levent Ülvan · bu sebeple "akıllı hamleler" adını verdiğimiz testleri dersten...

Levent ÜLVAN

Felsefe Soru BankasıDikkat! Kitabın tamamı yüksek düzeyde görsel, sanatsal ve akademik işçilik ürünüdür.

Her hakkı Tammat Yayıncılık v e Eği�m Danışmanlık San. Tic. Ltd. Şti ’ye aittir.

Lütfen tamamen ya da kısmen kopya etmeyiniz.

Kopya ediyorsanız sevmişsiniz, demektir .

O hâlde satın alın yenilerinin yazılmasına vesile olun.

Şenlikköy Mahallesi Cevizli Sokak No:16 D:6 Florya Bakırköy/İstanbult/ +90 212 424 00 64

[email protected]

www.tammatyayincilik.com

ISBN : 978-605-274-010-1

baskı : WPC Matbaacılık San. Tic. A.Ş.

baskı tarihi : 2019

yayıncı ser�fika no : 44353

editör : Yunus SEVİNDİK

genel yayın yönetmeni : Süleyman TOZLU

nedir?

hamleler

kuralı öğrenO hücrede anlaşılması gereken kural ya da formülü içerir.

örneği inceleVerilen kuralı en iyi açıklayan örneğiiçerir.

bir de sen deneÖzel bir sıralama ile hazırlanmış sorularla öğrenilenlerin pekişmesi sağlanır.

Ham

le11 Ham

le22 Ham

le3felsefe "3 hamlede mat" edilir mi?

Bu kitaptaki hiçbir soru rastgele yazılmadı!

Bu sebeple "akıllı hamleler" adını verdiğimiz testleri dersten

hemen sonra çözdüğünde varsa felsefe dertlerini

üç hamlede mat edebilirsin!

de ne demek?

Hamle sorularının ardından, öğrenilen hamleleri bir arada kullanabilmek ve pekiştirmek için ara testler hazırladık.

Her ünitenin sonuna tüm üniteyi kapsayan, üniversite sınavlarında çıkması muhtemel sorulardan oluşan ünite testleri ile kitabımızı zenginleştirdik.

Tamam, bu iş oldu!

Bu kitabın arkasında en alt seviyeden en üst seviyeye kadar farklı öğrenci grupları ile uzun yıllar çalışmış, usta felsefe hocaları vardır.

başk

a

başka?

Felsefe Soru BankasıDikkat! Kitabın tamamı yüksek düzeyde görsel, sanatsal ve akademik işçilik ürünüdür.

Her hakkı Tammat Yayıncılık v e Eği�m Danışmanlık San. Tic. Ltd. Şti ’ye aittir.

Lütfen tamamen ya da kısmen kopya etmeyiniz.

Kopya ediyorsanız sevmişsiniz, demektir .

O hâlde satın alın yenilerinin yazılmasına vesile olun.

Şenlikköy Mahallesi Cevizli Sokak No:16 D:6 Florya Bakırköy/İstanbult/ +90 212 424 00 64

[email protected]

www.tammatyayincilik.com

ISBN : 978-605-274-010-1

baskı : WPC Matbaacılık San. Tic. A.Ş.

baskı tarihi : 2019

yayıncı ser�fika no : 32159

editör : Yunus SEVİNDİK

genel yayın yönetmeni : Süleyman TOZLU

nedir?

hamleler

kuralı öğrenO hücrede anlaşılması gereken kural ya da formülü içerir.

örneği inceleVerilen kuralı en iyi açıklayan örneğiiçerir.

bir de sen deneÖzel bir sıralama ile hazırlanmış sorularla öğrenilenlerin pekişmesi sağlanır.

Ham

le11 Ham

le22 Ham

le3felsefe "3 hamlede mat" edilir mi?

Bu kitaptaki hiçbir soru rastgele yazılmadı!

Bu sebeple "akıllı hamleler" adını verdiğimiz testleri dersten

hemen sonra çözdüğünde varsa felsefe dertlerini

üç hamlede mat edebilirsin!

de ne demek?

Hamle sorularının ardından, öğrenilen hamleleri bir arada kullanabilmek ve pekiştirmek için ara testler hazırladık.

Her ünitenin sonuna tüm üniteyi kapsayan, üniversite sınavlarında çıkması muhtemel sorulardan oluşan ünite testleri ile kitabımızı zenginleştirdik.

Tamam,bu iş oldu!

Bu kitabın arkasında en alt seviyeden en üst seviyeye kadar farklı öğrenci grupları ile uzun yıllar çalışmış, usta felsefe hocaları vardır.

başk

a

başka?

fe

lse

fe

fe

lse

fe

icindekiler.Ünite 1 . FELSEFEYE.GİRİŞ

Felsefe Nedir? ��8

.. Felsefenin.İşlevi ��16

Ünite 2.. BİLGİ.FELSEFESİ.(EPİSTEMOLOJİ)

Bilgi Felsefesi ��34

.. Bilgi.Kuramı ��44

. Bilgi.Felsefesinin.Problemleri ��48

Ünite 3.. VARLIK.FELSEFESİ.(ONTOLOJİ)

. Varlık.Felsefesi ��74

Ünite 4.. AHLAK.FELSEFESİ.(ETİK)

. Ahlak.Felsefesi ��98

. Ahlak.Felsefesinin.Temel.Soruları��102

fe

lse

fe

fe

lse

fe

icindekiler.Ünite 5.. SANAT.FELSEFESİ.(ESTETİK). Sanat.ve.Felsefe ��122

. Sanat.Felsefesinin.Temel.Kavramları ��126

. Sanatı.Açıklayan.Görüşler ��130

Ünite 6. DİN.FELSEFESİ. Din.ve.Felsefe ��150

. Din.Felsefesinin.Temel.Soruları ��156

. Tanrının.Varlığı.Problemi ��160

Ünite 7. SİYASET.FELSEFESİ. Siyaset.Felsefesinin.Konusu ��170

. Siyaset.Felsefesinin.Temel.Soruları ��174

. İdeal.Devlet.Arayışları ��180

Ünite 8. BİLİM.FELSEFESİ. Felsefi.Açıdan.Bilim ��196

. Bilimin.Tarihsel.Gelişimi��202

. Bilime.Farklı.Yaklaşımlar ��206

. Bilimi.Niteleyen.Özellikleri ��210

bulunsun!

bilgi

ders

ögretmen

dinle

dinle

dinle

soru sor

soru sor

Yukarıda belirt ğimiz şekilde çalışılğında öğrendiklerini kolay kolay unutmadığını ve aldığın mesafeyi görünce şaşıracaksın!

Öğretmenini iyi dinle!

test

Bol soru çöz!

Çözemediğin soruları hemen geçme!

Uğraş! Boş soru bırakma!

tüm bunlara rağmen hala çözemediğin soru

varsa kitabımızın internet sayfasından, öğretmeninden ya da

arkadaşlarından yardım al! Asla vazgeçme!

Dersi derste öğren!

anırsan en sona bırak, çözdüğünü göreceksin!

Üşenme, erteleme,

vazgeçme!Anlamadığın her şeyi sor!???

??

felsefe, mutluluk oldu.

FELSEFİ DÜŞÜNCENİNNİTELİKLERİ

FELSEFE-HİKMET İLİŞKİSİ

FELSEFEDE TUTARLILIK

FELSEFENİN BİLİMLE İLİŞKİSİ

FELSEFE - BİLİM

FELSEFE - DİN

FELSEFE - SANAT

FELSEFE-YAŞAM İLİŞKİSİ

FELSEFE-DİL İLİŞKİSİ

FELSEFEYEGİRİŞ

1. ünite

FELSEFENİN İŞLEVİ

BİLGİFELSEFESİ

(EPİSTEMOLOJİ)

2.ünite

FELSEFE NEDİR?

FELSEFENİN ANLAMI

FELSEFENİN DOĞUŞU

FİLOZOFLARIN ÖZELLİKLERİ

FELSEFENİN ALANI

FELSEFENİN TEMELPROBLEM ALANLARI

Varlık Felsefesi (Ontoloji)

Bilgi Felsefesi

Değerler Felsefesi (Aksiyoloji)

8

1 2kuralı Öğren! örneği incele!

hamle Soruları 1 hamleler

3 bir de sen dene!

1. ● Felsefeyapmakdoğrudüşünmektir.(Hobbes)

● Felsefe,inanılanıanlamayaçalışmaktır.(Anselmus)

● Felsefe,insanıngücüölçüsündevarlığınhakikatinibilme-

sidir.(ElKindi)

Felsefenin, filozoflarca farklı tanımlanmasının nedenleriileilgili;l. Felsefenin,çağdançağahattabirkültürdendiğerinedeği-

şiyorolması

II. Metafizikkonularıdaiçermesi

III. Tanımlayankişilerinfarklıkonularıelealmaları

IV. Deneyedayananbirbilgiolması

niteliklerindenhangisisöylenemez?

2. Filozoflareldeettikleribilgileriyeterlibularakbirkenaraçekilip“Benartıkbubilgilerimlevarlığımısürdüreyim.”diyeninsanlardeğildir. Filozof kimliğini taşıyan insanlar, edindikleri bilgileriyetersizbulurvesürekliyenibilgilerinpeşindekoşar.O,sorusoraneleştirenvesorgulayankişidir.Filozofiçinsorularınce-

vabındançokyenisorularsormakdahaönemlidir.Filozoflarındüşüncelerinioluştururkenmutlakbirdoğruyaulaşmaamacıyokturamaonlar,budüşüncelerinitemellendirmekzorunda-

dırlar.Parçayagöreaşağıdakilerdenhangisifilozoflarınözellik-

leriarasındayeralmaz?

I. HerşeyisorgulayanII. BildiğiyleyetinmeyenIII. MutlakdoğruyuarayanIV. DüşüncelerinitemellendirenV. Sorusormayıcevaptandahaönemlikılan

Örnek:Bazıbilgitürlerinintanımınesnelölçütlerdeyapılmaktadır.Bunakarşınfelsefenintanımınesnelbiçimdeyapılamaz.Yapmayakal-karsanızfelsefenindışınaçıkmışolursunuz.Felsefenindeğişmezveherkesegörebirtanımınınolmamasınınnedeni,onun;I. EvrenselolmaII. KümülatifolmaIII. ÖznelolmaIV. RekleksifolmaV. Tutarlıolmaniteliklerindenhangisidir?

A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

Çözüm:Evrensel olma;Ortayakonulangörüşlerin tüm insanlığı ilgilendir-mesiKümülatif(yığılan)olma;felsefeninbirikimliolması.Öznel olma; felsefede elde edilen sonuçların filozoflara görefarklıolmasıdır.Rekleksifolma;FilozofunkendidüşüncesiüzerinedüşünmesiTutarlıolma;Çelişkisizolması

Cevap: C

FELSEFENEDİR?FELSEFENİNANLAMIFelsefe,Yunanca"sevmek"anlamınagelen“philia”ile"bilgelik"ve"hikmet"anlamınagelen"sophia"sözcüğündentüretilenphi-liasophiasözcüklerindenoluşmuştur.(sevmek)+(bilgelik)=(bilgeliksevgisi)=FelsefeFelsefeyleilgilipekçoktanımyapılmıştır.Bunlardanbazılarışun-

lardır:

● Felsefeyapmak,doğrudüşünmektir.(Hobbes)● Felsefe,inanılanıanlamayaçalışmaktır.(Anselmus)● Felsefe, insanıngücüölçüsündevarlığınhakikatinibilmesi-

dir.(ElKindi)● Felsefe,neleribilmediğinibilmektir.(Sokrates)● Felsefe,bilgeliği inceleme,bilgelik ise işlerimizdeölçülülük-

tür.(Descartes)● Felsefebirbilimdirvefelsefeyikesinbirbilimyapmakiçinge-

ometrikyöntemimetafiziğeuygulamakgerekir.(Descartes)

Felsefenintekbirtanımınınyapılmamasınınnedenleri;1. tanımlayacakkişilerinilgilerininfarklılıkgöstermesi,2. felsefeninanlamınınçağdançağa,hattabirkültürdendiğeri-

nedeğişmişolması,3. metafizikkonularlailgilenmesi,4. ilgilendiğikonularınçeşitliolmasıdır.

Bölüm-1 : Felsefe Nedir?

Ünite-1 : FELSEFEYE GİRİŞ

9


3 bir de sen dene!

hamle Soruları 2hamleler

1. MÖ6.yy’danöncedoğutoplumlarındafelsefeadına,bizimkültürolarakadlandırdığımızbirçokçalışmanınyapıldığınıbilmemizerağ-

menbütünkaynaklarda“Felsefe,MÖ6.yy’daEskiYunan’da(İyon-

ya-Miletkenti)ortayaçıkmıştır.”şeklindeifadeleryeralmaktadır.I. Mitoloji-DinII. Eleştiriyekapalıolma-DogmalarIII. OlgularadayanmalV. AkladayandırmaBu bilgilerden yola çıkarak doğu toplumlarında felsefeadınayapılmışolançalışmalarınfelsefeolarakkabuledil-meyipbirkültürürünükabuledilmesininnedenleriarasın-

dayukarıdakilerdenhangileriyoktur?

2. l. Evrennezamanvarolmuştur?

ll. Evrensonlumudur?

Ill. Evrendebirdüzenvarmıdır?

IV. Evrendebirhareketvarmıdır?

V. Evreninanamaddesinedir?

Thales,yukarıdakisorulardanhangisinisorarakfelsefeyi

başlatmıştır?

Örnek:Aşağıdaki seçeneklerdenhangisi felsefeninortaya çıkışınısağlayanunsurlardanbirideğildir?

A) Eleştirelbakışaçısı B) Merakduygusu C) MitolojilerD) Özgürortam E) Refahseviyesininartması

Çözüm:Mitoloji, evrendeolupbitenher şeyi hayal gücüne dayanarakmasalsıbirşekildeaçıklama.Felsefeöncesidönemlerde,özel-likledoğaolaylarınısınıflandırarakherbirdoğaolayınıbirtanrı-yabağlamışlardır.Sutanrısı,göktanrısı,ateştanrısıgibi.Oysafelsefeolupbitenherşeyiaklaveaklıneleştirigücünükullanıpmantıksalvetutarlıaçıklamalaryaparakilerisürdüğügörüşüte-mellendirir.

Cevap: CÖrnek:FelsefeMÖ6.yy.daeskiYunan’da(İyonya’da)ortayaçıkmıştır.İyonya’da düşünce sisteminin felsefe olarak nitelendirilmesinintemel nedeni, düşünce sisteminin dini vemitolojik açıklamalariçermeyipakladayalıolmasıydı.Aşağıdakilerdenhangisifelsefeninİyonya’daortayaçıkma-sınısağlayansüreçlerarasındagösterilemez?

A) İyonya'nınbirlimankentiolmasıB) EkonomikdurumuniyiolmasıC) ÖzgürdüşünmeortamıD) GelenkelerebağlılığıngüçlüolmasıE) Diğertoplumlarlakültüreletkileşimkurmaları

Çözüm:Felsefeherşeydenönce,birkonuhakkındaözgünbirdüşünceüretmefaaliyetidir.Özgündüşüncelerinoluşmasıveifadeedile-bilmesiiçinyukarıdaifadeedilenkazanımlarınoluşmasıgerekir.Geleneklerebağlılığıngüçlüolmasıfelsefeninortayaçıkmasındaetkilibirunsurolamaz.Çünkübudurumfelsefeninortayaçıkma-sınızorlaştırmıştır.

Cevap: D

FELSEFENİNDOĞUŞU

Felsefekonusundayapılançalışmalar6.yy.dandahaönceleredayanır. Mısır, Mezopotamya, Çin ve Hindistan’da önemli dü-

şüncelerortayaçıkmıştır.Fakatbudüşüncelerinyapısında fel-sefi temeller olmadığı görülmektedir. Bununla birlikte eleştiriyevedeğişimekapalılık,dinivemitolojikögelereyerverilmesigibinedenlerlefelsefedüzeyineerişememişvekültürolarakkalmış-

lardır.Sistematik olarak ilk düşünce sisteminin Eski Yunan İyonya-Milet’te ortaya çıkması tesadüf değildir. Mezopotamya, Mısır,İranveFenikekültürlerindenetkilenmişolanMiletkenti,tarımvedenizciliğingeliştiği,oldukça işlek limankentidir.Ekonomikya-

pınınileridüzeydeolması,bilgibirikimininvarlığı,hoşgörüyüdeberaberindegetirmiştir.YaniMilet kentindekiortam farklı inançvedüşüncelereizinverebilecekkadarhoşgörülüdür.

FelsefeninOrtayaÇıkmasınıSağlayanFaktörler● Merakduygusu(Felsefe,insanınmerakduygusundanortaya

çıkmıştır.),● İnsanınaklınıkullanması,● Özgürortam,● Refahdüzeyiningelişmişolması(ekonomikkoşullarıniyileşmesi),● Toplumsalvekültürelortamınuygunluğuolaraksıralanabilir.



10


hamle Soruları hamleler



3

3 bir de sen dene!

1. I. Bilimselölçütlereuygunhareketederler.II. Bildikleriyleyetinmezler,bilgeliğeulaşmaçabası içerisin-

dedirler.III. Özneldüşünceüretselerdebirbirleriningörüşlerindenet-

kilenirler.IV. Yaşadıklarıtoplumdansoyutlanamazlar,çağdanetkilenir-

lerveonuetkilerler.V. Birdüşünceyielealırkenşüphecivesorgulayıcıdavranır-lar.Numaralanmışözelliklerdenhangisi filozoflarınözellikle-

rindenbirideğildir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

2. Aşağıdaverilenlerdenhangisifilozoftançokbiliminsanı-nınbirözelliğidir?

A) Birbirleriningörüşlerindenetkilenirler.B) Bilgeliğeulaşmaçabasıiçerisindedirler.C) Bilimselyöntemeuygunhareketederler.D) Yaşadıklarıçağdanetkilenirlerveçağlarınıetkilerler.E) Şüphecivesorgulayıcıdırlar.

3. Filozoflarındabirtoplumdayaşadıklarını,evsahibiolmayaça-

lıştıklarını,diğerinsanlargibiyatırımyaptıklarınıgörmemizbizişaşırtmamalı.Filozoflarlailgilivurgulanmakistenendüşünceaşağıdaki-lerdenhangisidir?

A) ToplumunüstündebirerbilgeolduklarıB) VarlıkhakkındasorgulamayaptıklarıC) ÇağınötesindebiryaşamasahipolduklarıD) YaşadıklarıtoplumunbirparçasıolduklarıE) Toplumunsorunlarınıgidermekiçinçabagösterdikleri

4. Aşağıdakilerdenhangisifelsefiniteliklibirsorudur?

A) Cisimlerinözelliklerinelerdir?B) Varlıkbirmidir,çokmudur?C) Gezegenlerdebiryaşamvarmıdır?D) Suyunanamaddesinedir?E) Güneşindünyayauzaklığınedir?

Örnek:Felsefedersindebiröğrenci:“Hocam,bufelsefecilernedennor-malinsandeğillervenormalinsanlargibidavranmıyorlar?”diyesordu.”Nasılyani?”dedim.“Felsefecilerellerininüstündemiyü-

rüyor,sokaktamıuyuyor,kısacasıinsanaaitolmayanhangidav-

ranışlarıyapıyorlar?,Nebileyimhocamfarklıinsanlarişte.”diyesordu.Bendeöğrencilerime:"Arkadaşlar iyikifelsefecilerarka-

daşınızındediğigibituhafinsanlar."dedim."Felsefecilerolmasaacababizşuandabilimveteknolojiçağındaolabilirmiydik?"Bumetindefelsefecilerinhangiözelliğivurgulanmıştır?

A) YaşadığıçağdanetkilenmeB) BilgeliğeulaşmaçabasıiçerisindeolmaC) BirbirleriningörüşlerindenetkilenmeD) ToplumunaydınlanmasındaöncüolmaE) Şüphecivesorgulayıcıolma

Çözüm:Felsefenintanımlarındanbiride"Felsefe,yoldaolmaktır."şeklin-

dedir.Felsefesürekli ileriyegiden,bulduğuylaaslayetinmeyenbirbilgitürüdür.

Cevap: D

FİLOZOFLARINÖZELLİKLERİ

● Kendilerinesunulanyaşamı,düşüncelerivebilgilerikabulet-medenöncesorgularlar.

● Filozoflarındüşünceleriiçindoğrulukyanlışlıkdeğiltutarlılıksözkonusudur.

● Doğruolanıarayan,gerçeğeulaşmayaçalışırlar.● Bildikleriyleyetinmezler,süreklibilmepeşindedirler.● Bilgeliğeulaşmaçabasıiçerisindedirler.● Birbirleriningörüşlerindenetkilenirler.● Yaşadıklarıçağdanetkilenirlerveçağıetkilerler.● Şüphecivesorgulayıcıdır.● Kişiselbirikimleriveyaşantılarıdüşüncesistemlerinietkiler.● Yaşadıklarıtoplumdanetkilenirler.● Görüşlerizamanladeğişebilir.

11

5. FelsefeMÖ6.yydaEskiYunan’daortayaçıkmıştır.İlkfilozoflarfelsefeninkonusunu“arkhe (ilkmadde)”olaraksınırlandırmış-

lardırvearkheninneolduğusorusunafarklıcevaplarvermişler-dir.Buaçıklamayagöreilkfilozoflaraneadverilmiştir?

A) Doğafilozofları B) Sofistler C) SeptiklerD) Taocular E) Nihilistler

6. Felsefeöncesidönemlerdeinsanlarıngündelikyaşamlarındakarşılaştıkları sorunları çözmede başvurdukları kaynaklarabaktığımızda din, mitoloji geleneksel değerler ve efsanelerigörmekteyiz. Bu kaynakların insanların ihtiyaçlarını ve so-

runlarını çözemediği gerçeği günden güne daha çok dillen-

dirilmeyebaşlanmıştır. İnsanlarınmerakduygusu,kendisinindışındakitoplumlardanhaberdarolması,insanolarakkendinimeraketmesigibisorularayanıtaramasıfelsefenindoğmasınızorunlukılmıştır.Buparçayagöreaşağıdakiseçeneklerdenhangisifelsefe-

nindoğmasınıengelleyenunsurlardanbirisideğildir?

A) DiniöğretilerB) MitolojilerC) EfsanelerD) MerakE) Gelenekseldeğerler

7. FelsefedoğmadanönceMısır,Mezopotamya,Çin,Hindistanve İran’da önemli düşünce sistemleri vardı ve felsefe adınaçalışmalaryapılmıştı.Buçalışmalarınfelsefeolarakadlandırılmayıpkültürola-

rakadlandırılmasınınnedenleriarasındaaşağıdakilerdenhangisiyoktur?

A) AklınilkelerinibenimsemeB) EleştiriyeaçıkolmamaC) DeğişimekapalıolmaD) DinedayanmaE) Faydaamacıgütme

8. Bilensujeilesujeninbilmekiçinyöneldiğiobjearasındailişki-dendoğanürünebilgidenir.Bilginin tanımında kullanılan "obje" sözcüğü aşağıdakisözcüklerdenhangisiileeşanlamlıdır?

A) Bilim B) Bilgi C) İnsan D)Nesne E)Özne

9. Felsefebilimselbilgideolduğugibi,birikerekilerleyenbirbilgideğildir.BunakarşınfelsefedeİlkÇağfilozoflarınınelealdığısorunlargünümüzfilozoflarıtarafındandasorgulanmaktadır.Buparçadafelsefeyleilgiliaşağıdakilerdenhangisivurgu-

lanmaktadır?

A) Günümüz filozoflarının konuolarak İlkÇağdüşünürlerinielealdıkları.

B) Birikerekilerleyenbirbilgiolmadığı.C) Yığılanbirbilgiolduğu.D) İlkÇağ'danberivarlığınıdevamettirdiği.E) Kesinlikvebitmişliğinolmadığı.

10. I. Mutlakdoğrularıvekesinbilgileribildiğiniönesürmell. Hikmetvebilgeliğeulaşmalll Bilgiyivebilgeliğiarama,onunpeşindekoşmaYukarıda verilenlerden hangileri filozofun özellikleri ara-

sındasayılamaz?

A) Yalnızl B) Yalnızll C) YalnızlllD) lvell E) llvelll

12

1hamle Soruları hamleler

kuralı Öğren!



4

3 bir de sen dene!

1. Aşağıdakilerden hangisi bilgi felsefesinin cevap aradığısorulardanbirideğildir?

A) Doğrubilgiyieldeetmeimkânıvarmıdır?B) Bilgidoğuştanmıdır,yoksasonradanmıkazanılmıştır?C) Bilgininkaynağıakılmıdır,yoksadeneymidir?D) Doğrubilgininölçütünedir?E) İnsanniçinbilgiedinir?

2. I. Ortakestetikyargılarvarmıdır?II. Kesinbirbilgivarmıdır?III. İyi,kötünedir?Yukarıdakiaçıklamalar,a. Estetik b.Bilgi c.Etikşeklinde ifade edilen felsefe disiplinleriyle eşleştirilirseaşağıdakilerdenhangisieldeedilir?A) I-c B) I-b C) I-a D) I-c E) I-aII-b II-c II-b II-a II-cIII-a III-a III-c III-b III-b

örneği incele!2Örnek:Aşağıdakilerdenhangisiduygularımızlaeldeetmişolduğu-muzsoyutveöznelolansanatbilgisininözellikleriarasındayeralmaz?

A) Sanatbiryaratmaetkinliğidir.B) Sanatbiriciktir.C) SanatolgusaldırD) Sanatözneldir.E) Duyguvehissedayanır.

Çözüm:Sanat, insan zihninde tasarlanan ve duyguya dayanan soyutözneldüşüncedir.Sanatçı sanateserini oluştururken,öznedennesneyedoğrubiraçılımsergiler.Sanatınkendisisoyutama,or-tayaçıkardığıürünsomuttur.Ancakbusomutlukdayinesanatınbir özelliği olan biricikliğe dayanır.Olgusallık deneyegelebilendemektir.Sanatdeneyedayanmaz.

Cevap: C

FELSEFENİNTEMELPROBLEMALANLARIFelsefe;bilgi,varlık,ahlak,siyaset,estetik,dinvebilimgibiko-nularıelealmaktadır.Bukonularlailgilisorularsorarak,sorgula-yarakanlamayaveaçıklamayaçalışır.Fakatfelsefebukonularlailgilisorgulamalaryaparken;bilgi,varlıkvedeğertemelindeyap-maktadır.A) VARLIKVarlıkFelsefesi(Ontoloji)Varlıkhakkındasorularsoranvebursorularacevapverenfelsefedisiplinidir.● Varlıkvarmıdır?● Varlıktekmidir?Çokmudur?● Varlıkvarsaneolarakvardır?● Varlıksonsuzmudur?vbsorularısorar.B) BİLGİa) BilgiFelsefesi(Epistemoloji)Bilginin kaynağını, sınırlarını, doğru bilginin ölçüsünü, bilginindayanağını,temellerinisorgulayanfelsefedisiplinidir.● Bilginedir?● Bilginasıloluşur?● Doğrubilgimümkünmüdür?● Bilgininkaynağınedir?● Doğrubilgininölçütünedir?vbsorularısorar.b) BilimFelsefesiBilimfelsefesi,bilimadınıverdiğimizetkinlikilebuetkinliğinso-nucuolanbilimselbilgivebuetkinliğinsürecikonusundasorgu-lamalaryapmaktadır.● Bilimnedir?● Bilimselyöntemnedir?● Bilimindeğerinedir?● Bilimbiretkinlikmidir?Ürünmüdür?vbsorularısorar.

C) DEĞER(Aksiyoloji)a)AhlakFelsefesi(Etik)AhlakFelsefesi, insaneylemlerinivebueylemlerinindayandığıtemelilkelerikonualır.● İyi,kötünedir?● İnsaneylemlerininbiramacıvarmıdır?● Özgürlüknedir?● İnsan,Ahlakieylemlerdebulunurkenözgürmüdür?● Evrenselahlakyasasıvarmıdır?vbsorularısorar.b) SanatFelsefesi(Estetik)SanatFelsefesi,sanat,sanatçı,güzelkavramlarıileilgilisorgula-mayapanfelsefedisiplinidir.● Güzelnedir?● Sanat,sanatçınedir?● Ortakestetikyargılarvarmıdır?● Güzelnedir?vbsorularısorar.c) DinFelsefesiDinintemeliddialarıhakkındaakılcı,objektif,eleştirelbakışaçısıoluşturmayaçalışanfelsefedisiplinidir.● Tanrıvarmıdır?● Tanrıvarsaniteliklerinedir?● Ruhölümsüzmüdür?● Vahiymümkünmüdür?● Evreninyaratılmışmıdır?vbsorularısorar.d) SiyasetFelsefesiSiyaset vesiyasetle ilgili kavramlarhakkındasorgulamalar ya-panfelsefedisiplinidir.● Devletnedir?● İktidarınkaynağınedir?● İdealbirdevletdüzenimümkünmüdür?● Meşruiyetinölçüsünedir?● Egemenliğinkullanışbiçimlerinelerdir?vbsorularısorar.

13


hamle Sorularıhamleler

3 bir de sen dene!

1. Felsefe; bir lokomotiftir, arkasındaki vagonları ise bilimlerdir.Felsefe kıvılcımı çakar, o bir işaret fişeğidir. Dolayısıyla felse-

feyle başlayan düşünceler, bazıları bilim insanları tarafındansomutlaştırılıp bilime dönüştürülür. Böylece felsefe, baş dön-

düren buluşlara öncülük etmiş olur. Buna karşın bazen, bilim-lere yol gösteren, bilimi başlatan felsefe, bilimlerin oluşturduğuyolda yürür.Bu parçada geçen “felsefenin bilimi başlatması ve onun aç-tığı yolda yürümesi” sözüyle anlatılmak istenen düşünceaşağıdakilerden hangisidir?

A) Akla ve mantığa dayanır.B) Felsefe bilimlerin başlangıcıdır.C) Felsefe bilimlerin doğuşunda etkili olmakla beraber bilim-

lerden yararlanır.D) Felsefe soyut, bilim somuttur.E) Felsefe ilk nedeni ele alır ve varlığını tutarlı sorularla sorgular.

2. Aşağıdaki sorulardan hangileri bilim tarafından, hangilerifelsefe tarafından cevaplanır?Evrende bir düzen var mıdır? ( )Varlığın ana maddesi nedir? ( )Suyun ana maddesi nedir? ( )Güneş ışınlarının yer küreye etkisi ne kadardır? ( )Güzellik akıla mı, duyguyla mı kavranır? ( )

3. Aşağıdakilerden hangisi felsefenin bilimden farklı bir özel-liğidir?

A) Varlığı bütün olarak açıklamasıB) Açıklamalarının tutarlılık içermesiC) Deneye dayanmasıD) Eleştiriye ve sorgulamaya açık olmasıE) Konularının evrensel olması

4. Aşağıda yer alan Felsefe ve Bilim arasındaki ilişki ile ilgiliyargılardan doğru olanlara (D), yanlış olanlara (Y) yazınız.

a) Bilim yığılarak biriken, felsefe ise birikimli ilerleyen alanlar-dır. ……..

b) Felsefe deneysel yöntemler kullanır. ……….c) Felsefe de bilim de akıl ve mantık ilkelerine dayanır. ….….d) Felsefe evrensel, bilim ise yerel bir alandır. ……….e) Bilim eleştiriye açıktır. ………. .f) Felsefe varlığı anlamaya çalışır. ……….

Örnek:Aşağıdakilerden hangisi bilim ile felsefenin ortak özellikle-

rindendir?

A) Eleştiriye, değişime ve sorgulamaya açık olma

B) Akla ve deneye dayanma

C) Birikerek ilerleme

D) Varlığı bir bütün olarak ele alma

E) Somut olma ve olgulara dayanma

Çözüm:A seçeneği, bilim de felsefe de eleştiriye, sorgulamaya, değişime

açıktır.

B seçeneği, bilime ait bir özelliktir.

C seçeneği, bilimin bir özelliğidir.

D seçeneği, felsefenin özelliğidir.

E seçeneği, bilimin bir özelliğidir.

Cevap: A

V. FELSEFENİN BİLİMLE İLİŞKİSİ

FELSEFE-BİLİM

Ortak Özellikleri

a) Felsefe de bilim de akıl ve mantık ilkelerine dayanır.b) Felsefe de bilim de sistemli ve tutarlıdır.c) Felsefe de bilim de eleştiriye ve sorgulamaya açıktır.d) Felsefe de bilim de evrenseldir.e) Felsefe de bilim de evreni ve varlığı anlamaya, açık-

lamaya çalışır.

Farklı Özellikleri

a) Bilim objektif (nesnel), felsefe sübjektif (öznel) birözelliğe sahiptir.

b) Bilim, akla ve deneye dayanır, felsefe sadece aklave düşünceye dayanır.

c) Bilim birikerek ilerler, felsefe kümülatif (yığılan)birbilgidir.

d) Felsefe varlığı bir bütün olarak ele alır, bilim var-lığı parçalara ayırır.

e) Bilim somuttur ve olgulara dayanır, felsefe soyuttur.f) Bilimde olaylar arasında neden-sonuç ilişkisi var-

dır, felsefede yoktur.g) Bilim, bilimsel bilginin deneysel yöntemlerini kul-

lanır; felsefe akla ve düşünmeye dayanır.



5

14


1. Aşağıdakilerdenhangisidinivefelsefibilgininortaközel-liklerindenbiridir?

A) Eleştiren,sorgulayanolmalarıB) İnsanıveyaşamıanlamaveaçıklamaamacıtaşımalarıC) BilgininkaynağıakladayanmalarıD) TemellendirmezorunluluğutaşımalarıE) Akladayalıaçıklamalardabulunmaları

2. Aşağıdakilerdenhangisifelsefibilgiiledinibilgiarasında-

kiortaközelliklerdenbirideğildir?

A) EvrenianlamaveaçıklamaB) İnsanıaçıklamaC) YaşamıanlamaD) YaşamısorgulamaE) Varlığıanlamaveaçıklama

3. Din,insanınsonsuzbirgüceinanmaihtiyacındandoğmuştur.Bunedenledininsanlarınyaşamındasüreklivarolmuştur.Di-ğeryandan,felsefedeinsanınbilmeihtiyacındandoğmuştur.Parçayagöredinilefelsefeninortayaçıkmasındakiortaketkenaşağıdakilerdenhangisidir?

A) GereksinimlerB) DeneyedayanmaC) AkılilkeleriylehareketetmeD) DogmatikolmaE) Eleştirelolma

4. Herhangibirzihinselfaaliyettebulunmadanhazırolaraksahipolduğumuzbilgitürüaşağıdakilerdenhangisidir?

A) FelsefiB) BilimselC) DiniD) TeknikE) Sanatsal

3 bir de sen dene!



6

Örnek:İnsanı,evreniveyaşamıanlamayaveaçıklamayaçalışanfelsefivedinibilgininortakyönleriolduğugibifarklıyönleridevardır.Aşağıdakilerden hangisi dini bilgiyi felsefi bilgiden ayıranbirözelliktir?

A) AkladayanmaB) DogmatiklikC) EleştiriyeaçıklıkD) EvreniaçıklamaE) Temellendirme

Çözüm:Felsefidüşüncelerinsanzihnininbirürünüdür.Budüşüncelerbi-reyebağlıöznelvekesinliğiolmayan,bunakarşındüşüncelerinitüminsanlığaadamalarındandolayıevrenseldir.Dinibilgilerin-

sanınhiçbirçabasıolmadankendisinevahiyyoluylageleneleş-

tiriyevedeğişimekapalı(dogmatik)bilgidir.Cevap: B

FELSEFE-DİNOrtakÖzellikleri:● Evrenianlama● Yaşamıaçıklamaamacıiçerisindedirler.

FarklıÖzellikleri:● Felsefeherşeyieleştiren,sorgulayan;din isedogmatikbir

bilgitürüdür● Felsefedebilgininkaynağıakıldır,dindekaynakilahidir.● Felsefeninyaptırımgücüyoktur,dininisevardır.● Felsefedeakılyürütmeyöntemikullanılır.Diniseinanca(va-

hiy)dayanır.

15



1. Aşağıdakilerden hangisi felsefe ve sanat bilgisinin ortaközelliklerindenbirideğildir?

l. Öznelolmall. Doğayıveinsanıkonuedinmelll. İnsanzihnindetasarlanmaIV. DuygularadayanmaV. Varlığıyansıtmaveonuyorumlama

2. Aşağıdakilerdenhangisi felsefevesanatbilgisininortaközelliklerindenbiridir?

I. GüzeliamaçedinmeII. DuygudünyamızahitapetmeIII. AklaveakılyürütmegücünedayanmaIV. VarlığıngüzelliğiniortayaçıkartmaV. Doğayıveinsanıkonuedinme

3. Aşağıdakiörneklerde,sanateseriolanlaraparanteziçinde(D) olmayanlara(Y)yazalım.I. Denizedüşenyakamoz()II. OsmanHamdiBey'intablosu()III. PeriBacaları()IV. İstiklalMarşı()V. Messi’ninportresi()

4. Aşağıdakilerdenhangilerifelsefibilgininözellikleriarasın-

dayeralmaz?

l. Sorgulayıcıbirtutumunürünüdür.ll. Sonuçlarıdeneyvegözlemedayanırlll. EvreniveinsanıanlamayaçalışırlV. ÖznelbiretkinliktirV. Kuşkuyayeryoktur.

3 bir de sen dene!

Örnek:Felsefe bilimlerin sormadığı soruları sormakla kalmaz, bilimle-

reyolgösterir,ışıktutar.Felsefibilgi,gerekyöntemivegerekseiçeriği bakımından bilimsel bilgiden tamamen farklıdır. Felsefebilimlerin ulaştığı sonuçları sorgulayarak yeni bilim alanlarınındoğmasınayardımcıolur.Bunagöre,aşağıdakilerdenhangisineulaşılamaz?

A) Bilimlerlefelsefearasındayakınilişkivardır.B) Felsefevebilimlerinkonularıfarklıdır.C) Felsefebilimleringelişmesinekatkıdabulunur.D) Felsefevebilimlerinyöntemlerifarklıdır.E) Bilimlerlefelsefearasındakarşılıklıetkileşimvardır.

Çözüm:ParçanınbirincicümlesindenA,ikincicümlesindenBveD,soncümlesindendeCseçeneğineulaşılabilir.FakatparçadabilimvefelsefeninbirbirinikarşılıklıetkilediğineilişkinbirifadeolmadığıniçinEseçeneğineulaşılamaz.

Cevap: E

V. FELSEFENİNDİĞERBİLİMLERLEİLİŞKİSİ

FELSEFE-SANAT

Ortak

Özellikleri

● Felsefedesanatdaözneldir.

● Felsefedesanatdainsanzihnindeyaratılır.

● Felsefedesanatdaevrenivevarlığıkonuedinir.

● Felsefedesanatdadoğayıveinsanıkonuedinir.

● Hemfelsefehemdesanatyöneldiklerivarlığıyan-

sıtırveonuyorumlar.

Farklı

Özellikleri

● Felsefedoğruyu,sanatgüzeliamaçlar.

● Felsefedüşüncedünyamızı,sanatiseduygudün-

yamızıgeliştirir.

● Felsefeaklaveakılyürütmegücünedayanırken;

sanatsezgiye,duyguyavehayalgücünedayanır.

● Felsefede varlığın özü, niteliği sorgulanırken

sanatta varlığın güzelliğinin ortaya çıkartılması

amaçlanır.



7

16


3 bir de sen dene!

1. Her düşünene filozof, her düşünceye felsefe diyebilirmiyiz?Bununbukadarkolayolmadığını,birdüşünceninfelsefevebusistematikdüşünceyiortayaçıkarankişininfilozofolabilmesiiçin öncelikle düşüncemizin varlığa, bilgiye ve değerlere yö-nelikolmasıgerekir.Bukonularadeğinmekyeterlimidir?Asılönemliolan,felsefidüşüncenindoğrulukyadayanlışlığıdeğil,düşünceninayaklarınınyeresağlambasmasıdır.Thales,“Ev-renin anamaddesi sudur.” dediğindebudüşüncesini; suyunolmasıveolmamasıdurumundahayatınvarolupolmayacağı-nısorarakfelsefidüşüncekriterlerinedayandırdığıiçin,düşün-

cesifelsefe,kendisidefilozofolmuştur.Buparçayagörebirdüşünceninfelsefesayılmasınınölçü-

tüaşağıdakilerdenhangisidir?

l. Tutarlılıkll. Temellendirmelll. DeneyedayandırmalV. YaratıcılıklV. Sistemlilik

2. – Ortayaatılangörüşveiddialariçindayanakvegerekçebulma.

– Birönermenin,birkuralın,birgerekliliğin,kendisinidoğrula-

yacaknedenlerinigösterme,gerekçeleriniortayakoyma.

– İlerisürülenbiriddiaiçintemel,dayanak,gerekçesunma.

Bu açıklamalar aşağıdaki kavramlardan hangisini nitele-

mektedir?

A) Tutarlılık

B) Tümeluzlaşım

C) Temellendirme

D) Kontroletme

E) Hakikateulaşma

8

Bölüm-2 : Felsefenin İşlevi


Örnek:

Aşağıdakilerden hangisi felsefi düşüncenin kazanımların-

danbirideğildir?

A) Eleştirelbirbakışaçısıkazandırır.

B) Kişininkendinifarketmesineyardımcıolur.

C) Bilgininanlamkazanmasınıveöğretilmesinisağlar.

D) Ürettiğidüşüncelertoplumsalyaşamıetkiler.

E) Toplumuistediğiyöneyöneltmeyisağlar.

Çözüm:Felsefe her şeydenönceevreni ve varlığı anlama ve sorgula-

mafaaliyetidir.Felsefe,otoritenindogmatikdüşüncelerinekarşıçıkarak başlamıştır. Dolayısıyla felsefe her alanda eleştirel vesorgulayıcılıközelliği gösterir.Dogmatizmekarşı savaşaçmışfelsefetoplumunisteğideğil,aklındoğrultusunda,bilgiyisorgula-

yarakhareketeder.Bundandolayı,felsefekendisinitoplumdansoyutlamaz, toplumun isteklerini göz ardı etmez ama toplumayönvermekgibibiramaçtaşımaz.

Cevap: E

VI. FELSEFENİNİŞLEVİ

● Merak,anlamavegerçeğigörmeihtiyacınıgiderir.● Bilimlereyolgösterirvegelişmelerinisağlar.● Eleştirelbirbakışaçısıkazandırır.● Kişininkendinifarketmesineyardımcıolur.● Bilgininanlamkazanmasınaveöğretilmesineyardımcıolur.● Ürettiğidüşüncelertoplumsalyaşamıetkiler.● Ahlakigörüşleringelişiminekatkısağlar.● İnsanındünyagörüşünügeliştirir.● İnsanıyeniliklereadapteeder.● Sorgulayan,eleştireninsanmodelininoluşmasınısağlar.

17



3 bir de sen dene!

1. Aşağıdakilerdenhangisifelsefibilgininözelliklerindenbirideğildir?

A) Felsefebilimdeğil,bilgidir.B) Aklınvemantığınürünüdür.C) Sorusormayıcevaplamaktandahaönemlikılar.D) Çağınkoşullarındanetkilenir,çağınkoşullarınıbelirler.E) Birikerekilerleyenbirbilgidir.

2. Aşağıdaverilenbilgileriayraçiçinedoğru(D)veya(Y)ola-

rakişaretleyiniz.

Felsefeherzamananlamavebilmeisteğinedayanır. ()Felsefesüreklibirarayışiçindedir;bulduğuylayetinmez. ()Felsefevarolanınözünübelirlemeyeyönelir. ()Felsefidüşüncelerözneldir. ()Felsefidüşüncelersistemli,tutarlıveaklauygunlukiçerir.()

3. Felsefeninbilimgibibiryöntemiyoktur.Filozofuntuvalivefır-çasıdüşüncesidir,aklıdır.O,bütündüşüncelerinitekkaynak-

tan yani akıldan alır.Ortaya çıkardığı bütüncül düşünce bü-

tün insanlar için olsa bile felsefi bilginin kesinliği yoktur. Elealdığıkonununözünüanlamak ister,şüphesilahınıçekerveolaylarınbaşkaboyutlarınıaraştırır.Bunuyaparkenbilekendidüşüncesini gözden geçirip değerlendirir, sorgular. Filozofundüşünceleri kendineözgüdürvebir konuda iki kişiaynışeyidüşünürse bu felsefe değil, bilim olur. Felsefi düşüncelerindoğruluğuveyanlışlığıyoktur.Bumetindefelsefeninaşağıdakiözelliklerindenhangisinedeğinilmemiştir?

l. Evrenselliğill. Tutarlılığılll. ÖznelliğilV. BütüncülüğüV. Rekleksifliği

4. I. Kümülatifbirbilgidir.II. Soyutveözneldir.III. Sistemlivetutarlıdır.IV. Birikerekilerleyenbirbilgidir.Yukarıdakilerden hangileri felsefenin nitelikleri arasındayeralır?

A) YalnızI B) YalnızII C) YalnızIIID) IveII E) I,IIveIII



9

Örnek:Felsefe;varlık,bilgi,ahlak,siyaset,din,sanat,bilimfelsefesigibikonularıinceler,bukonularailişkinsoruveproblemlertüminsan-larıilgilendirir.Buparçadafelsefidüşünceninhangiözelliğindensözedilmiş-tir?

A) Evrenselbirdüşüncedir.B) Kümülatif(yığılan)birbilgidir.C) Soyutveözneldir.D) Sistemlivetutarlıdır.E) Kesinlikyoktur.

Çözüm:Felsefevarlık,bilgivedeğerlerfelsefesidediğimizahlak,siyaset,din,sanat,bilimgibikonularıinceler.Bukonularaverilenyanıt-lar,filozoflarınözneldüşünceleriolmasınarağmendüşüncelerinitüminsanlariçinaçıkladıklarıiçinfelsefeevrenseldir.

Cevap: A

FELSEFİDÜŞÜNCENİNNİTELİKLERİ

1. Felsefebilimdeğildirçünkükesinlik,somutluk,nesnellikyoktur.

2. Aklınürünüdür.

3. Sorularcevaplardandahaönemlidir.

4. Çağınkoşullarındanetkilenir,çağınkoşullarınıbelirler.

5. Felsefidüşüncerekleksifbirdüşüncedir.

6. Temellendirmeyedayalıbirdüşüncedir.

7. Herşeyfelsefeninkonusudur.

8. Evrenselbirdüşüncedir.

9. Kümülatifbirbilgidir.

10. Soyutveözneldir.

11. Sistemlivetutarlıdır.

12. Kesinlikyoktur.

18


3 bir de sen dene!

1. Aşağıdakilerdenhangisifelsefesorusuolarakkabuledile-

mez?

A) Estetikyargılarnetüryargılardır?B) Hoş-yüceilişkisinedir?C) Bilimselyöntemnedir?D) Bilimselyönteminaşamalarınelerdir?E) Dünyanınoksijenoranınekadardır?

2. I. Dinselyargılarınkaynağınedir?II. Canlılarınortaközelliklerinelerdir?III. Egemenliğinkaynağınedir?Yukarıdaverilenlerdenhangilerifelsefesorularıarasındayeralmaz?

A) YalnızI B) YalnızII C) YalnızIIID) IveII E) I,IIveIII

3. Aşağıdakibilgilerdenhangisifelsefesorularınınbirözelliğideğildir?

A) Amacıvarlığıanlamaktır.B) Filozofavedönemegörecevaplandırılır.C) Günlükyaşamdankopuktur.D) GözlemvedeneyedayanırE) Cevabıözneldir.

4. Aşağıdakilerdenhangisifelsefesorularınınözelliklerindendeğildir?

A) MerakduygusundankaynaklanmaB) VarlığınözüneilişkinolmaC) SomutkonularailişkinolmaD) ÖznelcevaplarıolmaE) Şüpheyedayanma

Örnek:

Aşağıdakilerdenhangisifelsefiniteliklibirsorudeğildir?

A) Cisimlerinözgülağırlıklarıaynımıdır?

B) Doğrubilgiyieldeetmekmümkünmüdür?

C) Hoş-yüceilişkisinedir?

D) Bilimselyöntemnedir?

E) Estetikyargılarnetüryargılardır?

Çözüm:

Felsefe soruları varlığa, bilgiye ve değerlere dayalıdır. Felsefe

sorularıaklavedüşünceyedayanır.Felsefesorularınıncevapları

olgusalbirözellik (deneyedayanma) taşımaz.Cisimlerinözgül

ağırlıklarıolgusalbirkonudurvedeneylebelirlenir.

Cevap: A

FELSEFENİNTEMELSORULARI● İnsaneylemlerindeözgürmüdür?● İyinedir,kötünedir?● Vicdannedir?● Mutluluğunkaynağınedir?● Bilginedir?● Bilgininkaynağınedir?● Doğrubilgieldeetmekmümkünmüdür?● Güzelnedir?● Estetikyargılarnetüryargılardır?● Hoş-yüceilişkisinedir?● Bilimselyöntemnedir?● Bilimindeğerinedir?● Varlıknedir?● Varlıktekmidir,çokmudur?● Varlıksonlumudur,sonsuzmudur?● Tanrıvarmıdır,yokmudur?● Dinselyargılarınkaynağınedir?● İdealbiryönetimbiçimivarmıdır?● Egemenliğinkaynağınedir?● Siviltoplumneanlamagelir?



10

19



3 bir de sen dene!

1. I. Bütünolupbiteninesasınıkavramayıamaçlar.ll. Bilgiyiöznelbiryaklaşımlaelealır.lll. Sorgulamayıesasalır.lV. Eldeettiğibilgiözneldir.V. Bilgidebitmişliğireddeder,hepbirarayışiçindedir.Yukarıdaverilenlerdenhangisihikmetinbirözelliğidir?

2. l. Bitmişlikyoktur.ll. Sorgulamayıamaçedinir.lll. Bütünolanbitenlerinesasınaulaşmayıamaçlar.Yukarıdaverilenlerdenhangilerihikmetinözelliklerinden-

dir?

3. Felsefidüşünmefaaliyetiiçindekullanılan“Nedir?”tarzındakisorularlavarlığınözü,insanbilgisininimkânvesınırları,insa-

nın evrendeki yeri belirlenmeye çalışılır. Bu tip soruların ek-

siksiz ve kesin bir cevaba ulaşması felsefenin konuları olanvarlık,bilgivedeğerüzerine tamvebütünbirbilgininortayaçıkmasıveyabirinsanınböylebirbilgiyesahipolabileceköl-çüdeolgunluğaermesihâli(bilgelik)dir.Hikmet,bütünolupbi-tenlerinesasınıbilmektir.Felsefeiseböylebiriddiadadeğildir.Felsefe, hikmete ulaşmakanlamındadeğil, onu sevme, onahasretduyma,yönelmeanlamındabirbilgidir.Buparça, aşağıdaki sorulardanhangisinin cevabı niteli-ğindedir?

A) Hikmetnedir?

B) Felsefedehikmetvarmıdır?

C) Hikmettümelbirbilgimidir?

D) Felsefevehikmetinsorularınelerdir?

E) Felsefeilehikmetarasındanasılbirilişkisözkonusudur?

Örnek:● İbn-iSina(980-1037)’yagörefelsefeninveyahikmetinama-

cı nesnelerin hakikatlerini, bir insanın ulaşabileceği kadarbilmesidir.

● Gazali(1055-1111)’yegörehikmet,insaniaklıneldeede-bileceğibilgininkesinvegerçekdelillere– ilahikaynağa–dayandırılarakeldeedilmesidir.

● Bazıİslamfilozoflarıfelsefevehikmetineşdeğerkavramlarolduğunuifadeetmişlerdir.

Bugörüşleregöreaşağıdakilerinhangisindefelsefevehik-methakkındaverilenbilgidoğrudur?

A) Felsefeakla,hikmetilahikaynağadayalıaçıklamalaryapar.B) Felsefe, bilgileri olgulara dayalı açıklarken hikmet, bilginin

akıllaeldeedildiğinikabuleder.C) Felsefebilgiyielealır,hikmetvarlığısorgular.D) Felsefedebitmişlikvardır,hikmetisearayışiçindeolmaktır.E) Felsefemitolojiye,hikmetdogmatizmedayanır

Çözüm:Hikmet,bütünolupbitenlerinesasınıbilmektedir.Hikmet tümelbirbilgidir,yaniherşeyikuşatanbilgidir.Felsefeiseböylebirid-diadadeğildir.Felsefedesorgulamaesastır,felsefehikmeteulaş-maamacındadeğildir.Felsefe,hikmetisevmeveonayönelmeanlamındabirbilgidir Cevap: A

VII.FELSEFE-HİKMETİLİŞKİSİBazı düşünürler, felsefi düşüncelerin sadece insanaklına özgüolduğunu,başkakaynağınınolmadığını;hikmetin isevahiygibiilahîbirkaynağınınolduğunuiddiaetmişlerdir.Genelolarakİslamfilozoflarıisefelsefevehikmetkavramlarınıaynıanlamdakullan-

mışlardır.İbn-i Sina (980-1037)'ya göre felsefenin veya hikmetin amacı,nesnelerinhakikatlerinibirinsanınulaşabileceğikadarbilmesidir.

Gazali(1055-1111)’yegörehikmet,insaniaklıneldeedebileceğibilgininkesinvegerçekdelillere–ilahikaynağa–dayandırılarakeldeedilmesidir.

ElKindi(801-866/873)’yegörefelsefe(hikmet),değervemerte-

beyönündensanatlarınenüstünüdür.Felsefe,varlığınhakikatiniinsanıngücüölçüsündebilmesidir.

İbn-iRüşd(1126-1198)’egöredinilefelsefebirgerçeğinikiayrıizahtarzıdır.

Hikmet,bütünolupbitenlerinesasınıbilmektir.Hikmettümelyaniher şeyi kuşatanbilgidir. Felsefe ise böyle bir iddiadadeğildir.Felsefedeherşeyisorgulamaesastır.Felsefebitmişlikyoktur.Osüreklibirarayıştır.



11

20


hamle Soruları hamleler

3 bir de sen dene!

1. “Akılilkelerineuygun,kendiiçindeçelişkibarındırmayanöner-meler,bilgilerortayakoymaktır.”açıklamasıfelsefeninhanginiteliğinintanımıdır?

l. Genelgeçerlilikll. Uyumluluklll. TutarlılıklV. TemellendirmeV. Gerçeklik

2. Felsefeönermeleridoğrulanabilenveyayanlışlanabilen,testedi-lenönermelerdeğildirler.Budoğrulanabilirlikbilimdegeçerlidir.Felsefe önermelerinin tutarlılığı, doğrulanabilirliği aşağı-dakiverilenlerdenhangisinedayalıolarakgerçekleşmek-

tedir?

l. Deneyell. Bilimselyöntemelll. MantıksaldenetimdengeçmeyelV. TemellendirmeyeV. Birikimliliğe

3. ● Öğretmen,sınıftadersanlatırkenkimseyiiçerialmaz.● Öğretmendersdinlemeyenlerezayıfnotvermektedir.● Ahmet,öğretmendersanlatıkensınıfagirer.● Öğretmen,“Ahmetsessizceotur.”der.Yukarıdakimetinlerdefelsefeninhanginiteliğineaykırıbirdurumsözkonusudur?

l. Birikimliolmall. Kapsamlıolmalll. AkılcıolmalV. Tutarlıolma

4. Felsefedeortayaatılanbirdüşüncenindoğruyadayanlışol-masıodüşünceyiüretenfilozofubağlar.Fakatfelsefidüşünceifadeedilirkenbudüşünceninmantıksal dayanağınınolmasızorunludur.Yukarıdakiparçadafelsefeninhangiözelliğivurgulanmıştır?

l. Eleştirellikll. Tutarlılıklll. EvrenselliklV. Birikimlilik

Örnek:● Buyılüniversitesınavlarına15dakikageçkalanadaysı-

navaalınmayacaktır.● Sınavınbaşlamasaati9:00’dur.● Sınava9:30’dansonrakatılanlaraeksüreverilmeyecek-

tir.Yukarıdaverilenbilginotufelsefeninhanginiteliğineuy-

mamaktadır?

A) SistemliliğiB) HoşgörülülüğüC) TutarlılığıD) ÖznelliğiE) Genelliği

Çözüm:Tutarlılık, ortaya konulan düşüncelerin kendi içinde çelişki ta-

şımaması, önceki ve sonraki bilgiler arasındamantıksal bağınkurulabilmesidir.

Cevap: C

FELSEFEDETUTARLILIK

Felsefetarihindefilozoflarınaynısorularafarklıcevaplarvermiş

olmalarıfelsefeninöznelbilgioluşundankaynaklanır.Herfilozo-

funaynısoruyukendibakışaçısınagöre farklıbiçimdecevap-

landırmasıvebu farklıdüşüncelerinhepsinin felsefe içerisinde

yeralmasıdoğaldır.

Çünküfelsefedetekbirdoğruyoktur.

Ortayakonanfelsefidüşüncelerinmantıkkurallarınauygunken-

diiçindeçelişkibarındırmamasıgerekir.

Ohâldeyapısalbütünlüğübozulmadandilegetirilenheranlamlı

düşünce-kendikendiniyadsımayacakbilgiler içerdiğisürece-

tutarlı olacaktır. Felsefede tutarlılık; ortaya konandüşüncelerin

kendiiçindeçelişkitaşımaması,öncekivesonrakibilgilerarasın-

damantıksalbağınkurulabilmesidir.



12

21



3 bir de sen dene!

1. Felsefebütünbilgivedeğerlerinkendisindençıkmasındankay-

naklananbirözelliğindendolayıdiğerkonularlabirbağkurar.Felsefeninilişkisininolmadığıdisiplinaşağıdakilerinhan-

gisidir?

l. Sanatll. Metafiziklll. BilimlV. YaşamV. Deney

2. Aşağıdadil ile ilgiliverilenbilgilerdoğru iseayraç içine(D) yanlışise(Y)yazınız.

Biruzlaşımaracıdır. ()

İletişimaracıdır. ()

Sembollerdenoluşur. ()

Kavramveterimlerdenoluşur. ()

Düşünceyibelirleyen,kavramdır. ()

Örnek:Felsefe tarafından “Hayatın anlamı nedir? İnsan nedir? Varlıknedir?Ölümbir sonmudur?Ölümdensonrayaşamvarmıdır?Neredengeldik,nereyegideceğiz?”şeklindehayatadairsoru-larınsorulmasıonunhangiözelliğinigösterir?

A) TutarlıbirbilgiolmaB) SistemliolmaC) BilimselbilgilerdenyararlanmaD) MetafizikselkonularıdaelealmaE) Akladayanma

Çözüm:Felsefesorularınahiçbirzamankesincevaplarverilemez.Çünkübunlarmetafizikvedinîbilgi türündecevaplarıolan felsefiyadametafiziksorutipleridir.Felsefeninhayataveyaşamadairbume-tafizik(algılananınötesi)sorularısorması felsefenin işlevlerindenbiridir.

Cevap: D

Örnek:Aşağıdakilerdenhangisidililefelsefearasındakiilişkiyiaçık-lamaz?

A) Dil, felsefidüşüncelerimizinaçıklanmasındakullandığımızenönemlisemboldür.

B) Dilinetkilibirşekildeifadeedilmesifelsefidüşünceninetkinliğiniartırır.

C) Dil olmasa felsefi düşünceler başka semboller kullanılarakdahaetkinifadeedilir.

D) Dilinçözümlenmesiilefelsefidüşüncedeçözümlenmişolur.E) Dil ile felsefidüşünceninuyumudüşünceninanlamlandırıl-

masınısağlar.

Çözüm:İnsandüşünenvedüşündüğünüdebaşkalarına,çeşitlisembollerkullanarak ifade eden varlıktır. İnsanın düşüncelerini en etkili veanlaşılırbirşekildeancakdilleifadeedilir.

Cevap: C

FELSEFE-YAŞAMİLİŞKİSİ:Felsefe,başlangıcındangünümüzekadaryaşamvehayatadair

varlığı sorgulamış, eleştirmiş ve algılanabilirin ve algılayana-

mayanınözünüaraştırmıştır. İnsan, kendisini diğer canlılardan

ayıranaklısayesindeyaşamavehayatahattaölümdensonraki

hayatadairsorularsorupsorgulamalaryapmıştır.

Felsefenin yaşama dair soruları “Varlık nedir? Hayatın anlamı

nedir?Ölümbirsonmudur? Ölümdensonrayaşamvarmıdır?

Neredengeldik, nereyegideceğiz?” şeklindedir.Buvebenzeri

sorularçoğaltılabilir.

FELSEFE-DİLİLİŞKİSİZihnimizledışdünyadanalgıladığımızherşey,bizimdüşünce-

mizeyansır.Düşüncelerimizideeniyişekildedilleifadeederiz.

Dolayısıilefelsefebirtakımönermelerkümesidir.Buönermeler,

birsembolsistemiolandilileifadeedildiğiiçinfelsefeiledilinsıkı

birilişkisivardır.



13

22

Ünite testi - 11. l. Aklavemantığadayanır.

ll. Birikerekilerlemez.lll. Evreniveyaşamıkonuedinir.lV. Duyguvehissedayanır.V. Kesinlikiçerir.Yukarıdaverilenözelliklerdenhangilerifelsefeninözellik-

leriarasındagösterilemez?

A) l.vell. B) ll.velll. C) ll.velV.D) lll.velV. E) lV.veV.

2. Felsefenin,elimizdekisihirlibiraletolduğunuhiçdüşündünüzmü?Felsefe,yetenekliustalarınmaharetliellerinde,bilimdeveteknolojide baş döndüren gelişmelerin ilk adımlarını atmadaetkindir. Buna karşılık acemi ve kötü niyetli insanların elinegeçtiğinde,bırakınduraklamayıtoplumuçağlarıngerisinegö-

türebilir.Buörneklerinfelsefetarihindeyaşandığınıbilmekte-

yiz.Aşağıdaverilenlerdenhangisi,felsefeningerilemelerene-

denolduğunugösterenörneklerdenbiridir?

A) İlkÇağ'dabilgininelealınmasıB) YeniÇağ'agirişteidealdevletarayışlarıC) OrtaÇağ'dafelsefenindininhizmetinegirmesiD) AhlakvesiyasetkonularınailgiduyulmasıE) YakınÇağ'datoplumsorunlarınınelealınması

3. Aşağıdakilerden hangisi felsefi düşüncenin niteliklerin-

denbirideğildir?

A) VarlığıbirbütünolarakelealmasıB) OlgusaldüşünmeyiesasalmasıC) İncelediğikonulardasınırolmamasıD) ÖzgürdüşünceyiesasalmasıE) Çözümleyicivekurucubirdüşünceolması

4. Felsefeninkonularıfarklılıkiçerirvedeğişir.Bucümledenhareketlefelsefeileilgiliolarakaşağıdakiler-denhangisisöylenemez?

A) Farklıalanlardabilgiüretir.B) Öznelbirbilgidir.C) Çağınkoşullarındanetkilenir.D) Değişimiesasalır.E) Kesindir.

5. Aşağıdakilerdenhangisifelsefidüşüncebiçimininözellik-

lerindendeğildir?

A) Sistemli,bağımsızvekişiselolmasıB) Mitolojiyi,efsanelerivemitlerireferansalmamasıC) İnanca,sezgiyedeğil,akladayalıolmasıD) DüşüncelerarasındailişkiolmamasıE) Bir inancınyorumuolarakdeğil,birmeraksonucuolarak

ortayaçıkması

6. Thalesevreninanamaddesinin“su”olduğunusöylediğindebudüşüncesinideneyindoğruluğunadayandırmamış,mantıksaldoğruluğadayandırarakaçıklamıştır.Suyunvarlığınıveyok-

luğunuinsanlaradüşündürtmüştür.Buaçıklamayagörefelsefidüşüncedeönemliolanunsuraşağıdakilerdenhangisidir?

A) TemellendirmeB) TutarlılıkC) SorgulayıcılıkD) AnlaşılabilirlikE) Doğrulanabilirlik

1-E 2-C 3-B 4-E 5-D 6-A

Ünite testi -

23

21. Felsefedeakılyürütmenin,insanınsahipolduğubilgibirikimi-

ninvekavramlarınönemlibiryerivardır.Sanattaiseduygularvehayalgücüesastır.Felsefevarlığınözünü,anlamınıanla-

mayaçalışırkensanattagüzelolanıyakalama,ifadeetmesözkonusudur.Bununsonucuolaraksanatdoğrularadeğil,güzelolanayönelir.Sanat,sanatçınındünyasınıbizeanlatır.Buparçadaaşağıdakilerdenhangisivurgulanmaktadır?

A) Sanatvefelsefeninkonusuaynıdır.B) Felsefevesanatınyöntemifarklıdır.C) Sanatvefelsefeninbazıfarklıyönlerivardır.D) Felsefevesanatınkaynağıfarklıdır.E) Sanatvefelsefearasındahiçbirilişkiyoktur.

2. l. Bilgimizinbirsınırıvarmıdır?...................Epistemolojill. Varlıkakıllaaçıklanabilirmi?...................Ontolojilll. Erdemliolmakmümkünmü?...................EtiklV. Bireyinhaklarınelerdir?...................SiyasetV. Güzel,hoşveyücenedir?...................DiniBilgiYukarıdaverilenlerinhangisindefelsefeyedairsorularvefelsefedisiplinleriyanlışeşleştirilmiştir?

A) l. B) ll. C) lll. D) lV. E)V.

3. Filozof olmak ne kadarda zor bir meslekmiş. Düşünce üre-

teceksiniz, bu düşünceniz öznel olacak, sorgulamaya daya-

nacak, kesinlik ve doğruluk iddiası olmasa bile düşüncenizitemellendirmenizgerekecek.Bukadarmı?Tabikibunundı-şındatoplumlaaynıkonularıdüşünürkenaynıandadüşünül-mesigerekenleridedüşünmekzorundakalacaksınız.Buparçada“düşünülmesigerekenleridedüşünmekzorundakalmaları” sözüyle filozofların hangi özelliği vurgulanmış-

tır?

A) Bilgiüreteninsanlardır.B) Düşüncelerinitemellendireninsanlardır.C) İdealolanıdüşünürler.D) Düşünceüretirler.E) Düşünceleriniakıltemelinedayandırarakaçıklarlar

4. Sembolikbiraraçolandilinenönemlifonksiyonu,insanınhem-

cinsleriylevediğervarlıklarla ilişkisinisağlamasıdır.Belkideinsanınendeğerlivarlığı,sahipolduğudilidir.Diğercanlılarındilleriiçgüdüselolduğuiçiniletişimlerikendicinsleriiçerisindesınırlanmış,insanavediğerhayvanlarabirnevikapatılmıştır.Oysainsanındilidahafonksiyoneldir.Kendicinsininyanısırahayvanlarladailetişimdebulunur.Aşağıdakilerdenhangisidilinbuparçadaaçıklananfonk-

siyonlarındanbirideğildir?

A) Dilbiriletişimaracıdır.B) Dilsembolikbiriletişimdir.C) Dilinsandaiçgüdüselbirsemboldür.D) Dilinsanlararasındakibağlantıyıkurmadaetkendir.E) Dilfonksiyonelbirargümandır.

5. Aşağıdakilerden hangisi felsefe disiplinlerinden biri değil-dir?

A) AhlakfelsefesiB) SanatfelsefesiC) BilgifelsefesiD) VarlıkfelsefesiE) Çözümleyicifelsefe

6. Aşağıdakisorulardanhangisibiliminilgialanınagirer?

A) Bilgimizinsınırlarınelerdir?B) Bireyinhaklarınelerdir?C) Cisimlerinkütlevehacimilişkisinasılaçıklanır?D) Ruhölümlümü,ölümsüzmüdür?E) Estetikyargınedir?

1-C 2-E 3-C 4-C 5-E 6-C

24

Ünite testi - 31. Felsefeninnesnelbirtanımıyapılamaz.Bununnedeni,felsefe-

ninözneldüşünceyedayanıyorolmasıdır.Aşağıdaverilentanımlardanhangisifelsefeyeaitolamaz?

A) Felsefe,hikmetsevgisidir.B) Yoldaolmaktır.C) Bilimlerinanasıdır.D) Somutkonularıaraştırmaktır.E) Herşeyisorgulamadır.

2. 9.Dinvahyedayanır.Bunedenledindesorgulama,dininözü-

neyönelikeleştirisözkonusudeğildir.Oysafelsefefilozofunaklına,birikimlerineveeğilimlerinedayanır.Ayrıcadindeimanesasikenfelsefedebelirliilkelere,varsayımlaradayalıakılyü-

rütmeesastır.Buparçadaaşağıdakilerdenhangisivurgulanmaktadır?

A) Dinvefelsefeninamaçlarıfarklıdır.B) Felsefevedininişlevlerifarklıdır.C) Dinvefelsefeninulaştığısonuçlarfarklıdır.D) Felsefevedininbazıfarklıyönlerivardır.E) Dinvefelsefearasındaherhangibirilişkiyoktur.

3. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi filozofların bir özelliğiolamaz?

A) Nesnelbilgilerverirler.B) Varlığıveanlamınıaraştırırlar.C) Varolanısorgularlar.D) Hayataveyaşamadairkonularıelealırlar.E) Özneldüşüncelerüretirler.

4. Felsefe,bilgiyiarama,bilgiyisevmeanlamınagelir.İhtiyaçvemerakla başlamıştır. İşe, varlığın ne olduğunu sorgulamaklabaşlamışvezamanlakonularıgelişmişvegenişlemiştir.Aşağıdaverilenlerdenhangisifelsefeninincelemealanla-

rındanbirideğildir?

A) VarlıkB) BilgiC) KültürD) DinE) Sanat

5. Aşağıda verilenlerden hangisi felsefe ile bilimin ortaközelliklerindendeğildir?

A) Doğruyuvegerçeğiaraştırırlar.B) Doğruluklarıkesindir.C) Aklavemantığadayanırlar.D) Sistemlivetutarlıdırlar.E) Evrenselkonularıelealırlar.

6. İnsanıneylemlerinivebueylemleriniyönetenilkelerielealıpdavranışıtoplumunbeklentileridoğrultusundaiyivekötüolarakdeğerlendirenveolmasıgerekendeğerlerielealanfelsefedisiplinineneadverilir?

A) DinfelsefesiB) AhlakfelsefesiC) VarlıkfelsefesiD) SanatfelsefesiE) Siyasetfelsefesi

1-D 2-D 3-A 4-C 5-B 6-B

Ünite testi -

25

41. I. Nesneldüşüncedir.

II. Rekleksifdüşüncedir.III. Akılvemantıkilkelerinedayanır.IV. Cevaplarısorusormaktandahaönemlidir.V. Temellendirmeyedayalıbirdüşüncedir.Yukarıdanumaralandırılmış niteliklerdenhangileri felse-

feyeaitdeğildir?

A) I.veIl B) lI.velll. C) IV.veV.D) l.velV. E) II.veV.

2. Filozofunortayakoyduğudüşünceakılvemantıkilkelerineda-

yanır.Genelgeçerlilikvekesinlikifadeetmez.Felsefidüşün-

celerözneldir.Doğrulukyadayanlışlıkiddiasındabulunmaz.Felsefedeönemliolan,ortayakonulandüşünceninçelişkiba-

rındırmamasıdır.Buparçadaki“Felsefidüşüncelerinçelişkiliifadelerbarındır-maması”sözüfelsefeninhanginiteliğinivurgular?

A) TutarlılıkB) EleştirellikC) TemellendirilebilirlikD) SistemlilikE) Doğruluk

3. Sokrates’in‘’Sorgulanmamışbirhayatyaşanmayadeğmez.”sözüfelsefeyiaşağıdakilerinhangisiileilişkilendirmekte-

dir?

A) BilimB) DinC) SiyasetD) AhlakE) Dil

4. Dil; insanla insan, insanladiğervarolanşeylerarasındabir-leştiricibirbağkurar.İnsanolmanınenönemliniteliği“dil”ikul-lanmasıdır,diyebiliriz.Dili,“herhangibirzihinfaaliyetininaçığaçıkarılmasına,birzihindendiğerzihneaktarılmasınayarayanbirişaretlersistemi”şeklindetanımlayabiliriz.Buparçadadilinaşağıdakiözelliklerindenhangisinedeği-nilmemiştir?

A) ToplumsalbirlisağlamaaracıolmaB) İnsanıntemelbirözelliğiolmaC) DüşünceyiifadearacıolmaD) İletişimaracıolmaE) Düşünmearacıolma

5. “Felsefeolmasabilimler,birliğiolmayanboşbiryığınvecansızbirbedengibiolurdu.”Buparçayıaşağıdakilerdenhangisieniyiözetler?

A) Felsefevebilimarasındakarşılıklıetkileşimvardır.B) Felsefebilimselbilgilerdenanlamlıbirbütünoluşturur.C) Biliminkaynağındafelsefidüşüncevardır.D) Felsefevebilimbirbirindenfaydalanır.E) Bilimvefelsefeninamaçlarıaynıdır.

6. Felsefeninçeşitlisorularsorarakvarlığınözünü,insanbilgisi-nin imkânve sınırlarını, insandaki evrenin yerini, eylemlerinivedavranıştabulunurkenuyulmasıgerekenilkelerivegüzelinölçütlerinitartışır.Bu açıklamada felsefenin üzerinde durduğu konulardanhangisinedeğinilmemiştir?

A) Metafizik B) Epistemoloji C) EtikD) Sanat E) Bilim

1-D 2-A 3-D 4-E 5-B 6-E

26

Ünite testi -

1. Aşağıdakieşleştirmelerdenhangisiyanlıştır?

A) Güzel,hoş,yücekavramları-Ahlakfelsefesi(etik)B) Gerçeklik,hakikatkavramları-BilgifelsefesiC) Arkhe,öz,tözkavramları-Varlıkfelsefesi(ontoloji)D) İyi,kötükavramları-Ahlakfelsefesi(etik)E) Varlığınbilgisidoğuştanmıdır?-Ontoloji

2. Felsefevedininkarşılaştırılmasıylailgiliaşağıdakiyargı-lardanhangisidoğrudeğildir?

A) Felsefeeleştirelvesorgulayıcı,dindogmatikbirbilgitürü-

dür.B) Felsefedetemellendirmezorunluluğuvardır,dindeyoktur.C) Felsefedogmayadayanır,dinaklıtemelalır.D) Felsefedekaynakinsanaklıikendindeilahidir.E) Felsefeyaşamısorgularken,dinölümdensonrakiyaşamı

dakonuedinir.

3. LudwigWittgenstein’agöredildünyanınbirresmidir.Bunu‘’Di-liminsınırları,dünyamınsınırlarıdır.’’diyeifadeeder.Onagöredil önermelerden meydana gelir. Önermeler ise gerçekliğinresimleridir.Dililegerçekaynıyapıyasahiptir.Dilinçözümlen-

mesidurumundagerçeklikdeçözümlenmişolur.Dilinyapısıgerçekliğedesınırkoyar.Dilleifadeedilemeyenlerbilgideğeritaşımazlar.Dililedüşüncevedililegerçeklikarasındakiilişkilerhan-

gisindeverilmemiştir?

A) Dilanlaşılmazisedüşüncedeanlaşılmaz.B) Dil düşünmenin ifade edilmesinde kullanılan en önemli

semboldür.C) Dilinaçıklayamadığıbilgideğersizdir,doğrudeğildir.D) Dilönermelerdenoluşurveönermelerdegerçekliğinken-

disidir.E) İnsandilolmadandadüşünebilir.

4. Aşağıdaverilenlerdenhangisi felsefebilgisininözellikle-

rindenbirideğildir?

A) Tutarlıbilgilerverir.B) Mitolojivedindenbağımsızakladayalıaçıklamalaryapar.C) Verdiğicevaplarsorulardandahaönemlidir.D) Felsefesorularıbirdefaçözüldülermifelsefesorusuolmak-

tançıkar.E) Birikimlidir,fakatilerlemedenyoksundur.

5. İlk olarak Pythagoras tarafından kullanılan ve Türkçe'ye"felsefe"olarakgeçenYunanca"philosophia"nınsözcükan-

lamıaşağıdakilerdenhangisidir?

A) DoğrubilgiB) BilgidesonsuzlukC) BilgeinsanD) BilgeliksevgisiE) Bilgiyisorgulayan

6. Dil, insanla insan ve insanla varlıklar arasındaki ilişkinin be-

lirlenmesinisağlar.Dilinbubelirlemevebildirmeişlevi,insanyaşamıiçinçokönemlidir.Çünküinsanaözgübütünbaşarılar,başkasanat,bilimvefelsefeolmaküzerediledayanır.Uygar-lıkhızlagelişmesinidileborçludur.Buparçadaaşağıdakilerdenhangisivurgulanmaktadır?

A) Dil,insanınenönemliifadearacıdır.B) İnsanınçeşitlibaşarılarınıntemelindedilvardır.C) İnsanbaşarıvebaşarısızlıklarınıdilleifadeeder.D) Dil,insanınvetoplumunhayatınagöreoluşur.E) İnsanınoluşturduğusembollersistemidilolarakifadeedi-

lir.

1-A 2-C 3-E 4-C 5-D 6-D

5

Ünite testi -

27

1. Felsefeöncesidönemlerdeherolayımasalsıbirhikayeyedayandırarakaçıklamayapankavramaneadverilir?

A) DinB) MitolojiC) HurafeD) RealiteE) Dogma

2. AntikYunan'da insanlarbilgi ihtiyaçlarınıgidermek içindeği-şikkaynaklaravealternatiflerebaşvurmuştur.Bukaynakların,zamangeçtikçeproblemlerinçözümündeetkiliolmadığıyavaşyavaş dile getirilmeye başlanmıştır. Bu durumu güçlendirenfaktörlerin başında ekonomik durumun iyileşmesiyle beraberinsanlarınrahatlamasıvefizyolojikihtiyaçlarınyanındabaşkaihtiyaçlarındavarlığındanhaberdarolmayabaşlamaları gel-mektedir ve daha çokmerak eden insanlar ortaya çıkmayabaşlamıştır.Bunagöre,felsefeninortayaçıkmasındaetkiliolduğuka-

buledilenunsuraşağıdakilerdenhangisidir?

A) KültüreletkileşimB) EkonomikgelişmişlikC) FizyolojikihtiyaçlarD) ÖzgürdüşünceE) Merakduygusu

3. Felsefeöncesidönemlerdeinsanlardoğaolaylarınıefsanelereinanarak açıklamaktaydılar. Örneğin eski Yunanlılar mitolo-

jik olayları tanrılarınadayandırarakaçıklamaktaydılar.Başkabazı toplumlar dünyanın öküzün boynuzları üzerinde durdu-

ğunu ve depremi, öküzün boynuzlarını sallamasına dayan-

dırıyorlardı. Bu ve benzeri durumdaki açıklamalar insanlarıtatmin etmemeye başladığında, insanlar sorunlarını çözmekiçinmecburençareleraramayabaşlamışlardır.EskiYunan'da(İyonya)düşünceserbestliğininolmasıbuişikolaylaştırmıştır.Buparçayagöreinsanlarıdüşünmeyeitenetkennedir?

A) SorunlarınınçözümlenmemesiB) ÖzgürortamC) MitolojikgerçeklerD) DoğaolaylarıE) Kültüreletkileşimler

4. Felsefeninişlevleriyleilgiliaşağıdakiyargılardanhangisidoğrudeğildir?

A) Varlığınanlamınıkavramakister.B) Varlıkhakkındakibilgimizisorgular.C) Biliminanlamınıvedeğerinisorgular.D) Toplumhayatıiçindebireyselhakveözgürlüklerisorgular.E) İnsanlarınbaşarılarınıölçer.

5. Aşağıdakilerden hangisi bilgi felsefesinin cevap aradığısorulardandeğildir?

A) Bilginedir?B) Bilgidoğuştanmıdır,yoksasonradanmıkazanılmıştır?C) Bilgininkaynağıakılmıdır,yoksadeneymidir?D) İnsanniçinbilgiedinir?E) Doğrubilgininölçütünedir?

6. Sanatçıgüzelolanı,insandahoşduygularuyandıranıbulmayaçalışır.Felsefeiseevren,bilgiveinsanyaşamıileilgilidoğru-

larıarar.Felsefeyapmak içineleştiriciveyaratıcıbirzekayaihtiyaçvardır.Sanatçıolmakiçindedüşgücüne,yeteneğeveyaratıcılığasahipolmakgerekir.Buparçadanaşağıdakilerdenhangisiçıkarılabilir?

A) Sanatvefelsefeninkonularıbirbirinebenzer.B) Felsefevesanatçalışmaları için ileridüzeydebirbirikim

gerekir.C) Sanatvefelsefeninamacıaynıdır.D) Felsefevesanatınkaynaklarıfarklıdır.E) Sanatvefelsefeninbazıbenzeryönlerivardır.

1-B 2-B 3-A 4-E 5-D 6-E

6

28

Ünite testi - 71. Aşağıdaverilenbilgilerdenhangisiyanlıştır?

A) Felsefeninsoyutbirbilgiolmasıinsanhayatıileilgilenme-

siniengeller.B) Felsefehiçkesintiyeuğramadanhakikatiarar.C) Felsefe,dogmatikyaklaşımakarşıdır.D) İnsanınvarlığımerakındandoğmuştur.E) Metafizik,felsefeninilkbaşlangıcıdır

2. Felsefeyapabilmek içindoğuştanbirmeziyetesahipolmayagerekyoktur.Düşünme,duyarlıherinsaniçindoğalbiretkin-

liktir.Çünkü insan;varlığı içindeyaşadığı toplumu,geçmişinivebütünyanlarıilebizzatkendisinitanımakvebilmekister.Buparçadahareketleaşağıdakigenellemelerdenhangisi-neulaşılabilir?

A) Felsefeyapmakiçindoğuştanbiryetiyegerekyoktur.B) Felsefe;düşünme,anlamaveyorumlamaetkinliğidir.C) Felsefeinsanınkendisinesorusormasıdır.D) Felsefeyapmakbirbilgiedinmeetkinliğidir.E) Felsefedesorularcevaplardandahaönemlidir.

3. Sanatın birden fazla kolu olduğu gibi birden fazlada amacıvardır.Özelliklehukukunüstünkılınmadığı,demokrasininge-

lişmediğitoplumlardasanatdasekteyeuğrar.Hernekadarsa-

nateserleriinsanzihnindeyaratılmışolsadazihin,toplumsalkoşularabağlıdır.Buparçadavurgulanmakistenendüşünceaşağıdakilerinhangisindeverilmiştir?

A) Sanatıngelişimiözgürdüşünceyebağlıdır.B) Hertoplumsanataönemvermelidir.C) Sanatçızihinfaaliyetlerindebulunarakesermeydanagetirir.D) Sanatınbirdenfazlatürüvardır.E) Sanattoplumsalsorunlarıdilegetirenbirbilgitürüdür.

4. Bazıtoplumlarınbilgiyebakışı,obilgininsomutanlamdafay-

dasağlayıpsağlamamasınagöredeğişmektedir.Bilgiözelliklesanayidevrimiyleiyicefaydacıbiryapıyabüründü.Buanlayışagörebilgipratikanlamda faydasağlıyorsavar,sağlamıyorsayoktur.Felsefeninpratikanlamdafaydasağlamadığınıdüşü-

nentoplumlaronubirkenaraitmişlerdir.Bunakarşıngelişmişbilimtoplumlarıfelsefeningörünmeyenkahramanolduğunu,oolmadan pratik bilimin olamayacağını bildikleri için felsefeyegerekenönemivermişlerdir.Günümüzdevletlerinebaktığımız-

da felsefeninolmadığı toplumlardageri kalmışlık,demokrasivehukukyoksunluğu,hurafeleredayalıbirdiniyapıegemenli-ğigörürüz.Aşağıdakilerden hangisimetinden çıkartılabilecek yargı-lardanbirisiolamaz?

A) Felsefeninişlevitoplumlaragöredeğişkenlikiçerir.B) Felsefesoyutbirbilgidir.C) Felsefegelişmiştoplumlardabilimselliközelliğinebürünür.D) Felsefepratikhayatbilgisidir.E) Felsefeninseyritoplumuntemelözelliğinegöreşekillenir.

5. Aşağıdakilerden hangisi ahlak (etik) felsefesin sorusuolabilir?

A) Eylemlerimizdeözgürmüyüz?B) Duyusalbilgikesinmidir?C) Doğruvegerçekaynışeymidir?D) Ortakestetikdeğerlervarmıdır?E) Hangiinançlarkutsaldır?

6. Felsefeyleilgiliaşağıdakiyargılardanhangisidoğrudeğildir?

A) Doğrubilgilereulaşmaamacındadır.B) Eleştirelbirtavrınsonucundaortayaçıkmıştır,C) Görünenlerin bilgisiyle yetinmez, görünenin arkasındaki

gerçekliğeulaşmayaçalışır.D) Nesnelbilgilerverir.E) İlkÇağ’dadinvemitolojininsorgulanmasıvebilgilerinirde-

lenmesifelsefenindoğuşunakaynaklıketmiştir.

1-A 2-B 3-A 4-C 5-A 6-D

levent Ülvan · bu sebeple "akıllı hamleler" adını verdiğimiz testleri dersten...

Documents