LASERİN BİYOFİZİKSEL LASERİN BİYOFİZİKSEL ÖZELLİKLERİ VE MEDİKALÖZELLİKLERİ VE MEDİKAL

UYGULAMALARIUYGULAMALARI

Prof. Dr.Prof. Dr.

Mehmet Ali KÖRPINARMehmet Ali KÖRPINAR

LASER tanımıLASER tanımı

• LASER LASER ((LLight ight AAmplification by the mplification by the SStimulated timulated EEmission of mission of RRadiation) adiation) tanımının baş harflerinden oluşmuştur. tanımının baş harflerinden oluşmuştur. Uyarılma sonucu elde edilen Uyarılma sonucu elde edilen radyasyondan kaynaklanan ışığın radyasyondan kaynaklanan ışığın kuvvetlendirilmesi anlamını kuvvetlendirilmesi anlamını taşımaktadır.taşımaktadır.

• Laser ışığının ilk teorisi Albert EINSTEIN nin de katkılarının olduğu Laser ışığının ilk teorisi Albert EINSTEIN nin de katkılarının olduğu Quantum Fiziğinin gelişimi ile ortaya çıkmıştır. Quantum Fiziğinin gelişimi ile ortaya çıkmıştır. LASER fikri ilk LASER fikri ilk olarakolarak PHYSICAL REVIEW’ün Aralık 1958PHYSICAL REVIEW’ün Aralık 1958 sayısında yayımlanan sayısında yayımlanan bir makaleyle ortaya atılmıştır. Columbia Üniversitesinden, bir makaleyle ortaya atılmıştır. Columbia Üniversitesinden, araştırmacı araştırmacı Artur L. SACHAWLOW ve Prof. Charles H. TOWNES’aArtur L. SACHAWLOW ve Prof. Charles H. TOWNES’a ait ait olan bu makalede ışığın şiddetini arttırmanın ilkeleri açıklanıyordu. olan bu makalede ışığın şiddetini arttırmanın ilkeleri açıklanıyordu.

• Buluş 1960 yılına kadar patent alamadı.Buluş 1960 yılına kadar patent alamadı. Bu makaleyi Bu makaleyi okuyanlardan Hughes Aircraft Co. dan Thedore H. MAIMAN okuyanlardan Hughes Aircraft Co. dan Thedore H. MAIMAN çalışan bir LASER yaratıp yaratamayacağı test etmek için çalışan bir LASER yaratıp yaratamayacağı test etmek için çalışmalara başladı.çalışmalara başladı. Maiman, yakut kristalini ve her iki kenar için Maiman, yakut kristalini ve her iki kenar için de gümüş ayna seçti. Aynalardan biri ışık demetinin dışarı çıkmasına de gümüş ayna seçti. Aynalardan biri ışık demetinin dışarı çıkmasına izin verebilmek için daha inceydi. Kristali de, atomlarının uyarılması izin verebilmek için daha inceydi. Kristali de, atomlarının uyarılması için gerekli enerjiyi sağlayabilecek bir flaş tüpüyle çevrelemişti. 1960 için gerekli enerjiyi sağlayabilecek bir flaş tüpüyle çevrelemişti. 1960 yılında geliştirilen bu ilk yılında geliştirilen bu ilk LASERLASER, kesintili ışık demeti yayıyordu. , kesintili ışık demeti yayıyordu.

• Esas makalenin yayımından Esas makalenin yayımından 6 yıl sonra 1964 de6 yıl sonra 1964 de Townes ve Townes ve Moskova Lebedev Enstitüsünden Moskova Lebedev Enstitüsünden Nicolay Gennadiyevich BASOVNicolay Gennadiyevich BASOV ve ve Aleksandr Mikhailovich PROKHOROV,Aleksandr Mikhailovich PROKHOROV, mikrodalga mikrodalga amfilifikasyon sistemini yani amfilifikasyon sistemini yani MASERMASER’leri geliştirdikleri için Nobel ’leri geliştirdikleri için Nobel Fizik Ödülünü kazandılar.Fizik Ödülünü kazandılar.

• 19641964 yılında yılında SCHAWLOW SCHAWLOW ödüle ortak edilmemişti. Ancak tanıtım ödüle ortak edilmemişti. Ancak tanıtım konuşmasında anıldı ve Nobel Fizik Ödülünü konuşmasında anıldı ve Nobel Fizik Ödülünü 19811981 de de Laser Laser SpektroskopisiSpektroskopisinini geliştirdiği için kazandı. geliştirdiği için kazandı.

Işığın, foton denilen taneciklerden oluştuğu ve Işığın, foton denilen taneciklerden oluştuğu ve elektromanyetik özellikteki bir elektromanyetik özellikteki bir ENİNE DALGAENİNE DALGA gibi gibi

davrandığı bilinmektedir.davrandığı bilinmektedir.

Yani, yayılma doğrultusuna dik bir düzlemde Yani, yayılma doğrultusuna dik bir düzlemde titreşim yaparak yayılan bir titreşim yaparak yayılan bir ENİNE DALGAENİNE DALGA

gibi davrandığı da bilinmektedir. gibi davrandığı da bilinmektedir.

• DalgaboyuDalgaboyu ( (λλ):): İki tepe noktası arasındaki mesafedirİki tepe noktası arasındaki mesafedir..

• FreFrekanskans ( (ff):): Bir saniyede belirli bir noktadan geçen dalga sayısıdırBir saniyede belirli bir noktadan geçen dalga sayısıdır

Dalgaboyu artar

λ1 > λ2 > λ3

birim: uzunluk (m)

Frekans azal rı

f1 < f2 < f3

Birim: 1/s

• Dalgaboyu ve frekans çarpımı sabittir!!!Dalgaboyu ve frekans çarpımı sabittir!!!

λ . f = c I k h zşı ı ı c = 3 x 108 m/s (vakumda)

Çeşitli ışımaların frekans ve dalga boylarıÇeşitli ışımaların frekans ve dalga boyları

Atomun enerjisi arttığında ise daha üst yörüngelere Atomun enerjisi arttığında ise daha üst yörüngelere çıkmaktadır. Ancak enerjisi arttığı için üst yörüngeye çıkan çıkmaktadır. Ancak enerjisi arttığı için üst yörüngeye çıkan elektron orada uzun süre kalmayıp tekrar alt yörüngelere elektron orada uzun süre kalmayıp tekrar alt yörüngelere inmekte ve kararlı hale gelmektedir.inmekte ve kararlı hale gelmektedir.

Bu sırada da yörüngeler arasındaki enerji farkına bağlı özelliklerde Bu sırada da yörüngeler arasındaki enerji farkına bağlı özelliklerde bir ışık salmaktadır (foton demeti). Tüm maddeler için geçerli olan bir ışık salmaktadır (foton demeti). Tüm maddeler için geçerli olan bu olay bu olay KENDİLİĞİNDEN EMİSYONKENDİLİĞİNDEN EMİSYON olarak isimlendirilir. olarak isimlendirilir.

Bir atom içinde üst yörüngenin enerjisi EBir atom içinde üst yörüngenin enerjisi E2 2 ve alt yörüngenin enerjisi ve alt yörüngenin enerjisi EE1 1 olarak alındığında oluşan fotonun frekansı; olarak alındığında oluşan fotonun frekansı;

f = (Ef = (E22 – E – E11) / h) / h fomülünden hesaplanabilir. fomülünden hesaplanabilir.

( h: planck sabiti )( h: planck sabiti )

Eğer verilen bir enerji sayesinde ortamdaki atomların çoğunun dış elektronlarının Eğer verilen bir enerji sayesinde ortamdaki atomların çoğunun dış elektronlarının yüksek yörüngelerde olması sağlanabiliyorsa, bu ortam yüksek yörüngelerde olması sağlanabiliyorsa, bu ortam LASERLASER ışığını üretmeye ışığını üretmeye uygundur denir. uygundur denir. Çünkü Çünkü birçok laser çeşidinde katı-sıvı-gaz ortamlardaki atomların dış birçok laser çeşidinde katı-sıvı-gaz ortamlardaki atomların dış elektronları dışarıdan verilen bir enerji ile (ışık, elektrik deşarjı veya elektronları dışarıdan verilen bir enerji ile (ışık, elektrik deşarjı veya radyo dalgaları gibi) üst yörüngeye çıkarılırradyo dalgaları gibi) üst yörüngeye çıkarılır.. Sonra elektronun kendiliğinden alt yörüngeye inmesinden kaynaklanan bir foton, Sonra elektronun kendiliğinden alt yörüngeye inmesinden kaynaklanan bir foton, komşu atomdaki elektronu uyararak onun dış yörüngeden inmesini ve kendisiyle komşu atomdaki elektronu uyararak onun dış yörüngeden inmesini ve kendisiyle aynı frekansta ve aynı fazda ikinci bir foton yayınlamasını sağlar. aynı frekansta ve aynı fazda ikinci bir foton yayınlamasını sağlar. Bu iki foton daha sonra yine komşu iki atoma giderek onların da aynı Bu iki foton daha sonra yine komşu iki atoma giderek onların da aynı yöntemle benzer fotonların oluşmasına neden olurlar. yöntemle benzer fotonların oluşmasına neden olurlar. (Zincir reaksiyonu)(Zincir reaksiyonu)

Zincirleme reaksiyon ile laser ışığının güçlendirilmesi.

LASER ışığının oluşumuLASER ışığının oluşumu

Burada;Burada;1- UYARICI KAYNAK:1- UYARICI KAYNAK: Laser ortamını hareket geçiren kaynaktır. Laser ortamını hareket geçiren kaynaktır. Bunlar;Bunlar;

• a) Optik kaynak: Katı ve sıvı Laserlerde kullanılır. a) Optik kaynak: Katı ve sıvı Laserlerde kullanılır. • b) Elektron çarpması: Gaz ve yarıiletken Laserlerde kullanılır.b) Elektron çarpması: Gaz ve yarıiletken Laserlerde kullanılır.• c) Kimyasal pompa: Protiplerde, Ordu-savaş sistemlerinde c) Kimyasal pompa: Protiplerde, Ordu-savaş sistemlerinde

kullanılır.kullanılır.

2- LASER ORTAMI:2- LASER ORTAMI: Foton üretmede kullanılan ortamlardır. Bunlar:Foton üretmede kullanılan ortamlardır. Bunlar:• a) Katı Laser: (Nd:YAG, Ruby Laserlerdir.a) Katı Laser: (Nd:YAG, Ruby Laserlerdir.• b) Sıvı Laserler: Boya (Dye) Laserlerdir.b) Sıvı Laserler: Boya (Dye) Laserlerdir.• c) Gaz Laserler: (He-Ne, Ar ve CO2 Laserlerdir.c) Gaz Laserler: (He-Ne, Ar ve CO2 Laserlerdir.• d) Yarı İletken : Diyot Laserlerdir.d) Yarı İletken : Diyot Laserlerdir.

3- IŞIK ÇIKIŞI:3- IŞIK ÇIKIŞI: Biri tam yansıtıcı diğeri ise kismi yansıtıcı Biri tam yansıtıcı diğeri ise kismi yansıtıcı aynalardan oluşur. aynalardan oluşur.

LASER IŞIĞININ ÖZELLİKLERİLASER IŞIĞININ ÖZELLİKLERİ

a) LASER ışıkları monokromatiktir, yani tek renkli ve tek dalga boyludur.

• b)b) Laser ışığı dağılmadan düz gider:Laser ışığı dağılmadan düz gider: Laserin tek bir çizgi gibi Laserin tek bir çizgi gibi yayılmadan gitmesi yüzünden başka aletlerle, uzaktan erişilmesi yayılmadan gitmesi yüzünden başka aletlerle, uzaktan erişilmesi güç olan yerlere erişilmesi mümkün olur.güç olan yerlere erişilmesi mümkün olur.

• c)c) Koherent olmasıKoherent olması;; Laser ışığı, radyo dalgaları ve ses Laser ışığı, radyo dalgaları ve ses

dalgalarında olduğu gibi yapıcı ve bozucu enterferans potansiyeline dalgalarında olduğu gibi yapıcı ve bozucu enterferans potansiyeline sahiptir. Elektromanyetik dalga teorisine göre; ışık dalgası, sahiptir. Elektromanyetik dalga teorisine göre; ışık dalgası, değişik değişik genlik, dalga boyu ve frekansa sahip fotonların genlik, dalga boyu ve frekansa sahip fotonların dağılmasından ibarettirdağılmasından ibarettir (İNKOHORENT ÖZELLİK). (İNKOHORENT ÖZELLİK).

Laser ise genliği, frekansı Laser ise genliği, frekansı (TEK FREKANS-TEK RENK)(TEK FREKANS-TEK RENK) ve ve zamansal dağılımı aynı olan bir ışık dalgasıdır. Bu da zamansal dağılımı aynı olan bir ışık dalgasıdır. Bu da Laserin Laserin kohorentlik özelliğinikohorentlik özelliğini gösterir.gösterir.

• d)d) Dalga özelliğiDalga özelliği;; tüm periyodik dalgalar sinüs dalgalarının tüm periyodik dalgalar sinüs dalgalarının

toplamından elde edilebildiğindan Laser ışığı da bir sinüs dalgası toplamından elde edilebildiğindan Laser ışığı da bir sinüs dalgası olarak kabul edilebilir. olarak kabul edilebilir. Bu dalganın frekansı Laser ışığının Bu dalganın frekansı Laser ışığının rengini, genliği Laser ışığının şiddetini ifade eder.rengini, genliği Laser ışığının şiddetini ifade eder. Hızı diğer ışıklar gibi boşlukta c = 300 000 km/sn dir. Hızı diğer ışıklar gibi boşlukta c = 300 000 km/sn dir.

Frekans ve hızı bilindiğinde dalga boyu için;Frekans ve hızı bilindiğinde dalga boyu için;λ = c / f yazılır. Frekans yerine f = (Eλ = c / f yazılır. Frekans yerine f = (E22 – E – E11) / h yazıldığında bir ) / h yazıldığında bir laser ışığının dalga boyunun yörüngeler arasındaki enerji farkına laser ışığının dalga boyunun yörüngeler arasındaki enerji farkına bağlı olduğu ortaya çıkmaktadır: bağlı olduğu ortaya çıkmaktadır:

λ = c h / (Eλ = c h / (E22 – E – E11))

LASER TİPİ:LASER TİPİ: DALGA BOYU DALGA BOYU (nm(nm))::

RENGİ:RENGİ:

ArgonArgon 488 – 514,5488 – 514,5 Mavi-yeşilMavi-yeşil

Helyum-NeonHelyum-Neon 632,5632,5 KırmızıKırmızı

KryptonKrypton 647,1647,1 KırmızıKırmızı

Neodmiyum:YAGNeodmiyum:YAG 10641064 Yakın kızılötesiYakın kızılötesi

KTPKTP 532532 YeşilYeşil

COCO22 10,6 10,6 μμmm Uzak kızılötesiUzak kızılötesi

Dye (Boya)Dye (Boya) 400 - 700400 - 700 Görünen renklerGörünen renkler

DiyotDiyot 670 - 800670 - 800 Çokyakın kızılötesiÇokyakın kızılötesi

Holmiyum: YAGHolmiyum: YAG 21002100 Orta kızılötesiOrta kızılötesi

Erbium: YAGErbium: YAG 29402940 Orta kızılötesiOrta kızılötesi

ExcimerExcimer 193,248,308,350193,248,308,350 MorötesiMorötesi

1- KRİSTAL LASERLER1- KRİSTAL LASERLER

Nd:YAG (Y3 Al5 O12 ) laseri, 1064 nm lik dalga boyuyla, quartz cam fiber optik kablolardan geçebilmesi yüzünden hem oftalmolojide ve hem de cerrahide en çok kullanılan Laserden birisidir.

2- GAZ LASERLER2- GAZ LASERLER

En çok kullanılan Argon, Krypton, CO2 , Excimer türleri ve pilot ışık olarak kullanılan Helyum-Neon dur.

• A) İON LASERLER:A) İON LASERLER: Eğer Eğer laser ortamında ionize bir soy gaz varsa buna ion laserlaser ortamında ionize bir soy gaz varsa buna ion laser adı adı verilir. En yaygın olarak kullanılan ion laser, 448 ve 514 nm lik dalga verilir. En yaygın olarak kullanılan ion laser, 448 ve 514 nm lik dalga boylarında boylarında mavi-yeşil ışık çıkaran Argondur. mavi-yeşil ışık çıkaran Argondur. Bunu 647 nm dalga Bunu 647 nm dalga boyunda kırmızı ve daha düşük güçlerde sarı, yeşil ve mor renkleri çıkaran boyunda kırmızı ve daha düşük güçlerde sarı, yeşil ve mor renkleri çıkaran Krypton Laser takip eder.Krypton Laser takip eder. OftalmolojideOftalmolojide 1-5 W tüp çıkışlı Argon Laserler 1-5 W tüp çıkışlı Argon Laserler kullanılmaktadır.kullanılmaktadır.

• B) KARBONDİOKSİT LASERLER:B) KARBONDİOKSİT LASERLER:

Gaz Laserler içinde verimi en yüksek olanıdır. %20 verime ulaşabilen bu Gaz Laserler içinde verimi en yüksek olanıdır. %20 verime ulaşabilen bu aygıtlar; Tıpta 100-150 Watt, Sanayide Kilowatt, askeri araştırmada da aygıtlar; Tıpta 100-150 Watt, Sanayide Kilowatt, askeri araştırmada da yüzlerce kilowatt sürekli güç vermektedir.yüzlerce kilowatt sürekli güç vermektedir. COCO2 2 Laserlerin, dalga boyu uzak Laserlerin, dalga boyu uzak kızılötesinde kızılötesinde 10,6 μm dir. 10,6 μm dir. Bu dalga boyunun en önemli özelliği su tarafından çok iyi absorbe Bu dalga boyunun en önemli özelliği su tarafından çok iyi absorbe olması ve bu sayede doku ablasyonu elde edilebilmesidir. Bir başka olması ve bu sayede doku ablasyonu elde edilebilmesidir. Bir başka özelliği de normal camdan geçememesidir. özelliği de normal camdan geçememesidir.

Fiber optik kablo ile kullanılmadıklarından Fiber optik kablo ile kullanılmadıklarından COCO2 2 Laser cihazlarının Laser cihazlarının çıkışları, mafsallı ayna kolları ile olmaktadır. çıkışları, mafsallı ayna kolları ile olmaktadır. Bu yüzden COBu yüzden CO2 2 Laserin Laserin endoskopla kullanımı, direkt veya aynadan yansımalı atışlarla endoskopla kullanımı, direkt veya aynadan yansımalı atışlarla sınırlı kalmaktadır. sınırlı kalmaktadır. Ayrıca bu dalga boyundaki ışık gözün kornea Ayrıca bu dalga boyundaki ışık gözün kornea tabakasından geçemediğinden, cihazın oftalmolojide kullanımı tabakasından geçemediğinden, cihazın oftalmolojide kullanımı sınırlı kalmaktadır.sınırlı kalmaktadır.

COCO22 - Nd:YAG - Argon Laserlerin - Nd:YAG - Argon Laserlerin

kullanım alanları:kullanım alanları:

• C) HELİUM-NEON LASERLER:C) HELİUM-NEON LASERLER: İlk gaz Laser olarak 1961 yılında çalıştırılmış olan, He-Ne Laserler İlk gaz Laser olarak 1961 yılında çalıştırılmış olan, He-Ne Laserler (kırmızı) (kırmızı) güvenirliği ve ışın kalitesi sayesinde Tıp alanında çok güvenirliği ve ışın kalitesi sayesinde Tıp alanında çok kullanılmaktadır. kullanılmaktadır. He-Ne tipi Laserler tedavi sistemlerinde pilot He-Ne tipi Laserler tedavi sistemlerinde pilot ışık olarak kullanılmaktadır.ışık olarak kullanılmaktadır. CO CO22, Nd:YAG, Ho:YAG, Er:YAG, , Nd:YAG, Ho:YAG, Er:YAG, Excimer gibi Laserler gözle görülemeyen Excimer gibi Laserler gözle görülemeyen kızılötesi ve morötesi kızılötesi ve morötesi güçlü ışıklar çıkardıklarından dolayı bunların nereye gittikleri güçlü ışıklar çıkardıklarından dolayı bunların nereye gittikleri saptanamamaktadır.saptanamamaktadır.

• D) EXCİMER LASER:D) EXCİMER LASER: Excited ve dimer kelimelerinden oluşan Excimer sözcüğü, uyarılma Excited ve dimer kelimelerinden oluşan Excimer sözcüğü, uyarılma halinde birleşik, ancak normal durumda ayrı duran atomlardan halinde birleşik, ancak normal durumda ayrı duran atomlardan oluşan molekülleri tanımlamakta kullanılmaktadır. 1970 yıllarında oluşan molekülleri tanımlamakta kullanılmaktadır. 1970 yıllarında ortaya çıkmıştır. Excimer gazı olarak 193 nm dalga boyunda Argon ortaya çıkmıştır. Excimer gazı olarak 193 nm dalga boyunda Argon Fluorid (ArF), 248 nm lik Krypton Fluorid (KrF), 308 nm lik Xenon Fluorid (ArF), 248 nm lik Krypton Fluorid (KrF), 308 nm lik Xenon Klorid (XeCl) ve 350 nm lik Xenon Fluorid (XeF) kullanılmaktadır. Klorid (XeCl) ve 350 nm lik Xenon Fluorid (XeF) kullanılmaktadır. Excimer Laser, Tıbbi sağaltımda 193 nm lik dalga boyu ile Excimer Laser, Tıbbi sağaltımda 193 nm lik dalga boyu ile Oftalmoloji alanında korneanın şekil değişiminde ve Oftalmoloji alanında korneanın şekil değişiminde ve miyopluk tedavisinde kullanılmaktadır.miyopluk tedavisinde kullanılmaktadır. Yine 308 nm lik dalga Yine 308 nm lik dalga boyu ile de boyu ile de kardiolojide anjioplasti uygulamalarında, kardiolojide anjioplasti uygulamalarında, oftalmolojide de katarakt parçalamasında kullanılmaktadır.oftalmolojide de katarakt parçalamasında kullanılmaktadır.

3- Boya LASERLER3- Boya LASERLER

Boya Laserler 400 – 700 nm lik dalga boyu ile görünür ışık şeklindedir. Boya laserler, sıvı bir çözücü içinde eritilmiş bir organik boyanın ışıkla eksitasyonu ilkesine dayanır. Bilimsel çalışmalarda, oftalmolojik koagülasyon oluşturmada ve dermatoloji de kullanılmaktadır.

4- Diyot LASERLER4- Diyot LASERLER

Tedavi işlerinde Diyot Laserler 2 amaç için kullanılır. Bunlardan birincisi pilot ışığı olarak görev yapmasıdır. İkincisi ise çok yakın kızılötesi diyotlar koagülasyon için ve fizik tedavide biostimülasyon için kullanmasıdır.

LASER ETKİME MEKANİZMALARILASER ETKİME MEKANİZMALARI

1- Çok kısa süreli bir darbeyle çok küçük bir alanda yüksek bir güç yoğunluğu elde edilerek yaratılan patlamadır (SOGUK LASER).

Bu yönteme OPTİK DAĞITMA denir.

2- ISI ETKİSİ:2- ISI ETKİSİ:

Oftalmoloji ve cerrahi de birçok değişik laser türüyle uygulanabilen bu yöntem dokunun ısıtılarak koagüle olmasını veya buharlaşmasını sağlar. Laserle kesmeler, delmeler, kanamaların durdurulması, tümörlerin yakılması dokuda yaratılan ısı etkisi ve sıcaklığın artmasıile olmaktadır.

3- FOTOKİMYASAL ETKİ:3- FOTOKİMYASAL ETKİ: Teşhis alanında Laserin Teşhis alanında Laserin fotokimyasal etkisinden yararlanılır. Ayrıca Dermatolojide fotokimyasal etkisinden yararlanılır. Ayrıca Dermatolojide cildin güzelleştirilmesi için Ne-He ve benzer laserler cildin güzelleştirilmesi için Ne-He ve benzer laserler kullanılmaktadır; ancak etkileri hala araştırılmaktadır. kullanılmaktadır; ancak etkileri hala araştırılmaktadır.

Önemli Not: Bu üç etkiden aynı anda iki etkiye de Önemli Not: Bu üç etkiden aynı anda iki etkiye de sahip olan bir laser türü çeşidi daha sahip olan bir laser türü çeşidi daha geliştirilmemiştir.geliştirilmemiştir. Buna karşılık kurulacak bir sistemde, birden fazla tüp, Buna karşılık kurulacak bir sistemde, birden fazla tüp, güç kaynağı, optik sistem ve kumanda devresi monte güç kaynağı, optik sistem ve kumanda devresi monte edillerek belirli bir tedavi ünitesi oluşturmak mümkündür. edillerek belirli bir tedavi ünitesi oluşturmak mümkündür.

Örneğin; Oftalmolojide Argon ve Q tetiklemeli Nd:YAG Örneğin; Oftalmolojide Argon ve Q tetiklemeli Nd:YAG laserleri aynı anda biomikroskoplara bağlanarak laserleri aynı anda biomikroskoplara bağlanarak iriste iriste delik açma işlemi (iridektomi) yapılabilir.delik açma işlemi (iridektomi) yapılabilir. Önce Önce Argonla delik açılacak bölge koagüle edilir. Ardından Argonla delik açılacak bölge koagüle edilir. Ardından Nd:YAG laseri ile de optik patlama yaratarak kansız ve Nd:YAG laseri ile de optik patlama yaratarak kansız ve güvenli bir şekilde yapılabilir. güvenli bir şekilde yapılabilir.

4- DALGA BOYU ETKİSİ:4- DALGA BOYU ETKİSİ: Laser seçimi yapılırken en önemli unsur dokularda değişik Laser seçimi yapılırken en önemli unsur dokularda değişik absorbsiyona neden olan dalga boyudur.absorbsiyona neden olan dalga boyudur. Bu seçimi cihazın gücü ve Bu seçimi cihazın gücü ve darbe (ısıtma yöntemi ile çalışan laserlerin darbesi) özellikleri takip eder. darbe (ısıtma yöntemi ile çalışan laserlerin darbesi) özellikleri takip eder. Uygun dalga boyu ve güç seçimi aynı zamanda cihazın laser ortamını, Uygun dalga boyu ve güç seçimi aynı zamanda cihazın laser ortamını, kristal, gaz, boya veya diyot oluşunu ve dolayısıyla maliyetini, elektrik kristal, gaz, boya veya diyot oluşunu ve dolayısıyla maliyetini, elektrik sarfiyatını, soğutma sistemini, su veya gaz gibi dış bağlantı ihtiyacını, boya sarfiyatını, soğutma sistemini, su veya gaz gibi dış bağlantı ihtiyacını, boya veya gaz gibi sarf malzemesi gereksinimini de belirler. veya gaz gibi sarf malzemesi gereksinimini de belirler. 400-700 nm lik görülen ışık dalga boylarında suyun, şeffaf olduğu, buna 400-700 nm lik görülen ışık dalga boylarında suyun, şeffaf olduğu, buna karşın 300 nm nin altında morötesi bölgesinde ve kızıl ötesinde ise enerjiyi karşın 300 nm nin altında morötesi bölgesinde ve kızıl ötesinde ise enerjiyi iyi soğurduğu görülmektedir. iyi soğurduğu görülmektedir.

Bu koşullarda: Bu koşullarda: • İyi bir kesim yapılmak istendiğinde suyun absorbsiyonunun İyi bir kesim yapılmak istendiğinde suyun absorbsiyonunun

kuvvetli olduğu bir dalga boyu seçilmelidir.kuvvetli olduğu bir dalga boyu seçilmelidir. Örneğin COÖrneğin CO22 laserinin laserinin dalga boyu suyun iyi soğurduğu bir yerdedir (Şekil: 12). Ancak COdalga boyu suyun iyi soğurduğu bir yerdedir (Şekil: 12). Ancak CO22 laserinin laserinin camdan geçememesi yüzünden fiberoptik kablolar ile iletimini olanaksız camdan geçememesi yüzünden fiberoptik kablolar ile iletimini olanaksız kılıyor. Bu yüzden suyun yine iyi soğurulduğu daha düşük dalga boylarındaki kılıyor. Bu yüzden suyun yine iyi soğurulduğu daha düşük dalga boylarındaki (2100 ile 2940 nm arası) Holmium:YAG ve Erbium:TAG laserleri (2100 ile 2940 nm arası) Holmium:YAG ve Erbium:TAG laserleri geliştirilmiştir.geliştirilmiştir.

• Kesme yerine daha derine inen koagülasyon istendiğinde ise suyun Kesme yerine daha derine inen koagülasyon istendiğinde ise suyun daha az absorbe ettiği dalga boyu seçilmelidir.daha az absorbe ettiği dalga boyu seçilmelidir. (1064 nm lik Nd:YAG (1064 nm lik Nd:YAG laserleri)laserleri)

Işığın; su, hemoglobin ve melanin tarafından Işığın; su, hemoglobin ve melanin tarafından soğurulmasının, tedavi laserlerinin dalga boylarıyla soğurulmasının, tedavi laserlerinin dalga boylarıyla

birlikte görünümü.birlikte görünümü.

LASERİN OFTALMOLOJİDE KULLANIMILASERİN OFTALMOLOJİDE KULLANIMI

LASERLE KOAGÜLASYON UYGULAMALARI:LASERLE KOAGÜLASYON UYGULAMALARI:

Göz dokusunu ısıtarak Göz dokusunu ısıtarak KOAGÜLASYON KOAGÜLASYON yapmakta kullanılan laserler srasıyla Ar, yapmakta kullanılan laserler srasıyla Ar, Diyot ve Kr dur. Diyot ve Kr dur. Her üç laserin dalga Her üç laserin dalga boyu, onların kornea ve vitre boyu, onların kornea ve vitre sıvısından fazla güç kaybına sıvısından fazla güç kaybına uğramadan geçmelerini uğramadan geçmelerini sağlamaktadır.sağlamaktadır. Böylece fundus Böylece fundus hasarlarında kullanımları çok uygun hale hasarlarında kullanımları çok uygun hale gelir. Ancak çıkardığı sarı ve kırmızı ışık gelir. Ancak çıkardığı sarı ve kırmızı ışık göz içinde daha da az soğurulduğundan göz içinde daha da az soğurulduğundan özellikle makula bölgesi için Kr laserleri özellikle makula bölgesi için Kr laserleri kullanılmaktadır. Her üç laserin ışığı göze kullanılmaktadır. Her üç laserin ışığı göze bir biomikroskop ve hastanın gözüne bir biomikroskop ve hastanın gözüne temas ettirilen bir laser kontakt lensi temas ettirilen bir laser kontakt lensi

yarıdmıyla veriliryarıdmıyla verilir

Fotokoagülasyon uygulamaları:Fotokoagülasyon uygulamaları:

• a) Diabetik retinapatilerde:a) Diabetik retinapatilerde:Şeker hastalarında en yaygın körlük sebebi, retinalarında Şeker hastalarında en yaygın körlük sebebi, retinalarında damarların yayılmasıdır.damarların yayılmasıdır. İlk aşamada yeni ince damarların ortaya İlk aşamada yeni ince damarların ortaya çıkmasıyla başlayan kötü durum kısa sürede damarlarda kanamalara ve çıkmasıyla başlayan kötü durum kısa sürede damarlarda kanamalara ve fundusun büyük bir kısmının yeni damarlarla kaplanmasına neden olur. Bu fundusun büyük bir kısmının yeni damarlarla kaplanmasına neden olur. Bu durumda laser durumda laser RETİNA FOTOKOAGÜLASYONURETİNA FOTOKOAGÜLASYONU işlemi yapılır. işlemi yapılır. Bunun için gözbebeğine atropin damlatılarak büyümesi sağlanır ve böylece Bunun için gözbebeğine atropin damlatılarak büyümesi sağlanır ve böylece retinasına kolayca ulaşılır. 200-800 mW gücünde, 100 mSn süreli 200-500 retinasına kolayca ulaşılır. 200-800 mW gücünde, 100 mSn süreli 200-500 μm çapında μm çapında noktasal atışlar yapılarak bölgedeki yırtılmış damarlar noktasal atışlar yapılarak bölgedeki yırtılmış damarlar ve retina dokuları ısıtılarak koagüle edilir.ve retina dokuları ısıtılarak koagüle edilir. Diyot laserler hem retina Diyot laserler hem retina hem de makulada kullanıma çok uygundur. Argon Laserler kadar iyi hem de makulada kullanıma çok uygundur. Argon Laserler kadar iyi soğurulmamasına karşın çıkardığı 800 nm dalga boylu laser ışığı, gözle soğurulmamasına karşın çıkardığı 800 nm dalga boylu laser ışığı, gözle görülmediği için hastanın diğer laserdeki kuvvetli ışıktan şikayeti yoktur.görülmediği için hastanın diğer laserdeki kuvvetli ışıktan şikayeti yoktur.

• b) Retinal yırtıkları ve dekolman tedavisinde:b) Retinal yırtıkları ve dekolman tedavisinde:Retina dekolmanı, sensoriyel retinanın, hemen altında bulunan Retina dekolmanı, sensoriyel retinanın, hemen altında bulunan pigment epitelinden ayrılması demektir.pigment epitelinden ayrılması demektir. Retinada oluşacak bir yırtık Retinada oluşacak bir yırtık nedeniyle içeriye sıvı girmesi retinanın ayrılmasına neden olur. Yırtık nedeniyle içeriye sıvı girmesi retinanın ayrılmasına neden olur. Yırtık küçükken ve erken konulacak bir teşhisde, yırtığın kenarına yapılacak laser küçükken ve erken konulacak bir teşhisde, yırtığın kenarına yapılacak laser atışları ile yırtığın kapanması ve dolayısıyla sıvı girişi engellenebilir. Ayrıca atışları ile yırtığın kapanması ve dolayısıyla sıvı girişi engellenebilir. Ayrıca oluşmuş retina yırtıkları laser yapıştırmaları ile yeniden yamalanabilmektedir. oluşmuş retina yırtıkları laser yapıştırmaları ile yeniden yamalanabilmektedir. Ancak oldukça zor ve risklidir. Ancak oldukça zor ve risklidir.

• c) Glokom tedavilerinde:c) Glokom tedavilerinde:Göz içi basıncın yükselmesi sonucunda görme alanı kaybı ve papillalardaki Göz içi basıncın yükselmesi sonucunda görme alanı kaybı ve papillalardaki hasara hasara glokom glokom denir. Gözün yuvarlak şeklini, içindeki sıvının oluşturduğu denir. Gözün yuvarlak şeklini, içindeki sıvının oluşturduğu vitre basıncı sağlar. Ön kamaradaki bir tıkanıklık yüzünden dışarı çıkamayan vitre basıncı sağlar. Ön kamaradaki bir tıkanıklık yüzünden dışarı çıkamayan sıvı bir basınç artmasına neden olur. sıvı bir basınç artmasına neden olur. Bu basınç artımı, optik sinire zarar Bu basınç artımı, optik sinire zarar verebilir.verebilir. Bakımı ve önlemlerin ihmal edilişi sonucunda kişilerde körlük söz Bakımı ve önlemlerin ihmal edilişi sonucunda kişilerde körlük söz konusudur. Ön kamaradaki sıvı üretimi korpus siliyareden kaynaklanır. Bu konusudur. Ön kamaradaki sıvı üretimi korpus siliyareden kaynaklanır. Bu sıvının büyük bir kısmı da trabekulum ve schlemm kanalı yoluyla gözü terk sıvının büyük bir kısmı da trabekulum ve schlemm kanalı yoluyla gözü terk eder. Normal durumlarda gözde toplam sıvı üretimi ile toplam sıvı atımı eşit eder. Normal durumlarda gözde toplam sıvı üretimi ile toplam sıvı atımı eşit olduğunda göz normal şeklini doğal basıncı ile korur. Ama trabekulum ve olduğunda göz normal şeklini doğal basıncı ile korur. Ama trabekulum ve schlemm kanalından çıkış herhangi bir nedenle tıkandığında veya schlemm kanalından çıkış herhangi bir nedenle tıkandığında veya azaldığında göz içi basıncı artar ve gözde de fazla bir esneklik olmadığından azaldığında göz içi basıncı artar ve gözde de fazla bir esneklik olmadığından artan basınç papilla bölgesine baskı yaparak çukurlaşmasına sebep olur. artan basınç papilla bölgesine baskı yaparak çukurlaşmasına sebep olur. Bu duruma Bu duruma AÇIK GLOKOMAÇIK GLOKOM denir. Daha nadir rastlanan bir başka çeşit denir. Daha nadir rastlanan bir başka çeşit glokom da sıvının arka kamaradan, önkamaraya geçememesinden glokom da sıvının arka kamaradan, önkamaraya geçememesinden kaynaklanan GÖRÜŞ AÇISININ kapanması glokomodur. Her iki durumda da kaynaklanan GÖRÜŞ AÇISININ kapanması glokomodur. Her iki durumda da periferden başlayarak görme alanı azalmaya başlar ve tedavi edilmediği periferden başlayarak görme alanı azalmaya başlar ve tedavi edilmediği takdirde körlüğe kadar devam eder. takdirde körlüğe kadar devam eder.

• Glokom tedavisinde kullanılan LASER türleri:Glokom tedavisinde kullanılan LASER türleri:1- Trabekuloplasti laser tedavisi:1- Trabekuloplasti laser tedavisi: Ar ve Diyot laserle trabekulum ile Ar ve Diyot laserle trabekulum ile skleral mahmuz çizgisine koagülasyon yapılması,skleral mahmuz çizgisine koagülasyon yapılması,2- İridektomi laser tedavisi:2- İridektomi laser tedavisi: Q-tetiklemeli Nd:YAG laseri ile irisin Q-tetiklemeli Nd:YAG laseri ile irisin periferik noktasında delik açma ve sıvının atılması sağlanır.periferik noktasında delik açma ve sıvının atılması sağlanır.3- Sklerostomi laser tedavisi:3- Sklerostomi laser tedavisi: Ho:YAG laseri ile limbus yanından delik Ho:YAG laseri ile limbus yanından delik açmak ve konjonktivadan sıvı akışını sağlamaktır. açmak ve konjonktivadan sıvı akışını sağlamaktır.

• d) Refraktif Cerrahide:Göz odaklanmasının 2/3 ünü sağlayan korneanın, şekil bozukluklarının Miyopi, Hipermetropi ve Astigmatizmaya neden olduğu ortaya çıkmıştır. Bu bozukluklar, önce gözlükle, sonra kontakt lensle ve ardından da miyopi durumunda korneanın periferisinin çizilmesi içeren radial keratotomi denen cerrahi yöntemle ve en son olarak da laser kullanılarak düzeltilmektedir.

Bu uygulamalar:Bu uygulamalar:1- Excimer laserle fotorefraktif koratektomi:1- Excimer laserle fotorefraktif koratektomi: Buradaki tedavi, Buradaki tedavi, korneanın belirli alanlarının laserle buharlaştırılıp eğrilik yarıçapının korneanın belirli alanlarının laserle buharlaştırılıp eğrilik yarıçapının değişmesi sonucu yakınsamasının düzeltilmesidir. Lens-Makers değişmesi sonucu yakınsamasının düzeltilmesidir. Lens-Makers formülüne göre Rformülüne göre R11 ve R ve R22 gibi eğrilik yarıçaplarına sahip bir merceğin gibi eğrilik yarıçaplarına sahip bir merceğin yakınsaması:yakınsaması:

Y = 1 / f = (n – 1) (1 / RY = 1 / f = (n – 1) (1 / R11 + 1 / R + 1 / R22 ) ) dir. dir.

Bunu içinde korneada absorbsiyonu yüksek olan 193 nm lik ArF Bunu içinde korneada absorbsiyonu yüksek olan 193 nm lik ArF Excimer Laser kullanılmaktadır. Kornea ile laser arasına konulan ve Excimer Laser kullanılmaktadır. Kornea ile laser arasına konulan ve laser ışığı verildiğinde buharlaşan maske, bu yöntemle kendi eğri laser ışığı verildiğinde buharlaşan maske, bu yöntemle kendi eğri yüzeyi doğrultusunda, kornea yüzeyini de buharlaştırarak(ablasyon) yüzeyi doğrultusunda, kornea yüzeyini de buharlaştırarak(ablasyon) yüzeyindeki eğrilik yarıçapının değişimine neden olmaktadır. yüzeyindeki eğrilik yarıçapının değişimine neden olmaktadır.

Excimer Laser uygulamasında maske kullanımı

2- Laser termal kerotoplastisi: 2100 nm lik Ho:YAG laseri ile yapılan darbe atışları sonucu korneanın kollajen fiberlerinin gerilmesi suretiyle, doku ablasyonuna gerek kalmadan kornanın eğrilik düzeyinin değiştirilmesidir. 60-75 0C e çıkan heliks yapısındaki korneal kollajeninin organizasyonu değişmekte ve bu değişim sonucu fibrillerin uzunluğu kısalarak korneanın şekli istenen eğriliğe sahip olmaktadır. Bu yöntemde korneada doku ablasyonu olmaması ve gerektiğinde birden fazla uygulanabilirliği yüzünden miyopinin yanısıra hipermetropi ve astigmatizma tedavisinde de kullanılabilmektedir.

• e) Göz yaşı tedavisinde (Laser Dakriyosis e) Göz yaşı tedavisinde (Laser Dakriyosis torinortami):torinortami):Gözyaşı bezlerinden salgılanan gözyaşı, lakrimal Gözyaşı bezlerinden salgılanan gözyaşı, lakrimal kanalikül üzerinden gözyaşı kesesine oradan da kanalikül üzerinden gözyaşı kesesine oradan da nazolakrimal kanal yoluyla burun boşluğuna nazolakrimal kanal yoluyla burun boşluğuna dökülür. dökülür. Gözyaşı yolundaki bir tıkanıklık akışı Gözyaşı yolundaki bir tıkanıklık akışı önleyerek iltihaplanmaya neden olur.önleyerek iltihaplanmaya neden olur. Burun Burun deliğinden girilerek yapılan müdahalede burun deliğinden girilerek yapılan müdahalede burun kemiği delinerek kanala ulaşılmakta ve Ar, KTP ve kemiği delinerek kanala ulaşılmakta ve Ar, KTP ve Ho:YAG laserle tıkanıklıklar buharlaştırılmaktadır. Ho:YAG laserle tıkanıklıklar buharlaştırılmaktadır. Burada Ho:YAG laser kemiği delmekte Burada Ho:YAG laser kemiği delmekte kullnılmaktadır.kullnılmaktadır.

LASERİN CERRAHİDE KULLANIMI:LASERİN CERRAHİDE KULLANIMI:

• 1960 lı yıllarda cerrahi amaçlı ilk kullanılan LASER yüksek güçlü ve dokuda kolayca 1960 lı yıllarda cerrahi amaçlı ilk kullanılan LASER yüksek güçlü ve dokuda kolayca buharlaşma yapabilen CObuharlaşma yapabilen CO22 li LASER olmuştur. li LASER olmuştur. Ancak COAncak CO2 2 den daha az kesme gücü olan ama kolayca fiber optik kablolarla den daha az kesme gücü olan ama kolayca fiber optik kablolarla ve endoskopik yöntemler vücudun içlerine girebilen Nd: YAG laser ler ve endoskopik yöntemler vücudun içlerine girebilen Nd: YAG laser ler kullanılmaya başladı.kullanılmaya başladı. Bu ik laserin cerrahide kullanım oranı %90 seviyelerindedir. Bu ik laserin cerrahide kullanım oranı %90 seviyelerindedir. Son zamanlarda bunlara ek olarak Argon ve KTP koagülasyonlarda, Holmium:YAG ve Son zamanlarda bunlara ek olarak Argon ve KTP koagülasyonlarda, Holmium:YAG ve Erbium:YAG laserleri de dokuların kesilmesinde kullanılmaktadır. Erbium:YAG laserleri de dokuların kesilmesinde kullanılmaktadır.

COCO22 nin Nd: YAG lasere göre avantajları: nin Nd: YAG lasere göre avantajları:• 1. Daha iyi keser ve kesilen yerin etrafında daha az karbonizasyon yapar. 1. Daha iyi keser ve kesilen yerin etrafında daha az karbonizasyon yapar. • 2. Dokuya uzaktan odaklanabilir, temas etmeden keser. 2. Dokuya uzaktan odaklanabilir, temas etmeden keser. • 3. Yüzeyde kalır, alttaki dokulara zarar vermez.3. Yüzeyde kalır, alttaki dokulara zarar vermez.• 4. Işığının havada parallelliği daha iyidir.4. Işığının havada parallelliği daha iyidir.

Nd: YAG laserinin avantajları:Nd: YAG laserinin avantajları:• 1. CO1. CO22’nin aksine fiber optiklerden geçebilir. ’nin aksine fiber optiklerden geçebilir. • 2. Fiber optik kablonun ucuna safir uç takılarak bir laser bıcağı olarak kullanılabilir. 2. Fiber optik kablonun ucuna safir uç takılarak bir laser bıcağı olarak kullanılabilir. • 3. Dokuya temas ettirmeden koagülasyon amaçlı da kullanılabilmektedir. 3. Dokuya temas ettirmeden koagülasyon amaçlı da kullanılabilmektedir. • 4. Doku absorbsiyonu, daha derinlere giderek büyük hacimli dokuları da koagüle 4. Doku absorbsiyonu, daha derinlere giderek büyük hacimli dokuları da koagüle

edebilir. edebilir.

a) Jinekolojide kullanımı1. Kolposkopi: Tümör veya kondilon benzeri hedeflere bir kolposkop üzerinden mikromanipülatör yardımıyla CO2 laserle atış yapılmasıdır.2. Loporoskopi: Yumurtalık, tüp, safra kesesi ameliyatlarında CO2 laserler tercih edilir. Karnın CO2 gazıyla şişirilmesi ve hastaya bir veya daha fazla delik açılarak teleskop ve Laser girişi yapılmasıdır. CO2 laser seçildiğinde pilot ışık ile yönlendirilmelidir. Ayrıca Laser ışığının tedavi edilecek alanın arkasında tehlike oluşturmaması için Laparoskobun ucuna BACKSTOP ilave edilmelidir

3. Histeroskopi: CO2 gazı veya sıvı ile genişletilmiş Uterusa histeroskoptan geçen fiber obtik kablo ile giren Nd:Laser ışığı, polip, miyom cerrahisi veya koagülasyonu ile yapışma ve perdelerin kesilmesinde veya buharlaştırılmasında kullanılmaktadır.

b) Ürolojide kullanımı:b) Ürolojide kullanımı:• Yüzeysel tümör, kondilom v.s durumlarında Ar veya COYüzeysel tümör, kondilom v.s durumlarında Ar veya CO22 laser kullanılmakta, laser kullanılmakta,

suyun içinden geçiş özelliği dolayısıyla da daha çok Nd: YAG laserler tercih suyun içinden geçiş özelliği dolayısıyla da daha çok Nd: YAG laserler tercih edilmektedir. edilmektedir.

• Genel olarak mesane tümörlerinin tedavisinde, Prostat tedavisi ile üreter ve Genel olarak mesane tümörlerinin tedavisinde, Prostat tedavisi ile üreter ve üretradaki damarların açılması ile tümörlerin tedavisinde kullanılmaktadır.üretradaki damarların açılması ile tümörlerin tedavisinde kullanılmaktadır.

• Taş kırmada kullanım:Taş kırmada kullanım: İdrar yolu ve safra kesesi taşlarının kırılmasında, İdrar yolu ve safra kesesi taşlarının kırılmasında,

fiber optik kabloyla taşın bulunduğu bölgeye girilerek, taşa darbeli atışlar fiber optik kabloyla taşın bulunduğu bölgeye girilerek, taşa darbeli atışlar yapılır. Darbeler sonucu ufak parçalar ayrılan taşlar endoskopla çıkarılır veya yapılır. Darbeler sonucu ufak parçalar ayrılan taşlar endoskopla çıkarılır veya kendiliğinden dışarı atılacak şekilde ise bırakılır. Bu işlemler için Q-tetiklemeli kendiliğinden dışarı atılacak şekilde ise bırakılır. Bu işlemler için Q-tetiklemeli Nd:YAG ve Ho:YAG LASER ler kullanılır.Nd:YAG ve Ho:YAG LASER ler kullanılır.

c) Nöroşirujide kullanımı:c) Nöroşirujide kullanımı:

• Beyin cerrahisinde COBeyin cerrahisinde CO22 laserler, sadece yüzeydeki dokunun ablasyonunu laserler, sadece yüzeydeki dokunun ablasyonunu sağladığı ve derine inmediği için tercih edilmektedir. Çünkü dalga boyunun sağladığı ve derine inmediği için tercih edilmektedir. Çünkü dalga boyunun su tarafından çok iyi soğurulması yüzünden beyin operasyonlarında su tarafından çok iyi soğurulması yüzünden beyin operasyonlarında kullanılırken, hassas sinir ve damarlar üzerlerine ıslatılmış pamukla kullanılırken, hassas sinir ve damarlar üzerlerine ıslatılmış pamukla korunabilmektedir. korunabilmektedir.

• Ancak koagülasyon ve endoskopik giriş gereken durumlarda ise Nd:YAG ve Ancak koagülasyon ve endoskopik giriş gereken durumlarda ise Nd:YAG ve Ho:YAG laserleri kullanılmakta ve sinire baskı yapan omurgaların ortasındaki Ho:YAG laserleri kullanılmakta ve sinire baskı yapan omurgaların ortasındaki dokunun buharlaştırılması için diskektami yapılmaktadır. dokunun buharlaştırılması için diskektami yapılmaktadır.

d) Gastroenterolojide kullanımı:d) Gastroenterolojide kullanımı:• Gastroenterolojik uygulamalar için esnek endoskop gerektiğinden, fiber Gastroenterolojik uygulamalar için esnek endoskop gerektiğinden, fiber

optik kablolardan geçebilen Nd: YAG laseri tek kullanılan laser olmaktadır.optik kablolardan geçebilen Nd: YAG laseri tek kullanılan laser olmaktadır.• 100 W lık Nd: YAG laseri ile mide kanamaları, yaraları (ülser), mide 100 W lık Nd: YAG laseri ile mide kanamaları, yaraları (ülser), mide

tümörleri, yemek borusu tümörleri ve tıkanıklıkları ile kolerektal tümörler ve tümörleri, yemek borusu tümörleri ve tıkanıklıkları ile kolerektal tümörler ve kondilomların tedavisi yapılabilmektedir.kondilomların tedavisi yapılabilmektedir.

e) Dermatolojide ve Plastik Cerrahide kullanımı:e) Dermatolojide ve Plastik Cerrahide kullanımı:

• Laser bıçağı şeklinde cerrahi operasyonlarda, siğil vb yapıların yakılması, Laser bıçağı şeklinde cerrahi operasyonlarda, siğil vb yapıların yakılması, döğmelerin silinmesi, porto şarabı lekesi ve çeşitli hemanjiyomların döğmelerin silinmesi, porto şarabı lekesi ve çeşitli hemanjiyomların tedavisinde kullanılmaktadır.tedavisinde kullanılmaktadır.

• CO2 ve Nd: YAG laseri kullanılarak yapılan Laser bıcağı, neşter yerine CO2 ve Nd: YAG laseri kullanılarak yapılan Laser bıcağı, neşter yerine kullanılmakta ve kansız kesimler yapılabilmektedir.kullanılmakta ve kansız kesimler yapılabilmektedir.

f) K.B.B’de kullanımı:f) K.B.B’de kullanımı:• Ağız, boğaz ve gırtlak bölgelerinde COAğız, boğaz ve gırtlak bölgelerinde CO22 , Nd: YAG ve Ar Laserler ile tümör , Nd: YAG ve Ar Laserler ile tümör

cerrahisi ve ablasyonu yapılmaktadır. cerrahisi ve ablasyonu yapılmaktadır. • Son yıllarda uvula (küçük dil)’nın yakılması ve horlamaların engellenmesi Son yıllarda uvula (küçük dil)’nın yakılması ve horlamaların engellenmesi

mümkün hale gelmişdir. mümkün hale gelmişdir.

LASER’in değişik yerlerde kullanımı

g) Bronkoskopide:g) Bronkoskopide:• Nefes borusunun daralmasına sebep olan tümörlerin katı veya esnek bir Nefes borusunun daralmasına sebep olan tümörlerin katı veya esnek bir

bronkoskopun içinden geçirilen fiber optik kablo ile Nd: YAG laseri kullanılarak bronkoskopun içinden geçirilen fiber optik kablo ile Nd: YAG laseri kullanılarak yakılması ve koagüle edilmesi mümkün hale gelmiştir.yakılması ve koagüle edilmesi mümkün hale gelmiştir.

h) Ortopedide kullanım:h) Ortopedide kullanım:

• Kemik kesilmesi veya buharlaştırılması için en iyi sonuç COKemik kesilmesi veya buharlaştırılması için en iyi sonuç CO2 2 ve Er:YAG laserleri ile ve Er:YAG laserleri ile alınmaktadır. alınmaktadır.

• Yumuşak dokuya müdahale edilecekse COYumuşak dokuya müdahale edilecekse CO2 2 ve Nd:YAG laserleri seçilmektedir.ve Nd:YAG laserleri seçilmektedir.• Menisküs veya diğer kıkırdak türü dokuları kesmede ise Ho:YAG laserleri tercih Menisküs veya diğer kıkırdak türü dokuları kesmede ise Ho:YAG laserleri tercih

edilmektedir.edilmektedir.

i) Anjiyoplastide:i) Anjiyoplastide:• Tıkanık damarların Laser ışığı ile açılmasıdır.Tıkanık damarların Laser ışığı ile açılmasıdır. Anjiyoplasti Laser sistemleri Anjiyoplasti Laser sistemleri

fiberoptik kabloların uçlarına göre:fiberoptik kabloların uçlarına göre:• Kapalı uçlu olanlar:Kapalı uçlu olanlar: Laser ışığı kablodan dışarı çıkmaz ve sadece ucu ısıtır. Isıtılmış Laser ışığı kablodan dışarı çıkmaz ve sadece ucu ısıtır. Isıtılmış

uç ise damardaki tıkanıklığı açmada kullanılır.uç ise damardaki tıkanıklığı açmada kullanılır.

• Açık uçlu olanlar:Açık uçlu olanlar: Daha çok kullanılan bu sistemde laser ışığı doğrudan tıkanıklığı Daha çok kullanılan bu sistemde laser ışığı doğrudan tıkanıklığı eriterek damarı açar. Bu sistemlerde Excimer ve Ho:YAG laserler kullanılmaktadır.eriterek damarı açar. Bu sistemlerde Excimer ve Ho:YAG laserler kullanılmaktadır.

• Ayrıca balonlu fiber optik kablolar ile laserle eritilen tıkanıklık klasik balon tedavisi Ayrıca balonlu fiber optik kablolar ile laserle eritilen tıkanıklık klasik balon tedavisi

yapılarak damarın açılması daha sağlam hale getirilmektedir. yapılarak damarın açılması daha sağlam hale getirilmektedir.

BİOMEDİKAL UYGULAMALAR İÇİN BAZI LASER SİSTEMLERİBİOMEDİKAL UYGULAMALAR İÇİN BAZI LASER SİSTEMLERİ

LASERLASER ÇALIŞMAÇALIŞMATARZITARZI

DALGA DALGA BOYU (ABOYU (A00))

VERDİĞİVERDİĞİENERJİENERJİ

KULLANIMKULLANIMYERLERİYERLERİ

NOTLARNOTLAR

-Katı hal-Katı hal-Yakut-Yakut

Pulslu(msn)Pulslu(msn)Q anahtarlıQ anahtarlı(10(10-9-9 sn) sn)

6.9436.9433.4713.471

0,1-1500 0,1-1500 WW

Mikroskopi,Mikroskopi,Hayvan araş, Hayvan araş, GözGöz

Soğutma Soğutma sitemi gereklisitemi gerekli

NeodmiyumNeodmiyum -Pulslu ve-Pulslu ve- Q anahtar- Q anahtar

10.60010.6005.3005.300

10-1160 10-1160 100 MW100 MW4-5 GW4-5 GW

Yüksek çıkış, Yüksek çıkış, kanser kanser tedavisitedavisi

Soğutma Soğutma sitemi gerekli sitemi gerekli değildeğil

Gaz,ArgonGaz,Argon-He-Ne-He-Ne

Sürekli Sürekli dalgadalga

4545-51454545-51456.3286.328

150 W150 W0.001-85 0.001-85 mWmW

Damar cer.Damar cer.HolografiHolografiTransilimiTransilimi

Suyla Suyla soğutma soğutma Çıkışı art.Çıkışı art.

COCO22 Sürekli Sürekli dalgadalga

106.000106.000 0.7 mW0.7 mW Genel doku Genel doku tahribitahribi

Soğutma Soğutma sitemi gereklisitemi gerekli

Azot ve Azot ve Diğer iyonDiğer iyon

PulsluPulslu 2.300 ve2.300 ve4.0004.000

1-5 W1-5 W Biyolojik Biyolojik araştırmaaraştırma

LASER KULLANIMINDA GÜVENLİK:LASER KULLANIMINDA GÜVENLİK:

• Bir laserin değişik alanlarda ve uygulamalarda esnek bir şekilde Bir laserin değişik alanlarda ve uygulamalarda esnek bir şekilde kullanılabilmesi için gücün mümkün olduğu kadar yüksek olması kullanılabilmesi için gücün mümkün olduğu kadar yüksek olması tercih edilir; ancak yüksek güç ve maliyet artısı yanında, soğutma tercih edilir; ancak yüksek güç ve maliyet artısı yanında, soğutma sorunu getirmektedir.sorunu getirmektedir. 3-4 W tüp çıkışı olan Ar laserler hava üflemeli veya devirdaimli kapalı devre 3-4 W tüp çıkışı olan Ar laserler hava üflemeli veya devirdaimli kapalı devre su ile soğutulurken, daha yüksek çıkşlı olanlar için harici su bağlantısı su ile soğutulurken, daha yüksek çıkşlı olanlar için harici su bağlantısı gerekebilir. Örneğin, Nd:YAG laserleri gibigerekebilir. Örneğin, Nd:YAG laserleri gibi

• Bazı laserlerin güç çıkışları ve kullanım alanları:Bazı laserlerin güç çıkışları ve kullanım alanları:• Oftalmik Ar laser: tüp çıkışı 5 W ve biomikroskop çıkışı 3 W dır.Oftalmik Ar laser: tüp çıkışı 5 W ve biomikroskop çıkışı 3 W dır.• Oftalmik Kr laser: tüp çıkışı en az 1 W olmalıdır.Oftalmik Kr laser: tüp çıkışı en az 1 W olmalıdır.• Oftalmik diyot laser: Güç çıkışı azdır. 2 W koagülasyon için yeterlidir; ama Oftalmik diyot laser: Güç çıkışı azdır. 2 W koagülasyon için yeterlidir; ama

hasta uygulamaları için 3 W gereklidir. hasta uygulamaları için 3 W gereklidir. • COCO22 laserdeki 100 W çıkışı her uygulama için yeterlidir. 20 – 30 W çıkışlı olan laserdeki 100 W çıkışı her uygulama için yeterlidir. 20 – 30 W çıkışlı olan

aygıt KBB de, bazı dermatolojik ve jinekolojik tedavilerde yeterlidir.aygıt KBB de, bazı dermatolojik ve jinekolojik tedavilerde yeterlidir.• Excimer, Hd:YAG, Er: YAG gibi yeni gelişen laserlerin mümkün olduğu kadar Excimer, Hd:YAG, Er: YAG gibi yeni gelişen laserlerin mümkün olduğu kadar

yüksek güç çıkışlı modelleri seçilmelidir.yüksek güç çıkışlı modelleri seçilmelidir.

LASER IŞIĞINDAN KAYNAKLANAN TEHLİKELER:LASER IŞIĞINDAN KAYNAKLANAN TEHLİKELER:

LASER ışığının en fazla zarar vereceği organ gözdür. LASER ışığının en fazla zarar vereceği organ gözdür. LASER’ler IEC 825 normuna göre 4 tehlikeli sınıfa ayrılır.LASER’ler IEC 825 normuna göre 4 tehlikeli sınıfa ayrılır.

• 1. sınıf:1. sınıf: Çok düşük güçte olan Laserler,Çok düşük güçte olan Laserler,

• 2. sınıf:2. sınıf: Gücleri 1 mW altında olan ve ışığı gözel görülen Laserler Gücleri 1 mW altında olan ve ışığı gözel görülen Laserler ( He-Ne gibi). Doğrudan için bakılmadıkca bir tehlike teşkil etmezler. ( He-Ne gibi). Doğrudan için bakılmadıkca bir tehlike teşkil etmezler. Gözün kırpma refleksi yeterlidir.Gözün kırpma refleksi yeterlidir.

• 3. sınıf:3. sınıf: Ciltle temas ettiğinde tehlike teşkil etmeyen, yangın Ciltle temas ettiğinde tehlike teşkil etmeyen, yangın tehlikesi yaratacak kadar gücü olmayan ancak doğrudan veya tehlikesi yaratacak kadar gücü olmayan ancak doğrudan veya yansıyan ışıklarına bakılmasında tedbir gerektiren Laserlerdir.yansıyan ışıklarına bakılmasında tedbir gerektiren Laserlerdir.

• 4. sınıf:4. sınıf: Yangın tehlikesi oluşturan, cilt ve gözler için tehlikeli Yangın tehlikesi oluşturan, cilt ve gözler için tehlikeli olanlardır. Bunların yansıyan veya genişleyerek saçılan ışıkları dahi olanlardır. Bunların yansıyan veya genişleyerek saçılan ışıkları dahi gözler için tehlikelidir. Tedavi laserlerin çoğu bu sınıfa girer.gözler için tehlikelidir. Tedavi laserlerin çoğu bu sınıfa girer.

TEDBİR İÇİN:TEDBİR İÇİN:a) a) Laser gözlüğü:Laser gözlüğü: Laser gözlüğü veya mikroskop-endoskop koruyucu filtresi Laser gözlüğü veya mikroskop-endoskop koruyucu filtresi seçiminde, kullanılan camın laserin dalga boyunu filtre edici olması, yeterli seçiminde, kullanılan camın laserin dalga boyunu filtre edici olması, yeterli optik yoğunluğa sahip olması gerekir.optik yoğunluğa sahip olması gerekir.b) b) Laser odası:Laser odası: Yüksek güclü laserlerin elektronik kumandası odanın kapısının Yüksek güclü laserlerin elektronik kumandası odanın kapısının kontrol etmeli ve laser odasında ayna veya başak bir yansıtıcı yüzey kontrol etmeli ve laser odasında ayna veya başak bir yansıtıcı yüzey bulunmamalıdır.bulunmamalıdır.

ELEKTRİKSEL TEHLİKELER:ELEKTRİKSEL TEHLİKELER: Laserlerin çoğunun çalışabilmesi için yüksek voltaj gerektirir (Diyotlar hariç). Laserlerin çoğunun çalışabilmesi için yüksek voltaj gerektirir (Diyotlar hariç). Örneğin, Q-tetiklemeli Nd:YAG laserlerin ve gaz laserlerin flaş ışığının Örneğin, Q-tetiklemeli Nd:YAG laserlerin ve gaz laserlerin flaş ışığının tetiklenmesi birkaç bin voltla oluşabilir. tetiklenmesi birkaç bin voltla oluşabilir.

• Elde edilen akım az olduğundan hayati tehlike oluşturmasa da bir elektrik Elde edilen akım az olduğundan hayati tehlike oluşturmasa da bir elektrik çarpmasına neden olabilir. çarpmasına neden olabilir.

• Elektrik tesisat çeklirken bir yangın tehlikesi de göz önüne alınmalıdır. Elektrik tesisat çeklirken bir yangın tehlikesi de göz önüne alınmalıdır. • Eğer harici su soğutma sistemi varsa gereken periyodik bakım yapılmalıdır.Eğer harici su soğutma sistemi varsa gereken periyodik bakım yapılmalıdır.

KİMYASAL TEHLİKELER:KİMYASAL TEHLİKELER: Yüzeysel Laser etkimelerinde oluşacak doku buharlaşması (ablasyon) Yüzeysel Laser etkimelerinde oluşacak doku buharlaşması (ablasyon) sonucu ortaya çıkacak duman sağlık personeli için zararlı olup, hemen sonucu ortaya çıkacak duman sağlık personeli için zararlı olup, hemen ortamdan uzaklaştırılmalıdır.ortamdan uzaklaştırılmalıdır.

• Excimer va bazı COExcimer va bazı CO2 2 laserlerde gaz sızıntıları kontrol edilmeli ve tehlikeli laserlerde gaz sızıntıları kontrol edilmeli ve tehlikeli gazların depolanması, bağlanması ve atılması ile ilgili tüm güvenlik tedbirleri gazların depolanması, bağlanması ve atılması ile ilgili tüm güvenlik tedbirleri alınmalıdır.alınmalıdır.

• Dye laserlerdeki boyaların çoğu yanıcı, zehirli ve karsinojendir. Kullanırken Dye laserlerdeki boyaların çoğu yanıcı, zehirli ve karsinojendir. Kullanırken sızıntılara karşı dikkatli olunmaldır.sızıntılara karşı dikkatli olunmaldır.

RADYASYON TEHLİKESİ:RADYASYON TEHLİKESİ: Bazı model Excimer Laserler iyonizasyon aşamasında X-ışını yayabilirler. Bu Bazı model Excimer Laserler iyonizasyon aşamasında X-ışını yayabilirler. Bu cihazların rutin bakımı sırasında sızıntı kontrolu muhakkak yapılmalıdr. cihazların rutin bakımı sırasında sızıntı kontrolu muhakkak yapılmalıdr.