ligj nr.10 416, datë 7.4.2011 pËr materialin...

LIGJ

Nr.10 416, dat 7.4.2011

PR MATERIALIN MBJELLS DHE SHUMZUES BIMOR*

N mbshtetje t neneve 78 dhe 83 pika 1 t Kushtetuts, me propozimin e Kshillit t

Ministrave,

KUVENDI

I REPUBLIKS S SHQIPRIS VENDOSI:

KREU I

DISPOZITA T PRGJITHSHME

Neni 1

Qllimi

Qllimi i ktij ligji sht prcaktimi i rregullave pr sigurimin e cilsis s materialit mbjells dhe

shumzues bimor pr mbshtetjen e prodhimit bujqsor, mbrojtjen e mjedisit dhe t konsumatorit. Ky

ligj prcakton:

a) kushtet pr prodhimin, prgatitjen pr tregtim, tregtimin, prfshir importin e materialit mbjells

dhe shumzues bimor:

i) t bimve bujqsore, t cilat prfshijn drithrat, foragjeret, patatet, panxharin, bimt e vajit e t

fibrave, perimet, pemt drufrutore, hardhit, humulusit, bimt eterovajore dhe medicinale t

kultivuara;

ii) t bimve dekorative;

iii) t bimve pyjore;

b) detyrimet e personave t angazhuar n prodhimin, prgatitjen pr treg, tregtimin, importimin e

materialit mbjells dhe shumzues bimor;

* 32002L0054- Direktiv e Kshillit 2002/54/EC, 13 qershor 2002 pr tregtimin e fars s

panxharit. OJ L 193,

20.7.2002, p. 1232, Version i Konsoliduar 25.1.2005

32002L0053 - Direktiv e Kshillit 2002/53/EC, 13 qershor 2002 pr katalogun e prbashkt t

varieteteve t specieve t bimve bujqsore. OJ L 193, 20.7.2002, p. 111, Version i Konsoliduar

18.4.2004.

32002L0055 - Direktiv e Kshillit 2002/55/EC, 13 qershor 2002 pr tregtimin e farave t

perimeve. OJ L 193,


32002L0056 Direktiv e Kshillit 2002/56/EC, 13 qershor 2002 pr tregtimin e fars s patates. OJ L

193, 20.7.2002, p. 6073, Version i Konsoliduar 23.12.2008

31966L0401 - Direktiv e Kshillit 66/401/EEC, 14 qershor 1966 pr tregtimin e fars s bimve

foragjere. OJ 125,


31966L0402 Direktiv e Kshillit 66/402/EEC, 14 qershor 1966 pr marketingun e farave t

drithrave. OJ 125,

11.7.1966, Version i Konsoliduar 4.7.2009

31992L0090 Direktiv e Kshillit 92/90/EEC, 3 nntor 1992, vendosjen e detyrimeve ndaj t cilave

prodhuesit dhe importuesit e bimve, produkteve bimore ose objekteve t tjera, jan objekt dhe

rregullimin e detajeve pr regjistrimin e tyre. OJ L 344, 26.11.1992, p. 3839

31968L0193 Direktiv e Kshillit 68/193/EEC, 9 prill 1968 pr tregtimin e materialit pr shtimin

vegjetativ t hardhis; OJ L 93, 17.4.1968, p. 1523, Version i Konsoliduar 14.7.2005

31992L0033 - Direktiv e Kshillit 92/33/EEC, 28 prill 1992 pr tregtimin e materialit t shtimit vegjetativ

dhe mbjells t perimeve, t ndryshm nga fara. OJ L 157, 10.6.1992, p. 19 , Version i Konsoliduar

30.10.2007

31992L0034 Direktiv e Kshillit 92/34/EEC, 28 prill 1992 pr tregtimin e materialit t shtimit

vegjetativ t bimve frutore dhe bimve frutore t destinuara pr prodhimin e frutave. OJ L 157,

10.6.1992, p. 1018, Version i Konsoliduar

30.11.2007

31998L0056 Direktiv e Kshillit 98/56/EC, 20 korrik 1998 pr tregtimin e materialit t shtimit t

bimve zbukuruese. OJ L 226, 13.8.1998, p. 1623 , Version i Konsoliduar 10.7.2003.

c) krkesat pr tregtimin e materialit mbjells dhe shumzues bimor dhe mnyrat pr t garantuar

standardet e tij;

) rregullat pr regjistrimin e varieteteve t bimve n Katalogun Kombtar, n vazhdim

KK, mirmbajtjen e tyre dhe pr provn prkatse t varieteteve t bimve pr tu regjistruar n t;

d) mnyrn e prdorimit, t kmbimit t t dhnave dhe marrdhniet e sistemit t prodhimit e t

tregtimit t materialit mbjells dhe shumzues bimor me sistemin e informacionit;

dh) rregullat e veprimtaris s shrbimit publik n fushn e prodhimit t materialit mbjells dhe

shumzues bimor;

e) rregullat pr inspektimin e materialit mbjells dhe shumzues bimor.

Neni 2

Fusha e zbatimit

1. Ky ligj zbatohet pr materialin mbjells dhe shumzues bimor t t gjitha bimve, sipas prcaktimit t

shkronjs a t nenit 1 t ktij ligji, si dhe pr materialin mbjells dhe shumzues bimor t bimve t

tjera, kur kto prodhohen ose tregtohen pr tu prdorur n prodhimin bujqsor.

2. Ky ligj nuk zbatohet pr materialin mbjells dhe shumzues bimor q sht importuar pr qllim

eksporti, prvese kur parashikohet ndryshe n kt ligj.

Neni 3

Prkufizime

N kt ligj termat e mposhtm kan kto kuptime:

1. Cilsi e materialit mbjells dhe shumzues bimor sht identiteti, pastrtia, gjendja

shndetsore, fuqia mbirse e materialit mbjells dhe shumzues bimor pr mbjellje dhe riprodhim.

2. Certifikim zyrtar sht nj procedur e prcaktuar, q kryhet nga ESHFF-ja, n baz t

krkess s paraqitur nga furnizuesi dhe konsiston n:

a) mbikqyrjen e mbjelljeve ose t plantacioneve pr fara dhe material mbjells dhe shumzues

bimor, t ngastrave t toks, t pajisjeve pr prodhimin, ruajtjen dhe prgatitjen pr treg t tyre;

b) kontrollin e evidencave dhe t regjistrave t mbajtur nga furnizuesi, n prputhje me krkesat e ktij

ligji;

c) marrjen dhe analizimin zyrtar t mostrave.

3. Enti Shtetror i Farave dhe Fidanve (ESHFF) sht organi q ngrihet dhe funksionon sipas

prcaktimeve t ktij ligji.

4. Farat e prziera jan material mbjells dhe shumzues bimor, i prbr nga dy ose m shum

specie bimore dhe/ose varietete.

5. Furnizues sht do person, fizik ose juridik, vendas apo i huaj, q kryen t paktn njrn nga

veprimtarit e mposhtme:

a) prodhim;

b) prgatitje pr tregtim;

c) tregtim;

) import/eksport t materialit mbjells dhe shumzues bimor.

6. Inspektim sht kontrolli i dokumentacionit, si dhe shqyrtimi pamor dhe/ose laboratorik i

materialit mbjells dhe shumzues bimor, q kryhet nga inspektori i Autoritetit Kombtar t

Ushqimit, n vazhdim AKU, pr t prcaktuar nse ai sht n prputhje me krkesat e ktij ligji.

7. Inspektor sht punonjsi i AKU-s, i ngarkuar pr kontrollin e zbatimit t ktij ligji.

8. Kategori t materialit mbjells dhe shumzues bimor jan nivele t ndryshme cilsie.

9. Kategori t larta t materialit mbjells dhe shumzues bimor jan:

a) Farat baz (pr bimt e arave, si drithra, perime, patate, foragjere etj.) jan:

i) farat e prodhuara n prputhje me praktikat e pranuara pr ruajtjen e pastrtis varietore dhe

shndetsore, t parashikuara pr prodhimin e farave t kategoris Fara t certifikuara;

ii) linjat inbreed pr prodhimin e hibrideve dy e m shum linjash;

b) Material shumzimi fillestar (pr bimt drufrutore) sht materiali pr shumim, i cili sht

prodhuar nn prgjegjsin e kultivuesit nga bim q kultivohen n prputhje me praktikat e pranuara

pr ruajtjen e pastrtis varietore dhe ku jan zbatuar masa parandaluese ndaj organizmave t

dmshm t bimve, i cili destinohet pr prodhimin e materialit baz t shumzimit;

c) Material shumzimi baz (pr bimt drufrutore) sht materiali pr shumim, i cili sht prodhuar

nn prgjegjsin e kultivuesit nga bim q kultivohen n prputhje me praktikat e pranuara pr

ruajtjen e pastrtis varietore dhe ku jan zbatuar masa parandaluese ndaj organizmave t dmshm t

bimve dhe i prftuar nga shumzimi vegjetativ i materialit fillestar t shumzimit, i cili destinohet pr

prodhimin e materialit t certifikuar;

) Material i certifikuar (pr bimt drufrutore) sht materiali q rrjedh nga shumzimi direkt i

materialit baz t shumzimit ose materiali fillestar, i destinuar pr prodhimin e bimve t reja

(fidanve) ose t pjesve t bimve t destinuara pr prodhimin e frutave, rrushit, ullinjve dhe

agrumeve.

10. Komisioni i Vlersimit t Varieteteve pr Regjistrim n Katalogun Kombtar

(KVVRKK) sht organ q ngrihet dhe funksionon sipas prcaktimeve t ktij ligji.

11. Laborator reference sht laboratori q vlerson cilsin dhe besueshmrin e kryerjes s

analizave laboratorike pr treguesit cilsor t materialit mbjells dhe shumzues bimor.

12. Lot sht nj numr ose sasi materiali mbjells dhe shumzues bimor t specieve, varieteteve ose

kategorive t njjta, t identifikueshme pr origjinn dhe pr homogjenitetin e tyre, lidhur me cilsin

dhe prbrjen.

13. Material mbjells dhe shumzues bimor jan farat, fidant, e gjith bima ose pjes t saj, si

tuberat, bulbat, rizomat, kalemat, sythat, nnshartesat, shartesat e t tjera, nse jan prcaktuar

pr:

a) shtim ose/dhe riprodhim t materialit mbjells dhe shumzues bimor;

b) mbjellje me qllim prodhimin e bimve.

14. Ministr sht ministri prgjegjs pr bujqsin.

15. Organizm i Modifikuar Gjenetikisht (OMGJ) sht do organizm i gjall bimor, q zotron nj

ndrthurje t re t materialit gjenetik, q prftohet nprmjet prdorimit t bioteknologjis

moderne.

16. Prgatitja e materialit mbjells dhe shumzues bimor pr treg jan procedurat, t cilave u

nnshtrohet materiali mbjells dhe shumzues bimor pr tu prgatitur pr treg.

17. Prodhim i materialit mbjells dhe shumzues bimor sht sigurimi i materialit mbjells,

shumzimi me an t mnyrave t ndryshme t shumimit, q pr specie t veanta jan t ndryshme.

18. Testim jan provat krahasuese, q kryhen n dy a m shum zona, pr t vrtetuar aftsit

prodhuese dhe cilsore t nj varieteti.

19. Tregtim i materialit mbjells dhe shumzues bimor sht importimi, eksportimi dhe tregtimi

brenda territorit t Republiks s Shqipris, kur kto nuk jan prmendur vemas, n nene t caktuara

t ktij ligji.

20. Organizata Ndrkombtare pr Mbrojtjen e Varieteteve t Reja t Bimve (UPOV) sht organizmi

ndrkombtar, me qendr n Gjenev, i ngritur sipas prcaktimeve t Konvents pr Mbrojtjen e

Varieteteve t Reja t Bimve.

21. Varietet sht nj grup bimor, brenda nj taksoni t vetm botanik, t nivelit m t ult t

klasifikimit, q mund t jet:

a) i prcaktuar nga shprehja e karakteristikave q rezultojn nga nj gjenotip i dhn ose kombinim

gjenotipesh;

b) i dallueshm nga nj grupim tjetr bimor nga shprehja e t paktn njrs nga karakteristikat e

siprprmendura;

c) i konsideruar si nj grupim, me qllim prshtatshmrin e tij pr tu shumuar i pandryshuar.

22. Vendndodhja e veprimtaris s furnizuesit sht nj njsi ekonomike e plot, prfshir

fushat, objektet, makinerit dhe pajisjet ku kryhen veprimtarit e furnizuesit.

KREU II

KRKESAT PR TREGTIMIN E MATERIALIT MBJELLS DHE SHUMZUES BIMOR

Neni 4

Krkesat pr tregtim

1. Materiali mbjells dhe shumzues bimor i specieve t veanta t bimve, t prcaktuara sipas ktij

ligji, tregtohet nse plotson krkesat pr cilsit e kategorive t prcaktuara t materialit mbjells dhe

shumzues bimor.

2. Kur kategoria pr disa specie bimsh sht e paprcaktuar, ato tregtohen pasi plotsojn krkesat e

cilsis, pr kategorit e paprcaktuara.

3. Materiali mbjells dhe shumzues bimor i disa specieve t caktuara duhet t plotsoj krkesat e

gjendjes shndetsore, t prcaktuara n legjislacionin n fuqi pr mbrojtjen e bimve.

4. Materiali mbjells dhe shumzues bimor tregtohet n lote, paketohet dhe etiketohet sipas mnyrs

s prcaktuar n kt ligj.

5. Kur materiali mbjells dhe shumzues bimor sht ose prmban OMGJ, duhet t plotsoj edhe

krkesat e legjislacionit n fuqi pr OMGJ-t, si dhe t jet shnuar si OMGJ. N etiketn e materialit

mbjells dhe shumzues bimor shnohet nse ai ka t modifikuar gjenetikisht edhe vetm njrin nga

komponentt.

6. Kur materiali mbjells dhe shumzues bimor sht i trajtuar me plehrat e prdorimit pr bimsin ose

produkte t mbrojtjes s bimve, kto prshkruhen sipas mnyrs s prcaktuar n legjislacionin

prkats n fuqi.

7. Materiali mbjells dhe shumzues bimor i nj specieje t prcaktuar tregtohet nse:

a) varieteti sht i regjistruar n KK;

b) sht prodhuar nn mbikqyrjen e ESHFF-s;

c) jan verifikuar pr certifikimin krkesat e pikave 1 dhe 3 t ktij neni;

) jan verifikuar treguesit cilsor specifik, n prputhje me kt ligj dhe aktet nnligjore

t tij;

d) sht vrtetuar gjendja shndetsore me certifikat fitosanitare.

8. Kryerja e veprimtaris s tregtimit t materialit mbjells dhe shumzues bimor t

prcaktuar n kt ligj prfshihet n kategorin II.4 t shtojcs s ligjit nr. 10 081, dat 23.2.2009 Pr

licencat, autorizimet dhe lejet n Republikn e Shqipris, t ndryshuar. Licencimi i ktyre

veprimtarive bhet sipas procedurave t prcaktuara n legjislacionin n fuqi pr licencat.

9. Kriteret pr kategorin, identitetin, cilsin, paketimin dhe etiketimin pr specie t veanta dhe

grup speciesh t bimve, sipas ktij ligji, prcaktohen me vendime t Kshillit t Ministrave, me

propozim t ministrit, ndrsa pr bimt pyjore dhe dekorative me propozim t prbashkt t ministrit

dhe ministrit prgjegjs pr bimt pyjore dhe dekorative.

10. Kriteret dhe rregullat e prpunimit, t ambalazhimit, t ruajtjes, t etiketimit dhe t prmbajtjes

s etikets pr materialin mbjells dhe shumzues bimor, t prodhuar brenda vendit pr tregtim t

brendshm, prve sa prcaktohet n pikn 9 t ktij neni, prcaktohen me udhzim t ministrit,

ndrsa pr bimt pyjore dhe dekorative, me udhzim t prbashkt t ministrit dhe t ministrit

prgjegjs pr bimt pyjore dhe dekorative.

Neni 5

Materiali mbjells dhe shumzues bimor i certifikuar jo prfundimisht

1. Materiali mbjells dhe shumzues bimor i prcaktuar pr tregtim, sipas ktij ligji, mund tu

shprndahet furnizuesve t tjer si i certifikuar jo prfundimisht dhe t tregtohet si i till me kusht q:

a) t jet i prodhuar nn mbikqyrjen e ESHFF-s;

b) t plotsoj krkesat e prcaktuara pr identitetin, pastrtin varietore dhe gjendjen

shndetsore;

c) t jet i etiketuar n mnyrn e prcaktuar.

2. Krkesat pr tregtimin e materialit mbjells dhe shumzues bimor, i certifikuar jo

prfundimisht dhe pr etiketimin prcaktohen me vendim t Kshillit t Ministrave, me propozim t

ministrit.

Neni 6

Krkesat dhe prjashtimet pr nj varietet

1. Speciet e bimve, varieteti i ri i t cilave duhet t regjistrohet n KK, prcaktohen me urdhr t

ministrit.

2. Me krkes t furnizuesit, ESHFF-ja mund t lejoj tregtimin e materialit mbjells dhe shumzues

bimor, q sht n proces pranimi pr regjistrim n KK.

3. Sasit e materialit mbjells dhe shumzues bimor n proces pranimi dhe forma e prmbajtja e

krkess q paraqet furnizuesi prcaktohen me udhzim t ministrit.

Neni 7

Krkesa t veanta pr tregtimin

1. Materiali mbjells dhe shumzues bimor pr prodhim organik tregtohet nse:

a) prputhet me krkesat e veanta n lidhje me tregtimin, t prcaktuara n kt ligj dhe n

legjislacionin n fuqi pr produktet organike;

b) sht i etiketuar dhe i certifikuar n mnyrn e prcaktuar n kt ligj.

2. Krkesat e veanta pr tregtimin e materialit mbjells dhe shumzues bimor pr prodhim organik, t

paketuar n pako t vogla, dhe pr tregtimin e varieteteve t ruajtura n veanti prcaktohen me

vendim t Kshillit t Ministrave, me propozim t ministrit.

Neni 8

Farat e prziera

1. Farat mund t tregtohen edhe si fara t prziera, me kusht q:

a) secili prbrs i fars s przier t plotsoj krkesat pr tregtim ose prjashtimet e

prcaktuara n kt ligj;

b) t plotsohen krkesat ligjore pr tregtimin e farave t prziera;

c) t jen t paketura dhe t etiketuara n mnyrn e prcaktuar.

2. Krkesat pr tregtimin, mnyrn e paketimit dhe t etiketimit t farave t prziera

prcaktohen me udhzim t ministrit.

Neni 9

Mbajtja e t dhnave pr farat e prziera

1. Regjistrimi i nj fare t przier n regjistrin e farave t prziera bhet nga ESHFF-ja, sipas nj krkese

t paraqitur nga furnizuesi i interesuar.

2. Forma, prmbajtja e krkess, kushtet pr prbrjen e farave t prziera, t destinuara pr prodhim

foragjer, dhe mnyra e regjistrimit prcaktohen me udhzim t ministrit.

Neni 10

Prjashtimet pr tregtimin

1. Nuk konsiderohen si produkt pr tregtim:

a) mostrat e materialit mbjells dhe shumzues bimor pr kontrolle zyrtare/mbikqyrse;

b) mostrat e materialit mbjells dhe shumzues bimor pr qllime shkencore, pr pun

seleksionuese varietore ose pr ruajtjen e materialit gjenetik;

c) materiali mbjells dhe shumzues bimor te persona q prgatisin pr treg material mbjells

shumzues bimor n emr dhe pr llogari t furnizuesve t prcaktuar;

) materiali mbjells dhe shumzues bimor te persona q prodhojn specie t caktuara t bimve

bujqsore n emr dhe pr llogari t nj furnizuesi, t destinuara pr prpunim industrial.

2. Mostrat e materialit mbjells dhe shumzues bimor, t prcaktuara n shkronjat a dhe b t piks

1 t ktij neni, duhet t ken t shnuar n etiket, n mnyr t veant dhe t dukshme, qllimin e

prcaktuar t prdorimit.

3. Pr materialin mbjells dhe shumzues bimor, t prcaktuar n shkronjat c dhe t piks 1 t

ktij neni, ESHFF-ja lejon paraprakisht tregtimin n baz t krkess s furnizuesit dhe nse nga

verifikimi i kryer rezulton se materiali mbjells dhe shumzues bimor i shrben ktij qllimi.

4. Sasit maksimale t materialit mbjells dhe shumzues bimor, q nuk tregtohen, mnyra e etiketimit

t mostrave dhe kushtet pr autorizimin prcaktohen me udhzim t ministrit.

KREU III

KRKESAT PR PRODHIMIN E MATERIALIT MBJELLS DHE SHUMZUES BIMOR

Neni 11

Detyrimet e furnizuesit

1. Furnizuesi, n cilsin e prodhuesit, kryen veprimtarin e prodhimit t materialit mbjells dhe

shumzues bimor, t prcaktuar n kt ligj dhe q prfshihet n kategorin II.4 t shtojcs s ligjit nr.

10 081, dat 23.2.2009 Pr licencat, autorizimet dhe lejet n Republikn e Shqipris, t ndryshuar.

Licencimi i ksaj veprimtarie bhet sipas procedurave t prcaktuara n legjislacionin n fuqi pr

licencat.

2. Furnizuesi, pr prodhimin e materialit mbjells dhe shumzues bimor, ka kto detyra dhe prgjegjsi:

a) harton planin dhe teknologjit e prodhimit pr do specie dhe varietet, prfshir verifikimin e

cilsis, q lejon prodhimin e materialit mbjells dhe shumzues bimor, n prputhje me krkesat e ktij

neni;

b) njofton menjher strukturn q kryen inspektimin, pran AKU-s, pr do dukuri t shfaqur apo

dukuri t dyshimt, pr organizmat e dmshm karantinor n parcelat e prodhimit, t cilt duhet t

raportohen sipas ligjislacionit n fuqi pr mbrojtjen e bimve;

c) garanton q do lot i materialit mbjells dhe shumzues bimor t jet i kontrollueshm, i

disponueshm dhe i identifikueshm n t gjitha fazat e prodhimit, t prgatitjes pr treg, t ruajtjes

dhe t shitjes;

) mban t dhna dhe ruan evidencat pr mirmbajtjen e nj varieteti pr sigurimin ose blerjen e

materialit mbjells dhe shumzues bimor, t prdorur pr shumim ose riprodhim;

d) mban t dhna dhe ruan evidencat e prodhimit, furnizimit ose importit pr prgatitjen pr treg,

stoqet dhe shitjet e materialit mbjells dhe shumzues bimor;

dh) lejon verifikimin zyrtar dhe marrjen e mostrave;

e) zbaton masat e prcaktuara dhe t lna nga verifikimet zyrtare ose/dhe mbikqyrse;

) prmbush detyrimet e tjera t prcaktuara n kt ligj dhe n legjislacionin n fuqi pr mbrojtjen e

bimve.

3. Furnizuesi mban t gjitha evidencat dhe t dhnat, sipas piks 2 t ktij neni, pr t paktn 3 vjet,

ndrsa pr materialin mbjells dhe shumzues t pemve frutore, pyjore, dekorative dhe kacavjerrse,

pr t paktn 5 vjet.

4. Furnizuesi mban nj list t varieteteve t drurve frutor ose t bimve dekorative, sipas nj forme

t prcaktuar, kur ato nuk jan t regjistruara n KK, por sht depozituar krkesa pr pranimin e tyre

n KK, n prputhje me legjislacionin n fuqi pr mbrojtjen e varieteteve t bimve. Secili varietet

pajiset me prshkrimin prkats varietor.

5. Prodhimi i kategorive t larta t materialit mbjells dhe shumzues bimor bhet nga furnizues

publik t autorizuar nga ministri ose privat t licencuar e t autorizuar nga ministri. Kriteret e

prodhimit prcaktohen me udhzim t ministrit.

6. Furnizuesi mund t prodhoj, por jo t tregtoj, material mbjells dhe shumzues bimor t nj

varieteti, i cili nuk sht regjistruar n KK, n qoft se krkesa pr regjistrim sht depozituar dhe

regjistrimi sht n proces.

7. Furnizuesi mund t prodhoj material mbjells dhe shumzues bimor t paregjistruar n KK nse

destinacioni i tyre sht prdorimi jasht territorit t Republiks s Shqipris, me prjashtim t

materialit mbjells dhe shumzues bimor t ndaluar n kt ligj.

8. Forma dhe prmbajtja e t dhnave, q mban dhe zbaton prodhuesi, prcaktohen me udhzim t

ministrit.

Neni 12

Deklarimi i prodhimit t materialit mbjells dhe shumzues bimor

1. Furnizuesi, q prodhon material mbjells dhe shumzues bimor, sht i detyruar t njoftoj, me

shkrim, do vit ESHFF-n pr prodhimin e materialit mbjells dhe shumzues bimor.

2. Krahas njoftimit pr deklarimin e prodhimit pr materialin mbjells dhe shumzues bimor, q do

t nxjerr n treg, furnizuesi prgatit etiketn e furnizuesit dhe dorzon deklaratn e konformitetit t

materialit mbjells dhe shumzues bimor me krkesat pr tregtim ose prjashtimet, sipas ktij ligji.

3. Etiketa dhe deklarata e konformitetit plotsohen n prputhje me t dhnat e furnizuesit t

regjistruara n regjistrin e tij.

4. Forma, prmbajtja, afati dhe mnyra e krkess s furnizuesit pr deklarimin e prodhimit, si

dhe forma e prmbajtja e etikets dhe deklarats s konformitetit prcaktohen me udhzim t

ministrit.

Neni 13

Inspektimi i furnizuesve

1. Inspektimi i furnizuesit t materialit mbjells dhe shumzues bimor pr plotsimin e krkesave

pr deklarimin e prodhimit kryhet jo m pak se 2 her n vit nga inspektori prkats pran AKU-s. Nse

nga kontrolli rezulton se furnizuesi nuk ka plotsuar detyrimet e prcaktuara, inspektori urdhron

plotsimin e tyre brenda nj afati kohor, por jo m shum se 15 dit.

2. Inspektori kontrollon plotsimin e krkesave pr tregtim, ose merr mostra dhe i drgon pr analiza

laboratorike.

3. Kur nga inspektimi i kryer ose nga analizat e mostrave t marra rezulton se materiali mbjells dhe

shumzues bimor nuk plotson krkesat e prcaktuara, furnizuesit i ndalohet nxjerrja n treg e ktij

materiali mbjells dhe shumzues bimor.

4. Inspektori sht i detyruar t mbaj t gjitha t dhnat e nevojshme pr inspektimet e

kryera.

5. T gjitha shpenzimet pr zbatimin e detyrave t lna nga inspektori dhe pr kryerjen e

analizave laboratorike prballohen nga furnizuesi.

6. Metodika e inspektimit, mnyra e mbajtjes s t dhnave, metoda e marrjes s mostrave, analizat

laboratorike q kryhen prcaktohen me urdhzim t ministrit.

KREU IV

CERTIFIKIMI ZYRTAR I MATERIALIT MBJELLS DHE SHUMZUES BIMOR

Neni 14

Autoriteti certifikues

1. ESHFF-ja sht organi prgjegjs pr kryerjen e certifikimit zyrtar t materialit mbjells dhe

shumzues bimor.

2. Procedurat e certifikimit zyrtar t materialit mbjells dhe shumzues bimor, t prodhuar n vend,

realizohen nga ESHFF-ja ose subjekte publike apo private, sipas prcaktimit t br n kreun IX t ktij

ligji.

3. Procedurat dhe kriteret e kryerjes s certifikimit pr specie t veanta ose grup speciesh prcaktohen

me vendim t Kshillit t Ministrave, me propozim t ministrit.

Neni 15

Krkesa pr certifikim zyrtar

1. Furnizuesi njofton do vit organin e certifikimit, n nj afat kohor t prcaktuar, pr certifikimin

zyrtar t materialit mbjells dhe shumzues bimor t specieve t prcaktuara sipas ktij ligji, me an t

krkess, s cils i bashklidhet dokumentacioni q vrteton t dhnat pr materialin mbjells dhe

shumzues bimor t prdorur pr mbjellje.

2. Furnizuesi paraqet krkesn me kusht q:

a) n vetdeklarimin, sipas legjislacionit pr licencat, t ket prcaktuar speciet pr t cilat ai ka

paraqitur krkes pr certifikim;

b) varieteti t jet i regjistruar n KK ose furnizuesit ti jet lshuar nj vrtetim pr depozitimin

e krkess pr regjistrimin e varietetit.

3. Forma, prmbajtja, afatet kohore dhe dokumentacioni, q i bashklidhet krkess pr certifikim

zyrtar, prcaktohen me vendim t Kshillit t Ministrave, me propozim t ministrit.

Neni 16

Procedurat e certifikimit zyrtar

1. Procedura pr certifikimin zyrtar t materialit mbjells dhe shumzues bimor ka t bj:

a) me kontrollin zyrtar dhe aprovimin e parcelave t prodhimit t materialit mbjells dhe shumzues

bimor pr zbatimin e kushteve teknike t prcaktuara;

b) me kontrollin zyrtar t makinerive e t pajisjeve pr prodhimin dhe prgatitjen pr treg;

c) me kontrollin e t dhnave t mbajtura nga furnizuesi pr mirmbajtjen e nj varieteti, pr sigurimin

ose blerjen e materialit mbjells dhe shumzues bimor, prodhimin, furnizimin ose importin,

prgatitjen pr treg, stoqet dhe shitjet;

) me marrjen e mostrave zyrtare dhe analizimin e tyre vetm nga ESHFF-ja pr t provuar nse

materiali mbjells dhe shumzues bimor plotson krkesat pr tregtimin dhe certifikimin

joprfundimtar.

2. Shpenzimet pr realizimin e procedurave pr certifikimin zyrtar, pr lshimin e etiketave dhe

etiketimin zyrtar prballohen nga furnizuesi.

3. Tarifat pr certifikimin zyrtar, pr etiketat dhe etiketimin zyrtar t materialit mbjells dhe shumzues

bimor prcaktohen me udhzim t prbashkt t ministrit prgjegjs pr bujqsin dhe t ministrit

prgjegjs pr financat.

4. Procedura t tjera pr certifikimin zyrtar, prmbajtja, ngjyra dhe forma e etikets zyrtare, prmbajtja

dhe forma e certifikats zyrtare, certifikats s materialit mbjells dhe shumzues bimor jo

prfundimisht t certifikuar dhe mnyra e njoftimit t drejtuesit t ESHFF-s prcaktohen me vendim

t Kshillit t Ministrave, me propozim t ministrit.

Neni 17

ertifikimi zyrtar i farave t prziera

1. ertifikimi zyrtar i farave t prziera kryhet sipas procedurs s prcaktuar n kt ligj, me kusht q

przierja e farave t bhet n prputhje me krkesat pr farat e prziera t prcaktuara n kt ligj.

2. Furnizuesi paraqet krkesn pran ESHFF-s.

3. N rastin e farave t prziera, t destinuara pr prodhimin e foragjereve, furnizuesi paraqet

krkesn vetm nse kjo przierje farash sht e regjistruar n regjistrin e farave t prziera.

4. Forma, prmbajtja, afatet kohore dhe dokumentacioni, q i bashklidhet krkess pr certifikimin

zyrtar t farave t prziera, prcaktohen me vendim t Kshillit t Ministrave, me propozim t

ministrit.

Procedurat pr certifikimin zyrtar t farave t prziera

1. Procedurat pr certifikimin zyrtar t farave t prziera, prmbajtja, ngjyra dhe forma e etikets

zyrtare, prmbajtja dhe forma e certifikats zyrtare, mnyra e njoftimit t drejtuesit t ESHFF-s

prcaktohen me vendim t Kshillit t Ministrave, me propozim t ministrit.

2. Shpenzimet e procedurs pr certifikimin zyrtar t farave t prziera, pr lshimin e etiketave

dhe etiketimin zyrtar paguhen nga furnizuesi.

3. Tarifat pr certifikimin zyrtar, pr etiketat dhe etiketimin zyrtar t farave t prziera prcaktohen

me udhzim t prbashkt t ministrit dhe t ministrit prgjegjs pr financat.

Neni 19

Raste t veanta dhe prjashtime pr certifikimin zyrtar

1. Kryerja e certifikimit zyrtar t materialit mbjells dhe shumzues bimor, varietetet e t cilit nuk jan

prfshir n KK, mund t lejohet nga drejtuesi i ESHFF-s pas paraqitjes nga furnizuesi t krkess

pr certifikim dhe t dokumentacionit q vrteton t dhnat pr materialin mbjells dhe shumzues

bimor, t prdorur pr mbjellje.

2. Furnizuesit i lshohet nj autorizim nga drejtuesi i ESHFF-s:

a) nse varieteti sht n proces pranimi n KK;

b) kur furnizuesi vrteton me dokumente se materiali mbjells dhe shumzues bimor sht prodhuar

pr eksport.

3. ESHFF-ja, n cilsin e autoritetit certifikues, zbaton procedurn pr certifikim zyrtar t materialit

mbjells dhe shumzues bimor t prcaktuar n kt ligj.

4. Nuk i nnshtrohen procedurs pr certifikim zyrtar dhe nuk certifikohet materiali mbjells dhe

shumzues bimor i prodhuar pr vetfurnizim.

5. Forma e krkess, e autorizimit, si dhe forma, madhsia, ngjyra e prmbajtja e etikets zyrtare


Neni 20

Etiketimi nga furnizuesi

1. Pavarsisht nga prcaktimet pr procedurn pr certifikimin zyrtar t materialit mbjells dhe

shumzues bimor dhe t farave t prziera, ESHFF-ja mund t lejoj furnizuesin q, pr materialin

mbjells dhe shumzues bimor t specieve t caktuara t bimve, t zbatoj vet etiketimin me

etiketa zyrtare, me kusht q mbikqyrja e etiketimit t jet kryer nga ESHFF-ja, n cilsin e autoritetit

certifikues.

2. Mnyra e zbatimit t mbikqyrjes s etiketimit zyrtar, t kryer nga vet furnizuesi, prcaktohet

me udhzim t ministrit.

Neni 21

Riambalazhimi dhe rietiketimi

1. Materiali mbjells dhe shumzues bimor i certifikuar dhe i etiketuar zyrtarisht, me krkes t

furnizuesit, mund t riambalazhohet dhe t rietiketohet zyrtarisht kur shikohet e nevojshme nga

inspektori pran AKU-s. Sipas krkess s furnizuesit, etiketat e reja zyrtare lshohen nga ESHFF-

ja dhe etiketimi mund t zbatohet prej ktij enti, me kusht q materiali mbjells dhe shumzues

bimor t vazhdoj t plotsoj kushtet pr certifikim zyrtar.

2. Shpenzimet pr etiketat dhe etiketimin zyrtar prballohen nga furnizuesi.

3. Tarifat pr etiketat dhe rietiketimin zyrtar prcaktohen me udhzim t prbashkt t ministrit

dhe t ministrit prgjegjs pr financat.

Neni 22

T dhnat pr prodhimin

1. ESHFF-ja krijon dhe mban regjistrin pr prodhimin e materialit mbjells dhe shumzues bimor pr

vitin n vazhdim. Regjistri prfshin t dhna pr furnizuesin, vendet e prodhimit dhe siprfaqet e

regjistruara pr prodhimin e materialit mbjells dhe shumzues bimor, si dhe sasit e prodhuara e t

certifikuara.

2. ESHFF-ja mban t dhna pr:

a) materialin mbjells e shumzues bimor t bimve t arave, deri n 3 vjet;

b) materialin mbjells e shumzues bimor t bimve drufrutore, t bimve dekorative, t bimve

eterovajore e medicinale t kultivuara dhe sumullbarin (humulusin), deri n 10 vjet.

KREU V

IMPORTI I MATERIALIT MBJELLS DHE SHUMZUES BIMOR

Neni 23

Kushtet pr importin e materialit mbjells dhe shumzues bimor

1. Kryerja e veprimtaris s importit t materialit mbjells dhe shumzues bimor, t prcaktuar n

kt ligj, prfshihet n kategorin II.4 t shtojcs s ligjit nr. 10 081, dat 23.2.2009 Pr licencat,

autorizimet dhe lejet n Republikn e Shqipris, t ndryshuar. Licencimi i ktyre veprimtarive bhet

sipas procedurave t prcaktuara n legjislacionin n fuqi pr licencat.

2. Materiali mbjells dhe shumzues bimor importohet nse plotson krkesat e prcaktuara n kt

ligj.

Neni 24

Procedura e importit

1. Furnizuesi, n cilsin e importuesit t materialit mbjells dhe shumzues bimor, njofton pr do

ngarkes AKU-n, jo m pak se 15 dit para kryerjes s importit.

2. Inspektimi i ngarkess s materialit mbjells dhe shumzues bimor, n pikn hyrse t kalimit kufitar

e doganor t Republiks s Shqipris, kryhet sipas krkesave t prcakuara n legjislacionin n fuqi pr

mbrojtjen e bimve.

3. Prve sa parashikohet n pikn 2 t ktij neni, inspektori verifikon nse furnizuesi sht i licencuar

pr importin e materialit mbjells dhe shumzues bimor t specieve q ai importon.

4. Inspektimi i materialit mbjells dhe shumzues bimor t importuar, lidhur me plotsimin e krkesave

pr tregtim, t prcaktuara n kt ligj, kryhet n magazinat e furnizuesit ose n treg. Pr kt

inspektori merr mostrat prkatse, t cilat i drgon pr analiza laboratorike.

5. Tarifa e marrjes s mostrave dhe e kryejes s analizave laboratorike prcaktohet me udhzim t

prbashkt t ministrit dhe t ministrit prgjegjs pr financat.

Neni 25

Prjashtime

1. Inspektori nuk merr mostra pr analiza laboratorike, nse importimi bhet pr rastet e mposhtme:

a) pr mostrat e materialit mbjells dhe shumzues bimor, t prcaktuara pr testim zyrtar, q ruhen

n bankn gjenetike pr przgjedhje varietore, pr qllime krkimore-shkencore ose ekspozimi, me

kusht q sasit e tyre t mos kalojn sasit e prcaktuara n prputhje me pikn 4 t nenit 10 t ktij

ligji;

b) pr sasi t caktuara t materialit mbjells dhe shumzues bimor n paketime origjinale, t destinuara

pr prdorim vetjak.

2. Sasia e materialit mbjells dhe shumzues bimor n paketime origjinale, q mund t importohet

pr prdorim vetjak, prcaktohet me udhzim t ministrit.

Autorizime importi t veanta

1. Importi i materialit mbjells dhe shumzues bimor t certifikuar jo prfundimisht ose/dhe i

varieteteve t paregjistruara n KK kryhet me autorizim t veant, t lshuar nga ESHFF-ja, sipas

urdhrit t ministrit, pr kt qllim.

2. Rastet pr autorizimin e importimit t veant t materialit t mbjells dhe shumzues bimor jan kur

ai nevojitet pr:

a) prgatitjen pr treg dhe certifikim zyrtar, n prputhje me kt ligj, kur sht prodhuar dhe

certifikuar jo prfundimisht n nj vend tjetr jasht territorit t Republiks s Shqipris, nn kontrollin

zyrtar, dhe kur ekuivalenca sht e njohur;

b) prballimin e nevojave emergjente;

c) riprodhim n Republikn e Shqipris, pr qllime eksporti, gj e cila vrtetohet nga importuesi,

duke paraqitur nj kopje t kontrats origjinale me furnizuesin apo prdoruesin e nj vendi tjetr;

) nj varietet, i cili sht n procedur pranimi n KK dhe sasia e t cilit nuk e tejkalon sasin e caktuar

sipas nenit 6 t ktij ligji.

3. Furnizuesi, pr autorizimin e importit t materialit mbjells dhe shumzues bimor t certifikuar

jo prfundimisht ose t varieteteve t paregjistruara n KK, sipas piks 1 t ktij neni, paraqet krkes

n ESHFF.

4. Forma dhe prmbajtja e krkess pr autorizimin e importit t materialit mbjells dhe shumzues

bimor, t certifikuar jo prfundimisht ose t paregjistruar n KK, prcaktohen me udhzim t

ministrit.

Neni 27

Detyrimet e furnizuesit pr importin

1. Prve detyrimeve t prcaktuara pr prodhimin, para nxjerrjes n treg t materialit mbjells

dhe shumzues bimor t importuar, furnizuesi duhet q, krahas etiketave shoqruese n ambalazh, n

gjuh t huaj, t vendos etiket shtes n gjuhn shqipe. Gjithashtu, materiali mbjells dhe

shumzues bimor i importuar shoqrohet me dokumente n gjuhn shqipe dhe angleze.

2. Furnizuesi i materialit mbjells dhe shumzues bimor t nj varieteti t paregjistruar n

KK, pr riprodhim pr qllime eksporti, paraqet tek ESHFF-ja kontratn, si prov t eksportit.

Neni 28

Rietiketimi zyrtar i materialit mbjells dhe shumzues bimor

1. Materiali mbjells dhe shumzues bimor i importuar, q plotson krkesat e prcaktuara n pikat 7 e

9 t nenit 4 t ktij ligji, mund t riambalazhohet ose/dhe t rietiketohet me etiketa zyrtare, t lshuara

nga ESHFF-ja me krkesn e furnizuesit. ESHFF-ja lshon etiketat zyrtare pr rietiketim vetm pasi t

verifikoj nse materiali mbjells dhe shumzues bimor plotson krkesat e prcaktuara n kt ligj pr

certifikimin zyrtar.

2. Shpenzimet pr etiketat dhe pr etiketimin zyrtar prballohen nga furnizuesi.

3. Tarifat pr etiketat zyrtare dhe pr etiketimin zyrtar prcaktohen me udhzim t prbashkt t

ministrit dhe t ministrit prgjegjs pr financat.

KREU VI

PROCEDURAT E REGJISTRIMIT T VARIETETEVE N KATALOGUN KOMBTAR

Neni 29

Katalogu Kombtar

1. KK-ja sht lista zyrtare e varieteteve t specieve t bimve, t prcaktuara n shkronjn a t nenit

1 t ktij ligji, materiali mbjells dhe shumzues bimor i t cilave prodhohet, prgatitet pr treg,

importohet dhe tregtohet n Republikn e Shqipris.

2. Procedura pr prfshirjen e nj varieteti n KK drejtohet nga ESHFF-ja, e cila shqyrton t gjitha

krkesat pr pranim, t cilat i boton n buletinin e saj zyrtar.

3. Forma, prmbajtja dhe afati i botimit t KK-s prcaktohen me urdhr t ministrit.

4. Krkesa pr regjistrim n KK paraqitet nga aplikuesi kur ai sht:

a) person fizik ose juridik i licencuar;

b) seleksioner ose person prgjegjs pr mirmbajtjen e varieteteve.

Neni 30

Krkesa pr regjistrimin e nj varieteteti n Katalogun Kombtar

1. Procedura pr regjistrimin e nj varieteti n KK fillon me paraqitjen nga aplikuesi t nj krkese, me

shkrim, n ESHFF.

2. Nse krkesa bhet pr regjistrimin e nje varieteti t nj fare bari, q nuk ka destinacion prodhimin

foragjer, ose pr nj varietet t prcaktuar pr prdorim vetm si komponent gjenetik pr prodhimin e

materialit mbjells dhe shumzues bimor t bimve apo i nj varieteti, i cili sht OMGJ, aplikuesi

duhet ta deklaroj qartsisht kt n krkes.

3. T dhnat e krkuara nga aplikuesi pr origjinn e varietetit trajtohen si konfidenciale.

4. Prmbajtja e krkess dhe procedura e regjistrimit t nj varieteti n KK prcaktohen me udhzim t

ministrit.

Neni 31

Kushtet pr regjistrimin e varietetit n Katalogun Kombtar

1. ESHFF-ja miraton regjistrimin e nj varieteti n KK nse:

a) vrtetohet se sht miratuar si varietet i ri dhe sht caktuar personi prgjegjs pr ruajtjen e

tij;

b) vrtetohet e drejta pr prdorimin e ktij varieteti;

c) plotson standardet e pranueshme pr kultivim dhe prdorim, t miratuara me vendim t

KVVRKK-s.

2. ESHFF-ja regjistron n KK nj varietet q sht OMGJ vetm nse plotson kushtet e specifikuara n

pikn 1 t ktij neni, dhe nse pranimi ose mbajtja e nj varieteti t till nuk bie n kundrshtim me

legjislacionin prkats pr OMGJ-t.

3. Pavarsisht nga prcaktimi i br n pikn 1 t ktij neni, vlera e pranueshme pr kultivim

dhe prdorim nuk krkohet n rastet e varieteteve:

a) t perimeve, me prjashtim t hibrideve;

b) t farave t barit, nse nuk kan qllim prodhimin e foragjereve;

c) t paracaktuara pr tu prdorur vetm si komponent prindror pr prodhimin e materialit mbjells

dhe shumzues bimor t ri.

4. N rastin e farave t barit, q nuk kan pr qllim prodhimin e foragjereve, ESHFF-ja mund t

kontrolloj prshtatjen e varietetit n lidhje me destinacionin e specifikuar n krkes nga aplikuesi.

Vlerat e kultivimit dhe t prdorimit t nj varieteti

1. Vlera pr kultivim dhe prdorim e nj varieteti t paraqitur pr regjistrim n KK konsiderohet

e prshtatshme nse, krahasuar n provat e kryera pr vlerat e kultivimit e t prdorimit me

varietete t tjera, t regjistruara n KK, ofron nj prmirsim t qart t treguesve sasior dhe cilsor

t prodhimit.

2. Pavarsisht nga prcaktimi i br n pikn 1 t ktij neni, vlerat e varietetit t paraqitur pr regjistrim

n KK konsiderohen t prshtatshme pr kultivim e prdorim, edhe nse karakteristika t veanta

individuale t tij jan inferiore krahasuar me ato t varieteteve t kontrollit, me kusht q n trsin e

tyre karakteristikat e tij t mbizotrojn ato t varieteteve t kontrollit.

Neni 33

Testimi i varietetit

1. Pr tu regjistruar n KK varieteti kalon n provat zyrtare pr vlerat e kultivimit dhe duhet t

plotsoj krkesat e prcaktuara pr vlerat e kultivimit dhe t prdorimit t nj varieteti. Sasia e

materialit mbjells dhe shumzues bimor t prcaktuar pr provat zyrtare t varietetit sigurohet

nga aplikanti.

2. N qoft se aplikanti deklaron n krkes se varieteti sht testuar pr dallueshmri, uniformitet

dhe stabilitet dhe sht miratuar si varietet i ri n Republikn e Shqipris ose n nj nga shtetet

antare t Bashkimit Europian a n nj nga shtetet nnshkruese t konvents s UPOV-it, ekzaminimi

mundet t mos kryhet. Sipas nevojs, ESHFF-ja mund t krkoj nga subjektet homologe n

shtetet antare t Bashkimit Europian ose n shtetet nnshkruese t konvents s UPOV-it testet

dhe rezultatet pr dallueshmri, uniformitet dhe stabilitet pr varietetet e paraqitura n krkes, pr

regjistrim n KK.

3. Pr varietete, t cilat jan OMGJ, testimi duhet t kryhet sipas procedurs, n prshtatje me kt ligj

dhe me legjislacionin prkats pr OMGJ-t.

4. Testimi i nj varieteti mund t kryhet nga ESHFF-ja ose subjekte publike a private, sipas prcaktimit t

br n kreun IX t ktij ligji.

5. Shpenzimet pr testimin e varietetit mbulohen nga aplikanti.

6. Procedura dhe metoda e testimit t varieteteve, sipas pikave 1, 2 e 3 t ktij neni,


7. Tarifat pr testimin e varietetit pr regjistrim n KK prcaktohen me udhzim t prbashkt t

ministrit dhe t ministrit prgjegjs pr financat.

Neni 34

Emri i varietetit

1. N qoft se varieteti sht i regjistruar n KK-n e nj shteti antar t Bashkimit Europian ose t nj

shteti nnshkrues t konvents s UPOV-it, pranimi n KK-n e Republiks s Shqipris bhet me emrin

e regjistruar n katalogjet e siprprmendura, prjashtuar rastet kur emri i varietetit bie n kundrshtim

me rregulloret pr tiparet dalluese dhe prcaktimin e origjins dhe, n kt rast, lind nevoja e

prshtatjes s emrit.

2. N qoft se prshtatja e emrit sht e domosdoshme dhe e justifikueshme, ESHFF-ja thrret

aplikantin q t propozoj nj emr t ri pr varietetin, jo m von se 60 dit nga data e aplikimit.

3. Krkesat pr prshtatjen e emrit t varietetit prcaktohen me udhzim t ministrit.

Neni 35

Regjistrimi i varietetit n Katalogun Kombtar

1. Nse varieteti plotson kushtet e prcaktuara n kt ligj pr regjistrimin n KK, me propozim t

KVVRKK-s, ESHFF-ja merr vendim pr regjistrimin e varietetit n KK. Vendimi sht i forms s prer

dhe botohet n buletinin zyrtar t tij.

2. Kostoja financiare e krijuar pr regjistrimin e varietetit prballohet nga furnizuesi.

3. Proceduara dhe afatet e regjistrimit t varieteve n KK prcaktohen me udhzim t ministrit.

Neni 36

regjistrimi i varietetit nga Katalogu Kombtar

1. Nj varietet regjistrohet nga KK-ja n rastet e mposhtme:

a) me prfundimin e periudhs, pr t ciln nj varietet sht regjistruar n KK;

b) me krkesn e personit q ka krkuar regjistrimin n KK;

c) me krkesn e KVVRKK-s, kur vrehet se varieteti nuk ruhet e mirmbahet pr uniformitet e

stabilitet nga personi prgjegjs dhe ka humbur vlerat pr kultivim e prdorim;

) kur t dhnat e paraqitura nga aplikanti rezultojn t falsifikuara.

2. Pr regjistrimin e varietetit nga KK-ja, ESHFF-ja merr vendim t forms s prer dhe e boton n

buletinin e saj zyrtar.

3. Proceduara e regjistrimit t varieteteve nga KK-ja prcaktohet me udhzim t ministrit.

Neni 37

Rinovimi i regjistrimit t varietetit n Katalogun Kombtar

1. Krkesa pr rinovimin e regjistrimit t varietetit n KK depozitohet nga aplikuesi ose personi

prgjegjs i autorizuar prej tij.

2. ESHFF-ja miraton krkesn, nse plotsohen kushtet e prcaktuara pr vlerat e kultivimit dhe t

prdorimit t nj varieteti, t konfirmuara nprmjet provave zyrtare t testimit. Vendimi sht i

forms s prer dhe botohet n buletinin zyrtar t tij.

3. Shpenzimet financiare t rinovimit t regjistrimit t varietetit prballohen nga aplikuesi. Tarifat

prkatse prcaktohen me udhzim t prbashkt t ministrit dhe t ministrit prgjegjs pr financat.

4. Proceduara e rinovimit t regjistrimit, forma dhe prmbajtja e krkess pr rinovimin e regjistrimit t

varietetit n KK prcaktohen me udhzim t ministrit.

Neni 38

Mbajtja e dokumentacionit

1. ESHFF-ja mban t gjith dokumentacionin ku bazohet vendimi i tij pr regjistrimin e varietetit n KK.

2. ESHFF-ja i mban kto dokumente pr t paktn dy vjet nga data e daljes s vendimit pr refuzimin e

regjistrimit t varietetit n KK dhe pr pes vjet nga data e regjistrimit t varietetit nga KK-ja.

3. Kto t dhna jan publike prve atyre q konsiderohen sekret pr biznesin dhe vihen n dispozicion

n prputhje me legjislacionin e mbrojtjes s t dhnave.

Neni 39

Ruajtja e mostrave standarde t materialit mbjells e shumzues bimor t nj varieteti

1. Pr secilin varietet, far apo material tjetr mbjells dhe shumzues bimor, t listuar n KK, t

prodhuar dhe t certifikuar zyrtarisht n Republikn e Shqipris, mbahet nj mostr standarde.

Mostrat standarde ruhen pr nj periudh 1-vjeare n mjediset e ESHFF-s.

2. Mbajtja e mostrave standarde t materialit mbjells e shumzues bimor t nj varieteti financohet

nga Buxheti i Shtetit.

Neni 40

Komisioni i Vlersimit t Varieteteve pr Regjistrim n Katalogu Kombtar

1. KVVRKK-ja ngrihet dhe funksionon n ministrin prgjegjse pr bujqsin dhe kryen detyrat e

mposhtme:

a) vlersimin e rezultateve t testimit t varietetit n lidhje me plotsimin e standardeve pr kultivim e

prdorim dhe marrjen e vendimit pr regjistrimin ose jo t varietetit t propozuar pr regjistrim n KK;

b) hartimin dhe miratimin e metodikave pr testimin varietor, sipas ktij ligji;

c) diskutimin e shtjeve t tjera nga fusha e prodhimit t materialit mbjells e shumzues

bimor.

2. Prbrja dhe funksionimi i KVVRKK-s, pr specie t veanta ose/dhe grup speciesh t

bimve, prcaktohen me vendim t Kshillit t Ministrave, me propozim t ministrit.

KREU VII STRUKTURAT PRGJEGJSE

Neni 41

Enti Shtetror i Farave dhe Fidanve

1. ESHFF-ja sht person juridik publik, q funksionon n varsi t ministrit, me financim nga Buxheti i

Shtetit. Detyrat e ktij enti pr realizimin e qllimit t ktij ligji jan si m posht:

a) t kryej procedurat pr regjistrimin dhe regjistrimin e varieteteve nga KK-ja;

b) t organizoj dhe t drejtoj sistemin e informacionit n fushn e prodhimit t materialit mbjells

dhe shumzues bimor;

c) t organizoj dhe t kryej testimin e materialit mbjells dhe shumzues bimor t ri, t krijuar

ose/dhe t importuar;

) t organizoj dhe t drejtoj procedurat e certifikimit zyrtar t materialit mbjells dhe shumzues

bimor, prgatitjen e etikets zyrtare dhe administrimin e saj;

d) t lidh kontrata publike t shrbimeve me subjektet, publike e private, pr realizimin e procedurave

t certifikimit zyrtar, t testimit t materialit mbjells dhe shumzues bimor, si dhe kryerjen e

mbikqyrjes pr realizimin e detyrave t tyre;

dh) t bashkpunoj me struktura dhe organizata t tjera, brenda dhe jasht vendit, pr t marr pjes

n veprimtari q kan t bjn me materialin mbjells dhe shumzues bimor;

e) t verifikoj dhe t analizoj mostrat e materialit mbjells dhe shumzues bimor t importuar, t

sjella nga inspektori i AKU-s.

2. Organizimi dhe funksionimi i ESHFF-s prcaktohen me vendim t Kshillit t

Ministrave, me propozim t ministrit.

Neni 42

Autoriteti inspektues dhe kontrollues

1. AKUja funksionon n varsi t ministrit, sipas prcaktimit t br n legjislacionin n fuqi pr

ushqimin. Detyrat e AKU-s pr realizimin e qllimit t ktij ligji jan si m posht:

a) t kontrolloj materialin mbjells dhe shumzues bimor t furnizuesit, n do koh dhe n do vend

ku ai prodhohet, magazinohet, prpunohet, prgatitet pr treg e tregtohet;

b) t kontrolloj materialin mbjells dhe shumzues bimor nse plotson krkesat e prcaktuara

n kt ligj;

c) t kontrolloj n magazinat e furnizuesve ose n treg materialin mbjells shumzues bimor t

importuar, pr plotsimin e krkesave pr tregtim, t prcaktuara n kt ligj;

) t kontrolloj prfituesit e kontratave publike t shrbimeve, sipas ktij ligji.

2. AKU-ja, pr zbatimin e masave administrative dhe kryerjen e detyrs, bashkpunon me Policin e

Shtetit, me strukturat prgjegjse t Drejtoris s Prgjithshme t Doganave dhe t Drejtoris s

Prgjithshme t Tatimeve.

Neni 43

Masat administrative

Kur kryhet kontroll, sipas ktij ligji dhe akteve nnligjore n zbatim t tij, inspektori merr masat

administrative t mposhtme:

a) ndalon kryerjen e veprimtarive pr materialin mbjells dhe shumzues bimor nga nj person q

nuk sht i licencuar;

b) urdhron marrjen e masave pr eliminimin e parregullsive dhe t mangsive n nj afat kohor prej 15

ditve nga data e kryerjes s kontrollit;

c) propozon pr ndalimin prkohsisht t zbatimit t veprimtarive t furnizuesit nse furnizuesi ka

shkelur kushtet pr licencim, ose propozon heqjen e licencs pr rastet kur detyrat e lna nga ai nuk

jan zbatuar pr m shum se dy her;

) urdhron korrigjimin e parregullsive dhe ndalon prkohsisht tregtimin e materialit mbjells dhe

shumzues bimor, i cili nuk sht ambalazhuar dhe etiketuar sipas prcaktimeve t bra n kt ligj dhe

n aktet nnligjore, n zbatim t tij;

d) ndalon tregtimin e materialit mbjells e shumzues bimor t prodhuar n vend dhe t importuar, q

nuk plotson krkesat e prcaktuara;

dh) i propozon drejtuesit t AKU-s t ndaloj zbatimin e nj shrbimi publik pr materialin mbjells dhe

shumzues bimor nga zbatuesi i shrbimit publik, nse nga ai nuk jan zbatuar detyrat e nnshkruara

ose nuk jan zbatuar ato n prputhje me kushtet e prcaktuara;

e) merr masa administrative pr shkeljet q dalin gjat kryerjes s kontrollit pr zbatimin e

ktij ligji.

Neni 44

Analizat e materialit mbjells dhe shumzues bimor

1. Kryerja e analizave laboratorike, zyrtare, pr materialin mbjells dhe shumzues bimor bhet nga

laborator t akredituar, t miratuar pr kt qllim nga ministri. Analizat pr regjistrimin n KK t

materialit mbjells dhe shumzues bimor bhen nga nj laborator i akredituar, i miratuar si laborator

reference nga ministri.

2. Laboratori i referencs dhe laboratort e akredituar kan pr detyr kryerjen e analizave t

mostrave, q merren pr efekt verifikimi dhe vlersimi t treguesve cilsor t materialit mbjells dhe

shumzues bimor.

3. Prve sa prcaktohet n pikn 2 t ktij neni, laboratori i referencs vlerson cilsin dhe

besueshmrin e analizave t kryera nga laboratort e miratuar.

4. Kriteret, q duhet t plotsojn laboratori i referencs dhe laboratort e akredituar pr tu miratuar,

dhe analizat q do t kryejn kta laborator prcaktohen me vendim t Kshillit t Ministrave, me

propozim t ministrit.

KREU VIII

MARRJA DHE PRDORIMI I T DHNAVE DHE INFORMACIONIT

Neni 45

Marrja dhe prdorimi i t dhnave

1. ESHFF-ja, pr mbajtjen dhe ruajtjen e t dhnave t furnizuesve t licencuar, t t dhnave t

prodhimit, t importit dhe t eksportit t materialit mbjells dhe shumzues bimor t KK-s mund t

marr dhe mund t prdor t dhna, t mbajtura nga ente shtetrore t autorizuara, subjekte, agjenci

publike, koncesionare dhe autoritete t tjera t autorizuara.

2. Administruesit e ktyre t dhnave, t hartave, t fotove ortodixhitale jan t detyruar ti japin

ESHFF-s do informacion, pa pages, prjashtuar kostot e drejtprdrejta t materialeve, t kopjeve

ekstra dhe prpunimit t t dhnave.

3. Mnyra e marrjes s t dhnave nga subjektet e prcaktuara n pikn 1 t ktij neni dhe administrimi

i tyre nga ESHFF-ja bhen sipas legjislacionit n fuqi.

Neni 46

Komunikimi i t dhnave

T dhnat e krijuara dhe t administruara nga ESHFF-ja jan publike, prve t dhnave q vlersohen

t dhna personale dhe prbjn sekret tregtar. N kt rast, t dhnat u vihen n dispozicion

t tretve, n prputhje me legjislacionin e mbrojtjes s t dhnave personale dhe legjislacionin pr

shoqrit tregtare.

Neni 47

Financimi i bazs s t dhnave

Baza e t dhnave, q sigurohen dhe administrohen nga ESHFF-ja, n prputhje me prcaktimet e bra

n kt ligj, financohet nga Buxheti i Shtetit.

KREU IX

SHRBIMET DHE KONTRATAT PUBLIKE T SHRBIMEVE N FUSHN E MATERIALIT MBJELLS DHE

SHUMZUES BIMOR

Neni 48

Veprimtarit dhe financimi publik

Shrbimi publik n fushn e materialit mbjells dhe shumzues bimor financohet nga

Buxheti i Shtetit.

Neni 49

Kryerja e shrbimeve publike

1. Detyrat e shrbimit publik pr testimin e varieteteve pr vlern e kultivimit dhe t prdorimit

pr pranim n KK, si dhe pr procedurat pr certifikimin zyrtar t materialit mbjells dhe shumzues

bimor kryhen nga ESHFF-ja ose subjekte, publike e private, q veprojn n fushn e bujqsis, me kusht

q personeli q kryen kto procedura t plotsoj krkesat e caktuara t kualifikimit.

2. Kushtet, q duhet t plotsojn subjektet publike e private, pr kryerjen e shrbimit publik,


Neni 50

Shrbime publike me t tret

1. ESHFF-ja mund tua delegoj shrbimin publik t testimit t varieteteve, pr vlern e kultivimit dhe t

prdorimit, me qllim regjistrimin n KK t procedurave t certifikimit zyrtar t materialit mbjells dhe

shumzues bimor, subjekteve t prcaktuara n pikn 1 t nenit 49 t ktij ligji, sipas rregullave t

prokurimit publik.

2. Marrdhniet ndrmjet ESHFF-s dhe zbatuesit t shrbimit publik t testimit t varieteteve

pr vlern e kultivimit dhe t prdorimit, me qllim regjistrimin n KK, pr procedurat e certifikimit

zyrtar t materialit mbjells dhe shumzues bimor prcaktohen me kontratn publike t shrbimeve.

Neni 51

Mbikqyrja pr zbatimin e shrbimit publik

Mbikqyrja teknike pr zbatimin e detyrave t shrbimit publik pr testim t varieteteve pr vlern e

kultivimit dhe t prdorimit, me qllim rregjistrimin n KK, pr procedurat e certifikimit zyrtar t

materialit mbjells dhe shumzues bimor bhet nga ESHFF-ja.

Neni 52

Kontratat publike t shrbimeve

1. Pr zbatimin e detyrave t prcaktuara n nenet 49, 50 dhe 51 t ktij ligji, ESHFF-ja lidh kontrata

publike t shrbimeve me subjektet, publike dhe private, q prmbushin kushtet e prcaktuara n

pikn 2 t nenit 49 t ktij ligji.

2. Kontratat publike t shrbimeve lidhen n vijim t procedurave t prokurimit publik.

3. Kontrata publike e shrbimeve zgjidhet nga ESHFF-ja nse prfituesi i kontrats ndryshon

kushtet e prcaktuara ose vepron n kundrshtim me rregullat e vendosura. Kundr vendimit t

ESHFF-s, prfituesi i kontrats mund t ankohet te ministri.

KREU X KUNDRVAJTJE ADMINISTRATIVE

Neni 53

Kundrvajtje administrative

Prbjn kundrvajtje administrative shkeljet e mposhtme:

1. Tregtimi i materialit mbjells dhe shumzues bimor, n kundrshtim me krkesat e pikave

1, 2, 3, 4, 5, 6 , 7 shkronjat b, dhe d dhe 8 t nenit 4 t ktij ligji.

2. Tregtimi i materialit mbjells dhe shumzues bimor, n kundrshtim me krkesat e piks

1 t nenit 5 t ktij ligji.

3. Tregtimi i materialit mbjells dhe shumzues bimor, n kundrshtim me krkesat e piks


4. Tregtimi i materialit mbjells dhe shumzues bimor i farave t prziera, n kundrshtim me krkesat e

piks 1 t nenit 8 t ktij ligji.

5. Prodhimi pr qllim tregtimi i materialit mbjells dhe shumzues bimor, n kundrshtim me krksat e

pikave 1, 2, 3, 4, 5, 6 dhe 7 t nenit 11 t ktij ligji.

6. Mosdeklarimi i prodhimit t materialit mbjells dhe shumzues bimor, sipas krkesave t pikave 1

dhe 2 t nenit 12 t ktij ligji.

7. Moszbatimi nga furnizuesi i detyrave t lna nga inspektori, sipas krkess s piks 1 t nenit 13 t

ktij ligji.

8. Mosprputhja e t dhnave t cilsis, t deklaruara nga furnizuesi, me t dhnat e rezultuara

nga analiza e mostrave t kontrollit, sipas piks 3 t nenit 13 t ktij ligji.

9. Importimi i materialit mbjells dhe shumzues bimor, n kundrshtim me krkesat e piks


10. Importimi i materialit mbjells dhe shumzues bimor, n kundrshtim me krkesat e pikave 1 dhe 2

t nenit 27 t ktij ligji.

Neni 54

Sanksionet

Pr kundrvajtjet administrative, t parashikuara n nenin 53 t ktij ligji, nga inspektori jepen kto

ndshkime:

1. Pr shkeljet e parashikuara n pikat 3 dhe 6, gjob 50 mij deri n 100 mij lek.

2. Pr shkeljet e parashikuara n pikn 1:

a) gjob 100 mij deri n 300 mij lek, pr shkeljet q parashikohen n pikat 1, 2, 3, 5, 6,

7 shkronjat b, dhe d dhe 8 t nenit 4 t ktij ligji.

b) prve gjobs pr pikat 2, 3, 5 e 7 shkronjat b, dhe d t nenit 4 t ktij ligji, merret mas

sekuestrimi, asgjsim, kthim n vendin e origjins me shpenzimet e furnizuesit.

3. Pr shkeljet e parashikuara n pikn 2, gjob 50 mij deri n 100 mij lek dhe merret mas

sekuestrimi, asgjsim ose kalim pr konsum, kur materiali sht i konsumueshm.


a) sanksione t njjta me ato t parashikuara n pikn 2 t ktij neni pr shkronjn a t nenit 13 t

ktij ligji.

b) gjob 50 mij deri n 100 mij lek, pr shkeljet e parashikuara n shkronjat b dhe c

t nenit 8 t ktij ligji.


a) gjob 50 mij deri n 100 mij lek, pr shkeljet e parashikuara n pikat 1, 2, 3 dhe 4 t nenit 11 t

ktij ligji;

b) pr pikat 5, 6 dhe 7 t nenit 11 t ktij ligji merret mas sekuestrimi, asgjsim ose kalim pr konsum,

kur materiali sht i konsumueshm.


a) gjob 30 mij deri n 50 mij lek;

b) n rastet kur furnizuesi nuk plotson detyrat e lna nga inspektori n m shum se dy her, AKU-ja i

krkon Qendrs Kombtare t Licencimit heqjen e licencs.

7. Pr shkeljet e parashikuara n pikn 8, gjob 30 mij deri n 50 mij lek dhe merret mas

sekuestrimi, asgjsim e kthim n vendin e origjins.

8. Pr shkeljet e parashikuara n pikn 9, gjob 50 deri n 100 mij lek dhe kthim n vendin e origjins

me shpenzimet e importuesit.

9. Pr shkeljet e parashikuara n pikn 10, gjob 50 mij deri n 100 mij lek dhe bllokim deri n

plotsimin e krkesave ligjore.

Neni 55

Procedura e kundrvajtjes administrative

1. T drejtn e dhnies s mass administrative, si sht prcaktuar n nenin 54 t ktij ligji, e kan

inspektort e AKU-s.

2. Kundr vendimit t inspektorit mund t bhet ankim me shkrim te Drejtori i Prgjithshm AKU-s

brenda 10 ditve nga data e shpalljes ose marrjes s vendimit. Drejtori i Prgjithshm AKU-s duhet ti

prgjigjet ankimit brenda 15 ditve nga data e paraqitjes s tij.

3. Kundr vendimit t Drejtorit t Prgjithshm t AKU-s, ose kur ai nuk prgjigjet sipas afateve t

prcaktuara n pikn 2 t ktij neni, mund t bhet ankim n gjykat brenda 30 ditve nga data e

shpalljes ose e marrjes s njoftimit t vendimit.

Neni 56

Ekzekutimi i vendimit

Ekzekutimi i vendimit bhet sipas procedurave t prcaktuara n ligjin nr.10 279, dat

20.5.2010 Pr kundrvajtjet administrative.

Neni 57

T ardhurat nga vjelja e gjobave

T ardhurat q krijohen nga vjelja e gjobave kalojn 100 pr qind n Buxhetin e Shtetit.

KREU XI

DISPOZITA KALIMTARE DHE T FUNDIT

Neni 58

Aktet nnligjore

1. Ngarkohet Kshilli i Ministrave t nxjerr aktet nnligjore n zbatim t neneve 4 pika 9, 5 pika 2, 7

pika 2, 14 pika 3, 15 pika 3, 16 pika 4, 17 pika 4, 18 pika 1, 19 pika 5, 33 pika 6, 40 pika 2, 41 pika 2, 44

pika 4 dhe 49 pika 2 t ktij ligji.

2. Ngarkohet ministri t nxjerr aktet nnligjore n zbatim t neneve 4 pika 10, 6 pikat 1 e

3, 8 pika 2, 9 pika 2, 10 pika 4, 11 pikat 5 e 8, 12 pika 4, 13 pika 6, 20 pika 2, 25 pika 2, 26 pika

4, 29 pika 3, 30 pika 4, 34 pika 3, 35 pika 3, 36 pika 3 dhe 37 pika 4 t ktij ligji.

3. Ngarkohen ministri dhe ministri prgjegjs pr financat t nxjerrin aktet nnligjore n zbatim t

neneve 16 pika 3, 18 pika 3, 21 pika 3, 24 pika 5, 28 pika 3 dhe 33 pika 7 t ktij ligji.

4. Ngarkohen ministri dhe ministri prgjegjs pr pyjet dhe bimt dekorative t nxjerrin aktin nnligjor

n zbatim t nenit 4 pika 10 t ktij ligji.

Neni 59

Dispozita kalimtare

1. Regjistrimi i varieteteve n KK bhet n prputhje me prcaktimet e ktij ligji.

a) Aplikuesit pr regjistrimin e nj varieteti n KK mund t bjn nj krkes pr regjistrimin e

varieteteve t prfshira aktualisht n katalogun zyrtar t specieve dhe varieteteve t bimve bujqsore

t kultivuara dhe t bimve pyjore e dekorative, deri n nj vit nga hyrja n fuqi e ktij ligji.

b) Varietetet, t cilat n kohn e hyrjes n fuqi t ktij ligji kan qen t regjistruara, do t qndrojn t

regjistruara deri n 2 vjet e gjysm pas hyrjes n fuqi t ktij ligji.

2. Materiali mbjells bimor, i cili sht prodhuar, prpunuar dhe paketuar prpara hyrjes n fuqi t ktij

ligji, mund t tregtohet deri n 2 vjet pas hyrjes n fuqi t ktij ligji.

3. Laboratorve shtetror u lihet nj periudh 3-vjeare nga data e hyrjes n fuqi t ktij ligji, pr

marrjen e certifikats s akreditimit. Deri n marrjen e ksaj certifikate ato vazhdojn t kryejn

shrbimet e parashikuara n kt ligj.

4. Deri n momentin e daljes s akteve nnligjore, n zbatim t ktij ligji, mbeten n fuqi aktet

nnligjore, t dala n zbatim t ligjit nr.8732, dat 24.1.2001 Pr materialin mbjells bimor, pr aq sa

nuk bien n kundrshtim me kt ligj.

5. Pika 5 e nenit 4, pika 2 e nenit 30, pika 2 e nenit 31 dhe pika 3 e nenit 33 hyjn n fuqi 5 vjet pas

hyrjes n fuqi t ktij ligji.

Neni 60

Shfuqizime

Ligji nr.8732, dat 24.1.2001 Pr materialin mbjells bimor, shfuqizohet.

Neni 61

Hyrja n fuqi

Ky ligj hyn n fuqi 15 dit pas botimit n Fletoren Zyrtare.

Shpallur me dekretin nr.6982, dat 20.4.2011 t Presidentit t Republiks s Shqipris, Bamir Topi

ligj nr.10 416, datë 7.4.2011 pËr materialin...

Documents