Lekcija 11

Dizel motor

Dizel motor je tip motora sa unutranjim sagorevanjem koji je izumeo Rudolf Dizel. Patentirao je

dizel motor 1892 godine a osnovni cilje je bio stvaranje efikasne zamene za benzinski motor.

I benzinski i dizel motori rade stvaranjem kontrolisane eksplozije u zatvorenom cilindru. Mala

eksplozija brzo pomera klip koji zauzvrat rotira izlazno vratilo. Kod benzinskih motora smea goriva i

vazduha se ubrizgava u cilindar i onda potpaljuje varnicom koju stvara sveica.

S druge strane, dizel motor se ne oslanja na sveicu da bi zapalila meavinu. Gorivo se ubrizgava u

cilindar a visoki pritisak proizvodi dovoljno toplote za potpaljivanje meavine goriva i vazduha. Neki

dizel motori se oslanjaju na grejae koji greju cilindar ime se minimizira koliina pritiska koji je

potreban da se motor pokrene. Bez ovog dodatnog izvora toplote pritisak koji je potreban da se

postigne paljenje (naroito kada je motor hladan) bi bio nedostino visok.

Dizel motor ima najviu toplotnu efikasnost u odnosu na sve standardne motore sa unutranjim ili

spoljanjim sagorevanjem zahvaljujui njegovom izuzetno visokom stepenu kompresije. Sporohodni

dizel motori (kao oni koji se koriste u brodovima ili drugim ureajima kod kojih je ukupna teina

motora relativno nebitna) mogu imati toplotnu efikasnost koja prelazi 50%.

Dizel motori se izrauju u dvotaktnoj i etvorotaktnoj verziji. Prvobitno su korieni kao efikasnija

zamena za stacionarne parne maine. Od 1910-te se koriste u podmornicama i brodovima. Upotreba

u lokomotivama, kamionima, tekoj opermi i elektrinim postrojenjima za proizvodnju je usledela

kasnije. 30-tih godina polako su poeli da se upotrebljavaju u nekolicini automobila. Od 70-tih,

upotreba dizel motora u veim vozilima za korienje po putevima i van njih se ubrzano poveala.

Dizel motorima je potrebno dizel gorivo za proces sagorevanja da bi ispravno funkcionisali. Dizel

gorivo je jeftinije od obinog benzina jer mu je potrebno manje prerade. Pored toga, dizel motori

su efikasniji i zbog toga dizel automobili prelaze veu kilometrau od svojih benzinskih parnjaka.

Poveana uteda goriva dizel motora u odnosu na benzinske motore znai da dizel motor proizvodi

manje ugljen dioksida (CO2) po jedinici rastojanja. Skoranji napredak u proizvodnji i promene u

politikoj klimi poboljale su dostupnost i svest o biodizelu, zameni za dizel proizveden od nafte sa

mnogo manjom neto-ukupnom emisijom CO2 zbog apsorpcije CO2 od strane biljaka koje se koriste

za proizvodnju goriva.

Pitajte mehaniara

Potovani mehaniaru,

eleo bih da kupim svoj prvi auto. Primetio sam da neki motori rade na benzin a drugi rade na dizel.

Koja je razlika?

- Todd iz Yarmouth-a

Potovani Todd,

Oba tipa motora koriste komore za sagorevanje. Meutim, dizel motori nemaju sveice. Umesto

toga, koriste vru, komprimovan vazduh za potpaljivanje goriva. Vazduh prvo ulazi u cilindar. Zatim

pumpa za ubrizgavanje goriva potiskuje gorivo u cilindar. Neki koriste komore za predsagorevanje ili

grejae koji zagrevaju vazduh da bi se poveala efikasnost. Kod benzinskih motora, s druge strane,

gorivo i vazduh se meaju pre nego to uu u cilindar, pa veina takoe koristi pumpe za

ubrizgavanje goriva. Dizel motori takoe imaju vii stepen kompresije.

Dizel ima lou reputaciju jer ne sagoreva isto kao beznin. Novi ist dizel mnogo manje zagauje. A

biodizel nudi mogunost odrivog goriva. Skuplji je od beznina ali prua veu utedu goriva. I jo

jedna stvar koju treba zapamtiti: dizel motorima je potrebno manje odravanja a izdrljiviji su.

- Mehaniar Dave