leerplan rechtspraktijk - het perspectief...recht en methodologie 60 lt - tv b2 grondwettelijk recht...
TRANSCRIPT
Mercator PCVO Provinciaal Centrum voor Volwassenenonderwijs
Nonnenmeersstraat 15, 9000 GENT
Tel. 09 267 12 99 ~ Fax 09 267 12 58
E-mail [email protected]
Leerplan Rechtspraktijk
Onderwijsniveau HOKT/SP
Categorie Economisch
Structuur Modulair
2
A Algemene
vaardigheden
B Rechtspracticus
openbare besturen
C Rechtspracticus
burgerlijk recht en
gerechtelijk privaatrecht
D Rechtspracticus
handels-, economisch
vennootschaps- en
verzekeringsrecht
E. Rechtspracticus
sociaal en fiscaal recht
F. Rechtspracticus
strafrecht en
strafvordering
G. Seminarie- en
projectwerk
A1
Bedrijfsmanagement
8O lt - TV
B1 Europees recht 40
lt - TV
C1 Gerechtelijk
privaatrecht
80 lt - TV
D1 Handels- en
economisch recht
80 lt - TV
E1 Sociaal recht 120 lt -
TV F1 Strafrecht 40 lt - TVG1 Seminarie en
projectwerk 80 lt - TV
A2 Inleiding tot het
recht en methodologie
60 lt - TV
B2 Grondwettelijk recht
60 lt - TV
C2 Personen- en
familierecht en
zakenrecht 60 lt -
TV
D2 Vennootschaps-
recht - 40 lt - TV E2 Fiscaal recht 120 lt -
TV
F2 Strafvordering 40 lt -
TV
A3 Toegepaste
informatica 60
lt - TV
B3 Administratief recht
80 lt - TV
C3 Huwelijksvermogens-
en erfrecht 40 lt -
TV
D3 Seminarie Handels-
economisch- en
vennootschapsrecht
40 lt - TV
A4
Communicatievaardig-
heden 80 lt - TV
B4 Ruimtelijk
ordenings- en
milieurecht 40 lt - TV
C4 Verbintenissenrecht
en belangrijkste
contracten 40 lt -TV
D4 Verzekeringsrecht
40 lt - TV
A5 Juridisch Frans
80 lt - TV
C5 Seminarie burgerlijk
recht 40 lt - TV
Deelcertificaat
algemene
vaardigheden
Deelcertificaat
rechtspracticus
openbare besturen
Deelcertificaat
rechtspracticus
burgerlijk recht en
gerechtelijk privaatrecht
Deelcertificaat
rechtspracticus
handels-, economisch,
vennootschaps- en
verzekeringsrecht
Deelcertificaat
rechtspracticus sociaal
en fiscaal recht
Deelcertificaat
rechtspracticus
strafrecht en
strafvordering
Deelcertificaat
seminiarie en
projectwerk
Diploma graduaat rechtspraktijk - totaal aantal lestijden: 1440
Categorie economisch - Opleiding Rechtspraktijk - EHOKTSP
3
Inhoudsopgave
1 Situering en structuur ...................................................................................................... 7 1.1 De indeling in modules in de opleiding rechtspraktijk is de volgende .............................. 8
2 Beginsituatie ...................................................................................................................... 9
3 Doelstellingen .................................................................................................................. 10 3.1 Algemene doelstellingen .................................................................................................. 10
3.1.1 Doelgroepen ..................................................................................................................... 10
3.1.1.1 Rechtspracticus ................................................................................................................. 10
3.1.1.2 Juridisch medewerker bij de overheid .............................................................................. 10
3.1.2 Missie hoger volwassenenonderwijs en rechtspraktijk .................................................... 10
3.1.3 Structuur modulaire studietraject ..................................................................................... 11
3.2 Leerplandoelstellingen, leerinhouden en methodologische wenken ................................ 12
4 Bedrijfsmanagement ...................................................................................................... 13 4.1 Eenheid A1 ....................................................................................................................... 13
4.1.1 Vereiste voorkennis .......................................................................................................... 13
4.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 13
4.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden ....................................................... 13
4.1.3.1 Organisatiemanagement ................................................................................................... 13
4.1.3.2 Financieel management .................................................................................................... 13
5 Inleiding tot het recht en methodologie ........................................................................ 17 5.1 Eenheid A2 ....................................................................................................................... 17
5.1.1 Vereiste voorkennis .......................................................................................................... 17
5.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 17
5.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden ....................................................... 17
5.1.3.1 Minimale doelstellingen en leerinhouden ........................................................................ 17
5.1.4 Leerplandoelstellingen ..................................................................................................... 18
6 Toegepaste informatica .................................................................................................. 20 6.1 Eenheid A3 ....................................................................................................................... 20
6.1.1 Vereiste voorkennis .......................................................................................................... 20
6.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 20
6.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden ....................................................... 20
6.1.4 Leerplandoelstellingen ..................................................................................................... 21
7 Communicatievaardigheden ......................................................................................... 23 7.1 Eenheid A4 ....................................................................................................................... 23
7.1.1 Vereiste voorkennis .......................................................................................................... 23
7.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 23
7.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden ....................................................... 23
7.1.4 Leerplandoelstellingen ..................................................................................................... 24
8 Juridisch Frans ............................................................................................................... 29 8.1 Eenheid A5 ....................................................................................................................... 29
8.1.1 Vereiste voorkennis .......................................................................................................... 29
8.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 29
8.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden ....................................................... 29
8.1.4 Leerplandoelstellingen ..................................................................................................... 30
9 Europees recht ................................................................................................................ 32 9.1 Eenheid B1 ....................................................................................................................... 32
4
9.1.1 Vereiste voorkennis .......................................................................................................... 32
9.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 32
9.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden ....................................................... 32
9.1.4 Leerplandoelstellingen ..................................................................................................... 33
10 Grondwettelijk recht ...................................................................................................... 35 10.1 Eenheid B2 ....................................................................................................................... 35
10.1.1 Vereiste voorkennis .......................................................................................................... 35
10.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 35
10.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden ....................................................... 35
10.1.4 Leerplandoelstellingen ..................................................................................................... 36
11 Administratief recht ....................................................................................................... 38 11.1 Eenheid B3 ....................................................................................................................... 38
11.1.1 Vereiste voorkennis .......................................................................................................... 38
11.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 38
11.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden ....................................................... 38
11.1.4 Leerplandoelstellingen ..................................................................................................... 39
12 Ruimtelijk ordenings- en milieurecht ........................................................................... 41 12.1 Eenheid B4 ....................................................................................................................... 41
12.1.1 Vereiste voorkennis .......................................................................................................... 41
12.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 41
12.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden ....................................................... 41
12.1.4 Leerplandoelstellingen ..................................................................................................... 42
13 Gerechtelijk privaatrecht .............................................................................................. 44 13.1 Eenheid C1 ....................................................................................................................... 44
13.1.1 Vereiste voorkennis .......................................................................................................... 44
13.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 44
13.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden ....................................................... 44
13.1.4 Leerplandoelstellingen ..................................................................................................... 45
14 Personen- en familierecht en zakenrecht ..................................................................... 48 14.1 Eenheid C2 ....................................................................................................................... 48
14.1.1 Vereiste voorkennis .......................................................................................................... 48
14.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 48
14.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden ....................................................... 48
14.1.4 Leerplandoelstellingen ..................................................................................................... 49
15 Huwelijksvermogens- en erfrecht ................................................................................. 51 15.1 Eenheid C3 ....................................................................................................................... 51
15.1.1 Vereiste voorkennis .......................................................................................................... 51
15.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 51
15.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden ....................................................... 51
15.1.4 Leerplandoelstellingen ..................................................................................................... 52
16 Verbintenissenrecht en belangrijkste contracten ........................................................ 54 16.1 Eenheid C4 ....................................................................................................................... 54
16.1.1 Vereiste voorkennis .......................................................................................................... 54
16.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 54
16.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden ....................................................... 54
16.1.4 Leerplandoelstellingen ..................................................................................................... 55
17 Seminarie burgerlijk recht ............................................................................................ 57 17.1 Eenheid C5 ....................................................................................................................... 57
17.1.1 Vereiste voorkennis .......................................................................................................... 57
5
17.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 57
17.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden ....................................................... 57
17.1.4 Leerplandoelstellingen ..................................................................................................... 58
18 Handels- en economisch recht ....................................................................................... 59 18.1 Eenheid D1 ....................................................................................................................... 59
18.1.1 Vereiste voorkennis .......................................................................................................... 59
18.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 59
18.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden ....................................................... 59
18.1.3.1 Handelsrecht ..................................................................................................................... 59
18.1.3.2 Economisch, financieel en consumentenrecht ................................................................. 59
18.1.4 Leerplandoelstellingen ..................................................................................................... 60
19 Vennootschapsrecht ....................................................................................................... 63 19.1 Eenheid D2 ....................................................................................................................... 63
19.1.1 Vereiste voorkennis .......................................................................................................... 63
19.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 63
19.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden ....................................................... 63
19.1.4 Leerplandoelstellingen ..................................................................................................... 64
20 Seminarie handels-, economisch en vennootschapsrecht ............................................ 67 20.1 Eenheid D3 ....................................................................................................................... 67
20.1.1 Vereiste voorkennis .......................................................................................................... 67
20.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 67
20.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden ....................................................... 67
20.1.4 Leerplandoelstellingen ..................................................................................................... 68
21 Verzekeringsrecht .......................................................................................................... 69 21.1 Eenheid D4 ....................................................................................................................... 69
21.1.1 Vereiste voorkennis .......................................................................................................... 69
21.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 69
21.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden ....................................................... 69
21.1.4 Leerplandoelstellingen ..................................................................................................... 70
22 Sociaal recht .................................................................................................................... 72 22.1 Eenheid E1 ....................................................................................................................... 72
22.1.1 Vereiste voorkennis .......................................................................................................... 72
22.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 72
22.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden ....................................................... 72
22.1.4 Leerplandoelstellingen ..................................................................................................... 73
23 Fiscaal recht .................................................................................................................... 75 23.1 Eenheid E2 ....................................................................................................................... 75
23.1.1 Vereiste voorkennis .......................................................................................................... 75
23.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 75
23.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden ....................................................... 75
23.1.4 Leerplandoelstellingen ..................................................................................................... 76
24 Strafrecht ........................................................................................................................ 80 24.1 Eenheid F1 ........................................................................................................................ 80
24.1.1 Vereiste voorkennis .......................................................................................................... 80
24.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 80
24.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden ....................................................... 80
24.1.4 Leerplandoelstellingen ..................................................................................................... 81
25 Strafvordering ................................................................................................................ 83 25.1 Eenheid F2 ........................................................................................................................ 83
6
25.1.1 Vereiste voorkennis .......................................................................................................... 83
25.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 83
25.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden ....................................................... 83
25.1.4 Leerplandoelstellingen ..................................................................................................... 84
26 Seminarie en projectwerk .............................................................................................. 87 26.1 Eenheid G1 ....................................................................................................................... 87
26.1.1 Vereiste voorkennis .......................................................................................................... 87
26.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 87
26.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden ....................................................... 87
26.1.4 Leerplandoelstellingen ..................................................................................................... 88
27 Evaluatie .......................................................................................................................... 89 27.1.1 Functie van de evaluatie ................................................................................................... 90
27.1.2 Evaluatiemethoden ........................................................................................................... 90
27.1.3 Evaluatie door de docent, zelfevaluatie en coöperatieve evaluatie .................................. 91
27.1.4 Evaluatie-instrumenten ..................................................................................................... 91
27.1.5 Collegiaal overleg ............................................................................................................ 91
27.1.6 Criteria .............................................................................................................................. 91
27.1.7 Validiteit ........................................................................................................................... 91
27.1.8 Betrouwbaarheid .............................................................................................................. 91
27.1.9 Transparantie en voorspelbaarheid ................................................................................... 92
27.1.10 Beroepscompetente relevantie .......................................................................................... 92
27.1.11 Didactische relevantie ...................................................................................................... 92
27.1.12 Haalbaarheid ..................................................................................................................... 92
28 Minimale materiële vereisten ........................................................................................ 93
29 Bibliografie ...................................................................................................................... 94
7
1 SITUERING EN STRUCTUUR
Dit leerplan is opgesteld voor de afdeling graduaat rechtspraktijk en is gesitueerd in het Economisch
Hoger Onderwijs van het Korte Type voor Sociale Promotie (EHOKTSP). Het is de vrucht van een
samenwerkingsverband tussen drie centra voor volwassenenonderwijs (Mercator PCVO, PCVO
Handel Hasselt en CVO Leuven-Landen) en is opgesteld conform het bestaande goedgekeurde
structuurschema Graduaat Rechtspraktijk (2003). Voor de invulling van de doelstellingen en leerin-
houden is uitgegaan van de referentiekaders beroepsprofiel rechtspracticus (VLOR,
D/1998/6356/19) en opleidingsprofiel rechtspraktijk (VLOR, D/1998/6356/32).
De modulaire opleiding rechtspraktijk leidt tot een diploma van graduaat rechtspraktijk en behelst
een totale opleiding van 1440 lestijden met zeven modules:
algemene vaardigheden; rechtspracticus openbare besturen;
rechtspracticus burgerlijk recht en gerechtelijk privaatrecht;
rechtspracticus handels-, economisch-, vennootschaps- en verzekeringsrecht;
rechtspracticus sociaal en fiscaal recht;
rechtspracticus strafrecht en strafvordering;
seminarie;
projectwerk.
Wie hiervoor de zeven vereiste deelcertificaten verwerft, behaalt het diploma van gegradueerde in
de rechtspraktijk.
Wie geen diploma wenst te behalen, maar zich enkel wil bijscholen of vervolmaken kan recht-
streeks in een studietraject stappen en hiervoor een deelcertificaat halen. Mogelijke trajecten (deel-
certificaten) zijn:
algemene vaardigheden;
rechtspracticus openbare besturen;
rechtspracticus burgerlijk recht en gerechtelijk privaatrecht;
rechtspracticus handels-, economisch, vennootschaps- en verzekeringsrecht;
rechtspracticus sociaal en fiscaal recht;
rechtspracticus strafrecht en strafvordering;
seminarie;
projectwerk.
De instapvereisten voor die trajecten geeft het structuurschema, dat zich achter het titelblad bevindt,
duidelijk weer.
8
1.1 De indeling in modules in de opleiding rechtspraktijk is de volgende
1 MODULE A. Algemene vaardigheden
(Graduaat Rechtspraktijk – deelcertificaat Module Algemene vaardigheden)
2 MODULE B. Rechtspracticus openbare besturen
(Graduaat Rechtspraktijk – deelcertificaat Module Rechtspracticus openbare besturen)
3 MODULE C. Rechtspracticus burgerlijk recht en gerechtelijk privaatrecht
(Graduaat Rechtspraktijk – deelcertificaat Module Rechtspracticus burgerlijk recht en gerechte-
lijk privaatrecht)
4 MODULE D. Rechtspracticus handels-, economisch, vennootschaps- en verzekeringsrecht)
(Graduaat Rechtspraktijk – deelcertificaat Module Rechtspracticus handels-, economisch, ven-
nootschaps- en verzekeringsrecht)
5 MODULE E. Rechtspracticus sociaal en fiscaal recht
(Graduaat Rechtspraktijk – deelcertificaat Module Rechtspracticus sociaal en fiscaal recht)
6 MODULE F. Rechtspracticus strafrecht en strafvordering
(Graduaat Rechtspraktijk – deelcertificaat Module Rechtspracticus strafrecht en strafvordering)
7 MODULE G. Seminarie en projectwerk
(Graduaat Rechtspraktijk – deelcertificaat Module Seminarie en projectwerk)
9
2 BEGINSITUATIE
Om als regelmatig cursist toegelaten te worden in het hoger onderwijs moet de cursist ingeschreven
zijn alvorens 1/3 van de duur van de module voorbij is.
De cursist moet bovendien houder zijn van een van de hierna volgende studiebewijzen:
1 diploma van secundair onderwijs;
2 een brevet van het aanvullend secundair beroepsonderwijs of van een diploma van het voltijds
hoger onderwijs;
3 een getuigschrift of diploma van hoger secundaire technische leergangen;
4 een diploma of getuigschrift dat krachtens een wet, Europese richtlijn of een internationale
overeenkomst als gelijkwaardig wordt erkend.
Indien een regelmatige cursist in de modulaire organisatie beschikt over het deelcertificaat van een
sequentieel voorgaande module in een leertraject, wordt hij toegelaten tot de sequentieel volgende
module. Tot alle andere modules worden toegelaten:
een regelmatig cursist die beschikt over een diploma, certificaat of getuigschrift uit het onder-
wijs of een attest uit een andere opleidings- of vormingsinstelling waaruit volgens de directeur
van het centrum blijkt dat hij voldoende kennis bezit om de module of het leerjaar aan te van-
gen;
een regelmatig cursist waarvan de directeur oordeelt dat hij de nodige beroepservaring heeft
verworven die hem toelaat de module of het leerjaar te volgen. De beslissing van de directeur
moet gemotiveerd worden en opgenomen worden in het dossier van de cursist.
Indien een kandidaat-cursist niet op basis van de bovenvermelde voorwaarden kan worden toegela-
ten, organiseert de directeur van het centrum voor de cursist die tijdens het kalenderjaar waarin hij
zich voor het eerst inschrijft ten minste 21 jaar wordt, een toelatingsexamen. Dit examen gaat na of
de vereiste kennis en vaardigheden om in een module te starten in een module bereikt zijn. De di-
recteur van het centrum oordeelt op basis van het examen of de cursist aan de voorwaarden voldoet.
10
3 DOELSTELLINGEN
3.1 Algemene doelstellingen
3.1.1 Doelgroepen
De opleiding is bedoeld voor wie rechtspracticus of juridisch medewerker bij de overheid wil wor-
den.
3.1.1.1 Rechtspracticus
De rechtspracticus verricht enerzijds voorbereidend werk door het opzoeken in rechtspraak, wetge-
ving en rechtsleer, het opstellen van juridische documenten en het verlenen van adviezen. Ander-
zijds verzorgt hij het opstellen en het beheer van de dossiers en volgt hij de stand van de dossiers
op.
Ten slotte verzorgt hij de redactie van de juridische documenten onder de verantwoordelijkheid van
zijn opdrachtgever. De rechtspracticus kan aan de slag in een brede waaier van het bedrijfsleven
zowel in de ondernemingen, de financiële sector, de sociale organisaties, de verzekeringssector, als
bij advocaten, notarissen en gerechtsdeurwaarders. Het beroep van rechtspracticus kan in een door-
groeifunctie ook zelfstandig worden uitgeoefend.
3.1.1.2 Juridisch medewerker bij de overheid
Als ambtenaar kan de afgestudeerde in de rechtspraktijk vanuit de eigen inhoudelijke deskundig-
heid, gespecialiseerde adviezen of specifieke producten en diensten leveren die bijdragen tot een
goede werking van de administratie of de afdeling.
De opleiding biedt de mogelijkheid om levenslang en levensbreed te leren aan volwassenen met
verschillende motivaties en reële leerbehoeften. De opleiding wil de cursist in staat stellen een er-
kende kwalificatie te behalen om zijn waarde of inzetbaarheid op de arbeidsmarkt te handhaven of
te vergroten en zijn persoonlijke ontwikkeling te verhogen, of zich bij te scholen, te vervolmaken of
te herscholen.
Het aanbod van de modulaire opleiding rechtspraktijk is gebaseerd op enerzijds de bestaande be-
roeps- en opleidingsprofielen, respectievelijk die van rechtspracticus en rechtspraktijk, en ander-
zijds op de leertrajecten in het hogeschoolonderwijs.
Deze modulaire opleiding beoogt naast een uitdrukkelijke diplomafinaliteit ook bijscholingtrajecten
op het niveau van het hoger onderwijs die inhoudelijk tegemoet komen aan de eisen van de ar-
beidsmarkt.
3.1.2 Missie hoger volwassenenonderwijs en rechtspraktijk
De modulaire opleidingsstructuur is een onderwijsvorm waarin vorming, opleiding en training geïn-
tegreerd worden aangeboden op het niveau van hoger onderwijs in het kader van levenslang en le-
vensbreed leren en om zoveel mogelijk mensen de kans te geven en te stimuleren om hieraan deel te
nemen. Het doel is cursisten in groep competenties te laten verwerven waarmee ze zowel professio-
nele als maatschappelijke taken kunnen vervullen en erkende studiebewijzen kunnen behalen. Tot
de doelgroep behoort iedere volwassene die aan de voltijdse leerplicht heeft voldaan en die over de
elementaire competenties (zoals lezen, schrijven, rekenen) beschikt. De cursist leert intentioneel en
begeleid aan de hand van relevante leerinhouden binnen een vastgelegde, evolutieve opleidingen-
structuur met flexibele organisatievormen.
De opleiding verwelkomt cursisten met verschillende motivaties en houdt rekening met de reële
leerbehoeften van volwassenen. Ze wil cursisten een tweede kans bieden om na een onafgewerkte
onderwijsloopbaan een gelijkwaardig diploma te behalen. Dit laat cursisten toe een erkende kwali-
ficatie te halen om hun waarde of inzetbaarheid op de arbeidsmarkt te handhaven of te vergroten,
hun persoonlijke ontwikkeling, hun maatschappelijke integratie of talenkennis te verhogen of zich
11
bij te scholen, te vervolmaken of te herscholen. Het aanbod speelt in op die verschillende verwach-
tingen. De cursist kan een aanbod volgen om specifieke competenties of een hogere kwalificatie te
verwerven. Dat aanbod beoogt een verbreding of verdieping (specialisatie) van de vaardigheden.
Kenmerkend voor de onderwijsvorm is dat die ernaar streeft om competenties te laten verwerven
die transfereerbaar zijn. De beroepsopleiding in het volwassenenonderwijs mikt op een brede inzet-
baarheid van de cursist in het beroep.
Het onderwijsaanbod reikt een studiemogelijkheid aan om een scala aan competenties te verwerven.
De opleidingen is gericht op de ontwikkeling van beroepscompetenties en omvat een waaier van
vaktechnische, methodische, sociale en participerende vaardigheden. De cursist verwerft competen-
ties die hem breed inzetbaar maken binnen zijn beroepsdomein. Daarnaast besteedt het volwasse-
nenonderwijs ook aandacht aan leercompetenties: vaardigheden die de cursist in staat stellen om
zelfstandig leerstrategieën te gebruiken en een eigen leerstijl en -attitude te ontwikkelen (leren le-
ren).
Binnen een modulair (met leerpakketten) organisatiemodel biedt het volwassenenonderwijs flexibi-
liteit in de leerwegen. In overleg met de cursist wordt gezocht naar de meest efficiënte leerweg.
Daarbij wordt rekening gehouden met zijn reeds verworven competenties, behoeften en mogelijk-
heden inzake tijd, ritme, ruimte en mobiliteit. Dit kan gebeuren in contact- of afstandsonderwijs of
in een gecombineerde formule.
3.1.3 Structuur modulaire studietraject
De opleiding rechtspraktijk vraagt kennis en inzichten, vaardigheden en toepassingen, attitudes en
competenties op zes domeinen:
1 Algemene vaardigheden:
bedrijfsmanagement, inleiding tot het recht en methodologie, toegepaste informatica, communi-
catievaardigheden, juridisch Frans;
2 Openbare besturen:
Europees recht, grondwettelijk recht, administratief recht, ruimtelijk ordenings- en milieurecht;
3 Burgerlijk recht en gerechtelijk privaatrecht:
gerechtelijk privaatrecht, personen- en familierecht en zakenrecht, huwelijksvermogens- en erf-
recht, verbintenissenrecht en belangrijkste contracten, seminarie burgerlijk recht;
4 Handels-, economisch, vennootschaps- en verzekeringsrecht:
handels- en economisch recht, vennootschapsrecht, seminarie handels-, economisch en vennoot-
schapsrecht, verzekeringsrecht;
5 Sociaal en fiscaal recht:
sociaal recht, fiscaal recht;
6 Strafrecht en strafvordering:
strafrecht, strafvordering.
Het is daarbij essentieel dat de afgestudeerde beschikt over een degelijke en praktijkgerichte kennis
van de verschillende rechtsdisciplines en dat hij kan werken met een zekere zelfstandigheid. De
leerbekwaamheid en leergierigheid van de cursist wordt gestimuleerd door hem de kans te geven
met rechtsbronnen te leren omgaan.
De opleiding wil bij de cursisten voldoende attitudes ontwikkelen die onontbeerlijk zijn voor de
uitoefening van het beroep van rechtspracticus en juridisch medewerker zoals:
abstract denken,
accuratesse,
zelfstandigheid,
kunnen omgaan met informatie,
flexibiliteit,
organisatievermogen,
kritische ingesteldheid,
12
dienstverlenende ingesteldheid,
zin voor initiatief,
leergierigheid,
assertiviteit.
De seminaries en het projectwerk in de opleiding moeten in het bijzonder aandacht besteden aan die
attitudes. De klemtoon daarbij ligt op de zelfwerkzaamheid van de cursist en het bijsturen van het
leerproces door de docent die de rol van ‘coach’ of begeleider vervult.
De eenheden “seminarie” en de module “projectwerk” beogen de integratie van doelstellingen, ken-
nis en vaardigheden en moeten het mogelijk maken de klemtoon, gevoelig sterker dan voorheen, te
leggen op het competentiegericht werken.
3.2 Leerplandoelstellingen, leerinhouden en methodologische wenken
In wat volgt worden de rubrieken instapvereisten, leerplandoelstellingen, leerinhouden en methodo-
logische wenken voor elke eenheid/module van de opleiding rechtspraktijk nader omschreven.
Onder vereiste voorkennis vindt men de eisen waaraan de cursisten moeten voldoen om de eenheid
aan te vangen. De leerplandoelstellingen stippen de vaardigheden en attitudes aan die de cursisten
op het einde van een eenheid moeten beheersen. Onder leerinhouden vindt men de noodzakelijke
kennis om de leerplandoelstellingen te realiseren. De methodologische wenken geven de hulpmid-
delen weer die de doelstellingen helpen bereiken. Het betreft zowel didactische werkvormen, didac-
tisch materiaal als audiovisuele middelen, didactische lokalen, pc-infrastructuur en informatiebron-
nen (bibliotheek, mediatheek, elektronische leeromgeving). De wenken zijn een hulp voor de do-
cent, maar verplichten hem/haar geenszins om die middelen ook aan te wenden. Het centrum voor
volwassenenonderwijs en de docent zijn autonoom bij het concretiseren van de doelstellingen en de
leerinhouden.
13
BEDRIJFSMANAGEMENT
4 BEDRIJFSMANAGEMENT
4.1 Eenheid A1
4.1.1 Vereiste voorkennis
De cursist hoeft geen andere eenheid gevolgd te hebben.
4.1.2 Studieduur
80 lestijden TV
4.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden
4.1.3.1 Organisatiemanagement
De cursist:
kent de verschillende fasen van het managementproces en de managementtermen;
kan een strategie formuleren;
kent het commercieel beleid;
kent het human resources management zoals motivatietheorieën en leiderschapsstijlen.
4.1.3.2 Financieel management
De cursist:
heeft een inzicht in de balans, de resultatenrekening en het controleverslag van een onderne-
ming;
kan ratio’s (liquiditeit en solvabiliteit) berekenen en de resultaten analyseren en interpreteren.
14
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
Organisatiemanagement
De cursist kan:
het managementproces definiëren;
de verschillende fasen van strategisch ma-
nagement onderscheiden en toepassen.
Managementproces: planning, organiseren, lei-
ding geven, controleren
Strategisch management: intern en extern on-
derzoek, strategische beleidsvorming (onderne-
mingsdoelstellingen, strategie en beleid)
Planning en implementatie
De theoretische kennis wordt best verduidelijkt
door een aantal praktische cases klassikaal te
bespreken.
Daarnaast onderzoekt de cursist intern en extern
een bedrijf naar eigen voorkeur en formuleert
strategische opties voor dat bedrijf. Hierover
kan de cursist op geregelde tijdstippen vragen
stellen.
De cursist kan:
verschillende organisatieschema’s onder-
scheiden;
de begrippen delegatie, spanwijdte en om-
spanningsvermogen definiëren;
kan verschillende organisatieculturen onder-
scheiden.
Organisatieschema’s:
Lijnorganisatie, lijn-staforganisatie, divisie-
organisatie, matrixorganisatie
Delegatie, spanwijdte, omspanningsver-
mogen
Organisatieculturen: machtgerichte, rolge-
richte, taakgerichte en persoonsgerichte cul-
tuur
De theoretische kennis wordt best verduidelijkt
door een aantal praktische cases klassikaal te
bespreken.
Daarnaast onderzoekt de cursist intern en extern
een bedrijf naar eigen voorkeur en formuleert
strategische opties voor dat bedrijf. Hierover
kan de cursist op geregelde tijdstippen vragen
stellen.
De cursist kan:
de verschillende leiderschapsstijlen onder-
scheiden.
Leiderschapsstijlen
Leiderschapsmodel van Blake en Mouton en
van Reddin
De theoretische kennis wordt het best verduide-
lijkt door een aantal cases klassikaal te bespre-
ken.
De cursist kan:
human resource management omschrijven;
de verschillende activiteiten rond de in-
stroom, doorstroom van activiteiten uitleg-
gen;
de verschillende jobkarakteristieken op-
sommen die de arbeidsmotivatie kunnen
verhogen.
Human resource management of perso-
neelsmanagement
Instroom: personeelsplanning, personeels-
budget, rekrutering en selectie.
Doorstroom: kostenbeheersing, opleiding en
bijsturing, bezoldigingsbeleid, arbeidsmoti-
vatie
De theoretische kennis wordt het best verduide-
lijkt door een aantal cases klassikaal te bespre-
ken.
15
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
Financieel management
De cursist kent:
de basisprincipes van de boekhoudtechniek;
de basisprincipes van de BTW.
Werking van boekhouding
Basisprincipes BTW
De theoretische kennis wordt het best verduide-
lijkt door praktische toepassingen.
De cursist kan:
het onderscheid formuleren tussen jaarreke-
ning en jaarverslag, enkelvoudige en gecon-
solideerde jaarrekening, jaarrekening opge-
maakt volgens Belgische GAAP of
IAS/IFRS;
de sociale balans interpreteren.
Jaarrekening en Jaarverslag
Enkelvoudige en geconsolideerde jaarreke-
ning.
Belgische GAAP en IAS/IFRS
Sociale balans
De theoretische kennis wordt het best verduide-
lijkt door concrete voorbeelden en actuele arti-
kels.
De cursist kan:
een actief of passief op de balans situeren;
voorbeelden geven en toepassingen oplossen
van de belangrijkste actief- en passiefposten;
het nettobedrijfskapitaal berekenen en inter-
preteren;
de toelichting over de balansposten interpre-
teren.
Vast actief en vlottend actief
Eigen middelen en vreemde middelen
Nettobedrijfskapitaal
Toelichting bij de balans
De theoretische kennis wordt het best verduide-
lijkt door concrete voorbeelden en toepassingen.
Tijdens de les wordt bovendien een jaarrekening
van een bedrijf klassikaal besproken.
Daarnaast bespreekt de cursist ook een eigen
jaarrekening naar eigen voorkeur. Hierover kan
de cursist op geregelde tijdstippen vragen stel-
len.
De cursist kan:
een kost of een opbrengst op de resultatenre-
kening situeren;
voorbeelden van de belangrijkste kosten- of
opbrengstenrekeningen;
de cashflow berekenen en interpreteren;
de toelichting over de resultatenrekening
interpreteren.
Kosten en opbrengsten
Resultaatverwerking
Toelichting bij de resultatenrekening
Cashflow
De theoretische kennis wordt het best verduide-
lijkt door concrete voorbeelden en toepassingen.
Tijdens de les wordt bovendien een jaarrekening
van een bedrijf klassikaal besproken.
Daarnaast bespreekt de cursist ook een eigen
jaarrekening naar eigen voorkeur. Hierover kan
de cursist op geregelde tijdstippen vragen stel-
len.
16
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
De cursist krijgt:
inzicht in een investeringsplan, een financie-
ringsplan, kasplan, een prognose van de re-
sultatenrekening en een balansprognose aan
de hand van cijfermateriaal.
Investeringsplan
Financieringsplan
Kasplan
Prognose resultatenrekening
Balansprognose
De theoretische kennis wordt het best verduide-
lijkt door concrete voorbeelden en toepassingen.
De cursist kan:
de belangrijkste ratio’s op het vlak van li-
quiditeit, rentabiliteit en solvabiliteit bereke-
nen en interpreteren;
een bedrijf op het vlak van liquiditeit, renta-
biliteit, solvabiliteit beoordelen.
Ratio’s:
Rentabiliteitsratio’s
Liquiditeitsratio’s
Solvabiliteitsratio’s
De theoretische kennis wordt het best verduide-
lijkt door concrete voorbeelden en toepassingen.
Tijdens de les wordt bovendien een jaarrekening
van een bedrijf klassikaal besproken.
Daarnaast bespreekt de cursist ook een eigen
jaarrekening naar eigen voorkeur. Hierover kan
de cursist op geregelde tijdstippen vragen stel-
len.
17
INLEIDING TOT HET RECHT EN METHODOLOGIE
5 INLEIDING TOT HET RECHT EN METHODOLOGIE
5.1 Eenheid A2
5.1.1 Vereiste voorkennis
De cursist hoeft geen andere eenheid gevolgd te hebben.
5.1.2 Studieduur
60 lestijden TV
5.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden
5.1.3.1 Minimale doelstellingen en leerinhouden
De cursist:
heeft een inzicht in de functie van het recht;
kent de fundamentele rechtsbegrippen;
kent de rechtsbronnen en de indeling(en) van het recht;
kent de grote lijnen van de politieke en gerechtelijke organisatie binnen België;
kan wetgeving, rechtspraak en rechtsleer opzoeken (onder meer via juridische databanken) en
raadplegen;
maakt kennis met de opbouw van een wet en een vonnis.
18
5.1.4 Leerplandoelstellingen
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
De cursist:
krijgt een inzicht in het begrip en de functie
van het recht;
Wat is recht?
Wat is de functie van het recht binnen de
samenleving?
Deel inleiding
De cursist wordt aangespoord om kritisch na te
denken over het recht en over de rol van het
recht in onze samenleving.
De hoorcolleges worden aangevuld met inter-
actieve leergesprekken met de cursisten.
Hoofdstukken kunnen worden afgesloten met
oefeningen (b.v. op de gerechtelijke organisa-
tie).
maakt kennis met de rechtsbronnen en de
indeling(en) van het recht;
Opsomming en toelichting van de verschil-
lende rechtsbronnen.
De indeling publiek/privaatrecht en natio-
naal/grensoverschrijdend recht.
Deel methodologie
De cursist wordt aangespoord om zelfstandig
wetgeving, rechtspraak en rechtsleer op te zoe-
ken op het Internet en in de bibliotheek, aan de
hand van oefeningen.
Hij wordt gevraagd om zelfstandig of in
groepsverband een vonnis (dat hem wordt aan-
geboden) te ontleden.
kan een overzicht geven van de belangrijk-
ste supranationale instellingen;
Kort situeren van de Verenigde Naties, het
Europees Hof van de Rechten van de Mens
en van de Europese Unie.
verwerft de grote lijnen van de politieke en
gerechtelijke organisatie in België;
De federale staat, de regio’s, de provincies
en de gemeenten: instellingen en bevoegd-
heden in grote lijnen.
De gerechtelijke organisatie in België: de
rechtbanken en hoven, en hun bevoegdhe-
den in grote lijnen.
Het verloop van een privaatrechtelijke pro-
19
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
cedure in grote lijnen, bewijslast en be-
wijsmiddelen.
verwerft een aantal fundamentele rechtsbe-
grippen;
De begrippen subjectief recht en rechtssub-
ject, rechtsfeit en rechtshandeling, geldig-
heid en nietigheid van rechtshandelingen,
dwingend en aanvullend recht, natuurlijke
en rechtspersonen, staat en bekwaamheid
van de persoon, verjaring en rechtsmisbruik
kan een overzicht van de verschillende
rechtsdisciplines geven;
De verschillende rechtstakken worden kort
gesitueerd.
leert hoe wetgeving, rechtspraak en rechts-
leer op te zoeken;
Opzoeken van wetgeving op het Internet en
in wetboeken.
Opzoeken van rechtspraak in juridische
databanken.
Opzoeken van rechtsleer en rechtspraak in
juridische verzamelwerken en tijdschriften.
kan correct citeren;
De voornaamste juridische tijdschriften en
basiswerken kunnen opsommen.
Citeerwijze van de belangrijkste juridische
bronnen.
maakt kennis met de opbouw van een von-
nis.
Analyse van een eenvoudig vonnis.
20
TOEGEPASTE INFORMATICA
6 TOEGEPASTE INFORMATICA
6.1 Eenheid A3
6.1.1 Vereiste voorkennis
De cursist hoeft geen andere eenheid gevolgd te hebben.
6.1.2 Studieduur
60 lestijden TV
6.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden
In de eenheid Toegepaste informatica verwerft de cursist inzicht in de meest courante softwarepak-
ketten binnen de kantooromgeving.
Hij leert het gangbare besturingssysteem van een computer en het bestandsbeheer te gebruiken.
Hij leert de invoer en opmaak van een tekst in een tekstverwerkingsprogramma toe te passen.
Hij leert de invoer van gegevens en eenvoudige formules in een spreadsheetprogramma toe te pas-
sen.
De doelstelling van deze module bestaat erin de cursisten basisbegrippen bij te brengen om hen een
algemeen ondersteunend basiskader aan te bieden.
21
6.1.4 Leerplandoelstellingen
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
Besturingssysteem en E-mail
De cursist:
leert de verschillende basisonderdelen van
een computer en randapparatuur kennen, en
de elementaire werking ervan;
Computersysteem en randapparatuur: termino-
logie van de belangrijkste onderdelen en hun
werking.
Hoorcollege geactiveerd door toepassingen en
voorbeelden
krijgt inzicht in het aanwezige besturings-
systeem en leert er vlot, probleemloos en
efficiënt mee werken;
Besturingssysteem: structuur, werking en spe-
cifieke kenmerken.
krijgt inzicht in e-mail. E-mail: beheer van contactpersonen en groe-
pen, bijlagen en problematiek rond virussen.
.
Tekstverwerkingsprogramma
De cursist:
leert de specifieke terminologie kennen;
Begrippen in verband met het tekstverwer-
kingsprogramma.
Een combinatie van hoorcolleges en zelfstandig
te maken oefeningen en taken (met begelei-
ding) die achteraf worden verbeterd.
leert de basistoepassingen met betrekking
tot tekst- en bestandsfuncties kennen;
Toetsenbord, openen, opslaan, wissen, afdruk-
ken, beeldweergave, cursorbesturing, eenvou-
dig zoeken en vervangen, klembord, knippen,
kopiëren en plakken.
leert de mogelijkheden in verband met cor-
rect taalgebruik, automatisering om het ge-
bruikscomfort te verhogen kennen;
Spelling- en grammaticacontrole, autocorrectie.
leert opmaak toepassen en lay-out en blad-
spiegel bepalen, krijgt kennis van de richt-
lijnen van de BIN-normen;
Aanbrengen en bewerken van stijlen, opmaak-
profielen, sjablonen, toepassen BIN-normen.
leert de mogelijkheden van een tabel ken-
nen
Tabel maken, opmaken, bewerken.
22
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
Spreadsheetprogramma
De cursist:
leert de specifieke terminologie kennen;
Begrippen in verband met het rekenblad. Een combinatie van hoorcolleges en zelfstandig
te maken oefeningen en taken (met begelei-
ding) die achteraf worden verbeterd.
leert de specifieke kenmerken van een re-
kenblad kennen, en kan de lay-out en
vormgeving bepalen van cellen, rijen, ko-
lommen en tabellen en specifieke kenmer-
ken toepassen;
Celeigenschappen, opmaak rij, kolom, blad en
pagina-instellingen.
leert de afdrukmogelijkheden; Afdrukinstellingen.
leert de invoer van eenvoudige formules en
functies;
Wiskundige operatoren in formules en functies
invoegen.
leert lijsten sorteren, filteren. Dataverwerking (data, sorteren, filter).
23
COMMUNICATIEVAARDIGHEDEN
7 COMMUNICATIEVAARDIGHEDEN
7.1 Eenheid A4
7.1.1 Vereiste voorkennis
De cursist hoeft geen andere eenheid gevolgd te hebben.
7.1.2 Studieduur
80 lestijden TV
7.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden
De cursist:
kan zowel mondeling als schriftelijk juridische informatie verwerken en adviezen verstrekken,
in een begrijpelijke en correcte taal;
kan verslagen, notulen, brieven en berichten opstellen;
kan de gepaste gesprekstechnieken hanteren in professionele tweegesprekken en vergaderingen;
verwerft onderhandelings- en conflictbeheersingstechnieken;
kan elektronische communicatiemiddelen gebruiken.
24
7.1.4 Leerplandoelstellingen
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
De cursist:
kan de communicatie efficiënt plannen;
Opdrachtanalyse
Thema en centrale vraag
Doel en doelgroep
Communicatievorm en medium
Randvoorwaarden en context
Communicatieve taaltaken worden het beste
aangepakt volgens de OVUR-strategie
Oriënteren op de taak
Voorbereiden van de taak
Uitvoeren van de taak
Reflecteren op de taakuitvoering
Spreekopdrachten kunnen ondersteund
worden met audiovisuele hulpmiddelen zo-
als video- en cassetterecorder en ingeoefend
worden via rollenspel of opdrachten op het
werkveld.
Schrijfproducten van de cursisten kunnen
ook door medestudenten beoordeeld wor-
den (‘peer review’).
Tekorten op het vlak van correct Neder-
lands worden vastgesteld door screening via
een instaptoets en worden het beste gere-
medieerd met begeleide zelfstudie via elek-
tronisch oefenmateriaal (leerplatform, cd-
rom) met directe feedback. Zo kan inge-
speeld worden op de zeer uiteenlopende be-
ginsituatie van de cursisten.
kan informatieve, adviserende, persuasieve
en prescriptieve juridische teksten; ontwer-
pen, analyseren, samenvatten en kritisch
becommentariëren;
Structurering van teksten en tekstonderde-
len
Thema en tekststructuur met behulp van
(model)vragenschema’s (eventueel mind-
mapping)
Soorten tekstrelaties en hun markering via
signaalwoorden
Ordeningsprincipes voor kernantwoorden
Verdeling in inleiding-kern-slot
Manieren om structuur zichtbaar te maken
(uiterlijke structuur)
Alinea-indeling en alineastructuur (kernzin
en uitwerking)
Titels en tussenkopjes
Soorten samenvattingen en hun kenmerken
kan de geschikte leesstrategieën toepassen
volgens zijn leesdoel; Leesrondes en leesstrategieën
Oriënterend, globaal en intensief lezen
Zoekend en studerend lezen
Kritisch lezen
25
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
kan een juridisch-maatschappelijke argu-
mentatie analyseren, beoordelen en ontwer-
pen;
Argumentatietheorie
Analyse van enkelvoudige en complexe
argumentaties met behulp van het model
van Toulmin.
Beoordeling van soorten argumentaties met
behulp van standaardvragen.
De belangrijkste drogredenen.
De kenmerken en de beoordeling van juri-
dische argumentatie en van beleidsargu-
mentatie.
Zelf een juridisch-maatschappelijke argu-
mentatie ontwerpen en verdedigen.
kan bij professionele tweegesprekken ba-
sisgesprekstechnieken toepassen en profes-
sionele gespreksmodellen hanteren;
Basisgesprekstechnieken
Luistervaardigheden: kleine aanmoedigin-
gen, vragen stellen, parafraseren, samenvat-
ten, reflecteren van gevoel.
Regulerende vaardigheden: het gesprek
openen en afsluiten, terugkoppelen naar be-
gindoelen, situatie verduidelijken, hardop
denken.
Zendervaardigheden: opbouwende kritiek
geven, omgaan met kritiek en emoties, op
een assertieve manier bezwaar maken, om-
gaan met lastige mensen, enz.
Gespreksmodellen
Het probleemoplossend gesprek (het klach-
tengesprek, de conflicthantering, het onder-
handelingsgesprek, enz.).
Het informatieve en het adviesgesprek.
Het slechtnieuwsgesprek.
Het telefoongesprek (de regels om klant-
26
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
vriendelijk te telefoneren: telefoongesprek
openen en afsluiten, doorverbinden met
vooraanmelding, probleemsituaties oplos-
sen enz.).
kan actief aan vergaderingen deelnemen en
efficiënt vergaderingen leiden; Vergadertechnieken
De structuur en de kenmerken van de ver-
schillende types vergaderingen (bijvoor-
beeld besluitvormingsvergaderingen, in-
formerende en inspraakvergaderingen, pro-
bleemoplossende vergaderingen, brain-
stormvergaderingen, onderhandelingen).
De functie, de kenmerken en de verschil-
lende onderdelen van goede vergaderagen-
da’s.
De taken van deelnemers voor en tijdens de
vergadering en de verschillende typen bij-
dragen die deelnemers kunnen leveren.
De taken van de voorzitter voor en tijdens
de vergadering, en de technieken om die ta-
ken goed uit te voeren.
De taken van onderhandelaars in de ver-
schillende onderhandelingsfasen.
De kenmerken van de Harvard-methode van
onderhandelen en de verschillende stijlen
van conflicthantering.
kan notuleren tijdens een vergadering; Notuleren
De functies en de kenmerken van de ver-
schillende soorten notulen.
De taken en de rechten van de notulist voor,
tijdens en na de vergadering.
27
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
De inhoudselementen, de lay-out en de
formuleringskenmerken van goede en over-
zichtelijke notulen.
kan brieven, mededelingen en rapporten
opstellen en daarbij de geschikte schrijfstra-
tegieën toepassen;
Brieven, mededelingen en rapporten
De structuur en de kenmerken van de be-
langrijkste soorten rapporten: bijvoorbeeld
de memo, de mededeling, het adviesrapport,
de probleemsignalering, de nieuwe rege-
ling, enz.
De structuur en de kenmerken van de be-
langrijkste soorten brieven (en e-
mailberichten): lezergerichte goednieuws-,
neutraalnieuws- en slechtnieuwsbrieven
volgens de gepaste directe of indirecte me-
thode, en persuasieve brieven volgens de
AIDA-methode (bijvoorbeeld maanbrieven,
betalingsherinneringen, klachtenbrieven,
verzoekbrieven, uitnodigingen, goodwill-
brieven, enz.).
kan een publiekgerichte mondelinge presen-
tatie over een juridisch-maatschappelijk on-
derwerp houden;
Mondelinge presentatietechnieken
Manieren om een presentatie sterk te ope-
nen en af te sluiten.
Goede innerlijke en uiterlijke structuur (o.a.
vooruitblik, overgangspassages, terugblik of
samenvattingen).
Aandachtstrekkers (zoals anekdotes, voor-
beelden, citaten, retorische vragen, vergelij-
kingen, enz.).
Belang van lichaamstaal (zoals houding,
gebaren, mimiek, oogcontact).
Stem- en taalgebruik (o.a. tempo, intonatie,
28
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
stopwoorden, articulatie, uitspraak).
Oordeelkundig gebruik van visuele hulp-
middelen en van een spreekschema.
kan in een correcte, duidelijke, aantrekke-
lijke en gepaste taal en stijl (mondeling en
schriftelijk) formuleren, en daarvoor de ge-
schikte (elektronische en papieren) bronnen
raadplegen.
Formuleren
Correcte spelling, uitspraak, woordgebruik
(gallicismen) en zinsbouw.
Duidelijke en aantrekkelijke (rechts)taal en
stijl (vermijden van onnodig(e): jargon,
passief, nominaliseringen, lange zinnen,
lange aanlopen, afstandelijk schrijfstand-
punt, overspannen tangconstructies, voor-
zetselketens, woordomhaal, enz.).
De diverse (papieren en elektronische)
bronnen en hulpmiddelen om op Internet, in
de bibliotheek en thuis taal- en spellingpro-
blemen op te lossen en informatie op te
zoeken (spellinggids, spellingchecker,
grammatica, AN-gids, taaldatabanken,
woordenboeken enz.).
29
JURIDISCH FRANS
8 JURIDISCH FRANS
8.1 Eenheid A5
8.1.1 Vereiste voorkennis
De cursist hoeft geen andere eenheid gevolgd te hebben. De cursist heeft met vrucht de eindtermen
van richtgraad 2 Frans behaald.
8.1.2 Studieduur
80 lestijden TV
8.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden
De cursist kan:
juridische teksten lezen, schrijven, verklaren, analyseren en synthetiseren;
een conversatie voeren en deelnemen aan een debat;
de Franse rechtsterminologie adequaat gebruiken;
woordenboeken, naslagwerken en publicaties met betrekking tot het werkveld gebruiken.
30
8.1.4 Leerplandoelstellingen
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
Woordenschat
De cursisten moeten de aangebrachte ba-
siswoordenschat van juridisch Frans memo-
riseren en in de praktijk kunnen toepassen,
namelijk de woordenschat in een tekst be-
grijpen, ongeacht of ze die vooraf hebben
bestudeerd, of het om ‘nieuwe’ woorden-
schat gaat, en die kunnen toepassen in een
conversatie of schrijfoefening.
De luister- en spreekvaardigheid wordt ontwik-
keld door groepsoefeningen. Er worden radio-
en tv-opnames gebruikt. Als input worden er in
groep juridische en teksten uit de juridisch-
maatschappelijke realiteit gebruikt en geanaly-
seerd. De teksten die het uitgangspunt van dis-
cussie vormen, handelen over juridische on-
derwerpen in het algemeen. Er worden vele
teksten uit kranten en tijdschriften gebruikt. Er
worden inhouds- en open vragen gesteld en
oefeningen over woordenschat en inhoud ge-
maakt. Er wordt les gegeven in vrij kleine
groepen en de cursisten worden herhaaldelijk
aangespoord tot persoonlijk initiatief en team-
werk.
De behandelde dossiers nemen een belangrijke
plaats in. Zij bevatten veel nieuwe woorden-
schat, vooral terminologie uit het rechtsappa-
raat en de politieke wereld. Grammaticaal
wordt vooral aandacht besteed aan structuren
die de cursist in de praktijk ontmoet zoals ver-
voegingen van werkwoorden, gebruik van tij-
den, persoonlijke en betrekkelijke voornaam-
woorden, bijvoeglijke naamwoorden, het bij-
woord en het correct gebruik van voorzetsels.
In grote mate wordt ingespeeld op de behoeften
van de cursisten. Beheersen zij bepaalde
grammaticaonderdelen niet (meer) voldoende,
dan worden die gepresenteerd of opgefrist. De
nadruk ligt daarbij altijd op de praktische ken-
nis ervan zoals herkenning en begrip van ge-
schreven teksten, gesprekken en berichtgeving.
Eventueel wordt afhankelijk van het niveau van
Didactische wenken
Er wordt onderwezen aan groepen: ex cathedra,
rollenspel, discussie, enz…
De leerinhouden worden in het Frans gepresen-
teerd en op vraag van de cursisten, maar in
functie van de moeilijkheidsgraad van de tek-
sten, vertaald.
Didactische hulpmiddelen
Bord, slides, radio, tv, kranten, tijdschriften,
Spreekvaardigheid
De cursisten moeten een conversatie in het
Frans kunnen voeren, de vraagstelling in het
Frans kunnen aanbrengen en kunnen deel-
nemen aan een debat.
De cursisten moeten een gestructureerde
mondelinge uiteenzetting kunnen geven en
de juridische woordenschat actief kunnen
gebruiken.
Luistervaardigheid
De cursisten moeten de in het Frans aange-
brachte leerinhouden kunnen begrijpen.
De cursisten moeten teksten van radio en
TV vlot kunnen begrijpen.
31
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
Leesvaardigheid
Artikels en kranten en eenvoudige juridi-
sche teksten kunnen lezen.
De cursisten moeten juridische teksten kun-
nen lezen en begrijpen.
Schrijfvaardigheid
De cursisten moeten een tekst in het Frans
kunnen samenvatten en oefeningen over de
gezien thema’s kunnen maken op basis van
aangebrachte principes/structuren die voor-
af zijn gepresenteerd.
De cursisten moeten de nieuwe woorden-
schat schriftelijk kunnen gebruiken en een
persoonlijk commentaar kunnen schrijven.
32
EUROPEES RECHT
9 EUROPEES RECHT
9.1 Eenheid B1
9.1.1 Vereiste voorkennis
De cursist hoeft geen andere eenheid gevolgd te hebben.
9.1.2 Studieduur
40 lestijden TV
9.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden
De cursist:
kent de eigenheid van het Europees recht en verwerft inzicht in de invloed van het Europees
recht op het Belgisch recht;
kent de samenstelling en de werking van de Europese politieke en gerechtelijke instellingen;
kan wetteksten en rechtspraak opzoeken en analyseren;
ontwikkelt hierbij een kritische belangstelling voor de Europese integratie.
33
9.1.4 Leerplandoelstellingen
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
De cursist kan:
de beknopte geschiedenis van de Europese
Unie schetsen en toelichten.
1 Beknopte geschiedenis
Leergesprek
Tijdens de cursus wordt ook verwezen naar inte-
ressante en relevante, maar niet verplichte lec-
tuur en websites.
De cursist kan:
de verscheidene instellingen opsommen, de
samenstelling en hun bevoegdheden toelich-
ten.
2 De instellingen Leergesprek
De cursisten kunnen via het Internet zelf infor-
matie opzoeken.
De cursist kan:
de besluitvorminsprocedure toelichten.
3 De besluitvorming en de besluitvormings-
procedure
Leergesprek.
De belangstelling en betrokkenheid van de stu-
denten kan aangescherpt worden door het stimu-
leren van hun zelfwerkzaamheid (b.v.door zelf
opzoeken van besluitvorminsprocedure).
De cursist kan:
de begrippen autonomie, voorrang en directe
werking van het Europees recht verklaren;
de principes van het vrij verkeer van goe-
deren verklaren en toepassingen in verband
hiermee oplossen;
arresten in verband hiermee ontleden en toe-
lichten;
de principes van het vrij verkeer van perso-
nen verklaren en toepassingen in verband
hiermee oplossen;
arresten in verband hiermee ontleden en toe-
lichten.
4 De eigen rechtsorde
5 Vrij verkeer van goederen
6 Vrij verkeer van personen
Leergesprek.
Ontleden van een verdragstekst en arresten van
het Hof van Justitie.
34
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
De cursist kan:
de pijlers van het mededingingsrecht op-
sommen en toelichten;
voorbeelden en beslissingen betreffende het
mededingingsrecht geven en toelichten.
7 Het mededingingsrecht Leergesprek
Ontleden van een verdragstekst en arresten van
het Hof van Justitie
35
GRONDWETTELIJK RECHT
10 GRONDWETTELIJK RECHT
10.1 Eenheid B2
10.1.1 Vereiste voorkennis
De cursist hoeft geen andere eenheid gevolgd te hebben.
10.1.2 Studieduur
60 lestijden TV
10.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden
De cursist kent:
de grondbegrippen en de kenmerken van de Belgische Staat;
de samenstelling en de werking van de federale instellingen;
de samenstelling en de werking van de gemeenschaps- en de gewestinstellingen;
de samenstelling en de werking van de provinciale en de gemeentelijke instellingen;
de rechten en de vrijheden van de burgers en kan deze vanuit de tekst van de Grondwet becom-
mentariëren en op concrete situaties toepassen.
36
10.1.4 Leerplandoelstellingen
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
De cursist:
kent de beginselen van het Belgisch publiek
recht;
kan de kenmerken en de evolutie van de
Belgische Staat vanuit een historisch per-
spectief schetsen;
kent de hiërarchie van de rechtsnormen met
als basis de Grondwet;
weet hoe wetgeving tot stand komt;
kent de samenstelling, de werking en de be-
voegdheden van de instellingen van de fede-
rale overheid en van de gemeenschappen en
de gewesten;
heeft noties van de samenstelling en de al-
gemene werking van de provincie, gemeente
en het OCMW (Openbaar Centrum voor
Maatschappelijk Welzijn);
kent de samenstelling en de bevoegdheden
van de rechterlijke macht;
kent de fundamentele beginselen die de
werkwijze van de rechterlijke macht beheer-
sen en kent de algemene principes van het
statuut van de rechterlijke macht;
kan de inhoud van de rechten en vrijheden
van de burger aan de hand van concrete ge-
vallen toelichten;
kan de tekst van de Grondwet interpreteren
1 De beginselen van het Belgisch publiek-
recht: de Grondwet als basis van het Bel-
gisch publiekrecht; de kenmerken van de
Belgische staat en de belangrijkste evoluties
sedert 1830; de hiërarchie van de rechtsnor-
men.
2 De federale overheid: samenstelling, be-
voegdheden en werkwijze van de drie takken
van de wetgevende macht; statuut van de
parlementsleden; samenstelling, bevoegdhe-
den en werkwijze van de uitvoerende macht;
het statuut van de Koning en het statuut van
de ministers en de staatssecretarissen.
3 De gemeenschappen en de gewesten: de
asymmetrische structuur van het federale
België; de samenstelling, de bevoegdheden
en de werkwijze van de wetgevende en de
uitvoerende organen van de gemeenschap-
pen en de gewesten.
4 De gemeenten, de provincies en het OCMW:
samenstelling en algemene bevoegdheids-
omschrijving van de organen.
5 De rechterlijke macht: soorten hoven en
rechtbanken; samenstelling en bevoegdhe-
den van de gewone hoven en rechtbanken;
de samenstelling en de bevoegdheden van de
Raad van State en het Arbitragehof; de
werkwijze van de rechterlijke macht; het sta-
Hoorcolleges afgewisseld met leergesprekken.
Begeleide praktische toepassingen en opdrach-
ten (met gebruik van het wetboek).
37
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
en illustreren met praktische voorbeelden;
kan eenvoudige casussen oplossen via de
toepasselijke wetgeving.
tuut van de rechterlijke macht.
6 De fundamentele rechten en vrijheden van
de burger: gelijkheid en non-discriminatie;
de rechten ter bescherming van de fysische
persoon; de rechten ter bescherming van de
psychische persoon; het recht op eigendom;
de sociaal-economische rechten; de rechten
van het kind; de rechten die voortvloeien uit
de bestuurlijke vernieuwing.
38
ADMINISTRATIEF RECHT
11 ADMINISTRATIEF RECHT
11.1 Eenheid B3
11.1.1 Vereiste voorkennis
De cursisten worden toegelaten nadat ze voor de eenheid B2 Grondwettelijk recht met vrucht ge-
slaagd zijn.
11.1.2 Studieduur
80 lestijden TV
11.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden
De cursist:
heeft een inzicht in de eigenheden van het administratief recht;
kent de bronnen en de fundamentele begrippen van het administratief recht;
weet waar hij informatie kan vinden, hoe hij een wetboek moet raadplegen en rechtspraak moet
opzoeken en bespreken;
heeft een inzicht in de vormen van beheer van openbare diensten;
kent meer in het bijzonder de samenstelling en de werking van de provincie, de gemeente en het
OCMW;
weet hoe het statuut van het personeel in overheidsdienst geregeld is;
kent de belangrijkste administratieve contracten, in het bijzonder de overeenkomsten voor wer-
ken, leveringen en diensten;
kent het regime van de goederen: het openbaar en privaat domein, de onteigening, de openbare
wegen;
kent de administratieve en jurisdictionele bescherming van de burger, met in het bijzonder de
Raad van State.
39
11.1.4 Leerplandoelstellingen
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
De cursist:
kent de algemene beginselen van het admi-
nistratief recht;
kent de werking en de vormen van beheer
van de openbare dienst;
kan in het bijzonder de organisatie en de
bevoegdheden van de provincie, de ge-
meente en het OCMW toelichten via de
wetgeving terzake;
kent het statuut van het personeel in over-
heidsdienst;
kent de organisatie en de werking van de
politiediensten;
heeft noties van het regime van de over-
heidsgoederen;
kent de inhoud van en de wetgeving over de
belangrijkste administratieve contracten;
kent de verschillende wijzen van rechtsbe-
scherming van de burger tegen het optreden
van het bestuur, zowel de preventieve als de
repressieve rechtsbescherming;
kent de bevoegdheden en de werking van de
Raad van State;
kan via wetboeken en andere beschikbare
bronnen casussen en praktische toepassin-
gen oplossen.
Inleidende beschouwingen: begrip ‘administratief
recht’; bronnen van het administratief recht; de
administratieve rechtshandelingen (indeling en
kenmerken).
De openbare dienst: begrip; de beginselen van de
openbare dienst; vormen van beheer van openba-
re diensten (centralisatie en decentralisatie); het
administratief toezicht (begrip, doel en vormen);
het openbaar ambt (begrip ‘ambtenaar’, algemene
principes van het statuut van het personeel van de
federale overheid, van het statuut van het perso-
neel van de gemeenschappen en de gewesten en
van het statuut van het personeel van de provin-
cies en de gemeenten).
De provincie: samenstelling, werking en be-
voegdheden van de provincieraad en van de be-
stendige deputatie; het statuut en de bevoegdhe-
den van de gouverneur; het administratief toe-
zicht op de provincies in het Vlaamse Gewest.
De gemeente: samenstelling, werking en be-
voegdheden van de gemeenteraad en van het col-
lege van burgemeester en schepenen; het statuut
en de bevoegdheden van de burgemeester; de
binnengemeentelijke territoriale organen; het ad-
ministratief toezicht op de gemeenten in het
Vlaamse Gewest; het personeel van de gemeente
(de gemeentesecretaris en de gemeenteontvan-
ger).
De organisatie van de politiediensten: het Octo-
Hoorcolleges afgewisseld met leerge-
sprekken en geïllustreerd met voor-
beelden.
Gebruik van wetboek en documenten.
Verwijzing naar toepasselijke websi-
tes.
Praktische toepassingen en casussen
(begeleid en zelfstudie).
Gastcolleges en/of bezoek aan een
openbare dienst.
40
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
pusakkoord; algemene organisatie van de federale
en de lokale politie.
Het OCMW: algemene begrippen en bevoegd-
heidsregeling; organisatie van het OCMW (be-
stuursorganen en personeel); controle en admini-
stratief toezicht; de maatschappelijke integratie
en het leefloon.
De overheidsgoederen: openbaar en privaat do-
mein; de onteigening (kenmerken, de onteige-
ningsprocedures); de openbare wegen (indeling,
collectief en privatief gebruik).
De administratieve contracten: begrip en voor-
beelden; de overeenkomsten voor werken, leve-
ringen en diensten (kenmerken van de regeling
inzake overheidsopdrachten en bespreking van de
gunningsprocedures).
De preventieve rechtsbescherming tegen het op-
treden van het bestuur: de beginselen van behoor-
lijk bestuur; de openbaarheid van bestuur; de om-
budsman.
De repressieve rechtsbescherming tegen het op-
treden van het bestuur: de administratieve en ju-
risdictionele beroepen (onderscheid, kenmerken
en vormen).
De Raad van State: overzicht van de bevoegdhe-
den van de afdeling wetgeving; overzicht van de
bevoegdheden van de afdeling administratie en in
het bijzonder het annulatieberoep wegens
machtsoverschrijding (ontvankelijkheidsvoor-
waarden, vernietigingsgronden); de rechtspleging
voor de afdeling administratie.
41
RUIMTELIJK ORDENINGS- EN MILIEURECHT
12 RUIMTELIJK ORDENINGS- EN MILIEURECHT
12.1 Eenheid B4
12.1.1 Vereiste voorkennis
De cursist hoeft geen andere eenheid gevolgd te hebben.
12.1.2 Studieduur
40 lestijden TV
12.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden
De cursist:
heeft een inzicht in het kader waarbinnen het ruimtelijk ordenings- en milieubeleid wordt geor-
ganiseerd;
kent de grote trekken met betrekking tot de stedenbouwkundige vergunningsplicht en de milieu-
en natuurvergunningplicht.
42
12.1.4 Leerplandoelstellingen
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
Deel ruimtelijke ordening
De cursist:
krijgt een inzicht in de planningsinstrumen-
ten van de overheid;
krijgt een inzicht in de stedenbouwkundige
vergunningsplicht en het verloop van de
vergunningsprocedure.
Situering van het ruimtelijk structuurplan, van
de ruimtelijke uitvoeringsplannen, en van de
gewestplannen en BPA’s (Bijzonder Plan van
Aanleg).
Bespreking van de bodembestemmingen.
Bespreking van het artikel 99 van het decreet
houdende de organisatie van de ruimtelijke
ordening (vergunningsplicht), en van het be-
sluit houdende vrijstelling van aanvraag van
een stedenbouwkundige vergunning.
Bespreking van de vergunningsprocedure.
Hoorcollege aangevuld met leergesprek, en met
het maken van eenvoudige oefeningen.
De cursisten worden zo vertrouwd mogelijk
gemaakt met de basisteksten van het milieu-
recht (senso lato).
Eventueel wordt de basiswetgeving opgezocht
op het Internet.
Gezien de beknopte studieduur is geen grondi-
ge studie mogelijk. De cursist maakt evenwel
korte oefeningen zoals b.v. het opzoeken in de
Vlarem 1-indelingslijst, en op hantering van het
artikel 99 decreet houdende de organisatie van
de ruimtelijke ordening.
Deel milieurecht
De cursist:
kan een overzicht geven van de instrumen-
ten die gebruikt worden om een milieube-
leid te voeren;
heeft inzicht in de administratieve organisa-
tie van het milieubeleid in Vlaanderen;
heeft inzicht in de milieuvergunnings- en
meldingsplicht;
kan het verloop van de vergunningsproce-
dure schetsen;
weet hoe de controle op de ingedeelde in-
Overzicht van de milieubeleidsinstrumenten.
De administratieve organisatie van het milieu-
beleid in Vlaanderen.
Korte bespreking van het DABM-decreet en
van het milieuvergunningdecreet.
Situering van het Vlarem 1 en van de Vlarem
1- indelingslijst (met inbegrip van de methodo-
logie voor de hantering van die indelingslijst).
Situering van het Vlarem 2. Korte bespreking
van de opbouw van het Vlarem 2.
Situering van het natuurbehoudsdecreet en van
43
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
richtingen is georganiseerd;
kan het wettelijk kader van het natuurbe-
houd in Vlaanderen situeren;
heeft inzicht in de natuurvergunning- en
meldingsplicht;
kan het verloop van de natuurvergunnings-
procedure schetsen.
zijn uitvoeringsbesluit (met inbegrip van het
verwerven van inzicht in de natuurvergun-
nings- en meldingsplicht, en in de vergun-
ningsprocedure).
44
GERECHTELIJK PRIVAATRECHT
13 GERECHTELIJK PRIVAATRECHT
13.1 Eenheid C1
13.1.1 Vereiste voorkennis
De cursist hoeft geen andere eenheid gevolgd te hebben.
13.1.2 Studieduur
80 lestijden TV
13.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden
De cursist heeft een inzicht in:
de algemene beginselen van het gerechtelijke privaatrecht;
de rechterlijke organisatie;
de bevoegdheidsverdeling;
de burgerlijke rechtspleging, met inbegrip van de rechtsmiddelen;
de belangrijkste bijzondere rechtsplegingen;
het beslagrecht.
De cursist leert:
actief opzoeken in de wetgeving;
modellen zoeken en eenvoudige procedureakten opstellen.
45
13.1.4 Leerplandoelstellingen
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
Algemene inleiding
De cursisten moeten:
het belang en de noodzaak van een efficiënt
juridisch apparaat kunnen aantonen om een
rechtsstaat te waarborgen;
de Belgische gerechtelijke inrichting kun-
nen schetsen en kunnen refereren naar de
Europese inrichting;
de algemene beginselen van behoorlijke
rechtspraak en het belang ervan kennen.
1 Algemene inleiding:
situering Gerechtelijk Recht en kenmerken;
kenmerken van de rechtspraak.
De leerstof wordt door de docent aangebracht
(ex cathedra) maar eentonig doceren moet ze-
ker worden vermeden.
De lessen in het recht moeten vertrekken van
de realiteit, van concrete en scherp gestelde
situaties. De cursisten treden op als probleem-
oplossers. Ze werken oplossingen uit die cor-
rect en rechtvaardig zijn. Vanzelfsprekend
hoeft die tijdrovende aanpak niet in alle lessen
worden gevolgd.
Bronnen zoals processen en vonnissen kunnen
daartoe gebruikt worden. Ook didactische tijd-
schriften leveren interessante gevalsstudies op.
Aansluitend worden probleemstellingen, op-
drachten en vragen gepresenteerd die getoetst
worden aan de theorie. De gevalsstudie stimu-
leert het denkwerk van de individuele cursist,
maar is ook interessant voor een groepsdiscus-
sie. Hierbij is het van belang dat de cursisten de
theorie kennen en die kunnen verwoorden.
Geregeld aanknopen bij actualiteit en de reali-
teit (bezoek aan het justitiepaleis) geeft de les-
sen recht een toegevoegde waarde. Verder be-
Gerechtelijke organisatie en gerechtsmede-
werkers
De cursisten moeten:
hun weg vinden in de gerechtelijke organi-
satie;
het rechtsgebied, de samenstelling en de
bevoegdheid van de verschillende burger-
lijke rechtbanken kunnen beschrijven,
evenals de strafrechtbanken en administra-
tieve rechtscolleges;
de verschillende rechterlijke ambten kunnen
benoemen en omschrijven.
2 Gerechtelijke organisatie en gerechtsme-
dewerkers:
de gerechtelijke organisatie (burgerlijke
rechtbanken, strafrechtbanken en admini-
stratieve rechtscolleges);
de gerechtelijke ambten.
46
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
De bevoegdheid
De cursisten moeten:
de materiële en territoriale bevoegdheid
kunnen omschrijven en bepalen;
in concrete gevallen kunnen aanduiden
welke rechtbank bevoegd is;
de bevoegdheidsgeschillen kennen en kun-
nen plaatsen en oplossen.
3 De bevoegdheid:
inleiding;
materiële bevoegdheid;
territoriale bevoegdheid;
bevoegdheidsgeschillen.
invloedt het inzetten van de didactische media
(overheadprojector, video) de lessen positief
met de aanmaak van slides bijvoorbeeld.
Om het inzichtelijk werken in het juridische
vakgebied te bevorderen, wordt volgens het
concentrische principe gehandeld. Concreet
betekent dat de cursisten de structuren, de
grondprincipes en grondideeën laten verken-
nen, getoetst aan een dynamische benadering
van het recht. Vervolgens worden de diverse
modaliteiten, aspecten en de mogelijke samen-
hangen bestudeerd. Ten slotte wordt het geheel
gesynthetiseerd. De cursisten hoeven niet over-
laden te worden met details, maar krijgen een
algemeen praktisch juridisch inzicht.
Hoewel de praktijkgerichte benadering centraal
staat bij de invulling van de leerinhouden, mag
men de voortgang van de behandeling ervan
niet uit het oog verliezen.
De rechtspleging
De cursisten moeten:
de kenmerken en het verloop van de burger-
lijke rechtspleging kennen en kunnen om-
schrijven;
de procedure op eenzijdig en tegenspreke-
lijk verzoekschrift kennen;
het verloop van een geding (behandeling,
berechting, oplossing van tussengeschillen
en vormen van gerechtelijk bewijs) kennen
en kunnen toepassen;
concrete procedurestukken kunnen analyse-
ren (conclusies, vonnissen en arresten) en
eenvoudige akten kunnen opstellen.
4 De rechtspleging:
inleidende begrippen;
het instellen van de vordering;
het burgerlijke geding;
de procedure op éénzijdig verzoekschrift;
het kortgeding;
het bewijs.
47
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
De rechtsmiddelen
De cursisten moeten:
de verschillende rechtsmiddelen kennen en
kunnen omschrijven;
de verschillende rechtsmiddelen kunnen
toepassen in de juiste juridische context;
eenvoudige akten kunnen opstellen.
5 De rechtsmiddelen
Beslagrecht
De cursisten moeten:
de verschillende soorten van beslag kennen
en kunnen omschrijven;
de verschillende soorten van beslag kunnen
toepassen in de juiste juridische context;
de akten en procedurestukken leren kennen
en toepassen.
6 Beslagrecht
Bijzondere rechtspleging (b.v. arbitrage)
De cursisten moeten op de hoogte zijn van
bijzondere rechtsplegingen en deze kunnen
terugvinden in de wetgeving.
7 Bijzondere rechtspleging (b.v. arbitrage)
48
PERSONEN- EN FAMILIERECHT EN ZAKENRECHT
14 PERSONEN- EN FAMILIERECHT EN ZAKENRECHT
14.1 Eenheid C2
14.1.1 Vereiste voorkennis
De cursist hoeft geen andere eenheid gevolgd te hebben.
14.1.2 Studieduur
60 lestijden TV
14.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden
De cursist verwerft een inzicht in het personen- en familierecht en in het zakenrecht.
Hij leert:
problemen gerelateerd aan het personen- en familierecht en het zakenrecht analyseren, interpre-
teren en oplossen;
juridisch redeneren;
actief opzoeken in de wetgeving;
modellen opzoeken en eenvoudige procedureakten opstellen.
49
14.1.4 Leerplandoelstellingen
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
De cursist:
krijgt een inzicht in het personen- en fami-
lierecht;
krijgt een inzicht in het zakenrecht;
leert actief opzoeken in de wetgeving en de
rechtspraak, leert modellen op te zoeken en
eenvoudige procedureakten op te stellen.
Het bestaan en de bekwaamheid van natuur-
lijke personen
De handelingsonbekwamen
Naam, woonplaats en nationaliteit van de
natuurlijke personen. Burgerlijke stand en
bescherming van de persoonlijke levens-
sfeer
Het huwelijk: juridisch karakter en de pri-
maire gevolgen van het huwelijk
De ontbinding van het huwelijk
Het ongehuwd samenwonen
De afstamming (klassiek-biologische, adop-
tie en artificiële afstamming)
Ouderlijke plichten en ouderlijk gezag
De familiale solidariteit
De indeling van de goederen
De zelfstandige zakelijke rechten: eigen-
dom (omvang en beperkingen, eigendoms-
verwerving), vruchtgebruik, recht van ge-
bruik en bewoning, erfdienstbaarheden,
recht van opstal, erfpacht
De intellectuele rechten
De zakelijke zekerheden: hypotheek, pand
en voorrechten
De persoonlijke zekerheden
Oefeningen op het opzoeken in de wetge-
Hoorcolleges worden doorspekt met praktische
voorbeelden, en aangevuld met interactieve
leergesprekken met de studenten.
Er worden oefeningen ingelast, waarbij de stu-
denten zelfstandig wetgeving, rechtspraak en
rechtsleer opzoeken.
De oefeningen moeten zoveel mogelijk van die
aard zijn dat de cursist eerst een analyse moet
maken van het probleem, vervolgens opzoek-
werk moet verrichten, en de resultaten moet
interpreteren en toepassen op een juridisch cor-
recte wijze.
50
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
ving en de rechtspraak
Opzoeken van modelakten
Opstellen van eenvoudige procedureakten
51
HUWELIJKSVERMOGENS- EN ERFRECHT
15 HUWELIJKSVERMOGENS- EN ERFRECHT
15.1 Eenheid C3
15.1.1 Vereiste voorkennis
De cursist wordt toegelaten nadat hij/zij met vrucht geslaagd is voor de eenheid C2 Personen- en
familierecht en zakenrecht.
15.1.2 Studieduur
40 lestijden TV
15.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden
De cursist verwerft een inzicht in het huwelijksvermogens- en erfrecht
Hij leert:
problemen gerelateerd aan het huwelijksvermogens- en erfrecht analyseren, interpreteren en
oplossen;
juridisch redeneren;
actief opzoeken in de wetgeving;
modellen opzoeken en eenvoudige procedureakten opstellen.
52
15.1.4 Leerplandoelstellingen
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
Huwelijksvermogensrecht
weten wat een huwelijkscontract is en
welke bepalingen erin kunnen worden
opgenomen;
de te vervullen formaliteiten bij wijzi-
ging van het huwelijkscontract kunnen
omschrijven;
de huwelijksvermogensstelsels (wette-
lijk stelsel, scheiding van goederen,
gewijzigde gemeenschapsstelsels) kun-
nen bespreken en onderscheiden;
de samenstelling van de deelvermogens
kunnen omschrijven in het wettelijk
stelsel;
de rechten van de schuldeisers en het
bestuur van het gezinsvermogen kunnen
omschrijven in het wettelijk stelsel;
mogelijk te nemen maatregelen door de
rechter kunnen aanhalen.
1 Huwelijksvermogensrecht
1.1 Algemene regelen
1.1.1 Contractuele vrijheid
1.1.2 Vormgebonden karakter en publiciteit
1.1.3 Veranderbaarheid van het huwelijks-
contract
2 Het wettelijk stelsel
2.1 Samenstelling van het gezinsvermogen
2.2 Rechten van de schuldeisers
2.2.1 Bestuur van het gezinsvermogen
2.2.2 Tussenkomst van de rechter en sancties
2.2.3 Ontbinding, vereffening, verdeling
3 Andere stelsels
3.1 Scheiding van goederen
3.2 Gewijzigde gemeenschapsstelsels
De lessen in het recht vormen een boeiend verhaal
op zich. De leerstof wordt door de docent aange-
bracht (ex cathedra) maar eentonig doceren moet
zeker worden vermeden.
De lessen in het recht moeten vertrekken van de rea-
liteit, van concrete en scherp gestelde situaties. De
cursisten treden op als probleemoplossers. Ze wer-
ken oplossingen uit die correct en rechtvaardig zijn.
Vanzelfsprekend hoeft die tijdrovende aanpak niet in
alle lessen worden gevolgd.
Erfrecht
het doel van het erfrecht kunnen aanto-
nen;
kunnen verklaren dat het Belgisch erf-
recht een combinatie is van erfopvol-
gingssystemen;
basisbegrippen van de wettelijke erfre-
1 Erfrecht
1.1 Doel en systeem van het erfrecht
1.1.1 Doel van het erfrecht
1.1.2 Erfopvolgingssystemen
1.1.3 Het Belgisch erfrecht. Combinatie van
systemen
Bronnen zoals processen en vonnissen kunnen daar-
toe gebruikt worden. Ook didactische tijdschriften
leveren interessante gevalsstudies op. Aansluitend
worden probleemstellingen, opdrachten en vragen
gepresenteerd die getoetst worden aan de theorie. De
gevalsstudie stimuleert het denkwerk van de indivi-
duele cursist, maar is ook interessant voor een
53
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
geling kunnen omschrijven en toelich-
ten;
de mogelijkheid van het al dan niet
aanvaarden van een nalatenschap kun-
nen definiëren;
de wettelijke regeling in verband met
testamenten kunnen omschrijven en
toelichten;
het onderscheid kennen tussen voorbe-
houden en beschikbaar gedeelte inzake
de reservataire erfgenamen;
het testament kunnen onderscheiden
van de schenking;
de wettelijke regeling in verband met
schenkingen kunnen omschrijven en
toelichten.
1.2 Wettelijke erfopvolging
1.2.1 Algemene begrippen
1.2.2 Algemene regelen
1.2.3 Verkrijging van erfenissen
1.3 Testamenten en reservataire erfgenamen
1.3.1 Testamenten
1.3.2 Reservataire erfgenamen
1.4 Schenkingen
1.4.1 Begrip. Verschil met testamenten
1.4.2 Vormvereisten
1.4.3 Schenkingen en huwelijk
1.4.4 Schenkingen en erfrecht
1.4.5 Uitzonderingen op de onherroepelijk-
heid
groepsdiscussie. Hierbij is het van belang dat de cur-
sisten de theorie kennen en die kunnen verwoorden.
Geregeld aanknopen bij actualiteit en de realiteit
(bezoek aan het justitiepaleis) geeft de lessen recht
een toegevoegde waarde. Verder beïnvloedt het in-
zetten van de didactische media (overheadprojector,
video) de lessen positief met de aanmaak van slides
bijvoorbeeld.
Om het inzichtelijk werken in het juridische vakge-
bied te bevorderen, wordt volgens het concentrische
principe gehandeld. Concreet betekent dat de cursis-
ten de structuren, de grondprincipes en grondideeën
laten verkennen, getoetst aan een dynamische bena-
dering van het recht. Vervolgens worden de diverse
modaliteiten, aspecten en de mogelijke samenhangen
bestudeerd. Ten slotte wordt het geheel gesyntheti-
seerd. De cursisten hoeven niet overladen te worden
met details, maar krijgen een algemeen praktisch
juridisch inzicht.
Hoewel de praktijkgerichte benadering centraal staat
bij de invulling van de leerinhouden, mag men de
voortgang van de behandeling ervan niet uit het oog
verliezen.
54
VERBINTENISSENRECHT EN BELANGRIJKSTE
CONTRACTEN
16 VERBINTENISSENRECHT EN BELANGRIJKSTE CONTRACTEN
16.1 Eenheid C4
16.1.1 Vereiste voorkennis
De cursist hoeft geen andere eenheid gevolgd te hebben.
16.1.2 Studieduur
40 lestijden TV
16.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden
De cursist verwerft een inzicht in het verbintenissenrecht en in de behandelde contracten in het
burgerlijk wetboek.
Hij leert:
problemen gerelateerd aan het verbintenissenrecht en aan de in het burgerlijk wetboek behan-
delde contracten analyseren, interpreteren en oplossen;
juridisch redeneren;
actief opzoeken in de wetgeving;
modellen opzoeken en eenvoudige contracten en procedureakten opstellen.
55
16.1.4 Leerplandoelstellingen
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
Het begrip verbintenis kunnen omschrijven
en met concrete voorbeelden kunnen toe-
lichten.
De modaliteiten van de verbintenissen kun-
nen verklaren aan de hand van een voor-
beeld.
De bronnen van verbintenissen kunnen op-
sommen en met voorbeelden kunnen illu-
streren.
Een omschrijving kunnen geven van het
begrip overeenkomst.
De soorten overeenkomst kunnen opsom-
men.
De gevolgen van een overeenkomst kunnen
bespreken en het belang van het niet-
nakomen van een overeenkomst kunnen il-
lustreren aan de hand van voorbeelden.
De oorzaken van het tenietgaan van een
overeenkomst kunnen opsommen en be-
spreken aan de hand van voorbeelden.
Het begrip onrechtmatige daad kunnen om-
schrijven.
De draagwijdte kennen van de aansprake-
lijkheid uit onrechtmatige daad voor perso-
nen, dieren en zaken.
De oorzaken van het tenietgaan van een
verbintenis kunnen opsommen en bespre-
1 Soorten verbintenissen
1.1 Voorwaardelijke verbintenissen
1.2 Verbintenissen met tijdsbepaling
1.3 Verbintenissen gebonden aan de persoon
1.4 Splitsbare verbintenissen
1.5 Hoofdelijke verbintenissen
1.6 Resultaats- en middelenverbintenissen
2 Bronnen van verbintenissen
2.1 Publiekrechtelijke rechtshandeling
2.2 Rechtsfeiten
2.3 Eenzijdige wilsuiting
3 De overeenkomst
3.1 Omschrijving
3.2 Soorten overeenkomsten
3.3 Totstandkoming van overeenkomsten
3.3.1 Interpretatie van overeenkomsten
3.4 Gevolgen van overeenkomsten
3.5 Tenietgaan van overeenkomsten
4 De onrechtmatige daad
4.1 Kenmerken van de foutaansprakelijkheid
4.2 Aansprakelijkheid voor eigen fout
4.3 Aansprakelijkheid voor andermans fout
4.4 Aansprakelijkheid voor zaken
5 Tenietgaan van verbintenissen
De lessen in het recht vormen een boeiend ver-
haal op zich. De leerstof wordt door de docent
aangebracht (ex cathedra) maar eentonig doce-
ren moet zeker worden vermeden.
De lessen in het recht moeten vertrekken van
de realiteit, van concrete en scherp gestelde
situaties. De cursisten treden op als probleem-
oplossers. Ze werken oplossingen uit die cor-
rect en rechtvaardig zijn. Vanzelfsprekend
hoeft die tijdrovende aanpak niet in alle lessen
worden gevolgd.
Bronnen zoals processen en vonnissen kunnen
daartoe gebruikt worden. Ook didactische tijd-
schriften leveren interessante gevalsstudies op.
Aansluitend worden probleemstellingen, op-
drachten en vragen gepresenteerd die getoetst
worden aan de theorie. De gevalsstudie stimu-
leert het denkwerk van de individuele cursist,
maar is ook interessant voor een groepsdiscus-
sie. Hierbij is het van belang dat de cursisten de
theorie kennen en die kunnen verwoorden.
Geregeld aanknopen bij actualiteit en de reali-
teit (bezoek aan het justitiepaleis) geeft de les-
sen recht een toegevoegde waarde. Verder be-
invloedt het inzetten van de didactische media
(overheadprojector, video) de lessen positief
met de aanmaak van slides bijvoorbeeld.
Om het inzichtelijk werken in het juridische
56
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
ken aan de hand van voorbeelden.
Een gegeven koopcontract praktijkgericht
kunnen beoordelen (b.v. op geldigheid).
Een gegeven huurcontract praktijkgericht
kunnen analyseren.
De rechten en plichten van huurder en ver-
huurder kunnen opsommen.
De begrippen bewaargeving, dading, aan-
neming en lastgeving kunnen omschrijven
en met concrete voorbeelden illustreren.
Actief leren opzoeken in de wetgeving en
de rechtspraak. Modellen leren opzoeken en
eenvoudige procedureakten leren opstellen.
5.1 Betaling met subrogatie
5.2 Schuldvergelijking
5.3 Verjaring
5.4 Schuldvernieuwing
5.5 Overdracht van verbintenissen
6 Bijzondere overeenkomsten
6.1 Koop
6.2 Huur
6.3 Bewaargeving
6.4 Dading
6.5 Aanneming
6.6 Lastgeving
7 Oefeningen op het opzoeken in de wet-
geving en de rechtspraak. Modellen leren
opzoeken en eenvoudige procedureakten
leren opstellen.
vakgebied te bevorderen, wordt volgens het
concentrische principe gehandeld. Concreet
betekent dat de cursisten de structuren, de
grondprincipes en –ideeën laten verkennen,
getoetst aan een dynamische benadering van
het recht. Vervolgens worden de diverse moda-
liteiten, aspecten en de mogelijke samenhangen
bestudeerd. Ten slotte wordt het geheel gesyn-
thetiseerd. De cursisten hoeven niet overladen
te worden met details, maar krijgen een alge-
meen praktisch juridisch inzicht.
Hoewel de praktijkgerichte benadering centraal
staat bij de invulling van de leerinhouden, mag
men de voortgang van de behandeling ervan
niet uit het oog verliezen.
57
SEMINARIE BURGERLIJK RECHT
17 SEMINARIE BURGERLIJK RECHT
17.1 Eenheid C5
17.1.1 Vereiste voorkennis
De cursist wordt toegelaten nadat hij/zij met vrucht geslaagd is voor de eenheden C2, C3 en C4.
17.1.2 Studieduur
40 lestijden TV
17.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden
De cursist:
kan rechtspraak inzake burgerlijk recht opzoeken en deze analyseren;
kan het verworven inzicht in de eenheden C2, C3 en C4 toepassen en concrete, praktijkgerichte
taken op zijn niveau tot een goed einde brengen (b.v. een eenvoudige vereffening-verdeling
voorbereiden, problemen van wettelijk en testamentair erfrecht oplossen, een deugdelijk con-
tract opstellen, enz.;
kan eenvoudige modellen hanteren;
ontwikkelt attitudes die onontbeerlijk zijn voor de uitoefening van het beroep van rechtspracti-
cus en juridisch medewerker zoals abstract denken, accuratesse, zelfstandigheid, kunnen om-
gaan met informatie, kritische ingesteldheid, dienstverlenende ingesteldheid, zin voor initiatief
en leergierigheid.
58
17.1.4 Leerplandoelstellingen
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
Een arrest zelfstandig kunnen analyseren.
Rechtspraak en rechtsleer kritisch kunnen
beoordelen en synthetiseren.
Een probleemstelling helder kunnen formu-
leren en via logisch redeneren tot een juri-
disch sluitende oplossing komen.
De aangeleerde kennis, inzichten en tech-
nieken kunnen toepassen op een praktijkge-
richte taak zoals de voorbereiding van een
eenvoudige vereffening-verdeling.
Kunnen samenwerken aan een opdracht en
die goed kunnen voltooien.
Eenvoudige modelakten kunnen hanteren.
De leerinhouden kunnen variëren naargelang
de jaarlijkse keus van het centrum en/of van de
cursist:
analyse van een arrest;
praktijkgerichte taak;
kritische bespreking van een onderwerp uit
rechtspraak en rechtsleer;
groepsopdracht.
De invulling van de eenheid kan jaarlijks ver-
schillen. Ze kan zelfs verschillen van cursist tot
cursist door differentiëring. De cursist wordt
begeleid bij de uitvoering van de opdrachten.
59
HANDELS- EN ECONOMISCH RECHT
18 HANDELS- EN ECONOMISCH RECHT
18.1 Eenheid D1
18.1.1 Vereiste voorkennis
De cursist hoeft geen andere eenheid gevolgd te hebben.
18.1.2 Studieduur
80 lestijden TV
18.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden
De cursist:
krijgt inzicht in de normen die het handels- en economisch leven bepalen;
verwerft een grondig inzicht in de belangrijkste commerciële en niet-commerciële regels die de
vestiging en uitbating van een handelszaak beheersen.
18.1.3.1 Handelsrecht
De cursist:
kent de begrippen: handelaar en daden van koophandel;
kent de gevolgen van de daden van koophandel waaronder de regelingen over rechten en plich-
ten, bewijs, ondernemingsloket en dergelijke meer;
heeft inzicht in het begrip handelsfonds;
heeft inzicht in de handelsovereenkomsten en de overeenkomsten met handelstussenpersonen
waaronder de distributieovereenkomst en handelsagentuur;
heeft inzicht in de werking van waardepapieren;
heeft inzicht in het recht over ondernemingen in moeilijkheden: gerechtelijk akkoord en faillis-
sement.
18.1.3.2 Economisch, financieel en consumentenrecht
De cursist heeft inzicht in de reglementering rond:
het consumentenkrediet;
het mededingingsrecht;
het verlies van titels;
de wet op de handelspraktijken.
60
18.1.4 Leerplandoelstellingen
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische werken
Handelsrecht
De cursist moet:
1 inzicht verwerven in de structuur van het
algemene handelsrecht en het handelsrecht
kunnen situeren binnen de verschillende
rechtstakken;
2 de noodzakelijke elementen, om te kunnen
spreken van het begrip handelaar en daden
van koophandel, kunnen opsommen en
verklaren;
kunnen herkennen wanneer het handels-
recht van toepassing is op daden van een
niet –handelaar;
3 de gevolgen van de daden van koophandel
kunnen verwoorden en verklaren. De rech-
ten en plichten van een handelaar begrij-
pen. De bewijsregeling in het handelsrecht
kunnen vergelijken met de bewijsregeling
in het burgerlijk recht;
4 het begrip “handelszaak” kunnen om-
schrijven en de verkoop en inpandgeving
kunnen schetsen;
5 verschillende handelsovereenkomsten
kunnen lezen, verklaren en de gevolgen
ervan inschatten:
6 inzicht verwerven in de werking van ver-
schillende waardepapieren;
1 Situering en bronnen van het handelsrecht
2 Begrippen van het handelsrecht
2.1 Handelaar
2.2 Daden van koophandel
3 Gevolgen van de daden van koophandel
3.1 Vermoeden commercialiteit
3.2 Verplichtingen van de handelaar
3.3 Rechten van de handelaar
3.4 De bewijsregeling
3.5 Vermoeden van hoofdelijkheid
3.6 Bevoegdheid rechtbank van koophandel
4 De handelszaak
4.1 Begrip
4.2 Verkoop en inpandgeving
5 Handelsovereenkomsten
5.1 Algemeen
5.2 Gevolgen
5.3 Handelshuur
5.4 Overeenkomsten met handelstussenperso-
nen
6 Waardepapieren
6.1 Algemeen
6.2 Soorten
6.3 Werking van specifieke waardepapieren
7 Ondernemingen in moeilijkheden
7.1 Oorzaken, opsporing en voorkoming van
financiële moeilijkheden
Hoorcolleges worden afgewisseld met groeps-
gesprekken en oefeningen. Hierbij worden toe-
passingen, analyse van wetgeving, artikels, tijd-
schriften, kranten en handelsdocumenten ge-
bruikt. Er wordt verwezen naar interessante lec-
tuur en websites.
61
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische werken
7 de problematiek van ondernemingen in
moeilijkheden kunnen verwoorden. De
procedure en de gevolgen van een gerech-
telijk akkoord kunnen schetsen. Inzicht
krijgen in de faillissementsprocedure.
7.2 Het gerechtelijk akkoord
7.3 Het faillissement
Economisch, financieel en consumentenrecht
De cursist moet:
1 het economisch en het daarmee gepaard
gaande consumentenrecht kunnen situeren
binnen de verschillende rechtstakken;
2 inzicht verwerven in de wet op de handels-
praktijken teneinde inbreuken te herkennen
en alternatieven voor te stellen;
3 de reglementering inzake prijzen kunnen
weergeven;
4 et belang en de noodzaak aan een reglemen-
tering rond mededinging inzien. Een verge-
lijking kunnen maken tussen de Europese
regelgeving en de Belgische wetgeving ter-
zake. De werking van de organen kunnen
uitleggen en de toepasbare procedure kunnen
schetsen;
5 het financieel recht en het daarmee gepaard
gaande consumentenrecht kunnen situeren
binnen de verschillende rechtstakken;
6 inzicht verwerven in het consumentenkrediet
teneinde inbreuken te herkennen, sancties te
kunnen bepalen en alternatieven voor te stel-
len;
7 inzien hoe een houder van een titel wordt
1 Situering en bronnen economisch recht en
consumentenrecht
2 Wet op de handelspraktijken
2.1 Inleiding
2.2 Definities
2.3 Voorlichting van de consument
2.4 Onrechtmatige bedingen
2.5 Bepaalde handelspraktijken
3 Prijzenwetgeving
4 Mededingingsrecht
4.1 achtergrond
4.2 De Europese regelgeving
4.3 De Belgische regelgeving
5 Situering en bronnen financieel recht en
consumentenrecht
6 Consumentenkrediet
6.1 Toepassingsgebied en definities
6.2 Bijzondere regelen voor bepaalde krediet-
overeenkomsten
6.3 Kredietopening
6.4 Kredietbemiddelaars
Hoorcolleges worden afgewisseld met groeps-
gesprekken en oefeningen. Hierbij worden toe-
passingen, analyse van wetgeving, artikels, tijd-
schriften, kranten en handelsdocumenten ge-
bruikt. Er wordt verwezen naar interessante lec-
tuur en websites.
62
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische werken
beschermd tegen verloren, ontvreemde of
vernielde titels. De toepasselijke procedure
kunnen schetsen en de strafbepalingen kun-
nen toepassen.
6.5 Verwerking van persoonsgegevens betref-
fende het consumentenkrediet
6.6 Controle en toezicht
6.7 Opsporing en vaststelling van de bij deze
wet verboden handelingen
6.8 Sancties
7 Verlies van titels
7.1 Bescherming van de houders van verloren,
ontvreemde of vernielde titels
7.2 Definities
7.3 Procedure
7.4 Strafbepalingen
63
VENNOOTSCHAPSRECHT
19 VENNOOTSCHAPSRECHT
19.1 Eenheid D2
19.1.1 Vereiste voorkennis
De cursist hoeft geen andere eenheid gevolgd te hebben.
19.1.2 Studieduur
40 lestijden TV
19.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden
De cursist:
kent de vennootschaps- en verenigingsvormen en hun kenmerken;
heeft inzicht in de reglementering van de belangrijkste vennootschapsvormen (oprichting, be-
stuur, inbreng, aansprakelijkheid, winstverdeling, controle, nietigheid, ontbinding, ...);
heeft inzicht in de herstructurering van vennootschappen: fusie, splitsing, inbreng, enz, en in de
omzetting van vennootschappen;
kent de economische samenwerkingsverbanden.
64
19.1.4 Leerplandoelstellingen
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
De cursist moet:
inzicht verwerven in de vennootschapswet-
geving; hij moet het vennootschapsrecht
kunnen situeren binnen de verschillende
rechtstakken en de grondvoorwaarden om
een vennootschap te vormen kunnen om-
schrijven, de voordelen van een vennoot-
schap inzien;
de verschillende vennootschapsvormen van
elkaar kunnen onderscheiden;
een indeling kunnen maken van de verschil-
lende vennootschapsvormen aan de hand van
hun kenmerken;
inzicht verwerven in de oprichting, de struc-
tuur, de organen, de werking en de ontbin-
ding van vennootschappen van gemeen
recht;
de rechtspositie van de vennoten in een ven-
nootschap van gemeen recht kunnen om-
schrijven;
adviezen kunnen verstrekken met betrekking
tot de oprichting, de structuur, de organen,
de werking en de ontbinding van vennoot-
schappen met rechtspersoonlijkheid;
de rechtspositie van de vennoten in een kapi-
taalsvennootschap kunnen verwoorden;
oorzaken van een herstructurering kunnen
verklaren;
1 Algemene inleiding
1.1 Het vennootschapsrecht
1.2 De vennootschap
1.2.1 Begrip
1.2.2 Grondvoorwaarden
1.2.3 Rechtspersoonlijkheid
1.2.4 Constitutieve elementen
2 De vennootschapsvormen en hun kenmer-
ken
2.1 De maatschap
2.2 De vennootschap onder firma
2.3 De landbouwvennootschap
2.4 De tijdelijke vennootschap
2.5 De stille vennootschap
2.6 De besloten vennootschap met beperkte
aansprakelijkheid
2.7 De naamloze vennootschap
2.8 De commanditaire vennootschap op aan-
delen
2.9 De gewone commanditaire vennootschap
2.10 De vennootschap met sociaal oogmerk
2.11 De verenigingen
2.12 Het economisch samenwerkingsverband
2.13 Andere rechtspersonen – en vennoot-
schapsvormen
3 Indeling der vennootschappen
3.1 Burgerlijke vs. handelsvennootschappen
3.2 Personenvennootschappen vs. kapitaal-
vennootschappen
Hoorcolleges worden afgewisseld met groeps-
gesprekken en oefeningen. Hierbij wordt ge-
bruik gemaakt van toepassingen, analyse van
wetgeving, artikels, tijdschriften, kranten en
handelsdocumenten. Er wordt verwezen naar
interessante lectuur en internetsites.
65
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
de reglementering met betrekking tot her-
structureringen kunnen toepassen.
3.3 Vennootschappen die een publiek beroep
op het spaarwezen doen
3.4 Vennootschappen met rechtspersoonlijk-
heid en vennootschappen zonder rechts-
persoonlijkheid
3.5 Vennootschappen met beperkte aanspra-
kelijkheid en vennootschappen met onbe-
perkte aansprakelijkheid
4 Vennootschappen zonder rechtspersoon-
lijkheid
4.1 Begrip
4.2 Oprichting
4.3 Bestuur en vertegenwoordiging
4.4 De externe rechtsverhoudingen
4.5 Rechtspositie van de vennoten
4.6 Boekhouding
4.7 De ontbinding
5 Vennootschappen met rechtspersoonlijk-
heid
5.1 Begrip
5.2 Oprichting
5.3 Gevolgen van de rechtspersoonlijkheid
5.4 Vennootschappen met volkomen rechts-
persoonlijkheid
5.4.1 Begrip
5.4.2 Vorming van het kapitaal
5.4.3 Kapitaalbescherming
5.4.4 Financiering
5.4.4.1. Soorten aandelen
5.4.4.2. Overdracht
5.4.5 Bestuur en vertegenwoordiging
5.4.6 Externe rechtsverhoudingen
66
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
5.4.7 Rechtspositie van de vennoten
5.4.8 Boekhouding en jaarrekeningen
5.4.9 Toezicht
5.4.10 Ontbinding en vereffening
6 Herstructureringen van vennootschappen
6.1 Omzetting van vennootschappen
6.2 Fusies
6.3 Splitsingen
6.4 Inbreng van een algemeenheid of van een
bedrijfstak
7 Economische samenwerkingsverbanden
67
SEMINARIE HANDELS-, ECONOMISCH EN VEN-
NOOTSCHAPSRECHT
20 SEMINARIE HANDELS-, ECONOMISCH EN VENNOOTSCHAPSRECHT
20.1 Eenheid D3
20.1.1 Vereiste voorkennis
De cursist wordt toegelaten nadat hij/zij met vrucht geslaagd is voor de eenheid D1 Handels- en
economisch recht en D2 Vennootschapsrecht.
20.1.2 Studieduur
40 lestijden TV
20.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden
De cursist:
kan rechtspraak over handels-, economisch en vennootschapsrecht zowel opzoeken als analyse-
ren;
kan op basis van het verworven inzicht in de eenheden D1 en D2 concrete, praktijkgerichte ta-
ken op zijn niveau tot een goed einde brengen en eenvoudige adviezen verstrekken;
leert eenvoudige modellen hanteren;
ontwikkelt attitudes die onontbeerlijk zijn voor de uitoefening van het beroep van rechtspracti-
cus en juridisch medewerker, zoals abstract denken, accuratesse, zelfstandigheid, informatie-
vaardigheid, kritische ingesteldheid, dienstverlenende ingesteldheid, zin voor initiatief en leer-
gierigheid.
68
20.1.4 Leerplandoelstellingen
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
Op het einde van het seminarie moeten de cur-
sist het volgende beheersen:
De verworven kennis in de eenheden D1 en
D2 toepassen op praktijkgevallen.
Vertrouwd geraken met vakgerelateerde
rechtspraak en rechtsleer.
Rechtspraak en rechtsleer synthetiseren en
kritisch beoordelen.
Contracten, statuten en andere documenten
uit het betrokken vakgebied ontleden.
Inzicht verwerven in een bepaald onderwerp
en dit onderwerp kaderen in de maatschap-
pelijke realiteit.
Een probleemstelling helder formuleren en
via logisch redeneren tot een juridisch slui-
tende oplossing komen.
Juridische argumenten op hun waarde be-
oordelen.
Een gefundeerde mening formuleren en
overbrengen in correct taalgebruik, zowel
schriftelijk als mondeling.
Verdedigen van een standpunt in groepsdis-
cussies.
Eenvoudige modellen hanteren.
1 Lezen en bespreken van rechtspraak
2 Werkstuk
2.1 Kritische bespreking van een actueel on-
derwerp uit de maatschappij, rechtspraak
of rechtsleer.
2.2 Mondelinge voorstelling van het werkstuk
aan de docent en de andere cursisten.
3 Uitwerken van een casus.
Individuele begeleiding, rechtspraak en rechts-
leer, groepsdiscussies
Minimale didactische benodigdheden: leslokaal
met bord, transparanten, overheadprojector
69
VERZEKERINGSRECHT
21 VERZEKERINGSRECHT
21.1 Eenheid D4
21.1.1 Vereiste voorkennis
De cursist hoeft geen andere eenheid gevolgd te hebben.
21.1.2 Studieduur
40 lestijden TV
21.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden
De cursist:
heeft inzicht in de economische en maatschappelijke relevantie van verzekeringen;
kent de principes van het verzekeringsrecht met in het bijzonder de landverzekeringsovereen-
komst en de bijzonder gereglementeerde verzekeringscontracten;
heeft inzicht in de juridische achtergrond van de verschillende verzekeringstermen;
heeft een degelijk inzicht in de gerechtelijke procedure en organisatie in België.
70
21.1.4 Leerplandoelstellingen
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
Inleidende bepalingen
De cursist moet:
inzicht hebben in de basisbegrippen opge-
nomen in de wetten tussen 11-06-1874 en
25-06-1992;
vertrouwd zijn met het toepassingsgebeid
van deze wetten.
1 Inleidende bepalingen
1.1 Definities in de zin van de wet
1.2 Toepassingsgebied
1.3 Dwingend karakter
Didactische wenken
Klassikale begeleiding, oefeningen
Didactische hulpmiddelen
Bord, transparanten, cases
Gemeenschappelijke bepalingen voor de
overeenkomsten
De cursist moet:
zich bewust zijn van de specifieke juridische
gevolgen van het afsluiten van een verzeke-
ringsovereenkomst;
inzicht hebben in de verschillende stadia van
de uitvoering van de overeenkomst vanaf de
ondertekening tot het einde van de overeen-
komst.
2 Gemeenschappelijke bepalingen voor de
overeenkomsten
2.1 Sluiten van de overeenkomst
2.2 Omvang van de dekking
2.3 Bewijs en inhoud van de overeenkomst
2.4 Uitvoering van de overeenkomst
2.5 Verval van de overeenkomst
2.6 Medeverzekering, verjaring, scheidsrech-
terlijke uitspraken
Verzekeringen tot vergoeding van schade
De cursist moet:
inzicht hebben in het verband tussen verant-
woordelijkheid, oorzakelijk verband en
schade;
inzicht hebben in de bepalingsmethoden van
schade;
inzicht hebben in het verband tussen schade
en vergoeding.
3 Verzekeringen tot vergoeding van schade
71
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
Verzekeringen tot uitkering van een vast be-
drag
De cursist moet:
inzicht hebben in het verband tussen verant-
woordelijkheid, oorzakelijk verband en
schade;
inzicht hebben in het verband tussen de
schade en de vergoeding in de vorm van een
vast bedrag.
4 Verzekeringen tot uitkering van een vast
bedrag
Schadeverzekeringen
De cursist moet:
inzicht verwerven tussen de verschillende
vormen van schadeverzekeringen;
voor elke vorm van schadeverzekering ken-
nis hebben van de specifieke bepalingen en
mogelijkheden.
5 Schadeverzekeringen
5.1 Zaakverzekeringen
5.1.1 Gemeenschappelijke bepalingen
5.1.2 Brandverzekering
5.1.3 Kredietverzekering en borgtochtverzeke-
ring
5.2 Aansprakelijkheidsverzekeringen
5.3 Rechtsbijstandverzekeringen
Persoonsverzekeringen
De cursist moet:
inzicht verwerven tussen de verschillende
vormen van persoonsverzekeringen, met de
nadruk op de persoonsverzekeringen andere
dan levensverzekeringen;
inzicht verwerven in de controle organen
binnen de verzekeringen.
6 Persoonsverzekeringen
6.1 Gemeenschappelijke bepalingen
6.2 Levensverzekeringsovereenkomsten
6.3 Persoonsverzekeringsovereenkomsten
andere dan levensverzekeringsovereen-
komsten
6.4 Bijzondere bepalingen
6.4.1 Strafbepalingen
6.4.2 Controle orgaan (CDV)
6.4.3 Wijziging en overgangsbepalingen
72
SOCIAAL RECHT
22 SOCIAAL RECHT
22.1 Eenheid E1
22.1.1 Vereiste voorkennis
De cursist hoeft geen andere eenheid gevolgd te hebben.
22.1.2 Studieduur
120 lestijden TV
22.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden
De cursist:
heeft een inzicht in de beginselen en de kenmerken van het sociaal recht;
kent de wetgeving inzake het afsluiten en het uitvoeren van de arbeidsovereenkomst;
kent de principes van de arbeidsreglementering, meer bepaald de reglementering van de ar-
beidsduur en de bescherming van het loon;
kent de overlegorganen tussen werkgevers en werknemers en de wetgeving op de collectieve
arbeidsovereenkomsten;
kent de organisatie en de werking van de verschillende sectoren van de sociale zekerheid voor
werknemers;
kent de principes van het sociaal statuut van de zelfstandigen;
kan de theorie praktisch toepassen.
73
22.1.4 Leerplandoelstellingen
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
De cursist:
kent de soorten individuele arbeidsovereen-
komsten en de verplichtingen van werkne-
mer en werkgever;
heeft noties van CAO’s en overlegorganen
tussen werkgevers en werknemers;
kan de voornaamste elementen uit het indi-
viduele arbeidsrecht verklaren: proeftijd,
schorsing, beëindiging;
kent de wetgeving inzake de arbeidsregle-
mentering: het arbeidsreglement, het loon,
de arbeidswet;
kan de structuur van de sociale zekerheid
voor werknemers weergeven en kent de ver-
schillende takken van de sociale zekerheid;
kan bij elk hoofdstuk oefeningen maken en
op het einde van de cursus casussen oplos-
sen.
Algemene beginselen: domein van de sociale
wetgeving; totstandkoming en kenmerken
van het arbeids- en het sociaal zekerheids-
recht.
Individueel arbeidsrecht: de arbeidsovereen-
komst; soorten arbeidsovereenkomsten; ver-
plichtingen van de partijen; het proefbeding;
de oorzaken van schorsing van de arbeids-
overeenkomst en in het bijzonder ziekte en
ongeval, arbeidsongeval en moederschaps-
verlof; het beëindigen van de arbeidsover-
eenkomst: einde van de arbeidsovereen-
komst voor onbepaalde duur, einde van de
arbeidsovereenkomst voor bepaalde duur of
bepaald werk, einde wegens een dringende
reden.
Arbeidsreglementering: het arbeidsregle-
ment; het begrip loon en de bescherming van
het loon; de arbeidswet (arbeidsduur, zon-
dagsrust, nachtarbeid).
De collectieve arbeidsverhoudingen: de vak-
organisaties voor werknemers en werkge-
vers; de instellingen voor overleg tussen
werkgevers en werknemers; de collectieve
arbeidsovereenkomsten.
De sociale zekerheid voor werknemers: het
doel van de sociale zekerheid; de werking
van de rijksdienst voor sociale zekerheid; de
hoorcolleges
interactieve gesprekken
begeleid maken van oefeningen
cases
74
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
organisatie van en de toekenningsvoorwaar-
den en de berekening van de uitkeringen in
de verschillende takken van de sociale ze-
kerheid: arbeidsvoorziening en werkloos-
heid, gezinsbijslagen, ziekte- en invalidi-
teitsverzekering, rust- en overlevingspensi-
oen, jaarlijkse vakantie).
Algemeenheden inzake het sociaal statuut
van de zelfstandigen: verplichtingen van de
zelfstandige; de rechten van zelfstandigen en
helpers (ziekte- en invaliditeitsverzekering,
moederschapsrust, rust- en overlevingspen-
sioen).
75
FISCAAL RECHT
23 FISCAAL RECHT
23.1 Eenheid E2
23.1.1 Vereiste voorkennis
De cursist hoeft geen andere eenheid gevolgd te hebben.
23.1.2 Studieduur
120 lestijden TV
23.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden
De cursist:
kent de definitie, de kenmerken en de indeling van het fiscaal recht;
heeft een grondige kennis van de personenbelasting;
heeft een inzicht in de vennootschapsbelasting, de BTW, de successierechten en de registratie-
rechten.
76
23.1.4 Leerplandoelstellingen
Doelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
De cursist:
kent de definitie van belastingen, de kenmer-
ken en de indeling;
kan de noodzaak van de belastingen aantonen;
kan het onderscheid tussen progressieve, de-
gressieve en evenredige belasting omschrij-
ven.
Inleiding tot het fiscaal recht: definitie, kenmer-
ken en indeling
Hoorcolleges
Tijdens de cursus wordt ook verwezen naar inte-
ressante en relevante, maar niet verplichte lectuur
en websites.
De cursist:
moet de personenbelasting kunnen situeren en
de kenmerken ervan kunnen omschrijven en
toelichten;
moet het progressief tarief kunnen toepassen;
moet kunnen bepalen welke personen ten las-
te kunnen zijn en de gevolgen daarvan kun-
nen aangeven;
moet de bedoeling en de fiscale gevolgen van
de voorheffingen en voorafbetalingen kunnen
verklaren;
moet de begrippen onroerende inkomsten en
kadastraal inkomen kunnen omschrijven en
bespreken;
moet de verschuldigde OV kunnen bereke-
nen;
de aangifte kunnen doen van de onroerende
inkomsten;
moet het netto onroerend inkomen kunnen
Personenbelasting
Algemene situering en kenmerken
Personen ten laste
Voorheffingen en voorafbetalingen
De in de personenbelasting belastbare inkomsten:
onroerende, roerende, beroeps- en diverse inkom-
sten
Bedragen aftrekbaar van het globaal belastbaar
inkomen
Uitgaven de aanleiding geven tot belastingsver-
mindering
Leergesprek om de theorie toe te lichten. Hierbij
wordt de aangifte in de personenbelasting, het
wetboek en rechtspraak en rechtsleer gebruikt.
Aan de hand van begeleide en individuele oefe-
ningen wordt geleerd de theorie praktisch toe te
passen.
Gezien de evolutie in het vakdomein met de tal-
rijke wetswijzigingen moeten de cursisten ver-
trouwd gemaakt worden met zelfwerkzaamheid,
het actualiteitsprincipe en het zelfstandig leren.
Er wordt gebruik gemaakt van ICT voor het be-
rekenen van de belastingen.
77
Doelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
berekenen;
kent de indeling van de beroepsinkomsten;
kan aangifte doen van de beroepsinkomsten;
kan de forfaitaire en bewezen beroepskosten
bepalen;
kan het netto belastbaar beroepsinkomen van
loon- en weddetrekkenden berekenen;
kan de begrippen roerend inkomen en divers
inkomen omschrijven en het fiscaal statuut
ervan bespreken;
kan het fiscaal statuut van de aftrekbare be-
stedingen toelichten;
kan aangifte doen van de aftrekbare bestedin-
gen;
kan het netto gezamenlijk belastbaar inkomen
berekenen;
kan de uitgaven die aanleiding geven tot be-
lastingsvermindering toelichten en aangeven
in de aangifte.
De cursist:
kan het begrip vennootschapsbelasting om-
schrijven;
kan omschrijven wie belastingplichtige is;
kan de grondslag van de vennootschapsbelas-
ting bepalen;
kan de tarieven opzoeken en toepassen;
een berekening van de vennootschapsbelas-
ting analyseren.
Vennootschapsbelasting
Begrip
Belastingplichtige
Grondslag
Tarievenstructuur
Analyse van de berekening van de verschuldigde
belasting
Leergesprek
De belangstelling en betrokkenheid van de cur-
sisten kan aangescherpt worden door hun zelf-
werkzaamheid te stimuleren (b.v. zelf opzoeken
van tarieven, interessante artikels).
78
Doelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
De cursist:
kan het begrip BTW verklaren;
het begrip verbruiksbelasting verduidelijken
aan de hand van een voorbeeld;
kan formuleren wie BTW-plichtige is;
kan de verplichtingen van BTW-plichtige
toelichten;
kan de belastbare handelingen herkennen en
illustreren;
kan de belangrijkste bepalingen over de af-
trekregeling omschrijven;
kan de maatstaf van heffing toelichten en illu-
streren met berekeningen;
de gebruikelijke BTW-tarieven illustreren met
voorbeelden.
BTW
Inleiding
De BTW-belastingplichtige
De verplichtingen van de BTW-plichtige
De belastbare handelingen
De aftrek van de voorbelasting
De maatstaf van heffing
De tarieven
Leergesprek
De cursist:
kent de definitie van successierechten;
kan de belastbare overgangen erkennen;
kan een eenvoudige aangifte doen en toelich-
ten;
kan het tarief toepassen.
Successierechten
Inleiding
De belastbare overgangen
De aangifte in de nalatenschap
Het tarief
Leergesprek
Er wordt gebruik gemaakt van de aangifte, het
wetboek, rechtsleer en rechtspraak.
Gelet op de evolutie in het vakdomein met zijn
talrijke wetswijzigingen moeten de cursisten ver-
trouwd gemaakt worden met zelfwerkzaamheid,
het actualiteitsprincipe en het zelfstandig leren.
Er wordt gebruik gemaakt van ICT voor het be-
rekenen van de successierechten.
79
Doelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
De cursist
kan omschrijven in welke situaties registratie-
rechten verschuldigd zijn;
het belang van de registratie toelichten.
Registratierechten
Formaliteit en vestiging van de belasting
Algemene heffingsregels
Soorten registratierechten
De evenredige registratierechten
Leergesprek.
Het is niet de bedoeling de cursisten te overladen
met details. Er dient vooral gestreefd te worden
naar een algemeen praktisch juridisch inzicht.
80
STRAFRECHT
24 STRAFRECHT
24.1 Eenheid F1
24.1.1 Vereiste voorkennis
De cursist hoeft geen andere eenheid gevolgd te hebben.
24.1.2 Studieduur
40 lestijden TV
24.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden
De cursist:
heeft inzicht in het maatschappelijke gegeven van de criminaliteit en in de sociale reacties op
afwijkend gedrag;
kent de kenmerken en de beginselen van de strafwet;
kent de bestanddelen van het misdrijf;
moet vertrouwd geraken met het raadplegen van de strafwet;
kent de wijzen van tenietgaan van straffen en/of veroordelingen;
moet de vakliteratuur en jurisprudentie kunnen raadplegen en analyseren.
81
24.1.4 Leerplandoelstellingen
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
Het algemeen strafrecht
De cursist moet:
de basisbeginselen van het strafrecht kennen;
de beginselen van het algemeen strafrecht
kunnen opzoeken, interpreteren en kunnen
aangeven;
de bestanddelen van de diverse misdrijven
kennen, kunnen toelichten en toepassen;
een straf kunnen verklaren, interpreteren en
toelichten vanuit juridisch en maatschappe-
lijk standpunt;
kan aan de hand van het wetboek de sancties
bepalen en de strafmaat toepassen;
inkomende stukken kunnen bestuderen, kwa-
lificeren en behandelen;
efficiënt en inzichtelijk leren werken met een
strafwetboek.
1 Het algemeen strafrecht
1.1 De strafwet
1.2 De misdrijven
1.3 De straffen
Didactische wenken
Oefeningen waarbij concrete toepassingen en
actuele gebeurtenissen besproken worden.
Het bijzonder strafrecht
De cursist moet:
de verschillende onderdelen en toepassingen
van het bijzondere strafrecht kennen;
de beginselen van het bijzondere strafrecht
kunnen opzoeken, interpreteren en kunnen
aangeven;
de bestanddelen van de bijzondere misdaden
en wanbedrijven kennen, kunnen toelichten
2 Het bijzonder strafrecht
2.1 Misdaden en wanbedrijven
2.1.1 Tegen de veiligheid van de staat
2.1.2 Die door de grondwet gewaarborgde rech-
ten schenden, tegen de openbare trouw
2.1.3 Tegen de openbare orde
2.1.4 Tegen de openbare veiligheid
2.1.5 Tegen de orde der familie
82
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
en toepassen;
de overtredingen kunnen situeren, interprete-
ren en toelichten vanuit juridisch en maat-
schappelijk standpunt;
kan aan de hand van het strafwetboek een
bijzonder misdaad definiëren, de sancties
bepalen en de juridische gevolgen van bepa-
len;
inkomende stukken over bijzondere misda-
den en/of wanbedrijven kunnen bestuderen,
kwalificeren en behandelen.
2.1.6 Tegen de openbare zedelijkheid
2.1.7 Tegen personen
2.1.8 Tegen eigendommen
2.2 Overtredingen
83
STRAFVORDERING
25 STRAFVORDERING
25.1 Eenheid F2
25.1.1 Vereiste voorkennis
De cursist wordt toegelaten nadat hij/zij met vrucht geslaagd is voor de eenheid F1 Strafrecht.
25.1.2 Studieduur
40 lestijden TV
25.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden
De cursist:
heeft basiskennis over de opsporing en de vervolging van strafbare feiten;
kent de organisatie van de onderzoeks- en de vonnisgerechten;
kent het verloop van het strafproces;
heeft een inzicht in de positie van dader en slachtoffer;
kan de beginselen van het vervolgingsbeleid analyseren en toepassen met behulp van het wet-
boek;
kent de beginselen betreffende de straftoemeting en de strafuitvoering;
verwerft inzicht in het verloop van een strafonderzoek en de daarop volgende procedure.
84
25.1.4 Leerplandoelstellingen
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
1 Algemene beginselen
De cursist moet:
juridisch inzicht verwerven in de strafbare
feiten;
kennis verwerven in de organisatie van de
onderzoeks- en de vonnisgerechten;
vertrouwd geraken met het raadplegen van
de strafrechtspleging.
1 Algemene beginselen Didactische wenken
Oefeningen waarbij concrete toepassingen en
actuele gebeurtenissen besproken worden.
2 De opsporing van misdrijven
De cursist moet:
juridisch inzicht verwerven in de opsporing
van misdrijven;
moet de juridische positie van dader en
slachtoffer kennen, analyseren en kunnen
toelichten;
de ambtsverrichtingen kunnen interpreteren
en juridisch correct kunnen toepassen;
de juridische bevoegdheden van de opspo-
ringsambtenaren kennen.
2 De opsporing van misdrijven
2.1 De opsporingsambtenaren
2.2 De ambtsverrichtingen
3 Het instellen van de strafvordering
De cursist moet:
juridisch inzicht verwerven in de strafvorde-
ring;
kennis verwerven van het vervolgingsbeleid
en de juridische strafprocedure kunnen ana-
lyseren;
3 Het instellen van de strafvordering
3.1 De vervolgingsambtenaren
3.2 Algemene beginselen betreffende de straf-
vordering
3.3 De hinderpalen bij de uitoefening van de
strafvordering
3.4 Het verval van de strafvordering
85
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
een strafvordering kunnen interpreteren en
toepassen met behulp van de wetboeken;
kennis hebben in het verloop en de moeilijk-
heden bij het uitoefenen van de strafvorde-
ring;
inkomende stukken bestuderen, kwalificeren
en behandelen;
het verloop en het verval van de strafvorde-
ring kunnen analyseren, juridisch kunnen in-
terpreteren en kunnen toepassen.
4 Het gerechtelijk onderzoek
De cursist moet:
juridisch inzicht verwerven in het gerechte-
lijk onderzoek;
het verloop en het gerechtelijk onderzoek
kunnen analyseren en juridisch kunnen in-
terpreteren;
de bevoegdheden en functies van de onder-
zoeksmagistraten kennen en kunnen toelich-
ten;
de organisatie, werking en bevoegdheden
van de onderzoeksgerechten kennen.
4 Het gerechtelijk onderzoek
4.1 De onderzoeksmagistraten
4.2 Het verloop van het gerechtelijk onder-
zoek
4.3 De onderzoeksgerechten
4.4 De voorlopige hechtenis
86
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
5 De vonnisgerechten
De cursist moet:
de organisatie, werking en bevoegdheden
van de vonnisgerechten kennen;
de jurisprudentie kunnen interpreteren;
inzicht verwerven in de straftoemeting en de
strafuitvoering;
een goede juridische kennis verwerven in de
procedure en de rechtsmiddelen van de von-
nisgerechten.
5 De vonnisgerechten
5.1 De indeling
5.2 De procedure
5.3 De rechtsmiddelen
6 De burgerlijke vordering
De cursist moet:
een goed inzicht verwerven in juridische
werking en organisatie van de vordering tot
schadevergoeding;
de burgerlijke vordering binnen en buiten de
strafprocedure kunnen toepassen.
6 De burgerlijke vordering
87
SEMINARIE EN PROJECTWERK
26 SEMINARIE EN PROJECTWERK
26.1 Eenheid G1
26.1.1 Vereiste voorkennis
De cursist hoeft geen andere eenheid gevolgd te hebben.
26.1.2 Studieduur
80 lestijden TV
26.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden
De cursist kan:
verbanden leggen tussen de verschillende disciplines uit het recht;
de verworven vaardigheden en kennisinhouden zelfstandig toepassen met ingebouwde momen-
ten van begeleiding en evaluatie;
rechtspraak opzoeken en analyseren.
88
26.1.4 Leerplandoelstellingen
Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken
De cursist:
kan verbanden leggen tussen de verschillen-
de disciplines uit het recht;
kan de verworven vaardigheden en kennis-
inhouden toepassen;
kan zelfstandig werken met ingebouwde
momenten van begeleiding en evaluatie;
kan rechtspraak zowel opzoeken als analyse-
ren;
geschillen onmiddellijk kunnen situeren in
de juridische wetteksten;
moet een eigen kritische mening over een
juridisch onderwerp kunnen formuleren.
Het seminarie of projectwerk kan de volgende
vormen aannemen:
de grondige uitdieping van een niet eerder
gezien onderwerp (keuze na overleg met de
docenten) aan de hand van wetgeving,
rechtsleer en rechtspraak;
aan de hand van een case kan een procedure
worden georganiseerd met een eisende en
een verwerende partij, waarbij wordt over-
gegaan tot dagvaarding, het opstellen van
besluiten, het aanvragen van fixaties, de op-
maak van een beroepsakte enz., waarbij ui-
teraard wetgeving, rechtspraak en rechtsleer
moeten worden verwerkt.
-
89
27 EVALUATIE
Evaluatie mag niet gezien worden als een doel op zich, maar is een noodzakelijk onderdeel van het
didactisch proces dat geïndividualiseerde begeleiding moet mogelijk maken. Elke docent bepaalt
voor zijn eenheid de specifieke evaluatiemethoden die bij aanvang van de eenheid aan de cursisten
meegedeeld worden. De gekozen evaluatiemethode moet afgestemd worden op specifieke leerdoel-
stellingen.
Differentiatie in het aanbod van de evaluatie van een eenheid moet gewaarborgd worden, aangezien
de inhoud van alle eenheden niet geschikt is om op dezelfde manier geëvalueerd te worden. De
toets die moet uitmaken of de cursist de doelstellingen van de eenheden bereikt heeft, moet even-
wichtig samengesteld zijn en zowel het cognitieve aspect als de vaardigheden en de attitudes aan
bod laten komen.
Op het einde van elke eenheid wordt nagegaan of de algemene doelstellingen en leerplandoelstel-
lingen gerealiseerd zijn. Het uitgangspunt hierbij is het wettelijk kader dat bepaalt dat er ten minste
een examen is na elke eenheid en na elk leerjaar. Gespreide evaluatie en permanente evaluatie kun-
nen georganiseerd worden en de resultaten ervan kunnen in de eindevaluatie verrekend worden.
Gespreide evaluatie betekent dat na een voldoende lange opleidingssperiode een toets of examen
kan volgen waarbij cursisten gequoteerd worden en dat de behaalde punten meetellen bij de einde-
valuatie. Permanente evaluatie is een systematische en continue observatie, die resulteert in notities
in een evaluatieschrift. Permanente evaluatie is bedoeld als aanvulling van gespreide evaluatie en/of
het eindexamen. Het CVO bepaalt zelf zijn examenbeleid in een examenreglement, waarin de mo-
daliteiten van de evaluatie worden opgenomen.
Permanente evaluatie moet de docent toestaan om de vordering van het leerproces bij de cursisten
te kunnen meten. Deze evaluatie kan bijvoorbeeld de volgende vorm aannemen:
een persoonlijk werk (profielwerkstuk, portfolio, verslag) maken;
een oefening op de computer afwerken;
klassikaal oefeningen op het bord oplossen;
een deel van de leerstof afsluiten door een geïntegreerde oefening;
een groepswerk maken;
door interactie met de cursisten nagaan in welke mate zij de aangeleerde kennis en vaardigheden
geassimileerd hebben.
Andere wijzen van evalueren zijn:
evaluatie door de docent: de docent geeft een subjectieve beoordeling van de algemene compe-
tentie van de cursist;
gespreide evaluatie: na een voldoende lange opleidingsperiode volgt een toets of examen waar-
voor een quotering wordt gegeven die meetelt bij de eindevaluatie;
permanente evaluatie: het eindcijfer is de som van de cijfers voor diverse toetsen die tijdens het
leerproces zijn afgelegd;
zelfevaluatie: de cursisten beoordelen hun eigen taalvaardigheid aan de hand van op voorhand
afgesproken beoordelingscriteria;
projectwerk: de cursisten verzamelen een reeks opdrachten en projecten in een map en deze map
dient als basis voor het evaluatiecijfer.
90
Attitudes die in de evaluatie aan bod moeten komen zijn onder meer:
doorzettingsvermogen
doelgericht werken
samenwerking
nauwkeurigheid
orde
…
Evaluatie mag niet gezien worden als een doel op zich, maar is een noodzakelijk onderdeel van het
didactisch proces dat geïndividualiseerde begeleiding moet mogelijk maken.
Elke docent bepaalt voor zijn eenheid de specifieke evaluatiemethoden die bij aanvang van de een-
heid aan de cursisten meegedeeld worden. De gekozen evaluatiemethode moet afgestemd worden
op specifieke leerdoelstellingen.
27.1.1 Functie van de evaluatie
Waarom evalueren? Evalueren heeft twee functies. Enerzijds laat het je toe om te bepalen of een
cursist de leerplandoelstellingen behaald heeft. Deze summatieve evaluatie is dus gericht op resul-
taatsbepaling.
Anderzijds heeft evaluatie een begeleidende rol (formatieve evaluatie) en vormt het een basis voor
het optimaliseren van het leerproces doordat de ingezamelde evaluatiegegevens informatie ver-
strekken over de sterke kanten en de tekortkomingen van de cursist én van het onderwijsproces. Zo
kan de cursist zijn leerproces bijsturen op voorwaarde dat de evaluatie gepaard gaat met kwaliteits-
volle feedback en remediëring. In die zin is de evaluatie een inherent deel van leren en onderwijzen.
De rapportering moet dan zowel kwantitatief als kwalitatief zijn. Je kan kwantitatief rapporteren
door een cijfer te geven. De kwalitatieve rapportering kan bijvoorbeeld gebeuren via een analyti-
sche scorewijzer, een beschrijving van de resultaten en/of een gesprek.
Ook als docent kun je het onderwijsproces bijsturen en inspelen op de resultaten van de evaluatie.
Het is aangewezen dat je daarbij differentieert en rekening houdt met de individuele noden van je
cursisten. Overeenkomstig de specifieke moeilijkheden die de cursist ondervindt bij een bepaalde
vaardigheid kun je hiertoe verschillende opdrachten voorzien.De evaluatie moet in ieder geval bij-
dragen tot het bevorderen van het leren en motiverend werken voor de cursist.
27.1.2 Evaluatiemethoden
Examen, gespreide en/of permanente evaluatie
Het wettelijk kader bepaalt dat er ten minste een examen is na elke eenheid. Gespreide evaluatie en
permanente evaluatie kunnen georganiseerd worden en de resultaten ervan kunnen in de eindevalua-
tie verrekend worden.
Gespreide evaluatie en permanente evaluatie zijn evaluatievormen die de begeleidende rol van het
evalueren mogelijk maken. Maar je kunt leerprocessen natuurlijk ook begeleiden door tijdens de
oefenfase de leeractiviteiten en de producten van de cursisten te observeren en bij te sturen waar
nodig. Het is wél belangrijk dat je de cursist ook in de oefenfase over de evolutie van zijn kennis en
vaardigheden informeert.
Door gespreid en/of permanent te evalueren, verhoog je in belangrijke mate de betrouwbaarheid van
de eindbeoordeling ten eerste omdat je dan negatieve factoren, die toe te schrijven zijn aan subjecti-
viteit bij beoordelen, gedeeltelijk neutraliseert en verder omdat je de vraagstelling kan variëren en
meerdere (deel)vaardigheden kan meten, zodat de cursisten extra kansen krijgen.
91
27.1.3 Evaluatie door de docent, zelfevaluatie en coöperatieve evaluatie
Tijdens het leerproces wordt het leerrendement aanzienlijk verhoogd als je de cursist zoveel moge-
lijk bij de evaluatie betrekt. Zelfevaluatie, peerevaluatie (de cursisten evalueren elkaar) en coöpera-
tieve evaluatie (de cursisten evalueren samen met de docent) kunnen hierbij een grote rol spelen.
Deze evaluatiemethoden verhogen niet alleen de betrokkenheid van de cursist bij zijn eigen leerpro-
ces, maar bieden, in combinatie met de evaluatie door de docent, een rijker beeld van zijn leer- en
ontwikkelingsvorderingen. Ook vormen ze een efficiënte basis voor procesbegeleiding. Ze helpen
de cursist bij het ontwikkelen van zijn competenties en voor efficiënte leerstrategieën.
Ze dragen er bovendien toe bij dat hij inzicht krijgt in zijn eigen leerstijl en de nodige flexibiliteit
ontwikkelt om deze te verbeteren. Deze methoden zijn dus fundamenteel bij het ontwikkelen van de
leerautonomie van de cursist.
27.1.4 Evaluatie-instrumenten
Evaluatie door de docent, zelfevaluatie, peerevaluatie en coöperatieve evaluatie kunnen gebeuren
op basis van verschillende instrumenten.
Als docent kun je scorewijzers en evaluatielijsten invullen of door de cursisten laten invullen over
de kwaliteit van hun product en/of over de kwaliteit van het proces of de aanpak van de taak. Je
kunt een stap verder gaan in het autonomiseringsproces door samen met de cursisten een scorewij-
zer of evaluatielijst op te stellen.
Ook logboeken, waarin de cursist zelf verslag geeft over zijn leervorderingen en specifieke aan-
dachtspunten in zijn leerproces inventariseert, bieden heel wat mogelijkheden.
En het portfolio als instrument voor diagnose van de verworven competenties als ondersteuning van
het leerproces kan ook zijn nut bewijzen.
De gegevens over de leer- en ontwikkelingsvorderingen van de cursist die je systematisch inzamelt
op basis van scorewijzers, logboeken, portfolio’s en gesprekken kunnen in aanmerking komen voor
de summatieve evaluatie of eindbeoordeling.
27.1.5 Collegiaal overleg
Het is belangrijk om binnen een CVO en binnen het lerarenteam tot een consensus over de evalua-
tiepraktijk te komen. Een eenduidig en transparant systeem komt de kwaliteit van het onderwijs ten
goede.
27.1.6 Criteria
Een relevante evaluatie beantwoordt aan een aantal criteria. Validiteit, betrouwbaarheid, transparan-
tie, authenticiteit, didactische relevantie en haalbaarheid zijn criteria die bijdragen tot de kwaliteit
van de evaluatie.
27.1.7 Validiteit
De evaluatie is valide in de mate dat ze meet wat zij zich voorneemt te meten. Om valide te zijn
moet de evaluatie aan volgende voorwaarden voldoen:
de opgaven moeten representatief zijn voor de behandelde leerinhoud;
ze moet aanvaardbare moeilijkheidsgraad hebben;
wat je evalueert, moet ook voldoende ingeoefend zijn.
27.1.8 Betrouwbaarheid
De evaluatie is betrouwbaar in de mate dat ze niet afhankelijk is van het moment van afname of
correctie. Een hoge betrouwbaarheid verkrijg je door:
nauwkeurige, duidelijke, ondubbelzinnige vragen te stellen;
te verbeteren op basis van een duidelijk correctiemodel of scorewijzer met puntenverdeling;
92
relatief veel vragen te stellen;
gevarieerde opdrachten en instructies aan te bieden die rekening houden met de verschillende
leerstijlen;
aan de cursist voldoende tijd te geven om de toets uit te voeren;
veel evaluatiebeurten te voorzien.
27.1.9 Transparantie en voorspelbaarheid
De evaluatie moet transparant en voorspelbaar zijn. Ze mag dus voor de cursisten geen verrassingen
inhouden. Daarom moet ze aan volgende voorwaarden voldoen:
ze moet aansluiten bij de wijze van toetsen die de cursist gewoon is;
de cursist moet vooraf over de beoordelingscriteria geïnformeerd worden;
de cursist is precies op de hoogte van wat hij moet kunnen en kennen.
27.1.10 Beroepscompetente relevantie
De evaluatie is relevant als de uit te voeren opdrachten in rechtstreeks verband staan met de toe-
komstige beroepscompetenties van de cursist. Gevalssituaties bijvoorbeeld kunnen de relevantie
van de evaluatie versterken.
27.1.11 Didactische relevantie
De evaluatie is didactisch relevant als ze bijdraagt tot het leerproces. De cursist moet uit de beoor-
deling iets kunnen leren. Daarom is het essentieel feedback te geven aan de cursist:
door een gecorrigeerde toets te bespreken en een foutenanalyse te maken: een goede toetsbe-
spreking beperkt zich niet tot het geven van de juiste oplossingen maar leert de cursisten ook
waarom een antwoord juist of fout is;
door de cursist zijn examenkopij te laten inkijken en de toets klassikaal te bespreken.
27.1.12 Haalbaarheid
Een toets is haalbaar als hij gemakkelijk te ontwikkelen, af te nemen, te corrigeren en te scoren is.
93
28 MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN
Voor de opleiding is het van belang dat het centrum voor volwassenenonderwijs toegang heeft tot
een degelijke uitgeruste bibliotheek/mediatheek waarbij de cursisten kunnen beschikken over een
overzichtelijke (geautomatiseerde) catalogus. In de bibliotheek/mediatheek moet ook voldoende
ruimte voorzien worden om de cursisten de mogelijkheid te geven in de bibliotheek/mediatheek te
kunnen werken. Ook een computer uitgerust met een cd-romlezer om informatie op cd-rom te raad-
plegen is noodzakelijk. Als ondersteuning van het begeleid zelfstandig leren kan een elektronische
leeromgeving van nut zijn. Verder wordt het gebruik van passende media voor het onderwijs van
communicatievaardigheden en het onderwijs van de vreemde taal aanbevolen.
94
29 BIBLIOGRAFIE
A1 Bedrijfsmanagement
Frederix R., Praktisch basisboek Management. Leerboek. Stad: De Boeck, 2004.
Frederix R., Praktisch basisboek Management. Praktijkboek. Stad: Uitgeverij De Boeck, 2004.
A2 Inleiding tot het recht en methodologie
Bouckaert en Van Hoecke, Inleiding tot het recht. Leuven: Acco, 2003.
VRG-Codex, Mechelen: Kluwer Rechtswetenschappen, Mechelen (jaarlijks nieuwe editie).
A3 Toegepaste informatica
Roger, F., Windows XP – beginners. Geel: Campinia Media vzw, 2003
Roger, F., Windows XP – gevorderden. Geel: Campinia Media vzw, 2003
De Geyter-Diependaele, T., Werk Wijzer met Word - deel 1 Basisopleiding. Gent: WWW-soft bvba,
2003.
De Geyter-Diependaele, T., Werk Wijzer met Word - deel 2 Gevorderd gebruik. Gent, WWW-soft bvba,
2003.
De Geyter-Diependaele, T. en De Maerschalck, E., Wegwijs in Excel - deel 1 basis. Gent, WWW-
soft bvba, 2003
Tijdschriften
Clicks magazine en andere
95
A4 Communicatievaardigheden
Taalspecifieke werken:
Baeckens, R. en Meukens P. Zakelijke communicatie. Kapellen: Pelckmans.
Baert, M.-A. en A. De Witte, Communicatiewijzer. Wommelgem: Van In, 1999.
Baert, M.-A. en De Witte, A. , Tekstvaardig, Wommelgem, Wommelgem: Van In, 2003.
De Ridder, B., Indrukken uitdrukken. Mondelinge en schriftelijke communicatie. Leuven:
Acco.
Janssen, D. e.a., Zakelijke Communicatie. Groningen: Wolters-Noordhoff, 1996.
Steehouder M. e.a., Leren communiceren. Procedures voor mondelinge en
schriftelijke communicatie. Groningen: Wolters-Noordhoff, 1992.
Tiggeler, E., Vraagbaak Nederlands. Van spelling tot stijl: snel een helder antwoord op
praktijkvragen over taal. Sdu Uitgevers: Den Haag, 2002.
Van Diggelen, M. en Splithof R., Techniek over taal – taal over techniek. Utrecht: Bohn,
Scheltema & Holkema.
Vandergraesen, F., Z@kelijk. Een praktijkboek zakelijke communicatie en
handelscorrespondentie. Antwerpen: Standaard Uitgeverij.
Verheyen, J., Doeltreffend schrijven voor bedrijven. Antwerpen: Standaard Uitgeverij.
Correspondentie:
Beex, N., Doeve R., Tiggeler E., De magische mediamix - e-mail brieven faxen. Den Haag:
Sdu Uitgevers.
Brievenweger. Hoe schrijf ik betere brieven, faxen en e-mails? Ad Rem 1999 nr. 6.
De Jong, J. (red.), Handboek Bedrijfscorrespondentie. Groningen: Martinus Nijhoff, 1993.
De Jong, J. (red.), Zakelijk corresponderen.Handboek voor de professionele
brievenschrijver. Martinus Nijhoff: Groningen, 2002.
Kolkhuis Tanke, J., Creatieve zakenbrieven. Groningen: Tjeenk Willink.
96
Vergader- en onderhandelingstechniek:
Bollerman, T., Vergaderen moet maar met mate en goed. Van directieraad tot werkoverleg. Bus-
sum: Uitgeverij Coutinho, 1996.
Schermer, K. en Wijn, M., Vergaderen en onderhandelen. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
Techniek van rapportage en verslaggeving:
Ouwehand, I. e.a., Notuleren Nieuwe Stijl. Samson: Alphen aan den Rijn/ Diegem, 2001.
Verrept, S. en Janssen, T., Tweeluik schriftelijke communicatie. Deel 2: Strategisch rapporteren.
Houten/Zaventem: Bohn Stafleu Van Loghum.
Mondelinge communicatie:
Angenent, M. en Van Vilsteren, P., Presenteren. De basis. Groningen: Wolters-
Noordhoff, 1998.
Claes R. en Poot J., Efficiënte communicatie per telefoon. Antwerpen: Pelckmans, 1994.
Gramsbergen-Hoogland, Y. en Van der Molen H.T., Gesprekken in organisaties. Groningen:
Wolters-Noordhoff.
Woordenboeken en naslagwerken:
de Boer, W. (red.), Koenen Woordenboek Nederlands. Utrecht: Koenen
Woordenboeken, 1999.
Hendrickx, R., Stijlboek VRT. Utrecht/Antwerpen: Van Dale Lexicografie, 2003.
Van Dale Groot woordenboek der Nederlandse taal. Utrecht/Antwerpen, 1999.
Claes J. (red), Verschueren Groot Encyclopedisch Woordenboek. Den Haag: Sdu
Uitgevers, 1996.
Woordenlijst Nederlandse taal. Den Haag: Sdu Uitgevers, 1995.
Communicatiespecifieke werken:
Aredondo L., Effectief communiceren. Schoonhoven: Academic Service, 2001.
Baeckens, R. en Meukens P., Zakelijke communicatie. Kapellen: Pelckmans.
97
Baert, M.-A. en De Witte A., Communicatiewijzer. Wommelgem: Van In, 1999.
Baert, M.-A. en De Witte, A., Tekstvaardig, Wommelgem: Van In, 2003.
De Galan K., Trainen. Een praktijkgids. Pearson Education Benelux, 2003.
Janssen, D. e.a., Zakelijke Communicatie. Groningen: Wolters-Noordhoff, 1996.
Steehouder, M. e.a., Leren communiceren. Procedures voor mondelinge en
schriftelijke communicatie. Groningen: Wolters-Noordhoff, 1992.
Formuleren:
Bras, C. en Krijgsman J., Formuleren. Groningen: Wolters-Noordhoff.
Burger, P. en de Jong J., Handboek Stijl. Adviezen voor aantrekkelijk schrijven.
Groningen: Martinus Nijhoff, 1997.
Doeve R. en Onrust, M., Helder schrijven. Amsterdam: Prometheus, 1992.
Permentier, L., De Standaard. Stijlboek. Roeselare: Roularta, 2003.
Renkema, J., Schrijfwijzer. Den Haag: SDU, 2002.
Verhagen A., Formuleren. Houten/Zaventem: Bohn Stafleu Van Loghum, 1993.
Vergader- en onderhandelingstechniek:
Bollerman, T., Vergaderen moet maar met mate en goed. Van directieraad tot
werkoverleg. Bussum: Uitgeverij Coutinho, 1996.
Schermer, K. en Wijn, M., Vergaderen en onderhandelen. Houten: Bohn Stafleu Van
Loghum.
Internetadressen:
Website van de Vlaamse Vereniging voor Zakelijke Communicatie:
http://www.wzc.be
Website over mondelinge en schriftelijke vaardigheden:
www.schrijfcentrum.nl
98
www.worldwidewriting.com
De taaltelefoon op het web:
http://taaltelefoon.vlaanderen.be
Taaldavies on line:
Databank met meer dan 1200 taaladviezen van de Nederlandse Taalunie:
http://www.taalunieversum.org/taaladvies/
In duidelijk Nederlands, Duidelijk Nederlands in de regelgeving, Duidelijk Nederlands in
brieven:
http://www.bis.vlaanderen.be
A5 Juridisch Frans
Handboeken:
Di Cairano C., Cours de français. PHL, 2005.
Clijsters e.a., Communications-Services-Recrutement. Deurne: Uitgeverij: Plantyn, 2001.
De Spiegeleer, J.,Grammaire 2000. Deurne: Uitgeverij: Plantyn, 2004.
De Spiegeleeer, J., Vocabulaire 2000. Deurne: Uitgeverij: Plantyn, 2004.
De Smet e.a., Vocabulaire 2000. Exercices Tome A. Deurne: Uitgeverij: Plantyn, 2004.
Kranten en tijdschriften:
Le Soir
Le vif/L’express
Journal des Procès
Televisie en radio
99
B1 Europees recht
Naslagwerken:
Dehaese, E., Kennismaking met de Europese Unie en met het Gemeenschapsrecht, Antwerpen:
Pelckmans.
Lenaerts, K. en Van Nuffel, P., Europees recht in hoofdlijnen. Antwerpen: Maklu, 2003.
Internetsites:
http://www.europa.eu.int
B2 Grondwettelijk recht
Vande Lanotte, J., Bracke, S., Goedertier, G., België voor beginners. Brugge: die keure, 2003
VRG-Codex. Kluwer: Rechtswetenschappen.
Alen, A., Compendium van het Belgisch staatsrecht. Deel 1 en 2. Kluwer, 2000
Adams, M. en Popelier, P., Wie waakt over de kwaliteit van de wet? Het wetgevingsbeleid in België.
Intersentia rechtswetenschappen, 2000
Stynen, M., De grondwet in 80 topics, de Belgische staatsstructuur. Academia Press, 2003
Politieke encyclopedie. Bijzondere uitgave Knack, 2003 (deel 1), 2004 (deel 2).
B3 Administratief recht
D’Hooghe, A. en Cleymaet, I., Administratief recht. Syllabus met toepassingen.
VRG-Codex. Brussel: Kluwer Rechtswetenschappen.
Mast, A. e.a., Overzicht van het Belgisch Administratief Recht. Kluwer, 2002.
Dujardin, J. e.a., Praktisch handboek voor gemeenterecht. Brugge: die keure, 2001.
100
Reynaert, H. en Steyvers, K., Lokale en Provinciale Politiek, Het gemeente- en provinciedecreet:
gerealiseerde ambities? Vanden Broele, 2003.
Het administratief toezicht op de provincies (brochure). Brussel: Ministerie van de Vlaamse Ge-
meenschap Administratie Binnenlandse Aangelegenheden, 2003.
Het administratief toezicht op de gemeenten en de politiezones (brochure). Brussel: Ministerie van
de Vlaamse Gemeenschap Administratie Binnenlandse Aangelegenheden, 2003.
Baeten, S., Byttebier, K., en Leus, K., Onderneming van publiek recht. Maklu, 2000.
De Koninck C., Overheidsopdrachtenrecht (klassieke sectoren). Maklu; 2004
Berckx, P. e.a., Statutenzakboekje overheidspersoneel. Kluwer, 2002
Opdebeeck, I. en Coolsaet, A., Formele motivering van bestuurshandelingen. Brugge: die keure,
1999.
Schram, F., Openbaarheid van Bestuur. Administratieve rechtsbibliotheek. Brugge: die keure,
2003.
Van Damme, M., Raad van State, Afdeling wetgeving. Administratieve rechtsbibliotheek. Brugge:
die keure, 1998.
De Taeye S., Mys en Breesch, Procedures voor de Raad van Staten, 1998.
B4 Ruimtelijk ordenings- en milieurecht
De Pue, Lavrysen en Stryckers, Milieuzakboekje. Mechelen: Kluwer, (wordt elk jaar aangepast).
Somers, Verhoeven en Heyman. Milieurecht in kort bestek. Brugge: die Keure, 2002.
C1 Gerechtelijkrecht
Gerechtelijk Wetboek.
De Corte, R. e.a., Gerechtelijk Recht. Artikelsgewijs commentaar met overzicht van rechtspraak en
rechtsleer. (losbl.), Antwerpen: Kluwer, 1984
Maes, B., Inleiding tot het gerechtelijk privaatrecht, Brugge: die Keure, 2001.
101
Maes, B., Inleiding tot het burgerlijk procesrecht, Brugge: die Keure, 2004.
Scheers, D., Gerechtelijk privaatrecht. Leidraad voor de rechtspracticus. Leuven:Acco, 2004.
Dirix, E. en Broeckx, K., Beslag. APR. Antwerpen: Kluwer, 2001.
C2 Personen- en familierecht en zakenrecht
Bouckaert en Van Hoecke, Inleiding tot het recht. Leuven: Acco, 2003.
VRG-Codex. Kluwer Rechtswetenschappen.
Seynaeve, P., Compendium van het Personen- en Familierecht. Leuven: Acco, 2004.
Gerlo, J., Handboek voor Familierecht. Brugge: die Keure, 2003.
Van Neste, F., Zakenrecht, in “Beginselen van het Belgisch Privaatrecht”, Dillemans R. en Van
Gerven, W.. Brussel: Story Scientia, 1990.
C3 Huwelijksvermogens- en erfrecht
Naslagwerken:
Belgisch Burgerlijk Wetboek. Parijs: Marabout.
Bouckaert, B. en Van Hoecke,M., Burgerlijk recht. Leuven: Acco, 2001.
Dillemans, R., Huwelijksvermogensrecht. Antwerpen: Standaard Uitgeverij, 1983.
Gerlo, J. , Handboek voor familierecht. Boek 2. Huwelijksvermogensrecht. Brugge: Die Keure,
2004.
Puelinckx-Coene, M., Erfrecht. Antwerpen: Kluwer, 1996.
Van Poucke, K., Basiscursus Burgerlijk recht. Kapellen: Pelckmans, 2003.
Tijdschriften:
102
Budget en recht. Brussel: Test-Aaankoop, tweemaandelijks.
Internetsites:
http://www.staatsblad.be
http://www.belgium.fgov.be
http://notaris.be
C4 Verbintenissenrecht en belangrijkste contracten
Naslagwerken:
Belgisch Burgerlijk Wetboek. Parijs: Marabout.
Bouckaert, B. en Van Hoecke,M., Burgerlijk recht. Leuven: Acco, 2001.
Van Gerven, W., Verbintenissenrecht deel1, 2 en 3. Leuven: Acco, 2001.
Van Poucke, K., Basiscursus Burgerlijk recht. Kapellen: Pelckmans, 2003.
Tijdschriften:
Budget en recht, Brussel: Test-Aankoop, tweemaandelijks.
Internetsites:
http://www.dirkmichiels.be
http://www.belgium.be
http://advocaat.be
103
C5 Seminarie burgerlijk recht
Zie bibliografie eenheden C2, C3 en C4.
D1 Handels- en economisch recht
Ballon, G.L., e.a., Handels- en vennootschapsrecht. Mechelen : Kluwer, 2003.
Cousy, H., e.a., Handels- en Economisch Recht. Antwerpen, Kluwer, 2001.
De Bauw, H., Handelspraktijken en mededinging . Jaarboek 2002. Antwerpen, Kluwer, 2003.
Ghysels, G. en Roodhooft, J., Praktisch Handels- en Economisch recht. Antwerpen : De Boeck,
2002.
Vanden Bergh, R.J.R., e.a., Handels- en economisch recht in hoofdlijnen, 6. Mortsel: Intersentia,
2002.
D2 Vennootschapsrecht
De Muynck, H., Vennootschapsrecht in België. Gent: Academia press, 2002.
Tilleman, B, e.a., De oprichting van vennootschappen en de opstartfase van ondernemingen. Brug-
ge: die Keure, 2003.
Triest,R., Vademecum voor vennootschappen 2004. Mortsel: Intersentia, 2004.
D3 Seminarie Handelsrecht
Naslagwerken:
VRG-Codex, Brussel: Kluwer Rechtswetenschappen.
Belgisch Burgerlijk wetboek. Parijs: Marabout, 2002.
Wetboek Vennootschappen.
104
Ballon, G.L., Geens, K. en Stuyck, J., Handels- en vennootschapsrecht. Mechelen : Kluwer
Rechtswetenschappen, 2003.
Bützler, R., Inleiding tot het handelsrecht. Brugge: die Keure.
Dehaese E. e.a., Handelsrecht. Een basiscursus. Kapellen: Pelckmans, 2000.
Ghysels, G. en Roodhooft, J., Praktisch Handels- en Economisch recht. Antwerpen: De Boeck,
2003.
Van Orshoven, P., Hoe schrijven we zelf een juridische verhandeling? Jura Falconis, 1995-1996.
Documentatiecentra:
Centrum voor informatie en documentatie, Brussel.
D4 verzekeringsrecht
Handboeken:
Ethias e.a., Syllabus Verzekeringsmaatschappijen.
Cousy, H. e.a., Wetgeving Verzekering. Deurne: Kluwer, 2005.
E1 Sociaal recht
Naslagwerken:
D’Hertfelt F. en Laurysens, L., Praktisch sociaal recht. Antwerpen: De Boeck.
Coppens, M., Handboek sociaal recht. Gent: Story Scientia, 2004.
Verougstraete, I. en Foorier, E. (red.), de Larcier Wetboeken. Deel IV. Sociaal Recht. Gent: Mys en
Breesch.
Tijdschriften:
Wegwijzer sociale wetgeving. ACV. Tweemaandelijks.
105
E2 Fiscaal recht
Naslagwerken:
Vervoort, J., Personenbelasting. Initiatiecursus. Antwerpen: Pelckmans, 2003.
Vervoort, J., BTW. Antwerpen: Pelckmans.
Internetsites:
http://www. mineco.fgov.be/enterprises/vademecum/Toclb_nl.htm
http://www.pouseele.be
http://www.mesotten.be
http://www.fisconet.be
http://minfin.fgov.be
http://erfenisrechten.be
F1 Strafrecht
Handboeken:
Delbrouck, I., Strafrecht. Leidraad voor de rechtspracticus. Leuven: Acco, 1999.
Naslagwerken:
Strafwetboek.
De Nauw, A., Inleiding tot het bijzonder strafrecht. Gent: Story-Scientia, 1992.
Dupont, L. en Verstraeten, R., Handboek Belgisch Strafrecht. Leuven: Acco, 1990.
Van Den Wyngaert C., Strafrecht en strafprocesrecht in hoofdlijnen. Antwerpen: Maklu, 1998.
De Wilde, L. e.a., Strafwetboek en wetboek voor strafvordering. Brussel: Kluwer, 2005.
106
Fransen, H. e.a., Postal Memorialis (losbl.). Brussel: Kluwer, 2005.
Vandeplas A. e.a., Strafrecht en strafvordering. Artikelsgewijze commentaren. (losbl.). Antwerpen:
Kluwer, 2005.
Tijdschriften:
Rechtskundig Weekblad.
Journal des Tribunaux.
Limburgs Rechtsleven.
Internetadressen:
http://www.staatsblad.be
http://belgium.fgov.be
F2 Strafvordering
Handboeken:
Delbrouck, I., Strafprocesrecht. Leidraad voor de rechtspracticus. Leuven: Acco, 2000.
Naslagwerken:
Wetboek van Strafvordering.
Verstraeten R., Handboek Strafvordering. Antwerpen: Maklu, 1999.
Van Den Wyngaert C., Strafrecht en strafprocesrecht in hoofdlijnen. Antwerpen: Maklu, 1998.
Fransen, H. e.a., Postal Memorialis (losbl.). Brussel: Kluwer, 2005.
Vandeplas A. e.a., Strafrecht en strafvordering. Artikelsgewijze commentaren. (losbl.). Antwerpen:
Kluwer, 2005.
Tijdschriften:
107
Rechtskundig Weekblad.
Journal des Tribunaux.
Limburgs Rechtsleven.
Internetadressen:
http://www.staatsblad.be
http://belgium.fgov.be