Practica variantes de fórmulas rítmicas coñecidas e improvísaas libremente, acordándoas co pulso e o compás do fragmento escoitado.

4.2 Asimila os conceptos tonais e modais básicos, desenvolvendo a creatividade e a capacidade de seleccionar e usar libremente os elementos da linguaxe musical de acordo cunha idea e estruturados nunha forma musical.

4.3 Coñece o repertorio traballado e ten capacidade de memorización, sensibilidade musical e capacidade expresiva.

4.4 Mantén unha actitude positiva ante a música e os compañeiros.

6

4.5 Utiliza os instrumentos da aula cunha técnica correcta.

4.6 Aplica a técnica vocal para cantar doadamente e afinadamente nas actividades de interpretación.

4.7 Mantén unha actitude positiva para integrarse como un membro máis no grupo.

4.8 Crea unha pequena obra musical utilizando os coñecementos musicais adquiridos.

4.9 Constrúe a través do movemento unha creación coreográfica adecuando a súa concepción ao carácter expresivo da obra.

4.10 Compórtase de maneira correcta como espectador/a e como intérprete na realización de actividades musicais desenvolvidas en diferentes contextos.

4.11 Practica as técnicas necesarias para controlar o medo escénico.

BLOQUE 5: AS TECNOLOXÍAS APLICADAS AO SON

5.1 Utiliza correctamente editores de partituras, secuenciadores, MIDI e software para aplicacións audiovisuais.

5.2 Utiliza de forma autónoma os recursos tecnolóxicos como ferramentas para a audición, a interpretación, a creación, a edición, a gravación, a investigación e a aprendizaxe do feito musical.

4.- Concreción de obxectivos por curso

A ensinanza da Música nesta etapa terá como finalidade o desenvolvemento das seguintes capacidades:

1.Utilizar a voz, o corpo, obxectos, instrumentos e recursos tecnolóxicos para expresar ideas e sentimentos, enriquecendo as propias posibilidades de comunicación e respeitando outras formasdistintas de expresión. (a, b, c, d, e, h, k)

2. Desenvolver e aplicar diversas habilidades e técnicas que posibiliten a interpretación (vogal, instrumental e de movemento e danza) e a creación musical, tanto individuais como en grupo. (b,,c, g, l)

3. Escoitar unha ampla variedade de obras, de distintos estilos, xéneros, tendencias e culturas musicais, apreciando o seu valor como fonte de coñecemento, enriquecemento intercultural e pracer persoal e interesándose por ampliar e diversificar as preferencias musicais propias. (a, g, f, j, n, ñ, o)

4.-Recoñecer as características de diferentes obras musicais como exemplos da creación artística e do patrimonio cultural, recoñecendo as súas intencións e funcións e aplicando a terminoloxía apropiada para describilas e valoralas criticamente. (f, g, l, j, n, ñ, o )

7

5. Utilizar de forma autónoma diversas fontes de información, medios audiovisuais, Internet, textos, partituras e outros recursos gráficos, para o coñecemento e desfrute da música. (b, g, l,e)

6. Coñecer e utilizar diferentes medios audiovisuais e tecnoloxías da información e a comunicación como recursos para a produción musical, valorando a súa contribución ás distintas actividades musicais e ao aprendizaxe autónomo da música. (b, g, l, e)

7. Participar na organización e realización de actividades musicais desenvolvidas en diferentes contextos, con respecto e disposición para superar estereotipos e prexuízos, tomando conciencia, como membro dun grupo, do enriquecemento que se produce coas aportacions dos demais. (a, c, d, l)

8. Comprender e apreciar as relacións entre a linguaxe musical e outras linguaxes e ámbitos de coñecemento, así como a función e o significado da música en diferentes producións artísticas e audiovisuais e nos medios de comunicación. (b, i, h, l, e)

9. Elaborar xuízos e criterios persoais, mediante unha análise crítica dos diferentes usos sociais da música, sexa cal sexa a súa orixe, aplicándoos con autonomía e iniciativa a situacións cotiás e valorando a súa contribución á vida persoal e á da comunidade. (a, c, g)

10. Valorar o silencio e o son como parte integral do medio ambiente e da música, tomando conciencia dos problemas creados pola contaminación acústica e as súas consecuencias.(d, l, k)

5.- Contidos

Enténdense por Contidos o conxunto de coñecementos, habilidades, destrezas eactitudes que contribúen ao logro dos obxectivos de cada ensinanza e etapa educativa, e áadquisición de competencias.

5.1.- Secuenciación de contidos

BLOQUE 1. DESTREZAS MUSICAIS

O.X. Contidos

d, e, f,i,

m, ñ

B1.1. Utilización da voz, individual ou colectivamente, partindo do coñecemento do aparello fonador, o seu funcionamento, a respiración, a emisión, a articulación, a relaxación e a afinación.

B1.2. Interpretación vocal atendendo as indicacións relativas a expresión, a dinámica, a agoxica, a articulación dos sons e os seus ataques, e a ornamentación musical.

c, d, i,n, ñ

B1.3. Entoación individual e colectiva de escalas, intervalos melódicos, harmónicos, arpexos ou acordes.

8

c, d, i,m, n, ñ, p

B1.4. Interiorización do pulso.

B1.5. Interpretación instrumental atendendo as indicacións relativas a expresión, a dinamiza, a agoxica, a ornamentación musical, e a articulación dos sons e dos seus ataques.

B1.6. Practica da lectura articulada e da escritura tanto melódica como harmónica nas claves de sol e fa en cuarta, e da escritura tanto melódica como harmónica.

B1.7. Practica de lectura de notas, sen clave, aténdose ao debuxo intervalico.

B1.8. Practica da lectura de obras musicais utilizando partituras.

BLOQUE 2. A AUDICIÓN COMPRENSIVA

O.X. Contidos

b, d, e, f, i, n B2.1. Percepción e identificación do pulso, dos acentos e dos compases binarios, ternarios e cuaternarios.

B2.2. Percepción, identificación e transcrición de formulas rítmicas básicas orixinadas polo pulso binario ou ternario.

B2.3. Percepción, identificación e transcrición de signos que modifican a duración, sincopes, anacruses, notas a contratempo, cambios de compás, grupos de valoración especial, equivalencias pulso-pulso e fracción-fracción, etc.

B2.4. Identificación auditiva das características morfolóxicas básicas das obras musicais, tanto as que teñen como fundamento a linguaxe da música culta como as que teñen como fundamento as linguaxes musicais contemporáneas, o jazz, a musica tradicional, o rock, o flamenco e as músicas do mundo.

B2.5. Percepción, identificación auditiva e transcrición das escalas, funcións tonais ,acordes maiores e menores, acordes de sétima dominante e de sétima diminuída, cadencias e os modos e intervalos fora do concepto tonal.

B2.6. Recoñecemento comprensivo das texturas musicais e dos timbres instrumentais nas obras escoitadas ou interpretadas.

B2.7. Recoñecemento auditivo e transcrición dos esquemas rítmicos, das melodías, dos intervalos e dos fragmentos melódicos resultantes da combinación dos devanditos elementos.

B2.8. Reprodución vocal memorizada dos esquemas rítmicos, das melodías, dos intervalos e dos fragmentos melódicos resultantes da combinación dos devanditos elementos.

B2.9. Identificación de erros ou as diferenzas entre un fragmento escrito e un fragmento

escoitado. B2.10. Transcrición de esquemas harmónicos das obras escoitadas.

9

BLOQUE 3. A TEORÍA MUSICAL

O.X. Contidos

d, i, n B3.1. Coñecemento das grafías das formulas rítmicas, simultaneidade de ritmos, signos que modifican a duración, sincope, anacruse, notas a contratempo, os grupos de valoración especial contidos en un e varios pulsos, etc.

B3.2. Coñecemento das grafías e dos termos relativos a expresión musical, a dinámica, ao tempo, a agoxica, a articulación musical e ao ataque dos sons.

B3.3. Aproximación as grafías contemporáneas.

i, n B3.4. Coñecemento das normas de escritura melódica.

B3.5. Coñecemento e comprensión dos ritmos característicos das danzas e das obras musicais.

B3.6. Coñecemento e comprensión de escalas, funcións tonais, intervalos, cadencias, acordesbásicos e complementarios, tonalidade, modalidade e modulación.

B3.7. Coñecemento dos principais sistemas de cifrado

harmónica. B3.8. Coñecemento da ornamentación musical.

B3.9. Comprensión do efecto que producen na música os sons da ornamentación e intensificación expresiva.

B3.10. Ámbito sonoro das claves e a súa relación entre si.

BLOQUE 4. A CREACIÓN E A INTERPRETACIÓN

O.X. Contidos

c, d, i, l, m, n B4.1. Realización vocal ou instrumental de formulas rítmicas orixinadas polo pulso binario ou ternario e as súas variantes.

c, d, i, l, m, n B4.3. Improvisación, tanto individual como colectiva, de breves melodías.

B4.3. Utilización das escalas e acordes mais habituais no sistema modal e tonal.

a, b,c, d,h, i, n

B4.4. Interpretación memorizada de obras ou fragmentos musicais vocais adecuados ao nivel, con ou sen acompañamento.

a, b,c, d, h, i, l, n

B4.5. Achegamento aos procesos compositivos mais habituais.

B4.6. Utilización da expresión corporal e o movemento corporal como complemento

ao feito musical. B4.7. Desenvolvemento da lateralidade a través da realización

simultánea de diferentes ritmos básicos

10

a, b, c, n B4.8. Participaron activa na organización e na realización de actividades musicais desenvolvidas en diferentes contextos.

B4.9. Participación na organización e na realización de actividades con respecto e disposición para superar estereotipos e prexuízos, tomando conciencia, como parte dun grupo, do enriquecemento que se produce coas achegas das demais persoas.

BLOQUE 5. AS TECNOLOXÍAS APLICADAS AO SON

d, e, f,g, h, i, l, m, n

B5.1. Fenómeno físico-harmonizo; movemento ondulatorio; serie de Fourier.

B5.2. Características acústicas dos instrumentos: instrumentos transpositores e electrónicos; manipulación artificial do son.

B5.3. Fundamentos dos sistemas de afinación. Proporcións asociadas aos intervalos: consonancia e disonancia. Serie harmónica. Índices acústicos. Diapasón.

B5.4. Transmisión e amortecemento do son.

B5.5. Sinal analóxico e sinal dixital. Dixitalizacion do son analóxico.

B5.6. Síntese do son: mostraxe (samplers), filtros de frecuencias e

multipistas. B5.7. Hardware musical: computadores, tarxetas de son e

conexións.

B5.8. Tipos de software musical: editores de partituras, secuenciadores, programas xeradores de acompañamentos e mesas de mesturas.

g, h, i, l,n

B5.9. Practica dos sistemas de gravación analóxica ou dixital, de procesamento de sons de comunicación MIDI en interpretacións ou creacións propias.

B5.10. Uso da música con soporte electrónico en producións escénicas ou audiovisuais.

B5.11. Realización de sonorizacións a través da improvisación, a composición ou a selección musical de textos ou de imaxes.

11

6.- Estándares de aprendizaxe avaliables

6.1.-Estándares de aprendizaxe

Enténdese por estándares de aprendizaxe avaliables as especificacións dos criteriosde avaliación que permiten definir os resultados de aprendizaxe e que concretan o que oalumnado debe saber, comprender e saber facer en cada disciplina. Deben ser observables,medibles e avaliables, e permitir graduar o rendemento ou o logro alcanzado. Debencontribuír a facilitar o deseño de probas estandarizadas e comparables.

6.2-Relación de estándares de aprendizaxe avaliables da materia que forman parte dos perfís competenciais.

UD Estándares de aprendizaxe avaliables

1

LPMB1.1. 1. Coñece os órganos e as funcións do aparello fonador.

LPMB1.1.1. Realiza exercicios de respiración, relaxación, articulación, fraseo, etc., evalóraos como elementos imprescindibles para a adquisición da técnica vocal.

LPMB1.1.3. Aplica a técnica vocal para cantar entoada e afinadamente, aplicando asindicacións expresivas e dinámicas presentes na partitura.

LPMB1.2.1. Reproduce e identifica intervalos, escalas ou acordes a partir de diferentesalturas, utilizando unha correcta emisión da voz.

LPMB1.3.2. Executa con independencia estruturas rítmicas simultáneas, utilizando edesenvolvendo a disociación auditiva e motriz.

LPMB2.1.1 Percibe o pulso como referencia básica para a execución rítmica, así comoa identificación do acento periódico base do compás, e logra unha correctainteriorización do pulso que lle permite posteriormente unha axeitada execuciónindividual ou colectiva.

LPMB.4.3.4. Aplica a técnica vocal para cantar entoadamente e afinadamente nasactividades de interpretación.

LPMB.4.3.5. Mantén unha actitude positiva para integrarse como un membro mais nogrupo.

2

LPMB1.3.1. Interpreta instrumentalmente ou vocalmente, con total precisión dentrodun tempo establecido, estruturas rítmicas adecuadas a este nivel dunha obra ou unfragmento, sentindo internamente o pulso e aplicando, se procede, as equivalencias noscambios de compás.

LPMB1.3.3. Practica a lectura e a escritura musical, recoñecendo a súa importancia para afondar na aprendizaxe da linguaxe musical.

LPMB2.2.2. Utiliza a lectura e a escritura musical como apoio a audición.

LPMB2.2.3. Escoita obras musicais seguindo a partitura.

LPMB.3.1.1. Identifica e interpreta os termos e signos relacionados co ritmo e coa expresion musical.

LPMB.4.3.2. Maten unha actitude positiva ante a música e os compañeiros.

LPMB.4.3.3. Utiliza os instrumentos da aula cunha técnica correcta.

12

3 LPMB.3.2.1. Identifica os elementos básicos da linguaxe musical, utilizando diferentes soportes.

LPM3.2.2. Recoñece elementos básicos harmónicos e formais.

LPM·.2.3. Aplica correctamente a terminoloxía propia da teoría musical.

LPMB2.2.1. Percibe aspectos rítmicos, melódicos, tonais, modais, cadenciais, formais, timbricos etc., das obras escoitadas ou interpretadas.

LPMB.4.2.1. Asimila os conceptos tonais e modais básicos, desenvolvendo a creatividade e a capacidade de seleccionar e usar libremente os elementos da linguaxe

musical de acordo cunha idea e estruturados nunha forma musical.

4

LPMB2.2.4. Escoita e recoñece os elementos básicos das linguaxes propias da músicaculta, jazz, rock e flamenco, así como os mais importantes da linguaxe musicalcontemporánea.

LPMB2.2.5. Describe as características das obras escoitadas, utilizando a terminoloxíaaxeitada.

LPMB.4.5.1. Comportase de maneira correcta como espectador/a e como interprete narealización de actividades musicais desenvolvidas en diferentes contextos.

LPMB.4.5.2. Practica as técnicas necesarias para controlar o medo escénico.

LPMB.3.1.2. Identifica e interpreta os signos gráficos propios da linguaxe musicalcontemporánea.

LPMB.4.4.1. Crea unha pequena obra musical utilizando os coñecementos musicaisadquiridos.

5

LPMB.4.1.1. Practica variantes de formulas rítmicas coñecidas e improvísaaslibremente, acordándoas co pulso e o compás do fragmento escoitado.

LPMB.4.3.1. Coñece o repertorio traballado e ten capacidade de memorización,sensibilidade musical e capacidade expresiva.

LPMB.4.4.2. Constrúe a través do movemento unha creación coreografía adecuando asúa concepción ao carácter expresivo da obra.

LPMB.5.1.1. Utiliza correctamente editores de partituras, secuenciadores, MIDI esoftware para aplicacións audiovisuais.

LPMB.5.2.2. Utiliza de forma autonomía os recursos tecnolóxicos como ferramentaspara a audición, a interpretación, a creación, a edición, a gravación, a investigación e aaprendizaxe do feito musical.

6.3.- Temporalización

A presente materia impartirase en períodos lectivos de 3 horas semanais, polo quea duración total da materia será de aproximadamente de 100 horas. Esas horas disporanse parao desenvolvemento das cinco unidades didácticas, que abarcarán todos os contidos xacomentados, para facer as probas e exames pertinentes así como para os concertos didácticosnos que o alumnado participará, ben como espectadores ou como intérpretes.

13

6.4.- Grao mínimo de consecución para superar a materia

Mínimos esixibles

1

B1.1. Entoar cunha correcta emisión da voz, individual ou conxuntamente, unha melodía ouunha canción con acompañamento.

B1.3. Identificar e executar instrumentalmente ou vocalmente estruturas e patróns rítmicosou melódicos simultáneos dunha obra breve ou dun fragmento, con ou sen cambio decompás, nun tempo establecido.

B2.1. Recoñecer auditívamente o pulso dunha obra ou dun fragmento, así como o acentoperiódico, e interiorizalo para manter durante breves períodos de silencio.

2 B2.2. Recoñecer auditívamente e describir con posterioridade as característicos das obras escoitadas ou interpretadas.

B3.1. Coñecer e aplicar na lectura e na interpretación de partituras os termos e os signos relacionados co ritmo e coa expresión musical.

B3.2. Recoñecer nunha partitura os elementos básicos da linguaxe musical.

3

B4.1.Realizar exercicios psicomotores e improvisar estruturas rítmicas sobre un fragmentoescoitado de maneira tanto individual como conxunta.

B4.2. Improvisar, individualmente ou colectivamente, breves melodías tonais ou modais,pequenas formas musicais partindo de premisas relativas a diferentes aspectos da linguaxemusical.

B4.3. Interpretar de memoria, individualmente ou conxuntamente, fragmentos de obras dorepertorio seleccionados entre os propostos polo alumnado, valorando as achegas do grupo edesenvolvendo o espírito critico.

4

B4.4. Improvisar ou compor e interpretar unha breve obra musical para unha melodía dada,que necesite a participación de varios executantes e incorporar movemento coreográfico,utilizando os coñecementos musicais adquiridos.

B.5. Saber comportarse como espectador/a e interprete, e controlar o medo escénico nasactuacións.

5B5.1. Realizar traballos e exercicios aplicando as ferramentas que ofrecen as novas

tecnoloxías.

Así pois, o alumnado debería de poder:

1- Utilizar a voz, o corpo, obxectos, instrumentos e dispositivos electrónicos para expresarideas e sentimentos, enriquecendo as propias posibilidades de comunicación e respectandooutras formas distintas de expresión.2.- Desenvolver e aplicar diversas habilidades e técnicas que posibiliten a creación, ainterpretación vocal e a instrumental, o movemento e a danza, tanto de forma individual comoen grupo.

3.- Desfrutar coa escoita de obras de distintos estilos, xéneros, tendencias e culturas musicais,apreciando o seu valor como fonte de coñecemento e enriquecemento intercultural.

4.- Recoñecer as características de diferentes obras musicais como exemplos da creaciónartística e do patrimonio cultural, recoñecendo as súas intencións e funcións e aplicando aterminoloxía apropiada para describilas e valoralas criticamente.

5.- Utilizar de forma autónoma diversas fontes de información -medios audiovisuais, internet,textos, partituras e outros recursos gráficos para o coñecemento e gozo da música.

14

6.- Coñecer e utilizar diferentes medios audiovisuais e tecnoloxías da información e dacomunicación como recursos para a produción musical, valorando a súa contribución ásdistintas actividades musicais e a aprendizaxe autónoma da música.

7.- Participar na organización e realización de actividades musicais desenvolvidas nosdiferentes contextos, con respecto e disposición para superar estereotipos e prexuízos,tomando conciencia, como membro dun grupo, do enriquecemento que se produce coascontribucións dos demais.

8.- Valorar as relacións, a función e o significado da música en diferentes produciónsartísticas e audiovisuais e nos medios de comunicación.

9.- Elaborar xuízos e criterios persoais, mediante unha análise crítica dos diferentes usossociais da música, e valorando a contribución que a música pode facer á vida persoal e a dacomunidade.

10.- Valorar o silencio e o son como fenómenos naturais e como elementos musicais,tomando conciencia da súa función como parte integral do ambiente e utilizandocoñecementos da ecoloxía acústica para aproximarse a paisaxes sonoras de diferentes épocase espazos para combater a polución sonora.

6.5.- Procedementos e instrumentos de avaliación

Os procedementos de avaliación realizaranse tendo en conta o seguinte:

• Asistencia regular a clase. Será necesaria a recuperación das horas perdidasmediante a realización de actividades relacionadas cos contidos traballadosdurante a sesión correspondente e facilitadas polo profesor.

• Participación do alumnado en todas as actividades propostas tanto individuais como en grupo.

• Unha ou varias probas teóricas ou practicas relacionadas coa unidade didáctica.• Entrega dun traballo final a determinar polo grupo.

Como instrumentos de avaliación utilizaranse, nos dous últimos apartados dosprocedementos descritos antes:

• Exames escritos, os cales poden ser teóricos (resposta de preguntas ou exames tipo test, por exemplo), ou prácticos (exposicións, danzas, interpretacións, composicións...)

• Probas prácticas.• Traballo final sobre unha creación grupal.

No caso de alumnado que non supere a materia en xuño e teña que presentarse ensetembro os instrumentos de avaliación basearanse nun exame a realizar polo alumno/a,podendo ser escrito ou práctico (ou unha mistura das dúas opcións), debendo superar oalumnado o mesmo.

15

7.- Metodoloxía didáctica

Enténdese por Metodoloxía didáctica o conxunto de estratexias, procedementos eaccións organizadas e planificadas polo profesorado, de xeito consciente e reflexivo, coafinalidade de posibilitar a aprendizaxe do alumnado e o logro dos obxectivos suscitados.

Os principios metodolóxicos nos que se sustenta a nosa ensinanza serán os seguintes:

Aprendizaxe significativa: pártese dos coñecementos previos que posúe o alumnadopara adquirir outros novos. Segundo a psicoloxía construtuvista, a nova informaciónconéctase cun concepto relevante presente na estrutura cognitiva, de xeito que as novas idease conceptos poden ser aprendidos significativamente polo alumno ou alumna. Neste sentido,teranse en conta os coñecementos previos do alumnado e proporcionaranse actividades queesperten o seu interese.

Enfoque globalizador: darase un enfoque globalizador da área, procurandointerrelacionar os contidos duns bloques con outros. Tamén se proporán actividades querelacionen a música con outras áreas curriculares. Deseñaranse actividades de aprendizaxeintegradas que lle permitan ao alumnado avanzar na adquisición eficaz de máis dunhacompetencia ao mesmo tempo. É fundamental a coordinación co equipo docente.

Ensinanza motivadora: a motivación farase partindo das súas experiencias e desituacións concretas que esperten o interese do alumnado e manteñan a súa atención. Oaspecto lúdico será central á hora de realizar as distintas actividades, dando unha grandeimportancia á práctica e fomentando o interese por aprender.

Ensinanza individualizadora-socializadora: teranse en conta as característicascognitivas, psicomotrices e afectivo-sociais de cada alumno e alumna, favorecendo odesenvolvemento persoal sen esquecer que somos seres que vivimos en sociedade. A accióneducativa procurará a integración das distintas experiencias e aprendizaxes do alumnado eterá en conta os seus diferentes ritmos e estilos de aprendizaxe, favorecendo a capacidade deaprender por si mesmo e promovendo o traballo colaborativo e en equipo.

Aprendizaxe autónoma: darase importancia á adquisición de ferramentas detraballo que vaian articulando estratexias de aprendizaxe autónoma, posibilitando que oalumnado “aprenda a aprender”.

8.- Materiais e recursos didácticos

Para o correcto desenvolvemento da nosa práctica docente, precisaremos unha serie derecursos que nos permitan realizar adecuadamente as actividades programadas e facilitar aadquisición dos coñecementos por parte do alumnado.

Materiais: Empregaremos principalmente instrumentos Orff para a interpretación musical,por ser o máis axeitado desde o punto de vista técnico-interpretativo. Cada alumno e alumnaterá a súa propia frauta doce. No instrumental PAD, contaremos con láminas de metal emadeira nas tesituras de soprano, contralto e baixo. Entre os membranófonos contaremos concaixa, pandeiretas, pandeiros de distintos tamaños e bongoes e/ou timbais Orff. Tamén se vanprecisar instrumentos de pequena percusión de madeira de metal. Haberá que contar conmateriais auxiliares, como atrís, baquetas con mazas duras e brandas, encerado pautado,

16

metrónomo, partituras... Sería bo dispór dalgún instrumento harmónico (teclado ou guitarra) etamén se poderán aproveitar os instrumentos que poda aportar o propio alumnado ou utilizarinstrumentos construídos con materiais reciclados. O profesor tamén pode contribuír co seupropio material.Ambientais: Os elementos visuais e decorativos (láminas didácticas, murais...) seránempregados como recursos de apoio para a actividade docente.

Persoais: O profesorado será o principal recurso humano co que contemos na nosa prácticadocente, prestando atención á colaboración entre áreas. Tamén sería importante contar coacolaboración externa de intérpretes profesionais ou afeccionados, agrupacións musicais, asícomo docentes doutros centros como escolas de música ou conservatorios... para a realizaciónde concertos didácticos.

Informáticos e audiovisuais: Será preciso contar con medios para a reprodución de audio evídeo. Tamén sería conveniente contar con un ou dous micrófonos e soportes, unha tarxeta deson externa e software para a gravación e edición musical (Audacity, GarageBand, Cubase...).Será importante contar cunha pequena fonoteca musical en formato CD e DVD ou ben enMP3 para reproducir no ordenador ou noutro soporte dixital (iPod, reprodutor MP3...).

A posibilidade xeralizada de dispor hoxe en día de acceso a Internet na aula permiteo acceso a unha grande cantidade de información entre a que se inclúe vídeos, tutoriais,manuais técnicos...

Así pois, na presente programación optaremos por empregar a maiores materiais erecursos en rede (a través da aula virtual do Centro) para que o alumnado poda participar econstruír de xeito directo o seu propio entorno cognitivo.

17

9.- Avaliación, cualificación e promoción do alumnado

A avaliación non é unha acción sancionadora, senón orientativa e reguladora que nos permite coñecer os logros conseguidos e reflexionar sobre o proceso de ensino e aprendizaxe.

A acción avaliadora deberá ter en conta tanto os procesos de aprendizaxe do alumnado como a práctica docente, así como a propia programación.

No contexto do proceso de avaliación continua, cando o progreso dun alumno ou alumnanon sexa o axeitado estableceranse medidas de reforzo educativo. Estas medidas adoptaranse encalquera momento do curso, tan pronto como se detecten as dificultades, e estarán dirixidas agarantir a adquisición das competencias imprescindibles para continuar o proceso educativo.

Avaliaranse tanto as aprendizaxes do alumnado como os procesos de ensinanza e a propia práctica docente, para o que establecerán indicadores de logro nas programacións docentes.

9.1.- Criterios de avaliación

CCriterios de Avaliación C. ClaveB1.1. Entoar cunha correcta emisión da voz, individual ou conxuntamente, unha melodia ou4unha canción con acompañamento.

CMCCT

B1.2. Identificar e reproducir intervalos, modelos melódicos sinxelos, escalas ou acordesarpexiados a partir de diferentes alturas.

CAA CSC CMCCT

B1.3. Identificar e executar instrumental- mente ou vocalmente estruturas e patróns rítmicosou melódicos simultáneos dunha obra breve ou dun fragmento, con ou sen cambio de compás, nun tempo establecido.

CMCCTCCEC

B2.1. Recoñecer autidivamente o pulso dunha obra ou dun fragmento, así como o acento4periodico, e interiorizalo para manter durante breves períodos de silencio.

CMCCTCSC

B2.2. Recoñecer auditivamente e describir con posterioridade as característicos das obras4escoitadas ou interpretadas

CMCCTCCEC

B3.1. Coñecer e aplicar na lectura e na interpretación de partituras os térmos e os signos relacionados co ritmo e coa expresión musical.

CMCCTCCEC

B3.2. Recoñecer nunha partitura os elementos básicos da linguaxe musical. CAA CCEC

B4.1. Realizar exercicios psicomotores e improvisar estruturas rítmicas sobre un fragmento escoitado de maneira tanto individual como conxunta. CMCCT

B4.2. Improvisar, individualmente ou colectivamente, breves melodías tonáis ou modais,pequenas formas musicais partindo de premisas relativas a diferentes aspectos da linguaxemusical.

CCEC CSIEE

B4.3. Interpretar de memoria, individualmente ou conxuntamente, fragmentos de obras dorepertorio seleccionados entre os propostos polo alumnado, valorando as achegas do grupoe desenvolvendo o espírito críttico.

CCEC

18

B4.4. Improvisar ou compoñer e interpretar unha breve obra musical para unha melodíadada, que necesite a participación de varios executantes e incorporar movementocoreográfico, utilizando os coñecementos musicais adquiridos.

CCEC CAA CMCCT

CSIEE

B4.5. Saber comportarse como espectador/a e interprete, e controlar o medo escénico nas actuacións. CSC

B5.1. Realizar traballos e exercicios aplicando as ferramentas que ofrecen as novas tecnoloxías.

CD CMCCT

B5.2. Crear pezas sonoras ou audiovisuais utilizando distintos sistemas de reprodución e gravación de son.

CACDCMCCT

9.2.- Procedementos e instrumentos de avaliación

Os procedementos de avaliación realizaranse tendo en conta o seguinte:

• Asistencia regular a clase. Será necesaria a recuperación das horas perdidas mediantea realización de actividades relacionadas cos contidos traballados durante a sesióncorrespondente e facilitadas polo profesor.

• Participación do alumnado en todas as actividades propostas tanto individuais como en grupo.

• Unha ou varias probas teóricas ou practicas relacionadas coa unidade didáctica.• Entrega dun traballo final a determinar polo grupo.

Como instrumentos de avaliación utilizaranse, nos dous últimos apartados dos procedementos descritos antes:

• Exames escritos, os cales poden ser teóricos (resposta de preguntas ou exames tipo test, por exemplo), ou prácticos (exposicións, danzas, interpretacións, composicións...)

• Probas prácticas.• Traballo final sobre unha creación grupal.

No caso de alumnado que non supere a materia en xuño e teña que presentarse en setembroos instrumentos de avaliación basearanse nun exame a realizar polo alumno/a, podendo ser escrito ou práctico (ou unha mistura das dúas opcións), debendo superar o alumnado o mesmo.

9.3.- Criterios de cualificación

Os criterios de cualificación para a avaliación da materia serán os seguintes:

• Asistencia regular a clase e Participación nas actividades propostas: suporán un10% da nota final, tendo en conta que nos traballos en grupo avaliarase a cadaalumno de xeito individual segundo a súa participación na actividade do grupo.

19

• Probas teóricas ou practicas: suporán o 80% da nota final, debendo ter neste apartado máis dun 4 de media para que se avalíe o seguinte apartado.

• Traballo final: suporá o 10% da nota final.

O traballo final debe superarse cunha nota igual ou superior a 5 para que se considere válido. Se a nota é inferior considerarase un proxecto incompleto e a puntuación do mesmo será tidaen conta ou non para a nota final segundo o criterio do profesor.

Para o alumnado que non supere a materia en xuño e teña que presentarse en setembro oscriterios de cualificación basearanse nun exame a realizar polo alumno, supoñendo o mesmo o100% da nota.

10.- Indicadores de logro para a avaliación do proceso do ensino e apráctica docente.

O mellor indicador do proceso do ensino e a práctica docente é a nota reflectida en cadatrimestre, pois nela van incluídos os diferentes baremos que consideramos que deben ser avaliados.Tamén se terá en conta a actitude cara a materia, a atención e participación na clase, a realizacióndas tarefas encomendadas diariamente, así como os resultados obtidos nos diferentes exames erecuperacións.

A efectos de recibir información do propio alumnado acerca do desempeño do noso traballo,cara o final de curso pediráselle que fagan unha avaliación da nosa labor como docentes, anónimo exustificado, pois non debemos esquecer que a información que eles nos proporcionen pode ser moivaliosa.

A práctica docente verase reflectida tamén nos resultados obtidos nas diferentes probasinternas levadas a cabo no Instituto e nas externas, entendendo por estas últimas as que se poidanfacer de acordo coa nova lei. Os resultados do alumnado na Selectividade proporcionarán taméninformación acerca da efectividade do exercicio docente.

11.- Actividades de seguimento, recuperación e avaliación das materias pendentes.

O profesorado que teña alumnado con materias pendentes será o encargado de realizaractividades de reforzo e de avaliación de acordo cos procedementos que se indican nestaprogramación; estas actividades desenvolveranse no tempo libre, tanto do alumnado coma doprofesorado e consistirán en interpretacións musicais, lectura ou traballos de investigación etc.Deste xeito o alumnado pode ir superando parte do currículum con este tipo de actividades.

Non obstante, cando o resultado da avaliación continua nos casos anteriormente citados sexanegativo, este alumnado poderá realizar unha proba no mes de maio e outra en setembro que versará sobreos contidos mínimos indicados en cada caso.

O alumnado ao que non se lle imparta a materia por recuperar do curso correspondente no que está

20

matriculado e ten pendente a do curso anterior, será tutelado periodicamente ao longo do curso polaXefa de Departamento que é á que lle corresponde avalialo.

12.- Avaliación inicial

Realizase ao comezo das actividades para poñer de manifesto as capacidades, coñecementos eactitudes previas do alumnado. Isto permite coñecer o punto de partida a partir do cal valorar o seuprogreso. Dese xeito, ó comezo do curso realizarase un cuestionario individual para coñecer oscoñecementos previos do alumnado e detectar posibles problemas.

Por outra banda, o seguimento do alumno e do seu traballo no día a día permitirá localizaralumnado que requira unha atención educativa diferente á ordinaria, aplicando nese caso as medidasnecesarias seguindo en todo caso o Plan Xeral de atención á Diversidade.

12.1.- Medidas individuais ou colectivas a adoptar en función dos resultados

En base aos resultados obtidos na avaliación inicial tomaranse as medidas oportunas, tantono plano individual como no grupal, no intento de adaptar a programación da clase áheteroxeneidade do grupo e as capacidades individuais tamén.

13.- Medidas de atención á diversidade

En relación ó alumnado con necesidades específicas de apoio educativo, o Decreto86/2015 do 25 de Xuño establece no seu Artigo 7 que:

“Para o alumnado que requira unha atención educativa diferente á ordinaria,por presentar necesidades educativas especiais, por dificultades específicas deaprendizaxe, trastorno por déficit de atención e hiperactividade (TDAH), polas súasaltas capacidades intelectuais, por se incorporar tarde ao sistema educativo ou porcondicións persoais ou de historia escolar, estableceranse as medidas curriculares eorganizativas necesarias co fin de que poida alcanzar o máximo desenvolvemento dassúas capacidades persoais e os obxectivos e competencias establecidas en cada etapapara todo o alumnado.

Entre estas medidas estableceranse aquelas que garantan que as condiciónsde realización das avaliacións se adapten ás necesidades do alumnado con necesidadesespecíficas de apoio educativo.”

Unha educación verdadeiramente integradora e que preste especial atención á diversidade ha departir dos principios básicos de inclusión, normalización, individualización, igualdade deoportunidades, coñecementos previos (avaliación inicial), detección e intervención temperá,intelixencias múltiples (Gardner)…

O Decreto, establece que o alumnado con necesidades específicas de apoio educativo que requiraunha atención educativa diferente á ordinaria por presentar (1) necesidades educativas especiais, (2)dificultades específicas de aprendizaxe, (3) trastorno por déficit de atención e hiperactividade(TDAH), (4) altas capacidades intelectuais, (5) por se incorporar tarde ao sistema educativo ou por

(6) condicións persoais ou de historia escolar poida alcanzar o máximo desenvolvemento das súas

21

capacidades persoais e os obxectivos e as competencias da etapa, estableceranse as medidascurriculares e organizativas oportunas que aseguren o seu progreso axeitado.

Dentro das medidas de atención á diversidade podemos adoptar as seguintes: adaptacións de acceso ao currículo, adaptacións significativas e adaptacións non significativas.

Adaptacións de acceso ao currículo. De acceso físico: recursos espaciais, materiais e persoais(eliminación de barreiras arquitectónicas, adecuada iluminación e sonoridades, mobiliario adaptado,profesorado de apoio especializado). De acceso á comunicación: materiais específicos deensinanza: aprendizaxe, axudas técnicas e tecnolóxicas, sistemas de comunicacióncomplementarios, sistemas alternativos (braille, lupas, telescopios, ordenadores, gravadoras,linguaxe de signos).

Adaptacións significativas. Modificacións que se realizan desde a programación, previa avaliaciónpsicopedagóxica, e que afectan aos elementos prescriptivos do currículo, por modificar obxectivosxerais de etapa, contidos, criterios de avaliación e estándares de aprendizaxe. Estas adaptaciónspoden consistir en: adaptar os obxectivos, contidos, criterios de avaliación e estándares deaprendizaxe; mudar a temporalización dos obxectivos, contidos, CA e estándares, eliminarobxectivos, contidos, CA e estándares do curso; ou introducir obxectivos, contidos, CA e estándaresde cursos anteriores.

Adaptacións non significativas. Modifican elementos non prescriptivos do currículo. Sonadaptacións en canto a temporalización, actividades, metodoloxías, técnicas e instrumentos deavaliación.

En cumprimento do anterior, na presente materia adoptaranse as seguintes medidas preventivas para a detección de necesidades atendendo aos distintos ritmos de aprendizaxe:

• Avaliación inicial.

• Análise dos traballos realizados polos alumnos.

• Actividades iniciais sobre meta-aprendizaxe: explicación de métodos de traballo dasunidades didácticas, destrezas básicas para estudalas e procedemento de controlsobre a propia aprendizaxe.

E, en caso necesario, tomaranse as seguintes medidas ordinarias:

Actividades de reforzo que fundamenten futuras aprendizaxes significativas e van dirixidasa aqueles estudantes que teñen lagoas en aspectos básicos.

14.- Elementos transversais

En relación ós elementos transversais, o Decreto 86/2015 do 25 de Xuño establece no seu Artigo 4que:

“A comprensión lectora, a expresión oral e escrita, a comunicaciónaudiovisual, as tecnoloxías da información e da comunicación, o emprendemento, e aeducación cívica e constitucional traballaranse en todas as materias, sen prexuízo doseu tratamento específico nalgunhas das materias de cada etapa.”

22

E, no apartado 3 do mesmo punto:

“A consellería con competencias en materia de educación fomentará asmedidas para que o alumnado participe en actividades que lle permitan afianzar oespírito emprendedor e a iniciativa empresarial a partir de aptitudes como acreatividade, a autonomía, a iniciativa, o traballo en equipo, a confianza nun mesmo eo sentido crítico.”

Un dos principios en que se inspira o sistema educativo é a transmisión e posta en práctica devalores que favorezan a liberdade persoal, a responsabilidade, a cidadanía democrática, asolidariedade, a tolerancia, a igualdade, o respecto e a xustiza, así como que axuden a superarcalquera tipo de discriminación. Estes e outros aspectos han de abordarse de xeito transversal atodas as disciplinas, tendo a Educación Musical un papel destacado na transmisións dos seguinteselementos:

Comprensión lectora. Favorecerase a través da lectura dos contidos específicos da materia enaquelas actividades concretas que teñan un soporte textual: cancións, poemas musicados,audición e lectura de contos musicais...

Expresión oral e escrita. A través da interpretación vocal de cancións, textos dramatizados,lectura e gravación de contos sonoros... e na realización de composicións textuais e creación deletras a partir dunha melodía dada.

Comunicación audiovisual. Fomentarase a gravación sonora e audiovisual das producións ecreacións propias mediante a utilización de soportes dixitais para a gravación e edición deaudio e vídeo. Reprodución de audio e vídeo en distintos soportes.

Tecnoloxías da información e da comunicación. Utilización de distintos medios para aaprendizaxe dos contidos específicos da materia, así como para a procura de información ereprodución e visualización de contidos.

Emprendemento. A música facilita o desenvolvemento e afianzamento do espíritoemprendedor, a través da interpretación grupal e individual de pezas musicais e danzas, e através da escoita activa das producións propias e das alleas. Estas actividades implicanaptitudes como a creatividade, a autonomía, a iniciativa, o traballo en equipo, a confianza nunmesmo e o sentido crítico.

Educación cívica e constitucional. Potenciarase a través de distintas actividades nas que sepoña en valor a importancia da música como elemento fundamental da nosa identidade culturale da transmisión dos principios sociais de xustiza, igualdade, fraternidade, democracia... porexemplo a través da interpretación de himnos (Oda á alegría). Igualmente, partirase do traballoen grupo para fomentar os valores democráticos, a tolerancia, o respecto... como marcofundamental para a interpretación en conxunto.

Ademais dos elementos mencionados, promoveranse e fomentaranse a través da música, unha serie de valores transversais:

23

Educación ambiental. Terase en conta a relación co medio no que viven. A contaminaciónacústica, as implicacións do son sobre a saúde, a importancia do silencio...

Educación para a igualdade. Débese ter coidado na división entre sexos, por exemplo á horade realizar danzas ou asignar roles, e prestarase importancia ao papel da muller no mundo damúsica. Evitaranse os comportamentos estereotipados e contidos sexistas, así como aqueles quesupoñan discriminación por razón da orientación sexual ou da identidade de xénero,favorecendo a visibilidade da realidade homosexual, bisexual, transexual, transxénero eintersexual. Fomentarase o respecto e o valor de cada sexo na produción musical e daranseoutros enfoques sobre a música desde o punto de vista de xénero.

Educación para a paz. Promover a aprendizaxe da prevención e resolución pacífica deconflitos en todos os ámbitos da vida persoal, familiar e social, tendo en conta o valorconciliador da música e o seu carácter de práctica grupal, así como a súa característica de serunha linguaxe asemántica. Fomentarase a tolerancia cara distintos grupos étnicos e culturais,dando relevancia a manifestacións culturais concretas e considerándoas en igualdade dedignidade que as propias. Do mesmo modo débese fomentar o respecto aos compañeiros e ásproducións xurdidas na aula, así como fóra dela. Débese manter en todo momento unhaconexión co mundo que rodea ao noso alumnado, sobre todo o seu ambiente máis inmediato coque poder exemplificar e, deste modo, facer máis significativos os contidos tratados.

Educación do consumidor. No referente ao consumo de música, crear unha actitude críticaante o mercado discográfico, distinción entre os dereitos de autor e o dominio común,promover o uso responsable dos dispositivos electrónicos, orientar na escoita de distintosestilos musicais atendendo a criterios estéticos e de calidade interpretativa... Analizar apublicidade e os medios de comunicación.

Educación cívico-vial. Aínda que non é un aspecto central a tratar na educación musical, podenfacerse paralelismos entre as normas que permiten unha boa execución instrumental e corporale aquelas que favorecen o diálogo, a tolerancia, a prudencia, o autocontrol... encamiñadas aevitar os accidentes de tráfico e mellorar a convivencia.

Educación para a saúde. Atópase nun lugar destacado, posto que a música e a danzaconstitúen un magnifico ámbito para o estímulo do equilibrio psicofísico. A maiores, taméntemos que ter en conta, á hora de empregar técnicas de canto, a importancia de cuidar o nosoaparato fonador, unha hixiene bucal axeitada, así como a importancia de fomentar unhacorrecta respiración. Tamén podemos traballar técnicas de relaxación e a musicoterapia.

A interdisciplinariedade da Música implica establecer relacións entre esta e outras áreas. Acomplementariedade interdisciplinar dependerá do grao de coordinación efectiva alcanzado polosequipos docentes e da estrutura organizativa do Centro.

Este enfoque pedagóxico contribúe a dar significado e coherencia ás aprendizaxes, a que oalumnado poda integralos ampliando globalmente os seus esquemas de coñecemento e a mellorar asúa capacidade para establecer relacións e comprender mellor o mundo que o rodea.

A través deste procedemento o alumno/a poderá adquirir unha formación que lle permita valorarcriticamente as diferentes manifestacións musicais que lle ofrece a nosa sociedade. Débesecolaborar con outras áreas para elaborar actividades conxuntas ou complementarias e favorecer un

24

tratamento globalizado cun maior nivel de significado para as nosas alumnos e alumnas. -

15.- Actividades complementarias e extraescolares

1.- O Departamento programa saídas aos concertos didácticos ofertados polo Auditorio de Galiza enSantiago de Compostela. Ditas actividades están pendentes de confirmar, pero tentaremos distribuílas aolongo de curso (unha por trimestre mínimo)

2.- No mes de maio o Departamento coordinará un encontro de Regueifa “Regueifesta” a nivel galego noAuditorio de Galiza de Santiago de Compostela para 1.000 alumnos/as.

3.- No mes de abril está programado o terceiro encontro “Regueibertso” con un centro de Arratia (EuskalHerria). O alumnado de Baio participante na actividade visitará durante catro días este Centro Educativo eno mes de maio o alumnado do País Vasco visitará a nosa zona.

4.- Participamos activamente na Semana Cultural.

5.- Estamos pendentes dunha colaboración no proxecto Erasmus + con un intercambio a través daimprovisación oral en verso coa Illa de Madeira.

6.- Durante todo o ano realizaremos actividades co IES Marco do Camballón de Vila de Cruces.

7.- Co alumnado de Artes Escénicas e Xestión Cultural seguimos organizando en Nadal a “FoliadaSolidaria”, en colaboración coas familias e a Asociación Cultural Adro.

8.- Saídas a Coruña para a programación de Concertos Didácticos ou Obras Teatrais. (por confirmar)

9.- Programaremos saídas a Ciclos de Cine en Coruña e Santiago. (Sala Numax, Ciclo Amal,Curtocircuito...)

16.- Mecanismos de revisión, avaliación e modificación da programación

Periodicamente, a través das reunións do Departamento, farase un seguimento da programación didáctica e das modificacións oportunas, que se reflectirá na memoria final. Farase especial fincapé nos procesos de ensinanza aprendizaxe e adecuarase a actuación docente e os recursos metodolóxicos cando sexa preciso.

16.1.- Modificacións propostas segundo a memoria do curso anterior.

Nada salientable agás as modificacións esixidas no calendario de implantación da Lomce.

25