INTERNACIONALNI UNIVERZITET TRAVNIK u Travniku EKONOMSKI FAKULTET Nastavni predmet: MIKROEKONOMIJA Akademska godina: 2013./2014.

SEMINARSKI RAD PROIZVODNJA U KRATKOM ROKU

Mentor: Prof.dr . Hamid Alibai Student: Lampa Beir Asistent: Mr. Martina Kriari Br.indexa: Travnik, 2013.

SADRAJ:

UVOD ...........................................................................31. PROIZVODNJA.............................................................4-62. FUNKCIJA PROIZVODNJE..........................................7 2.1. Poslovi pripreme..........................................7 2.2. Poslovi neposrednog izvoenja.................7 2.3. Poslovi odravanja......................................8 2.4. Transportna funkcija...................................83. TIPOVI PROIZVODNJE................................................94. VRSTE PROIZVODNJE................................................9 4.1. Pojedinana proizvodnja............................9-10 4.2. Masovna proizvodnja..................................10-11 4.3. Serijska proizvodnja....................................11-12 4.4. Automatska proizvodnja.............................12-13 4.5. Just in time proizvodnja..........................13-145. SISTEM PROIZVODNJE..............................................15 5.1. Linijska serijska proizvodnja.....................15 5.2. Smaknuta serijska proizvodnja.................166. RITAM PROIZVODNJE................................................17 6.1. Kontinuirana proizvodnja..........................17 6.2. Diskontinuirana proizvodnja.....................17ZAKLJUAK....................................................................18LITERATURA...................................................................19

2

4

UVOD

U ovom radu u opisati jednu od najstarijih ljudskih aktivnosti. Od kada postoji priroda i ljudi postoji i proizvodnja to istie Marks ije sam citate dole naveo.

U proizvodnji lanovi drutva prilagoavaju (izrauju,oblikuju) proizvode prirode ljudskimpotrebama; raspodjela odreuje u kojoj srazmjeri pojedinac ima udjela u tim proizvodima;razmjena mu dostavlja posebne proizvode za koje on ima volju razmjeni dio koji mu je pripao raspodjelom; naposleijetku, u potronji postaju proizvodni predmeti uitka, individualnog prisvajanja (Marks).

Proizvodnja je, prema tome neposredno potronja,potronja je neposredno proizvodnja.Svaka neposredno svoja suprotnost, ali se u isti mah meu njima vri jedno posredniko kretanje. Proizvodnja posreduje potronju, kojoj stvara materijal, kojoj bi bez nje nedostajao predmet. Ali potronja posreduje proizvodnju, poto tek ona proizvodima stvara subjekat za koji oni i jesu proizvod (Marks).

Opti uslov za razmjenu materijala meu ovijekom i prirodom, vjeiti prirodni uslov za ivot ljudi, a stoga i jeste ne samo nezavisan ma od kojega oblika toga ivota, nego naprotiv jednako svojstven svim oblicima ljudskog drutva (Marks).

Udaljem tekstu dajem jo neke definicije proizvodnje i piem o vrstama i tipovima proizvodnje i funkcijama proizvodnje. Takoer bie rijei i o sistemima serijske proizvodnje i ritmovima proizvodnje.

1.PROIZVODNJA

Proizvodnja je shodna ljudska djelatnost u kojoj se odreeni skup resursa inputa, transformie u odreene proizvode autpute koji slue zadovoljenju ljudskih potreba. Autputi ili proizvodi mogu biti materijalne prirode, a mogu biti i raznovrsne usluge namjenjene odreenoj grupi korisnika, Proizvodnja predstavlja najvaniju fazu u procesu drutvene reprodukcije, jer je ona materijalna osnova za funkcionisanje ostalih drutvenih procesa i aktivnosti. Sama proizvodnja se realizuje kroz brojne tehnoloke procese. Proces proizvodnje predstavlja jedan dinamiki sistem u kome postoji kretanje materijala (materijalni tokovi) i kretanje informacija (informacioni tokovi). Kod sloenijih proizvodnih sistema ovi tokovi mogu biti veoma sloeni, pa zahtjevaju odreene sisteme za njihovo upravljanje.Ovom problematikom se bavi u okviru menadment aktivnosti disciplina:menadment proizvodnje.Sistemupravljanja proizvodnjom funkcionie na principu povratne sprege, na taj nain to se vri ocjena kvaliteta finalnog proizvoda, u kojoj mjeri ona zadovoljava planirane vrijednosti. Ako postoji odstupanje. Onda se na osnovu dobijenjih informacija vri korekcija polaznih elemenata (materijal,tehnoloki proces i drugo) da bi se dobio eljeni rezultat.Proizvodnja je vjeiti proces prisvajanja, prerade i oblikovanja predmeta koji vri ovijek da bi obezbjedio materijalne uslove ivota i na taj nain zadovoljio potrebe pojedinaca, drutvenih grupa i irih zajednica. Izmeu ovijeka i materijalne prirode stoji stalno jedinstvo i borba suprotnih grupa i irih zajednica. Izmeu ovijeka i materijalne prirode stoji stalno jedinstvo i borba suprotnih tendencija. ovijek kao drutveno bie ne bi mogao da se odri i postane ono to jeste, da nije celishodno koristio sve uslove koje mu, za odranje ivota, prua priroda. Opredjeljen saznanjem da samo proizvodnjom materijalnih dobara moe da odri svoju vrstu, ovijek nuno dolazi u svakodnevne odnose s prirodom, prilagoava je, daje joj posebno oblike i pogodne forme za korienje, ini je upotrebljivom i korisnom, a to sve je u okviru odreenog drutvenog oblika i njegovim posredstvom.U nastojanjima da prilagodi prirodu svojim potrebama i tako odri i otpor, krila u sebi tajne, i time iznova stimulisala ovijeka na nove akcije. No, proizvodnja nije samo odnos ovijeka i prirode. Ona je, u isto vrijeme, i odnos meu proizvoaima ije se ekonomsko povezivanje ostvaruje prisvajanjem prilagoavanjem prirode potrebama ljudi.

Proizvodnja se, dalje, moe shvatiti kao proizvodnja u irem , odnosno uem smislu. U uem znaenju proizvodnja je proces proizvodne aktivnosti u kojom se direktno ostvaruje proces troenja rada. Proizvodnja se, u ovom sluaju, svodi na onu aktivnostljudi u kojoj se realno ostvaruje objedinjavanje i uzajamno kombinovanje materijalnih i subjektivnih inilaca proizvodnje i ovi dovode u aktivan odnos troenja gdje se vodi proces rada, prereauju predmeti prirode i daje im se posebna forma pogodna za upotrebu i korienje.Tako shvaena proizvodnja obuhvata cjelokupnost ekonomskog ivota, sve njegove osnovne segmente: proizvodnju, raspodjelu /razmjenu) i potronju, a ne samo proces rada u kome se istovremeno i neposredno vri celishodno troenje subjektivnih i materijalnih inilaca proizvodnje.U tom jedinstvu proizvodnja ima odluujui znaaj za cjelokupnu oblast ekonomskog ivota ljudi.[footnoteRef:1] [1: http://tagtag.com/menadzment/ili grupa pitanja/2 pojam i definicija proizvodnje ]

Proizvodnja se pojavljuje kao polazna taka drugih elemenata privrednog organizma. Tako ona izrauje predmete koji odgovaraju potrebama, odreuje nain njihova zadovoljavanja i stvara nove pobude i zahtjeve za proizvodima koje e ona proizvesti u potrebnim koliinama. No, treba rei da ovaj uticaj nije jednosmjeran, jer ostali elementi privrednog ivota (potronja i raspodjela) imaju povratno dejstvo i uticaj na proizvodnju. U nekim odredbama proizvodnja je identina sa drugim momentima privredne aktivnosti, ali se, isto tako, ona odlikuje i nekim posebnim specifinostima. Tako meu njima postoje uzronoposledine veze; jedna (proizvodnja kao proces prilagodavanja prirode) uslovljava drugu (potronju),dakle u ovom pogledu proizvodnja proizvodi potronju, a ova se javlja kao poslijedica prve (proizvodnje), a ona opet(potronja) postaje uzrok prve proizvodnje.

[footnoteRef:2] [2: Ekonomska enciklopedija I; Savremena administracija, Prof. Dr. D. oki; 1984: Beograd]

Za funkcionisanje procesa proizvodnje potrebno je obezbjediti odreene prepostavke. Ne ,oe se za,isliti fumkcionisanje ma kog oblika privredne aktivnosti bez obzira kako se on posmatrao, ako se ne obezbjede uslovi (inioci) od kojih neminovno zavisi proces prilagoavanja prirode ljudskim potrebama (proizvodnja).Ti uslovi se djele u dvije osnovne grupe od kojih u jednu spadaju subjektivni, a u drugu materijalni inioci proizvodnje. Subjektivne inioce predstavlja radna snaga kao oblik energije ovijeka (intelektualne i fizike). Njene sposobnosti radi uticaja na predmete prirode (obuenost,kvalifikovanost,proizvodna iskustva i radne navike) koriste se u obliku rada ije svsishodno troenje omoguava razmjenu materijala izmeu ovijeka i prirode.Bez uticaja ovijeka (radna snaga), odnosno rada na predmete iz prirode ne bi se prirodna materija mogla prilagoditi i uiniti upotrebljivom za ljudski ivot.

U materijalne uslove spadaju svi oni materijalni predmeti koje ovijek koristi prilikom svoje proizvodne aktivnosti, Prema njihovoj ulozi u procesu proizvodnje oni se dijele u dvije osnovne grupe. Prvu grupo predstavljaju oni materijalni inioci kojima ovijek daje odreene oblike i forme.Drugi dio materijalnih inilaca ine ona materijalna sredstva preko kojih ovijek neposredno ili posredno utie na dijelove prirode (predmete rada), Posrednici izmeu ovijeka i predmeta rada materijalnih inilaca posmatraju sa stanovita konanog rezultata procesa proizvodnje, onda se oba inioca ispoljavaju kao sredstva za proizvodnju. Proizvodnja ima pripremu, osnovnu i zavrnu fazu. Upravo u fazi pripreme proizvodnje obezbjeuju se njeni inioci, u osnovnoj se ostvaraju proizvodnja kao proces rada, dok zavna faza ima funkciju da se u njoj opredjeli kretanje rezulatata procesa proizvodnje, prema razliitim oblicima potronje.Pod proizvodnjom se podrazumjeva aktivnost na izradi fizikog predmeta pomou ljudi, opreme i materijala.Proizvodnja se bavi izradom i isporukom proizvoda i pruanjem usluga. U sutini, upravljanje proizvodnjom svodi sa na donoenje odluka kojima se osigurava pravovremena, kvalitetna i jeftina izrada odreenih proizvoda ili pruanje odreenih vrsta usluga.22. FUNKCIJA PROIZVODNJEFunkcija proizvodnje je zapravo tehnika funkcija u preduzeu, koja je jedini stvaralac novostvorene vrijednosti. Sam in proizvodnje zahtjeva brojne druge poslove, kao uslov za pravilno izvrenje funkcije proizvodnje. Te poslove moemo klasifikovati u tri grupe: - poslovi pripreme - poslovi neposrednog izvenja - poslovi odravanja sredstava. [footnoteRef:3] [3: Ekonomska enciklopedija I; Savremena administracija; Prof. Dr. D.oki; 1984; Beograd; ]

2.1. Poslovi pripreme

Neposredna proizvodnja zahtjeva brojne pripremne poslove, koji omoguavaju neposrednim izvriocima da se posvete samoj proizvodnji, Na taj nain se ostvaruje bolje korienje sredstava i radne snage, tj. Bolji efekat u proizvodnji.Poslovi pripreme obuhvataju: - tehniku pripremu; je prva faza na kojoj se zasniva poetak proizvodne aktivnosti, Obuhvata brojne poslove u vidu projektovanja i konstruisanja proizvoda, priprema materijala, priprema radionica i sl. - operativna priprema; treba da se omogui da se ogranienja to vie smanje i da se proizvodne mogunosti koriste u najveoj mjeri.

2.2 Poslovi neposrednog izvoenja

Su ugaoni kamen ili kima proizvodne funkcije, tj. Njena sutinska sadina, gdje zaposleni uz pomo sredstava za rad djeluju na prdmete rada stvarajui time novostvorenu vrijednost.[footnoteRef:4] [4: Osnovi organizacije; Dr. N.Pavlovi; Novi Sad, ALFA-GRAF NS; 2007;]

2.3. Poslovi odravanja

Znaaj ove funkcije u procesu proizvodnje je veliki, jer svaki zastoj uslijed kvara, loma i sl., znai gubitak vremena i neiskorienje proizvodnih kapaciteta. To automatski dovodi do poveanja cjene kotanja proizvoda, a time i smanjenjakonkuretnosti. Proces odravanja se moe podijeliti na planske i vanplanske popravke. Planske aktivnosti odravanja se ogledaju u neposrednom odravanju u cilju suzbijanja veih kvarova. Vanplansko odravanje se odnosi na opravku iznenadnih kvarova i lomova. Odravanje, kao centralizovana ili decentralizovana funkcija svoj akcenat stavlja na preventivno odravanje.

2.4. Transportna funkcija

U okviru proizvodne funkcije znaajno mjesto zauzima i funkcija transporta, iji je osnovni zadatak da prenosi proizvedena materijalna dobra iz jednog mjesta u drugo. Transport moemo posmatrati kao spoljni i unutranji. Spoljni se bavi dopremanjem prooizvoda van preduzea, dok se unutranji zasniva na transportu unutar preduzea, najee traansport roba do magacina. U ovom dvojakom kontekstu transport mora biti jeftin, pouzdan i blagovremen.

3. TIPOVI PROIZVODNJE

Pri organizovanju procesa proizvodnje iznalaze se mogunosti za: - maksimiziranje produktivnosti - minimiziranje ulaganja po jedinici proizvoda i - poboljanje uslova rada.

Mogunost ostvarivanja ovih ciljeva zavisi pored ostalog i od izbora optimalnog tipa proizvodnje. Tipovi proizvodnje tehnizirani oblici organizovanja procesa proizvodnje.Oni su odreeni: - vrsta proizvodnje - sistemom proizvodnje i - ritmom proizvodnje[footnoteRef:5] [5: Menadment u modernom biznisu; Dr. . Radosavljevi i Dr. R.Tomi; Univerzitet Braa Kari; Beograd]

4. VRSTA PROIZVODNJE

Tehniki menadment bavi se se proizvodnim sistemima. Zbog toga je i upravljanje pod snanim uticajem vrste i tipova proizvodnje.Svaka vrsta proizvodnje ima svoja pravila upravljanja, koja treba respektovati i uvaavati.Vrste proizvodnje su: - pojedinana proizvodnja - masovna proizvodnja - serijska proizvodnja - just in time proizvodnja

4.1. Pojedinana proizvodnja

Ova vrsta proizvodnje orijentisana je na proizvodnju malih koliina proizvoda, i to po narudbama. Pojedinana proizvodnja radi, po pravilu, bez zaliha gotovih proizvoda, za poznatog kupca i ne obavlja se u narednom periodu. Pojedinana proizvodnja je, po pravilu, radno intezivna djelatnost. U njoj postoji visoko prisustvo ivog rada, jer se mnogi poslovi ne mogu mahanizovati. Maine i oprema za izradu proizvoda su univerzalni, odnosno ima veoma malo specijalizovanih maina. Pojedinana proizvodnja oraganizuje se najee u zanatstvu, kao to je izrada konfekcije po mjeri, za odreenu osobu, zatim u proizvodnji specifinih proizvoda kao to su: mostovi, brane (hidroenergetske, melioracionalne, namjenjene vodosnadbijevanju i sl), specifini ureaji i aparati,[footnoteRef:6] [6: Poslovna ekonomija; Funkcija preduzea; A.Jovanovi;Mr.S.Kisi i Dr.V.Boi;Zavod za udbenike i nastavna sredstva;Beograd]

Radna snaga u pojedinanoj proizvodnji je kvalifikovana, odnodno visoko kvalifikovana, to je i logino, jer esto mora da rjeava razliite probleme na razliitim proizvodima, koji se nikada ne ponavljaju. U upravljanju pojedinanom proizvodnjom poseban problem predstavlja preciznost planiranja, jer se vrijeme od naruivanja do izrade i isporuke proizvoda sve vie skrauje. Svaki komadni proizvod razlikuje se od predhodnog po konstrukciji, tehnikim i drugim uslovima.Kontrola kao elemenat menadmenta u pojedinanoj proizvodnji postaje posebno problematina. Ona se odvija putem nadzora, odnosno sticanja uvida u svaku fazu ili postupak, od strane ovlaenih organa. Kontrola je oteana zbog nemogunosti uporeivanja unikatnog proizvoda sa nekim predhodnim proizvodom ili sa proizvodom u nabavkama, najee putem licitacije, a poseban problem predstavljazatvaranje finansijske konstrukcije. Finansiranje se vri u fazama, uz avansiranje za nabavku materijala ili obavljanje radova.

4.2. Masovna proizvodnja

Ovaj tip proizvodnje se karakterie po proizvodnji jednog proizvoda ili slinih proizvoda u velikim koliinama. Ona je kontinuirana, to zahtjeva stvaranje uslova za permanentnu proizvodnju. Masovna proizvodnja je zastupljena u izradi irokog spektra proizvoda, od papira do automobila. Kod nje postoje dva aspekta: kontinuirana (lanana) proizvodnja,kao to je sluaj kod izrade papira, i proizvodnja u diskontinuitetu, kao to je primjer, izrada mesnih prerevina, konzerviranog voa i povra, itd.U masovnoj proizvodnji se radi sa specijalizovanim mainama i opremom, odnosno ne postoje univerzalne maine, jer se proizvodnja odvija po lananom sistemu. Ona radi sa zalihama (materijala i proizvoda), proizvodi za nepoznatog kupca i oslanja se na oekivanu tranju, koju treba parmanentno istraivati. U njoj postoji malo prisustvo ivog rada, odnodno najvei dio operacijeu proizvodnom procesu obavljaju maine, odnosno roboti i komjuteri. Ovaj tip proizvodnje je teak za radnike, kako zbog tekih uslova, jo vie zbog monotomije izazvane dugogodinjim obavljanjem jedne operacije.Rad na pokretnim trakama je nehuman. Jer je brzina izvoenja pojedinih operacija definisana brzinom kretanja trake. Zbog toga se u ovom tipu proizvodnje javlja veliki rastur vremena, prije svega zbog bolovanja. Profesionalna oboljenja su redovni pratioci ove proizvodnje, zbog ega se radne operacije esto analiziraju od strane eksperata medicine rada.Sa menaerskog stanovita , u masovnoj proizvodnji u prvi plan se stavljaju pripremne radnje za izradu nulte serije, kako bi se ulo u masovnu proizvodnju. Akcenat se stavlja na proizvodne operacije, skladitenje, plasman i dr. Masovna proizvodnja sve vie postaje prolost.Tojota sistem razvijen da zadovolji trite koje trai veliki broj varijanti sa relativno malim obimom

4.3. Serijska proizvodnja

Potreba za smanjenje trokova proizvodnje dovela je do serijske proizvodnje. Serijska proizvodnja je takav vid proizvodnje koji se svrstava izmeu pojedinane i masovne proizvodnje. Ovde se proizvodi ne izrauju pojedinano, ni kontinualno, ali ni masovno, ve u odreenom broju, tj. seriji. Karakteristike serijske proizvodnje su: - u jednom ciklusu stvara se vie istih proizvoda ili djelova, - broj istih proizvoda u jednom ciklusu ini jednu seriju, - proizvodnja se obavlja po operacijama na svim prooizvodima, zavretkom jedne operacije zapoinje se druga itd., sve do zavretka zadnje operacije i finalizacije proizvoda, ime se zavrava jedna serija proizvoda i zapoinje slijedea, - za svaki period vri se detaljna tehnika priprema proizvodnje, u vezi s tim obavljaju se poslovi projektovanja razrade teholokog procesa, utvrivanja normativa potrebnog materijala, radne snage i sredstava za rad, - trokovi pripreme proizvodnje rasporeuje se na vie istih proizvoda koji se stvaraju u jednoj seriji tako da je njihov nivo po jedinici proizvoda obrnuto srazmjeran broju jedinica istog proizvoda koji se proizvede u jednoj seriji, - radna njesta i zadaci pojedinih radnika u naprijed se definiu secepturom, to pozitivno utie na nivo organizovanosti i produktivnosti, i - obim i struka serijske proizvodnje se objektivnoj mogunosti prodaje proizvoda na tritu.

Maine su univerzalnije u odnosu na one koje se koriste u masovnoj proizvodnji, zbog ega su iskorienije, to smanjuje trokove proizvodnje. Poseban problem u serijskoj proizvodnji predstavlja odreivanje veliine proizvodne serije, tempiranje vremena proizvodnje i potrebnog nivoa zaliha. Svaka serija proizvoda ima svojih karakteristika i osobenosti, kao to je dizajn, veliina itd. U serijskoj proizvodnji se posebna panja tehnikog menadmenta usmjerava na tehniku pripremu odreene serije, pripremu radnih mjesta i maina za odreene serije, te pripremunove serije. Mnoge kompanije rijetko primjenjuju iskljuivo jedan vid proizvodnje. Obino se kombinuje vie vidova, to usloava upravljanje proizvodnjom. Bez obzira na razliitu problematiku upravljanja u razliitim vidovima proizvodnje, upravljanje proizvodnjom se uglavnom svodi na tri osnovna pitanja: - planiranje proizvodnje, - upravljanje procesom proizvodnje i - kontrolu procesa proizvodnje.Sva tri pitanja predstavljaju razliite strane istog problema, zbog ega se moraju posmatrati jedinstveno.[footnoteRef:7] [7: Menadment u modernom biznisu; Dr . Radosavljevi i Dr R. Tomi; Univerzitet Braa Kari; Beograd; 2007;]

4.4. Automatska proizvodnja

Automatska proizvodnja je najvii vid orginizacije. Njene karakteristike su slijedee: - proizvodne procese vre roboti i automatizovana postrojenja, - radna mjesta su vezana za izradu i korienje odreenih softvera pomou kojih upravlja tehniko tehnolokim procesima, - preteni dio trokova otpada na materijal i amortizaciju srdstava za rad, i - zbog vidoke produktivnosti i mogunosti masovne proizvodnje trokovi po jedinici proizvoda su nii u odnosu na druge vidove proizvodnje.

4.5. Just-in-time proizvodnja

Razvoj savremene i moderne privrede polazi od znaaja industrijske proizvodnje i injenice da je upravo proizvodnja taj osnovni sektor gdje treba da se usmjere sva istraivanja novih metoda proizvodnje, tehnologije i upravljanja. Proizvod je samo ono to zadovoljava potrebe na tritu.Proizvodnja razvijena na ovim osnovama predstavlja danas autentinu proizvodnju sa vrhunskim rezultatima u organizaciji, poslovanja i ekonominosti, to je dovelo japanska preduzea do vrhunskih rezultata kod poveanja produktivnosti, smanjenja vremena ciklusa i pripreme, smanjenja trokova, karta, ukidanja skladita, zaliha, kontrole i dr. Termin Just-in-time se prevodi kao vremenski dobro planirano, tano u pravo vrijeme, proizvodnja bez skladita,proizvodnja bez zaliha (gotovih proizvoda). Svaki proces treba snabdijevati pravim elementima u pravoj koliini i u tano vrijeme.

Zahvaljujui nedostatku prostora i nedostatku prirodnih resursa, japanci su razvili averziju prema rasipanju. Oni na kart i ponavljanje procesa gledaju kao na rasipanje, pa zato nastoje neracionalnu upotrebu prostora i vremena da smanje odnosno izbjegnu. Na sve to ne doprinosi vrijednosti proizvoda gledaju kao na rasipanje. Suprotno tome, ostali u svijetu nisu na to gledali na isti nain.Rezultati primjene Just-in-time filozofije su veoma izraene. U automobilskoj industriji mogui su koeficijenti obrta zaliha od 50 do 100, u poredjenju sa onima od 10 do 20 kod tradicionalnog pristupa. U proizvodnji motocikala, Just-in-time sistem omoguuje koeficijent obrta zaliha od oko20, a u poreenju sa onim od 3 do 5 obrtnog koeficijenta kod tradicionalnog naina proizvodnje.

Sistem Just-in-time je vrlo efikasan sistem upravljanja u industriji. Just-in-time proizvodnja je krajnji cilj nove proizvodnje, a ne sredstvo za postizanje cilja. Proizvodnja Just-in-time znai da se proizvodi samo ono to se trai od strane trita i to u najmanjim moguim serijama, sa 0 grekom i u tano predvienom vremenskom roku.

Proizvodnja Just-in-time ima sledee karakteristike: - proizvodnja po narudbini, - proizvodnja u malim serijama, - proizvodnja sa nula grekom", - proivodnja sa najkraim ciklusom izrade, - proizvodnja bez skladita, - proizvodnja bez zaliha (gotovih proizvoda), - nizak nivo angaovanog kapitala, - nii trokovi, - veliko iskorienje kapaciteta itd.

Za ostvarenje proizvodnje Just-in-time odnosno proizvodnje u pravo vreme potrebno je: - znati ta trite trai (pomou istraivanja trita), - precizno planiranje proizvodnje i - usavriti procese proizvodnje (pomou Zero QC, ostalih metoda i tehnika).

Cilj Just-in-time proizvodnje je da postigne rentabilnost. Karakterisitke rentabilne proizvodnje su: - nii nivo angaovanog kapitala, - niski trokovi i - veliko iskorienje kapaciteta.[footnoteRef:8] [8: http://www.google.rs/search?q=just+in+time]

5. SISTEM PROIZVODNJE

Serijska proizvodnja moe biti organizovana po sistemu : - linijska serijska proizvodnja, i - smaknuta serijska proizvodnja

5.1. Linijska serijska proizvodnja

Kod linijeske serijske proizvodnje maine su poredane onim redom kojim se obavlja tehnoloki proces. Na taj nain se na svakoj maini obavlja onoliko operacija koliko zahtjeva svaki proizvod.Taj sistem proizvodnje trai visok stepen tehnoloke discipline na svim radnim mjestima zbog toga to zastoj na jednom radnom mjestu moe usloviti prekid rada na itavoj liniji, kao i zastoj u proizvodnji jedne linije ograniava mogunost finalizacije gotovih proizvoda. Linijski raspored maina prikazan je na (slici 1.1). [footnoteRef:9] [9: Poslovna ekonomija; Funkcije preduzea; A. Jovanovi, Mr S. Kisi i Dr V. Boi; Zavod za udbenike i nastavna sredstva;Beograd; 2004; ]

Slika 1.1. Linijski raspored maina (Izvor: Knjiga Poslovna ekonomija)

5.2. Smaknuta serijska proizvodnja

U smaknutoj proizvodnji maine su rasporeene po grupama istorodnih maina. Zavisno od toga formiraju se linije kretanja i obrade materijala. Na jednoj vrsti maina obavljaju se samo operacije za koje su te maine namjenjene. Priprema vri se za svaku operaciju svake nove serije proizvoda.Raspored maina u smaknutom sistemu proizvodnje prikazan je na (slici 1.2.).[footnoteRef:10] [10: Poslovna ekonomija; Funkcije preduzea; A. Jovanovi, Mr S. Kisi i Dr V. Boi; Zavod za udbenike i nastavna sredstva;Beograd; 2004; ]

Slika 1.2. Grupni raspored maina (Izvor: Knjiga Poslovna ekonomija)

6. RITAM PROIZVODNJE

Zavisno od kontinuiteta proizvodnje serijska i masovna proizvodnja mogu biti: - kontinuirana i - diskontinuirana proizvodnja.

6.1. Kontinuirana proizvodnja

U kontinuiranoj serijskoj proizvodnji izrada djelova je prilagoena potrebi zavretka finalnih proizvoda. Zbog toga poluproizvodi ne idu u skladita nego u montau finalnih proizvoda.

6.2. Diskontinuirana proizvodnja

Kod diskontinuirane proizvodnje izrada djelova nije prilagoena zavretku finalnih proizvoda jedne serije. Poluproizvodi serije mogu biti namjenjeni u jednoj ili vie serija finalnih proizvoda. U ovim uslovima poluproizvodi se privremeno upuuje u skladita. Iz skladita se odlivaju u proizvodnju u obimu za montiranje jedne serije.

ZAKLJUAK

Na osnovu svega to sam istakao u svom radu shavatio sam da je proizvodnja najbitnija funkcija jednog preduzea jer od nje zavise sve druge aktivnosti tog preduzea. Marks je proizvodnju predstavio kao saradnju izmeu ljudi i prirode, ali posle njega i njegove teorije proizvodnja se razvijala do te mjere da danas ljudi ne mogu iz prirode da stvore proizvodnju jer su je godinama izrabljivali i zanemarivali tako da danas nedostaju mnoge sirovine potrebne za proizvodnju madarazvijanjem nauke nalaze se substituti potrebni za dalji razvoj proizvodnje. Automatski proces proizvodnje ma koliko sluio za poboljanje industrije i proizvodnje po meni ima manu to iskljuuje radnu snagu i samim tim poveava nezaposlenost te zemlje. Proces proizvodnje Just intime je po mom miljenju mjeavina svih drugih vidova proizvodnje tj. ona ima od svakeproizvodnje po neku njenu karakteristiku (osim proizvodnje bez greke ).

LITERATURA

1. http://tagtag.com/menadzment/ili grupa pitanja/2 pojam i definicija proizvodnje2. Ekonomska enciklopedija I; Savremena administracija, Prof. Dr. D. oki; 1984: Beograd3. Osnovi organizacije; Dr. N.Pavlovi; Novi Sad, ALFA-GRAF NS; 2007;4. Menadment u modernom biznisu; Dr. . Radosavljevi i Dr. R.Tomi; Univerzitet Braa Kari; Beograd5. Poslovna ekonomija; Funkcija preduzea; A.Jovanovi;Mr.S.Kisi i Dr.V.Boi;Zavod za udbenike i nastavna sredstva;Beograd6. Menadment u modernom biznisu; Dr . Radosavljevi i Dr R. Tomi; Univerzitet Braa Kari; Beograd; 2007;7. http://www.google.rs/search?q=just+in+time8. Poslovna ekonomija; Funkcije preduzea; A. Jovanovi, Mr S. Kisi i Dr V. Boi; Zavod za udbenike i nastavna sredstva;Beograd; 2004;