larva transferi yöntemi ile ana arı Üretiminde analı ve anasız başlatma kolonilerinin larva...

8/7/2019 Larva Transferi Yntemi ile Ana Ar retiminde Anal ve Anasz Balatma Kolonilerinin Larva Kabul Oran ve Ana Ar K

1/44

ZET

LARVA TRANSFER YNTEM LE ANA ARI RETMNDE ANALI VE ANASIZ

BALATMA KOLONLERNN LARVA KABUL ORANI VE ANA ARI KALTES

ZERNE ETKLER

Bayram HAMGR

Gaziosmanpaa niversitesi

Fen Bilimleri Enstits

Zootekni Anabilim Dal

Yksek Lisans Tezi

2007, 40 sayfa

Danman : r. Gr. Dr. Servet ARSLAN

Jri : Yrd. Do .Dr. Halil YENNAR

Jri : Yrd. Do. Dr. Ahmet EKEROLU

Jri : r. Gr. Dr. Servet ARSLAN

Ardahan ilinde 2006 yl Haziran-Eyll aylar arasnda larva transferi yntemi ile

deiik tip ve koloni gcnde balatma kolonileri kullanlarak ana ar yetitirilmi ve bunlarn

larva kabul oran, k randman, iftleme ncesi canl arl, yumurtlama ncesi sre,

iftleme randman, iftleme sonras canl arl ve spermateka aplar belirlenmitir.

almada retim dneminin, balatma kolonilerinin anal veya anasz olmasnn ve balatc

koloni gcnn larva kabul oran ve ana ar kalitesi zerine etkileri aratrlmtr.


2/44

Yaplan almalar sonucunda, retim dneminin larva kabul oran, k randman,

iftleme ncesi canl arl, yumurtlama ncesi sre, iftleme randman ve spermateka

ap zerine etkisinin nemli olduu bulunmutur (P


3/44

ABSTRACT

THE ASSESSMENT OF QUALITY OF QUEENS AND LARVA ACCEPTANCE

RATE OF STARTING COLONIES (WITH AND WITHOUT MOTHERS) IN QEEEN

BEE PRODUCTION USING DOLITTLE METHOD

Bayram HAMGR

Gaziosmanpasa University

Graduate School of Natural and Applied Science

Department of Animal Science

Masters Thesis

2007, 40 page

Consultant : r. Gr. Dr. Servet ARSLAN

Jury : Yrd. Do. Dr. Halil YENNAR

Jury : Yrd. Do. Dr. Ahmet EKEROLUJury : r. Gr. Dr. Servet ARSLAN

In this study, queens were grown up using the starting colonies with several type and

colony power in June-September, 2006. The Doolittle method was used to grow the queens.

The larva acceptance rate, hatching performance, live weight before mating, duration period

before mating, mating performance, live weight after mating, and dimensions of spermateka

were determined. The effects of production period, the status and power of starting colonies

(with or without queen) and the effect of larva acceptance power of starting colonies on thequality of queens were investigated.


4/44

The effect of production period on larva acceptance rate, hatching performance, live

weight before mating, duration period before mating, mating performance, live weight after

mating and dimensions of spermateka was important (P


5/44

1

1. GR

lkemizde ylda yaklak 6570 bin ton bal retilmekte ve bunun 910 bin tonu

ihra edilmektedir. Trkiyede yaklak 43 000 aile arclktan geimini salamaktadr

(Gler ve Kaftanolu, 1999).

Normal koullarda her kovanda bir adet ana ar bulunur. Ana arnn temel grevi;

yumurtlayarak koloninin neslini devam ettirmek, salglad feromon vastas ile koloninin

i blmn ve dzenini salamak ve sahip olduu genetik zellikleri yavrularna

aktarmaktr. Ana ar normal koullarda koloninin yumurtlayan tek bireyidir. Bu zellii

nedeniyle koloninin geleceini salar. Ana arlar, dllendikleri halde dlsz yumurta

brakma zelliine sahip Dnyadaki ender canl olma zelliini tarlar ve bu dlsz

yumurtalar gelierek erkek arlarn oluumunu salar. Hayvanlar leminde yalnzca

arlarda grlen bu durum erkek bireylerin yalnzca analarnn genetik yaplarn tama

zelliini saladndan ar slahnda birok avantaj da beraberinde getirir (Doarolu,

2004).

Ana ar ya arttka koloni gelime hznn ve feromon retiminin azald

bildirilmekte ve ana arlarn her yl veya en ge iki ylda bir deitirilmesi gerektii

vurgulanmaktadr (Morse, 1979). Trkiyede yaklak 4.500.000 adet arl koloni

bulunmaktadr. ki ylda bir koloninin ana arsnn deitirilmesi gerektii dnlrse,

lkemizde ylda 2 250 000 adet ana arya ihtiya bulunmaktadr. Trkiyede 143 kaytl

iletmede 320 000 adet ana ar retilmitir (Fratl, 2007). Yukarda belirtilen rakamlardan

anlald gibi ana ar ihtiyacnn byk ksm doal yntemlerle retilen ana arlardan

salanmaktadr. Oysa doal yntemle ana ar retiminde, seleksiyon yapma imkn

bulunmamas, bir ana ar retimi iin ok fazla ii ar kullanlmas, yetitirilecek ana

arnn yumurtaya balayncaya kadar koloninin kuluka faaliyetinin durmas ve ana arlarn

larva dneminde yeteri kadar beslenememesi sebebiyle retilen ana arlarn kalitesinin

dmesi gibi birok olumsuzluklar sz konusudur.


6/44

2

Doal koullar altnda bir bal ars kolonisi, durumda ana ar yetitirir; acil ana

ar yenileme (ana ar aniden ldnde), yenileme (yallk, sakatlk, grevini yerine

getirememe) ve oul verme hazrlnda. Bu durumlarn her birinde yaplan yksk says ve

petek zerinde yapld yer bakmndan tipik farkllklar vardr (Cale et al1975). Bu

doal zorunluluk sonucu yetitirilen ana arlar nitelik bakmndan da farkldrlar. Oul

verme durumundaki koullar ana ar yetitirmeye en uygun koullar olduundan fizyolojik

zellikler bakmndan en nitelikli ana arlarn yetitirilmesi sz konusudur. Yenileme

durumunda yaplan bilinli ve istekli seim, acil bir durumda yetitirilen ana arlara kyasla

daha nitelikli ana arlarn yetitirilmesine olanak salar.

Ana arnn yllk olarak genletirilmemesi, ekolojiye baklmakszn her trl

genotiple her yerde arclk yaplmas, eitli hastalklara dayankl genetik materyal

bulunamamas gibi damzlk ana ar yetitiriciliine bal sorunlar lkemiz arclnn

verimsiz oluunu byk lde aklamaktadr (Fratl ve ark. 2000).

Ana ar yetitirme srasnda baz etmenler retilen ana arlarn kalitesine nemliderecede etki etmektedir. Bu etmenler uygun genotipin seimi, seleksiyon, yetitirme

yntemi, yetitirme kolonisinin durumu, larva ya ve says, yetitirme mevsimi ve erkek

ar saysdr (Doarolu, 2004). Kaliteli ve randmanl ana ar retimi iin evrede

yeterince nektar ve polen reten iekli bitkilerin olmas gerektii, kovan ii ve evre

scaklnn ana ar kalitesini etkiledii bilinmektedir. Ana ar yetitirmek iin en uygun

zaman oul mevsimidir (Morse, 1979). Bu evre faktrlerinin yan sra yetitirme

ynteminin de ana ar kalitesinde nemli olduu bilinmektedir.

Ana ar retimi; doal ana ar yksklerinden yararlanarak yaplabilecei gibi,

kontroll ana ar retim yntemleri de bulunmaktadr. Kontroll ana ar retim yntemleri

Janker yntemi, Miller yntemi, Alley yntemi, Smith yntemi ve Doolittle (Larva

transferi) yntemidir. Dnyada ve lkemizde ticari ana ar yetitiriciliinde en ok

kullanlan yntem larva transferi yntemidir. Bunun sebebi larva transferi ynteminin

dier yntemlere gre birok avantajlarnn olmasdr. Bu avantajlarn en nemlisi ana ar


7/44

3

retiminin tm aamalarnn kontrol altnda gereklemesidir. Dier yntemlerde retimin

baz aamalar kontrol d olarak ar tarafndan gerekletirilir. Ayrca larva transferi

ynteminde daha pratik, standart dzeyde ve kaliteli ana ar retimi yapmak mmkn

olmaktadr. Yaygn olarak kullanlan larva transferi ynteminin esas, ii ar gzlerindeki

uygun yal larvalar zel gerelerle alp, nceden hazrlanm ana ar yksklerine

alamak ve bu larvalar besleyebilecek bir koloniye vermektir (Gen, 1992).

Alama ileminden sonra larvalarn konulduu erevelerin verildii koloniye

balatma kolonisi ad verilir. Balatma kolonisi anal veya anasz olarak dzenlenebilir.

2006 ylnda Ardahan ilinde yaplan almada, larva transferi yntemi ile ayr

dnemde, ana arl ve ana arsz olarak ve deiik koloni glerinde hazrlanan balatma

kolonileri kullanlarak retilen ana arlarn larva kabul oran, k randman, iftleme

ncesi canl arl, iftleme ncesi sre, iftleme oran, iftleme sonras canl arl

ve spermateka aplar belirlenmitir. Bu zellikler ana ar kalite kriterleri olup, almada

ana ar retim dneminin, balatma kolonisi gcnn ve balatma kolonisinin anal veya

anasz olmasnn larva kabul oran ve ana ar kalitesi zerine etkileri aratrlmtr.


8/44

4

2.LTERATR ZETLER

Ana ar retimi her dnem yaplabilir. Ancak kaliteli ana ar retimi iin evrede

yeterince nektar ve polen reten iekli bitkilerin olmas, kovan ii ve evre scaklnn

ana ar kalitesini etkiledii, ana ar retimi iin en uygun mevsimin oul mevsimi olduu

bildirilmektedir (Mirza et all, 1967; Zhdanova, 1967; Morse, 1979).

Ana arnn niteliklerini belirleyen ltler; k arl, sperm kesesi (spermateka)

ap ve hacmi, yumurta tp (ovariol) says, yumurtalk (ovaryum) arl gibi

zelliklerdir. Bu zellikler arsndaki ilikiler ve bunlarn kolonide yavru retimi,

populasyon geliimi, bunlara bal olarak verimle ilikileri birok aratrmac tarafndan

belirtilmitir (Zhadanova 1967, Woyke 1967, Woyke 1971, Fratl 1982, Harbo 1986,) ana

arnn niteliini belirleyen en nemli faktrler ise mevsim flora, iklim, beslenme, koloni

kondisyonu, temel yksk zellikleri, larva transfer yntemleri alanan larva says ve

yadr.

Ana ar yetitiriciliinde kullanlan larvalarn ya kldke yetitirilen ana

arlarda canl arln artt, ovariol saysnn fazlalat, spermateka apnn ve

ierisindeki spermatozoa miktarnda da art olduu bildirilmektedir (Woyke, 1967; Fratl,

1982; Gler ve Kaftanolu, 1999).

Fratl (1988), alamada larvalarn memesi ve kurumamas iin uygun koullarn

2530 C scaklk ve % 5060 bal nem olduunu, larvalarn direkt gne nlarndan

korunmas gerektiini ve larvalarn temel yksklere zedelenmeden, bulunduklar

pozisyonda ve mmknse iinde bulunduklar ar st ile birlikte aktarlmalar gerektiini

ifade etmitir.

Laidlaw (1979), ana ar olarak geliecek larvalarn btn larva dneminde

kesintisiz ve sadece ar st ile beslenmesi gerektiini bildirmektedir.


9/44

5

Lensky (1971), birinde ana arnn zgara ile kulukala hapsedildii dierinde

serbest brakld iki yetitirme kolonisinde larva kabul oranlarn srasyla %63 ve %60

olarak bulmutur.

Shawer (1980), yetitirme kolonisinde ana ar bulunmasnn alama randman

zerine ve ana ar niteliklerine etkisini inceledii aratrmasnda; ana arl, ana ars

kulukala hapsedilmi ve ana ars alamadan bir gn nce alnan kolonilerde larva kabul

oran, karl, ovaryum bykl ve ovariol saylarn incelemitir. Ana ars

alamadan 1 gn nce alnm kolonilerde alama randmannn yksek ve yksk

uzunluunun dierlerinden daha byk olduunu belirlemitir. Ayrca ana arsz kolonilerde

yetitirilen ana arlarn k arl, sa n kanat uzunluu ve genilii, sperm kesesi

hacmi, ovaryum bykl ve ovariol says bakmndan da stn olduklarn tespit etmitir.

Fratl (1982), ana arl balatma kolonilerinde ortalama alama randmannn

%76,9 ana arsz kolonilerde ise % 85,9 olduunu bildirmitir.

Kaftanolu (1988), kaliteli ana ar retiminde 0-24 saatlik larvann kullanlmas

gerektiini bildirmekte; 2, 3 ve 4 gnlk larvalardan yetitirilen ana arlarn daha ufak,

ovariol saylarnn daha az ve spermateka aplarnn daha kk olduunu, ayrca bir

gnlk yataki larvalardan yetitirilen ana arlarn spermatekalarnda gnlk yataki

larvalardan yetitirilenlere gre % 30-50 orannda daha fazla spermatozoa depolandn

bildirmektedir.

Gl ve Kaftanolu (1990), ukurova blgesinde yrtlen ana ar yetitiricilii

almalarnda ortalama larva kabul orann % 64,8 olarak bulmulardr.

Gl ve Kaftanolu (1990), ukurova blgesinde ar st ilaveli yetitirme

koullarnda yumurtlama ncesi sreyi 10,360,41 gn olarak belirlemilerdir.

Gen (1992), ana ars bir yal olan kolonilerin iki yal olanlardan %28 daha fazla

bal verdiklerini bildirmitir.


10/44

6

Kaftanolu ve Kumova (1992), ukurova blgesinde Nisan, Mays, Haziran,

Temmuz, Austos ve Eyll aylarnda ana ar yetitiricilii konusundaki almalarnda,

yapm olduklar larva transferlerinde larva kabul oranlarnn srasyla %91,4, %83,3,

%81,7, %85,0, %60.0 ve % 58,3 olduunu bildirmitir.

Kaftanolu ve ark. (1992), Larva transferi yaplan balatma ve besleme

kolonilerinin ne kadar gl olursa olsun bu kolonilere bir defada 3045 arasnda veya en

fazla 60 larva transferinin yaplmas gerektiini, transfer edilen larva saysnn artmasyla

larva kabul orannn dtn bildirmilerdir.

Kaftanolu ve ark. (1992), Doolittle yntemine gre larva transferi yaplarak elde

edilen ana arlarda iftleme orann % 71,1 olarak bulmulardr.

Dodololu ve Gen (1996), Erzurum koullarnda Doolittle yntemi (A) ve doal

yksklerden (B) yetitirilen ana arlarn eitli zelliklerini incelemi, A ve B yetitirme

gruplarnda elde edilen ortalama yksk uzunluu deerlerini srasyla 24,800,37 ve

19,470,40 mm. olarak bulmutur. Ana ar k arln 206,133,20 ve 178,472,05

mg, ortalama yumurtlama ncesi sreyi 10,90,3 ve 11,10,5 gn, ortalama spermateka

apn 0,980,01 ve 0,880,01 mm ve spermatekada depolanan spermatozoa saysn ise

4,65 0,08 ve 3,830,07 milyon olarak bulmutur. Ayn almada Larva transferi

yntemine gre yaplan larva transferinde larva kabul orann %95, ana ar iftleme

orann %73,3, doal yksk ynteminde ise iftleme oran %80 olarak bulunmutur.

Szabo (1973), Ana ar k arl, arclar tarafndan kullanlabilecek, ana arnndeerini gsteren nemli bir lttr ve ana arsz kolonilere verilen ana arlar iinde ar

olanlar tercih edilmektedir

Woyke (1971), ana arnn k arl ile ovariol says arasnda pozitif bir

korelasyon (r=0,75) olduunu, k arlnn seleksiyon iin nemli bir lt

olabileceini sylemitir.


11/44

7

Fratl (1982), ana arl ve ana arsz ar ailelerinde yumurta ve larva alama yoluyla

ana ar retme olanaklarn aratrmtr. Yumurtadan elde ettii ana arlarn k

arlklarn daha yksek, k arl ile yumurtalk arl arasnda da dorusal ve

nemli bir iliki olduunu saptam, ar ana arlarn hafiflerden %40 daha fazla yavru

rettiklerini belirtmitir. Ayn aratrc, ana arlarn k arl ile yumurtlama hz

arasndaki ilikiyi incelemi ve ar ana arl kolonilerde k arl ile yumurtlama hz

arasndaki korelasyonu r=0,9250,1556 ve hafiflerde r=0,7930,2727 olarak bulmutur.

Ana arlarn vcut arl ile yumurtalk arl arasnda ise yksek pozitif bir korelasyon

(r=0,7790,1737) olduunu bildirmitir.

Gler (1998), Ardahan yresi bal arlar ile ilgili yapt almada, ana arlarda

ortalama yumurtlama ncesi sreyi 11,60,4 gn, iftleme sonras canl arl 186,92,5

mg, spermateka hacmini 0,970,03 mm3 ve depolanan spermatozoa miktarn 3,300,32

milyon olarak belirlemitir.

Gler ve ark. (1999), Trkiyedeki nemli balars genotiplerinin reme zellikleri

zerine yrttkleri almalarda en yksek ana ar k arln Haziran aynda ortalama185,55,9 mg, en dk ise Mays aynda ortalama 156,32,6 mg. olarak belirlemilerdir.

Ayn almada yumurtlama ncesi sre ortalama 12,890,14 gn olarak bulunmutur.

Medina and Goncalves, (2001), ana arlarn k arlklarna gre 1) 180 mg dan

daha hafif, 2) 180-200 mg arasnda, 3) 200 mg dan ar olmak zere gruplandrlarak yapt

almada 180-200 mg arasnda k arlna sahip ana arlarn verildikleri koloniler

tarafndan biraz daha kolay kabul edildikleri ve yumurtlamaya daha erken baladklarn

gzlemlemitir. k arl 180 mg dan az olan ana ar grubunda iftleme oran %62,9,

ikinci grupta %79,3, nc grupta ise %70,9 olduu belirlenmitir. Bu almada ana

arlarda yumurtlama ncesi srenin ortalama 12,6 gn olduu ve 917 gn arasnda

deitii bildirilmitir.

Bulut (2004), ukurova blgesinde baz ar rklarnn reme ve gelime

zelliklerini aratrd almasnda; larva kabul orann % 71,66,5, k sonras canl

arl 207,32,7 mg, yumurtlama ncesi sreyi 13,220,7 gn olarak bulmutur.


12/44

8

Alpay ve Gler (2004), Anadolu Blgesinde Sivas koullarnda nemli bal ars

(Apis mellifera L.) genotiplerinin reme zelliklerini aratrd almasnda; dnemlerin

larva kabul oran, yumurtlama ncesi sre, sperm kesesi hacmi ve spermatekadaki

depolanan spermatozoid miktar zerine nemli etkilerinin olduunu saptamtr.


13/44


14/44

10

a) 6 ereveli Anasz Balatma Kolonisi b) 7 ereveli Anasz Balatma Kolonisi

c) 8 ereveli Anasz Balatma Kolonisi d) 9 ereveli Anasz Balatma Kolonisi

e) 6 ereveli Anal Balatma Kolonisi f) 7 ereveli Anal Balatma Kolonisi

g) 8 ereveli Anal Balatma Kolonisi h) 9 ereveli Anal Balatma Kolonisi

ekil 3.1. Balatma Kolonilerinin Hazrlanmas


15/44

11

doal iftlemelerinin salanmas iin 200 adet iftletirme kutusu kullanlm ve

iftletirme kutularndaki arlar devaml olarak kekle beslenmitir. alma Ardahan

Arclk retme stasyonu arlnda yapld iin yeteri kadar erkek ar kolonisi

mevcuttur. Deneme 15 Haziran15 Temmuz (I.Dnem), 15 Temmuz15 Austos (II.

Dnem) ve 15 Austos15 Eyll (III. Dnem) tarihleri arasnda olmak zere 3 dnemi

kapsamaktadr.

iftleme ncesi canl arlk, iftleme sonras canl arlk, yumurtlama ncesi

sre ve spermateka ap parametrelerinin analizinde dnem, koloni gc ve anallk

faktrleri iin tesadf bloklarnda faktoriyel deneme tertibi (3x4x2) uygulanmtr.

Denemenin matematik modeli;

ijklijkjkikijkjiijkl eY ++++++++= )()()()(

burada;

: populasyon ortalamas

i: i inci dnemin etkisini

j: j inci koloni gcnn etkisini

k: k nc anallk durumunu

ikili ve l ifadeler interaksiyon etkilerini ve

ijkle : tesadfi hatay gstermektedir.

Larva kabul oran, k randman ve iftleme oran parametreleri iin varyans

homojenlii yaplan a transformasyonu sonucu da salanamad iin tesadf parselleri

deneme deseninde permtasyon testleri dnem, koloni gc ve anallk faktrleri iin ayr

ayr olarak yaplmtr. Denemenin matematik modeli;

ijiij eY ++=

burada;

: populasyon ortalamas

i: i inci dnemin, i inci koloni gcnn yada i inci anallk durumunun etkisini

ije : tesadfi hatay gstermektedir(nder, 2007).


16/44

12

Gurup ortalamalar arasndaki farkllk dzeyini belirlemek amac ile DUNCAN oklu

karlatrma testi uygulanmtr. statistik analiz hesaplamalar SPSS paket program ile

yaplmtr.

3.2.2. Ana Ar Yksklerinin Hazrlanmas

Ana ar yksklerinin yaplmas iin, u ksm 8 mm apnda aatan yaplm

yksk kalb kullanlmtr. Kalp bir gn nceden suya batrlm, ykskler hazrlanrken

sudan karlp silkelenmitir. Yksk kalplar eritilmi bal mumuna 810 mm kadar

batrlarak, yeterli kalnlk salanncaya kadar 34 kez tekrarlanmtr. Daha nceden

zerine 0,51 mm kalnlnda bal mumu dklm talarn zerine konularak,

yksklerin dip ksmlarna bal mumu dklm ve kalp tayc ta ile souk suya

daldrlarak mumun donmasnn ardndan parmaklar yardmyla tayc ta ileri itilerek

yksklerin kalptan ayrlmas ve tayc taya yapmas salanmtr (Resim 3.1).

Yksklerin birbirinden uzakl merkezden merkeze 22,5 cm gelecek ekilde her birinde

15 adet yksk bulunan tayc talarn 2 adedi bir ereveye yerletirilerek, toplam 30

adet yksk ieren tayc ereveler hazrlanmtr. Her balatc koloniye birer adet

tayc ereve verilmitir (Gler ve ark. 1999).

Resim 3.1. Ana Ar Yksklerinin Hazrlanmas


17/44

13

3.2.3. Balatc Kolonilerin Hazrlanmas

Balatma kolonileri ana arl ve ana arsz guruplarda 6, 7, 8 ve 9ar ereve erginarl, 4, 5, 6 ve 7 yavrulu ereve olacak ekilde, arlkta bulunan salkl koloniler

ierisinde her birinden ikier adet seilip, zel yaplm kovanlara aktarlarak

hazrlanmtr. Larva transferinden 3 gn nce balayarak anasz balatma kolonilerinin

ana arlar ldrlm ve ana arl balatma kolonilerinde kulukalkta gerekli yer

daraltmas yapldktan sonra ballk atlarak ana ar, ana ar zgaras ile kulukala

hapsedilmitir. Kovan ierisindeki ereveler Laidlaw (1979)n belirttii ekilde Bal-

Polen-Kapal Yavru-Ak Yavru-Alama erevesi-Ak Yavru-Kapal Yavru-Polen-Balolacak ekilde yeniden dzenlenmitir. Larva transferinden gn nce yaplan bu

dzenleme ile birlikte balatc koloniler dnem bitinceye kadar srekli 1:1 orannda (1

ksm su + 1 ksm eker) hazrlanan eker urubu ile beslenmitir. Balatc koloniler ayn

zamanda bitirme kolonisi olarak da kullanlmtr. Hazrlanan anasz balatc koloniler

anaszln hissedilmesi ile birlikte doal ana ar ykskleri oluturmulardr. Bu koloniler

sk aralklarla kontrol edilip doal ykskler imha edilmitir (Gler ve ark. 1999).

3.2.4. iftletirme Kutularnn Hazrlanmas

Denemeye balamadan nce temel petekler uygun llerde kesilip, 10X10 cm

ebadndaki strafordan yaplm iki blmeli iftletirme kutularna taklm ve kek blmeleri

kekle doldurulmutur (Resim 3.2). Ykskler iftletirme kutularna datlmadan 3 gn

nce arlkta bulunan dier kolonilerden birer ereve gen ar silkelenmi ve iftletirme

kutularna konulduktan sonra uu delikleri kapatlarak glgede gn bekletilmitir.

nc gnde uu delikleri alm ve 10 gn nce balatma kolonilerine transfer edilenkapal ana ar ykskleri, ierisindeki ana arya zarar vermeden kk bir bakla kesilip

tek tek iftletirme kutulara datlmtr. Deneme sonuna kadar kutulardaki arlar kekle

beslenmitir.


18/44

14

Resim 3.2. iftletirme Kutularnn Grn

3.2.5. Damzlk Koloninin Hazrlanmas

Esmer ve kabartlm bir petek larva transferinden 4 gn nce damzlk koloninin

kuluka sahasnn ortasna konularak, ana arnn yumurta atmas salanmtr.Ayn

zamanda koloniye her gn 1/1 orannda bir litre eker urubu verilmitir. Drdnc gn bu

ereve karlarak zerindeki 024 saatlik yataki larvalar, nceden hazrlanm ana ar

yksklerine aktarlmtr. Deneme sresi boyunca damzlk kolonisinin eker urubuylabeslenmesine devam edilmitir (Gen 1997).

3.2.6. Larva Transferi

Damzlk kolonisinden transfer ka yardmyla bir ksm ar st ile birlikte

alnan yaklak 1224 saatlik yataki ii ar larvalar, uygun bir alama odasnda daha

nce hazrlanm ana ar yksklerine nakledilmitir (Resim 3.3). Denemede kuru alama

Resim 3.3. Larva Transferi


19/44

15

yntemi kullanlmtr. Alama odas 2530 derece scaklk, %5060 nispi nem ve yeterli

k seviyesi olacak ekilde hazrlanmtr (Gen, 1997). Balatma kolonilerine her

defasnda 30 adet olmak zere bir dnemde (30x8) 240 ve tm dnemler boyunca (240x3)

720 adet larva transfer edilmitir.

3.2.7. Larva Kabul Oran, k randman, iftleme ncesi Canl Arlk ve

Yumurtlama ncesi Srenin Hesaplanmas

Balatma kolonilerine verilen al ereveler 10. gnde kartlp kontrolleri

yaplm ve larva kabul oran aadaki forml ile hesaplanmtr:

Larva Kabul Oran = (kan Miktar/Tutan Miktar) x 100

Her balatma kolonisindeki ana ar memeleri 10. gnde kafeslere alnarak ana

arlarn kafes ierisinde klar salanm ve k randman aadaki forml ile

hesaplanmtr:

k Randman = (kan miktar/Tutan miktar ) x 100

Her balatma kolonisinden 15er adet ana arnn k canl arlklar 1/10.000

hassasiyetindeki terazi ile tartlarak kaydedilmi ve ana ar kafesleri ile iftletirme

kutularna verilmitir. Ana arlarn kndan sonra iftleme kutularna yumurta brakp

brakmad gnlk olarak kontrol edilerek yumurtlama ncesi sre hesaplanmtr. Ana

arnn kndan ilk yumurta verdii gn arasndaki sre yumurtlama ncesi sre olarak

alnmtr.


20/44

16

3.2.8. Ana Arlarn iftleme Oran, iftleme Sonras Canl Arlklar ve

Spermateka apnn Belirlenmesi

iftleme ncesi canl arl belirlenen ana arlar iftleme kutularna verildikten

10 gn sonra kontrolleri yaplarak yumurtlamaya balayan ana arlar belirlenmi ve

iftleme oran aadaki forml ile hesaplanmtr:

iftleme Oran= (iftleen miktar/Kutuya verilen miktar) x 100 )

Daha sonra bu ana arlar tayc kafeslere alnm ve kafesleri ile birlikte 1/10.000

hassasiyetindeki terazide tartlarak iftleme sonras canl arlklar hesaplanmtr. Tartm

ilemini takiben ana arlarn sperma keseleri bir pens yardmyla kartlarak etrafndaki

ya tabakas temizlenmitir. Spermateka ap mikroskop altnda mikrometrik okler

yardmyla llmtr.


21/44

17

4. ARATIRMA BULGULARI VE TARTIMA

4.1 Larva Kabul Oran

Ardahan linde HaziranEyll 2006 tarihleri arasnda ayr dnemde, deiik tip

ve koloni gcnde balatma kolonileri kullanlarak yaplan alma sonucunda elde edilen

larva kabul oranlarna ait deerler izelge 4.1de, deiim dzeyleri ise ekil 4.1de

verilmitir.

izelge 4.1. Larva Kabul Oranlarna (%) likin Ortalama ve Standart Hata Deerleri

N X Sx Min. Max. P

Dnem123

887

62,92 19,47 a50,83 2 0,91 ab41,90 20,54 b

33,3320,0013,33

83,3380,0073,33

P


22/44

18

Ana arsz balatma kolonisinde larva kabul oran (% 59,44), anal balatma

kolonilerinden (% 44,55) daha yksek olduu, ancak bu farkn istatistik ynden nemsiz

olduu bulunmutur (P> 0,05). Ana ar yetitiriciliinde uzun sre kullanlan anasz

balatma kolonilerinde kuluka retimi olmad iin nemli lde populasyon kayb

olmakta yada yalanc ana ar oluturarak koloninin verimliliinin kaybolmas sz konusu

olmaktadr. Balatma kolonisi olarak ana arl koloni kullanld takdirde bahsedilen

olumsuzluklar yaanmayacak, ana ar retimi yaplrken balatma kolonisi de normal

geliimini srdrecektir. Aratrma sonucunda balatma kolonisinin anal veya anasz

olmasnn larva kabul oranna etkisi istatistik olarak nemsiz kmas yukarda bahsedilen

sebepten kaynakland sylenebilir.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

6 ereveli 7 ereveli 8 ereveli 9 ereveli

retim Dnemi ve Koloni Gc

Larva

KabulOran(%)

1.Dnem

2.Dnem

3.Dnem

ekil 4.1. retim Dnemi ve Koloni Gcnn Larva Kabul Oran zerine Etkisi

almada 6, 7, 8 ve 9 ereveli balatma kolonilerinde larva kabul oran srasyla

% 32,00, % 41,11, % 61,11 ve % 71,67 olarak belirlenmitir. Koloni gcnn larva kabul

oranna etkisi istatistik olarak nemli bulunmutur (P


23/44

19

ii ar mevcudunun fazla olmas sebebiyle alama yaplan larvalar daha youn

beslenmekte ve daha yksek larva kabul oran gereklemektedir. Gl balatma

kolonilerinde larva kabul orann yksek olmas birok aratrmac tarafndan da

bildirilmektedir (Laidlaw, 1979; Kaftanolu ve Kumova, 1992; Dodololu ve Gen, 1996).

Bulunan larva kabul oranlar literatrde bildirilen aratrmaclarn bulgularndan dk

kmtr (Fratl, 1982; Gl ve Kaftanolu, 1990; Dodololu ve Gen, 1996; Bulut, 2004).

Bu durumun da koloni gc ve ekoloji farkllndan kaynakland dnlmektedir.

Larva kabul oran bakmndan dnem, kovan tipi ve koloni gc arasndaki ikili

(dnem x kovan tipi, dnem x koloni gc ve kovan tipi x koloni gc) ve l (dnem x

kovan tipi x koloni gc) interakraksiyonlar (Ek 1) istatistiki olarak nemsiz kmtr

(P>0,05).

4.2 k Randman

ayr dnemde deiik kovan tipi ve populasyon gcnde balatma kolonileri

kullanlarak elde edilen ana ar memelerinden kan ana arlarn k oranlar belirlenerek

izelge 4.2de, k randmanlarnn deiimleri ise ekil 4.2de verilmitir.

izelge 4.2. Ana Ar k Oranlarna (%) likin Ortalama ve Standart Hata Deerleri

N XSx Min. Max. P

Dnem123

887

93,785,61 a92,136,30 a80,6716,04 b

85,0081,8250,00

100100100

P


24/44

20

iin uygulanan DUNCAN oklu karlatrma testi sonucunda birinci ve ikinci dnemler

arasnda farklln olmad grlmektedir. Her iki dnemde birinci gurupta yer alrken,

nc dnem ise ilk iki dnemden farkl olarak ikinci gurupta yer almtr. Ana arlarn

memelerden kna scakln, rutubetin ve n etkisinin yan sra kovan ii artlarnda

etkili olduu bilinmektedir (Mirza et all, 1967; Zhdanova, 1967; Morse, 1979; Alpay ve

Gler, 2004). Ardahan koullarnda Haziran ve Temmuz aylarnda nispi nem miktarnn

Austos ve Eyll aylarna gre daha fazla olmas sebebiyle k randmannn da yksek

olduu dnlmektedir.

70

75

80

85

90

95

1.Dnem 2.Dnem 3.Dnem

kRandman(%)

ekil 4.2. Ana Ar retim Dneminin k Randman zerine Etkisi

Balatma kolonilerinin ana arl veya ana arsz olmasnn k randman zerine

etkisi istatistik olarak nemsiz bulunmutur (P>0,05). Ayn ekilde koloni gcnn de

ana ar k randman zerine etkisi istatistik olarak nemsiz bulunmutur (P>0,05).

k randman bakmndan dnem, kovan tipi ve koloni gc arasndaki ikili

(dnem x kovan tipi, dnem x koloni gc ve kovan tipi x koloni gc) ve l (dnem x

kovan tipi x koloni gc) interakraksiyonlar (Ek 1) istatistiki olarak nemsiz kmtr

(P>0,05).


25/44

21

4.3. Ana Ar iftleme ncesi Canl Arl

ayr dnemde farkl kovan tipi ve deiik populasyon gcndeki balatmakolonilerinde retilen ana arlarn iftleme ncesi canl arlklarna ait deerler izelge

4.3de, bunlarn deiimleri ise ekil 4.3de verilmitir.

izelge 4.3. Ana Ar iftleme ncesi Arlna (gr.) likin Ortalama ve Standart Hata Deerleri

N XSx Min. Max. P

Dnem12

3

10995

70

0,18200,0171 b0,17850,0178 a

0,16620,0220 a

0,13370,1388

0,1126

0,22210,2111

0,2034

P


26/44

22

yksek ana ar k arln Haziran aynda ortalama 185,55,9 mg, en dk ise Mays

aynda ortalama 156,32,6 olarak belirlemi ve retim dneminin ana ar k arl

zerine etkili olduunu bulmulardr. Yaplan almada retim dneminin ana ar

iftleme ncesi canl arl zerine etkili olduu ve elde edilen ortalama ana ar k

arlklarnn Gler ve ark.(1999)nn bulduu sonularla uyumlu olduu grlmektedir.

Balatma kolonilerinin anal olup olmamasnn iftleme ncesi canl arlk

zerine etkisi istatistik olarak nemli bulunmutur (P


27/44

23

0

50

100

150

200

250

Anal 6

Anal 7

Anal 8

Anal 9

Anasz-6

Anasz-7

Anasz-8

Anasz-9

retim Dnemi, Kovan Tipi ve Koloni Gc

iftlem

encesiCanlArlk(mg)

1. Dnem2. Dnem3. Dnem

ekil 4.3. retim Dnemi, Kovan Tipi ve Koloni Gcnn iftleme ncesi Canl Arl

zerine Etkisi

Dnem ile ana arlarn k arlklar arasnda korelasyon: r = 0,307, koloni gc

ile k arl arasnda ise: r = 0,204 olarak bulunmutur. Ana arlarn k arlklar ile

yetitirildikleri dnem ve balatma kolonisinin populasyon gc arasnda yksek bir iliki

olduu grlmektedir. Bu iliki baz aratrmaclar tarafndan da belirlenmitir (Woyke,

1971, Fratl, 1982).

Ana ar iftleme ncesi canl arl bakmndan dnem, kovan tipi ve koloni

gc arasndaki ikili (dnem x kovan tipi, dnem x koloni gc ve kovan tipi x koloni

gc) ve l (dnem x kovan tipi x koloni gc) interakraksiyonlar (Ek 1) istatistiki

olarak nemsiz kmtr (P>0,05).


28/44

24

4.4 Ana Ar iftleme Oranlar

ayr dnemde deiik kovan tipi ve populasyon gcndeki balatmakolonilerinde yetitirilen ana arlara ait iftleme oranlar ile ilgili deerler izelge 4.4de,

bununla ilgili deiimler ise ekil 4.4de verilmitir.

izelge 4.4. Ana Ar iftleme Oranlarna (%) likin Ortalama ve Standart Hata Deerleri

N XSx Min. Max. P

Dnem12

3

88

7

94,065,04 a83,4311,63 b

65,289,54 c

84,6266,67

50,00

10095,00

75,00

P


29/44

25

0

10

20

30

40

50

60

70

8090

100


AnaAriftlemeOran(%)

ekil 4.4. retim Dneminin iftleme Oran zerine Etkisi

Kovan tipinin ve koloni gcnn farkl olmasnn ana arlarn iftleme oranlarnda

bir farkllk oluturmad grlmektedir. Elde edilen iftleme oranlarnn literatr

bildirileriyle (Kaftanolu ve ark., 1992; Dodololu ve Gen, 1996) uyumlu olduu

grlmektedir.

Ana ar iftleme oranlar bakmndan dnem, kovan tipi ve koloni gc arasndaki

ikili (dnem x kovan tipi, dnem x koloni gc ve kovan tipi x koloni gc) ve l

(dnem x kovan tipi x koloni gc) interakraksiyonlar (Ek 1) istatistiki olarak nemsiz

kmtr (P>0,05).


30/44

26

4.5 Yumurtlama ncesi Sre

Ayr dnemlerde farkl kovan tipi ve deiik gteki balatma kolonilerindeyetitirilen ana arlarn yumurtlama ncesi sreleriyle ilgili deerler izelge 4.5de, bu

deerlerin deiimleri ise ekil 4.5de verilmitir.

izelge 4.5. Yumurtlama ncesi Sreye(gn) likin Ortalama ve Standart Hata Deerleri

N XSx Min. Max. P

Dnem12

3

10685

52

9,961,37 c10,881,55 b

12,151,82 a

8,008,00

9,00

13,0014,00

15,00

P0,05). Ancak dnemin

etkisi istatistiki ynden nemli bulunmutur (P


31/44


32/44

28

4.6. Ana Ar iftleme Sonras Canl Arl

ayr dnemde deiik tip ve gte balatma kolonilerinde retilen ana arlara aitiftleme sonras canl arlklaryla ilgili deerler belirlenerek izelge 4.6da verilmitir.

izelge 4.6. Ana Ar iftleme Sonras Arlna (gr.) likin Ortalama ve Standart Hata Deerleri

N XSx Min. Max. P

Dnem123

1068552

0,19220,01700,18680,01740,17620,0201

0,13930,15000,1407

0,23070,21510,2151

nemsiz

Kovan

Tipi

Anal

Anasz

104

139

0,18570,0180

0,18770,0194

0,1393

0,1407

0,2265

0,2307 nemsiz

KoloniGc

6 ereveli7 ereveli8 ereveli9 ereveli

36487584

0,18010,01950,18080,01790,18990,01820,19060,0181

0,13930,14160,14740,1485

0,21220,21400,22010,2307

nemsiz

Analiz sonucunda ana ar retim dneminin, balatma kolonisinin anal veya anasz

olmasnn, iftleme sonras canl arlk zerine etkisinin istatistik olarak nemli

olmad grlmektedir (P>0.05). Ayn ekilde balatma kolonisi gcnn de iftleme

sonras canl arlk zerine etkisinin nemli olmad belirlenmitir (P>0.01).

Bu almada 185.6 mg olarak belirlenmi olan iftleme sonras canl arlk,

Gler (1998)in, Ardahan yresi bal arlar ile ilgili yapt almada belirledii 186.9 mg

iftleme sonras canl arlk ile uyumlu olduu grlmektedir.

Ana ar iftleme sonras canl arl bakmndan dnem, kovan tipi ve koloni

gc arasndaki ikili (dnem x kovan tipi, dnem x koloni gc ve kovan tipi x koloni

gc) ve l (dnem x kovan tipi x koloni gc) interakraksiyonlar (Ek 1) istatistiki

olarak nemsiz kmtr (P>0,05).


33/44

29

4.7. Spermateka ap

Ayr dnemlerde farkl kovan tipi ve deiik gteki balatma kolonilerindeyetitirilen ana arlarn spermateka aplaryla ilgili deerler izelge 4.7de, bu deerlerin

deiimleri ekil 4.6da verilmitir.

izelge 4.7. Ana Ar Spermateka aplarna (mm) likin Ortalama ve Standart Hata Deerleri

N XSx Min. Max. P

Dnem12

3

10685

52

0,970,12 b0,961,12 b

0,951,11 a

0,730,74

0,75

1,281,29

1,22

P


34/44

30

0,94

0,945

0,95

0,955

0,96

0,965

0,97

0,975


Spermatekaap(mm)

ekil 4.6. retim Dneminin Spermateka ap zerine Etkisi

Balatma kolonisinin anal veya anasz olmasnn ve koloni gcnn spermateka

ap zerine etkisi istatistiki ynden nemsiz bulunmutur (P>0.05).

Spermateka ap bakmndan dnem, kovan tipi ve koloni gc arasndaki ikili

(dnem x kovan tipi, dnem x koloni gc ve kovan tipi x koloni gc) ve l (dnem xkovan tipi x koloni gc) interakraksiyonlar (Ek 1) istatistiki olarak nemsiz kmtr

(P>0,05).


35/44

31

5. SONU VE NERLER

Bu almada Ardahan koullarnda larva transfer yntemi ile ayr dnemde,

farkl kovan tipi ve koloni gcndeki balatma kolonileri kullanlarak ana ar retimi

yaplmtr. retilen ana arlarda, yetitirme dneminin, balatma kolonilerinin anal veya

anasz olmasnn ve koloni gcnn larva kabul oran ve ana ar kalitesi zerine etkileri

aratrlmtr.

Ana ar retiminde baary salamann ilk aamas larva kabul orannn yeterli

seviyede olmasdr. Ardahan koullarnda yrtlen bu almada larva kabul oranna, ana

ar retim dnemi ve farkl gteki balatma kolonilerinin etkisinin nemli olduu, ancak

balatma kolonilerinin ana arl ya da ana arsz olmasnn herhangi bir etkisinin olmad

belirlenmitir. Ana ar retiminde, larva kabul orannn baars, yetitirildii dnem ve

larvalar besleyici arlarn ok olmas yada larvalarn iyi beslenmesi ile ilgili olduu

grlmektedir. Ana ar k randman da dediimiz, ana arlarn memelerden k

oranlarnda ise sadece ana ar retim dneminin etkisinin nemli olduu, balatma

kolonisinin anal veya anasz olmas ve farkl glerde olmasnn herhangi bir etkisinin

olmad grlmektedir. Bu sonular dorultusunda, Ardahan koullarnda ana ar

retiminin HaziranTemmuz aylarnda ve gl balatma kolonileri kullanlarak

yaplmasnn larva kabul orannda baary attraca anlalmaktadr.

Ana ar kalite kriterleri arasnda, ana ar k arl da denilen iftleme ncesi

canl arl olduka nemlidir. Aratrmada, ana ar retim dnemi, balatma kolonisinin

gc ve anal veya anasz olmasnn, ana ar k arlna etkisinin nemli olduu

belirlenmitir. Birok aratrmac k arl ile ovaryum arl, ovariol says,

spermateka ap ve spermatekada depolanan spermatozoa miktar arasnda yksek iliki

olduunu belirlemitir (Woyke 1971, Fratl, 1982). Bu almada da ana ar k arl

ile yetitirme dnemi (r=0,307) ve balatma koloni gc (r=0,204) arasnda nemli

koralasyon bulunduu belirlenmitir. Ana arlarn iftleme ncesi canl arlklarnn

seleksiyon kriteri olarak kullanlmasnn isabet orann artrabilecei kaydedilmektedir

(Woyke 1971).


36/44

32

Aratrma sonularndan, ana ar iftleme oranna, yumurtlama ncesi sreye ve

spermateka apna sadece yetitirme dneminin etkisinin nemli olduu belirlenmitir.

Bahsedilen zelliklere balatma kolonisi gcnn ve anal veya anasz olmasnn herhangi

bir etkisinin olmad grlmektedir. iftleme sonras canl arla ise ne yetitirme

dneminin nede balatma kolonisinin tipi ve koloni gcnn herhangi bir etkisinin

olmad grlmtr.

Trkiyede koloni saysnn yksek olmasna ramen koloni bana verim, gelimi

lkelerin ortalamasnn olduka altndadr. Bu verim dklnn en nemli

nedenlerinden biri stn nitelikli ana ar retimi ve kullanmnn olmamasdr. Ana arnn

reme yetenei, yumurtlama gc, ana arnn yumurtalklarnn kapasitesi ve onu oluturan

yumurta tplerinin says ile snrldr. Bu kapasitenin kullanm ana arnn beslenme

durumuna, kovan ii koullara ve yllk biyolojik dngye bal olarak deimektedir. Ana

arnn nitelikli olmas ise, genetik zellikler bir yana, ana ar retiminde alanan larva ya,

balatma kolonilerinin gc, besin kaynaklarnn bolluu yani yetitirildii dnem ile

salanabilmektedir (Fratl. 2007).

Trkiyede kontroll artlarda ana ar retiminin gemii yirmi otuz yla

dayanmaktadr. Dolaysyla ana ar retiminin daha yeni olmas nedeniyle, ar

yetitiricilerinin ana ar hakknda yeterli bilgiye sahip olmamas, damzlk ana ar

iletmesinin sadece iki tane olmas, ayn zamanda yeterli miktarda ana ar retiminin

yaplamamas gibi olumsuzluklarn giderilemedii grlmektedir.

Ardahan blgesi lkemizde Kafkas ar rknn gen merkezi olarak izole edilmitir.

Bu blgede Kafkas ar rk saf olarak yetitirilmekte ve burada retilen ana arlar dier

blgelere satlmaktadr. Dolaysyla retilen ana arlarn hem kalitesi hem de miktar nem

arz etmektedir. Yaplan bu almada Ardahan koullarnda en iyi ana ar retim

mevsiminin HaziranTemmuz aylar olduu anlalmaktadr. Bu aydan sonra yaplan

retimlerde hem larva kabul orannda hem de ana ar kalitesinde dmeler grlmektedir.


37/44

33

Sonu olarak, Ana ar retimi yapacak iletmelerin yetitirme mevsimine dikkat

etmeleri; balatma kolonilerini gl ve ana anasz kolonilerden semeleri sylenebilir.


38/44

34

EKLER

Ek 1. statistik Analiz Sonular

Ek 1.1. Varyasyon Analiz Tablosu

VaryasyonKaynaklar

ncelenen zeliklerKarelerToplam

SerbestlikDerecesi

KarelerOrtalamas

F P

Dnem

Yumurtlama ncesi sre 89.039 2 44.519 17.891 0.000iftleme ncesi canl arlk 9.970*00.(-03) 2 4.985*00(-03) 16.270 0.000iftleme sonras canl arlk 8.818*00.(-03) 2 4.409*00(-03) 14.860 0.000Spermateka ap 1.568*00(-02) 2 7.840*00(-03) 0.513 0.599

Kovan tipi

Yumurtlama ncesi sre 1.692 1 1.692 0.680 0.410iftleme ncesi canl arlk 1.650*00(-03) 1 1.650*00(-03) 5.384 0.021

iftleme sonras canl arlk 1.404*00(-03) 1 1.404*00(-03) 4.732 0.031Spermateka ap 4.891*00(-05) 1 4.891*00(-05) 0.003 0.955

Koloni gc

Yumurtlama ncesi sre 3.661 3 1.220 0.490 0.689iftleme ncesi canl arlk 7.352*00(-03) 3 2.451*00(-03) 7.999 0.000iftleme sonras canl arlk 6.489*00(-03) 3 2.163*00(-03) 7.290 0.000Spermateka ap 1.171*00(-02) 3 3.902*00(-03) 0.255 0.857

Dnem*kovan tipi

Yumurtlama ncesi sre .682 2 0.341 0.137 0.872iftleme ncesi canl arlk 5.274*00(-04) 2 2.637*00(-04) 0.861 0.424iftleme sonras canl arlk 3.122*00(-04) 2 1.561*00(-04) 0.526 0.592Spermateka ap 4.895*00(-03) 2 2.447*00(-03) 0.160 0.852

Dnem*koloni

gc

Yumurtlama ncesi sre 4.121 6 0.687 0.276 0.948iftleme ncesi canl arlk 4.580*00(-04) 6 7.633*00(-05) 0.249 0.959

iftleme sonras canl arlk 5.026*00(-04) 6 8.377*00(-05) 0.282 0.945Spermateka ap 1.489*00(-02) 6 2.482*00(-03) 0.162 0.986

Kovan tipi*kolonigc


Dnem*kovan

tipi*koloni gc


Hata

Yumurtlama ncesi sre 547.450 220 2.488iftleme ncesi canl arlk 6.741*00(-02) 220 3.064*00(-04)iftleme sonras canl arlk 6.527*00(-02) 220 2.967*00(-04)

Spermateka ap 3.361 220 1.528*00(-02)

ToplamYumurtlama ncesi sre 28835.000 243iftleme ncesi canl arlk 7.711 243iftleme sonras canl arlk 8.571 243Spermateka ap 229.535 243


39/44

35

Ek 1.2. Duncan Test Sonular

a) retim Dneminin iftleme ncesi Canl Arla Etkisi ile lgili Duncan Test Sonular

N Gruplar

Dnem 1 2

3 52 0.1658

2 85 0.1777

1 106 0.1822

P 1.000 0.123

b) Koloni Gcnn iftleme ncesi Canl Arlk zerine Etkisi ile lgili Duncan Test Sonular

N Gruplar

Koloni gc 1 2

6 ereveli 36 0.1707

7 ereveli 48 0.1707

8 ereveli 75 0.1798

9 ereveli 84 0.1812

P 0.984 0.674

c) retim Dneminin Yumurtlama ncesi Sreye Etkisi ile lgili Duncan Test Sonular

N Gruplar

Dnem 1 2 3

1 106 9.9623

2 85 10.8824

3 52 12.1538

P 1.000 1.000 1.000

d) retim Dneminin Spermateka ap zerine Etkisi ile lgili Duncan Test Sonular

N GruplarDnem 1

3 52 0.9494

2 85 0.9661

1 106 0.9708

P 0.323


40/44

36

KAYNAKLAR

Alpay, H., Gler, A., 2004. nemli Balars (Apis mellifera L.) Genotiplerinin reme

zellikleri. www. 4uzbk.sdu.edu.tr/4UZBK/HYB/HYB012.

Bulut, G., 2004. Farkl Ar Irklarnn Baz reme Gelime zellikleri le Juvenil Hormon

Analou Methopherene Uygulamasnn Ana Ar Kalitesi zerine Etkileri.

(Doktora Tezi). ukurova niv. Fen Bilimleri Enst., Adana.

Cale, G. H., Banker, R., Power, J. 1975. Management for honey production. Pp.335-

412. Forom the hive and the honeybee. Eds. Dadant and Sons. USA.

Doarolu, M., 2004. Modern Arclk Teknikleri Kitab. T.. Ziraat Fakltesi. Tekirda.

975:21, 204205

Dodololu, A., Gen, F., 1996. Larva transferi Yntemi ve Doal Ykskler Kullanlarak

Yetitirilen Ana Arlarn Baz zelliklerinin Karlatrlmas. Hayvanclk96

Ulusal Kongresi. Cilt 1: Bildiriler, 1820 Eyll 1996 zmir

Fratl, ., 1982. Ana Ar retim Yntemleri zerine Bir Aratrma, A..Ziraat Fakltesi

Zootekni Blm. Doktora Tezi, Ankara. s59.

Fratl, ., 1988. Kontroll Ana Ar retiminin nemi ve retim Yntemleri. Marmara

Blgesi 1. Arclk Semineri 1011 ubat 1988. Bursa

Fratl, ., Gen, F., Karacaoglu, M., Gener, H. V. 2000. Trkiyede arcln

karlatrmal analizi, sorunlar- neriler. Trkiye Ziraat Mhendisligi V. Teknik,

Kongresi, (17-21 Ocak 2000), Ankara.

Fratl, ., 2007. Trkiyede Ana Ar Yetitiricilii. Ege Blgesi Arclk Semineri 15-16

ubat 2007. zmir. s13.


41/44

37

Gen, F., 1992. Bal ars (Apis melliferL.) kolonilerinde farkl yata ana ar kullanmnn

koloni performansna etkileri. Dou Anadolu Blgesi 1. Arclk Semineri, Atatrk

niversitesi Ziraat Fakltesi Ofset Tesisi, Erzurum. s76-95

Gen, F., 1997. Arcln Temel Esaslar. Atatrk niversitesi Ziraat Fakltesi Ofset

Tesisi, Erzurum. 166:189-199

Gl, M., Kaftanolu, O., 1990. ukuroa Blgesi koullarnda ana ar yetitiriciliinde

uygulanan larva transfer yntemlerinin yetitirilen ana arlarn kalitesine olan

etkileri zerine bir aratrma. .. Fen ve Mh. Bil. Derg., 4(2) : 41-53.

Gler, A., 1998. Ardahan Yresi Bal Ars ( Apis mellifer L.) nn Morfolojik, Fizyolojik

ve reme zellikleri. Karadeniz Blgesi Tarm Sempozyumu. 4-5 Ocak 1999.

O.M.. Ziraat Fakltesi. Samsun. Aratrma Seri No:5, 263-273

Gler , A., Kaftanolu, O., 1999. Trkiyedeki nemli bal ars (Apis mellifera L.) rk ve

ekotiplerinin ger arclk koullarnda performanslarnn karlatrlmas. Doa

Tr. J. Of Veterinary and Animal Sciences. 23(1999) Ek Say 3 577-581 TBTAK.

Gler, A., Korkmaz A., Kaftanolu O., 1999. Reproductive characteristics of Turkish

honeybee (Apis mellifera L.) genotypes. Hayvansal retim 39-40:113-119. Ege

niversitesi, Ziraat fakltesi, Zootekni Blm, ZMR.

Harbo, J. R. 1986. Oviposition rates of instrumentally inseminated and naturally mated

queen honeybees (Hymenoptera: Apidae). Ann. Ent. Soc. Am.; 79:112-115.

Kaftanolu , O., 1988. Arclkta Yapay Tohumlama ve Pratikte Uygulama Olanaklar.

Marmara Blgesi 1. Arclk Semineri Bildirileri, Uluda niversitesi Ziraat

Fakltesi Zootekni Blm, Bursa. s76-85


42/44

38

Kaftanolu, O., Kumova, U., Yeninar, H., 1992. Ana Ar Yetitiriciliinin nemi ve

Ana ar Kalitesini Etkileyen Faktrler. Dou Anadolu Blgesi 1. Arclk Semineri.

Erzurum, 1992. S: 48-60

Kaftanolu, O., Kumova, U., 1992. ukurova Blgesi Koullarnda Ana Ar Yetitirme

Mevsiminin Ana Ar Kalitesine Olan Etkileri. TBTAK Doa Dergisi, 16:569-

577

Laidlaw, H., 1979. Contemporary Queen Rearing, Dadant and Sons, Hamilton iIIinois,

199p.

Lensky, Y. 1971. Rearing queen Honeybee Larvae in queenright colonies. J. Apic.

Res.10(2): 99101

Medina, M. L. and Goncalves, S. L. 2001. Effect of weight at emergence of Africanized

(Apis mellifera L.) virgin queens on their acceptance and beginning of

oviposition. American Bee Journal. 141:3,213-215.

Mirza, E., Dragan, M., Sherbanescu, S., 1967. Seasonal Variability in the Weight of

Emerging Queens, XXst nt. Apic. Conc. Of Apimondia, Bucharest, Romania.

269-273.

Morse, R.A., 1979. Rearing Queen Honey Bees, Wicwas Press, thaca. N.Y. 128.

nder, H., 2007. Using Permutation Tests to Reduce Type I and II Errors for Small

Ruminant Research. J. Appl. Anim. Res. 32 (2007) : 69 72

Shawer, M. B. 1980. Evaluation of different artificial rearing procedures of honey bee

queens. J.Agric.Res. Tanta Univ., 6(2):338-343.

Szabo, T. I. 1973. Relationship between weight of honeybee queens (A. mellifera L.) at

emergence and cassation of egg laying. Am. Bee J., 113:250-251


43/44

39

Zhdanova, T.S., 1967. Influence of Nest Temparature on Quality of Queens Produced

Artificially. XXIst In Apic. Conf. Of Apimondia, Bucharest, Romania. 245:9.

Woyke, J., 1967. Rearing Conditions and the Number of Sperms Reaching the

Spermatecha. XXI. Int. Apic. Cong. Of Apimondia, Bucharest, Romania,

1967;232-4.

Woyke, J. 1971. Correlation between the age at which honeybee brood was grafted

characteristics of resultant queen and insemination. J. of Apic. Res., 10(1):45-55.


44/44

40

ZGEM

1979 ylnda Amasya ili Gyncek ilesine bal arkl kynde dodu.

lkrenimini Bekdemir Ky lkretim Okulunda, ortarenimini Amasya Lisesinde

tamamlad. Lise renimini Burdur-Tefenni Ziraat Meslek Lisesi ve Amasya-Gkhyk

Ziraat Meslek Lisesinde yapt. 1999 ylnda Gaziosmanpaa niversitesi Ziraat Fakltesi

Hayvansal retim Programna girerek, 2003 ylnda Zootekni blmnden mezun oldu.

Tarm ve Kyileri Bakanlnn Ankara, Amasya, Ardahan ve orum tekilatlarnda

Ziraat Teknisyeni ve Ziraat Mhendisi olarak grev yapt. Halen orum-Ortaky le

Tarm Mdrlnde grevli olup, Gaziosmanpaa niversitesi Fen Bilimleri Enstits

Zootekni Anabilim Dal Yksek Lisans rencisidir.

larva transferi yöntemi ile ana arı Üretiminde analı ve anasız başlatma kolonilerinin larva...

Documents