СЭДВИЙН АГУУЛГА: 1. Санхүүгийн хэрэгслүүд, тэдгээрийн төрөл,

ангилал

2. Хувьцаа, түүний төрлүүд

3. Хувьцааны үнэлгээ хийх аргазүй

4. Семинарын даалгавар

Санхүүгийн хэрэгслүүд, тэдгээрийн төрөл,

ангилал, тооцох аргазүйн талаар нэгдсэн ойлголт

өгөх

СЭДВИЙН ЗОРИЛГО:

2

Түлхүүр үгс

Санхүүгийн хэрэгслүүд- Financial instruments Үнэт цаас- Securities Хувьцаа- Stock Бонд- Bond Өрийн капитал- Debt capital Вексель - Promissory note Сертификат- Certificate Деривативууд- Derivatives Үнэлгээ- Valuation

Тодорхойлолт:

Хөрөнгө эзэмших, хүлээн авах, шилжүүлэх

эрхүүдийг гэрчилсэн хувьцаа, бонд,

дериватив гм үнэт цаас, санхүүгийн

баримтууд болон мөнгө, түүнтэй адилтгах

хөрөнгүүд

5

САНХҮҮГИЙН ХЭРЭГСЛҮҮД

Санхүүгийн хэрэгслүүд (зорилгоор)

Хөрөнгө оруулалтын хэрэгсэл

• Өгөөж олох зорилготой /бонд, хувьцаа, хадгаламжийн сертификат гм/

Санхүүжилтийн хэрэгсэл

• Санхүүгийн эх үүсвэр олох зорилготой / бонд, хувьцаа, хадгаламжийн сертификат гм /

Валют

• Гадаад худалдаа, хамтын ажиллагаанд шаардлагатай валютаар хангах зорилготой.

Дериватив

• Ханшийн эрсдлээс хамгаалах буюу ашиг олох зорилготой, суурь хэрэгслийн үнэд суурилж үнэ нь тогтоогддог санхүүгийн хэрэгсэл

Зарим таваар

• /алт гм/

Хөрөнгийн

ангилал

Санхүүгийн хэрэгслүүд (хөрөнгийн шинжээр)

Үнэт

цаас

Бусад мөнгөн

хөрөнгө

Биржийн

деривативууд

Биржийн бус

деривативууд

Урт хугацаат өр

төлбөр

1 жилээс дээш

Бонд Зээл

Бондын фьючерс

Бондын фьючерс

гэрээний опшин

Хүүгийн

төвшний своп

Хүүгийн

төвшний

опшин

Богино хугацаат

өр төлбөр

1 жилээс доош

Вексель

Хадгаламж,

хадгаламжий

н сертификат

Богино

хугацааны

фьючерс гэрээ

Форвард гэрээ

Хувь

нийлүүлсэн

хөрөнгө

Хувьцаа

Хувьцааны

опшин

Фьючерс

Хувьцааны

опшин

Гадаад валют

Гадаад

валютын

спот гэрээ

Валютын

фьючерс гэрээ

Гадаад

валютын

опшин

Гадаад

валютын своп

Үнэт цаас гэдэг нь өмчлөх болон бусад эрхүүдийг баталгаажуулсан санхүүгийн

хэрэгслийг хэлдэг.

Үнэт цаасаар баталгааждаг эрхүүд: Хөрөнгө эзэмших, тодорхой хугацааны дараа хөрөнгөө

буцаан авах, орлогоос нь хувь хүртэх, эд хөрөнгө хүлээн авах гм

Үнэт цаас гаргах үйл ажиллагааг үнэт цаасны эмисс гэнэ.

Үнэт цаасны үндсэн шинж

Санхүүжилтын эх үүсвэр болно

Санхүүгийн зах зээл дээр

арилжаалагдана.

Эзэмшигчдээ тодорхой

хэмжээний орлого оруулна.

Өрийн хэрэгсэл- Бонд, вексель гм

Хөрөнгө эзэмших эрх-

Хувьцаа

Үүсмэл үнэт цаас-

Деривативууд

Өрийн хэрэгсэл

Мөнгө зээлдүүлснийг

гэрчилнэ

Эргэн төлөгдөх хугацаатай

Хүүгийн орлого олно

Хөрөнгө эзэмших эрх

Хөрөнгө оруулсныг гэрчилнэ

Эргэн төлөгдөх хугацаагүй

Ногдол ашиг хүртэнэ

Компанийн удирдлагад

оролцож, санал өгөх эрхтэй

• Үүсмэл үнэт цаас: Үнэ цэнэ нь бусад

активын үнэ тухайлбал хувьцаа, өрийн

бичиг, валют болон бусад бараа таваарын

үнээс хамаарч байдаг санхүүгийн хэрэгсэл

• Үүсмэл үнэт цаасны үндсэн үүрэг:

Тулгуурласан активынхаа хөрөнгө

оруулалтын эрсдлийн түвшинг бууруулах

1.Засгийн газар:

Төсвийн алдагдлыг

нөхөх

Мөнгөний бодлого

хэрэгжүүлэх

2.Орон нутгийн засаг

захиргааны байгууллага:

Нийтийн ашиглалтын

барилга байгууламжийг барихад

хөрөнгө дайчлах

3.Компани:

Дүрмийн сангаа

бүрдүүлэх

Санхүүгийн эх үүсвэр

олох

• Биет

• Биет бус Гаргалтын байдлаар

• Урт хугацааны

• Дунд хугацааны

• Богино хугацааны

Хугацаагаар

• Нэрийн

• Мэдүүлгийн

• Зөвшөөрлийн

Эзэмшигчийн байдлаар

• Биржийн

• Биржийн бус Худалдах нөхцөлөөр

• А ангиллын

• В ангиллын

• С ангилллын

Эрсдлээр

• Улсын

• Корпорацийн Гаргагчаар

Хувьцаа: Компанийн хөрөнгийн тодорхой хэсгийг өмчилж байгааг гэрчлэх баримт.

Хувьцаа гаргалтын зорилго:

• Дүрмийн сангаа бүрдүүлэх

• Нэмэлт хөрөнгийн эх үүсвэр олж авах

Хувьцаа гаргалт

• Анхдагч (IPO)

• Хоёрдогч (SPO)

Хувьцаа

• Энгийн

• Давуу эрхийн

• Халаасны

Энгийн хувьцаа Давуу эрхийн хувьцаа

1. Зах зээл дээр өөрийн хувьцааны

үнэ унасан үед эрэлтийг нь нэмэгдүүлэх

2. Корпорацийн хяналтын бүтцийг

өөрчлөх

Энэ тохиолдолд хувьцааны үнэ өссөн

үед халаасны хувьцааг эргүүлж

худалдана.

Энэ зорилгоор худалдан авсан үед халаасны хувьцааг

эргэлтээс хасна

Хувьцааны үр өгөөж

Хувьцаагаар мөнгө олох

Ногдол ашиг хүртэх

Хувьцаагаа зарж бэлэн мөнгөтэй

болох

Хувьцааны үнийн зөрүүгээс ашиг

олох

Бусад өгөөж

Бусдад бэлэглэх

Өв залгамжлах

Зээлийн барьцаа болгон ашиглах

• Компанийн олсон ашгаас хувьцаа

эзэмшигчдэд хуваарилж байгаа хэсэг.

Тайлангийн хугацаанд компанийн олсон цэвэр ашгийн хэмжээ

ТУЗ (ХНХ)-аар хувьцаа эзэмшигчдэд хуваарилахаар шийдвэрлэсэн ашгийн хэмжээ

Компанийн гаргасан нийт хувьцааны тоо

Эзэмшиж байгаа хувьцааны тоо

Ямар зорилгоор хувьцааг худалдаж авах вэ?

•А

ши

г олох

Нэгж хувьцааг ямар үнээр худалдаж авах вэ?

•З

ах з

ээли

йн

ү

нэ

Хувьцааны үнэлгээ хийх

•Х

увьц

аан

ы з

ах

зээл

ий

н ү

нэ

цэн

ий

н т

ооц

оо

Хувьцааны зах зээлийн үнэ:

Хувьцаанаас орж ирэхээр

хүлээгдэж буй мөнгөн урсгалын

өнөөгийн үнэ цэнэ.

n

t

t

n

tt

t trTFr

FPV

11

^ ),(2)1(

Энгийн хувьцааны үнэлгээ

Õóâüöààíû çàõ çýýëèéí ¿íý /¥-ººð/

t-ð õóãàöààíû ýöýñò îëãîãäîõ íîãäîë àøèã /¥/

(r) Õóâüöààíû îðëîãûí íîðì áóþó òóõàéí õóâüöààíààñ õºðºí㺠îðóóëàã÷äûí ç¿ãýýñ øààðäàæ áóé ºãººæèéí õýìæýý /%-èàð/

n

k

DVs

n

tt

t

1 )1(

Vs

tD

k

Õóãàöààã¿é æèãä ìºíãºí óðñãàëûí

¿íýëãýý:

r

APVA

26

Kps

DVps

Vps

DKps

Давуу эрхтэй хувьцааны зах зээлийн үнэ ₮

D- Жил бүр ижил хэмжээгээр олгох ногдол

ашиг ₮

Кps - Давуу эрхтэй хувьцааны орлогын норм

буюу шаардлагатай өгөөжийн хэмжээ %

Vps

Æèøýý . Òîðãîí êîìïàíè íýã á¿ð íü 100

òºãðºãèéí íýðëýñýí ¿íýòýé, íýðëýñýí

¿íèéí 15 %-òàé òýíöýõ õýìæýýíèé íîãäîë

àøèã òºëºõ äàâóó ýðõòýé õóâüöàà

ãàðãàñàí. Õóâüöààíû øààðäëàãàòàé

ºãººæèéí õýìæýý íü 16 % áàéõ áîë òóñ

êîìïàíè ãàðãàñàí õóâüöààãàà õàìãèéí

áàãàäàà ÿìàð ¿íýýð áîðëóóëæ áîëîõ âý?

75.93%16

%15100

x

Kps

DVps

Ашиглах материал

“Санхүүгийн үндэс” сурах бичиг 3.1, 3.2 унш

Англи сурах бичгээс холбогдох хэсэг

Гэрийн даалгавар

• Сэдвийг холбогдох сурах бичгээс дэлгэрүүлэн унш

• ДЭХ-ны дараахь төрлүүдийг бие даан судал.

Давуу эрхийн хувьцааны төрлүүд

• Prior Preferred Stock

• Preference Preferred Stock

• Convertible Preferred Stock

• Participating Preferred Stock

• Cumulative Preferred Stock

Дараагийн хичээлийн

сэдэв

• Өрийн бичиг, түүний

төрлүүд