libri i autoshkollËs - autostop-ks.com i autoshkolles/libri_i_autoshkolles_2012.pdf · doracak per...

DORACAK PERDHENIEN E PROVIMIT

PER SHOFERnga dispozitat ligjore

mbi sigurine e komunikacionit

SHTOJCE: Testet per ushtrimekategorite A, B, C dhe D

Peje, 2004

LIBRI I AUTOSHKOLLËS

Ballina & sjellur nga: Marjan D.

PARATHËNIE

Ky doracak nga dispozitat ligjore mbi sigurinë e komunikacionit, është përgaditur medëshirë që kandidatëve t'u bëhet e mundur përgatitja për dhënien e pjesës teorike tëprovimit për shofer; që i obligon kandidatët që të përgatiten në mënyren më solide përsigurinë e gjithëmbarshmenë komunikacion.

Pasi që me dispozitat e reja ligjore është ndryshuar dukshëm programi i ushtrimit tëkandidatëve për shofer, doracaku dhe testet i janë përshtatur programit të ri për dhënien eprovimit .

Në këtë doracak dhe në këto teste, kandidati për shofer mund të gjejë çdo gjë që inevojitet nëmënyrë që të përgaditetmirë për testim.

Kjo bëhet kryesisht me ndihmen e instruktorit, mirëpo edhe vetë kandidati mund tazotërojëmaterien, nëse i lexonmekujdes sqarimet e dhëna.

Ky doracak në pajtimme dëshirën e sinqertë dhe shpresën e editorit dhe të autorëve,lypset te bëhet jo vetëm literaturë e detyrueshme e kandidatëve, shoferëve të ardhshëm,instruktorëve por edhe literaturë e domosdoshme e gjithë atyre, të cilët, si pjesmarrës nëkomunikacion janë të obliguar të japin kontributin e vet për një siguri më të madhe tëkomunikacionit nëpër rrugë.

Autorët

5

DISPOZITAT E PËRGJITHSHME LIGJORE MBI SJELLJENE PJESËMARRËSVE NË KOMUNIKACION

Ligji mbi bazat e sigurisë së komunikacionit në rrugë, i obligon të gjithë pjesëmarrësitnë komunikacion të veprojnë në bazë të dispozitave ligjore mbi rregullat e komunikacionitdhe shenjat që janë vënë në rrugë. Nëse nuk ka shenjë komunikacioni, veprohet sipasdispozitave ligjore mbi rregullat e komunikacionit, ndërsa nëse ekziston shenja ekomunikacionit, pjesëmarrësit kanë për detyrë të sjellen sipas saj, madje edhe nëse mekëtë largohen nga dispozitat ligjore mbi rregullat e komunikacionit. Ndërkaq, nësekomunikacionin në rrugë (në vendbanim ose jashtë tij) e rregullon pjesëtari i policisë apopersoni tjetër i autorizuar, pjesëmarresit në komunikacion janë të obliguar të veprojnësipas shenjës së tij, respektivisht sipar urdhëresës që jep ai, pa marrë parasysh faktin seato urdhëresa ndryshojnë nga kërkesa që është bërë me shenjën e komunikacionit,përpos rastit nëse gjatë kësaj kohe do të vënin në rrezik të drejtpërdrejtë persona të tjerëose do të sjellnin dëmmaterial dikujt.

Ngasësit e të gjithamjeteve (jo vetëmmjetevemotorike) janë të obliguar që, mënyrëne drejtimit të mjetit t'ua përshtatin të gjitha rrethanave dhe situatave në komunikacion,kështu që në çdo kohë të jenë në gjendje ta ndalin mjetin, gjegjësisht ta evitojnë rrezikunqë mund të supozohet në kushtet e dhëna. Ngasësi duhet të zotërojë në tërësi mjetin dhetë sigurojë lëvizjen e drejtë të tij në qarkullim, që atë ta drejtojë vazhdimisht (nuk bën talëshojë nga dora timonin e biçikletës,dizgjinin etj, varësisht nga lloji i mjetit që e drejton).Për ta arritur këtë gjë nuk është e mjaftueshme vetëm ta përshtasë shpejtësinë e lëvizjessë mjetit, por është i detyruar që të dominojë mbi mënyren e ngasjes së automjetit dhe tëketë kujdes për krejt rrethanat që mund të bëhen burim i rrezikut (kushtet kohore dheatmosferike, gjendja e rrugës, dendësia e komunikacionit , fëmijët në udhë, shtazët etj).

Duke pasur parasysh shpejtësinë e lëvizjes së mjetit dhe të gjitha rrethanat e tjera tëkomunikacionit drejtuesi është i obliguar që mjetin e vet ta mbajë në aso distance ngamjetet e tjera, që të mos provokojë rrezik dhe të mos i pengojë ngasësit e tjerë e sidomosme rastin e përballkalimit,tejkalimit ose anashkalimit të mjetit tjetër, si dhe kur lëvizparalelishtmendonjëmjet ose pasmjetit tjetër.

Me pengim nënkuptohet ngasja e atillë më të cilën pjesëmarrësit e tjerë nëkomunikacion detyrohen ta ndërrojnë mënyrën dhe drejtimin e lëvizjes së vet, si; frenimi ivrullshëm, kthimi në të djathtë ose në tëmajtë e kështume radhë.

Një kujdes i veçantë i ngasësit është i nevojshëm në pjesën e rrugës nëpër të cilënlëvizin fëmijët, apo ku janë vënë shenjat e komunikacionit për pjesëmarrjen e fëmijëve nëkomunikacion. Në situatë të tillë është detyrë e ngasësit që të lëvizëme shpejtësi që ia bëntë mundur ta ndalë mjetin në rast se paraqitet nevoja. Me mënyrën e përdorimit të mjetit,drejtuesi nuk bën të shkaktojë zhurmë të madhe në komunikacion. Kufiri i ushtimës sëlejueshme është përcaktuar me dispozitat mbi pajimet dhe instrumentet që vlejnë përmjetet në rrugë.

Doracak për dhënien e provimit për shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurinë e komunikacionit

6

Kur lëvizin skaj tramvajit, ose mjeteve të tjera me tëcilat bëhet transporti publik i udhëtarëve, e të cilat janëndalur në vendqëndrimin e caktuar, ngasësi duhetpatjetër të zvogëlojë shpejtësinë e lëvizjes së mjetit të vetasisoj sa të mos i rrezikojë udhëtarët, të cilët hyjnë dhedalin ngamjeti i transportit publik.

Nëse udhëtarët janë të detyruar të kalojnë nëpërshiritin e komunikacionit nëpër të cilin lëviz mjeti, ngasësiduhet patjetër ta ndalë mjetin pas mjetit me të cilin bëhettransporti publik i udhëtarëve.

Në një situatë të tillë është detyrim edhe i ngasësve të biçikletave memotor që lëvizinnë shtegun e biçiklistëve, që të ndalen pas mjetit të transportit publik në vendqëndrim, nërast se udhëtarët kalojnë përmes shtegut të biçiklistëve.

Objektet dhe materiet të cilat mund ta pengojnë ose rezikojnë sigurinë ekomunikacionit, nuk bën të vihen ose të hudhen në rrugë. Kjo është një dispozitë epërgjitshmë ligjore që u përket të gjithë qytetarëve. Ndërkaq, për tù arritur siguriamaksimale në komunikacion, dispozitat e ligjit mbi sigurinë në komunikacion obligojn çdongasës, që nga sipërfaqja rrugore të heqë barrën apo gjësendet e tjera që rrëzohen ngamjeti i tij mbi rrugë, gjegjësisht i cili, me rastin e ndaljes së mjetit i ka vendosur. Ngasësiështë i obliguar ti heqë edhe ato sende apo pengesa të cilat i hasë në rrugë.

Në kohën prej muzgut të parë deri në agimin e plotë, sikurse edhe gjithmonë kurzvogëlohet dukshmëria, për shkak të rrethanave të disfavorshme kohore apo të tjera, mjetinë rrugë duhet tì ketë të ndezura dritat përkatëse. Kjo ka të bëjë vetëm me mjetet qëndodhen në rrugë e jo edhe me ato që janë parkuar në hapësirën e caktuar në mënyrë tëveçantë apo në pjesën e udhës që është ndriçuarmedrita tëmjaftueshme.

Personat e verbër, kur marrin pjesë në mënyrë të pavarur në komunikacion duhet tëbartinme vete shkopin e bardhë si një shenjë për tù njohur.

Nëse mjeti është adaptuar që atë ta ngasë personi, ekstremitetet e të cilit janëdëmtuar esencialisht për të drejtuar mjetin, mundet të shënohet me shenjë të veçantë mekërkesën e atij personi.

Ngasësi i mjetit që lëviz pas mjetit me të cilën bartënfëmijët si dhe ngasësi i mjetit që vjen përballë, është iobliguar që të ndalet kur mjeti me të cilin bartën fëmijëtështë ndalur me qëllim të hyrjes apo daljes së fëmijëve.Mjeti që bën transportin e fëmijëve duhet të shënohet mëshenjën përkatëse.

Gjatë kohës së ngasjes në vendbanim ngasësi duhet patjetër t'i bëjë tëmundur kyçjennë komunikacionmjetit të transportit publik të udhëtarëve, osemjetit të shënuar nëmënyrëtë veçantë për transportin e fëmijëve, kur këto mjete sinjalizojnë daljen nga vendqëndrimiqë ndodhet jashtë rrugës automobilistike, gjegjësisht nga zgjerimi i shiritit tëkomunikacionit që shërben për mjetet e transportit publik. Drejtuesi i mjetit të transportitpublik, respektivisht i mjetit të shënuar nëmënyrë të veçantë, të destinuar për transportin efëmijëve duhet patjetër që me ndihmën e treguesit të kahjes, të sinjalizojë qëllimin e vet sedëshiron të inkuadrohet në trafik dhe se këtë kyçje dëshiron ta bëjë nëmënyrënme të cilënnuk rrezikohen pjesëmarrësit e tjerë në komunikacion.

Po që se në mjet janë instaluar rripat për siguri, ngasësi dhe pasagjerët janë tëobliguar që brenda kohës derisa lëviz mjeti në komunikacion në rrugë publike të lidhenmekëta rripa.

Në mjetin e udhëtarëve në ulësen e përparme pranë ngasësit, nuk lejohet të uletfëmija më i ri se 12 vjet, si dhe personi për të cilin shihet qartë se është nën ndikimin e

TRANSPORTII FËMIJËVE


7

alkoolit.Mjetet nuk bën të kenë në anën e përparme instalime të sinjaleve me drita apo të

instalimeve reflektuese, përkatësisht të materieve që lëshojnë drita të ngjyrës së kuqe,kurse në anën e prapme instalime apomaterie që lëshojnë drita të bardha. Përjashtim ngakjo regull bëjnë: drita e kuqe vezulluese në mjetet nën përcjellje, drita e bardhë përndriçimin e rrugës me rastin e kthimit prapa, drita lëvizëse (rreflektori) si dhe drita përndriqimin e targës prapa, gjegjësisht targa e regjistrimit e ndriçuar me dritë të bardhëreflektuese.

është çdo rrugë publike dhe rrugë e pakategorizuar, si dhe sipërfaqja tjetërnë të cilën zhvillohet komunikacioni.

është sipërfaqe e ndërtuar me rëndësi të përgjithshme përkomunikacion, të cilën mund ta shfrytëzojë lirisht çdokush nën kushte të përcaktuara meligj.

është rrugë publike e ndërtuar në mënyrë të veçantë dhee destinuar eksluzivisht për qarkullimin e automjeteve e cila si autoudhëështë shënuar me shenjën e përcaktuar me ligj ,e cila ka dy shirita të ndarëfizikisht (rripi apo brezi i gjelbërt, rrethoja mbrojtëse etj) për komunikacionnga kahjet e kundërta, pa kryqëzim tërthorë me rrugët e tjera dhe me binarëte trenit apo të tramvajit,në nivelin e njejtë, dhe në komunikacionin e të cilavemund të kyçet, gjegjësisht të shkyçet automjeti, por vetëm me rrugët epërcaktuara dhe të ndërtuara në mënyrë të veçantë ndërlidhëse, në shiritingjegjës të autoudhës.

është rrugë që është rezervuar vetëm për qarkullimin e automjeteve dhe si etillë është shënuarme shenjën përkatëse.

është një rrugë publike që është verifikuar me aktininternacional dhe është sistemuar në rrjetin e rrugëve ndërkombëtare.

SHPREHJET DHE NOCIONET NË KOMUNIKACION

Ç'domethënie kanë shprehjet veç e veç të përdorura në Ligjin mbi sigurinë ekomunikacionit: rrugët, sipërfaqja rrugore, shiritat e komunikacionit, shtigjet, llojete mjeteve, kapaciteti apo tonazhi, masa si dhe pjesëmarrësit e tjerë nëkomunikacion.

RRUGA*

RRUGË PUBLIKE*

AUTOUDHA*

RRUGA E REZERVUAR PËR QARKULLIMIN E AUTOMJETEVE*

RRUGA NDËRKOMBËTARE*


8

RRUGA MAGJISTRALE*

RRUGA REGJIONALE*

RRUGA LOKALE*

RRUGA E PAKATEGORIZUAR*

RRUGA PREJ DHEUT*

SIPERFAQJARRUGORE*

SHIRITI RRUGOR*

SHIRITI KOMUNIKACIONIT*

është rruga ndërkom-bëtare dhe rruga publike që i lidh qytetet kryesore, aporajonet më të rëndësishme ekonomike, dhe të cilat mundtë shërbejnë si lidhjeme shtetet fqinje.

është rrugë publike që lidh rajonet ekonomike të një shtetidhe që ka rëndësi të veçantë për shtetin përkatës.

është rrugë publike që lidhfshatrat dhe vendbanimet në territorin e komunës, ose qëka rëndësi për komunikacion në territorin e komunës.

është një sipërfaqeqë shfrytëzohet për komunikacion dhe që është e arritshme për një numër më të madhshfrytëzuesish të ndryshëm, siç janë (rrugët fshatare, fushore dhe malore, rrugët nëpenda, hapësirat rreth pompave të benzinës, parkingjet si dhe hapësira të ngjashme).

është një rrugë e pashtresuar dhe e pa asfaltuar.

është pjesa kryesore errugës e destinuar, në radhë të parë, për komunikacioninemjeteve.

është pjesa gjatësore esipërfaqes së rrugës, e destinuar për komunikacionin emjeteve në një drejtim, me një apo më shumë shirita tëkomunikacionit.

është pjesa gjatësoree shënuar ose e pashënuar e shiritit rrugor, gjerësia e sëcilës është e mjaftueshme për komunikacionin epapenguar të një radhe mjetesh të udhëtimit.


9

SHIRITI I KOMUNIKACIONIT PËR MJETET ENGADALSHME*

TROTUARI*

VENDKALIMI I SHËNUAR PËR KËMBËSOR*

VENDBANIMI*

SHTEGU I BIÇIKLISTËVE*

SHIRITI I KOMUNIKACIONITPËRNGADALËSIM*

është pjesa e zgjatur e shiritit rrugordestinuar për mjetet e rënda të udhëtimit, të cilat melëvizjen e tyre të ngadalshme pengojnë rrjedhën normaletë komunikacionit.

është sipërfaqe e komunikacionit erregulluar nemënyrë të veçantë, e destinuar për lëvizjen ekëmbësorëve, e cila nuk ndodhet në nivel të njejtë mesipërfaqen rrugore, apo është ndarë nga rruga nëmënyrëtjetër.

është një pjesë e sipërfaqes së rrugës e destinuar përkalimin e kambësorëve nëpër rrugë, e shënuarme shenjanë rrugë apomeshenjën adekuate të komunikacionit.

është hapësirë, ku radhët osegrupet e ndërtesave gjenden nga njëra anë apo nga tëdyja anët e rrugës, duke ia dhënë pamjen e rrugës, osekufijtë e së cilës janë shënuar me shenja tëkomunikacionit për shënimin e vendbanimeve.

është sipërfaqe endërtuar e rrugës destinuar për komunikacionin ebiçikletave dhe të biçikletave me motor që shtrihetpërgjatë rrugës dhe që është e ndarë prej saj dhe është eshënuarme vija gjatësore në rrugë.

është një pjesë e rrugës, destinuar për shkyçjen emjeteve nga komunikacioni në rrugë.

PEJË


10

SHIRITI I KOMUNIKACIONIT PËR NXITIM (SHPEJTIM)*

SHIRITI I KOMUNIKACIONIT PËR NDALJEN EDETYRUESHME TË MJETEVE*

ISHULLI I KËMBËSORËVE*

UDHËKRYQI*

MJETI*

MJETI ME VEPRIMMOTORIK*

AUTOMJET*

BIÇIKLETA*

QERRE TËRHEQËSE*

BIÇIKLETAME MOTOR*

është pjesë e rrugësdestinuar për kyçjen e mjeteve në komunikacion nga rruga sekundare, gjegjësisht ngarrugët e tjera hyrëse, nga objektet skaj rrugës (pompat e benzinës, parkingjet, moteletetj.).

është pjesa e rrugës eshënuar për së gjati në autoudhë dhe në vendet ecaktuara në rrugët e rrangut më të lartë, në tunele dhegaleri.

është një sipërfaqe e ngritur në rrugë ose e shënuar nëtjetër mënyrë dhe që shërben për tu ndalur përkohësisht këmbësorët që kalojnë nëpërrrugë ose që hyjnë apo dalin ngamjeti i transportit publik.

është sipërfaqe në të cilënkryqëzohen, apo lidhen dy a më shumë rrugë, si dhesipërfaqe e gjerë e komunikacionit (sheshet etj) e cilakrijohet në kryqëzimin, gjegjësisht në lidhjen e rrugëve.

është çdomjet qarkullimi i dedikuar për lëvizjen nëpër rrugë, përveç karrigevelëvizëse pamotor për personat e hendikepuar dhemjeteve transportuese për fëmijë.

është çdo mjet i cili lëviz me fuqinë e motorit të vet,përveçmjeteve që lëvizin nëpër binarë.

ështëmjet i cili vëhet në veprimmemotor dhe i cili në rend të parë ështëi destinuar për transportimin e personave dhe mallrave, ose shërben për tërheqjen erimorkiove të destinuara për bartjen e personave dhemallrave, pos mjeteve që lëvizin mbibinarë, biçikletavememotor, traktorëve dhemjeteve të tjerame veprimmotorik, të cilat nukjanë të destinuara në rend të parë për bartjen e personave dhemallrave

është mjeti që kamë së paku dy rrotë që vihet në lëvizje ekzluzivisht mefuqinë e drejtuesit dhe atëmund ta drejtojë personi që kambushur 12 vjet.

është një mjeti që e tërheq shtaza. Mund ta drejtojë personiqë kambushur 14 vjet.

është mjeti me veprim motorik, me dy apo tri rrotë, vëllimiveprues i të cilit nuk kalon mbi 50 cm dhe i cili në rrugë të rrafshët nuk mund të zhvillojëshpejtësimë tëmadhe se 50 km/h.

AUTOMJETET, LLOJI, KATEGORITË DHE TË DREJTATE NGASJES NË KOMUNIKACION

3


11

TRAKTORI*

MOTOÇIKLETADERI NË 125 cm *

MOTOÇIKLETAPËRTEJ 125 cm *

AUTOMJETI UDHETARËVE (VETURA)*

MJETI I KOMBINUAR*

MJETI TRANSPORTUES*

AUTOBUSI*

TROLEJBUSI*

MJETI BASHKANGJITES*

GJYSMËRIMORKIO*

RIMORKIO E LEHTË*

BASHKËSINË E MJETEVE*

TONAZHI I MJETEVE (NGARKESA)*

MASA E MJETEVE (PESHA)*

MASAE PËRGJITHSHME (PESHATERESISHME)*

ështëmjetme veprimmotorik i konstruktuar që të tërheqë , të shtyjë, osetë bartë vegla të ndryshme, gjegjësisht të shërbejë për vënien në lëvizje të këtyre veglave,apo për tërheqjen e rimorkiove. Mund ta drejtojë personi që ka mbushur 16 vjet dhe kadhënë provimin për drejtues të traktorit.

është një mjet motorik me dy rrotë me rimorkionanësore apo pa të si dhe një automjet deri në 125 cm që mund ta ngasë personi që kambushur 16 vjet dhe ka dhënë provimin e ngasësit të kategorisë "A".

është mjet motorik me dy rrotë që kalon 125 cme nuk kalon peshën prej 400 kg. Mund ta ngasë personi që ka mbushur 18 vjet dhe kadhënë provimin e ngasësit të kategorisë "A"

ështëmjeti motorik i destinuar për bartjen epërsonave, i cili,përveç ulëses së shoferit kamë së shumti 8 ulëse, të cilin e drejton personiqë kambushur 18 vjet dhe ka dhënë provimin për shofer të kategorisë "B".

është mjeti motorik i destinuar për bartjen e njëkohshme tëpersonave dhemallrave që përpos ulëses për ngasësin ka më së shumti 8 ulëse ,masa elejueshme e të cilës nuk kalon 3500 kg .Atë mund ta drejtojë në trafik personi me 18 vjettë plota dhemeprovimin e dhënë të ngasësit të katëgorisë "B".

është secili mjet motorik që është destinuar për bartjen emallrave, masa më emadhe e të cilit tejkalon 3500 kg.Atëmund ta drejtojë personi me 18vjetmoshe dhemeprovimin e dhënë për ngasësin e kategorisë "C".

është mjet motorik i destinuar për transportin e personave që përveçulëses për ngasësin kamë shumë se 8 ulëse. Mund ta drejtojë personi i cili ka mbushur 21vjet dhe ka dhënë provimin për shofer të kategorisë "D".

është mjet motorik për transportin e udhëtarëvë që përpos ulëses përngasësin ka më shumë se 8 ulëse dhe që me qëllim të furnizimit të motorit me energjielektrike është lidhur mepërçuesin elektrik .

është mjet ngasjeje i destinuar që të tërhiqet nga mjetimotorik dhe është konstruktuar si rimorkio ose si gjysmërimorkio e lehtë.

është mjet bashkangjitës pa boshtin e përparmë, ikonstruktuar qëmepjesën e vet të përparme tëmbështetet nëmjetin tërheqës.

është mjet bashkangjitës, masa më e madhe e së cilës nuktejkalon 750 kg.

përbëjnë mjetet me veprimin motorik me një ose dymjete bashkangjitëse, të cilat në komunikacionin nëpër rrugë veprojnë si bashkësi emjeteve.Bashkësitë e mjeteve janë mjete për tërheqje që i përkasin kategorisë B, C ose Dndërsa mjetet bashkangjitëse janë mjetet me masë më të mëdha se 750 kg dhe i përkasinkategorisëE.

është pesha e lejueshme deri te e cila mjetimund të ngarkohet sipas deklaratës së prodhuesit tëmjetit.

është masa apo pesha e mjetit të zbrazët merezervuarin embushurme karburante dhemegarniturën dhe pajisjet e parapara përmjet.

është masa apo pesha e mjetitbashkë me masën e ngarkesës që transportohet në mjet, duke përfshirë edhe masen epersonave qe ndodhen në mjetin e vozitjes, si dhe masën e mjetit bashkangjitës bashkëmepeshën-nëse kjo i është shtuarmjetit të ngasjes.

3

3

3

3


12

MASAMËEMADHEELEJUAR (PESHA)*

NGARKESABOSHTORE*

- patentshoferin,- letërnjoftimin,- lejen eqarkullimit përmjetin qëduhet të jetë i regjistruar dhe- polisënesigurimit tëmjetit.

Ngasësi nukbën tëdrejtojëmjetin në komunikacion:

Ngasjen me mjet ngasësi duhet deomos ta fillojë vetëm atëherë, kur të bëjë mëparë kontrollin emjetit të vet. Në atë rast duhet të kontrollojë sërish se a janë:

Ngasësi duhet të kontrollojë agjendennëmjet:

PJESËMARËSI NË KOMUNIKACION*

ështëmasa apo pesha emjetit së bashkumebarrën e tij.

është pjesë emasës së përgjithshme ose e peshësme tëcilën boshti i mjetit ngarkon rrugën automobilistike në gjendje qetësie.

Gjithmonë me rastin e drejtimit të mjetit ngasësi duhet të ketë patjetër me vetedokumentet e nevojshme si vijon:

Ngasësi para se të ulet pas timonit duhet deomos të jetë i pushuar, i aftë fizikisht dhepsikikisht për drejtim të mjetit. Nëse ka udhëtarë, ngasësi është i detyruar ti radhisë asisojqë në ulësen e përparmenuk guxon të ulet fëmijamë i ri se 12 vjet apo personi nën ndikimine alkoolit (pa marrë parasysh se kanë vënë rripin e sigurisë). Personi që bartet me mjet,nuk bën assesi të pengojë ngasësin gjatë ngasjes së mjetit as të ndikojë mbi ngasësin qëta drejtojë nëmënyrënme të cilin zvogëlohet siguria e komunikacionit.

Nuk është e lejueshme që numri i udhëtarëve të jetë më i madh sesa numri që ështëcekur në lejen e qarkullimit tëmjetit.

- nëse është nën ndikimin e alkoolit, të drogës dhe tëmjeteve të tjera narkotike.- po që se është i sëmurë apo i lodhur,- nëse është në aso gjendje psikike sa që nuk është i aftë që nëmënyrë të qetë dhe të

sigurt të drejtojëmjetin.

- pneumatikët në gjendje të regullt- a janë në rregull instalimet për frenim, ndriçim të rrugës, instrumentet sinjalizuese,

tabelja komanduese;- a janë të përshtatur retrovizorët (e jashtëmdhe të brendshëm) nëmes tyre.

- rrota e regullt rezervë- trekëndëshi i sigurisë- kutia e ndihmës se parë- kandelat rezervë- litari ose leva (biga) për tërheqjen emjetit- veglat e nevojshme (kriku, çelësi për rrota etj).Automjetet e udhëtarëve për transportin publik të personave, automjetet

transportuese dhe autobusët duhet të kenë edhe aparatin për fikjen e zjarrit të vendosur nëvendin që shihet.

është çdo person i cili në komunikacioninrrugor drejton mjetin, ndodhet në mjet, që drejton, udhëheq ose kaluron kafshën në rrugë,si dhe kambësori ose personi që detyrat dhe obligimet e punës i kryen në rrugë.

NGASËSI DHE MJETI SI PJESËMARRËS NËKOMUNIKACION


13

Me termin , nënkuptojmë edhe personin i cili nërrugë lëvizmepatina, ski , saja ose vraponme ruleta .

është personi i cili në rrugë drejtonmjetin.

është personi i cili merr pjesë në komunikacion, që nuk drejton mjetindhe as që bartet në mjet, personi që me forcën e vet e shtyn ose e tërheq karrocën efëmijëve, biçikletën, biçikletën me motor ose karrocën lëvizëse për personat ehendikepuar, si dhe personi në karrigën lëvizëse për personat e hendikepuar, të cilën elëvizin me forcën vetanake ose me forcën e motorit nëse gjatë kësaj kohe lëviz meshpejtësine e ecjes së njeriut si dhe personi që rrëshqetmepatina,

është çdo ndërprerje e lëvizjes së mjetit në rrugë mekohëzgjatje prej 15 minutash , perveç ndërprerjes që bëhet që të veprohet sipas shenjësose rregullësme të cilën regullohet komunikacioni.

është ndërprerje e lëvizjes sëmjetit me kohëzgjatjemë tëmadhese 15 minuta, përveç ndërprerjes që bëhet që të veprohet sipas shenjës ose rregullës metë cilën rregullohet komunikacioni.

është kalimi me mjet pranë mjetit tjetër që lëviz nëpër të njëjtënrrugë nga kahja e kundërt.

është kalimi me mjet pranë mjetit tjetër që lëviz në tënjëjtën kahje.

është kalimi me mjet pranë mjetit të ndalur ose të parkuar osendonjë objekti tjetër i cili gjendet në shiritin rrugor ku zhvillohet komunikacioni.

është veprimi të cilin, në kushte të caktuara drejtuesi është iobliguar që ta bëjë me ndaljen e mjetit, me zvogëlimin e shpejtësisë së lëvizjes ose mendërprerjen e veprimit të cilin e kryen me mjet dhe atë në atë mënyrë që nuk e detyrondrejtuesin emjetit tjetër qëmevrull ta ndërrojë drejtimin apo shpejtësinë e lëvizjes

është rendi i mjeteve të ndaluara në rrugë apo që lëvizin në shiritin e njëjtëtë komunikacionit në të njëjtën kahje, gjatë së cilës shpejtësia e lëvizjes së mjeteve dheveprimi i drejtuesve janë të kushtëzuara reciprokisht, dhe në mes të cilave nuk mund tëhyjëmjeti tjetër pa u penguar .

ekziston, nëse për shkak të kushteve tëpavolitshme atmosferike dhe konditave të tjera (mjegulla, bora, shiu, pluhuri, tymi e kështume radhë), drejtuesi nuk mundet në mënyrë të qartë t'i dallojë pjesëmarësit e tjerë nëkomunikacion rrugor, në largësinë prej më së paku 200 m, në rrugën jashtë vendbanimit ,përkatësisht në distancen prejmë së paku 100mnë vendbanim.

është fatkeqësia në rrugë në të cilën kanë marrëpjesë më së paku një mjet në lëvizje dhe në të cilën një person apo më shumë personakanë vdekur ose janë lënduar, apo është shkaktuar dëmimaterial.

Ngasësi i cili synon që në rrugë të kryejë ndonjë veprim memjet (bie fjala zhvendosjae mjetit djathtas ose majtas, ndërrimi i shiritit , tejkalimi, anashkalimi, devijimi djathtas osemajtas, kthimi gjysmërethor dhe ngasja prapa) bën të fillojë veprimin e tillë vetëm nëseështë bindur paraprakisht se këtë mund ta bëjë pa rrezik për pjesëmarrësit e tjerë ne

PJESËMARËSNËKOMUNIKACION

DREJTUESI (NGASESI)*

KËMBËSORI*

NDALJA E MJETIT*

PARKIMI I MJETIT*

PERBALLKALIMI*

PARAKALIMI (TEJKALIMI)*

ANASHKALIMI*

LËSHIMI I MJETIT*

KOLONA*

DUKSHMËRIA E ZVOGËLUAR*

AKSIDENTI I KOMUNIKACIONIT*

VEPRIMET ME MJETIN NË KOMUNIKACION


14

komunikacion, duke pasur kujdes për pozitën e mjetit, për drejtimin dhe shpejtësinë elëvizjes.

Ngarësi është i detyruar të veprojë në këtë mënyrë edhe kur inkuadrohet nëkomunikacion (dalja emjetit nga garazha ose oborri dhe nga hapësirat e tjera identike).

Me rastin e kryerjes së këtyre veprimeve memjet, drejtuesi i mjetit është i detyruar qët'i lajmërojë apo njoftojë qartë dhe me kohë për qëllimin e tij pjesëmarrësit e tjerë nëkomunikacion,duke u dhënë shenjëme treguesin e drejtimit.

Nëse ka ndërmend që mjetin e vet ta zhvendosëdjathtas osemajtas në rrugë, të kalojë në shiritin tjetër tëkomunikacionit, qëmemjet të kalojë djathtas osemajtasnë rrugën anësore apo në sipërfaqen mbi të cilënzhvillohet komunikacioni urban, drejtuesi është iobliguar të sigurohet paraprakisht se nuk do të sjellë nërrezik pjesëmarrësit e tjerë në komunikacion , të cilëtlëvizin pas tij gjegjësisht para tij, apo me të cilëtpërballkalohet. Vetëm pas kësaj guxon të fillojë njërinprej këryre veprimeve me mjet duke u kujdesur për pozitën e mjetit, shpejtësinë, kahjen elëvizjes dhe rrethanat e tjera.

Në rast se inkuadrohet në komunikacion ngasipërfaqja në të cilën nuk zhvillohet komunikacioni, ngagarazhi ose oborri, ka për detyrë të ndërmarrë masa tëveçanta: të sigurohet personalisht apo varësisht nganevoja përmes personave të tjerë se këtë veprim mundta ndërrmarrë në mënyrë të sigurtë, pa i rrezikuarkëmbësorët dhe pjesëmarrësit e tjerë në komunikacion.

Ngasësi i qerres tërheqëse kur inkuadrohet në komunikacion, në vendin, ku pamjen eka të mbyllur ose të paqartë nga mjeti tjetër ose ndonjë objekt, apo dukshmëria është ezvogëluar për arsye të tjera, ka për detyrë që në komunikacion të inkuadrohet duketërhequr kafshët për dizgjin.

Kthimin gjysmërrethor në rrugë, drejtuesi i mjetit nuk mund ta fillojë, derisa nuk bindetparaprakisht se nuk do të sjellë në rrezik, ose të pengojë pjesëmarrësit e tjerë nëkomunikacion. Kthimi gjysmërrethor imjetit nuk bën fare të zbatohet në vendet, ku ekzistondukshmëria e pamjaftueshme (qafa emalit, kthesa etj).

Lëvizja me mjet prapa mund të realizohet vetëm nëraste të jashtëzakonshme, në pjesën e shkurtër tërrugës, vetëm kur ngasësi bindet se këtë gjë mund tabëjë pa rrezikuar dhe penguar pjesëmarrësit e tjerë nëkomunikacion.

Kur lëvizë prapa drejtuesi i mjetit është i obliguar tëmbetet në anën e njëjtë të rrugës nëpër të cilën ka lëvizurderi atëherë.

Me lëvizjen e mjetit prapa ngasësi nuk bënkurrësesi të hyjë në udhëkryqin e paqartë, të lëvizë në kalimin e rrugësmbi binarë në nivel,as të ngasë në kthesa të padukshme.

Drejtuesi i mjetit nuk bën ta zvogëlojëme vrull shpejtësinë e lëvizjes sëmjetit.Ai mundtë zvogëlojë në mënyrë të dukshme shpejtësinë e lëvizjes së mjetit vetëm pasi të jetëbindur se nuk do të rrezikojë, as pengojë pjesëmarrësit e tjerë në komunikacion. Në atërast ai është i detyruar qëme kohë ,me disa shtypje të njëpasnjëshme në komandën e freritpunues (duke aktivizuar dritat stop në mjetin e vet) të njoftojë pjesëmarrësit e tjerë në


15

komunikacion për veprimet që i ndërmerr .Para se t'i ndërmarrë keto veprime në fjalë (inkuadrimi i mjetit në komunikacion,

ndryshimi i mënyres dhe drejtimit të lëvizjes, ndalja) ngasësi ka për detyrë që të njoftojëmekohë dhe qartë pjesëmarrësit e tjerë në komunikacion për qëllimin e tij duke dhënë shenjëme anë të treguesit të drejtimit (shenjës së sinjalizimit) ose, nëse ato nuk ekzistojnë, do tëjapë shenjë përkatësemedorë.

Kjo shenjë jepet gjatë gjithë kohës së kryerjes së veprimeve memjet, pas së cilës gjëduhet të ndërpritet patjetër sinjalizimi. Drejtuesi nuk ka për detyrë të japë shenjën gjegjësenëse, pas tejkalimit të realizuar të mjetit tjetër, ka ndërmend të kthehet në shiritin eskajshëm të djathtë. Drejtuesi i mjetit i cili nuk ka indikatorin e drejtimit është i obliguar qëme dorën horizontale, vetëm të bëjë të ditur fillimin e tejkalimit, dhe nuk është i detyruar tëmbajë dorën horizontalisht gjatë tërë kohës së tejkalimit.

Ngasësi duhet deomos që për lëvizjen e mjetit të shfrytëzojë eksluzivisht rrugën,sipërfaqen rrugore, shiritin e komunikacionit respektivisht shtegun e destinuar përkomunikacionin e llojit të atij mjeti, të cilit i përketmjeti, pos rastit të rrezikut .

Është rregull universale që mjeti të lëvizë në anën edjathtë të rrugës në drejtimin e lëvizjes.

Pasi që rruga mund të ketë gjerësi të llojllojshme, medisa shirita të komunikacionit për qarkullimin emjeteve, nënjë apo më shumë kahje kjo rregull për anën e lëvizjes, kadisa variante.

Sipas rregullës së përgjithshme, kur nget anës sëdjathtë; ngasësi ka për detyrë që ta drejtojë mjetin pranëskajit të djathtë të rrugës, por në atë largësi nga skaji sa qëtë mos i rrezikojë pjesëmarësit e tjerë në komunikacion, as që ta vënë veten në rrezik ngafatkeqësia e komunikacionit, duke u kujdesur për shpejtësinë e lëvizjes së mjetit dhe përgjendjen e gjithëmbarshme të rrugës.

Në raste të veçanta, në rrugë në vendbanim , në të cilin , për komunikacionin emjeteve në një kahje, ekzistojnë më së paku dy shirita të shënuar të komunikacionit,ngasësi mund që për lëvizjen e mjetit të vet ta shfrytëzojë edhe shiritin e komunikacionit, icili nuk ndodhet skajit të djathtë të rrugës, nëse me këtë nuk pengon lëvizjen e mjeteve tëtjera, të cilat lëvizin pas tij.

Në rast se në rrugë për komunikacionin e mjeteve nëtë dy kahjet, janë së paku katër shirita të komunikacionit,drejtuesi i mjetit nuk guxon që të kalojë në shiritin rrugor,të dedikuar për komunikacionin e mjeteve, nga kahja ekundërt.

Në rrugë për komunikacionin e mjeteve, në të dykahjet, në të cilën ekzistojnë tre shirita të komunikacionit,ngasësi nuk guxon që me mjet të lëvizë shiritit tëkomunikacionit, i cili gjendet pranë skajit të majtë tërrugës, në drejtim të lëvizjes sëmjetit.

Në udhën, në të cilën rrugët, gjegjësisht shiritat rrugorë janë të ndarë me njëri tjetrin,ngasësi nuk bën që të lëvizëmemjet nëpër shiritin rrugorë, të destinuar për komunikacion

LËVIZJA E MJETEVE NË RRUGË


16

nga kahja e kundërt, as kahjes së kundërt të rrugës, në të cilën komunikacioni rrjedh në njëkahje.

Është e ndaluar lëvizja prapa në: autoudhë, nërrugën e rezervuar për qarkullimin e automjeteve, si dhe:në tunel, mbi urë, në rrugët me kthesa, në mbikalime, nënurë, në kalimin e rrugëve mbi binarë të tramvajit dhe në tëgjitha vendet, ku do të rrezikohej siguria e pjesëmarrësvenë komunikacion.

Shpejtësinë e lëvizjes së mjetit drejtuesi duhet t'a përshtatë vetive dhe gjendjes sërrugës, dukshmërisë, kushteve atmosferike, gjendjes së mjeteve dhe të ngarkesave,dendësisë së komunikacionit dhe konditave të tjera të komunikacionit, ashtu që mjetinmund ta ndalë me kohë të duhur para secilës pengesë, e cila në kushtet e caktuara,mundet objektivisht të supozohet. Mirëpo, ai, nuk bën që të zvogëlojë shpejtësinë elëvizjes së mjetit në atë masë, sa që mjeti i tij t'i bëjë pengesë zhvillimit normal tëkomunikacionit.

Ngasësi është i obliguar të lëvizë me atë shpejtësi që ia bën të mundur ta ndalëmjetin, në largësinë në të cilën do të ketë një pashmëri tëmirë të rrugës.

Ai ka për detyrë ta zvogëlojë shpejtësinë e lëvizjes së mjetit para çdo pjese tërrezikshmedhe të paqarta të rrugës, nëmënyrë që tëmund të ndalet në kohë të duhur.

- para vendkalimit të këmbësorëve ;- në pjesët e rrugës, që janë zënë me lëvizjen e këmbësorëve, e veçanërisht nësenë rrugë, ose buzë saj gjenden fëmijët;

- në kthesat e përgjithshme dhe të paqarta;- në pjesët e rrugës me teposhtëze të madhe;- në pjesët e ngushtuara të rrugëve;- me rastin e përballkalimeve dhe tejkalimeve të qerreve tërheqëse, të kalorësve,bagëtisë ose gjedhave kur te shtazët vërehen shenjat e shqetësimit;

- me rastin e përballkalimeve ose të tejkalimeve të kolonës së këmbësorëve;- kur rruga është e mbuluar nga dëborë, akull, gjethet, balta ose me materie tëtjera që rrugën e bëjnë të rrëshqitshme;

- në udhëkryqet e paqarta;- kur është zvogëluar dukshëm pashmëria.

Ngasësi nuk bën që në vendbanim të lëvizë me shpejtësi më të madhe se 60 km\hrespektivisht me shpejtësi më të madhe se shpejtësia eparaparë me shenjën e komunikacionit, për gjithëvendbanimin, ose për një pjesë të saj. Në raste të veçantanë rrugë publike në vendbanim, ku elementet teknike tëkomunikacionit e mundësojnë këtë gjë, mund të lejohet,me shenjën e komunikacionit , lëvizjamëemadhe se 60 km /h.

SHPEJTËSIA E LËVIZJES

Në kushtet, kur komunikacioni është vështirësuar në mënyrë të veçantëdrejtuesi duhet deomos ta zvogëlojë shpejtësinë e lëvizjes, e sidomos:

60Prishtinë


17

Drejtuesi i mjetit nuk guxon që në rrugë publike, jashtë vendbanimit të lëvizë meshpejtësimë tëmadhe se:

Në rrugën publike, ngasësi nukmund të lëvizëmemjet me shpejtësi më tëmadhe seshpejtësia e kufizuarme shenjën e komunikacionit, të vendosur në rrugë.

Në kushtet normale të komunikacionit shpejtësia i lëvizjes sëmjetit, në rrugët publike,nuk bën të kufizohet nën 40 km/h.

Kufizimi i shpejtësisë nën 40 km/h , mund të caktohet vetëm në kushte tëjashtëzakonshme, por ai është gjithmon i përkohshëm (riparimi i rrugës etj).

- Në 80 km/h, për autobusët me rimorkio të lehtë si dhe për mjetet transportuese parimorkio,masamëemadhee lejuar e të cilëve nuk tejkalon 7500 kg.

- Në 80 km/h përmjetetmotorike, që tërheqin rimorkion për banim.- Në 70 km/h për autobusët, kur organizohet transporti i fëmijëve, për autobusët e

nyjëzuar pa vende për t'u ulur, përmjetet transportuesemotorike, masa e lejuar e të cilëve,ështëmëemadhe se 7500 kg dhe përmjete transportuesemotorikeme rimorkio.

- Në 50 km/h për autobusët me mjete bashkangjitëse për bartjen e përsonave, përautobusët urbanë, per autobusët që përpos ulësve të montuara kan edhe vende tëcaktuara për qëndrim në këmbë, dhe mjetet transportuese që në sandukun ngarkuesbëjnë bartjen e personave.

- Në 30 km/h për traktorët.- Në 40 km/h përmjetinmotorik që tërheqmjetin e prishur.Ngasësit, që drejtojnëmjetet motorike të kategorive të cekuramë lart, janë të obliguar

- 80 km/hnë rrugët e tjera

- 100 km/hnë rrugëne rezervuarapër qarkullimine automjeteve

- 120 km/hnëautoudhë

Krahas regullave universale të cekura më lart, mbi kufizimin e shpejtësisë,është caktuar edhe kufizimi i përhershëm i saj, për shpejtësitë e dhëna të mjetevemotorikedhe të tjera, si vijon:

80

120

100


18

t'u përmbahen kufizimeve të shpejtësisë të parapara me ligj, edhe atëherë, kur lëvizinrrugës, në të cilën është lejuar një shpejtësimëemadhe,me shenjë.

Ngasësi që ka ndërmend të kthejë në të djathtë a në të majtë, eshtë i obliguar që nëlargësi të mjaftueshme, para udhëkryqit të marë pozicion në atë shirit të komunikacionitnëpër të cilin duhet të kalojë udhëkryqin.

Ngasësi që kthen në të djathtë është i obliguar qëkthimin ta kryejë, duke lëvizur shiritit të komunikacionit, qështrihet buzë skajit të djathtë të rrugës, përpos nëse meshenjë të komunikacionit në rrugë, nuk është caktuarndryshe.

Në rrugë me qarkullim në dy drejtime, drejtuesi imjetit i cili kthen në të majtë është i obliguar që tërreshtohet në të majtë të shiritit të tij rrugor respektivishtbuzë vijës sëmesit që ndan rrugën në dy kahje të lëvizjes,dhe buzë harkut të paramenduar ose të shënuar i cili lidhtë dy vijat emesit të rrugës anësore.

Në raste të tilla drejtuesi i mjetit i cili kthehet në tëmajtë është i obliguar që të rreshtohet në shiritin emajtë tëskajshëm të komunikacionit, i cili gjendet në shiritin e tijrrugor, për t'u kyçur në shiritin e majtë të skajshëm tëshiritit rrugor, në të cilin don të kyçet, gjegjësisht në shiritinmë të afërm të tij.

Drejtuesi kthehet në shiritin e majtë tëskajshëm të komunikacionit, përkatësisht pranëskajit tëmajtë të rrugës

KTHIMET

KTHIMINËTËDJATHTË

KTHIMINËTËMAJTË

KTHIMI NË TË MAJTË NË RRUGËN ME DISASHIRITATËKOMUNIKACIONIT

KTHIMI NË TË MAJTË NGA RRUGADYKAHËSHE NË RRUGËN NJËKAHËSHE


19

KTHIMI MAJTAS NGA RRUGANJËKAHËSHE NË ATË DYKAHËSHE

KTHIMI NË TË MAJTË NGA RRUGANJËKAHËSHE NË ATË NJËKAHËSHE

Nga rruga njëkahëshe, ngasësi kthehetgjithmonënga shiriti fundor imajtë i komunikacionit.

Ngasësi kthehet nga shiriti fundor i majtë ikomunikacionit në shiritin më të afërt për të, e kyështë poashtu shiriti fundor që shtrihet nëpër skajinemajtë të rrugës.

Ngasësi mund të radhitet për ta bërë kthimin,nëse është bindur më parë se nuk i rrezikonpjesëmarrësit e tjerë në komunikacion, duke pasurkujdes për pozitën emjetit, për drejtimin dhe shpejtësinë e lëvizjes


21

RREGULLAT E KOMUNIKACIONIT DHE TËPËRPARËSISË SË KALIMIT

Pjesëmarrësit në komunikacion, kanë për detyrë tësillen në pajtimme dispozitat ligjore të komunikacionit, meshenjat e komunikacionit të vëna në rrugë, me shenjatndriçuese të komunikacionit, me shenja dhe urdhëresa qëi jepin përsonat e autorizuar.

Rregullat aplikohen në udhëkryqe, ose gjatëballafaqimit me mjetin tjetër, kur nuk ka shenja komunika-cioni, shenja ndriçuese të komunikacionit, apo persona tëcilët e rregullojnë komunikacionin, atëherë ngasësi është idetyruar ta lëshojëmjetin, që i vjen nga ana e tij e djathtë.

Ngasësi i mjetit, i cili në udhëkryq kthehet në tëmajtë,duhet patjetër t'i lëshojë mjetet, të cilat duke ardhur ngakahja e kundërt, mbajnë kahjen e lëvizjes, ose kthehen nëtë djathtë.

Me përjashtim, mjeti që lëviz nëpër binarë ka për-parësi kalimi në udhëkryq apo në përballkalim me mjetintjetër, pa marë parasysh se nga cila anë vjen mjeti, nësenuk është caktuar ndryshemeshenjën e komunikacionit.

Drejtuesi ka obligim të lëshojë të gjithamjetet, që lëvizin nëpër rrugë në të cilën don tëkyçet edhe kur ajo rrugë nuk është e shënuar (me shenjën e trafikut) si rrugëme përparësikalimi, nëse me mjet kyçet nga rruga e dheut në rrugë të asfaltuar, ose nëse hy në rrugënga sipërfaqja ku nuk zhvillohet komunikacioni.

Ngasësi i cili gjatë kthimit të mjetit, kalon nëpër shtegun e biçiklistëve, ka për detyrë t'ilëshojë biçikletat dhemjetet e tjera, të cilat lëvizin shtegut të biçiklistëve.

Veprimi sipas rregullave të komunikacionit:


22

Ngasësi që hymemjet në rrugë,e cila është shënuarme shenjë të komunikacionit si udhë me përparësi kalimi,duhet t'i lëshojë të gjitha mjetet që lëvizin nëpër atë rruge.Kjo rregull vlen edhe përmjetet që lëvizin nëpër binarë.

Përjashtim bëjnë mjetet me përcjellje dhe me tëdrejtë përparësie (policia,ndihma e shpejtë, zjarrëfikësitdhe ushtria) kur atomjete janë në intervenim, kur i kanë tëndezura dritat me ngjyrë të kaltër dhe të kuqe, që ndezennë mënyrë alternative, respektivisht dritën e kaltër rota-tive, duke përdorur shenjat me zë. Kur këto mjete janë nëintervenim kanë përparsi kalimi pavarësisht a vijnë ngaana e majtë apo e djathtë, ose nga rruga sekundare, dhekjo vlen për të gjitha mjetet, madje edhe për ato që lëvizinnëpër binarë.

Pjesëmarësit në komunikacion kanë obligim tëveprojnë sipas shenjave ndriçuese (semaforëve) edhekur ajo dallon nga rregulla e përparësisë së kalimit tëshprehur në vendin e njëjtë me shenjën tjetër tëkomunikacionit.

Pjesëmarrësit në komunikacion janë të obliguar tëveprojnë sipas urdhërave, që i jepin përsonat e autorizuaredhe nëse këto urdhëra ndryshojnë nga regullat e komu-nikacionit ose domethënia e shenjave të komunikacionittë vëna në rrugë.

*Nëse ndonjë ngasës ka gabuar në komunikacion, nuk duhet reaguar me vrull.Sigurisht se edhe ai, është i vetëdijshëmpër gabimin e vet të cilin e ka kuptuarme vonë.


23

KOMUNIKACIONI NË UDHËKRYQE TË PARREGULLUARAOSE TË RREGULLUARA ME SHENJA TË KOMUNIKACIONIT

Ngasësi, i cili u afrohet udhëkryqeve, duhet të ngasë me një kujdes të shtuar, duke iupërshtatur kushteve të komunikacionit në udhëkryq. Në qoftë se i afrohet udhëkryqit, në tëcilin komunikacioni nuk është rregulluar në mënyrë të veçantë me anë të shenjave tëkomunikacionit, (me semafor), ose me shenja, të cilat i jep personi i autorizuar, ai është iobliguar të ngadalsojë shpejtësinë e lëvizjes, ashtu sa që të mund të ndalet paraudhëkryqit, ose mu në udhëkryq dhe atë asisoji sa që t'i leshojë mjetet të cilat në udhëkryqkanë të drejtën e përparësisë së kalimit.

Ngasësi nuk bën të ndalet me mjet në kalimin e shënuar të këmbësorëve kur, përshkak të kushteve të komunikacionit është i detyruar të presë për hirë të hyrjes, ose daljesnga udhëkryqi .

Ai ka për detyrë që në një largësi të mjaftueshmepara udhëkryqit, me mjet të marrë pozicion në atë shirit tëkomunikacionit, nëpër të cilin është i detyruar të kalojëpërmes udhëkryqit, dhe ta lëshojë mjetin i cili vjen ngaana e djathtë e tij, po që se përparsia e kalimit në këtëudhëkryq nuk nuk është e rregulluar me shenja tëkomunikacionit.

Në udhëkryq, sikurse edhe në vendin tjetër, në të cilinkomunikacioni është rregulluar me anë të shenjavendriçuese të komunikacionit, ngasësit janë të detyruar tëveprojnë sipas shenjës ndriquese të komunikacionit, e josipas rregullave, apo shenjave të komunikacionit.

- ndalimi i kalimit,- kalimi i lirë,

- ndalimi i kalimit, pospër ato mjete, që, në çastin, kur paraqitet ngjyra everdhë, nuk mund të ndalen në mënyrë të sigurtë.

Ngasësi, të cilit me shenjën ndriçuese të komuni-kacionit, i është lejuar hyrja në udhëkryq, nuk guxon qëme mjet të hyjë në udhëkryq nëse dendësia e komunika-cionit është e tillë, sa që aimemjetin e vet patjetër duhet tëndalet, e në rast të ndërimit të shenjës ndriçuese tëkomunikacionit do të pengojë ose pamundësonqarkullimin emjeteve, që arrijnë nga rrugët anësore.

Shenjat ndriçuese të komunikacionit, për pjesëmarrësit në komunikacion, kanëkëtodomethënie:

- DRITA E KUQE- DRITA E GJELBËR- DRITA E VERDHË


24

Në këtë situatë, kur ngasësit në semafor i ështëndezur drita me ngjyrë të kuqe dhe shigjeta-plotësuese egjelbërt në të djathtë, ngasësi guxon të kthehet në tëdjathtë, mirëpo vetëm pasi t'i lëshojë mjetet dhepjesëmarrësit e tjerë në komunikacion (këmbësorët), tëcilëve u është kyçur ngjyra e gjelbër.

Nëse në udhëkryq (qoftë i parregulluar,ose irregulluar me shenja të komunikacionit ose me shenjandriçuese), komunikacionin e rregullon personi iautorizuar, ngasësit janë të detyruar të veprojnë sipasshenjave që u jep ai, respektivisht përparësinë e kalimit ekanë mjetet, të cilëve ua japë ai atë përparsi, me anë tëpozitës së trupit, të duarve, ose në një mënyrë tjetër.D.m.th. në rast se shenja e tij ndryshon nga rregullat ekomunikacionit, shenja e komunikacionit ose të shenjësndriçuese të komunikacionit, ngasësit janë të obliguar tëveprojnë sipas shenjës, që e jep personi i autorizuar.


25

SHEMBUJT DHE MËNYRA E ZGJEDHJES SËPËRPARËSISË SË KALIMIT NË UDHËKRYQE

Kur e vështrojmë udhëkryqin së pari duhet të konstatojmë, a është udhëkryqi iregulluar, apo i paregulluar. Nëse në të, nuk ka person të autorizuar, që e rregullonkomunikacionin, semafor, apo shenja ndriçuese, atëherë e dimë se udhëkryqi nuk është irregulluar dhe i zbatojmë rregullat e përgjithshme të komunikacionit, semjetet që vijnë ngaana e djathtë, kanë përparësi kalimi.

Në fotografinë vijuese,vërejmë se udhekryqi është iparregulluar (nuk ka shenjë të komunikacionit, assemafor e as person, që rregullon komunikacionin), porqë kemi, përpos të tjerash edhe mjetin, që lëviz nëpërbinarë, kështu që e lëshojmë atë të parin pa marrëparasysh se kemi mjetin motorik nr. 3 (të kuq), që i vjennga ana e djathtë, për arsye se në udhëkryqet eparregulluara, mjeti nëpër binarë, ka përparësi kalimi nëraport memjetet e tjera,pamarrë parasysh a vjen nga anae djathtë, apo e majtë. Pas mjetit mbi binarë nr. 1 (tramvajit), nëpër udhëkryq, kalon mjetinr. 2 (kaltër), sepse vjen nga ana e djathtë emjetit nr. 3 (i kuq), i cili i fundit kalon udhëkryqin.

Kur e shikojmë udhëkryqin vijues, shohim se ështërregulluar me shenja të komunikacionit,prandaj ilëshojmë së pari mjetet, të cilat lëvizin rrugës mepërparësi kalimi. Prej tyre, së pari e lëshojmë mjetin nr. 1(ngjyra e kaltër e mbyllur), sepse ai kthehet në tëdjathtë,kurse mjeti nr. 2 (i kuq), megjithëse ndodhet nërrugë me përparësi sikurse dhe mjeti nr. 1 (ngjyrë e kaltëre mbyllur), por i vjen nga ana e majtë, prandaj, ai kalon idyti nëpër udhëkryq. Mjeti nr. 3 (kombi) kalon i fundit,sepse gjendet në rrugën dytësore dhe është i obliguar t'ilëshojë të gjithamjetet, që lëvizin nëpër rrugënmepërparësi kalimi.

Shembulli 1.

Shembulli 2.

Prilikom rješavanja prvenstva prolaza na raskrsnici takoñe treba imati u vidu da seuvijek pridržavamo pravila o prvenstvu prolaza, a ne blizine i udaljenosti vozila odraskrsnice, jer udaljenost vozila ne utiče na prvenstvo prolaza.


26

PËRBALLËKALIMI

Më rastin e përballëkalimit, drejtuesi është i obliguarqë nga ana e vet emajtë, të lërë mjaft distancëmesmjetittë vet dhe mjetit me të cilin përballëkalohet, e sipasnevojës, që mjetin e tij ta zhvendosë kah cepi i djathtë irrugës, në mënyrë që anashkalimi të bëhet në mënyrë samë të sigurt.

Në qoftë se, shkaku i ndonjë pengese në rrugë, ose shkaku i pjesëmarrësve të tjerë nëkomunikacion, ai nukmund të bëjë përballëkalimin e sigurt, është i detyruar ta ngadalësojëlëvizjen e mjetit dhe, sipas nevojës ta ndalë, për ta lëshuar mjetin aga ana e kundërt. Përshkak të kushteve të ndryshme të rrugës, me dispozita ligjore nuk është definuar më kon-kretisht distanca minimale mes mjeteve gjat përballkalimit, por që rëndomë, konsiderohetse në kushtet normale të komunikacionit, kjo largësi nuk bën të jetëmëe vogël se 1m.

Kur në udhëkryq mjetet arrijnë nga drejtimet e kundërta dhe kthehen në të majtë,ngasësi përballëkalon në atëmënyrë që e lëshon nga ana e vet e djathtë.

Në qoftë se shkaku i ndonjë pengese në rrugë, të gjerësisë së pamjaftueshme tëudhës,apo shkaqeve të tjera,është i pamundur përballëkalimi, ngasësi të cilit i biemë lehtë,është i detyruar të ndalet e sipas nevojës, me lëvizje prapa, ose në mënyrë tjetër, tazhvendosëmjetin e vet dhe të bëjë tëmundur përballëkalimin.

Në pjesën e rrugës, që ka pjerrtësi të madhe për së gjati, ngasësi i mjetit që lëviz nëteposhtëze ka për detyrë që, kur ta hetojë semjeti tjetër shkon në drejtim të tij në përpjetëz,ta ndalë mjetin e vet në vendin e përshtatshëm dhe të bëjë të mundur përballëkalimin përmjetin që lëviz në përpjetëz. Mirëpo, nëse mjeti që lëvizë në teposhtëze, nuk ka vend tëpërshtatshëm për t'u ndalur, e para mjetit që lëvizë në përpjetëze ka vend të përshtat-shëm, ngasësi duhet të ndalet dhe tëmundësojë përballkalimin e sigurt. Në qoftë se për hirtë përballëkalimit është e nevojshme që ndonjë mjet të lëvizë prapa, përparësi ka mjeti qëtërheq mjetin bashkangjitës ndaj automjetit pamjet bashkangjitës, autobusi ndaj kamionit,mjeti transportues ndaj automjetit të udhëtarëve etj. Përveç rastit kur shihet qartë seshkaku i kushteve të rrugës dhe pozitës sëmjetit, këtë gjëmund ta bëjëmë lehtëmjeti i cili,sidoqoftë, do të kishte përparësi.

Nëse përparsia e kalimit në rrugë me pjerrtësinë përsë gjati, është rregulluar me shenja të komunikaci-onit,atëherë vendosen dy shenja si vijon:

- përparësia e kalimit nga drejtimi i kundërt, respek-tivisht ndalim i hyrjes së mjetit në kalimin e ngushtë tërrugës para se të kalojnëmjetet nga kahja e kundërt.

- përparësi kalimi në raport me mjetet që vijnë ngakahja e kundërt, respektivisht lajmërim drejtuesit nëkalimin e ngushtë se ka përparësi kalimi në raport memjetet nga kahja e kundërt.

- me shenja ndrçuese të komunikacionit (domethënia e dritës është e njejtë si nësemafor), dhe

-me shenjat që i jepin personat e autorizuar që rregullojnë komunikacionin.

Përparësia e kalimit poashtu,mund të rregullohet:


27

TEJKALIMI (PARAKALIMI) DHE ANASHKALIMI

Tejkalimi (parakalimi)

Anashkalimi

është të kaluarit me mjet pranë mjetit tjetër, që lëvizë në tënjëjtën kahje.

është kalimi me mjet pranë mjetit të ndalur ose të parkuar, apo objektittjetër, që ndodhet në shiritin e komunikacionit, në të cilin lëvizmjeti.

Tejkalimi dhe anashkalimi mund të bëhet vetëm nëse me këtë nuk pengohet lëvizjanormale e mjeteve, që vijnë nga kahja e kundërt dhe po që se në rrugë ka mjaft hapësirëpër tejkalim, respektivisht anashkalim të sigurt.

Është regull e përgjithshme se tejkalimi dhe anashkalimi , bëhet nga ana emajtë.Nga kjo rregull ,ka devijim në dy raste dhe atëherë tejkalimi duhet të bëhet nga ana e

djathtë.

Së pari , nëse mjeti që tejkalohet ka zënë aso pozitenë rrugë dhe ngasësi i tij jap shenja të tilla, sa që mund tëkonkludohetme siguri, se ai kthen në tëmajtë.

Së dyti, nëse tramvaji, ose mjeti tjetër që lëvizë mbibinarë janë të vendosura në mesin e rrugës, e ndërmjetrrugës me binarë dhe skajit të djathtë të rrugës ekzistonshiriti i komunikacionit.

Kur në mesin e rrugës, ndodhet ishulli i këmbësorëve, apo hapësira për parking tëmjeteve, ose ndonjë sipërfaqe tjetër, që nuk i është destinuar komunikacionit të mjeteve,ose ndonjë objekt ose instalim, mjetet duhet t'i anashkalojnë nga ana e djathtë, po që seështë fjala për rrugënmekomunikacion në të dyja kahjet.

Ndërkaq, nëse sipërfaqet, instalimet dhe objektet e tilla, janë në mesin e rrugës mekomunikacion në një kahje, e me shenjë të komunikacionit nuk është caktuar asgjë nëmënyrë të veçantë - ato mund të anashkalohen edhe nga ana e djathtë, edhe nga ana emajtë.

- në udhëkryq me kahje rrethrrotulluese të komunikacionit, ose në vendet, ku ekzis-tojnë shumëshirita të komunikacionit, në një shirit rrugor;

- tejkalimi i biçikletës me motor, i biçikletës dhemotobiçikletës pa rimorkio anësore, edhe te vija e plotë poqë se ngasësi në atë rast nuk kalon nëpër tëmemjet;

Tejkalimi imjetit është i lejuar:


28

- në rrugë me përparësi kalimi, në udhëkryq në të cilin komunikacioni është rregulluarme shenja ndriçuese të komunikacionit (semaforë),

- në udhëkryq , në të cilin komunikacionin e rregullon personi i autorizuar,- në kalimin e rrugës mbi binarë në nivel me mbrojtës, ose që janë rregulluar me

shenja ndriçuese të komunikacionit.Para se ta fillojë tejkalimin ngasësi është i obliguar të vërtetohet semeatë veprimnuk i

pengon pjesëmarrësit e tjerë në komunikacion, si dhe t'i njofton ata me kohë me treguesine drejtimit, për veprimin të cilin dëshiron ta ndërmarrë.

- e kolonës sëmjeteve,

- nëse ngasësi që lëviz pas tij ka filluar tejkalimin ,

- nëse ngasësi para tij në të njejtin shirit të komunika-cionit ka dhënë shenjë se ka ndërmend të tejkalojë ose tëanashkalojë mjetin, që ndodhet para mjetit të tij,ose tëanashkalojë ndonjë pengesë tjetër në rrugë,

- nëse shiriti i komunikacionit në të cilin ka ndërmend të bëjë tejkalimin, nuk është i lirënë largësinë e mjaftueshme, kështu që, duke marrë parasysh dallimin në mes shpejtësisësë lëvizjes së mjetit të vet gjatë kohës së tëjkalimit dhe shpejtësinë e lëvizjes së mjetit tëpjesëtërëve të tjerë në komunikacion, që synon t'i tejkalojë, do të cenonte sigurinë ekomunikacionit, ose do ta pengonte komunikacionin nga kahja tjetër.

- nëse, pas tejkalimit dhe anashkalimit të bërë nuk do të mundet sërish të zinte vendnë shiritin e komunikacionit nëpër të cilin ka lëvizur para tejkalimit ose anashkalimit, dheatë pa penguar a rrezikuar pjesëmarësit e tjerë në komunikacion, përpos rastit , kur përtejkalim a anashkalim shfrytëzon shiritin në të cilin është ndaluar komunikacioni nga kahjatjetër.

Ngasësi nuk guxon të nisë tejkalimin dhe anashkalimin, në shiritin e komunikacionittë destinuar për ndaljen e detyruesyhme tëmjeteve në autoudhë dhe në rrugë të rangutmëtë lartë, në tunele dhe galeri. Ngasësi që bën tejkalimin është i detyruar që mjetin e vet tambajë në distancë të duhur ngamjetet që i tejkalon dhe të sigurojë dallimin emjaftueshëmnë shpejtësi (por të mos kalojë kufizimin e shpejtësisë më të madhe të lejuar), ashtu që tëmos pengojë dhe rrezikojëmjetin, që e tejkalon.

Para dhe gjatë tejkalimit, ngasësi ka për detyrë të japë shenjëme treguesin emajtë tëkahjes.Nëse mjeti nuk ka treguesin e drejtimit , ngasësi është i obliguar, që me dorën emajtë, në pozitë horizontale, të japë shenjë para se të nisë tëjkalimin.

Pasi të bëjë tejkalimin e një ose më shumë mjeteve, ngasësi është i detyruar, sa mëparë, që pa pengimin ose rrezikimin e pjesëmarrësve të tjerë në komunikacion,memjetin evet të zërë sërish pozitën në shiritin e komunikacionit, nëpër të cilin ka lëvizur paratejkalimit, respektivisht anashkalimit.

Në raste të rralla, në rrugën që kamë së paku dy shirita të komunikacionit, të dedikuarpër komunikacion në kahjen ne të cilën lëvizmjeti i tij , ngasësi, qëmenjëherë pas tejkalimittë kryer të mjetit të parë, duhet të bëjë tejkalimin e mjetit të dytë, ka mundësi, që me qëllimtë ndërmarjes së tejkalimit të ri dhëme kusht që nuk pengonmjetet e shpejta që lëvizin pastij, tëmbetet në shiritin e komunikacionit që e ka shfrytëzuar për tejkalimin emjetit të parë.

Ngasësi nukmund të fillojëmemjet tejkaliminoseanashkalimin:


29

Në rrugë, ku komunikacioni zhvillohet në dy kahje,ngasësi nuk guxon ta tejkalojë mjetin tjetër, para qafës sëmalit, ose në kthesa, ose kur dukshmëria e rrugës është epamjaftueshme, përveç rastit kur në ato vende, ekzistojnëdisa shirita të komunikacionit, të shënuara me shenja përsë gjati në rrugë, dhe që shfrytëzohen për drejtimin elëvizjes sëmjetit të tij.

Drejtuesi nuk guxon ta tejkalojë mjetin tjetër (përpos biçikletës, biçikletës me motordhemotobiçikletës pa rimorkio anësore), para udhëkryqit, ose në udhëkryqin që nuk ështëme lëvizje rrethore të qarkullimit, ose para kalimit të rrugës nëpër binar hekurudhor në nivelpa mbrojtës ose gjysmëmbrojtës. Përpos,mjetit që lëviz në rrugë me përparësi kalimi, sidhe në rastin kur komunikacioni në udhëkryq ështe rregulluar me shenja ndriçuese oseshenja që i jep personi i autorizuar. Mirëpo edhe në situata të tilla, ngasësi nuk mund tëbëje tejkalimin, nësë rrezikon sigurinë e pjesëmarrësve të tjerë në komunikacion, ose i sjellpara rrezikut.

Para kalimit të rrugësmbi binarë hekurudhor ose të tramvajit, në nivel pambrojtës dhegjysmëmbrojtës, ngasësi bën ta tejkalojë mjetin tjetër, kur komunikacioni në kalimin e tillë,ështe rregulluarme instalime për dhënien e shenjave ndriçuese.

Ngasësi nuk mund të tejkalojë mjetin tjetër që iafrohet vendkalimit të shënuar të këmbësorëve, që kalonnë vendkalimin e këmbësorëve,ose që është ndalur që t'ilëshojë këmbësorët në atë vendkalim.

Ngasësi, të cilit i është dhënë shenja për tejkalim, nga ana e tij emajtë, ka për detyrë tazhvendosëmjetin e tij në skajin e djathtë të rrugës.

Ngasësi i mjetit që tejkalohet nuk guxon, gjatë kohës kur e tejkalon mjeti tjetër, tashtojë shpejtësinë e lëvizjes sëmjetit të vet.

Nëse nuk i përshtatet gjërësisë së rrugës, apo gjendja e rrugës nuk bën të mundurtejkalim të sigurt, ngasësi i mjetit, që lëvizë më ngadalë se sa mjeti pas tij, është i detyruarta zhvendosë mjetin e vet sa më shumë në të djathtë, nëse kjo nuk mjafton, ta ndalë (posat'i jepet mundësia) mjetin në vend të përshtatshëm që t`ua lëshojë rrugën mjeteve tëshpejta.zila.


30

TEJKALIMI I SIGURT

Për t`u kryer tejkalimi i sigurt, nga ngasësi,kërkohet t`i realizojë të gjitha veprimet eparapara në radhitjen e caktuar. Kështu prognoza e kushteve nënkupton që ngasësi tëbindet se me ndërmarrjen e tejkalimit, nuk i rrezikon, madje as nuk iu pengonpjesëmarrësve të tjerë në komunikacion. Tejkalimi fillon në një distancë të mjaftueshmenga mjeti që tejkalohet. Në rast se ndodh ndërrimi i papritur i çfarëdo rrethane,nevojitet qëngasësi të ketëmundësi të heqë dorë nga tejkalimi, e që atëherë tëmos rrezikojëmjetin qëka pasur ndërmend ta tejkalojë, apomjetet të cilat lëvizin pas tij.

Largësia anësore nga mjeti që tejkalohet, duhet të jetë detyrimisht e mjaftueshme nëmënyrë që të dy ngasësit ta kenë përshtypjen se janë të sigurt.

Pas tejkalimit duhet kthyer me mjet në shiritin e njejtë të komunikacionit nëpër të cilinka lëvizur mjeti para tejkalimit. Atë veprim duhet kryer me një kujdes të shtuar, assesi mekthimin e përnjëhershëm në të djathtë, me të cilin veprim mund të shkaktohet reagimi ipapritur i ngasësit të mjetit që tejkalohet madje edhe aksidenti i komunikacionit me pasojatë rënda. Shumica e drejtuesve me përvojë konsiderojnë se kthimi në shiritin ekomunikacionit nëpër të cilin ka lëvizur më hëret, mund të bëhet në mënyrë të sigurt, nëseme kthimin në të djathtë fillohet vetëm atëherë, kur ngasësi në retrovizorin,që gjendet nëmjet dheme të cilin i shikonmjetet të cilat lëvizin pas tij, e vërenmirë mjetin, që sapo e katejkaluar.

Me rastin e tejkalimit, duhet pasur vëmendje të veçantë në atë që, dallimi nëshpejtësinë e lëvizjes sëmjetit që tejkalon, ngamjeti që tejkalohet, të jetëmjaft i madh, nëmënyrë që tejkalimi të realizohet nëmënyrë të sigurt dhe, nëse ka nevojë të hiqet dorë ngatejkalimi. Por, aty duhet të merret parasysh, që me rritjen e shpejtësisë së lëvizjes përshkak të tejkalimit, nuk bën kurrësesi të tejkalohet shpejtësia që është kufizuar meshënjën e komunikacionit, apo që është e kufizuar për llojin e caktuar tëmjetit.

Një situatë e rrezikshme veqanërisht, shfaqet, nëse ngasësi lirohet së tepërmi gjatëtejkalimit të kolonës sëmjeteve, që lëviz para tij. Sjellja e këtillë,është sanksionuar si deliktimë i rëndë, sepse distanca mes mjeteve, të cilat lëvizin në kolonë, është më së shpeshti epamjaftueshme që mjeti, i cili është lëshuar pakujdes në tejkalim, të kthehet i sigurtë nëkolonë, kështu që në raste tilla, shkaktohen fatkeqësi të komunikacionit me pasoja tërënda.

Tejkalimi në udhëkryq dhe në kalimin e rrugës mbi binarë hekurudhor dhe tëtramvajit në nivel, zakonisht (në situatë të rregullt) nuk lejohen. Dispozitat ligjore cekin fareqartas, se në cilat raste dhe në ç' vende është lejuar tejkalimi. Kushti i parë i sigurisë ështëtë njohëshmirë dhe t'u përmbahesh rigorozisht dispozitave ligjore,me të cilat janë caktuarkushtet e tejkalimit. Pos kësaj, para se të fillojë tejkalimin, ngasësi duhet që të bindetparaprakisht, në udhëkryq, se mos po vjen mjeti me të drejtë përparësie të kalimit ; mbivijën hekurudhore -athua funksionojnë instrumentet që paralajmërojnë trenin i cili afrohetdhe a funksionojnë instrumentet përmbylljen e trafikut ; e në kalimin e rrugësmbi binarë - aështë i lirë, kalimi.

Tejkaloni vetëm në vendet, ku kjo është e lejuar dhe e sigurt për ju dhe përpjesëmarrësit e tjerë në komunikacion.


PËRDORIMI I DRITAVE NË KOMUNIKACION

Gjatë kohës prej muzgut të parë gjer në të aguarit e plotë (natën) dhe ditën, në rast tëdukshmërisë së zvogëluar, në mjetin që gjendet në komunikacion në rrugë, duhet tëndizen dritat, si vijon:

Në mjetin me veprim motorik,më së paku dy drita të bardha në anën e përparme tëmjetit dhe numri çift i dritave të kuqe, në anën e pasme tëmjetit.

Në biçikletë një dritë e bardhë në anën e përparme dhe një dritë e kuqe në anën epasme të biçikletës.

Në biçikleten me motor dhe në motoçikletën pa rimorkio anësore, së paku një dritë ebardhë në anën e përparmëdhe së paku një dritë e kuqe në anën e pasme.

Në qerren tërheqëse së paku një dritë të bardhë në anën e përparme dhe së paku njëdritë të kuqe në anën e pasme, ose vetëm një kandel (llampë), që është punuar asisoj qënga ana e përparme e mjetit shihet drita e bardhë, kurse nga ana e prapme drita e kuqe.Në këtë situatë ngasësi dritat në fjalë duhet t'i vendosë në boshtin për së gjati,të mjetittransportues, në anën emajtë të tij.

Në raste të veçanta nuk duhet t'i ketë dritat e ndezura; mjeti i ndalur ose i parkuar nëpjesën e ndriçuar të rrugës, pasi që shihet qartas nga një largësi emjaftueshme.

Për ndriçimin e rrugës , ngasësi i mjetit me veprim motorik, sipas rregullës, përdordritat e gjata. Burimi i dritës së farëve të dritave të gjata, duhet të jetë më afër boshtit tëvënë për së gjati, të mjetit në raport me dritat e shkurta, pos rastit kur nuk janë montuarbrenda farit të njëjtë.

Ngasësi është i detyruar që në vend të dritave të gjata të shfrytëzojë dritat e shkurta nëkëto raste:

Gjatë përballëkalimit me mjetin tjetër në largësinë, nga e cila vlerëson se me dritën emjetit të vet vërbon ngasësin emjetit i cili i vjen përballë.

Gjatë përballëkalimit me mjetin tjetër, me ç'rast nga-sësi i atij mjeti kalon në drita të shkurta,ose me ndezjendhe fikjen e dritave nëmënyrë alternative, tërheq vërejtjense dritat e gjata i pengojnë, ngasësi është i obliguar tëkalojë prej dritave të gjata në ato të shkurta, në distancë sëpaku 200m.

Gjatë kohës së lëvizjes pas mjetit tjetër, kur vërehet se me drita të gjata, e vërbonngasësin tjetër para vetes.

Rrezet e dritave të gjata janë sëpaku100m.

Rrezet e dritave të shkurta janëprej 40deri 80m.

31Doracak për dhënien e provimit për shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurinë e komunikacionit

32

Gjatë kohës derisa memjet kalon skaj kolonës së organizuar të këmbësorëve.Natën dhe ditën, në rastin e dukshmërisë së zvogëluar, ngasësi i mjetit, duhet të ket të

ndezura së paku dritat e shkurta për ndriçimin e rrugës.Dritat për ndriçimin e mjetit (dritat pozicionale) duhet të ndizen gjatë kohës, derisa

janë të ndezura cilat do drita për ndriçimin e rrugës, ose dritat e veçanta për mjegull. Nëraste të veçanta përdoren për ndriçimin emjeteveme veprimmotorik, kur ai është i ndalur,ose parkuar në pjesën e pandriçuar të rrugës.

Gjatë mjegullës, ngasësi i mjetit ka për detyrë që nëmjet të ketë të ndezura dritat eshkurta për ndriçimin e rrugës, ose dritat përmjegull, ose të dyja dritat,njëkohësisht.

Dritat për mjegull mund të shfrytëzohen ekskluzivisht për mjegull, ose me rastin edukshmërisë së zvogëluar.

Dritat e mjegullës në anën e përparme mund të jenë me ngjyrë të bardhë apo tëverdhë, ndërsa në anën e pasme të kuqe.

Dritat për lëvizje prapa duhet të jenë të bardha, dhe ato funksionojnë vetëm gjatëlëvizjes prapa.

Drita për ndriçimin e tabeles së regjistrimit në anën e pasmeduhet të jetë e bardhë.

Ngasësi ka për detyrë që me shënjën e zëshme ose ndriçuese, t'i paralajmërojëpjesëmarrësit e tjerë në komunikacion, nëse ekziston rreziku, që mund të shpjerë tefatkeqësia e komunikacionit, ose te rrezikimi i sigurisë në komunkacion.

Këto paralajmërime nevojitet të reduktohen nëmasë të nevojshme, nëmënyrë që tëmos trazohen pjesëmarrësit e tjerë në komunikacion. Në vendbanime dhe natën, është endaluar dhënia e sinjaleve të zëshme, ato mund të përdoren vetëm nëse është e domos-doshme që pjesëmarrësve t'u tërhiqet vërejtja për rezikun e drejtpërdrejtë, apo nësebartet personi i lënduar, a i sëmurë rëndë, të cilit i nevojitet ndihma e mjekut.

Sinjalinme zë të paralajmërimit (mebori), ngasësi ka obligim ta përdorë gjithmonë,kur këtë e imponojnë arsyet e sigurisë së komunikacionit, e veçanërisht:

- në rrugë jashtë vendbanimit, para se të fillojë tejkalimi apo anashkalimi, nëseekziston rreziku nga aksidenti i komunikacionit, në qoftë se shenja e tillë nuk do të ishtedhënë,

- nëse pranë rrugës, ndodhen fëmijët, që nuk i kushtojnë kujdes lëvizjes sëmjeteve,- në rrugën jashtë vendbanimit para hyrjes në kthesë të paqartë, ose të ngushtë,

apo para arritjes në qafë-mal, ku është vështirësuar përballëkalimi.

Rrezet e dritave të mjegullës, arrin më sëshumti 35 m.

PËRDORIMI I SHENJAVE TË ZËSHME (BORISË) DHETË PARALAJMËRIMIT


33

Gjatë natës, ngasësi është i detyruar të japë shenjë ndriçuese (ablend), në vend tëasaj me zë pjesëmarrësve të tjerë në komunikacion, duke u kujdesur që të mos i vërbojëme drita drejtuesit të cilët vijnë nga drejtimi i kundërt. Shënja ndriçuese e paralajmërimit,mund të jepet edhe ditën, nëse I përshtatet më shumë rrethanave të rrugës dhe tëkomunikacionit.

Ndalja e mjeteve do të thotë çdo ndërprerje e lëvizjes së mjeteve në rrugë mekohëzgjatje deri në 15 min., përpos ndërprerjes që bëhet për të vepruar sipas shenjës,ose rregullës me të cilën rregullohet komunikacioni.

Parkimi i mjeteve është ndërprerja e lëvizjes së mjeteve me kohëzgjatje më të gjatëse 15 min. përpos ndërprerjes që bëhet për të vepruar sipas shenjës apo rregullës, me tëcilën rregullohet komunikacioni.

Ngasësi i cili dëshiron të ndalë mjetin, duhet të bindet paraprakisht se nuk i rrezikonpjesëmarrësit e tjerë në komunikacion dhe për këtë veprim t'i paralajmërojë me shenjënpërkatëse. Në rast se nëmjet janë tëmontuar treguesit e drejtimit (shenjat e sinjalizimit),ngasësi me to, jep shenjë se në cilën anë ka ndërmend ta ndalë mjetin e nëse nuk janëtreguesit e kahjes, sinjalizon me dorë lart-poshtë horizontalisht .

Kur e ndal ose e parkonmjetin, ngasësi detyrohet ta vendosë në rrugë në atë mënyrëqë të mos paraqesë rrezik, ose pengesë për mjetet e tjera që lëvizin pranë tyre oseinkuadrohen në komunikacion.

Mjet i ndalur a i parkuar konsiderohet edhe ai mjet, i cili me një pjesë, ndodhet nësipërfaqen e rrugës, eme tjetrën në trotuar ose pjesën tjetër të shtresësmedhe.

Në rast se në rrugë është e caktuar hapësira për ndalje, apo parkimmjetesh, në atëmënyrë, që është shënuar hapësira për secilin mjet, ngasësi mund të lërë mjetin e tijvetëm nëatë hapësirë dhe nëmënyrë, që është përcaktuar me shenja në rrugë.

Në vendbanime, ngasësi është i obliguar të shfrytë-zojë sa më ekonomikisht hapësirën për parkim, asisojiqë mjetet të cilat gjenden përpara dhe pas tij, mund tëinkuadrohen pa vështirësi në komunikacion. Në mjetin endalur dhe të parkuar nuk bën të hapen dyert në atëmënyrë që të pëngohen, ose rrezikohen pjesëtarët e tjerënë komunikacion.

Në rrugë publike, jashtë vendbanimit, ngasësi duhet, që gjithmonë kur shfaqetmundësia,mjetin e ndalur ose të parkuar, ta vendosë jashtë rrugës.

Ngasësi, i cili, për shkak të defektit në mjet, fatkeqësisë në komunikacion, ose tëarsyes tjetër , është i detyruar të ndalë mjetin, ka për detyrë të ndërmarrë të gjitha masat,me qëllim që mjeti i ndalur të mos i sjellë mjetet e tjera në rrezik, dhe ta largojë sa mëshpejt nga rruga.

Nëse ngasësi, për shkak të defektit në mjet, të fatkeqësisë në komunikacion osearsyes tjetër, ka qenë i detyruar mjetin ta ndalë në binarë, është i detyruar ta heqë ngabinarët, menjëherë. Nëse kjo gjë nuk është e mundshme, atëherë duhet t'i ndërmarrë tëgjitha masat, në mënyrë që personat, të cilët drejtojnë mjetet që lëvizin nëpër binarë tëparalajmërohen me kohë për rrezikun.

NDALJA DHE PARKIMI


34

Ngasësi që ka ndërmend ta ndalë ose parkojë mjetin në rrugën publike është iobliguar që ta ndalë respektivisht parkojë atë pranë skajit të djathtë të rrugës, kurse nërrugën publike në të cilën komunikacioni zhvillohet vetëm në një kahje, mund ta ndalë,gjegjësisht ta parkojë pranë skajit të djathtë apo tëmajtë të rrugës.

Nëse pranë skajit të djathtë të rrugës gjenden binarët e tramvajit ose të tjerë, ngasësimund ta ndalë ose parkojëmjetin pranë cepit tëmajtë.

Ngasësi mund ta ndalë ose parkojë në vendet qëgjenden në mesin e rrugës, vetëm nëse ato vende janëshënuar me shenjën gjegjëse të komunikacionit, apo meshenjën në rrugën.

Ngasësi nuk mund ta ndalë as ta parkojë mjetin nëvendin, në të cilin ai do të rrezikonte sigurinë epjesëmarësve të tjerë në komunikacion ose do tëparaqiste pengesë për rrjedhjen normale tëkomunikacionit, përkatësisht për lëvizjen e këmbësorëve

- në kalimin e shënuar të këmbësorëve dhe nëlargësinë më të vogël se 5 metra nga ky vendkalim, si dhenë kalimin e shtegut të biçiklistëve nëpër rrugën;

- në kalimin e rrugës mbi binarë hekurudhorë ose tëtramvajit në nivel;

- në binarë hekurudhorë ose të tramvajit dhe nëafërsi të këtyre binarëve, nëse me atë pengohetkomunikacioni imjetve që lëvizin nëpër binarë;

- në udhëkryq dhe në largësi më të vogël se 5 metra nga skaji më i afërt irrugës së tërthortë;

- në tunele, në ura dhe në mbikalime si dhe në pjesët e rrugës nën ura dhenënkalime;

- në pjesën e rrugës në afërsi të majës së qafmalit dhe në kthesë ku pamja e rrugësështë e pamjaftueshmedhe ku anashkalimi imjeteve nuk do të kryhej pa rrezik;

- në pjesën e rrugës publike ku gjerësia e kalimit tëlirë ç'prej mjetit të ndalur apo të parkuar deri në vijën eplotë për së gjati në rrugë apo deri në skajin e kundërt tërrugës, ose deri te ndonjë pengesë në rrugë, do të ishtemëe vogël se 3metra;

- në vendin, në të cilin, mjeti do të mbulonte shenjën e komunikacionit apo tëinstrumentit për dhënien e shenjave ndriçuese të komunikacionit (semaforin);

- në shtegun gjegjësisht shiritin e biçiklistëve;

- në vendin ku është shënuar stacioni përmjetet e transportit publik.

.

Ngasësi nukguxon tandalë oseparkojëmjetin, posaçërisht:


35

Përpos rasteve të cekura, ngasësi nukmund tëparkojëmjetin, sidomos:

- në pjesën e rrugës para kalimit të rrugës mbi binarëhekurudhorë ose të tramvajit në nivel dhe atë në largësimë të vogël se 15mngaato kalime

- në largësi më të vogël se 15 m përpara dhe passhenjës me të cilën është shënuar vendqëndrimi përmjete të transportit publik.

- para hyrjes në ndërtesa, oborr ose garazh si dhe mbi lidhjet (degëzimet) në rrjetin eujësjellësit dhe hyrjes në kanalizimose në rrjetin tjetër të organizatave komunale.

- në vendin, ku automjeti i parkuar do të pengontehyrjen emjetit tjetër për parkim ose daljen e ndonjë mjetitashmë të parkuar.

Vetë parkimi është i ndaluar në trotuar, gjegjësisht nështegun e këmbësorëve, nëse kjo nuk është rregulluar nëmënyrë të prerë me shenjën e komunikacionit. Nëseparkimi është lejuar duhet të lihen së paku 1,6 metragjerësi në sipërfaqen për lëvizjen e këmbësorëve, mekusht që kjo sipërfaqe nuk mund të jetë pranë skajit tërrugës, si në fotografi.

Ngasësi para se ta braktisë mjetin, është i obliguar të marrë të gjitha masat që tëpamundësojë që mjeti të mos lëvizë vetë, apo që personat e pa autorizuar ta vënë nëlëvizje. Që të pamundesojë mjetin motorik të niset vetë nga vendi, ku është lënë, ngasësiështë i detyruar tëmarrëmasat si vijon:

- ta vëjë dorëzën e ndërruesit të shpejtësisë në shkallën përkatëse të transmetimit (tafusë në shpejtësi ) dhe sipas nevojës, ta aktivizojë frerin e parkimit,

- nëse mjeti është i lënë në teposhtëze, t'i kthejë rrotat e përparme në drejtim të skajittë trotuarit, e në përpjetëze t'i kthejë rrotat e përparme kahmesi i rrugës.

- të vendosë ndërvënësit (pykat e hekurta) nën rrotat përkatëse, nëse është fjala përmjetin i cili sipas dispozitave duhet të ketë ndërvënësit e tillë.


36

SHËNIMI I MJETIT TË NDALUR NË RRUGË

LËVIZJA E KËMBËSORËVE DHE RAPORTI I NGASËSITNDAJ KËMBËSORËVE

Ngasësi ka për detyrë që automjetin, traktorin ose mjetin bashkangjitës, posmotobiçikletës pa rimorkio anësore që është ndalur në rrugë, ta shënojë me shenjë tëveçantë,me të cilën theksohetmjeti i ndalur në rrugë (me trekëndëshin e sigurisë ) dhe atë:

- kur është i detyruar qëmjetin e vet ta ndalë në vendet dhe pjesët e rrugëve, në të cilatështë e ndaluar ndalja dhe parkimi,

- kur mjeti është ndalur në rrugë, në asi vendi që ngasësit e mjeteve që arrijnë ngakahja e njëjtë nukmundapomunden vështirë të vërejnëmekohë të duhurmjetin e ndalur,

- natën dhe në kushtet e dukshmërisë së zvogëluar në autoudhë dhe në rrugën erezervuar për komunikacionin e automjeteve, si dhe në pjesën e rrugës që nuk është eqartë.

Përpos shënimit të automjeteve me shenjën e veçantë të paraparë me dispozitaligjore, drejtuesi i automjetit duhet të aktivizojë instrumentin për kyçjen e përnjëherëshmetë të gjithë treguesve (indikatorëve) të kahjes, nëse instrumenti i tillë është montuar nëmjetinmotorik.

Shenja vëhet në rrugë pas automjetit të ndalur, nëpozitë vertikale dhe në largësi të mjaftueshme, e cilanë rrugën jashtë vendbanimit nuk mund të jetë më evogël se 50 m,kështu që ngasësit e automjeteve, tëcilat vijnë nga kahja, ku është vënë shenja, mund tëndalin me kohë të duhur automjetet e veta, përkatësishttë anashkalojnë pa vështirësi automjetin e ndalur.

Kur në rrugë është ndalur kolona e mjeteve ose bashkësia e mjeteve, respektivishtmjeti që bart materie te rrezikshme, vihen në largësinë identike dy shenja vertikale, njërapranë tjetrës.

Këmbësori, sipas rregullës nuk bën të lëvizë dhe të ndalet në rrugë, këtë duhet ta bëjësa më afër skajit të rrugës me kujdesin e jashtëzakonshëm dhe sipas mënyrës që nukpengon komunikacionin emjeteve.

Kur këmbësorët lëvizin nëpër rrugë siguria e komunikacionit i obligon ata që të lëvizinnjëri pas tjetrit, e sidomos kur kemi të bëjmë me rrugën e paqartë,me dukshmërinë ezvogëluar osemekomunikacionin intensiv tëmjeteve.

Në rast se ekziston trotuari apo sipërfaqja tjetër qëështë ndërtuar dhe caktuar në mënyrë të veçantë përlëvizjen e këmbësorëve, këmbësori ka për detyrë që tëlëvizë nëpër të. Po që se nuk ekzistojnë sipërfaqet e ndër-tuara në mënyrë të veçantë, këmbësori është i obliguar tëlëvizë nëpër ato pjesë të udhës, paralelisht me rrugë qëjanë të përshtatshme për lëvizjen e këmbësorëve. Në situ-atën, kur nuk ekziston asnjëra prej mundësive të cekura,


37

këmbësorit i lejohet që të lëvizë anës fundore tëmajtë të rrugës në drejtim të lëvizjes.Në rastet e jashtëzakonshme këmbsësori mund të lëvizë skajit të djathë të rrugës

vetëm kur lëvizja e tillë për të është më e sigurt (bërryli që nuk dallohet mirë, gremina,prerja, erozioni etj).

Këmbësori që shtyen biçikletën., biçikletën memotorosemotoçikletën,personat që lëvizin me anë të karrigevelëvizëse për personat e paaftë dhe kolona e organizuar ekëmbësorëve, duhet, të lëvizin skajit të djathtë të rrugësnë drejtim të lëvizjes.

Këmbësori është i obliguar që nëpër rrugë të kalojëme kujdes të shtuar dhe rrugës sa ma të shkurt, dhegjithmonë nëpër vendkalimin e kambësorve, nëse në atërrugë ekzistojnë vendkalimet e shënuara të këmbësorëve,ose kalimet e ndërtuara në mënyrë të veçantë përkëmbësorët.

Këmbësori është i detyruar që nëpër ato vendkalimeta kalojë rrugën, nëse ato nuk janë të larguara më shumëse100m.

Këmbësori është i obliguar që të kalojë me kujdes përmes rrugës dhe shtegut tëbiçiklistëve,apo shiritit të biçiklistëve dhe nuk guxon t'i pengojë me qëllim, ose pa nevojëmjetet. Në rast se kalon nëpër rrugë, në vendet ku nuk ka kalim të këmbësorëve,këmbësori ka për detyrë që këtë gjë ta bëjë nën këndin e drejtë në relacion me boshtinpërgjatë rrugës.

Në rast se, për shkak të anashkalimit të ndonjë pengese në trotuar, këmbësori është idetyruar të shfrytëzojë një pjesë të rrugës, është i obliguar t'i kushtojë vëmendje të veçantëlargësisë dhe shpejtësisëme të cilën lëvizinmjetet, nëmënyrë që tëmos rrezikojë sigurinëe tyre dhe sigurinë personale.

Gjatë kalimit nëpër rrugë, nëse nuk ekzistojnë kalimet e këmbësorëve, këmbësoriështë i detyruar t'i presë dhe lëshojëmjetet që kalojnë.

Po qe se komunikacioni në udhëkryq është rregulluar me shenja ndriçuese (mesemafor), ose kur komunikacionin e rregullon personi i autorizuar, në kalimin e shënuar tëkëmbësorëve, në atë rast këmbësorët kanë të drejtë përparësie me rastin e kalimit, nësesipas shenjës së dhënë të komunikacionit është lejuar kalimi nëpër rrugë.

Po qe se ekzistojnë kalimet e shënuara të këmbësorëve, aty ku nuk ka semaforë apoperson të autorizuar, këmbësori që lëviz kalimit të shënuar për këmbësorë, gëzon tëdrejtën e prioritetit paramjeteve skaj të cilave kalon.

Ngasësi ka obligim të ndalë mjetin para kalimit të shënuar të këmbësorëve, në të cilinnuk ekziston semafori dhe ta lëshojë këmbësorin, nëse kemi të bëjmë me fëmijët, mepersonat emoshuar dhe të pafuqishëmdhe invalidët.

Këmbësorët, biçiklistët dhe ata që kalurojnë, nëse për lëvizjen e tyre nuk ekzistojnështigjet e ndërtuara në mënyrë të veçantë,ose shiritat e shënuar, mund të shfrytëzojnë mesë shumti njëmetër gjërësie të rrugës, duke llogaritur nga skaji përkatës i rrugës.

Kur këmbësorët lëvizin në kolonën e organizuar, kanë për detyrë të lëvizin anës sëdjathtë të rrugës në drejtim të lëvizjes. Kolona e organizuar e këmbësorëve lëviz gjithmonëe shoqëruar nga udhëheqësi (kolona e fëmijëve shkollorë, funerali mortor etj) dhe nukguxon të jetë aq e gjatë sa të mos bëjë të mundur zhvillimin normal të komunikacionit.


38

Nëse nëpër rrugë nisen disa kolona të organizuara këmbësorësh, ata duhet qëndruar mesë paku 30m larg njëra tjetrës.

Natën, në kohën e dukshmërisë së zvogëluar dhe kurdoherë që e kërkon siguria ekomunikacionit këmbësorët në kolonën e organizuar janë të obliguar të ecin njëri pas tjetrit,përveq nëse kemi të bëjmëmekolonen e lejuarmedispozita të veçanta.

Nëse komunikacioni në kalimin e shënuar të këmbësorëve, është rregulluar meshenja ndriçuese osemë shenja të personit të autorizuar , drejtuesi i mjetit është i obliguarqë mjetin e vet ta ndalë para kalimit të këmbësorëve, kur më shenjën e dhënë i ështëndaluar kalimi, kurse , nëse në kalimin e tillë i është lejuar , drejtuesi i mjetit nuk guxon tëpengojë kalimin e këmbësorëve, të cilët tashmëkanë hyrë në kalimin e këmbësorëve.

Në qoftë se vendkalimi i këmbësorëve i shënuar në pasusin paraprak , gjendet nëhyrje të rrugës anësore, ngasësi që kthehet në rrugën e cekur, ka për detyrë që kthimin tabëjë më shhpejtësi të zvogëluar dhe t'i lëshojë këmbësorët, që tashmë kanë hyrë apo pohyjnë në kalimin e këmbësorëve dhe që sipas nevojës ta ndalëmjetin.

Në rast se në vendkalimin e shënuar të këmbësorëve, komunikacioni nuk ështërregulluar me pajisje për dhënien e shenjave ndriçuese, as me shenja të personit tëautorizuar, ngasësi është i obliguar që kalimit të tillë të këmbësorëve t'i qaset, me shpejtësitë matur në atë mënyrë që të mos i rezikojë këmbësorët, të cilët tashmë kanë hyrë apo qëhyjnë në vendkalimin e këmbësorëve dhe nëse ka nevojë ta ndalë mjetin e vet për t'ilëshuar këmbësorët.

Ngasësi që kthehet në rrugën anësore, në hyrje të së cilës nuk ekziston kalimi ishënuar i këmbësorëve ka për detyrë që kthimin ta bëjë me një shpejtësi të zvogëluar dhenuk bën t'i rrezikojë këmbësorët të cilët tashmëkanë shkelur në rrugë.

Nuk bën qëmemjet të tejkalohen kolonat (fëmijët shkollarë, kolonatmortore etj.). Sa ipërket kolonës nuk ështëme rëndësi numri i personave, por organizimi.

Përjashtimi nga kjo rregull është dhënë vetëm për mjetet nën përcjellje dhemjetet metë drejtë përparsie të kalimit.

Kolona e organizuar e këmbësorëve nuk bën të jetë aq e gjatë sa qëmegjatësinë e sajtë pamundësojë lëvizjen normale të komunikacionit. Nëse në rrugë lëvizin disa kolona tëorganizuara të këmbësorëve, distanca nëmes të kolonave duhet të jetë emjaftueshmeqëtëmund të bëhet tejkalimi i sigurt i tyre nga ana emjeteve.

Natën dhe në kushtet e dukshmërisë së zvogëluar si dhe në rastet e tjera kur këtë gjëe imponojnë arsyet e sigurisë së komunikacionit, këmbësorët në kolonën e organizuarkanë për detyrë të lëvizin në kolonë nga një, pos rastit kur lëvizin kolonat e organizuara nëmënyrë të veçantë. Kolona duhet të jetë e shënuar me një dritë të bardhë, nga ana epërparmedhemenjë dritë të kuqe nga ana e pasmeemajtë (llambabaterike, feneri etj).


39

TËRHEQJA E MJETEVE

Në komunikacion në rrugën publike, mjetit me veprim motorik mund t'i bashkangjitenmë së shumti dy mjete të bashkangjitura për transportin e barrës, gjegjësisht një mjet ibashkangjitur për transportin e personave, ndërsa në autoudhë dhe në rrugën e rezervuarpër qarkullimin e automjeteve vetëmnjëmjet i bashkangjitur.

Mjeti me veprim motorik mund të tërheqë pas vetes asi mjeti bashkangjitës që nukzvogëlon qenësisht stabilitetin e tij.

Mjeti me veprim motorik mund të tërheqë mjetin tjetër me veprim motorik vetëm nërast se ai, për shkak të parregullsisë ose nga mungesa e ndonjë pjese nuk mund të lëvizëvetë.

Mjeti me veprim motorik nuk bën të tërheqë motobiçikletën pa rimorkio anësore apomjetin tjetërmedy rrota.

Mjeti me veprimmotorik mund të tërhiqet natën, vetëm nëse në anën e tij të pasme kadrita të ndezura të kuqe për shënimin e mjetit, ose nëse e tërheq mjeti që ka dheshfrytëzon gjatë tërheqjes dritën e verdhë rotative.

Nëse mjeti me veprim motorik në rrugë tërheq mjetin tjetër të parregullt, nuk bën tëlëvizë me shpejtësi më të madhe se 40 km/h. Mjeti i tërhequr duhet ta ndjekë gjurmën emjetit tërheqës. Me mjetin e tërhequr nuk bën të transportohen njerëzit (në të duhet tëgjendet vetëmdrejtuesi i automjetit).

Automjeti transportues i ngarkuar me barrë, gjegjësisht traktori me mjetbashkangjitës (rimorkio), mund të tërhiqet vetëm deri në vendin më të afërm, që është ipërshtatshëm për shkarkimin e barrës, ndërsa në raste të jashtëzakonshme deri te vendikumund të evitohet defekti nëmjet.

Tërheqja e mjeteve me veprim motorik mund të bëhet më ndihmen e litarit, lidhjes sëngurtë dhe duke umbështetur ose varur pjesa e përparme ose e pasme emjetit përmjetintërheqës.

Me anë të litarit nuk bën të tërhiqet mjeti në të cilin pajimet për drejtim ose për frenimjanë në defekt si dhe automjeti transportues dhe autobusi. Me lidhje të ngurtë (me bigë)nuk bën të tërhiqet mjeti me veprim motorik që nuk e ka në rregull mekanizmin për drejtim(timonin), as automjeti që është më i rëndë sesa mjeti që bën tërheqjen e tij, nëse nuk e kanë rregull frenin punues (frenin e këmbës).

Distanca në mes të automjetit tërheqës dheautomjetit të tërhequr duhet të jetë 3-5m, nëse tërhiqet melitar, kurse në rast se tërhiqet me lidhje të ngurtë (me bigë)mund të jetëmëe vogël se 3m.

Gjatë kohës së tërheqjes së mjetit në defekt, të dymjetet duhet të shenjëzohen me shenjën me të cilënshenjëzohet mjeti i ndaluar në rrugë (me trekëndëshin esigurisë).

Trekëndëshi vihet në mjetin motorik që tërheq mjetin tjetër nga ana e përparme,ndërsa nëmjetin tërheqës nga ana e pasme.

Në qoftë se tërheqja emjetit motorik (automjetit) bëhet me anën e litarit ose të lidhjessë ngurtë, personi që drejtonmjetin e tërhequr duhet të ketë patentshoferin që i jep të drejtëpër drejtim të asaj kategorie tëmjeteve së cilës i përketmjeti i tërhequr.


40

DISTANCA NË MES MJETEVE

KOMUNIKACIONI NË KALIMIN E RRUGËS MBI BINARËHEKURUDHORË DHE TË MJETEVE TË TJERA MBI BINARË

Drejtuesi i mjetit është i obliguar të mbajë distancën eduhur kur lëvizë pas mjetit tjetër (varësisht nga kushtet ekomunikacionit). Kur në rrugë publike jashtë vendbanimiti cili ka vetëm nga një shirit të komunikacionit për lëvizje tëmjeteve në një drejtim, lëvizin njëra pas tjetrës mjetet,pesha më e madhe e lejuar e të cilit i kalon 3.500 kg apogjatësia e të cilit ështëmë emadhe se 7m, ngasësit janë tëobliguar që në mes të secilit prej atyre mjeteve të mbajnëdistancë prejmë së paku 100m.

Veçanërisht kjo nuk aplikohet në pjesë të rrugës,mbi të cilën tejkalimi është i ndaluar.

Të gjitha rregullat e komunikacionit (inkuadrimi në komunikacion, ana e lëvizjes,shpejtësia, rregullat e kthimit etj) zbatohen për tramvajët dhe mjetet e tjera të cilat lëvizinmbi binarë, përveç nëse kjo është e pamundshme, shkaku i mënyrës së lëvizjes apo itipareve të veçanta të konstruktit.

Ngasësit e mjeteve të tjera të cilat lëvizin rrugës, në të cilën janë vendosur binarët,janë të obliguar që mjetet ti largojnë nga binarët posa të vërejnë se po vjen tramvaji;respektivisht mjeti tjetër që lëviz nëpër binarë, përveç rastit kur mjetet e tyre kanë të drejtëpërparsie të kalimit para tramvajit.

Pjesëmarrësit në komunikacion janë të obliguar që të ndalen para kalimit të rrugësmbi binarë të trenit në nivel të njëjtë, nëse mbrojtësi tashmë ka filluar të lëshohet, ose kurjepen shenjat ndriçuese dhe tonike (me zë), që tërheqin vëmendjen se mbrojtësi do tëfillojë të lëshohet respektivisht se po afrohet treni.

Nëse janë vënë shenjat ndriçuese të komunikacionit, pjesëmarrësit janë të obliguar tëndalen, kur shfaqet drita e kuqe titruese (vezulluese) ose drita e kuqe pa ndërprerje.

Në kalimin e rrugësmbi binarë të trenit në nivelin e njëjtë në të cilin nuk kambrojtës përmbylljen e komunikacionit as instalim për të dhënë shenjame të cilat paralajmërohet afrimii trenit, pjesëmarrësit në komunikacionmund të kalojnë nëpër binarë, vetëm pasi të bindense nuk po vjen treni.


41

KOMUNIKACIONI I BIÇIKLETAVE, BIÇIKLETAVE MEMOTOR DHE I MOTOÇIKLETAVE

Ngasësi i biçikletës dhe ngasësi i biçikletës memotor ka për detyrë që të lëvizë samëafër skajit të djathtë të rrugës e nëse ekziston shtegu i biçikletave, nëpër shtegun ebiçikletave.

Nëse dy a më shumë drejtues të biçikletave dhe biçikletave memotor lëvizin në grup,kanë për obligim të lëvizin njëri pas tjëtrit. Drejtuesi i biçikletave gjatë drejtimit nuk bën tëmbahet për ndonjë mjet tjetër, as që biçikleten ta drejtojë asisoj sa që të pengojëkomunikacionin emjeteve të tjera ose, që veten ta vëjë në rrezik në atëmënyrë, qëme njëmënyrë të padrejtë të ngasjes zvogëlon stabilitetin e biçikletës.

Ngasësit e lartëpërmendur nuk guxojnë të zvogëlojnë stabilitetin e mjetit duke u ulurjashtë ulesës së caktuar për ngasësin, e janë të obliguar që timonin tambajnë së pakumenjë dorë e me këmbë të mbështetën në pedale. Këta ngasës janë të obliguar të hipinkaluarthi në mjet që e drejtojnë dhe nuk guxojnë t'i tërheqin apo shtyejnë pjesëmarrësittjerë në komunikacion.

Ngasësit e këtyremjeteve nuk guxojnë ta zvogëlojnë stabilitetin emotoçikletës duke engarkuar me barrë të tepërt në mënyrë që kjo ngarkesë ti krijojë pengesë për dhënien esinjalevemedorë, apo t'i pengojnë pjesmarësit e tjerë në komunikacion.

Në biçikletën apo biçikletën memotor bën të ulet fëmija më i ri se 7 vjet dhe atë vetëmnëse ekziston ulësja e montuar në mënyrë të veçantë dhe nëse ngasësi është më imoshuar se 18 vjet.

Ngasësi i motoçikletës mund të ulë njeriun më të vjetër se 7 vjet nëse ekziston ulësjae veçantë dhe nëse ky person rri kaluarthi në mjet. Ngasësi i motoçikletës nuk mund tëngasë personin, nëse është nën ndikimin e alkoolit, ose që nukmund ta kontrollojë veten.Nëse biçikleta, biçikleta me motor, ose motoçikleta, kanë rimorkion,ose sandekun përbarrë, në to nuk bën të ulen personat.

Biçikletën me motor, në komunikacion nuk mund të drejtojë personi, që nuk kambushur l4 vjet.

Në rrugët magjistrale dhe regjonale, është i ndaluar mësimi i ngasjes në biçikletënmemotor.

Fëmijëve më të rinj se 14 vjet, u është ndaluar ngasja e biçikletës në rrugëtmagjistrale dhe regjionale. Për këtë përgjegjësinë e merr prindi, përkatësisht kujdestari ifëmijës.

Ngasësi i motoçikletës, ose i biçikletës me motor, si dhe personi, që bartet memotoçikletë, është i detyruar të bartë mbrojtësin - helmetën gjatë kohës së ngasjes nërrugë.

Nëse fëmijët nëpërmes edukimit për komunikacion, në shkolla dhe në entet e tjera,janë aftësuar për ngasje të biçikletës dhe për këtë gjë, u është lëshuar vërtetimi,mundën që në rrugët lokale, të drejtojnë nëmënyrë të pavarur biçikletën. Po ashtumund tëdrejtojnë edhe fëmijëtme7 vjet tëmbushura, nëse i përcjell personi më i vjetër se 16 vjet.

Biçikleta, biçikleta me motor dhe motoçikleta mund të kenë rimorkion me dy rrota,të bashkangjitur asisoj, sa që është siguruar stabiliteti i mjetit. Kjo rimorkio nuk bën të jetëmëe gjerë se 0,8m. , e në anën e pasme tëmajtë, duhet të ketë katadiopterin trekëndësh.


42

KOMUNIKACIONI I QERREVE TËRHEQËSE DHELËVIZJA E KAFSHËVE

Ngasësi i qerreve tërheqëse është i detyruar të drejtojë mjetin gjatë krejt kohës derisaai gjendet në rrugë ndërsa qerren duhet ta mbajë sa më afër skajit të djathtë të rrugës.Konsiderohet se ngasësi i mjetit me qerre drejton mjetin nëse këtë gjë e bën nga mjeti dhenëse drejton kafshët duke ecur para dhe krahasme to.

Qerrja tërheqëse nuk bën të lehet pambikëqyrje në rrugë dhe për tëmund të lidhet njëkafshë dhe atë nga ana e djathtë e pjesës fundore tëmjetit.

Me rastin e kalimit përtej rrugës së rezervuar për qarkullimin e automjeteve si dhe nëkalimin e rrugës mbi binarë hekurudhorë, në nivel pa mbrojtës, apo gjysmëmbrojtësdrejtuesi i qerres tërheqëse ka obligim të drejtojë kafshën.

Qeren tërheqëse në komunikacion, në rrugëmund të drejtojë vetëm personi që ështëmë i vjetër se 14 vjet. Drejtuesi i qerreve tërheqëse që lëviz pasmjetit tjetër tërheqës ka përdetyrë të mbajë distancë të mjaftueshme nga ky mjet, e më së paku 50m, në mënyrë që tëbëjë tëmundurmjeteve të shpejta të kryejnë tejkalimin e sigurt.

Personat që bartënme qerren tërheqëse nuk guxojnë të qëndrojnë në këmbë nëmjet,të ulën në anësoret emjëtit, as që të qëndrojnëmbi bigën gjatë kohës së lëvizjes.

Kafsha nuk mund të lëhet në rrugë pa mbikëqyrjen e përcjellësit të kafshës. Kafshamund të lëvizë në rrugë vetëm nën mbikëqyrjen e përcjellësit të saj, i cili duhet ta përcjellëatë sa më afër skajit të djathtë të rrugës. Kafshët në tufë, ose veç e veç nëpër rrugë, mundt'i përcjellë vetëm personi i cili, duke pasur parasysh moshën dhe vetitë fizike mund tëdominojë plotësisht dhe vazhdimisht mbi bagëtinë dhe të marrë të gjitha masat që tëevitohet rreziku. Nëse kafsha përcjellet dhe dërgohet rrugës publike, përcjellësi ka përdetyrë të sigurojë që gjysma e majtë e rrugës të jetë e lirë për komunikacion. Nëse kafshalëviz në rrugën publike, në grupe të mëdha, përcjellësit kanë për detyrë që ta ndjekin(drejtojnë) në grupe të ndara, për t'iu siguruar ngasësve anashkalim të sigurt. Nëse kafshandiqet natën brenda tufës, në fillim dhe fund të kopesë përkatëse, duhet të gjendet nga njëpërcjellës, ky ka për detyrë të bartë dritën e ndezur, në mënyrë që dritën ta vërejnëpjesëmarësit e tjerë në komunikacion, që ballafaqohenme ta ose i arrijnë.

Në të gjitha rrugët publike është i ndaluar qëndrimi, braktisja dhe të ushqyerit ekafshëve. Në rrugëtmagjistrale dhe regjionale nuk bën të ndiqen kafshët në tufë osekopeose, as të grumbullohetmeqëllimqë të çohenpër kullosë.


43

KOMUNIKACIONI NË AUTOUDHË DHE NË RRUGËN EREZERVUAR PËR QARKULLIMIN E AUTOMJETEVE

Në autoudhë nuk bën të lëvizin këmbësorët, kafshët, si dhe automjetet, të cilat nëbazë të dispozitave të Ligjit mbi sigurinë e komunikacionit nuk konsiderohen mjetemotorike.

Shpejtësia më e vogël e lejuar në autoudhë dhe në rrugën e rezervuar për qarkullimine automjeteve është 40 km/h.

Në autoudhë ngasësi nuk guxon ta ndalë automjetin. pos, nëse për shkak të defektitnë automjet apo të shkaqeve të tjera, është i detyruar ta ndalë automjetin në autoudhë,ngasësi është i detyruar ta ndalë atë në shiritin e veçantë për ndaljen e detyrueshme tëautomjetit, nëse në atë vend ekziston shiriti i veçantë dhe të marrë masat e duhura qëautomjetin ta heqë samëparë nga rruga.

Në autoudhë ngasësi nuk mund të bëjë lëvizje gjysmërrethore të automjetit nga njëkahje e komunikacionit në tjetrën, si dhe lëvizje prapa të automjetit .

Në autoudhë nuk mund të qarkullojë automjeti që për shkak të defektit apo tëmungesës së ndonjë pjese nukmund të vihet në lëvizje.

Në raste të veçanta, tërheqja e automjetit është e lejuar nëpër autoudhë , nësearsyeja për tërheqje është shfaqur gjatë kohës së lëvizjes së automjetit në autoudhë dheatë vetëm nëpër shiritin fundor të djathtë të komunikacionit, deri në rrugën e parëbashkangjitëse, nëpër të cilënmund të shkyçet nga komunikacioni në autoudhë.

Në autoudhë, mjetet motorike duhet të lëvizin shiritit fundor të djathtë tëkomunikacionit, i cili nuk është i zënë me automjete në kolonë, posaçërisht në pjesën eautoudhës që kalon nëpër vendbanim.

Në autoudhë me tri ose më shumë shirita të komunikacionit, destinuar për komunika-cion në një kahje, ngasësit e automjeteve transportuese, masa më e madhe e të cilëveështëmbi 3500 kg dhe bashkësisë sëmjeteve gjatësia e të cilave është përtej 7m,mund tëshfrytëzojnë vetëmdy shirita të komunikacionit që gjenden pranë skajit të djathtë të rrugës.

- të shfrytëzojë shiritin e veçantë për shpejtim, kur shiriti i tillë ekziston në vazhdimin errugës së bashkangjitur dhe që në komunikacion në autoudhë të inkuadrohet duke dhënëshenjën përkatëse në atë mënyrë, me të cilën nuk rrezikon komunikacionin e automjeteveqë lëvizin nëpër autoudhë,

Në autoudhë shpejtësia maksimale e automjetitështë 120 km/h.

Në rrugëne rezervuar për qarkullimin e automjeteve,shpejtësia maksimale është 100 km/h.

Ngasësi qëmeautomjet kyçet në komunikacion nëautoudhë, obligohet që:

120

100


44

- ta lëshojë automjetin që është duke lëvizur në autoudhë, nëse në vendin ku kyçet nëautoudhë, nuk ekziston shiriti i veçantë për shpejtim.

Ngasësi qëme automjetin e vet shkyçet nga autoudha, është i obliguar qëme kohë tëmarrë pozitë në shiritin fundor të djathtë dhe që sa më shpejt të kalojë në shiritin e veçantëpër ngadalsim, nëse shiriti i tillë ekziston në hyrje të rrugës bashkangjitëse.

Të gjitha rregullat e komunikacionit në autoudhë të cekura më lart, aplikohen nëtërësi edhe në komunikacion në rrugë të rezervuar për qarkullimin e automjeteve.

Edhe autoudha edhe rruga e rezervuar përqarkullimin e automjeteve nevojiten doemos të shënohenme shenja të posaçme të komunikacionit për shënimin eatyre rrugëve.

Këto shenja vendosen si në fillim ashtu edhe nëfund e po ashtu edhe në të gjitha kyçjet në ato rrugë.

Ngasësi i mjetit që lëviz nëpër tunel nuk guxon tandalë mjetin në tunel, as të bëjë lëvizjengjysmërrethore, kthimin me mjet ose lëvizjen prapa.

Ngasësi i mjetit me veprim motorik është i obliguarqë gjatë kohës së lëvizjes nëpër tunel, pa marrëparasysh kohën e ditës dhe gjatësinë e tunelit, në mjettë mbajë të ndezura dritat e shkurta për ndriçimin errugës.

Janë mjetet, që u është dhënë përcjellja e pjesëtarëve të policisë ose personave tëtjerë të autorizuar, me automjete të veçanta të pajisura me aparate për dhënien eshenjave ndriçuese dhe tonike (zëshme), dhe ate derisa ato pajisje janë në funksion.

Ngasësi që në rrugë e arrin (takon)mjetin ose kolonën emjeteve nën përcjellje, si dhengasësin të cilin e arrinmjeti apo kolona emjeteve nën përcjellje, detyrohet ta ndalëmjetine vet, kurse natën në vend të dritave të gjata të përdorë dritat e shkurta për ndriçimin errugës, dhe t'u përmbahet rreptësisht urdhërave që jep personi nga përcjellja ndërsalëvizjen ta vazhdojë vetëmpasi të kenë kaluar të gjithamjetet nën përcjellje.

Mjetet nën përcjellje kanë të drejten e përparësisë së kalimit në krahasimme të gjithamjetet e tjera, përpos mjeteve që lëvizin nëpër udhëkryq në të cilin komunikacioni ështërregulluar me shenja ndriçuese të komunikacionit ose me shenja të personit të autorizuar,

KOMUNIKACIONI NË TUNEL

MJETET NEN PËRCJELLJE


45

dhe ndaj tyre nuk zbatohen rregullat për kufizimin e shpejtësisë, për ndalimin e tejkalimitdhe anashkalimit të kolonës së mjeteve dhe për ndërprerjen e kolonës së këmbësorëve,me kusht se nuk rrezikojnë sigurinë e pjesëmarrësve të tjerë në komunikacion.

Mjetet nën përcjellje nuk guxojnë të tejkalohen, pos kur këtë gjë e lejojnë personat ngapërcjellja.

Për të mundësuar kalimin pa pengesë të mjeteve nën përcjellje, këmbësorët janë tëobliguar që të largohen nga rruga derisa të kalojnë atomjete.

Në mjetet e ndihmës së shpejtë, të shërbimit të zjarrëfikësve, të policisë, kur meaparate të veçanta jepin sinjale ndriçuese dhe tonike (zëshme), nuk aplikohen rregullate kufizimit të shpejtësisë, ndalim tejkalimi dhe anashkalimi të kolonës së mjeteve dhendërprerjes së kolonës së këmbësorëve. Këto mjete kanë të drejtën e përparësisë sëkalimit në raport me të gjitha mjetet e tjera, përveç mjeteve nën përcjellje dhe mjeteveqë lëvizin nëpër udhëkryq në të cilin komunikacioni është i rregulluar me shenjandriçuese (semafor) ose me shenja të personit të autorizuar, me kusht që me këtë gjënuk rrezikon sigurinë e pjesëmarrësve të tjerë në komunikacion.

Për të mundësuar kalimin e mjeteve me përparësi kalimi, këmbësorët detyrohen tëlargohen nga rruga automobilistike, ndërsa mjetet e tjera - t'i lëshojnë e sipas nevojësedhe të ndalen deri sa të kalojnë ato.

Sa i përket të drejtës reciproke të përparësisë së kalimit të këtyre mjeteve nëkomunikacion, vlejnë dispozitat e përgjithshme Ligjore mbi të drejtën e përparësisë, (qëdo të thotë se mjeti i ndihmës së shpejtë nuk ka të drejtë më të madhe se mjeti ishërbimit të zjarrëfikësve apo se mjetet e policisë dhe anasjelltas), por aplikohetrregulla e të drejtës së mjetit që vjen nga krahu i djathtë.

Shfrytëzimi i së drejtës së përparësisë së kalimit mund të ndryshohet nga rethanat ejashtëzakonshme dhe nga kushtet e komunikacionit. Ndryshimi i kësaj të drejte aplikohetatëherë kurmeatë veprim i shmangemi ndonjë rreziku tëmundshëmnë komunikacion.

Ngasësi që është i detyruar t'i japë përparësi mjetit ose pjesëmarrësit tjetër nëkomunikacion, sipas rregullës nuk guxon të heqë dorë nga kjo rregull. Ngasësi që ka tëdrejtën e përparësisë së kalimit, mundet që në raste të veçanta tëmos e shfrytëzojë këtë tëdrejtë, vetëm atëherë nëse kjo nuk ndikon në sigurinë e pjesëmarësve të tjerë nëkomunikacion.

Bie fjala ngasësi mund t'ia lejojë kyçjen në komunikacion mjetit para vetes, vetëmnëse ka dhënë me kohë shenjën gjegjëse dhe nëse nuk ka rrezik që mjeti tjetër të vërsuletmbi të ose mjeti tjetër që kyçet në komunikacion. Mirëpo duhet ditur se mund të veprohetnë këtëmënyrë vetëmnë raste të jashtëzakonshme e kurrësesi që kjo gjë të bëhet rregull e

MJETET ME PERPARËSI KALIMI

SHFRYTËZIMI I PERPARËSISË SË KALIMIT


46

sjelljes, sepse praktika e tillë do të shpiente në pasigurinë juridike të pjesëmarrësve nëkomunikacion dhe deri në mundësinë që individët e pandërgjegjshëm, t'i keqpërdorindispozitat ligjore të komunikacionit.

Nëse gjatë kryerjes së punëve në rrugë, ndodh ngushtimi i atillë i rrugës sa qëorganizata e cila kryen punimet është e shtrënguar të organizojë lëshimin alternativ tëmjeteve që vijnë nga kahjet e ndryshme të një shiriti të komunikacionit, ky lëshimrregullohet me vendosjen e instalimeve të përkohshme për dhënien e shenjave ndriçuesetë komunikacionit në pikat fundore të kësaj pjese të rrugës.

Nëse pjesa e rrugës në të cilën kryhen punimet ështëmë e shkurtër dhemë e qartë nëtërë gjatësinë dhe nëse punimet zgjasin një kohë të shkurtër, këtë rregullim tëkomunikacionit mund ta bëjnë edhe personat e caktuar nga organizatat punuese mengritjen apo lëshimin e flamurit të kuq dhe të gjelbër, apo me vënien e tabelës së kuqe osetë gjelbërt në formë të rrethit.

Kur komunikacioni në pjesën e ngushtuar të rrugës rregullohet me anë të flamurit tëkuq, respektivisht të tabeles së kuqe, kalimin e kanë ato automjete që arrijnë nga drejtimiku është ngritur flamuri i gjelbër, gjegjësisht ku është vënë tabelja e gjelbër.

Natën, si dhe në kushte të papërshtatshme klimatike, ngasësi ndodhet në një situatëtë vështirë.

Edhe atëherë kur kushtet klimatike janë të favorshme, ngasja natën paraqetvështirësi ndijesore për ngasësin, për shkak se, në të njëjtën kohë është i obliguar të ketëkujdes në përdorimin e drejt të dritave, në shpejtësinë e lëvizjes së mjetit dhe kryerjen e tëgjitha veprimeve të tjeramemjet.

Ngasja në kushte me shi, borë, ngrica, mjegull gjithashtu kërkon nga ngasësi njohjene plotë dhe respektimin e të gjitha rregullave të komunikacionit, si dhe koncentrim të plotëdhe kujdes mbi shpejtësinë e lëvizjes së mjetit, gjendjen e rrugës, gjendjen teknike tëmjetit, ngarkesën në mjet dendësin në komunikacion, gjendjen psiko-fizike në të cilënndodhet ngasësi (lodhja, sëmundja) etj.

Në rregullat e sigurisë në komunikacion nuk është posaçërisht e rregulluar rregullapërmënyrën e ngasjes në këto kushte. Mirëpo në rregullat e komunikacionit janë të cekuraobligimet e ngasësve të cilat vijnë në shprehje të plotë gjatë ngasjes në kushte tëpavolitshme klimatike. Nëse ngasësit në këto kushte nuk tregojnë kujdes gjatë ngasjes,atëherë ekzistonmundësia shumëemadheqë të vijë deri te aksidenti.

LËSHIMI ALTERNATIV I MJETIT

NGASJA NATËN DHE NGASJA NE KUSHTE TËDISFAVORSHME KOHORE

Flamuri i kuqose tabelja e kuqe - ndalim i kalimi

Flamuri i gjelbërt ose tabelja egjelbërt - kalimi i lirë


47

PENGIMI DHE RREZIKIMI I KOMUNIKACIONIT MESHPEJTËSI TE PA PËRSHTATSHME TË LËVIZJES

PERSHTATJA E SHPEJTËSISË SË LËVIZJES NATËN DHENË KUSHTET E DUKSHMËRISË SË ZVOGËLUAR

Pengimi dhe rrezikimi i komunikacionit me shpejtësi të papërshtatshme të lëvizjes,është një dukuri e shpeshtë në rrugët tona. Ngasësit e papërgjegjshëm i detyrojnë nëkëtë mënyrë pjesëmarrësit e tjerë në komunikacion që kundër vullnetit të vet tandryshojnë mënyrën ose kahjen e lëvizjes, apo i vënë në rrezik të drejtëpërdrejtë nëfatkeqësi të komunikacionit. Kjo shkakton pasiguri gjatë ngasjes të një pjesë të madhetë drejtuesve të mjeteve dhe me këtë ndikon negativisht në sigurinë e përgjithshme tëkomunikacionit, vështirëson rrjedhën e komunikacionit, sjell rritjen e shpenzimeve tëkarburanteve dhe bart me vete të gjitha pasojat e tjera negative.

Të penguarit dhe rrezikimi i pjesëmarrësve në komunikacion më shpejtësi tëpapërshtatshme të lëvizjes, paraqitet për shkak të lëvizjes së ngadalshme ose shumë tëshpejtë në relacionmemjetet e tjera, që lëvizin në kushte të njëjta të komunikacionit .

Lëvizja e ngadalshme ndikon që pjesa dërmuese e mjeteve të tjera që lëvizin nëkahjen e njëjtë, tejkalojnëmjetin që lëvizëmëngadal.

Lëvizja tepër e shpejtë sjell tejkalimin e shpeshtë të shumicës së mjeteve të tjera qëlëvizin në kahjen e njëjtë.

Lëvizja me shpejtësi të vogël paraqet pengesë për rrjedhën e komunikacionit , poredhe rrezik jo vetëmpër automjetin që tejkalon, por edhe përmjetin e tejkaluar.

Lëvizja me shpejtësi të madhe nënkupton se edhemjeti edhe ngasësi janë të aftë përnjë shpejtësi të tillë, por edhe nëse është plotësuar ai kusht, mbetet rreziku nga tejkalimi ishpeshtë që paraqet njërin prej veprimeve më të ndërlikuara. Sipas teorisë konsiderohetse shpejtësi e sigurt është ajo me të cilën lëviz afro 80% e mjeteve në rrjedhën ekomunikacionit, duke llogaritur se rreth 20% e mjeteve lëviz tejet shpejt ose tejet ngadalë.

Në disa situata të komunikacionit edhe ngasësit me përvojë krijojnë iluzionin e njëshpejtësie tjetërfare nga ajome të cilënmjeti lëviz realisht.

Kështu te zvogëlimi i përnjëhershëm i shpejtësisë që ka qenë e madhe (p.sh.mbi 100km/h) ngasësi ka përshtypjen se lëviz më ngadalë (rreth 60 km/h) sesa qëmjeti vërtet lëviz(afro 80 km/h). Iluzioni i shpejtësisë më të vogël sesa shpejtësia reale, është edhe mëshumë i theksuar, nëse shpejtësia e mëparshme ishte më e madhe se 100 km/h. Iluzioni ikëtillë i (shpejtësisë së sigurt) shpeshherë është shkak i fatkeqësive të komunikacionit nëshiritat për shkyçje nga autoudha ose në pjesët e rrugës në të cilat, pas rrugës së mirëshfaqet pjesame karakteristika të këqija rrugore. Po ashtu ekziston rreziku më i madh ngavlerësimi joreal i shpejtësisë nëse pas një pjese relativisht të gjatë të rrugës ngasësi has nëlakesa, sesa në rrugën në të cilën lakesat e rrugës janë të shpeshta apo të njëpasnjëshme.

Me rastin e ngasjes natën dhe në kushtet e dukshmërisë së zvogëluar, është merëndësi të veçantë përshtatja e shpejtësisë së lëvizjes së mjeteve ndaj kushteve dhegjendjes së rrugëve si dhe të gjithë rrethanave të tjera, që ndikojnë esencialisht mbisigurinë e drejtimit të mjetit. Për ta përshtatur shpejtësinë e lëvizjes sëmjetit ndaj kushtevenë rrugë, kërkohet nga ngasësi aftësia dhe përvoja që vazhdimisht dhe me kujdes të


48

vlerësojë se, cila është shpejtësia me të cilën lëvizë në mënyrë të sigurt e që nuk rrezikonas veten as pjesëmarrësit e tjerë në komunikacion. Kjo është e domosdoshme edhe nëkushtet e lëvizjes normale të mjeteve, kurse nëse duhet realizuar ndonjë veprim më tëkomplikuar, si tejkalimin, anashkalimin, etj, rreziku shtohet, kështu që kryerjes së ndonjëveprimit të tillë mund t'i qasemi vetëm me një kujdes të posaçëm. Nëse komunikacioniështë i zhvilluar në mënyrë të veçantë (në rrugë me komunikacion të përzier, nëvendbanime më të mëdha etj) shtohen rreziqet të ndodhë fatkeqësia në komunikacion,prandaj me këtë shtrohet nevoja që të zvogëlohet shpejtësia e lëvizjes së mjeteve nëmasën eduhur dhe të vërtetë.

Gjatë komunikacionit të përzier, nëse në rugë ekzistojnë më shumë mjete karak-teristikash të ndryshme (automjetet transportuese, qerret tërheqëse, traktorët, biçiklistët) eveçmas nëse rrugës lëvizin këmbësorët, jemi të detyruar që të lëvizim me mjet dukshëmmë ngadalë sesa gjatë kushteve të njëjta të komunikacionit kur dukshmëria është e mirë.Sipas regullës është e padëshirueshme rritja apo zvogëlimi i përnjëhershëm i shpejtësisë,por duhet stabilizuar tempon e ngasjes, duke u kujdesur për një përballëkalim dhetejkalim të sigurt.

Rreziku shfaqet nëse humb kontrolli mbi instalimet për drejtimin e mjetit ose ngasituatat e rrezikshme të komunikacionit që krijohen me kryerjen e veprimeve të çregulltame mjet. Rreziku që ekziston realisht në rrugë shënohet më shenjën e veçantë tëkomunikacionit. Kësisoj edhe shpejtësia shënohet me shenjë të komunikacionit tëparaparë me dispozita ligjore, apo me shenjën përkatëse rekomandohet shpejtësia esigurt, ose shenjëzon se në ndonjë rrugë nuk lejohet kyçja e mjeteve të cilat për shkak tëtipareve të veta konstruktive nuk mund të arrijnë minimumin e shpejtësisë së sigurt. Dukeiu përmbajtur urdhërave që shpreh shenja e komunikacionit e vënë në rrugë, ngasësi kapërshtypjen se po lëvizmenjë shpejtësi të sigurt.

Ndërkaq, rrethanat e veçanta apo kushtet atmosferike, kërkojnë nga ngasësi që vetëtë bëjë korrigjimin plotësues të shpejtësisë. Po e zëmë një grupmë i madh pasagjerësh nëstacionin e autobusit, fëmijët në rrugë, ngricat, balta në rrugë, etj, kanë për pasojë rreziqetnë rrugë, që janë shënuar edhe me shenjat e veçanta të komunikacionit, ku gjithashtuduhet përshtatur shpejtësinë e lëvizjes kushteve të komunikacionit, e posaçërisht nëudhëkryqet e padukshme, në kalimin e rrugës nëpër binarët hekurudhorë në nivel, apo nësezonën e punimeve bujqësore në vendet e kryqëzimitme rrugët e fshatit.

RREZIKU NGA MOSPËRSHTATJA E SHPEJTËSISË


49

BARRA NË MJET

Në komunikacionin në rrugë, nuk bën që mjeti të ngarkohet përtej tonazhit të vet apopërtej ngarkesës së lejueshme të boshtit, respektivisht përtej masës me të madhe tëlejueshmeqë lejojnë karakteristikat e rrugës .

Nuk lejohet ngarkimi i mjetit as përtej kapacitetit të shënuar në lejen e qarkullimit, dhetë cilën e lejojnëmundësitë teknike-konstruktive tëmjetit.

Barrambimjet duhet te radhitet asisoj dhe, sipas nevojes e forcuar dhe embuluar, nëmënyrë që:

- nuk i kanoset sigurisë së pjesëmarrësve në komunikacion dhe nuk e dëmton rrugëndhe objektet në rrugë,

- nuk zvogëlon stabilitetin e mjeteve në masë të konsiderueshme dhe nuk evështirëson drejtimin emjetit,

- nuk ia zvogëlon ngasësit pashmërinë e rrugës.- nuk krijon zhurmë të tepërt dhe nuk shpërndahet nëpër rrugë,- nuk zë dritën dhe instalimet ndriçuese-sinjalizuese në mjet, targat e regjistrimit dhe

shenjat e tjera nëmjet që janë të paraparë.

Barra nëmjet nuk bën ta kapërcejë pikënmë të largëtnë anën e përparme tëmjetitmë shumëse1m.

Nëse barra në mjet, kalon më shumë se 1 m. pikënmë të largët në anën e pasme tëmjetit, pikamë e zgjatur ebarrës duhet të shënohetmenjë pëlhurë të kuqe.

Pika më e zgjatur e barrës që transportohet nëautomjetin transportues, ose në mjetin bashkangjitësduhet të shënohet me tabele. Kjo tabele ka formënkatrore, dimensioni 50 x 50 cm, e ngjyrosur me shirita tëpjerrët alternativë me ngjyrë reflektuese të portokallt dhetë bardhë.

Natën si dhe ditën në kushtet e dukshmërisë sëzvogëluar pikën më të zgjatur në barren që bartet meautomjet duhet shënuar me materie reflektuese mengjyrë të kuqe.

Kur barra në automjet apo në mjetin bashkangjitës, kalon anash për më shumë se 40cm skajin e jashtëm të dritës së përparme apo të pasme për shenjëzimin e mjetit,shënohet me dritë dhe katadiopter, të cilët nga ana e përparme japin ngjyrën e bardhë enga ana e pasme tëmjetit ngjyrën e kuqe.

Pikën më të largët në anën e pasme të mjetit mund ta kalojë, më së shumti një egjashta e gjatësisë së ghithmbarshme të barrës, me kusht që pjesa tjetër e peshës, të jetëvazhdimisht embështeturmbi hapësirën për ngarkesë tëmjetitme të cilin transportohet.


50

TRANSPORTI I PERSONAVE ME AUTOMJETE DHE MEMJETE BASHKANGJITËSE

Me automjet mund të transportohen vetëm aq persona sa është cekur në lejen eqarkullimit për atë automjet .

Me autobusë dhe trolejbusë mund të barten vetëm aq persona sa ka ulëse tëmontuara dhe vende për qëndrimnë këmbë.

Numri i vendeve për qëndrim në këmbë në autobus, konstatohet në bazë tëdokumentacionit të tyre të lëshuar nga fabrika dhe regjistrohet në lejen e qarkullimit. Po qëse në autobus apo trolejbus janë paraparë vendet për qëndrim në këmbë, duhet tëmontohen edhembajtëset.

Autobusi që bart eksluzivisht fëmijët, gjegjësisht nxënësit duhet të ketë shenja tëveçanta derisa transporton fëmijët, gjegjësisht nxënësit.

Në automjetet transportuese në harësirën e caktuar për vendosjen e barrës mund tëtransportohen më së shumti 5 punëtorë (persona), që punojnë rreth ngarkimit dheshkarkimit të barrës. Personat në fjalë nuk guxojnë të qëndrojnë në këmbë as të ulen nëanësoret e mjetit, në barrën jostabile apo barrën që tejkalon lartësinë e sandekut për barrë(ngarkim).

Në raste të veçanta, në automjetin transportuesmunden që në bazë të lejes specialetë punëve, të barten punëtorët nga vendbanimi deri në vendin e punës dhe anasjelltas sidhe nga një vend pune në tjetrin. Me këtë automjet me të cilin bëhet transporti grupor ipersonave mund të drejtojë ngasësi që ka drejtuar së paku tri vjet automjetin e kategorisëqë i përket automjeti në fjalë.

Në automjetin transportues që nuk ka të montuar anësoret në karoseri, në hapësirënpër vendosjen e barrës dhe në automjetin transportues me shkarkuesin automatik nukmund të barten personat .

Nësemeautomjetin transportues bartet bagëtia, në hapësirën për vendosjen e barrësnukmund të transportohen personat.

Në hapësiren e mbyllur të automjetit ose mjetit bashkangjitës që nuk mund të hapetnga brenda nuk bën të barten personat.

Në pjesët e jashtme të automjetit dhemjetit bashkangjitës nuk bën të barten personat,përpos nëse është i tillë destinimi i atij automjeti, (zjarrëfikësit, elektrodistribuimi, pastrimi iqytetit etj).

Në mjetin bashkangjitës që tërheqet nga automjeti transportues nuk bën të trans-portohen njerëzit.

Në autobus e trolejbus me të cilët zhvillohet transporti publik, ndalohet pirja eduhanit.


51

KOHËZGJATJA E DREJTIMIT TË MJETIT

Përpos kushteve shëndetësore që duhet t'i plotësojë çdo ngasës i mjetit me veprimmotorik, me ligj janë caktuar edhe kushtet që duhet t'i plotësojë në aspektin e orarit tëpunës dhe pauzës gjatë kohës së ngasjes.

Ngasësi që drejton automjetin transportues dhe autobusin, masa më e madhe elejuar e të cilëve tejkalon 3500 kg, nuk guxon ta drejtojë pandërprerë automjetinmë shumëse5orë .

Drejtimi i automjetit pa ndërprerje konsiderohet koha gjatë së cilës ngasësi nuk kapasur ndërprerje të udhëtimit prej së paku gjysmëore.

Gjatë kohës prej 24 orë, kohëzgjatja e gjithmbarshme e ngasjes së automjetit nuk bëntë kalojë 8 orë.

Ngasësi që drejton automjetin, pesha më e madhe e të cilit tejkalon 3500 kg duhetpatjetër para fillimit të ditës së punës, të ketë pushimpandërprerje prej së paku 10 h.

Nëse në drejtimin e mjetit të tillë, ndërrohen dy ngasës dhe nëse në mjet gjendetshtrati i rregulluar, që ia bënë të mundur njërit prej tyre të pushojë i shtrirë, secili ngasësduhet ta ketë pushimin pa ndërprerje, prejmë së paku 8 h, gjatë çdo 30 h të udhëtimit.

Pushimin pa ndërprerje, ngasësi duhet ta shfrytëzojë jashtë automjetit.

Në raste të veçanta, po që se në automjet gjendet shtrati i rregulluar, i cili ia bën tëmundur ngasësit që të pushojë i shtrirë, ai mund ta shfrytëzojë pushimin në shtrat të tillë,me kusht që gjatë asaj kohe,mjeti tëmos lëvizë.

Kohëzgjatja e tërësishmee orarit të punës, pushimet ditore dhe javore të ngasësit dhemënyra e punës në ekuipazhet e ndara brenda automjeteve, që ndikon në drejtimin e sigurttë automjeteve, sankcionohenmedispozitë ligjore të veçantë, që nxjerret në bazë të ligjit.

Ngasësi i autobusit, i automjetit transportues ose i bashkësisë sëmjeteve, masamë emadhe e lejuar e të cilit është më shumë se 3500 kg, duhet të zëvendësohet me ngasësintjetër, më së largu pas 500 km të kaluara të rrugës, gjegjësisht pas 8 h, ngasjeje tëautomjetit.

Ligji mbi sigurinë në komunkacion, mbi kohëzgjatjen e drejtimit të automjetit dhepushimeve të ngasësve, zbatohet edhe për ngasësit e automjeteve të huaja të cilatqarkullojnë në territorin eKosovës.

Kushtet ligjore veçmas e regullojnë drejtimin e autobusit, ose të automjetittransportues, respektivisht bashkësisë së mjeteve, masa më e madhe e lejuar e të cilaveështëmëemadhe se 3500 kg.


52

TRANSPORTI I MATERIEVE TË RREZIKSHMEME AUTOMJETE DHE ME MJETE BASHKANGJITËSE

Materiet e rrezikshme, mund t'i transportojnë vetëm personat që kanë mbushur 21vjet dhe që janë profesionalisht të aftësuar për përdorimin dhe transportin e tyre.

- materiet eksplozive- gazërat e dendur, gazërat e shndërruar në lëngje dhe gazërat e treturnën presion,- lëngjet e ndezshme,- materiet e ndezshme të ngurta,- materiet oksiduese,- helmet,- materiet radioaktive,- materiet korozive- materiet e tjera të rrezikshme.

Automjetin me të cilin transportohen materiet e caktuara të rrezikshme duhetshënuar me fletëza të veçanta, të parapara për klasat dhe llojet e materieve të veçanta.

Fletëzat duhet të vihen në anën e jashtme të kabinës së automjetit.Për transportin e materieve të rrezikshme, duhet shfrytëzuar automjetet dhe mjetet

bashkangjitëse, që janë konstruktuar për bartjen e materieve të rrezikshme, me kusht qët'u konvenojnë kushteve të caktuaramedispozitat ligjore.

Materiet e rrezikshmemund të transportohen në komunikacionin e brendshëm rrugoredhe në kombibus, të cilat kanë ndarësin e fiksuar nëmes të hapësirës për mallra dhe përudhëtarë.

Materiet e rrezikshme janë:

Ato fletëza kanë formëneshenjëzimit (sivijon):

të manipulohet mekujdes - të mos

përmbyset

i prirur për eksplodim rrezik nga zjarri materiet e ndezshme materiet radioaktive të rruhet në të thatë

materiet toksike materiet e rrezikshme materiet korozive kjo anë për së larti


RADIOAKTIVE

53

Automjetin dhe mjetin bashkangjitës, me të cilët barten materiet e rrezikshme duhetshënuar nëmënyrë të veçantë si vijon:

- nga ana e përparme - dy drita të rrumbullakta ngjyrë portokalli me diametër tësipërfaqes ndriçuese prejmë së paku 10 cm, në këndet e epërme,

- nga ana e pasme - dy drita të rrumbullakta ngjyrë të kuqe me diametër të sipërfaqesndriçuese prejmë së paku 10 cm, në këndet e epërme.

Këto drita duhet të jenë të ndezura, kur është e ndezur çfarëdo drite në automjet,dhevetëmkur të transportohenmateriet e rrezikshme.

Shenja për shenjëzimin e automjetit në të cilin bartën materiet e rrezikshme, është eveshur me material reflektues - ngjyrë të portoklallit, kjo shenjë përbëhet nga një tabeleformë katërkëndshi këndrejt, madhësie 40x50 cm dhe është e rrethuar me skaj të zi megjërësi prej 5 cm dhe duhet të jetë e dalluar natën dhe gjatë dukshmërisë së mirë, nëlargësi prejmë së paku 150m.

Vendoset nga ana e përparme dhe e pasme, në gjysmën emajtë të automjetit, ndërsanëse automjeti tërheqës, tërheq mjetin bashkangjitës, atëherë - në gjysmën e majtë, tëpasme tëmjetit bashkangjitës.

Automjeti duhet ta ketë instalimin për përcjelljen e elektricitetit statik.

1. Veglat e ngasësit dhe vinçin, për rregullimin e defekteve në automjet, gjatëudhëtimit,

2. Më së paku dy aparate për shuarjen e zjarrit, prej të cilëve njëri i destinuar për fikjene zjarrit nëmotor e i dyti për fikjen e zjarrit në barrën e automjetit. Këto aparate, nevojiten takenë mbushjen, e cila, duke marrë parasysh sasinë dhe karakteristikat e tjera, bën tëmundur shuarjen efikase të zjarrit.

3. Dy llamba dore baterike, burimi I rrezeve të dritës të së cilës, duhet të ketë diametërmë së paku 6 cm, me dritë vezulluese, apo të përhershme ngjyrë portokalli, që shifet ngalargësia prejmë së paku 150m,

4.Dy trekëndësha të sigurisë,me të cilat shënohet automjeti i ndalur në rrugë5. Dy shenja në formë të flamurit, për shënimin e automjetit, me të cilin bartenmateriet

e rrezikshme,6.Dy lopata dhe një kazmë,7. Llambëne transferueshme, qëmund të lidhet në akumulatorin e automjetit.

1. Instalimin transportues dozimetrik për detektimin e shënjëzimit.2. Shiritin e foljes së polivinilit, të gjerë 80cm, të gjatëmë së paku 20m.,3. Katër stilodezimetra: dyme kapacitet nga 200mR (milirengen) dhe dyme kapacitet

prej 5R (rendgena),4. Litarin e gjatë 20m, emediametërmë së paku 0,8 cm,5. Mjete mbrojtëse personale, që përbëhen prej kombinezonit, kapeles, çizmeve prej

gomës,masës respirative dhe dorëzave prej gomës.Automjetet, në të cilët ndodhen materiet e rrezikshme, nuk mund të ndalen dhe të

parkohen në rrugë. Nëse ndodh prishja e automjetit, ose aksidenti në komuikacion,respektivisht për motive të tjera të justifikueshme ngasësi është i detyruar që automjetin tandalë në rrugë, ka për detyrë të marrë të gjitha masat e duhura të sigurisë, që automjetettjera tëmos vihen në rrezik.

Automjeti, me të cilin trasnportohen materiet e rrezikshme, përveç pajisjeve tërregullta, duhet të ketë edhekëtë pajisje:

Automjeti, me të cilin transportohet materja radio-aktive, përpos paisjeve tëcekura, duhet të ketë edhekëtë furnizim:


54

Përveç tjerash, ngasësi është i obliguar edheqë:

- gjatë ditës, të vendosë pas automjetit të ndalur dy trekëndësha të sigurisë, ndërsagjatë natës dhe dukshmërisë së zvogluar, dy kandela elektrikë dore, ngjyrë portokalli,

- ta çojë ndihmësin e vet në largësi prej 100 deri 150 m, që me flamurin përkatës,gjegjësisht me llampa, t'u tërheqë vëmendjen ngasësve të automjeteve të tjera përrrezikun nga automjeti i ndalur, në të cilin gjendenmaterjet e rrezikshme.

Me autobus dhe trolejbus, me të cilët bëhet transporti publik si dheme autobus, me tëcilët bëhet bartja e njerëzve për nevoja vetiake, mund të bartën, vetëm aq persona, sa kakarriga të montuara dhe vende të caktuara për qëndrim në këmbë. Numri i vendeve përqëndrim në këmbë, vërtetohet me anë të dokumentacionit të fabrikës mbi ngarkesën elejueshme të automjeteve dhe shënohet në lejën e qarkullimit.

Në autobusin dhe trolejbusin, në të cilin janë paraparë vendet për të qëndruar nëkëmbë, duhet tëmontohenmbajtëset, ndërsa - njoftimi për numrin e ulësve dhe të vendevepër qëndrimnë këmbë, duhet të ceket në vend të dukshëm, në automjet.

Autobusët dhe trolejbusët, që përpos ulëseve të montuara, kanë edhe vendet ecaktuara për qëndrim në këmbë, nuk guxojnë të lëvizin në rrugëme shpejtësi më tëmadhese 50 km/h.

Autobusi, me të cilin bartën ekskluzivisht fëmijët, respektivisht nxënësit, duhet qëgjatë tërë kohës, derisa bartë fëmijë të ketë shenja të posaçme, me të cilat pjesëmarrësvetë tjerë në komunikacion u tërhiqet vërejtja për atë se, me një kujdes të shtuar të bëhettejkalimi, anashkalimi etj.

Mjeti bashkangjitës, me të cilin bartën udhëtarët, mund t'i bashkangjitet vetëmautobusëve në transportin publik lokal.

Në autobusët dhe trolejbusët, me të cilët zhvillohet transporti publik, është e ndaluarpirja e duhanit.

Në automjetet transportuese, në hapësirën për vendosjen e barrës, nuk bën të bartënpersonat më të rinj se 14 vjet, e individualisht mund të bartën, ndonëse vetëm mepërcjelljen e personit tëmoshësmadhore.

Autobusi, me të cilin bëhet transporti kolektiv, nuk bën të lëvizë me shpejtësi më tëmadhe se 50 km/h, atë mund ta drejtojë ngasësi, që ka drejtuar më së paku 3 viteautomjetin e kategorisë së cilës i përket automjeti me të cilin bëhet transporti kolektiv ipersonave.

KUSHTET PËR TRANSPORTIMIN E NJERËZVE MEAUTOBUS DHE TRANSPORTI PUBLIK


DIMENSIONET, MASA E GJITHMBARSHME, DHENGARKESA BOSHTORE E MJETEVE DHE RIMORKIOVE

Për mjetet ne komunikacionin rrugor, është paraparë gjatësia, gjerësia dhe lartësiamë e madhe e mjetit, dhe raporti i fuqisë së motorit ndaj masës më të madhe të lejuar tëmjetit.

Gjatësiamëemadheemjetit është:

- për veturën 6m;- për autobus, automjet transportues, automjet aktiv (të punës) dhe automjet special

12m;- për autobusë, automjet special transportues dhe automjet për bartjen e udhëtarëve

me konstrukcion nyjor 17 m, për autobusë dhe trolejbusë të komunikacionit urban dhendërurbanmekonstruksion nyjor - 18m;

- përmjete bashkangjitëse (mebigë) 6-12m;- për tërësinë e automjeteve 15-20 m, asisoji që për automjetin me rimorko, arrinë 15

m, ndërsa për autobusme rimorkio për komunikacion urban 20m;- qerret tërheqëse 10m, etj.

Duhet pasur kujdes për këto vlera sepse në disa situata të caktuara njohja e tyre,mund të ketë ndihmë të dobishme.

Gjatësia më e madhe e mjetit, është distancë në mes të pjesës së përparme, më tëlargët dhe pjesës së prapmemë të largët tëmjetit për ngarkim.

Gjerësia më e madhe e mjetit është distanca në mes të pjesëve më të largta anësoretëmjetit pa ngarkesë dhemund të jetë 2,5m.

Lartësia më emadhe emjetit, është distanca nëmes të bazës horizontale dhe pjesësmë të lartë tëmjetit në gjendje të pangarkuar dhemund të jetë 4m.

Masa më e madhe e lejuar (pesha) për të gjitha kategoritë dhe llojet e mjetevemotorike, me rimorkio, ose pa të, mund të jetë 40 t. Ndërkaq një kufizim i peshës për llojet eautomejteve veç e veç është dhënë duke caktuar përpjestimin (raportin) midis masës sëmjeteve ndaj fuqisë sëmotorit që e vë në lëvizjemjetin (me ligje, dispozita).

Kështu raporti i forcës neto të motorit (në kw) dhe masës më të madhe të lejuar tëmjeteve (me t) kap peshën prej më së paku 7,32 kw për një tonelatë deri në 14,72 kw përnjë tonelatë dhe atë:

- për automjete,mjete të kombinuara (kombi) dhemotoçikletamë së paku 14,72 kw/t,- për automjetet transportuese, mjetet mbrojtëse dhe për autobusët me mjete bash-

kangjitësemësë paku 7,36 kw/t.

Raporti më i vogël i fuqisë neto të motorit me masën më të madhe, të lejuar, ështëpërligjur edhe për automjetet me veprim motorik. Vlerat në fjalë, janë kryesisht tregueselementarë për konstruktorët dhe prodhuesit e mjeteve. Ndërkaq, nga aspekti i sigurisë sëkomunikacionut, ështëme rëndësi të kihet parasysh seme tejngarkimin emjetit mbi kufijtë


56

e lejuar, çrregullohet relacioni i fuqisë së motorit dhe masës më të madhe të lejuar, kështuqë mjeti sjellet ndryshe gjatë shpejtimit, ngadalësimit, respektivisht frenimit në rrugën mekthesa dhe në përgjithësi ndaj përmasave, të cilat, i ka paraparë prodhuesi me rastin epërdorimit normal.

Ngarkimi boshtor nuk bën të kalojë 10 t te boshti i thjeshtë, as te boshti i dyfishtë. Sibosht i dyfishtë, konsiderohet kur distanca nëmes të dy boshteve nuk kalon 2metra.

Lidhur me radhitjen emasave, është me rëndësi të ceket dispozita ligjore, që thotë setemjeti i ngarkuar në gjendje qetësie, në pozitë horizontale biemë së paku 1/3 emasësmëtë madhe të automjeteve, respektivisht e komponentës tërheqëse (veturat, autobusët,trolejbusët dhemotoçikletat) respektivisht 1/4 përmjetet transportuese dhe tërheqëse. Përkëtë gjë poashtu, duhet patur kujdes, shkaku i sigurisë në radhë të parë, sepse radhitja emasës mund ta çrregullojë stabilitetin emjetitmotorik.


57

SHENJAT E KOMUNIKACIONIT DHE SHENJAT QËI JEPIN PERSONAT E AUTORIZUAR

Me ligjin mbi bazat e sigurisë së komunikacionit në rrugë, është caktuar sepjesëmarrësit në komunikacion janë të detyruar t'u përmbahen kufizimeve, ndalesave dhedetyrimeve, të shprehura me ndihmën e shenjave të komunikacionit, që janë paraparë meRregullorën mbi shenjat e komunikacionit dhe shenjat që i jepin personat e autorizuarpjesëmarrësve në komunkacion.

Shenjat e komunikacionit tërheqin vëmendjen për rrezikun, i cili kanoset në rrugën ecaktuar, ose pjesën e rrugës, vëjnë në dijeni kufizimet, ndalesat dhe obligimet, të cilaveduhet t'u përmbahen pjesëmarrësit, dhe jepin njoftime të duhura për një zhvillim të sigurtëdhe pa pengesa të komunikacionit.

- shenjat e rrezikut

- shenjat e urdhërave të prera

- shenjat e lajmërimit si dhe

- tabelat plotësuese

Shenjat e komunikacionit janë:

320 m

SHENJAT E RREZIKUT

SHENJAT E LAJMËRIMIT

TABELAT PLOTËSUESE

SHENJAT E URDHËRAVE TË PRERA


58

Shenjat e rrezikut

Shenjat e urdhërave të prera

Shenjat e lajmërimit

Shënjat e rrezikut

Shënjat e urdhërave të prera

Shenjat e lajmërimit

kanë formë trëkëndshi barabrinjësh, (përjashtim bëjnë: Kryqi iAndreut, afrimi kalimit të rrugësmbi binarë hekurudhorëmembrojtës ose gjysmëmbrojtës,respektivisht pambrojtës ose gjysmëmbrojtës).

Ngjyra elementare e këtyre shenjave është ngjyra e verdhë, ndërsa skajet etrekëndshit, janëmengjyrë të kuqe.

Simbolet janë të ngjyrës së zezë (prej tyre, dallon shenja - afërsia e sinjalevendriçuese). Skaji i kuq i shenjës, është me gjërësi të caktuar, e simboli duhet të jetëproporcionalmemadhësinë e shënjës, dhe i vizatuar asisoj sa që njihet lehtë.

kanë formë rrethi (prej tyre dallojnë shënjat - kryqëzimime rrugënmepërparësi kalimi dhe ndalimi i detyrueshëm).

Shenjat e urdhërave të prera janë:a) shenjat e ndalimit, respektivisht të kufizimit dheb) shenjat e obligimit (detyrimit).Ngjyra elementare e shenjave të ndalimit, respektivisht të kufizimit, është e verdhë.

Skaji i rrethit dhe shiritat e pjerrtë në shenja, janë të ngjyrës së kuqe.Simbolet dhe mbishkrimet janë të ngjyrës së zezë (prej tyre dallojnë shënjat: ndalimi i

detyrueshëm, përparësia e kalimit nga kahja e kundërt, ndalimi i ndaljes dhe parkimit,ndalimi i parkimit, parkimi alternativ).

Ngjyra elementare e shenjave të obligimit është e kaltër. Simbolet janë të ngjyrës sëbardhë.

kanë formë katrori, të këndit të drejtë, ose të rrethit. Ngjyraelementare është e verdhë, kurse simbolet dhe mbishkrimet janë të ngjyrës së zezë,respektivisht ngjyra elementare është e kaltër me simbole dhe mbishkrime të ngjyrës sëbardhë dhe të zezë (prej tyre dallon një numër shenjash). Në shenjat e lajmërimit, ngjyra ezezë, është përdorur në raste të veçanta, dhe nukmund të dominojë.

Madhësia e shenjave të rrezikut,të urdhërave të prera dhe të lajmërimit varet prejkategorisë së rrugës në të cilat duhet të vendosen

, tërheqin vëmendjen për rrezikun, që kërcënon në vendin ecaktuar, respektivisht në pjesën e rrugës dhe i lajmërojnë pjesëmarrësit në komunikacionpër karakterin e atij rreziku.Ato vendosen sipas rregullës, prej 150 deri 250mpara vendit tërrezikshëm, në rrugë jashtë vendbanimit, ndërsa në vendbanim, mund të vendosen edhenë largësimë të vogël se 150m.Nëse kërkojnë arsyet e sigurisë, shenja e rrezikutmund tëvihet edhe në largësi më të madhe se 250 m. Nëse shenja e rrezikut është vënë në largësimë të madhe se 250 m, ose më të vogël se 150 m, me shenjën duhet të vehet shenjaplotësuese, në të cilën është shënuar distanca nga vendi i rrezikshëm, shkaku i të cilit,është vënë shenja

i bëjnë me dije pjesëmarrësit në komunikacion përndalesat, kufizimet dhe obligimet, të cilave duhet t'u përmbahen. Ato vlejnë prej vendit kujanë të vendosura. Në qoftë se është e nevojshme që pjesëmarrësit në komunikacion tëlajmërohen më parë për urdhërin e prerë, qoftë për hir të pamjes së dobët të rrugës, qoftëpër arsye të tjera të sigurisë, shenja vendoset para vendit, prej nga vlen urdhëri, në njëlargësi të caktuar e në tabelen plotësuese, është theksuar largësia e vendit, prej nga vlenurdhëri.

u ofrojnë pjesëmarrësve në komunikacion informatat enevojshme për rrugën nëpër të cilën lëvizin, emërtimet e vendeve, nëpër të cilat kapërcenrruga dhe largësinë nga ato vende, për ndërprerjen e vlerëshmërisë së shenjave të

.


59

urdhërave të prera, si dhe informatat e tjera, që janë të dobishme. Vendosen asisoj që tëemërtojnë objektin, terrenet, ose pjesët e rrugës, të cilave u referohen. Nëse objekti, oseterreni, me të cilin ka të bëjë shenja e lajmërimit, nuk gjendet në rrugën, në të cilën ështëvënë shenja,lajmërimi i nevojshëm, ndodhet ose në tabelën plotësuese, ose në vetëshenjën. Me shenjat e lajmërimeve, ofrohen, po ashtu informacione paraprake, informatapër radhitjen, kthimet dhe informata për kahjen e lëvizjes.

është pjesë përbërëse e shenjës se komunikacionit e cila mësaktë përcakton kuptimin e shenjës së komunikacionit, shenjave ndriçuese, shenjat nërrugë, trotuaret e të ngjashme.

Në tabelen plotësuese pra, shënohet largesia nga vendi i rrezikshëmpër të cilin ështëvendosur shenja, ose vendin prej të cilit vlen urdhëri i prerë, apo është dhënë lajm plosuesnë shenjën e lajmërimit. Përveç kësaj në tabelen plotësuesemund të lajmërohet largësia epjesës së rrugës në të cilën kanoset rreziku ose vlen urdhëri i prerë, apo plotësim tjetër metë cilinmë saktë përcaktohet kuptimi i shenjes së komunikacionit.

Ngjyra e tabeles plotësuese është e njëjtë si ngjyra bazë e shenjës nën të cilën ështëvendosur, e mbishkrimet dhe simbolet janë të ngjyrës së njëjtë me mbishkrimet dhesimbolet në shenjë.

Tabela plotësuese


60

SHËNJAT E RREZIKUT

1. Kthesë në të majtë2. Kthesë në të djathtë3. Kthesë e dyfisht ose shumë kthesa

të njëpasnjëshme, prej të cilave, e paraështë në të majtë

4. Kthesë e dyfishtë ose shumë kthesa tënjëpasnjëshme prej të cilave, e paraështë në të djathtë

5. Kthesë e rrezikshme6. Teposhtëze e rrezikshme7. Përpjetëz e rrezikshme8. Ngushtim rruge nga të dyja anët9. Ngushtim rruge nga ana e djathtë10. Ngushtim rruge nga ana e majtë11. Ura lëvizëse12. Afërsia e bregut13. Rruga jo e rrafshtë14. Lugje në rrugë automobilistike15. Rrugë me gunga16. Rrugë e rrëshqitshme17. Spërkatje gurësh18. Shembje gurësh nga ana e djathtë19. Shembje gurësh nga ana e majtë20. Afërsia e vendkalimit të këmbësorëve21. Fëmijët në rrugë22. Biçiklistët në rrugë23. Kafshët në rrugë24. Egërsirat në rrugë25. Punimet në rrugë26. Arritja te shenjat ndriçuese të

komunikacionit27. Afërsia e pistës së aeroplanit28. Erëra anësore, nga ana e majtë29. Erëra anësore, nga ana e djathtë30. Komunikacioni nga të dyja kahjet31. Tuneli

32. Rreziku në rrugë33. Kryqëzimi i rrugëve me rëndësi të njëjtë34. Kryqëzimi me rrugën dytësore, nën

këndin e drejtë35. Lidhja me rrugën dytësore në këndin e

drejtë nga ana e majtë36. Lidhja me rrugën dytësore në këndin e

drejtë nga ana e djathtë37. Lidhja me rrugën dytësore në këndin e

ngushtë nga ana e majtë38. Lidhja me rrugën dytësore në këndin e

ngushtë nga ana e djathtë39. Afërsia e udhëkryqit me rrethrrotullim40. Stacioni i tramvajit41. Kalimi i rrugës mbi binarë hekurudhorë

me mbrojtës ose gjysmëmbrojtës42. Kalimi i rrugës mbi binar hekurudhor

pa mbrojtës ose gjysmëmbrojtës43. Kryqi i Andreut - pa mbrojtës, ose

gjysmëmbrojtës me një binar44. Kryqi i Andreut pa mbrojtës, ose

gjysmëmbrojtës me dy ose më shumëbinarë

45. Afërsia e kalimit të rrugës mbi binarëhekurudhorë pa mbrojtës ose gjysmë-mbrojtës (një vijë e pjerrtë e kuqeshënon largësinë nga kalimi për 80 m,2 vija të pjerrëta për 160 m, 3 vija tëpjerrëta për 240 m.

46. Afërsia e kalimit të rrugës mbi binarëhekurudhorë pa mbrojtës ose gjysmë-mbrojtës (një vijë e pjerrtë e kuqeshënon largësinë nga kalimi për 80 m,2 vija të pjerrëta për 160 m, 3 vija tëpjerrëta për 240 m.


61

10%

10%

1

7

13

19

25

31

37

43

2

8

14

20

26

32

38

3

9

15

21

27

33

39

44

4

10

16

22

28

34

40

5

11

17

23

29

35

41

45

6

12

18

24

30

36

42

46


62

SHËNJAT E URDHËRAVE TË PRERAShenjat e ndalimit, respektivisht kufizimit

Shenjat e detyrimit (obligimit)

1. Kryqëzimi me rrugën me përparësikalimi

2. Ndalimi i detyrueshëm3. Ndalimi i qarkullimit në të dyja kahjet4. Ndalimi i lëvizjes në një kahje5. Ndalimi i qarkullimit për të gjitha auto-

mjetet përveç motoçikletave pa rimorkio6. Ndalimi i lëvizjes për autobusë7. Ndalimi i lëvizjes për automjetet

transportuese8. Ndalimi i lëvizjes për cisterna9. Ndalimi i lëvizjes së mjeteve me të cilat

bartet eksplozivi, ose ndonjë materie qëndizet lehtë mbi peshë të caktuar

10. Ndalimi i lëvizjes për mjete me veprimmotorik, që tërheqin mjetin bashkan-gjitës, përveç gjysmërimorkiove

11. Ndalimi i lëvizjes për traktorë.12. Ndalimi i lëvizjes për motoçikleta13. Ndalimi i lëvizjes për biqikleta me motor14. Ndalimi i lëvizjes për biçikleta15. Ndalimi i lëvizjes për mjetet që tërhiqen

me kafshë16. Ndalimi i lëvizjes për karroca të dorës17. Ndalimi i lëvizjes për këmbësorë18. Ndalimi i lëvizjes për të gjitha mjetet me

veprim motorik19. Ndalimi i lëvizjes për të gjitha mjetet me

veprim motorik dhe mjete që tërhiqenme kafshë

20. Ndalimi i lëvizjes së mjeteve, gjerësiae përgjithshme e të cilave kalon gjerë-sinë e caktuar

41. Shpejtësia më e vogël e lejuar42. Zinxhirët për dëborë43. Shtegu për biçiklist44. Shtegu për këmbësorë45. Shtegu për kalorës46. Drejtim i obliguar47. Drejtim i obliguar djathtas48. Drejtim i obliguar majtas49. Drejtim i obliguar majtas

50. Drejtim i obliguar djathtas51. Drejtimet e lejuara52. Drejtimet e lejuara53. Drejtimet e lejuara54. Anashkalimi i detyruar nga ana e

majtë55. Anashkalimi i detyruar nga ana e

djathtë56. Udhëkryqi me rrethrrotullim

21. Nalimi i lëvizjes së mjeteve, lartësia epërgjithshme e të cilave kalon lartë-sinë e caktuar

22. Ndalimi i lëvizjes së mjeteve, pesha epërgjithshme e të cilave kalon peshëne caktuar

23. Ndalimi i lëvizjes së mjeteve, të cilattejkalojnë masën e caktuar boshtore

24. Ndalimi i lëvizjes së mjeteve të cilatkalojnë gjerësinë e caktuar

25. Distanca më e vogël në mes tëmjeteve

26. Ndalim kthimi në të majtë27. Ndalimi kthimi në të djathtë28. Ndalimi i kthimit gjysmërrethor29. Ndalimi i tejkalimit të të gjitha mjeteve

me veprim motorik, përpos moto-çikletave pa rimorkio

30. Ndalimi i tejkalimit për automjetettransportuese

31. Kufizimi i shpejtësisë32. Ndalimi i dhënies së shenjave tonike

(me zë)33. Ndalimi i kalimit pa u ndalur - dogana34. Ndalimi i kalimit pa u ndalur - policia35. Ndalimi i kalimit pa u ndalur - taksa e

rrugës36. Përparësia e kalimit për mjetet nga

kahja e kundërt37. Ndalimi i ndaljes dhe i parkimit38. Ndalimi i parkimit39. Ndalim Parkimi në ditët tek40. Ndalim Parkimi në ditët çift


63

DOUANE

DOGANA

PEAGE

TAKSA

POLICIA

STOP

1

8

15

22

29

36

43

50

2

9

16

23

30

37

44

51

3

10

17

24

31

38

45

52

4

11

18

25

32

39

46

53

5

12

19

26

33

40

40

47

54

6

13

20

27

34

41

48

55

7

14

21

28

35

42

49

56


64


1. Përparësi kalimi në raport me mjetet qëvijnë nga kahja e kundërt

2. Rruga me komunikacion njëkahësh3. Rruga me komunikacion njëkahësh4. Rruga me përparësi kalimi5. Mbarimi i rrugës me përparësi kalimi6. Shtrirja e rrugës me përparsi kalimi7. Vendkalimi i shënuar për kambësorë8. Kalimi mbitokësor dhe nëntokësor i

këmbësorëve9. Udhëkryqi10. Rruga qorre11. Kahja e lëvizjes së mjeteve, që dëshi-

rojnë të kthehen në të majtë, në udhë-kryq ku ndalohet kthimi në të majtë

12. Rreshtimi i mjeteve13. Udhëtreguesi14. Udhëtreguesi për aeroport5. Udhëtreguesi për terrenin për kamping16. Udhëtreguesi për shtëpinë e malorëve17. Numri i rrugës ndërkombëtare18. Numri i rrugës19. Kilometrazhi i rrugës20. Tabela udhëtreguese21. Udhëtreguesi mbi rrugën e automjeteve

mbi portal (në portën e madhe)22. Paraudhëtreguesi23. Autoudha24. Mbarim i autoudhës25. Rruga e rezervuar për qarkullimin e

automjeteve26. Fundi i rrugës së rezervuar për

qarkullimin e automjeteve

27. Emërtimi i vendbanimit28. Mbarimi i vendbanimit29. Ndërprerja e ndalimit të tejkalimit të

të gjithë mjeteve me veprim motorik,pos motoçikletave pa rimorkio

30. Ndërprerja e ndalimit të tejkalimit përmjete të rënda transportuese

31. Ndërprerja e kufizimit të shpejtësisë32. Ndërprerja e ndalimit të dhënies së

shënjave zërore33. Ndërprerja e të gjitha ndalesave34. Zona në të cilën është kufizuar

kohëzgjatja e parkimit35. Dalja nga zona, në të cilën është

kufizuar kohëzgjatja e parkimit36. Vendparkimi37. Parkimi i kufizuar në kohë38. Spitali39. Stacioni i ndihmës së parë40. Ofiçina për riparimin e mjeteve41. Telefoni42. Pompa e benzinës43. Hotel ose motel44. Restoranti45. Kafeneja46. Terreni i rregulluar për shëtitës47. Terreni për kampin nën çadra48. Terreni për kamping në rimorkio49. Terreni për kamping në çadra dhe

rimorkio50. Shtëia e malorëve51. Mjeti për ndihmë në rrugë52. Shërbimi i zjarrfikësve


65

60

SPITALI

PRIZRENPRIZREN PRIZREN

500 m

14

E-5Q E N D R A

TRANSIT

ROZHAJË

1

7

18

17

23

29

36

44 45 46 47 48 49 50 51 52

37 38 39 40 41 42 43

30 31 32 33 34 35

24 25 26 27 28

19 20 21 22

1514 1613

2

8 9 10 11 12

3 4 5 6

500 m

km103

VITI500 m

PRISHTINË

SHKUPI

PEJË

PRISHTINËBESIJANË

PRISHTINË


66


53. Vendqëndrimi për autobus54. Stacioni i tramvajëve55. Aeroporti56. Limani - port anijesh57. Informatat58. Kalueshmëria e rrugës59. Numri i serpentinave dhe lartësia

mbidetare60. Objekti rrugor61. Qafë mali61. Stacioni i policisë62. Lumi63. Stacioni i policisë64. Shpejtësia që rekomandohet

65. Konfirmimi i kahjes66. Tabelja për shenjëzimin e emrave të

rrugëve67. Tabelja për kthesa të rrezikshme68. Tabelja për shenjëzimin e daljeve69. Udhëtreguesi për rreshtim mbi portal70. Fëmijët në rrugë71. Shiriti rrugor për mjete të komunikacionit

publik të udhëtarëve72. Fundi i shiritit rrugor për mjete të

qarkullimit publik73. Shiriti rrugor për mjete të ngadalshme74. Fundi i shiritit rrugor për mjete të

ngadalshme


67

8984 m.nm.

53 54 55 56 57 59 6058

Viadukti

376 m

PRISHTINË

SHTIME

THERANDË

KULLEE HAPUR

DERI NË ROZHAJË

61

66

71 72 73 74

67 68 69 70

62 63 64 65

POLICIAL U M I

DALJA

ShkupiTetovë

30

30

Rruga

Haxhi Zeka


KULLA1798 mn.m

TABELAT PLOTËSUESE PRANË SHENJAVE TËKOMUNIKACIONIT

Me shenja të rrezikut, të urdhërave të prera dhe të lajmërimit, mund të vëhen edhetabelat plotësuese.

Këto tabela sqarojnëmë përpikërisht shenjën e komunikacionit, respektivisht: kohën,largësinë, simbolin, fillimin dhe fundin sa janë në fuqi, pastaj kahjen etj.

Ngjyra themelore e tabeles plotësuese, duhet të jetë e njëjtë si ngjyra e tabeles pranësë cilës vëhet tabelja plotësuese, ndërsa ngjyra e mbishkrimeve dhe e simboleve nëtabelën - shtesë, duhet të jetë e njëjtë si edhe ngjyra e mbishkrimeve dhe simboleve nëshenjën, që vendoset pranë saj. Gjerësia e tabelës plotësuese nuk bën të jetëmë emadhese gjatësia e asaj ane të shenjës afër së cilës vëhet, gjegjësisht sa diametri i shenjës nëseshenja është në formë të rrethit.

1. Largësia ndërmjet shenjës, pranë së cilës është vënë tabeljashtesë dhe fillimit të pjesës së rrugës, gjegjësisht vendit, për të cilinka të bëjë shënja.

2. Shënon gjatësinë e pjesës së rrugës, në të cilën kanosetrreziku, i shprehurme shenjë.

3. Kohën, për të cilën është në fuqi urdhëri i prerë.

4. Shënon vendin, prej nga ndërpritet ndalesa.

5. Distancënmes shenjës dhe objektit të terrenit, ose të pjesës sërrugës, së cilës i referohet lajmërimi.

STOP 200m

2000m

od 17-20h

mbarim ndalese

kraj zabrane500m

68 Doracak për dhënien e provimit për shofer nga dispozitat ligjore mbi sigurinë e komunikacionit

6. Simboli që cakton më konkretisht domethënien e shënjës,pranë së cilës vendoset.

7. Fillimin e pjesës së rrugës, respektivisht të vendit, në të cilinekziston rreziku, nga shfaqja e papritur e ngricës.

Këto shënja plotësuese, shënojnë zbatimin e zëvendësimit të parkimit ose të ndaljestëmjetit, nga shënja në shënjë, respektivisht, nga njëra ose tjetra anë e shenjës.

Shënimet gjatësore

Shënimet tërthore

Shënimet të tjera në rrugë dhe në objektet pranë skajit të rrugës.

Shënimet në rrugë, janë të bardha; në raste të veçanta, shënohenmengjyrë të verdhëdhe atë:

Shënimet e vendit në rrugë dhe në trotuar, në të cilin është ndaluar parkimi

Vija kufizuese (skajore) e rrugës

Vija e ndërprerë e cila i ndanë shiritat për qarkullim të mjeteve të transportit urbanapo taksive, prej shiritave tjerë të qarkullimit

Vijame të cilën ndahet vendi i dedikuar për qëndrim të autobusëve, për taksi, si dhepërmjete të policisë etj.

Vijat e pjerrëta

SHENIMET NË RRUGË

Në shënimet në rrugë bëjnë pjesë:

ü

ü

ü

ü

ü

ü

ü

ü

krajzabrane

krajzabrane

kraj zabrane

kraj zabrane

kraj zabrane

10 m

10 m

5 m 5 m


SHËNIMET GJATËSORE NË RRUGË

Shënimet gjatësore janë vijat e ndërprera, të pandërprera dhe të dyfishta.

Vija e pandërprerë gjatësore, mund të jetë endarjes dhe kufizuese.Vija e ndarjes shërben për ndarjen e shiritaverrugorë sipas kahjeve të lëvizjes.Vija kufizuese (skajore) e kufizon shiritin rrugor,shërben për të theksuar skajin e rrugës qarku-lluese dhe të ndajë sipërfaqet rrugore në shirita tëveçantë rrugorë të dedikuar për automjete tëtransportit publik.

Vija gjatësore e pandërprerë ndalon kalimin meautomjet përtej asaj vije ose ndalimin e qarkullimittë automjetit nëpër atë vijë.Vija e ndërprerë e thjeshtë shërben për ndarjen esipërfaqeve rrugore në shirita të komunikacionit.Vija e paralajmërimit shërben për të lajmëruarafërsinë e vijes së pandërprerë.

Vija gjatësore e dyfishtë mund të jetë: e dyfishtë epandërprerë, e dyfishtë e ndërprerë dhe e dyfishtëe kombinuar.Vija e dyfishtë e pandërprerë shërben për ndarjene shiritit të komunikacionit në dy pjesë kukomunikacioni zhvillohet në dy kahje.Vija e dyfishtë e ndërprerë shërben për shënimin eshiritave rrugorë ku qarkullimi në një shirit gjatëditës mund të mbyllet, dhe njëherit lajmërimi përmbyllje bëhet me anë të sinjalizimit i cili gjendetmbi portal.

Vija e dyfishtë e kombinuar, shërben për ndarjen eshiritave rrugorë në vendet, ku kushtet e duk-shmërisë (qartësisë), lejojnë tejkalimin vetëm nënjë drejtim.Vijat e gjera të ndërprera shërbejnë për ndarjen errjedhave në udhëkryq, në rrugë jashtë vendba-nimit, gjegjësisht derdhje nëpër autoudhë dherrugë të rezervuara për qarkullimin e automjeteve.

ü

ü

ü

ü

ü

ü

ü

ü

ü

ü

ü


ndarësë

kufizuese

Vija e dyfishtëe kombinuar

SHËNIMET TËRTHORE NË RRUGË

Shënimet tërthore, shënohen me vija të ndërprera dhe të pandërprera dhe atojanë:

Vija e ndaljes,mund të jetë e pandërprerë dhe endërprerë:

Vija e pjerrtë

Kufizuesi

Vendkalimi i këmbësorëve

Kalimi i shtegut biçiklistik

ü

ü

ü

ü

Vija e ndaljesVijat, me të cilat shënohen vendet në të cilat,ngasësit, duhet ta lëshojnë përparësinë e kali-mit, ato janë: vijat e pjerrëta, vendkalimet e këm-bësorëve dhe kalimet e shtegut të biçiklistëvenëpër rrugë.

E pandërprera, shënon vendin, në të cilinngasësi obligohet ta ndalë mjetin, para venditpër ndalje, ku mund të shkruan edhe fjala"STOP"E ndërprera, shenon vendin, në të cilin ngasësiduhet ta ndalë mjetin, nëse ka nevojë që t'ilëshojë mjetet që lëvizin rrugës me përparësikalimi. Vendi para vijës së ndaljes, mund tëshënohetme trekëndëshin e paralajmërimit.

shënon vendin ku mbyllet shiritihyrës, ku hapet shiriti dalës dhe mbylljen e shiritit tëkomunikacionit të rezervuar për qarkullimin eautomjeteve të transportit publik.

shënon vendin hyrës, ku është e nevojshme të ndahet një pjesë e rrugës nëtë cilën pjesë komunikacioni është i ndaluar.

shënon pjesën e sipërfaqes së rrugës automobilistike,dedikaur për kalimin e këmbësorëve. Nëse vendkalimi i kambësorëve gjindet afër shkollësaty duhet të vendoset edhe shenja “SHKOLLA”.

nëpër rrugën automobilistike, është pjesë e sipërfaqes sërrugës automobilistike, dedikuar ekskluzivisht për kalimin e biçiklistëve.

71

Vendkalim ikëmbësorëve

Vija e ndaljes

Vija e pjerrtë


SHËNIMET E TJERA NË RRUGËN AUTOMOBILISTIKEDHE NË OBJEKTET PRANË SKAJIT TË RRUGËS

AUTOMOBILISTIKE

Shënimet e tjera në rrugën automobilistike dhe në objektet pranë rrugësautomobilistike janë: shigjetat, fushat për orientimin e komunikacionit, vijat orientuese,mbishkrimet, emërtimet për shënimin e sipërfaqeve të komunikacionit për destinime tëveçanta, shënimin e vendeve për parkim dhe shenjëzimet vertikale në objekte pranë skajittë rrugës.

Me shigjeta mund të shënohet, një kahje, dy kahje, rreshtimi në dy udhëkryqe tëafërta, ku rreshtimi mund të realizohet para udhëkryqit të parë, si edhe kahja e lëvizjes nëdrejtim të garazhave.

Mbishkrimet në rrugë (BUS, STOP, TAXI) si dhe toponimet e vendeve, numrat errugëve, etj., u ofrojnë pjesëmarrësve në komunikacion njoftime të nevojshme. Vendet përparkim, shënohen me njoftime për mënyren e parkimit, pjerrëtas dhe të drejtë. Ndëremërtimet e tjera, hyjnë ato,me të cilat shënohen pengesat e përhershme.

72

PRIZREN


SHEMBUJ TË VIJAVE GJATSORE

Vija e plotë

Vija e ndërpreraVijat udhëzuese

Vija e dyfisht e kombinuar

Shënimii rrugës i dedikuarpër komunikacionin publik

e dyfisht

e ndërprer

vija

Vija e plotë e dyfisht

SHENJAT NDRIÇUESE TË KOMUNIKACIONIT DHESHËNIMET NDRIÇUESE

Shenjat ndriçuese të komunikacionit janë:

Drita e kuqe

Drita e verdhë

Drita e verdhë vezulluese

- shenjat ndriçuese për rregullimin e komunikacionit;- shenjat ndriçuese për rregullimin e komunikacionit të dedikuar vetëm për këmbë-

sorë;- shenjat ndriçuese për tramvajë;- shenjat ndriçuese për shënimin e kalimeve në rrugë nëpër binarë hekurudhorë;- shenjat ndriçuese për shënimin e punimeve në rrugë, pengesave të tjera dhe dëm-

timeve të rrugës automobilistike, që paraqesin rrezik për pjesëmarrësit në komunikacion.

Shenjat ndriçuese janë: kahje-treguesit me xhama reflektues, ose me materie reflek-tuese, elementetmetalike të pajisuramematerie reflektuese, shtyllat ndriçuese etj.

Për rregullimin e komunikacionit, shenjat ndriçuese jepenme drita të ngjyrës së kuqe,të verdhë dhe të gjelbër. Dritat janë vendosur në boshtin vertikal, njëra nën tjetrën: e kuqjalart, e verdha nëmjedis, e gjelbra poshtë.

Drita e gjelbër, mund të ketë formë rrethi dhe formë të shigjetës të vënë në rreth. Nësedrita e gjelbër ka formë të shigjetës,mjeti mund të lëvizë vetëmnë drejtimin, që e tregon kjoshigjetë.

- ka domethënie, ndalim kalimi

- do të thotë ndalim kalimi, përpospër mjete të cilat kan hyrë në udhëkryq dhe nuk mund tëndalën nëmënyrë të sigurt para shenjës.

- obligon të gjithë pjesë-marrësit në komunikacion të lëvizin me kujdes të shtuar.Paralajmëron pjesëmarrësit në komunikacion që sema-fori nuk punon dhe të zvogëlojnë shpejtësinë, të përqën-drojnë vëmendjen te pjesëmarrësit e tjerë në komunika-cion dhe të zbatojnë rregullat e tjera që rregullojnë përpa-rësinë e kalimit (rregullat ose shenjat e komunikacionitnëse ekzistojnë në raste kur nuk gjendet personi që erregullon komunikacionin). Drita e verdhë vezulluese kakuptim tjetër nga drita e verdhë e pandërprerë.

Drita e përdorur si shenjë ndriçuese e komunikacionit, mund të jetë epandërprerë ose vezulluese.


Ngjyra egjelbër

Ngjyra e gjelbër vezulluese

Drita e kuqe, e kyçur njëkohësisht me të ver-dhën

Shigjeta plotësuese e gjelbër

Ngjyra e kuqe me trajtë linjash të kryqëzuarakurse drita e gjelbër në formë të

shigjetësmemaje të kthyer teposhtë

- do të thotë kalimi është i lirë.

- tërheq vëmendjenpër ndërprerjen e shpejtë të kalimit të lirë dhe përshfaqjen e ngjyrës së verdhë respektivisht të kuqe.

- paralajmëron një përfundim të shpejtë të ndalimkalimit dhe në paraqitjen e dritës së gjelbër.

- e kyçur njëkohë-sisht me dritën e kuqe të pa ndërprerë - shënon kalimin elirë përmjetet që lëvizin në drejtim të shigjetës së gjelbër,mirëpo vetëm kur t'i lëshojnë të gjithë pjesëmarrësit nëkomunikacion (këmbësorët dhe ngasësit), të cilëve uështë ndezur drita e gjelbër, gjegjësisht nëse nukpengojnë komunikacionin e mjeteve, që lëvizin nëpërrrugën në të cilën kyçen.

- do të thotë ndalim qarkullimipërgjatë shiritit rrugor, mbi të cilin është vendosur,

- kalim i lirë nëpër atë shirit rrugor.


Shenjat ndriçuese për rregullimin e komunika-cionit të këmbësorëve

Shenjat ndriçuese për rregullimin ekomunikacionit të tramvajit

Vija horizontale

Vija vertikale dhe epjerrët

Shenjat ndriçuese për shënimin e kalimit tërrugës nëpër binarë në nivel

Shënjat ndriçuese për shënimin e punimeve në rrugë

- me instalime të veçanta jepenshenjat ndriçueseme dritën e kuqe dhe të gjelbër. Drita ekuqe dhe e gjelbër, vendosen në boshtin vertikal njëranën tjetrën (e kuqja lart, e gjëlbërta poshtë). Ngjyra endezur e kuqe, në të cilën është silueta e kambësorit, nëgjendje pasive, do të thotë ndalimin e kalimit përkëmbësorin. Drita e ndezur e gjelbër, në të cilën ështësilueta e kambësorit, në ecje e sipër, do të thotë kalimin e lejuar për këmbësorë.

Ngjyra e gjelbërmund të adaptohet asisoji, sa që në periudhën e caktuar kohore, parase të fiket, shfaqet edhe si dritë vezulluese e gjelbër.

- janë të ngjyrës sëbardhë, në formë të vijës.

- do të thotë ndalimin kalimipër tramvajin.

- do të thotë kalimi ilirë për tramvajin në kahjen e cekur.

- është shenjë ndriçuese,me të cilën paralajmërohet afrimi i trenit, në vendkaliminnëpër vijën hekurudhore në nivel; jepet me ndezjen enjëkohshme të dy dritave të kuqe, që kanë formën errethit. Me të njëjten shenjë sinjalizohet lëshimi imbrojtësit dhe gjysmëmbrojtësit, respektivisht njoftohenpjesëmarrësit në komunikacion, se mbrojtësi, apogjysmëmbrojtësi, është në pozitë të lëshuar. Për të qenëmë të dukshëm, natën mbrojtësit dhe gjysmëmbrojtësit janë pajisur me xhama refleksivë,ose janë veshurmematerie refleksive.

- me ligj është paraparë sepjesa e rrugës, në të cilën kryhen punët, duhet të jetë e shënuar, në mënyrë të dukshme.Pjesëmarrësit në komunikacion, sigurohenme vënien embrojtësve, të cilët janë ngjyrosurmengjyrë të kuqe dhe të bardhë.

Mbrojtësit janë veshur mematerie refleksuese ose tëpajisur me xhama refleksues dhe me drita ngjyrëportokalli, për shkak të dukshmërisë më të mirë natën.Qelqi refleksiv, gjegjësisht drita refleksive, vendosetasisoj sa që të njoftojë se në ç'anë është e lirë, rruga.

Kur pengesa është nëmesin e rrugës dhe udha ështëe lirë nga të dyja anët, drita vehet në të dyja skajet embrojtësit.

Nëse me mbrojtës mbyllet komunikacioni, në tërëgjerësinë e rrugës, është e domosdoshme që nëmbrojtëstë vehen tri shenjat ndriçuese, ngjyrë portokalli.


Kur personi, i cili rregullon qarkullimin, jep shenjandriçuese, domethënia e dritës është e njëjtë si edhengjyra në semafor. Ngjyra e gjelbër - kalim I lirë, ngjyra ekuqe - ndalim kalimi.

- me shtyllat ndriçuese shënohet kufizimi i rrugës dhe atë mengjyrë të kuqe ana e djathtë e rrugës, ndërsa ana emajtëmengjyrë të bardhë.

Me qelqe osematerie refleksive, të ngjyrës së verdhë, shenjëzohenmajat e ishujve tëkëmbësorëve, ishujt për orientimin e komunikacionit dhe objektet e tjera në rrugë, të cilat,rëndomënuk janë të ndriçuar sa duhet.

Me Ligjin mbi bazat e sigurisë së qarkullimit në rrugë, është obliguar çdo pjesëmarrësnë komunikacion që të veprojë në bazë të urdhërave që i jep personi i autorizuar.

Pjesëmarrësit në komunikacion janë të obliguar të veprojnë sipas këtyre urdhëraveedhe nëse ato urdhëra ndryshojnë nga rregullat e përgjithshme të komunikacionit ose ngadomethënia e shenjave të vendosura në rrugë.

Persona të autorizuar janë policët, ose personat e tjerë, të cilët në bazë tëautorizimeve nga ligjet, ushtrojnë kontrollin dhe rregullimin e komunikacionit në rrugë.

Meduar, osemepozitën e trupit (meose pa tabelë, a shkop)

Shenjatme zë

Shenjat ndriçuese

Nëudhëkryq

Ngaautomjeti

Në çfarëdo pjese të rrugës

Pa marrë parasysh se ku i jep personi i autorizuar domethënia është gjithmonë enjëjtë.

Shënimet ndriçuese

Shenjat, që pjesëmarrësve në komunikacion u japin personat e autorizuar, janëshenjat, të cilat jepen:

Këto shenja, personi i autorizuarmund t'i japë:

SHENJAT QË I JEPIN PERSONAT E AUTORIZUAR

ü

ü

ü

ü

ü

ü


Shenjat, që i jepin personat e autorizuar me duar, apo me pozitën e trupit, kanë përpjesëmarrësit në komunikacion, domethënien, si vijon:

- kanë ngasësit qëarrijnë nga anët boshtore (kah krihët) e personit që e rregullonkomunikacionin, pamarrë parasysh a i ka zgjatur duart, apo qëndronmeduar të lëshuara.

- kur personi iautorizuar është i kthyermegjoks apomeshpinë kah ngasësi.

- kurpersoni, i cili rregullon komunikacionin, ngrit dorën vertikalishtpërpjet me shuplakë të hapur. Kjo është shenjë që të gjithë ngasësittë ndalen detyrimisht. Pas kësaj pozite, personi, që rregullonkomunikacionun, e ndërron pozicionin e vet, respektivisht i jappërparësi mjeteve, të cilat, para asaj shenje, nuk kanë paturpërparësi kalimi.

- kur personi që rregullon komunikaci-onine shtrin dorën horizontalisht, do të thotë ndalim kalimi përpjesëmarrësit të cilët e prejnë drejtimin e dorës së shtrirë.

- kur personi, që rregullon komunika-cionin, lëvizë me dorë lehtë poshtë-lart, tregon se automjetet qëlëvizin në atë drejtim ta zvogëlojnë shpejtësinë.

Kalim të lirë (drita e gjelbër në semafor)

Ndalim kalimi (ngjyra e kuqe në semafor)

Ndalje e detyrueshme (ngjyra e verdhë në semafor)

Ndalimi i kalimit për të gjithë pjesëmarrësit, që prejnëkahjen e dorës së zgjatur

Zvogëlimi i shpejtësisë


Shpejtim i lëvizjes

Ndalimi i mjetit

Shenjat zërore

Shenjat ndriçuese

-Drita e kuqe - ndalimkalimi

-Drita egjelbër - kalimi i lirë.

- kur personi, i cili me shuplakë të hapur tëdorës së zgjatur, bën lëvizjen rrethore nga e djathta në të majtë. Kjoështë shenjë për ngasësit se duhet ta rrisin shpejtësinë e lëvizjes sëmjetit të vet.

- kur personi i autorizuar drejton dorën kahautomjeti i caktuar me shuplakë të ngritur, do të thotë se ngasësi i atijautomjeti duhet të ndalet.

- jepenme pip, oseme instrument të veçantë,për dhënien e shenjavezërore në mjetin motorik. Dmth, se me pip jepen shenjat të cilat kombinohen me duar.Rëndësia e tyre, është si vijon:

- një vërshëllimë e shkurtër, do të thotë thirrje pjesëmarrësve në komunikacion, tëkenë vëmendje në personin e autorizuar, i cili me ndihmën e shënjës përkatëse do tëshprehë kërkesën e caktuar.

- me disa vërshëllima të shkurtëra, i tërhiqet vërejtja ndonjërit nga pjesëmarrësit nëkomunikacion, se ka vepruar në kundërshtim me kërkesën e shprehur me ndihmëne shenjës, ose ka vepruar ndryshe rregullave të komunikacionit, gjegjësishtshenjave të dhëna,

- një vërshëllimë e gjatë, e dhënë njëkohësisht me dorën e ngritur horizontalisht, do tëthotë ndaljen e domosdoshmepër të gjithamjetet.

Kur është dhënë shenja me disa vërshëllima të njëpasnjëshme të personit tëautorizuar, pjesëmarrësit në komunikacion janë të detyruar të shikojnë në drejtim tëpersonit të autorizuar, që do të tregojë seme cilin pjesëmarrës në komunikacion ka të bëjëdhe çka duhet të bëjë ai.

Shenjat zërore të cilat jepen me instalim të veçantë në automjetin motorik; përbëhennga një sërë tonesh, lartësishë të llojllojshme (toni uluritës) dhe përdoren vetëm duke ukombinuarme shenjat e caktuara ndriçuese.

- Natën dhe gjatë kohës së dukshmërisë së zvogëluar personi iautorizuarmund të japë edhe shenja ndriçuese (llambame bateri, fener etj.) Domethënia edritës, është e njëjtëmedritën në semafor:


BAZAT E FUNKSIONIMIT TË INSTALIMEVE NË MJETETMOTORIKE DHE BASHKANGJITËSE ME RËNDËSI PËR

SIGURINË E KOMUNIKACIONIT NË RRUGË

PAJISJET PËR DREJTIMIN E MJETIT

PAJISJET PËR NDALJEN E MJETIT

Me instalime temjetetmotorike dhe bashkangjitëse në komunikacion, nënkuptohen:

- pajisjet për drejtimin emjetit- pajisjet për ndalje- pajisjet për ndriçimin e rrugës dhe për dhënien e shenjave ndriçuese,- pajisjet që bëjnë tëmundur dukshmërin normale- pajisjet për dhënien e sinjaleve zërore- pajisjet për lëvizjen emjeteve prapa- pajisjet për kontrollin dhe dhënien e shenjave- pajisjet për përcjelljen dhe lëshimin e gazërave të liruara- pajisjet për bashkangjitjen emjetit tërheqës dhe bashkangjitës- pajisjet tjera nëmjet.

Kjo pajisje nëmjet duhet të jetë e realizuar asisoji që ngasësi mund ta ndërrojë kahjene lëvizjes sëmjetit lehtë, shpejt dhe nëmënyrë të sigurt.

Pajisja për drejtimin e mjetit, duhet të jetë e atillë që rrotat e përparme të mjetit, qëgjenden në pozitë për lëvizje, me rastin e lëvizjes së mjetit nëpër sipërfaqen horizontale tërrafshtë, pas lirimit të timonit, të kthehen vetë në drejtim të pozitës për lëvizjen drejtë.

Pajisjet për ndaljen e mjetit motorik dhe bashkangjitës, duhet të instalohen asisoj, saqë ngasësi ta ndalë mjetin në mënyrë të sigurt, të shpejtë dhe efikase, pa marrë parasyshshkallën e ngarkesës së mjetit dhe pjerrtësinë e rrugës nëpër të cilën lëviz mjeti si dhe tësigurohetmjeti në pozitë të palëvizshmenë rrugën e pjerrët.

Hapi i lirë i timonit nuk guxon të jetë më i madh se ° shkallë.30


Mesistemin frenuesnënkuptohen:

1,5tonelate

3,5 tonelata30 km/h

1. freni punues2. freni ndihmës3. freni parkues

- duhet të jetë i atillë, sa t'ia bëjë të mundur ngasësit që mjetin ta ndalënë mënyrë të sigurt, të shpejtë dhe efikase, pa marrë parasysh shpejtësinë e lëvizjes sëmjetit, ngarkesën e mjetit dhe pjerrtësinë e rrugës. Ky fre, duhet të bëjë të mundurrregullimin e intensitetit të frenimit nga ulësja e ngasësit, e qëmë atë rast të mos e lëshojënga dora timonin. Freni duhet të veprojë njësojmbi rrotat që gjenden në boshtin e njëjtë.

Frenimi arrihetme fërkimin e siprfaqeve frenuese.

Freni punuesmund të jetë:

- hidraulik (forca frenuese bartetmendihmëne lëngut të hidraulikut)

- pneumatik (forca e frenimit bartet përmes ajrit nën presionin e ajrit të presuar dhezbatohet nëmjetet e rënda transportuese, në autobusë dhe nëmjetet e bashkangjitura).

- në mjetet bashkëkohore, sistemi i frenit punues, mund të arrihet edhe si tubacion(gypëzimet fare të ndara për rrotat e pasme dhe të përparme), që bën tëmundur që freni tëmos dështojë plotësisht, veçse rrotat në një bosht.

Një nga sistemet më moderne të frenimit, është sistemi ABS (Sistemi Anti Bllok), qëmontohet në mjetet më bashkëkohore.Në këtë sistem nuk mund të ndodhë që sistemi ifrenimit, t'i bllokojë rrotat. Tek ai ekzistojnë instalimet me rregullator, ndër të cilët, senzoriinformon për bllokimin e rrotës dhe pas kësaj, freni punues vepron mbi cilindrin e frenjvedhe pengon bllokimin e rrotës.

Kjo do të thotë se sapo rrota fillon të rrotullohet tepër ngadalë ose të bllokojë, instalimime anë të mënyrës elektronike zvogëlon forcën e presionit deri në atë masë, sa që rrotalëviz sërish në kufirin e bllokimit.

- duhet të jetë i realizuar asisoj sa t'ia bëjë të mundur ngasësit që tafrenojëmjetin, respektivisht ta ndalë në distancën përkatëse, nëse dështon freni aktiv.

Ky fre duhet të vendoset ashtu që ngasësi ta përdorë lehtë dhe shpejt nga vendi ingasësit,me ç'rast një dorë e tij duhet të jetë e lirë për drejtimin emjetit.

- nevojitet të jetë i tillë sa që me ndihmën e tij mjeti i parkuar në pozitëfrenuese,mund të sigurohetme instalimin gjegjësmekanik.

Sistemi frenues në motoçikletat me rimorkio boshtore, ose pa të, duhet të jetë imontuar dhe i realizuar si dy sisteme frenuese të pavarura, me instalime të veçanta përaktivizimin e tyre në rrotën e përparme dhe të prapme, gjegjësisht veç rrotën e përparme,ose veç në rrotën e prapme tëmotoçikletës.

Në mjetin bashkangjitës, masa më e madhe e lejuar e të cilit nuk kapërcen, freni punues,mund të jetësohetme komandë inercuese.

Komanda inercuese, mund të jetë e montuar dhe e realizuar edhe në mjetinbashkangjitës, masa më e madhe e lejuar e të cilit është gjer në , po që seshpejtësia e lëvizjes nuk kapërcen .

Freni punues

Dallimi i forcës së frenimit në rrota të boshtit të njëjtë, nuk bën të jetë më i madhse 20%.

Freni ndihmës

Freni parkues


RRUGA E FRENIMIT

Me rastin e shtypjes në komandë të frenit punues, mjeti nukndalet menjëherë por kalon një rrugë të caktuar deri sa të ndalet.Rruga varet jo vetëm nga shpejtësia e lëvizjes, por edhe ngakushtet e tjera: shejtësia e reagimit të ngasësit, gjendja errugës, pneumatikëve, frenit etj.

Rruga, që e kalonmjeti, prej momentit, kur ngasësi vërenrrezikun deri në momentin e ndaljes, quhet .Është kjo rrug, që e kalonmjeti ngamomenti i reagimit të ngasësiti aktivizimit të frenit, e deri në ndaljen emjetit. Dhe nëse nga kjo heqim rrugën e reagimit dotë fitojmë rrugen e frenimit. Rruga e frenimit llogaritet sipas kësaj formule:

- është shpejtësia e automjetit, - është koeficienti i fërkimit të pneumatikut dheasfaltit.

Koeficienti i ka këto vlera:- 0,20 për akull- 0,25 për asfalt të lagur- 0,40 për katror (makadam) të lagur- 0,50 për asfalt dhe beton të lagur- 0,60 për katror (makadam)- 0,70 për beton

Nga diagrami, shihet se rritja e shpejtësisë së lëvizjes kushtëzon edhe rritjen e rrugëssë ndaljes. Do të thotë se sa më e madhe shpejtësia e lëvizjes aq më e madhe do të jetëedhe rruga e ndaljes. Rruga e ndaljes do të jetë edhe më e gjatë në rastet kur asfalti do tëjetë i lagësht apo i ngrirë. Praktikisht kjo do të thotë: sa më e rrëshqitshme të jetë rruga,ngasësi duhet që shpejtësinë e lëvizjes së mjetit ta zvogëlojë sa më shumë dhe në këtëmënyrë të ndikojë në udhëtimmë të sigurt dhe në zvogëlimin e rrugës së ndaljes.

rruga e ndaljes

Sk= (m)

V k

k

81

20

30

60

90

40 60 80 100 120 140 160 180 200 220 240

ngrica

S mz

Rugga e reagimit: S =V/3,6 (m)r r

V - shpejtësia e lëvizjes se automjetit e shëndëruar në km/h

t - koha e reagimit e shëndëruar në sekondar

Rruga e ndaljes: S =S +Sz r k

Vkm/h

asfalt

(k=0,2)(k=0,5)

V254k


PNEUMATIKËT

INSTALIMET PËR NDRIÇIMIN E RRUGËS DHE PËRDHËNIEN E SINJALEVE NDRIÇUESE

(Randësia e pneumatikëve)

Pneumatikët (gomat) duhet t'i përmbushin kushtet e parapara me standardet,varësisht nga shpejtësia më e madhe e lejuar e lëvizjes së mjetit,dhe masa më e madhe elejuar emjetit, në të cilin janë vendosur ata.

Pneumatikët në bosht të njëjtë duhet të jenë të njëjtë, sipas llojit (verorë, dimrorë),sipas konstrukcionit (radialë, diagonalë dhe me rripa të kryqëzuar), sipas peshës bartësedhe sipas dimensioneve.

Thellësia e

, të cilët i përkasin pajisjeve dimërore, duhet ta kenë sëpaku . Ato mund të përdoren nëpër borë, dhe duhet të jenë tëvendosura në boshtin punues të automjetit.

Ngasësi duhet patjetër t'i kontrollojë herë pas herë pneumatikët dhe presionin në ta,sepse presioni i pamjaftueshëm, ndikon në shpenzimin e pneumatikëve, në stabilitetin emjetit dhe në shpenzimin e shtuar të karburanteve.

Ky kontroll i pneumatikëve, nënkupton edhe kontrollin e pneumatikut rezervë.

Ndër instalimet për ndriçimin e rrugës dhe për dhënien e sinjaleve ndriçuese nëmjetetmotorike dhe bashkangjitëse nënkuptojmë;

- instalimet për ndriçimin e rrugës- instalimet për sinjalizimin emjetit- instalimet për dhënien e sinjaleve ndriçuese

Instalimet për ndriçimin e rrugës dhe për dhënien e sinjaleve ndriçuese, të vëna nëanën e përparme të mjetit motorik dhe bashkangjitës, nuk bën të japin dritë të ngjyrës sëkuqe që shihet nga ana e përparme e mjetit, as dritën e ngjyrës së bardhë nga dritat dhemateriet reflektuese, të vëna në anën e prapme tëmjetit, respektivisht që shihen nga ana eprapmeemjetit.

Instalimet identike për ndriçimin e rrugës dhe për dhënien e sinjaleve ndriçuese, qëjanë vendosur në mjetin motorik me tri ose më shumë rrota, duhet doemos të vihen nërrafshin e njëjtë horizontal dhe në mënyrë simetrike në raport me rrafshin gjatësor vertikaltëmjetit dhe nevojitet të jenëmemadhësi dhe ngjyrë identike dhe të veprojnë njëkohësishtme intensitet të barabartë të dritës.

Instalimet për ndriçimin e rrugës në anën e përparme të mjetit duhet të jenë të lidhurasisoj që nukmund të kyçen, derisa të kyçen dritat e prapme dhe të përparme pozicionaledhe dritat për ndriçimin e targës së prapme të regjistrimit, përveç, kur shfrytëzohen përdhënien e sinjaleve ndriçuese.

Farat kryesore në mjetet motorike me katër e më shumë rrota dhe në mjetet motorikeme tri rrota, që janë më të gjerë se 1,3 m, duhet të jenë të instaluar dhe të bërë, si dy, apokatër fara kryesorë, prej të cilëve, dy për drita të shkurta (mesme).

Dritat për ndriçimin e rrugës në mjetet motorike, të cilat nuk mund të zhvillojnëshpejtësi më të madhe se 30 km/h, mund të montohen dhe të realizohen vetëm si drita tëshkurta (mesme ).

sharave të pneumatikëve te automjetet e udhëtarëve nuk guxon tëjetë më e vogël se një milimetër, ndërsa te automjetet transportuese, dy milimetra.

Pneumatikët dimërorë (M+S)4 mm thellësinë e sharave


Dritat e përparme pozicionale në mjetin motorik me katër ose më shumë rrota dhe nëmjetin motorik me tri rrota, që janë më të gjëra se 1,3 m dhe në mjetin bashkangjitës megjerësi më të madhe se 1,6 m, duhet montuar dhe realizuar si dy drita të përparmepozicionale, ndërsa nëmjetin motorik me dy rrota dhe nëmjetin motorik me tri rrota, të cilatnuk janë më të gjëra se 1,3 m, si një dritë e përparme pozicionale, ashtu që të japin dritë tëngjyrës së bardhë.

Dritat e prapme pozicionale në mjetin motorik me katër, ose më shumë rrota, që janëmë të gjera se 1,3 m dhe në mjetin bashkangjitës duhet të montohen dhe të realizohen, sidy drita të prapme pozicionale, e nëmjetinmotorikme dy rrota dhe nëmjetinmotorik, me trirrota, që nuk janëmë të gjëra se 1,3 m, si një dritë e prapme, ashtu që jepin dritë të ngjyrëssë kuqe. Nëse ështëmontuar një dritë e përparme dhe një e prapme pozicionale, ajo duhettë vendoset në rrafshin gjatësor tëmesëm tëmjetit.

Instalimet për dhënien e shenjave ndriçuese, shërbejnë që me to t'i njoftojmëpjesëmarrësit e tjerë në komunikacion për qëllimet tona.

Stop-dritat që kyçen në anën e prapme të mjetit dhe që janë të ngjyrës së kuqe, kanëdetyrë t'ua tërheqin vëmendjen ngasësit pas nesh, se do ta zvogëlojmë shpejtësinë emjetit tonë, ose të ndalemi.

Ato drita kyçen në mënyrë automatike me rastin e çdo shtypjeje të ngasësit mbipedale të frenit punues. Motoçikletat ose mjetet që nuk janë më të gjera se 1,3 m mund tëkenë një stop dritë në një anë tëmjetit, po ashtu të ngjyrës së kuqe.Mjetet motorike, të cilatnë rrugën e rrafshtë nuk mund të zhvillojnë shpejtësi më të madhe se 20 km/h, nuk janë tëobliguara të kenë stop-drita.

Treguesit e kahjes, shërbejnë që ngasësi të paralajmërojë ndërrimin e kahjes sëlëvizjes. Janë vënë nga dy në anën e përparme dhe dy në anën e prapme të mjetit.Frekuenca e dritës së indikatorit (treguesit) të kahjes, ka 90±30 vezullime nëminutë.

Me kyçjen e menjëhershme të katër indikatorëve (treguesve) të kahjes,paralajmërohen pjesëmarrësit në komunikacion, se mjeti ynë është ndalur në rrugë përshkak të defektit.

Dritat e gabaritit, nevojiten të instalohen në mjetet transportuese dhe bashkangjitësedhe në autobus, që kanë lartësinë e gabaritit më shumëse2,8m.

Kur kyçen dritat e gjata për ndriçimin e rrugës, duhet të kyçet automatikisht llampa ekaltër kontrolluese në tabelen kontrolluese në automjet, ose në tabelen kontrolluese tëmotoçikletës.

Llampa kontrolluese në kabinën e automjetit, me ngjyrë të gjelbër, kyçet, kur në mjetkyçen dritat pozicionale, ose dritat emesme (të shkurta).

Llampa kontrolluese në kabinën e automjetit me ngjyrë të kuqe, kyçet kur në mjetkyçen njëkohësisht që të katër indikatorët (tregues) të kahjes.

Dritat për lëvizjen prapa në mjet mund të montohen ose të realizohen si një ose dydrita për lëvizje prapa, kështu që lëshojnë dritë të ngjyrës së bardhë. Kyçen automatikisht,kur ndërruesi i shpejtësive vendoset për lëvizje prapa.

Dritat për ndriçimin e targës, në anën e prapme të mjetit kanë ngjyrë të bardhë. Faratpër mjegull në mjete motorike me katër ose më shumë rrota dhe në mjete motorike me trirrota, që janë më të gjera se 1,3 m, mund të montohen, si dy fara për mjegull, kurse nëmotoçikleta si një far për mjegull, kështu që lëshojnë dritë të ngjyrës së bardhë, ose tëverdhë.Ngjyra e prapmepërmjegull, jep dritë të ngjyrës së kuqe.

Katadiopterët në mjetet motorike me katër ose më shumë rrota dhe në mjetetmotorike me tri rrota, që janë më të gjera se 1,3 m,duhet të montohen si dy katadiopterë tëprapëmmengjyrë të kuqe, kurse nëmjetetmotorikemedy rrota dhe nëmjetetmotorikemetri rrota, që nuk janë më të gjera se 1,3 m, si një katadiopter i fundit ngjyrë e kuqe dhe nukbën të kenë formë trekëndëshe.


INSTALIMET QË MUNDËSOJNË DUKSHMËRINËNORMALE

INSTALIMI PËR DHËNIEN E SINJALEVE ZËRORE

SISTEMI PËR LARGIMIN E GAZRAVE

PAJISJA NË AUTOMJET

Nën instalimet në mjete që bëjnë të mundur dukshmërinë normale në komunikacionnë rrugë, nënkuptohen:

- Xhami i përparmëdhedritaret e jashtme të kabinës dhe karroserisë- instalimi për fshirjen e xhamit - fshisa e xhamit- instalimi për larjen e anës së jashtme të xhamit- pasqyra që ia bën tëmundur ngasësit dukshmërinë e rrugës

Instalimin për dhënien e sinjaleve zërore në mjetet motorike duhet montuar dherealizuar më së paku si një instalim, kështu që jep tinguj të njëzëshëm të një intensiteti tëpandryshueshëm.Komanda e instalimit duhet të vendoset asisoj që të jetë e përshtatshmepër ngasësin nga ulësja e tij.

Sistemi për largimin e gazrave ka detyrë që gazrat e shfryra, të krijuara me djegje nëmotor, t'i mbledhë, t'i pastrojë, t'i drejtojë dhe t'i hedhë jashtëme samëpak zhurmë.

Sistemi përbëhet nga tri pjesë:- Kolektori që i bashkon dhe i përcjell gazrat e shfryera- Pjesa qendrore, në të cilinmund të gjendet katalizatori- Pjesa e prapmemeamortizatorin e zërit (ena e shfryrjes).

Në pajimin e domosdoshëm tëmjetit hyjnë:- rrota rezervë- shenja për shënimin emjetit të ndalur në rrugë (trekëndëshi i sigurisë)- pajisja për dhënien e ndihmës së parë (kutia e ndihmës së parë)- poçat (dritat) rezervë- litari ose llozi për tërheqje.

Ju preferohet ngasësve të automjeteve që ta kenë edhe aparatin për shuarjen ezjarrit.Obligim që të kenë aparatin kanë automjetet transportuese dhe autobusët. Këtoautomjete aparatin duhet ta kenë të vendosur në vendin e dukshëm. Në kushtet e dimrit,ngasësi i automjetit, duhet ta ketë pajisjen dimërore, nëse lëviz rrugës jashtëvendbanimeve, në të cilat, pajisja për dimër është e domosdoshme. Pajisjet e tjera, qëduhet t'i disponojë ngasësi, i janë lënë ngasësit dhe zgjedhjes së tij dhe kanë të bëjnë meveglat dhe pjesët rezervëmeqëllim të riparimit të defekteve eventuale nëmjet.


NDIKIMI I NGASJES SË RREGULLT NË HARXHIMINE KARBURANTËVE

Shpënzimi i karburanteve është caktuar nga ana e prodhuesit tëmjeteve, i cili në bazëtë hulumtimit dhe përshtatjes së funksionimit tëmotorit, ka konstatuar shpënziminmesatartë karburanteve. Në mënyrë që mjeti të konsumojë aq karburante, sa ka konstatuarprodhuesi, duhet t'u përmbaheni udhëzimit, që e ka dhënë ai në deklaratë. Ngasësi duhett'i përmbahet udhëzimit, qoftë përmënyrën e ngasjes, qoftë për rregullsinë emotorit dhe tëinstalimeve, e gjer te pneumatikët. Çdo element i shfrytëzuar në mënyrë jo të rregulltë,mund të ndikojë në shpënziminmë tëmadh të karburanteve.

Shpeshherë ngasësit, me qëllim të zvogëlimit të konsumit të karburanteve, nëteposhtëze të rrugës i shuajnë motorat dhe "i heqin nga shpejtësia" duke shfrytëzuarvetëm frenin. Ngasja e tillë, jo vetëm se nuk është e sigurt, por është e rrezikshme, sepsendikon drejtpërdrejt në sigurinë, qoftë të ngasësve, qoftë të pjesëmarrësve të tjerë nëkomunikacion.

Kursimimë imadh realizohet:Me mbajtjen e rregullt të gjendjes teknike të mjetit dhe me shfrytëzimin e rregullt të

motorit.Çdo nxitim i vrullshëm i motorit shton shpënzimin e karburanteve në mënyrë të

dukshme.Mbajtja e presionit të ajrit në pneumatikët sipas deklaratës së prodhuesit dhe ngasja

mepneumatikë të rregulltë, ndikon në shpenziminmë të vogël të karburanteve.Zgjedhja e shkallës adekuate të transmisionit ka rëndësi të madhe për konsumin e

karburanteve.


REGJISTRIMI I MJETEVE MOTORIKE DHEBASHKANGJITËSE

KONTROLLI TEKNIK I MJETEVE MOTORIKE

Mjetet në komunikacion duhet t'i plotësojnë kushtet e parapara në aspektin edimensioneve, të masës së gjithmbarshme dhe të ngarkesës boshtore, si dhe të kenëinstalimet dhe pajisjen e paraparë në rregull.

Mjetet motorike dhe bashkangjitëse, që marrin pjesë në komunikacion rrugor, duhettë jenë të regjistruara.

Mund të regjistrohen vetëm ato mjete motorike dhe bashkangjitëse, për të cilatvërtetohet në kontrollin teknik të detyrueshëmse janë të rregullta teknikisht.

Përmjetin e regjistruar lëshohet leja e qarkullimit dhe targa e regjistrimit.Leja e qarkullimit vlen një vit.

Për regjistrim nevojiten:

- vërtetimimbi rregullsinë teknike tëmjetit qëmerret pas kryerjes së shikimit teknik- polisa e sigurimit nga auto-përgjegjësia- provat për pagimin e detyrimeve të tjera (rrugët publike, taksa komunale, taksaadministrative etj.)- Leja e qarkullimit.

Dokumentacionin e cekur e paraqet vetë pronari i mjetitme letërnjoftim valid.Traktorët, të cilët shfrytëzohen ekskluzivisht në bujqësi, makinat e punës, motokulti-

vatorët dhe biçikletat me motor, regjistrohen përhershëm, përveç nëse bëhet ndërrimi ipronësisë, ose i vendbanimit.

Biçikletat dhe rimorkiot e lehta, nuk regjistrohen.Rimorkiot e lehta kanë numrin e përsëritur të regjistrimit tëmjetit (targën e tretë).

Për të verifikuar rregullsinë teknike të mjeteve motorike dhe bashkangjitëse, bëhetkontrolli teknik i këtyremjeteve.Ai bëhet së paku një herë në vit.

Gjatë kontrollit teknik verifikohet a i posedon mjeti motorik, apo bashkangjitësinstalimet e parapara me ligj e sidomos instalimet për drejtim, instalimet e frenimit,pneumatikët, instalimet për dhënien e sinjaleve me dritë, ndriçimin e rrugës dhe përlëshimin e gazrave të djegura dhe a janë këto instalime në gjendje të rregullt si dhe a ipërmbushin edhe kushtet e tjera të parapara për tëmarrë pjesë në komunikacion.

Për kontrollin e kryer teknik të mjeteve motorike dhe bashkangjitëse mbahetevidenca.


SIGURIMI I MJETEVE

Regjistrimi i mjeteve, vazhdimi i regjistrimit dhe lëshimi i targave provuese, mund tëbëhet vetëm kur institucionit kompetent për regjistrimin, i paraqitet provë mbi kontratën elidhur të sigurimit.

Pronari,gjegjësisht shfrytëzuesi i mjetit motorik dhe bashkangjitës, duhet të lidhëkontratën mbi sigurimin nga dëmi, që ua ka shkaktuar personave të tretë me përdorimin emjetit të vet (vdekja, lëndimi i trupit, dëmtimi i shëndetit, shkatërrimi ose dëmtimi i sendeve,pos për dëmin në sendet që i ka marrë për transport - në tekstin vijues: sigurimi ngaautopërgjegjësia), si dhe për dëmin që i shkakton mjeteve të cilat nuk i nënshtrohenregjistrimit (traktorët,multikultivatorët,makinat e punës, që nuk janë regjistruar, etj.).

Sigurimi i detyrueshëm nga autopërgjegjësia, lidhet për periudhën, jo më të gjatë se 12muaj dhe harmonizohetme kohëzgjatjen e regjistrimit tëmjetitmotorik dhe bashkangjitës.

Sigurimi mund të lidhet për një periudhë më të shkurtër se 12 muaj (sigurimiafatshkurtër) për hir të harmonizimit të datës së sigurimit, të ngasjeve provuese e kështu meradhë.

Nësë në kohën sa zgjat sigurimi, ndërrohet pronari, ateherë pronari i ri trashëgon tëgjitha të drejtat dhe obligimet të cilat janë të kontraktuaramëparë dhe atë deri në përfundimine vlefshmerisë së polises

Me rastin e kontraktimit të sigurimit të obligueshëm nga autopërgjegjësia e mjetitmotorik dhe bashkangjitës, premia (tarifa) e sigurisë përcaktohet sipas zonave të rezikimitapo damtimit.

I siguruari gëzon të drejtë zbritjeje përkitazi me preminë e sigurimit në vitin vijues tësigurimit, përmjetin, që ka qenë i siguruar pa ndërprerje, së paku një vit, po që se brenda asajperiudhe nuk është paraqitur as paguar dëmi, për çdo vit nga 10 përqind të bonusit ngapremia-bazë. Bonusi rritet secilin vit të ardhshëm dhe kap më së shumti 30 përqind ngapremia elementare e sigurisë. Bonusi ka për detyrë të sigurojë drejtuesit e mjeteve përngasje të kujdesshmenë komunikacion. Bonusin e arritur pronari, respektivisht shfrytëzuesi imjetit, mund ta kalojë në mjetin tjetër me rastin e lidhjes së sigurimit të obligueshëm, ose nëanëtarin e familjes së ngushtë.

Në rast të aksidentit të shkaktuar me fajin e vet ngasësit, atëherë ngasësi humbbonusin.

- pronari, respektivisht shfrytëzuesi, bashkëpronari dhe shfrytëzuesi tjetër i mjetit, mepërdorimin e të cilit është shkaktuar dëmi, pa marrë parasysh a e ka drejtuar mjetin, nëmomentin e shkaktimit të dëmit,

- ngasësi i mjetit, me përdorimin e të cilit është shkaktuar dëmi - i cili është përgjegjës përdëmin

- personi, që ka marrë pjesë në rrëmbimin kundërligjor të mjetit me përdorimin e të cilit,është shkaktuar dëmi.

- Nëse dëmin e ka shkaktuar duke drejtuar mjetin e vet, pa lejën përkatëse(patentshoferin),ose kur patentshoferin ia ka marrë organi kompetent, ose i është shqiptuarmasambrojtëse - ndalimi i drejtimit tëmjetit.

Nuk ka të drejtë për kompensimin e dëmit sipas bazës së sigurimit nga autopër-gjegjësia:

Organizata e sigurimit, dëmin që ia ka paguar personit të tretë,mund ta regreso-jëngangasësi, që e ka shkaktuar dëmin, në këto raste:


- Nëse dëmin e ka shkaktuar, duke drejtuar mjetin e vet nën ndikimin e alkoolit, drogës,ose të narkotikëve të tjerë (në rast se ka 0,5 e më shumë promile të alkoolit në gjak), ose nëqoftë se pas aksidentit refuzon t'i nënshtrohet testit të alkoolizmit, gjegjësisht të drogës.

- Nëse dëshmohet se aksidenti është bërëmeqëllim.

Ngasësi i mjetit mund të shkaktojë me fajin e vet aksidentin, gjatë së cilit mund tëndodhë dëmtimi i mjetit tjetër, lëndimi i ndonjë personi, apo dëmtimi i ndonjë gjësenditjetër. Në atë rast, shoqata siguruese, polisën e së cilës e ka ngasësi-fajtor ka obligim takompensojë dëmin e bërë pronarit të gjësendit të dëmtuar, ose personit të dëmtuar.

Për t'u realizuar e drejta për dëmshpërblim, nevojitet që, pas aksidentit, të këmbehen tëdhënat për emrin, mbiemrin, adresën, numrin e regjistrimit të mjetit, si dhe të dhënat përshoqërinë siguruese (numri i policës dhe kohëzgjatja e sigurimit). Po që se ngasësi, i cili kashkaktuar aksidentin, rrefuzon t'i ofrojë të dhënat e cituara, duhet shënuar doemos numrin eregjistrimit,markën dhe tipin emjetit.

- që brenda afatit prej tri ditësh nga aksidenti të paraqesë (në formularin e shoqërisësiguruese) dëmin e shkaktuar,

- që shoqërisë siguruese t'i parashtrojë kërkesën për dëmshpërblim.

- procesverbalin e organit kompetent për inspektimin në vendin e ngjarjes, pasaksidentit,

- të dhënat mbi numrin e polisës së sigurimit, ose fotokopjen e saj, përkatësisht, nësedëmin e ka shkaktuar mjeti me regjistrim të jashtëm - fotokopjen e karteles së gjelbër, osepolisën e sigurimit afatshkurtër në kufi,

- procesverbalinmbi dëmin e shkaktuar (këtë procesverbal e harton punëtori i autorizuari shoqërisë siguruese, që ka obligim ta kompensojë dëmin), përkatësisht konstatimin e entittë autorizuarmedicinal, nëse kemi të bëjmëme lëndimet (dëmi jomaterial),

- deklaratat e dëshmitarëve (nëse ka pasur dëshmitarë të aksidentit).

KOMPENSIMI I DËMIT

Personi i dëmtuar, për të realizuar damin e shkaktuar është i obliguar:

Kërkesaduhet të përmbajë:


OBLIGIMET NË RAST TË AKSIDENTIT

Personi që ndodhet, ose vjen rastësisht në vendin e aksidentit, në të cilin ka personatë lënduar, është i obliguar të japë ndihmënjerëzve të lënduar në aksident.

Pjesëmarrësi në aksident, në të cilin dikush ka humbur jetën, ose ka qenë i lënduar,apo është shkaktuar dëmimaterial, ka për detyrë:

- të mbetet në vendin e aksidentit, asisoj qëmund të largohet përkohësisht, vetëm përhir të dhënies së ndihmës së parë personave të lënduar, ose nëse kanë nevojë përndihmë tëmjekut,

- të ndërmarrë çdo gjë, që ka mundësi, për t'i evituar rreziqet e reja, të cilat mund tëshfaqen në vendin e aksidentit dhe të bëhet i mundur zhvillimi normal ikomunikacionit dhe të mos ndryshojë gjendja në vendin e aksidentit dhe të ruhengjurmët ekzistuese, me kusht që ndërmarrja e atyremasave, nuk rrezikon sigurinë ekomunikacionit,

- që për aksidentin ta njoftojë organinmë të afërt kompetent dhe të kthehet në vendin eaksidentit dhe të presë ardhjen e personit zyrtar, që e kryen vendshikimin në vendine ngjarjes.

Ngasësi, i cili me mjetin ka marrë pjesë në aksident, në të cilin ka të vdekur, ose tëlënduar, si dhe personi tjetër, që ka marrë pjesë drejtpërdrejt në fatkeqësinë e tillë, kanë tëdrejtë t'i kërkojnë të dhënat personale dhe adresën nga personat, të cilët kanë qenë tëpranishëm, kur kishte ndodhur aksidenti.

Pas aksidentit, në të cilin është shkaktuar vetëmdëm i vogëlmaterial, ngasësit janë tëobliguar t'i heqin menjëherë automjetet nga rruga dhe t'i këmbejnë të dhënat personaledhe ta plotësojnë dhe ta nënshkruajnë raportinmbi fatkeqësinë.

Nëse mjeti pas aksidentit është i dëmtuar deri në atë masë sa nuk mund të lëvizë,pronari apo shfrytëzuesi i tij është i obliguar që atë ta heqë nga rruga si dhe të gjithambeturinat e shkaktuara nga ai aksident.


AFTËSITË PSIKOFIZIKE DHE SHËNDETËSORE DHESIGURIA E NGASJES

Njeriu është faktori dhe shkaktari dominant i aksidenteve në komunikacion. Mbiaksidentet e komunikacionit, një ndikim të madh ushtron edhe influenca e ambientit, emjeteve, e kushteve të rrugës, e sinjalizimit rrugor, e faktorit klimatik e kështume radhë.

- aftësitë psikofizike,- gjendja shëndetësore,- shprehitë,- dijenia, përvoja...

- alkooli,- barërat, ose drogat,- lodhja,- sëmundjet akute dhe kronike,-mikroklima edisfavorshme, zhurma, vibracionet,- të ushqyerit,- duhani.

Me aftësinë shëndetësore nënkuptohet posedimi i tipareve të caktuara psikike dhefizike, që bëjnë të mundur ngasjen e sigurt. Aftësia shëndetësore, vlerësohet me sistemine vizitavemjekësore (vizitat e para, të përsëritura dhe kontrolluese).

Çdo sëmundje akute, ose kronike, mund të sjellë në mënyrë të shkurtër, ose tëpërhershmepaaftësinë e ngasjes.

Sëmundjet kronike, në fazën e vështirësimit të shëndetit, shpien në paaftësinë epërkohshme për ngasje, e në fazën e qetësimit të sëmundjes, është e mundur ngasja esigurt. Ngasësi, të cilit i është lejuar ta drejtojë mjetin motorik, duke bartur syzat, është iobliguar t'i bartë syzat, gjithmonë kur drejton mjetin. Sjellja asociale e ngasësit është njëgjendje psikike, që ndikon nëmënyrë të disfavorshmembi sigurinë e komunikacionit.

Sëmundjet akute, të shoqëruara me temepraturë, rraskapitje, rrënqethje,kokëdhembje, flamë, kollitje, ngërçe në bark, jashtëqitje, mund të shpien në paaftësinë përngasje ç'prej disa orëve deri në disa javë. Nëse, fill para fillimit të ngasjes, vozitës ndien:alivanosjen, marramendjen, temperaturën e lartë, spazmën, dhimbjen e fuqishme paseshtrave të gjoksit me fërkimin (dridhjen) e dorës së majtë, paralizën kalimtare të dorës,ose këmbës nga njëra anë, çrregullimet e të pamurit, ngushtimin e këndit të të pamit,njohjen e dobët të objekteve të largëta, të pamurit paksamë të dobtë nëmuzg, duhet ta lërëngasjen dhe t'i drejtohetmjekut për këshillë.

Njeriun, si faktor më të randësishëm të sigurisë së komunikacionit, e karakteri-zojnë:

Ndikim tëmadhnëgjendjenpsikofizike të ngasësit kanë:


ALKOOLI NDIKON NË MËNYRËN MË TË RREZIKSHMEMBI AFTËSINË PËR NGASJE

Konsumimi i pijeve alkoolike e shpie njeriun në gjendje ireale, ndërsa të gjitha shkallëte ndikimit të alkoolit veprojnë nëmënyrë të pavolitshmembi aftësinë e ngasësve.

paaftësia që dritat në lëvizje e sipër të shihen, ose të alokohensaktësisht, problemet në valorizimin e distancës dhe tendencave që njeriu të ndërmarrërreziqemë tëmëdha.

vështirësimi i vlerësimit të distancës dhe i adaptimit të syve ndajkushteve të ndërrimit të intensiteti të dritës, ndjeshmëria e dobësuar ndaj ngjyrës së kuqe,dobësimi i fortë i zotësisë për reagimdhepërqëndrim, ekuilibri i dobësuar.

shfaqet euforia e tejvlerësimit të aftësive vetiake, dobësimi i tëpamurit periferik (të pamurit në tunel), dobësimi i shtuar ndaj dukurive të ndritshme e tëerrta, përceptimi i dobët i pengesave, përkeqësimi i aftësisë së vlerësimit të dimensioneve.

Marrja e sasive të vogla të alkoolit me drogën, ose me medikamentet psikoaktive,intensifikon ndikimin e përbashkët të pavolitshëm (dehjen).

Ngasësi nën ndikimin e alkoolit, nuk guxon të drejtojë automjetin në rrugë, nëse ështëkonstatuar se sasia e alkoolit në gjakun e kapërcen kufirin e paraparë, ose nëse shfaqshenjat e trazimit.

zvogëlon aftësinë e ngasjes, shfaqet si pasojë emarrjes së sasisëmë tëmadhe të alkoolit. Ky është një efekt i vonuar i alkoolit dhe paraqitet pas disa orëve (madjepërtej 24 orëve), nga marrja e alkoolit. Manifestohet me kotje, me ngadalësimin ereflekseve, me këputje, kokëdhembje, me rritjen e etjes, zvogëlimin e përqëndrimit, meçrregullimin e të vërejturit dhe mbamendjes. Mamurrluku është shkaktar i shpeshtë iaksidenteve të komunikacionit.

fillimi i paaftësisë së plotë për ngasje, përkeqësimi i mëtejshëm i tëpamurit periferik dhe përshtatja në dritë, euforia ekstreme, mbivlerësimi i aftësivevetanake, dobësia, reagimet bukur të vonuara dhe të dobësuara, dobësimi mesatar, ose itheksuar i drejtpeshimit.

Gjatë konsumimit të dozave më të vogla të alkoolit (gjer në 0,2 promila) ndodhzvogëlimi i koncentrimit.

0,2 - 0,5 promilë:

0,5 = 08 promil:

0,8 - 1,2 primile:

Mamurlluku

1,2 - 1,4 promilë:


Birra5%-13g0,33 l

Vena10%-16g0,20 l

Sheri20%-16g0,1 l

Likerët30%-5g0,02 l

Rakia/Viski40%-7g0,02 l

MEDIKAMENTET DHE DROGAT

LODHJA

Barërat dhe drogat

Lodhja

ndikojnë mbi aftësinë e ngasjes, nëse merren në mënyrë tëpakontrolluar. Droga ndikonmbi ngasësin, asisoj sa që tek ai shfaqen:

- shqetësimi, tensioni dhe trazimi, që nxisin dëshirën për një shpejtësi më të madhedhe tejkalimedhe pse aftësia e ngasjes është e zvogëluar,

- reagimet e ngadalësuara dhe të dobësuara ndaj sinjaleve zërore dhe ndriçuese,

- dobësimi i aftësisë së vlerësimit të situatës (distancës, shpejtësisë) dhe zvogëlimi ishkallës së ndjeshmërisë kritike.

- Ilaçet, të cilët kanë ndikim të dëmshëm mbi aftësinë e ngasjes, në paketimin e vetkanë trekëndëshin e shtypur të kuq, si shenjë e vërejtjes.

Trekëndëshi i kuq i plotë tërheq vëmendjen semedikamenti vepron shumëdëmshëmnëaftësinë e ngasjes.

Trekëndëshi i zbrazët i kuq, tërheq vërejtjen se ilaçi mund të ndikojë në mënyrë tëdëmshme, veçmas nësemirretmealkool.

Ilaçet psikoaktivë ndikojnë fuqimisht mbi aftësinë psikofizike, sepse japin ndjenjën esigurisë, të nxitur me stimulsin e ilaçeve. Nuk lejohet përdorimi i medikamenteve përpengimin e gjumit (mbajnë vigjilencën) për hir të evitimit të lodhjes gjatë ngasjes.

Ngasësit, i cili drejton mjetin, në komunikacion, nën ndikimin e ilaçeve psikoaktivë,mund t'i shqiptohetmasa e ndalimit të drejtimit tëmjetit, me kohëzgjatje prej tremuajve gjernë një vit.

është një faktor shumë i rëndësishëmpër sigurinë e komunikacionit. Ngasja egjatë e mjetit motorik në kushtet ku ka vibracione, zhurmë etj, ndikojnë në lodhje e cilashfaqetGRADUALISHT.

Në rast se nxehet tepër shumë kabina emjetit, para se të fillojë ngasja e tij, nevojitet tëhapet dritarja dhe dyert dhe të pritet që të ftohetmjeti.

Ngasja e gjatë pa pushim sjell lodhjen, e cilamanifestohet të shpeshtën e herave, si:

- harrimi i rregullave elementare të komunikacionit-mosvërejtja e shenjave të komunikacionit- zvogëlimi pa vetëdije i shpejtësisë- agresiviteti qëmanifestohet gjatë tejkalimit pa arsye.

Ngasësi, që fillon ngasjen i pushuar, do t'i ndiejë shënjat e para të lodhjes, pas 4-5 orëtë ngasjes. Ligji mbi bazat e sigurisë në komunikacion, ka paraparë se ngasësi, pas 5 orë tëngasjes, duhet të bëjë një pauzë që do të zgjasë, së paku 30minuta. Pas pauzës, mund tavazhdojë ngasjen, por jomëgjatë se 8 orë në ditë.

Lodhja e shfaqur mund të evitohet vetëmme pushim. Kurrfarë mjetesh stimuluese, sibie fjala, kafeja, ose ndonjë ilaç, nukmund ta largojnë lodhjen.

Ato në të vërtetë, vetëmzvogëlojnë ndjenjen e lodhjes.


ZHURMA DHE VIBRACIONET

TË USHQYERIT E PARREGULLT

NDOTJA E AJRIT

Zhurma dhe vibracionet janë një shoqërues i përhershëm i komunikacionit dhendikojnë shumë negativisht mbi zotësitë psikofizike të ngasësve. Kushtëzojnë shfaqjen eshpejtë të lodhjes, duke vepruar përmes shqisave (të dëgjimit, të pamurit, prekjes) dhe nëmënyrë indirekte mbi sistemin qendror nervor dhe sjellin ndryshimin e funkcionit pothujsetë të gjitha organeve.

Të ushqyerit e parregullt, mund të ketë ndikim negativ në ngasje të sigurt, qoftë kurështë fjala për konsumimin e tepërt, të bollshëm të ushqimit, qoftë kur jemi të uritur. Te tëushqyerit tejet të bollshëm, ndodh mbledhja e gjakut në enët e gjakut të lukthit, në favor tësasisë së nevojshme të gjakut në tru, që ka për pasojë dremitjen, rraskapitjen, humbjen epërqëndrimit, gjë që zvogëlon vigjilencën gjatë ngasjes .Në gjendjen, kur jemi të uriturngjajnë ndërrime brenda organizmit, që manifestohen me rënien e sasisë së sheqerit nëgjak dhemeshfaqjen e lodhjes

Njeriu i uritur është i përgjumur, ndien dhembje në nyjë, marramendje dhe të fikët, qës'do mend, ndikon në mënyrë të disfavorshme në ngasjen e sigurtë. Të ushqyerit gjatëngasjes paksamë të gjatë, duhet t'i përshtatet nevojave të organizmit.

Duhet tëmarrimmëpak shujta ushqimi, në çdo 4 - 5 orë, e po që se ndërkohë, ndjejmëuri, ta plotësojmëme lëngje pemësh,mepemë,me çokollatë, keks etj.

Ndotja e ajrit mund të paraqesë rrezik për një ngasje të sigurt. Ndotësi më irrezikshëm, në kushtet e komunikacionit, ëshë karbonmonoksidi, një gaz pa ngjyrë, aromëdhe shije, që vepron drejtpërdrejt mbi qelizat e nervave. Ky gaz, krijohet me ndezjen jo tëplotë nëmotorëtme benzinë. Koncentrimimë imadh, ështëme siguri në qytete, në kushtetkur komunikacioni është rregulluar keq, në tunele etj.

Shenjat e hershme të helmimit me karbonmonoksid janë: çrregullimet e të vërejturitdhe të reagimit në kohë të duhur - kushteve të qenësishme për udhëtim të sigurt. Sinjalet esigurta të helmimit,shprehen me kokëdhembje, lodhje, humbje të fuqisë së muskujve,paralizë të muskujve dhe të nervave. I helmuari nuk mund t'i ndihmojë vetvetes, për arsyese paraqitet ngathësia emuskujve dhe paraliza e nervave. Megjithëse është i vetëdijshëmai, nuk është në gjendje të lëviz, ose të thërrasë ndihmën.

Nëse ndjehen shenjat e para të helmimit, duhet ndalur automjetin, duhet dalë ngaautomjeti dhe lypset të marrim frymë thellë në ajrin e pastër, ta ajrosim mirë automjetin, evetëmpas kësaj, të vazhdojmëmengasje.

Në rast se i lënduari, është pa vetëdije dhe ka ngjyrë të kuqe të lëkurës dhe tëmukozës, nëse është i skuqur, merr frymë me vështirësi, duhet të nxjerret menjëherë ngaautomjeti dhe të aplikohet frymëmarrja artificiale, sepse të githa sinjalet thonë se është


fjala për helmiminme karbomonoksid.Në qoftë se i lënduari është i vetëdijshëm, nuk aplikohet frymëmarrja artificiale, porse

nxjerrja nga automjeti në ajër të pastër. Pas dhënies së ndihmës së parë, të lënduarinduhet bartur urgjentisht deri në entin e shëndetësisë.

Për t'u evituar helmimime karbomonoksid, nevojitet, që gjatë udhëtimit në kolonë, osegjatë ngasjes pas mjetit që liron sasi të mëdha gazi të padjegur - të mbahet distanca, tëmbyllet ventilimi dhe dritaret, e sapo të braktiset kolona, të ajrosetmirë brendësia emjetit.

Një nga faktorët e rrezikut është pa dyshim edhe pirja e duhanit pranë timonit.Manifestimi i damshmërise shfaqet nëmënyrat si vijon:

- Vetë veprimi i ndezjes së cigares tërheq vëmendjen e ngasësit, që mund të ketëpasoja katastrofale,

- Nikotina që gjendet në duhan, ngushton enët e gjakut, gjë që shkakton zvogëlimin ekoncentrimit, veçanërisht kur ngasësi është i lodhur.

- Karbonmonoksidin, që krijohet me djegjen e cigares, ngasësi e fut në organizëmpjesërisht dhe drejtpërdrejt me anë të pirjes së tij, ndërsa pjesa tjetër mbetet nëkabinën emjetit.

TË PIRËT E DUHANIT


NDIKIMI I I DIJENISË DHE SHKATHTËSISË SËPAMJAFTUESHME NË NGASJE TË SIGURT

Rregullat e komunikacionut rregullojnë nëmënyrë unike atë se si kryhen disa veprimememjet në komunikacion.Me zbatimin jo të regullt të çdo veprimi veç e veç është emundurtë krijohen situata të rrezikshme dhe për këtë arsye aplikohen rregullat: si bëhet inkuadriminë komunikacion,ndryshimi i mënyrës dhe kahjes së lëvizjes, adaptimit të shpejtësisë,kthimet, aplikimi i përparësisë së kalimit,të përballëkalimit, të anashkalimit, dhe tejkalimit.Rregullat obligojnë, në kuptiminmë universal, pamarrë parasysh në ç'kushte janë stërviturkandidatët për drejtimin e automjetit dhe zbatohen pothuaj në të gjitha vendet e botës, dhejanë të regulluarame konventa ndërkombëtare.

Rregullat për kryerjen e disa veprimeve me mjetin në komunikacion kanë karakter tëpërgjithshëm. Objektivi i tyre është pengimi i interpretimit arbitrar, veç e veç tëpjesëmarrësve në komunikacion, lidhur me të drejtat dhe detyrimet dhe të krijojnë që mëparë, parakushtin përmarrëveshje të tyre në komunikacion.

Ndonëse rregullat e komunikacionit dhe dispozitat që përcaktojnë se si kryhenveprimet veç e veç me mjetin në komunikacion, nuk parandalojnë të gjitha aktet errezikshme, është e sigurt se njohuria e pamjaftueshme, rrezikon komunikacionin nëmasën më të madhe. Megjithatë, nuk mjafton që ngasësi të njohë vetëm rregullat ekomunikacionit dhe t'i zbatojë me disiplinë. Komunikacionu bashkëkohor kërkon ngangasësi edhe shkathtësinë gjatë drejtimit tëmjetit.

Shkathtësia shprehet në mënyrë të veçantë me rastin e realizimit të disa veprimeve,gjatë drejtimit tëmjetit, të cilat tashmë janë përmendur. Njohuria dhe shkathtësia varen ngaaftësia e ngasësit që t'i zotërojë, respektivisht, që të dominojë mbi to. Shkathtësia arrihetme ushtrim, ndërsa përvoja - me përsosjen e mëtejme të shkathtësisë së përfituar nëkushte të ndryshme të komunikacionit.


101

TESTET PËR USHTRIME

TESTI PROVUES

(SHTOJCË SE SI ZGJIDHEN TESTET)

MBI BAZAT DHE SIGURIN Në KOMUNIKACION

Para se t'i përvisheni zgjedhjes së testit, jeni të obliguar ta zotëroni gjithë materien,pasi që testi shërben për verifikimin e diturisë nga sfera që e keni mësuar më parë, e jo tëmësoni duke zgjidhur testin. Nëse e njihni lëndën, lexoni me kujdes pyetjen dhe përgjegjete ofruara, pastaj vështrojeni fotografinë dhe ktheni mendjen në të gjitha hollësitë se nuk dotë gaboni! Shpeshherë,ndodh që situatën e ngjashme, diku, në një farë testi, e keni hetuardhe mbajtur mend përgjigjen e saktë, mirëpo nuk është e thënë që përgjegjja të jetëpërherë e njëjtë, në secilin test. Për ju, ndonjëherë, një detaj që s'ka peshë, mund tëndikojë që përgjegjja të jetë e kundërt.

Para jush gjendet testi me pyetje. Pyetjet mund të kenë një, ose disa përgjegje tësakta. Për zgjedhjen e testit keni në disponim 45 minuta. Është detyrë juaja që çdo pyetjeta lexoni dhe të vendosni se cila nga përgjegjet e ofruara, është e sakt. Përgjigjja e saktshenohetme X (iks), në katrorin e caktuar , si në shembullin vijues.

Ose, lidhur me disa pyetje, përgjegjja bëhet duke shënuar numrin, respektivishtfjalën, sipas shembullit nga pyetja.

Pyetja në të cilën kandidati nuk është përgjegjur, ose është përgjigjur në mënyrë tëpasaktë, ose është përgjegjur pjesërisht, do të vlerësohet si jo e saktë.

Udhëzim për zgjedhjen e testit

1. Çka ndikon në zgjatjen e rrugës së frenimit:

2. Me mjetin tuaj po tërhiqni kamp-shtëpizën. Me cilën shpetësi guxoni tëlëvizni?

ý

ý

ý

¨

rruga (asfalti)i lagshtë dhe me baltë,

ngarkesa e mjetit,

asfalti i terur

80 kmh


102

TESTET PËR USHTRIM

PYETJET THEMELORE

1. Cilat rreziqe mund të krijohen me rastin e anashkalimit të mjetit të ndalur:a) arritja e mjetit nga drejtimi i kundërtb) distanca e pamjaftueshme anësore nga mjeti i ndalurc) hapja e papritur e dyerve në mjetin e ndalurd) arritja e këmbësorit pas mjetit të ndalur

2. Cilat veprime nuk guxoni t'i ndërmerrni ndaj pjesëmarrësve të tjerë nëkomunikacion, derisa e drejtoni mjetin:

a) t'u pengonib) t'i rrezikonic) t'u jepni sinjalet e paraparad) ta vëni në rrezik shëndetin, ose jetën e tyre

3. Po ktheheni në rrugën anësore. Në asfalt s'ekziston kalimi i shënuar i këmbësorëve. Sido të veproni:a) kthimin do ta bëni pa e zvogëluar shpejtësinëb) t'i lëshoni këmbësorët, që tashmëkanë vënë hapin në rrugëc) sipas nevojës ta ndalnimjetin, nëse këmbësorët fillojnë ta kalojnë rrugënd) ta bëni kthiminme shpejtësi të zvogëluar

4. Ç'obligim ka ngasësi gjatë lëvizjes prapa (rikverc):a) të lëvizë në relacion sa ma të shkurtë nëse me këtë s'rrezikohen, oses'pengohen pjesëmarrësit e tjerë në komunikacion

b) të kyçë treguesin e djathtë të kahjesc) të kyçë të gjithë treguesit e kahjes

5. Çka ju obligon ta adaptoni shpejtësinë e lëvizjes jashtë vendbanimit:a) numri i udhëtarëve që i bartni në mjet me shpejtësi maksimale të caktuar ngaprodhuesi

b) vetitë dhe gjendja e rrugës, dukshmëria, kushtet atmosferike, gjendja e mjetitdhe barrës dhe dendësia e komunikacionit.

6. Nga çka varet gjatësia e rrugës së ndaljes:a) gjendja dhe lloji i frenjveb) shpejtësia e lëvizjesc) gjendja e rrugësd) dendësia e komunikacionit

7. Ç'duhet të bëjë ngasësi kur ulet në automjet:a) ta përshtasë ulësen dhembështetësin për kokëb) të lidhet doemosme rrypin e sigurisëc) t'i paralajmërojë të gjithë pasagjerët që të lidhenme rryp sigurues.


8.Cilatmjete nuk bën të tërhiqenme litar:a)mjetet që kanë instalime (pajisje) të parregullt për dhënien e shenjave ndriçuese.b)mjetet që kanë instalim (pajisje) të parregullt për shënjëzimc)mjetet që kanë instalim (pajisje) të parregullt për drejtimd)mjetet që kanë instalim (paisje) të parregullt për ndalje

9. Çka është shiriti rrugor:a) pjesa e sipërfaqes së rrugës destinuar së pari për kalimin e këmbësorëveb) pjesa e sipërfaqes së rrugës e destinuar për lëvizjen emjeteve

10. Po i afroheni memjet kalimit të rrugësmbi binar. Mbrojtësit fillojnë të bien. Çka duhettë bëni?a) ta ndalnimjetin para kalimit të rrugësmbi binarë.b) të shpejtonime kalim sepse treni ende nuk ka arritur.

11. Me cilën shpejtësi më të madhe të lejuar mund të lëvizni rrugës jashtë vendbanimit,pos autoudhës dhe rrugës së rezervuar për qarkullim tëmjeteve?

________ km/h (shkruajeni shpejtësinë resp.numrin)

12. Pjesa gjatësore e rrugës e destinuar për qarkullim tëmjeteve, në një drejtim,menjë,osemëshumëshiritash të komunikacionit, quhet:

_______ shkruanime fjalë)

1

___________________


104


SHENJAT

Domethënja e shenjave është e shënuarme numrin rendor. Numri rendor i cili gjendetpara domethënjes, duhet të vendoset në rrethin i cili gjendet përfundi shenjës (12 shenja,14 pyetje, që do të thotë 2 pyetjemë shumë,meqëllim të testimit, a i dini, apo jo, shenjat).

10%

14 E-5

10%


1. Teposhëze e rrezikshme2. Numri i rrugës3. Kahje e detyrueshme4. Ndalim qarkullimi në një kahje5. Shtrirje e rrugës me përparësi kalimi6. Kthesë e dyfishtë, prej të cilave, e para,në të djathtë

7. Kthesë e rrezikshme

8. Përpjetëze e rrezikshme9. Ofiçinë për riparimin e mjeteve10. Drejtime të lejuara11. Numri i rrugës ndërkombëtare12. Përfundim i rrugës, me përparësi

kalimi13. Ndalim i detyrueshëm.14. Rruga me përparsi kalimi

105


SPECIFIKAT

1.Cilit veprimduhet t'i ikni, kur hasni në këtë shenjë:a) frenimit të vrullshëmb) ngasjes tejet të shpejtë, sepse afrohemi në disa kthesa tënjëpasnjëshme

c) lëvizjes se vrrullshmeme timond) ngasjes tejet të shpejtë, sepse po i afroheni ngushtimit tërrugës.

2. Si do të veproni te kjo shenjë e komunikacionita) ta adaptoni shpejtësinë e ngasjesb) ta paralajamëroni komunikacionin pas vetes me treguesine djathtë të kahjes

c) të ngisnime shkallëmë të vogël transmisioni, sipas rregullësd) të përgatiteni për disa kthesa të njëpasnjëshme

3. Si do të veproni te kjo shenjë:a) ta zvogëloni shpejtësinë e ngasjes dhe sipas nevojës tandalnimjetin

b) t'i lëshonimjetet nga kahja e kundërtc) ta vazhdoni ngasjen, sepse keni përparësi kalimi nëkrahasimme mjetet, nga kahja e kundërt

4. Cila shenjë ju njofton se jeni duke lëvizur në rrugën mepërparësi kalimi?

(shënoni numrin)

5. Çfarë tregon kjo shenjë?a) fillimin e rrugës së destinuar ekskluzivisht për qarkullimin eautomjeteve

b) se lejohet lëvizja vetëmmeautomjete të udhëtarëvec) kufizimin e shpejtësisë së lëvizjes deri në 100km/h

6. Kjo shenjë në fotografi tregon:a) shpejtësinë e rekomanduarb) ndalimin e lëvizjes me shpejtësi ma të madhe se ajo eshenuar në shenjë

7.Çka tregon kjo shenjë:a) Përparësi kalimi në të gjitha kahjetb) shtrirjen e rrugësmepërparësi kalimic) kthimin e domosdoshëmmajtas , sepse rrugët e tjera janëpa dalje

:

____

slijepe

1 2 3


106

8. Shenja e komunikacionit në fotografi tregon se largësia e kali-mit të rrugësmbi binarë, në nivel, është:

9. Pas dritës së gjelbër në semafor, do të ndizet:a) drita e kuqeb) drita e verdhë vezulluesec) drita e verdhë e pandërprerë

10. Pas dritës së kuqe në semafor, do të paraqitet:a) drita e gjelbërb) drita e verdhë vezulluesec) drita e kuqe dhe e verdhë së bashku

11.Ç'do të thotë shenja, që e jep polici në komunikacion:a) kthimi i lejuar në tëmajtëb) ndalimi i detyrueshëmpër të gjithamjetetc) do të ndodhë ndërrimi i pozitës dhe i shënjës së policit dhekalimit të lirë

12. Dritat vezulluese të kuqe dhe të kaltra në mjet, kanëdomethënien se aimjet, është:

a) i policisëb) i shërbimit komunalc) në përcjellje

a) 160mb) 240m


107


UDHËKRYQET

1. Po lëvizni pas automjetit të bardhë si do të veproni në situatënçfarë është në fotografi:a) ta ndalnimjetin, sepse keni ngjyrë të kuqe në semaforb) ta ndalnimjetin, sepse keni shenjënc) ta lëvizni nëpër udhëkryqmekujdes të shtuard) ta ndalnimjetin shkaku i pozitës së trupit të policit

2. Po i afroheni këtij udhëkryqi. Si do të veproni:a) të lëviznii paramjetit nga kahja e kundërtb) ta lëshonimjetin nga kahja e kundërt

3. Si do të veproni në situatën si vijon:a) të lëvizni i pari nëpër udhëkryqb) ta lëshonimjetin nga kahja e kundërtc) të lëvizni paramjetit të kuq.

4. Po i afroheni këtij udhëkryqi: si do të veproni:a) ta lëshoni autobusinb) të lëvizni para autobusitc) ta lëshonimjetin e kuq

5. Si do të veproni gjatë kyçjes në komunikacion:a) ta kyçni treguesin e kahjesb) të kyçeni pa treguesin e kahjesc) t'i lëshonimjetet që lëvizin nëpër shiritin në të cilin po kyçeni.

6. Në udhëkryq, keni ndërmend që me automjet të ktheheni në të majtë. Automjetipërballë jush lëviz drejt (embandrejtimin e levizjes). Si do të veproni:a) të pritni në udhëkryq derisa të kalojë automjetib) të lëvizni para automjetit qëmban kahjen e lëvizjes

7. Si do tëmbani pozitënmemotoçikletë në shirit të komunikacionit:a) të lëviznimesit të shiritit rrugor nëse është i shënuar.b) të lëvizni sa më afër anës së djathtë të rrugës nëse shiriti rrugor nuk është ishënuar.


8.Çfarë do të bënime rastin e caktimit të përparësisë së kalimit tëmjeteve, në udhëkryq:a) të vërtetoni si është rregulluar rrjedha e komunikacionut, në udhëkryq,b) të vërtetoni cilat janë kahjet e arritjes sëmjetevec) t'i lëshonimjetet, që kanë përparësi

9. Komunikacionin në udhëkryq e drejton polici. Si duhet tëveproni, dukemarrë parasysh shenjën që e jep ai:a)mund të kthehem në tëmajtëb) nukmund të kthehemnë tëmajtëc)mund të kthehemnë të djathtëd)mund të lëvizi drejt.

10. Në çkamund të llogarisni, në situatën si në fotografi:a) fëmija mund të kthehetmajtas pa dhënë shenjëmedorë,b) ndoshta fëmija edhe s'do tëmë vërejëc) fëmija do të veprojë drejt dhe sipas rregullaved) fëmija mund të reagojë papritur.

11. Si do të veproni kur fryen erë e fortë:a) të shpejtoni që ta kaloni samëparë pjesën e rrugësmeerë të fortëb) ta zvogëloni shpejtësinë e lëvizjesc) tëmbani distancë sama tëmadheboshtore gjatë përballkalimit

12. Si do të veproni në këtë situatë:a) të kaloni paramjetit, nga ana e kundërtb) ta zvogëloni shpejtësinë dhe eventualisht ta ndalnimjetinc) ta lëshonimjetin nga ana e kundërt


109

ZGJIDHJA E TESTEVE

Testi: Çështjet elementare

Testi: Shenjat

Testi: Specifikat

Testi: Udhëkryqet

1. a,b,c,d2. a,b,d3. b,c,d4. a,c5. b6. a,b,c7. a,b,c8. c,d9. b10. a11. 80 km/h12.

I 8, 3, 14, 1, 9, 12,

II 2, 6, 4, 11,10, 7.

1. a,c2. a,c,d3. a,b4. 25. a,c6. b7. b8. b9. c10. c11. b,c12. c

1. c2. b3. b,c4. a5. a,c6. a7. a,b8. a,b,c9. a,c,d10. a,b,d11. b,c12. b,c

shirit rrugor


110

LITERATURA

Dispozitat ligjore federative të Ligjit mbi bazat e sigurisë së komunikacionit në rrugë- Fletorja zyrtare e RFJ, 50/88

Doracak për ngasësit e mjeteve motorike, Lidhja auto-moto e Kosovës, 1985

Doracak për shofer dhe instruktorë, Enti për botimin e teksteve Sarajevë,

Testet dhe doracak nga rregullat e komunikacionit për provimin e patentshoferit,METAPROMET 92, Zagreb

Manual për dhënien e provimit për shofer "Voza ", Beograd, 2000

Rregullore mbi shënjat e komunikacionit në rrugë, në botim të Shoqatës kroateshkencore për qarkullim - Zagreb, 2000

Rregullore mbi dispozitat ligjore të komunikacionit, Auto-klubi kroat 2000

č


libri i autoshkollËs - autostop-ks.com i autoshkolles/libri_i_autoshkolles_2012.pdf · doracak per...

Documents