leiderschap in het onderwijs

Onderzoek door:Robert de Heer

31 augustus 2011

Leiderschap in het onderwijs & onder interims

Agenda

Inleiding

Onderwijs

Leiderschap

Observaties en onderzoek: Extern Intern

Conclusies en aanbevelingen

Inleiding

Wat kwam ik hier doen: Kijken naar leiderschap interims:

Waarom maken ze het verschil? Wat kan beter?

Frisse blik naar onderwijs Wat zijn succes / faalfactoren

voor schoolleiders. Onder de loep nemen cultuur- en

leiderschapsonderzoek.

Onderwijs

Meer opbrengstgericht

Oudere leerkrachten

Minder middelen

Krimp

Meer invloeden Algemene directie (Mondige) ouders

Zijn jullie hier altijd mee bezig? (Ook als het niet bij de opdracht hoort?)

Profileren

Voortdurend verbeteren

Parallel

Politicoloog over crises burgemeesters: “Enerzijds is het de burgervader of -moeder die als man of vrouw met de

oliespuit voor of achter de schermen crises bezweert, mensen bij elkaar roept en samen dingen voor elkaar brengt. Tegelijkertijd is het nu ook steeds meer een burgerboeman aan het worden die stevige taken op het gebied van openbare orde en veiligheid krijgt."

“De laatste 10 tot 15 jaar kiest de gemeenteraad de burgemeester zelf en die kiest steeds vaker wethouderachtige types", zegt Boogers. "Doenerige types die te weinig boven de partijen staan.“

Dus: Team bij elkaar houden, maar ook knopen doorhakken En: Te weinig boven partijen uitstijden

Commu-nicatie

Motivatie

IdentificatieVisie

Leiderschap

Goed leiderschap:

Ontspoord leiderschap

• Gebruik van macht (als laatste redmiddel)

Macht: Autoriteit Rollen: ArgumentenTaken: Taakverdeling, doelgericht Personen: Eigen verantwoordelijkheid

Ontspoord leiderschap

• Maar wat willen leerkrachten dan wel? Taakgericht leider: Leidinggevende als coach!

Macht: Autoriteit Rollen: ArgumentenTaken: Taakverdeling, doelgericht Personen: Eigen verantwoordelijkheid

Leiderschap en verandering

Directief leidinggeven = effectief

Verschil directief en autoritair:

Communicatie extra belangrijk: Waarom veranderen Samenhang met visie

Autoritair Directief

Beslissen zonder inspraak Beslissen met inspraak

Beslissingen zijn wens directeur Beslissingen zijn wens leerkrachten

Communicatie = 1 richtingsverkeer

Open communicatie

Zonder empathie Met empathie

“Laten zwemmen” in taak Helpen bij uitvoeren taak (als coach)

Observaties

Extern: Leerkrachten Directeuren

Intern: Interims Meetinstrumenten

(ook door jullie ingevuld)

Observaties en onderzoek - Algemeen

Werkwijze: Literatuur onderzoek (leiderschap en onderwijs) Competenties geselecteerd Vragenlijst gemaakt Analyse van de bestaande vragenlijsten

Observaties en onderzoek - Extern (1)

Leerkrachten behandelen als professionals Zelfstandig laten werken MAAR: Ook aanspreken als het niet goed gaat

Dit is niet de praktijk: Gevolg van leerkracht met eigen lokaal / koninkrijk Staan niet erg open voor feedback

Observaties en onderzoek - Extern (2)

Directeuren: Primair (opgeleid voor) leerkracht Daarna doorgegroeid tot directeur Niet altijd opleiding leiderschap genoten

Gevolgen: Erg intern gericht, geen oog voor externe

ontwikkelingen In de waan van de dag, geen visie Niet daadkrachtig Niet zakelijk genoeg (beoordeling, kwaliteit) Gecheckt op competenties? (bv. Assessment?)

Ontstijgt niet het niveau

van leerkracht

Observaties en onderzoek – intern (WVS)

Sterke (unieke / onderscheidende) punten: Bevlogen Hart voor mensen Goede feedback geven en helpen bij verbeteren Daadkrachtig En nog veel meer….

Herkennen jullie jezelf / elkaar hierin?

Verbeterpunten: Motivatie bij langer durende opdracht Zakelijkheid:

Mailafhandeling Vergadertechnieken (efficiënter) Timemanagement Acquisitie (vinden jullie erbij horen?)

Coachende leider

(relatiegericht)

Managend leider

(taakgericht)

Observaties en onderzoek – Meetinstrumenten

Leiderschapsstijlen Hersey & Blanchard

Verschillende situaties voorgesteld, gedrag moet aansluiten op situatie: Flexibiliteit: Ben je in staat verschillend gedrag te laten

zien Effectiviteit: Kun je inschatten welk gedrag nodig is en dit

ook laten zien.



Taak- en relatiegerichtheid interims:

Adriaan Ben Bert Evert Gejo Gerold Lenemie Peter Ton Sjaak

-40.0

-20.0

0.0

20.0

40.0

60.0

80.0

100.0

5

1510 13

0

135 8

-23

-9

Taakgericht Relatiegericht Meer relatiegericht dan taakgericht



Instrueren Consulteren Participeren Delegeren

Gemiddeld in-terim

1 4.7 12.8 1.5

Gemiddeld gewone leider

0.5 3.83333333333333 12.8333333333333 2.83333333333333

Gemiddeld Slechte leider

0.333333333333333

3.33333333333333 13.6666666666667 2.66666666666667

Ideaal volgens instrument

5 5 5 5

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

Gemiddeld interim Trend interim Gemiddeld gewone leider



Conclusie: Instrument niet geschikt Geen onderscheid tussen goede en slechte leider Vanwege aard onderwijs (professionals)

Daarom dit instrument niet gebruikt in jullie beoordeling.

Hoe meten we dan goed leiderschap? Zie aanbevelingen

Observaties en onderzoek – MeetinstrumentenCultuuronderzoek Harrison

Huidige en gewenste cultuur wordt weergegeven: Geeft inzicht in gewenste ontwikkeling Geeft perspectief directeur en leerkracht aan

Macht: Autoriteit Rollen: ArgumentenTaken: Taakverdeling Personen: Eigen verantwoordelijkheid

Observaties en onderzoek – MeetinstrumentenCultuuronderzoek Harrison

Conclusies (slechte scholen) Heerst machtscultuur = ongewenst bij directeur en

leerkracht Ook rollen zijn belangrijk = eigen

verantwoordelijkheid

Conclusies (algemeen) Wens is om meer vanuit taakverdeling te werken

Aanvulling instrumenten

Wat voorspelt gedrag het beste (bewezen): IQ-test (basisvoorwaarde) Persoonlijkheidstest (met name consciëntieusheid*) Gestructureerd interview Referentiecheck

Wat voorspelt gedrag het beste (niet bewezen): EQ: Inschatten welk gedrag nodig is (instrueren, delegeren, enz.) 360 graden feedback: Inzicht in gewenst en huidig gedrag,

maar: niet zo’n grote aanvulling op cultuuronderzoek Harrison Mansal leiderschapsscan (zie volgende sheet)

* Conscientieusheid = Doelgerichtheid in activiteiten


Mansal leiderschapsscan

Motivatie

IdentificatieVisie


Maar is leiderschapstest goed? Veel tests: Veel stijlen, maar geen stijl is slecht, is match met

situatie. Voorbeeld: Hersey & Blanchard:

Maar: Ook interims vullen test “slecht” in.

Kunt dus leiderschapstest doen, maar onder strikte voorwaarden: Match situatie en stijl Zijn beschreven situaties realistisch binnen onderwijs? Niet gevoelig voor sociale wenselijkheid

Conclusie: Ik heb zo’n test nog niet gevonden.

Bedankt

Bedankt voor jullie aandacht

En: Bedankt dat ik mee mocht lopen en voor jullie openheid

leiderschap in het onderwijs

Documents