LA ONDOde Esperanto

2009 8-9

INTERNACIA SENDEPENDA MAGAZINO 2009. ¹8-9 (178-179)

Aperas „iumonate

Fondita en 1909 de Aleksandr Sa†arov

Refondita en 1991

Eldonas kaj administras Halina Gorecka

Redaktas Aleksander Kor±enkov

Konstantaj kunlaborantoj Tatjana Auderskaja, Peter Balá�,István Ertl, Dafydd ab Iago, Wolfgang Kirschstein,Aleksej Kor±enkov, Alen Kris, Viktor Kulakov, Glebo Malcev,Floréal Martorell, Valentin Melnikov, Sergio Pokrovskij,Aloísio Sartorato, Serge Sire, Maria Sokolova

Adreso RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1205, Ruslando

Telefono (4012) 656033

Elektronika po›to sezonoj@kanet.ru

Hejmpa•o http://Esperanto.Org/Ondo

Abontarifo por 2009Internacia tarifo: 38 eμrojOrienteµropa tarifo: 20 eμrojRuslanda tarifo: 450 rublojPollanda tarifo: 60 zlotojAerpo›ta aldono: 5 eμrojElektronika abono (pdf): 12 eμroj por „iuj landoj

Perantoj vidu la liston sur la 27a pa•o de la februara kajero.

Konto „e UEA avko-u

Recenzoj Bonvolu sendi du ekzemplerojn de la recenzota libro,kasedo, disko k.a. al la redakcia adreso.

Eldonkvanto 650 ekzempleroj

AnonctarifoPlena pa•o: 100 EUR (3000 rubloj)

Duona pa•o: 60 EUR (1800 rubloj)

Kvarona pa•o: 35 EUR (1000 rubloj)

Okona pa•o: 20 EUR (600 rubloj)

Malpligrandaj: 0,50 EUR aμ 15 rubloj por 1 cm²

Kovrilpa•a anonco kostas duoble. Triona rabato pro ripeto.

Donacoj La donacoj estas danke akceptataj „e la redakcia adreso(ruslandaj rubloj) aμ „e nia konto “avko-u” „e UEA.

Represoj Oni povas represi tekstojn kaj bildojn el La Ondo deEsperanto nur kun permeso de la redakcio aμ de la aμtoro kajkun indiko de la fonto.

© La Ondo de Esperanto, 2009.

“LaOndodeEsperanto” (Âîëíàýñïåðàíòî). 2009,¹8-9 (178-179).

Åæåìåñÿ÷íûé æóðíàë íà ìåæäóíàðîäíîì ÿçûêå ýñïåðàíòî.

Æóðíàë çàðåãèñòðèðîâàí Ìèíèñòåðñòâîì Ðîññèéñêîé Ôåäåðàöèèïî äåëàì ïå÷àòè, òåëåðàäèîâåùàíèÿ è ñðåäñòâ ìàññîâûõ êîììó-íèêàöèé. Ñâèäåòåëüñòâî î ðåãèñòðàöèè ÏÈ ¹ 77-9723.

Ó÷ðåäèòåëü è èçäàòåëü: Ãîðåöêàÿ Ã. Ð.

Ðåäàêòîð: Êîðæåíêîâ À. Â.

Ïîäïèñàíî â ïå÷àòü: 17 àâãóñòà 2009 ã.

Öåíà ñâîáîäíàÿ. Òèðàæ: 650 ýêç.

Îòïå÷àòàíî â Ïîëüøå. Presita en Pollando.

Bjalistokaj fotoj

La Kongresa Sezono tradicie estas la „efa temo de laaμgusta-septembra Ondo, kaj kelkaj pretaj tekstoj ne povisaperi en •i. Ankaμ „i tiu kolumno, laμplane destinita alredakcia komentario, estas dedi„ita al la Kongresa Sezonoper fotoj de Andrzej Sochacki. Legu pli en la internaj pa•oj.

Sur la kovrilpa•o vi vidas patroprenantojn el diversajlandoj (Koreio, Togolando, Ukrainio, Vjetnamio, Usono) enla kultur-lingva festivalo en la 65a Internacia Junulara Kon-greso en Liberec. (Fotis Alisa Nikitina)

Temo 3

Mirinda kongreso en lanaski•urbo de ZamenhofLa 94a Universala Kongreso de Esper-anto en Bjalistoko klare superis la ave-ra•an UK-on, aμ e„ pli, aμdeblis opiniojke •i estis mirinda. Vi povas nurbedaμri, se vi ne partoprenis, kaj lanombro de ali•intoj ne estis aparteimpona, nur 1860.

La kondi„oj por la sukceso ja estisklaraj: la urbestro Tadeusz Truskolaskisubtenis la organizadon de la kongresokaj mem partoprenis kaj la inaμguronkaj fermon. La vicurbestro AleksanderSosna estis prezidanto de la LKK. Espe-rantaj flagetoj svingis en la urbo apudflagetoj polaj kaj regionaj. La urbokomprenis, ke eventuale Esperantoestas •uste tio, kion Bjalistoko povasoferti al la mondo, kaj •i ekuzis tiuneblecon. Bone aran•ita profesia Zamen-hof-centro, muzeo pri Zamenhof, estismalfermita ±us antaμ la kongreso, kajturismaj informiloj diversloke informispri Esperanto-rilataj vidinda±oj pole,Esperante kaj angle. Kaj ne nur priEsperantaj, sed ankaμ pri aliaj objektoj,kiuj rilatas al la plurkultura karaktero dela urbo.

La nacia kultura programo estisaparte ri„a. Parte tio sekvis el kombinoal la kongresa programo de pluraj pro-grameroj de la Podla†ia Oktavo de Kul-turoj, kiu okazis samtempe en la urbo.

La kutima unulinia lokindiko “aliloke”,do ekster la kongresejo, prenis dum plu-raj kongresaj tagoj e„ tri liniojn en lataga programo. Teatra±oj Esperantajokazis ankaμ en urbaj teatroj, kio kaμzisplendon en la komitata kunsido, sed ali-flanke la praktiko estis ankaμ defendin-da, „ar •i donis al Esperanta teatroverajn kondi„ojn por prezenti. Inter laplej brilaj koncertoj estis loka ChanajkiKlezmer Band. Ankaμ Esperanta kulturaprogramo estis ne malpli ri„a, kaj partoel •i estis ankaμ malferma por eksterapubliko.

Profesii•o de la kultura programovideblis en tio, ke la Internacia artavespero enhavis nur antaμe selektitajnprogramerojn, dum kongresaj artistoj,kiuj volis prezenti sian arton estis lokitajal Arta kafejo ie en la urbo. Kaj la him-non en la fermo helpis kunkanti neInternacia Koruso sed Bjalistoka Kanto-Studio, junulara grupo kiu prezentisankaμ aliajn kantojn en Esperanto.

Krom kulturaj ankaμ la klerigajprogrameroj kolektis vastan publikon.Ne nur kleriga lundo, sed ankaμ Esper-antologia Konferenco kaj IKU-prelegojhavis certe avera•e pli da partopren-antoj ol ekzemple komitatkunsidoj (despli se ne kalkuli komitatanojn). E„ laprogrameroj “Estraro respondas” kaj

“Centra Oficejo respondas” estis „i-jaremalpli popularaj kaj certe malpli kriti-kaj. Oficistoj kaj estraro ricevis ankaμlaμdojn kaj e„ la kutimaj plendoj estismalpli akre formulitaj.

Kvankam jubilea pri Zamenhof (do,pasinteco) la kongreso rigardis ankaμantaμen: ne nur rememoroj kaj historiajrakontoj, sed provoj ligi Zamenhof-onkaj lian idearon al la nuntempo. Unu ella „eftemoj estis senmitigo de Zamen-hof, kiun multaj prelegantoj klare faris.Al estonteco rigardis ankaμ intervjuojde eminentuloj pri Esperanto •is 2059,kiuj aperis en la Kongresa kuriero (leg-ebla en la reto).

La salono Zamenhof estis simpletendo, eventuale la unuan fojon en lahistorio de la Universalaj Kongresoj.Nu, la tendo ja servis akcepteble, even-tuale la etoso tie estis pli bona ol ensporta halo iam pli frue. Tamen la sunajtagoj devigis fari program›an•ojn;ekzemple, filmoprezento estis lokita detago al vespero pro lumaj kondi„oj.

La apuda biertendo bone regalis lakongresanojn per biero kaj man•a±oj,kvankam la man•oservo estis informitanur sabate, ke multaj esperantistoj estasvegetaranoj. La kutimaj pladoj estis kol-baso kaj vianda±o, kun frititaj terpomojkaj kukumo, sed riceveblis ankaμ salatojkaj aliaj vegetara±oj. Biertendo estisankaμ ekster la formala kongresejo kajtio ebligis al vizitantoj facile sekvi lakongreson.

Se la vetero estus pli pluva, eventua-le aperus pli da problemoj pro la fakto,ke necesis daμre iri eksteren por veni deunua parto de la konstrua±o de la teknikaaltlernejo al alia. Kaj pro tio eble kelkajprogrameroj perdis partoprenantojn.

Novtipaj ekzamenoj en BjalistokoEn la 94a Universala Kongreso okazis, unuafoje kadre de UK, Esperanto-

ekzamenoj laμ la nova ekzamensistemo de UEA, konforma al la EμropaReferenckadro. Pli frue jam kvardeko da esperantistoj ricevis diplomon laμ tiusistemo de la Konsilio de Eμropo, kies Esperanto-version oficiale UEA solaprovizas pere de sia kontrakto kun la Lingvoekzamena Centro (ITK) de lapresti•a universitato Eötvös Loránd en Budape›to.

En Bjalistoko ekzameni•is je tri niveloj entute 47 personoj el 20 landoj,inter kiuj elstaris Francio kun dek, kaj Brazilo kaj Germanio kun po kvin kandi-datoj. La plej populara nivelo estis C1 (supera), kiun trapasis 23 kandidatoj. Laskriba parto de la ekzamenoj okazis en ±aμdo (30 jul). Pri la parolaj ekzamenojdu komisionoj, konsistantaj el ok membroj, laboris plenenergie en ±aμdo kajvendredo (30–31 jul). La sukcesintoj ricevos oficialan diplomon, asignitan kajregistritan en ITK en Budape›to.

Paralele okazis ankaμ trejnado de ekzamenontoj, dum kiu sep novaj kolegojkune kun pli frue trejnitaj ekzamenantoj partoprenis 8-horan kurson kaj obser-vis poste la parolajn sesiojn. Ekde nun dudeko de ekzamenantoj pretas okazigisesiojn lige kun grandaj Esperanto-aran•oj. La sekvaj ›ancoj por ekzameni•ilaμ la Referenckadro estos dum ARKONES en Poznano (18–20 sep) kaj dum latradiciaj jarfinaj aran•oj en Germanio. Interesitoj bv. kontakti Katalin Kováts,katalin@ikso.net. GK UEA

4 Temo

Komento aμdita en biertendo difinis, kela libroservo estas en la fino de la mon-do (eble 300-pa›a distanco). Ekstereeble la distanco senteblis pli longa.

Ankaμ alia nekutima solvo estissalono Hodler, kie kunsidis la komitatode UEA. Ne eblis ronda tablo, sed komi-tatanoj sidis en ordinara legosalono, kajla publiko miksi•is inter komitatanoj.La malpli facila foriro tamen eble iompli disciplinigis komitatanojn, kiuj nepovis vagi tien kaj reen.

La urbo ricevis bonan ree†on al siaatento pri Esperanto. Alia demandoestas: „u la atento daμras. La fondo deZamenhof-centro, ne nur pri Esperanto,sed ankaμ pli plurkultureco, kvankam lanuna ekspozicio temas nur pri Esperan-to, estas unu el pozitivaj signoj. Esper-eble okazus kulturaj festivaloj pri Esper-anto, aμ indus inkluzivigi Esperantanparton al •eneralaj kulturaj eventoj de laurbo. Eble ili jam okazis, sed necesus plireklami ilin kaj la urbon por ke esperant-istoj daμre vizitu •in. Bona ekzemplopri la kontribuo de Esperanto al lokakulturo estis koncerto de JoMo en urbaparko. JoMo ja scipovas la polan, kajgrandparte la komunikado kun la publi-ko, pli ol duone loka, okazis en la pola.

La ideo ligi Esperanton al plurkul-tureco estas laμdinda, sed aliflanke •i nerestis sen sekvoj: lokaj naciistoj atakise„ esperantistojn (›tono estis ±etita alamaslo•ejo, pneμmatikoj de esperant-istaj aμtoj malplenigitaj), kaj en la lastavespero iu farbis la monumenton deZamenhof per bruna koloro. Fajrobriga-do tuj alvenis, kaj post kelkaj horojnenio plu rimarkeblis.

Tamen necesas diri, ke •enerale laetoso en la urbo estis amika kaj akcept-ema kaj ordinara kongresano apenaμvidis ion kontraμesperantan. Mi neniamtimis piediri al hotelo e„ malfrue vespe-re kun kongresa insigno „ebruste, kajfoje tio e„ kaμzis pozitivajn reagojn, pliol iam antaμe aliloke. Eventuale la agojkontraμ Esperanto, pri kiuj raportisankaμ loka gazeto, portis e„ kromanrenomon al Esperanto: •i ne estas iusendan•era hobio, pri kiu neniu atentas,sed io serioza, kion iuj ekstremistoj e„kontraμas, kaj sekve, io atentinda kaj e„lerninda.

Jukka Pietiläinen

Rezolucio de la 94a Universala Kongreso de EsperantoLa 94a Universala Kongreso de Esperanto, kunveninte en Bjalistoko de la 25a de julio •isla 1a de aμgusto 2009, kun partopreno de preskaμ 2000 homoj el 63 landoj en la jaro de la150a datreveno de la naski•o de la kreinto de Esperanto, Lazar Ludwik Zamenhof, kajsamtempe en la Internacia Jaro de Akordi•o proklamita de Unui•intaj Nacioj,

diskutinte la kongresan temon “Krei pacan ponton inter la popoloj: Zamenhofhodiaμ”, kaj studinte kun aparta atento la vivon kaj verkojn de Zamenhof,

notinte la fakton, ke la urbo kaj regiono de Bjalistoko pli kaj pli rekonas la esceptegravan rolon, kiun Zamenhof ludis kaj daμre ludas kiel monde rekonata figuro en la mora-la evoluo de la homaro,

konsciante, ke tiu rekono konkreti•is interalie en la malfermo de Centro Zamenhoffare de la urbaj aμtoritatoj de Bjalistoko, kaj en propono, ke la Bjalistoka Universitatoricevu la nomon Zamenhof;

memorigante, ke okaze de la 100-a datreveno de la naski•o de Lazar Ludwik Zamen-hof Unesko rekonis lin kiel unu el la grandaj personecoj de la mondo, kaj ke tra la jarojvenis multaj similaj rekonoj pri la meritoj de Zamenhof kiel granda monda pensulo,

kaj gratulante Unui•intajn Naciojn pro •iaj iniciatoj rilate al la ideo de akordi•o, tielesenca en mondo kiun dividas malakordoj pro antaμju•oj kaj manko de toleremo,

konstatas, ke1. Per la internacia lingvo Esperanto, Zamenhof kreis unike efikan ilon de internacia

komunikado sur neμtrala bazo, sen favori unu popolon super alia, kaj sen favori unu etnanlingvon super alia, kaj ke tra pli ol 120 jaroj da uzado Esperanto pruvis sian taμgecon kielinternacia lingvo plene adaptebla kaj adaptita al „iuj komunikaj bezonoj.

2. Tamen, Zamenhof samtempe komprenis, ke lingvo estas kolektiva poseda±o, kajkonfidis la evoluon de sia lingvo al ties komunumo de uzantoj, tiel ke Esperanto kaj •iakulturo fari•is esence krea±o kolektiva, kiu evoluis en spirito de lingva demokrateco.

3. Tion farante, Zamenhof ankaμ rekonis, ke utiligo de neμtrala lingvo en la inter-naciaj rilatoj helpus konservi lokajn kaj regionajn lingvojn kaj kulturojn kaj la identeconde ties komunumoj.

4. Zamenhof ankaμ signife kontribuis, per siaj verkoj kaj agoj, al klopodoj forigi lamalamikecon inter la anoj de la diversaj religioj, al forigo de rasaj antaμju•oj, kaj al rifuzode milito kiel akceptebla maniero solvi disputojn — valoroj same gravaj en la nuna epokokiel en la epoko de Zamenhof.

5. Sekve, Zamenhof plene meritas pli da atento ne nur kiel kreinto de lingvo sed kielpersono, kiu strebis al aμtenta frateco inter la homoj surbaze de plena kaj reciproka kom-preni•o.

6. Tia frateco povas veni nur kiam la homoj interkompreni•as en reciproka respekto— procedo, en kiu Esperanto povas ludi kaj jam ludas unikan rolon.

7. Interkompreni•o estas esenca pa›o al tiu profunda kaj daμra akordi•o, kiu estas lacelata idealo de la Internacia Jaro de Akordi•o.

8. Akordi•o eblas nur en situacio, en kiu lingvaj diferencoj ne formas baron al egal-eca dialogo.

9. En tiu senco Esperanto estas unike taμga kiel bazo por daμra akordi•o, kaj Univer-sala Esperanto-Asocio, per sia atento ankaμ al moralaj valoroj kaj al respekto de homajrajtoj, povas signife roli en plenumo de la celoj de la Internacia Jaro de Akordi•o.

La urbestro de Bjalistoko, Tadeusz Trusko-laski kelkfoje vizitis la kongreson kaj akcep-tis kongresanojn en la palaco de Branicki kajalparolis ilin en preskaμ senerara Esperanto.(Fotis Andrzej Sochacki)

Eventoj 5

pri Francisko Valdomiro Lorenz aμ lernipri la novaj atingoj de E@I. Ne mankisokazoj konati•i pli profunde kun la kon-greslando, ekzemple, per prelego pri la„e†a biero (kadre de ligita ekskurso kunbiergustumado). Kunlabore kun UEAestis aran•ita novtipa ekzamensesio priEsperanto laμ la eμropa referenckadro.

Tamen la pezopunkto de junularajaran•oj tradicie ne estas tiom la tagakiom la vespera kaj nokta programoj.‚iuvespere la kongresanoj kuni•is porpartopreni koncerton, spekti ske„ojn aμalian artan programon. Proksima kultur-centro estis loko de la solenaj malfermokaj fermo, kadre de kiuj sin prezentisinternacie fama infana koruso Severá£ekkaj legi•is salutmesa•oj de patronoj kajaliaj eminentuloj (la kongreson aμspiciisprezidantoj de ambaμ „ambroj de la „e†aparlamento, eks„efministro Mirek Topo-lánek, „e†a kardinalo Miloslav Vlk kajreprezentantoj de la regiono, la kongres-urbo kaj e„ urbestro de ties germana•emela urbo Augsburg). Koncertis lamulte ›atataj JoMo kaj Kim Henriksen(sur tegmento de la oketa•a kongresejodum sunsubiro), sed prezenti•is ankaμ lanova rep-stelo Tone, la brazila rokgrupoSupernova, kaj la „e†a junulara muzik-grupo PECH. La vesperan programon„iam sekvis programo nokta, kiu oftedaμris •is la matenaj horoj, kaj proponisdiskejon, drinkejon (por trinki kunalko-hole en bruo), gufujon (por trinki senal-kohole en malbruo) kaj filmejon.

Aparte ri„a estis tiu „i IJK je eksterajeventoj. Ekde aprilo aperigadis regionagazeto „iusemajnan serion de artikoletojpri Esperanto kaj dum la kongreso aperispluraj mencioj en gazetoj kaj interreto,sed plurfoje raportis pri •i ankaμ tutlan-da radio, kaj la IJK sukcesis eniri e„ lanova±servon de la „efa „e†a informagen-tejo ®TK. Plej grandan sukceson oni

Junulara kongreso en Liberec’

Se iu estas samtempe juna, blindulo,maldekstrulo, kulturaganto, kristano kajinstruisto de Esperanto, tiu „i-jare havisaparte malfacilan taskon decidante kiunsomeran aran•on partopreni antaμ laBjalistoka UK. Kvankam multaj junajesperantistoj aktivas samtempe ankaμ eniuj el la menciitaj kampoj, entute 343 daili elektis pasigi la semajnon de la 18a•is la 25a de julio en ‚e†io kie okazis la65a Internacia Junulara Kongreso deTEJO. Eble kelkaj bazis sian decidonankaμ sur la fakto, ke „i-jare simple neeblis maltrafi la kongresurbon — sufi„isja memori la aktualan kongresan temon— kiu estis Liberec’ (intence literumitakun apostrofo) — por retrovi sur lamapo 100 km norde de Prago la kvinanplej grandan urbon de ‚e†io, kiu nehazarde nomi•as same — Liberec.

Unuafoje en la sepdekdujara historiode la IJK •in gastigis ‚e†(oslovak)io,sed pro la konvena geografia situo de lakongresurbo (proksime de la trilandlimo‚e†io-Germanio-Pollando) la kongre-son organizis ne nur la ‚e†a Esperanto-Junularo, sed ankaμ junaj esperantistojel Germanio kaj Pollando.

La antaμnelonga plivasti•o de la‹engen-spaco ebligis plifacilan movi•onde la partoprenantoj, sed ankaμ malhel-pis akiradon de vizoj ekzemple al mult-nombraj ruslandanoj. Tamen alvenispartoprenantoj el entute 41 landoj.

Kiel kongresejo servis studenthejmode la te†nika universitato. La taga prog-ramo konsistis el temaj (pri libereco),movadaj kaj distraj programeroj, kadrede kiuj oni ekzemple povis diskuti prilingva libereco, aμskulti prelegon primona libereco aμ kleri•i pri libera prog-ramaro, sed ankaμ informi•i pri la ini-ciatoj kiel Herzberg aμ Lingvolan„ilo,aμskulti prelegon de brazila esperantisto

tamen atingis, kongrue kun la planitatranslima informstrategio, pere de latelevido ARD el Germanio, kies skiposurloke filmis kaj sekve pretigis triminu-tan raporton preskaμ komplete en Espe-ranto (kun germanaj subtekstoj). Kromla fenomeno Esperanto mem, la amasko-munikiloj raportis pri la sankta mesocelebrita en Esperanto de la praga kardi-nalo Miloslav Vlk (kiu mem juna•e akti-ve uzis Esperanton), pri la koncerto deJoMo en kiu li sur la „efa placo de Libe-rec kantis en 19 lingvoj, aμ pri la kultur-lingva festivalo per kiu en budoj per lin-gva±oj, geografia±oj, vesta±oj, man•a±ojkaj trinka±oj prezentis sin la reprezent-ataj landoj.

La IJK-n organizas pere de siaj lan-daj sekcioj TEJO, kaj okaze de IJK „iamkunvenas •ia komitato. ‚i-jare •i traktisinteralie ali•petojn de du novaj asocioj(Benino kaj Meksiko), starigon dekomisiono por esplori eblojn de IJK enAfriko, lan„on de la nova interreta ver-sio de Pasporta Servo, kaj elektis novanestraron por 2009–2011.

Rimarkinde estas, ke „iuj novelekt-itaj estraranoj estas membroj de la pro-gramteamo de la libereca IJK. Ilia taskoestos ankaμ kunordigi la okazigon de lavenontjara IJK, kiu okazos tuj post laUK en Havano, ankaμ en Kubo. Intersiaj lastaj agoj, la komitatkunveno apro-bis kongresan rezolucion, en kiu lajunuloj defendas la rajton de „iu unu-opulo elekti sia(j)n propra(j)n ident-eco(j)n. ¤i estas adresita al la preziden-to de ‚e†io Václav Klaus kiel reago allia malfavora rimarko ke “Eμropismoestas kiel Esperanto — same artefaritakaj morta”.

Marek Blahuš

La nova Estraro de TEJO

Kiel prezidanto estis reelektitaGregor Hinker el Aμstrio. PaulínaKo�uchová el Slovakio fari•is•enerala sekretario kaj SergeoTyrin el Israelo kasisto. Sa›a Kovja-zina el Ukrainio respondecos priinformado, £uka› ¯ebrowski el Pol-lando pri IJK kaj kongresoj, kajIrmina Szustak el Pollando pri landaagado. Kvar el la ses estraranojestas novaj; nur Hinker kaj Tyrinoficis ankaμ en la antaμa periodo.

GK UEA

Liberec: Instruado de ludo je afrika muzik-instrumento (Fotis Andreas Münchow)

6 Eventoj

Prezidento Lula pri Esperanto

En junio la Prezidanto de UEA Pro-bal Dasgupta sendis leteron al la brazila,„inia kaj ruslanda ›tatestroj kaj al labarata „efministro, kiuj kunvenis kel-kajn tagojn pli frue por diskuti pri lamonda ekonomia krizo kaj pri pli inten-sa kunlaboro inter siaj landoj •enerale.La gvidantoj de la kvar “promesaj lan-doj por la estonteco”, laμ la karakterizode Dasgupta, diskutis interalie pri kreode nova valuta sistemo. En sia letero laPrezidanto de UEA atentigis ilin ankaμpri la bezono de nova lingva sistemo,kiu ne privilegiu kelkajn landojn, kaj priEsperanto kiel la lingvo, kiu ebligus •in.

Intertempe Dasgupta ricevis lasuban respondon komisiitan de la brazi-la prezidento Luiz Inácio Lula da Silva:

Prezidento Luiz Inácio Lula da Silvataskis nin respondi vian leteron de la20a de junio 2009 adresitan al li, pordanki pro via zorgo pri la egaleco eninternaciaj rilatoj, tiel en la financa kielen la lingvaj aspektoj.

Ni ›atus montri al vi nian admironpro la klopodo, kiun esperantistoj de latuta mondo entreprenas cele al la disva-stigo „iam pli granda de Esperanto, lin-gvo kreita de doktoro Lazaro Zamenhofkiel kontribua±o por la interkomprenokaj komprenemo inter la homoj.

Ni scias, ke en la historio de lahomaro, estis lingvoj, kiuj entrudi•iskiel sekvo de la politika hegemonio, kiellatino, aµ certagrade la franca kaj postela angla. Ni deziregas ke, fakte, iuntagon Esperanto povu esti akceptita deplejparto de la nacioj kiel lingvo adopti-ta por faciligi la komunikadon sen lin-gvaj privilegioj.

Ni certas, ke Universala Esperanto-Asocio daµrigos siajn demar›ojn „eUnui•intaj Nacioj por laµgrade pligra-vigi la rolon de Esperanto kiel interna-cia lingvo. Sekve ni ne vidas necesa pri-diskuti la aferon, „ar ni konsentas pri lavaloro de la lingvo disvastigata de viaasocio.

Sincere,Cláudio Soares Rocha

Direktoro pri Historia DokumentadoGK UEA

Esperanto en la profesia agado

12–15 jun en Karlovo (Bulgario)laboris la unua Internacia Seminario“Apliko de Esperanto en la profesia aga-do”, kunorganizita de AIS-Bulgario,Bulgara E-Asocio, Internacia Universi-

tato Karlovo kaj la Regiona Estraro de laBulgara Scienc-teknika Asocio. Kromesperantistoj partoprenis ankaμ bulgarajfakuloj, kiuj prelegis kaj partoprenis ladiskutojn „ar estis rekta traduko Espe-ranta-bulgara-Esperanta.

La Seminarion partoprenis fakuloj el11 landoj. Salutmesa•on sendis Zaha-rieva, vicministro de kulturo en Bulga-rio. Bulgara Akademio de la Sciencojsendis sian oficialan reprezentanton par-topreni, prof. Lilia Krumova-Cvetkova,kiu ne nur tralegis la salutmesa•on de laAkademia Estraro, sed mem aktive par-toprenis la Seminarion, prelegante kajpartoprenante la diskutojn.

Sabate kaj diman„e estis prelegoj kajdiskutoj en la Internacia UniversitatoKarlovo. Krom prof. Lilia Krumova-Cvetkova, prelegis, interalie, prof.Hans-Dietrich Quednau, prof. ChristerKiselman, prof. Alicja Lewander-ska-Quednau, prof. Eva Polaková, prof.Bo±idar Leonov kaj aliaj profesoroj,docentoj kaj fakuloj.

Pri la Seminario interesi•is diversajoficialaj instancoj en Bulgario, radio,TV kaj gazetaro. Krom la „iutagaj infor-moj estis du gazetaraj konferencoj kajprof. Leonov estis invitita en Plovdivopartopreni rektan TV-programon de la›tata televido, kie dum 20 minutoj lirespondis demandojn pri la temo “Lainternacia Esperanto-movado en lakomenco de la 21a jarcento”.

La Seminario demonstris, ke Espe-ranto estas ne nur komuna lingvo porbabilado, amuzo kaj kontaktoj inter laesperantistoj, sed •i povas kaj devas estioficiala lingvo por kontaktoj kaj kun-laboro en diversaj sciencaj kaj profesiajfakaj seminarioj.

AIS-Bulgario

En la urbo de Solidareco

Gdansko, la urbo de la legenda sindi-kato Solidareco, tuj post la BjalistokaUK gastigis renkonti•on, en kiu parto-prenis multaj pollandaj kaj dudeko daalilandaj esperantistoj.

La plej grava parto de „i tiu postkon-gresa renkonti•o estis la Tago de Espe-ranto kadre de la somera programo de laurbo kaj en la programo de la Domini-kana Foiro.

Al la bonveniga lun„o de la Tagovenis Honora Gasto — la prezidanto dela supera „ambro de la Pollanda Parla-mento, Bogdan Borusewicz, iama „ef-organizinto de ‹ipfareja Striko enaμgusto 1980.

Lecionon de Esperanto por publikosukcese gvidis Ma³gorzata Zi¾ba-Szma-gliŒska, profesia lingvoinstruanto.

La Esperanto-koncerto sur la „efaplaco en malnova urbo havis grandanpublikon. Unue kantis Mikaelo Bron-›tejn, kaj poste ‡omart kaj Nata›a, kiesdiskojn post la koncerto aktive a„etispolaj kaj eksterlandaj aμskultintoj.Antaμ la koncerto estis aran•ita surstra-ta “happening” sur stilzoj kun grandajEsperanto-flagoj, por logi publikon.

La cetera programo celis nur espe-rantistojn, kiuj bone interkonati•is dumla renkonti•o. La unuan fojon en la urbahistorio, internacia grupo de esperant-istoj metis florkronon sur la placo deSolidareco „e la monumento de la ›ip-farejaj laboristoj pereintaj en 1970.

Sukcesis pikniko, kun „ampano de laurbestro, okaze de la 50-jari•o de lareplantado de la Esperanto-Kverko enSopot. La „eestantaj partoprenintoj de la15a IJK en Gdansko (1959) estis ornam-itaj per floraj girlandoj.

‚io fini•is en gaja etoso vespere la4an de aμgusto sur galeono LEW.

Kiel memoro restis la Verda Koko,kiun en venontaj jaroj oni povos foti enGdansko dum Dominikana Foiro. Niesperas, ke parto de turistoj, kiuj dum laTago de Esperanto vizitis Gdanskon,vidis ke Esperanto vivas, kaj revenintehejmen ili ser„os eblon lerni la lingvon.

Jagoda Greger

Prezidento Lula deziras komunikadonsen lingvaj privilegioj.

Eventoj 7

SAT: Migri senlandlime

Kun 70 partoprenantoj, la 82 Kon-greso de SAT deruli•is en Milano 18–25 jul 2009. ¤in organizis ARCI Espe-ranto, unu el laboristaj Esperanto-aso-cioj ligitaj kun SAT, kiuj agadas en unu-opaj landoj aμ lingvoregionoj. ARCIEsperanto estas samtempe bran„o deARCI — Associazione Ricreativa e Cul-turale Italiana (Itala Kultura kaj DistraAsocio). Membras en ARCI „irkaμ1.150.000 personoj, dividitaj en „irkaμ6000 lokaj grupoj. La kongreso multekontribuis al la firmigo de rilatoj interSAT kaj ARCI per reciproka agnosko dela sinkompletigaj diversaj ecoj kaj dekomuna sennacieca agadspirito de la duasocioj, el kio rezultos, laμ diversajdumkongresaj diskutoj, kelkaj interesajkunlaboroj. ARCI siavice organizis kel-kajn distrajn partojn de la kultura-kleri-ga programo de la kongreso.

Al tiu kleriga programo apartenisankaμ prelegoj pri la sinteno de Gramscial Esperanto, nekonataj esperantlingvajverkistoj de Ukrainio, klasbataloj enUsono, etikaj bankoj, forumoj pri Latin-ameriko, Mezoriento kaj Malagasio.Anna Löwenstein prezentis sian histo-rian romanon en Esperanto Morto deartisto. Inter la distraj vesperaj aran•ojestis koncertoj de la Vojirantoj kajRêverie, kiuj trafe ilustris la tre aktualantemon de la Kongreso: “Migri senland-lime, vivi sennaciece”, memorigante alla kongresanoj la migrad-malhelpanpolitikon de Italio kaj de multaj aliajmondpartoj, en mondo, kies vivkon-di„oj i•as pli kaj pli malfacilaj.

SAT klopodas funkcii kiom eblebazdemokratiece. Pro tio signifan partonde la tempo kaj energio de la kongres-anoj okupas kvar matenaj •eneralaj mem-brokunvenoj, en kiuj membroj inform-i•as kaj sin esprimas pri „iuj aspektoj dela asocia agado kaj prezentas demandojnkaj donas komisiojn al la Plenum-Komi-tato, la supera decidorgano.

Por kelkaj subgrupoj de SAT,respektive organiza±oj ligitaj kun SAT,la SAT-kongreso prezentas oportunanokazon por „iujara membrokunveno.Tiel kunvenis ARCI Esperanto, kajankaμ la Pacista, la Komunista, la Libe-recana kaj la Sennaciista Frakcioj deSAT. La Pacista Frakcio agadas favoreal la Konvencio de Oslo kontraμ lapafa±o±etoj el bomboj, instigante alintervenado, por ke kiel eble plej multaj›tatoj subskribu kaj ratifu tiun konven-cion. Membroj de la Komunista Frakciokunvenis „i-foje kun Alessandro Rizzo,

opozicia kvartalkonsiliano kaj membrode la partio “Demokrata Maldekstro”.‚e la sennaciistoj temas pri anoj deideofluo, kiu ampleksas universal-ismon, radikalan kontraμnaciismon, kajpraktikan utiligon de Esperanto kielinstrumento de edukado al eksternaciapensado.

Unu el la kulminaj punktoj de lakongreso estis podia diskuto inter Pro-bal Dasgupta, la prezidanto de UEA, kajJakvo Schram, prezidanto de la Plenum-Komitato de SAT. ¤i helpis prilumi lamalsaman aliron de la du asocioj alEsperanto: dum UEA unuavice propa-gas Esperanton tra la mondo, SAT esen-ce uzas •in por siaj celoj (laμ la statutadifino “klasbatalaj”, kvankam estasperiode floranta debato pri tio, „u tiudifino plu sufi„as aμ taμgas). Nova±oestas, ke la UEA-prezidanto ekdeviis dela •is nun jen kaj jen rimarkebla tenden-co en UEA „irkaμpreni kaj e„ volienkorpigi en si SAT. Dasgupta alvokisSAT “esti SAT”, kompreninte •ian spe-cifan ne-Esperantomovadan rolon.

Malgraμ la bonega etoso la „eestan-taj SAT-membroj ne havis la eblon for-gesi pri unu problemo, kiu pensigas laasocion de kelkaj jaroj: malalti•antamembronombro: 70 partoprenantojestas multe malpli ol en la pasintaj jar-dekoj. Kialoj de tia situacio estas diver-saj kaj ankoraμ ne •isfunde esploritaj,sed tamen konstateblas ankaμ revigli•ode la •enerala etoso interna, kaj dis-floras novaj projektoj, inter kiuj elstarasla atingoj de la Eldona Fako Kooperati-va de SAT, kiu „i-jare eldonis du gra-vajn klerigajn verkojn aparte aktual-temajn: Kompendio de la Kapitalo deCarlo Cafiero kaj Plano B de Lester R.Brown. La estonteco de SAT aspektassufi„e promesoplena, des pli ke la labo-

ro farota estas granda en la stre„i•antatutmonda situacio: la lastatempe kresk-inta memkonscio de SAT kune kunreemfazo de •iaj originaj celoj kreis eto-son, en kiu •i idee pli malkatenas sin dela Esperanto-movado.

Montri•as, ke kelkaj tradiciaj ecojkaj motivoj de SAT bone agordi•as kunkelkaj nun populari•antaj maldekstrajagadformoj kaj motivoj:

— preteco de diversaj partie orga-nizitaj tendencoj nedogmeme kaj mal-sekteme rilati inter si,

— retforma, bazdemokratie organiz-ita kunlaboro de la diverstendencanoj,kaj

— kontraμnaciismo, kiu poiome —apud aferoj kiel kontraμrasismo kajkontraμseksismo — esti•as unu el lakolonoj de maldekstra agado, tia, kia •iestis ekde la unua tago en SAT.

Laµ gazetartikolo pretigita de laProponkomisiono de la 82a SAT-Kon-greso

En la Brazila parlamento

19 jun 2009, de la 9h30 •is 12h00okazis en la brazila parlamentejo tutlan-da videokonferenco pri la temo “Lin-gvaj Baroj kaj Esperanto”. Partoprenissenatano Cristóvam Buarque, prezidan-to de Brazila Esperanto-Ligo José Passi-ni, prof. Paulo Nascentes. Homoj en latuta lando akompanis la eventon kaj kel-kaj aktive intervenis; 29 Esperantistojpersone „eestis. La senatano diris:“Estas tre grave, ke Esperantistoj skribual senatanoj por peti apogon al la PLS¹27 de 2008, kiu ›an•as la Le•on¹9394 de 20 dec 1996, por starigi elekt-eblan enkondukon de instruado deEsperanto en mezgradaj lernejoj”.

Laμ BEL Informas

SAT

-ano

jen

Mila

no(F

otis

Jakv

oSv

hram

)

8 Eventoj

SES: nova aran•o kun nova defio

90 homoj de 23 landoj „eestis 10–18jul 2009 en la Somera Esperanto-Stud-ado (SES) en la urbo Modra, Slovakio.

La duan fojon dum •i okazis renkon-ti•o de uzantoj de la retejo www.lernu.net. Proksimume duono da alvenintojestas homoj, por kiuj SES estis entuteunua Esperanto-aran•o, „ar plejmultoda partoprenintoj estas “virtualaj esper-antistoj”, kiuj lernas Esperanton „efe perlernu.net, kaj kutime uzas •in nur inter-rete. Tamen SES pruvis, ke eblas venigitiajn homojn al reala Esperanto- aran•o,kaj ke eblas kaj indas “enmovadigi” lalernu-uzantojn.

¤uste la enmovadigo estas grava kajserioza defio de SES — ege ofte gravasla unua kontakto kun la Esperanto-movado, por ke oni decidu, „u la lingvointernacia (kaj la kulturo, movado „irkaμ•i) indas je plua persisto.

SES estas oktaga somera Esperanto-lernejo, dum kiu oni povas en 26-horakurso plibonigi sian Esperanton. Instru-ado okazis „iutage antaμtagmeze, enkvar niveloj, ekde komencantoj, •is plejaltaj progresintoj. Internacia teamo despertaj instruistoj prizorgis diligentesiajn grupojn. Grandan dankon al StanoMar£ek (Slovakio) — komencantoj,Dalia Pileckien¡ (Litovio) — komenc-intoj, Petra Smideliusz (Hungario) —progresantoj, Márta Kovács (Hungario)— progresintoj.

Posttagmezaj programeroj diversis— ekskursoj, manlaboroj, prezentoj,prelegoj, diskutrondoj, tabloludoj,diversaj kursoj. Menciindas almenaμkelkaj el „iuj: prelegoj pri lernu.net kajpri E@I, mini-kurso pri la slovakalingvo, ±onglado, paroligaj rondoj porkomencantoj, kanto-instruado, tuttagaekskurso al Vieno kun la vizito de laEsperanto-muzeo k.s.

Vesperaj kaj noktaj programerojabundis speciale je muziko — prezent-itaj estis: slovakaj popolkantoj en Esper-anto (far popolgrupo de Sarnovský),barda koncerto de Georgo Handzlik,repa koncerto de Tone (Antonio el Bra-zilo), muzikalaj kantoj de Atilla Schim-mer el Vieno, Internacia vespero kunpluraj kantaj prezentoj. Johannes Müllerkaj Jonas Dalmose kreis antaμ la inter-nacia vespero SES-kanton, kiu amuzispartoprenantojn.

Pozitiva raporto pri Esperanto kajSES aperis en „efaj (plej spektataj) tele-vidaj nova±oj en privata televidoMarkíza en Slovakio.

Peter Balá�

IKBE en komforta etoso

La 75a Internacia Kongreso de Blin-daj Esperantistoj (IKBE) sukcese okazis18–24 jul 2009 en la ripozloko Muszynasituanta en la pitoreska montara regionoSon„a tero (suda Pollando).

‚irkaμ cent kongresanoj, venintaj el16 landoj, •uis fre›an puran aeron kajvarman (iam e„ tro) veteron. La kongre-so estis organizita sub aμspicio de Pol-landa asocio de nevidantoj en •ia rehabi-litejo Nestor. La organizantoj aran•isri„an kulturan kaj ekskursan programon:koncertoj de folklora kolektivo kaj ama-tora blovorkestro, vizito al belegaripoz-kaj-kuracurbo Krynica kun gust-umo de lokaj mineralakvoj, voja•o almielproduktejo Kamianna kiu trovi•asen ekologie pura loko alte en montaro,flosado laμ rivero Poprad ktp.

Dumtage okazis ankaμ instrulecionojkaj prelegoj; kaj tiuj kiuj ne laci•is pro laabunda programo preskaμ „iuvesperehavis eblecon danci kun akompano de“viva” muziko. Okazis la tradiciaj inter-kona kaj arta vesperoj. Granda grupo dekongresanoj, veturonta post la fermo deIKBE al Bjalistoko por partopreniUK-on, vizitis laμvoje faman salminejonWieliczka, kie trovi•as subtera salapre•ejo, la sola en la mondo, kaj •uisekskurson en antikvaj stratoj de Krakovo— iama „efurbo de Polujo.

‚iam dum la kongreso ni sentis ami-kan zorgon de la organizantoj, kiuj mal-graμ neeviteblaj malfacila±oj faris sianeblon por krei por ni komfortan etoson.

Nikolaj Pen„ukov

Ankoraµfoje Greziljono

La skipo de la Kastelo Greziljonoperdi•is dum la vintro en tedaj kaj steri-laj disputoj. Tamen Franjo Lévúque kajGuy Martin kun subteno de parto de lanovaj Komitatanoj akiris altan Eμropansubvencion. Ve, vane! La plimulto rifu-zis pro kialo, laμ mi nesufi„a, ke la kaste-lo ne estis taμga. Kvazaμ por pravigi ilin,tri tagojn post la rifuzo de tiu subvencio,la akvo- kaj parte hejto-sistemoj estisdifektitaj de frosto. La asekuro ricevismisajn informojn kaj rifuzis pagi la ripa-ron de la dama•o.

Do, Greziljono glitis al deklivo mal-graμ la ›atego, kiun multaj fidelaj espe-rantistoj konstante montras. En majo la•enerala asembleo konkludis, ke onidevus reorganizi la tuton.

Bedaμrinde, pro tio tute ne organiz-i•is la printempaj kaj someraj progra-moj, la asocioj ne estis informitaj, kaj›ajnas, ke la skipo perdas la kontrolonpri la propra poseda±o, almenaμ se onikredas kelkajn el ili.

Tamen, oni instigis du periodojn porsta•oj: du semajnojn en julio, kaj du enaμgusto. En aμgusto sub la gvido de D.Bertrand kaj P. Lagrange okazis sta•okadre de la Monda Astronomia jaro.Kvankam estas malmultaj partoprenan-toj, la etoso estas familia kaj tolerema.La sta•anoj vizitis Muzeon en Angerskaj gapis stelojn en apuda observatorio.

Kaj ni esperu, ke la vojo al renovigode la Kulturdomo estu trovota en la laktavojo de la steloj, e„ se ne multaj verdaj.

Klod T.

SES: Diplomitoj de la 3a grupo kun instruistino Petra Smideliusz (Fotis Peter Novotni£ek)

Eventoj 9

Vroclavo: Fido, espero kaj amo

Dum la semajno antaμ UK en Bjali-stoko (18–25 jul) en la pola urbo Vro-clavo okazis la 19a Ekumena Esperanto-Kongreso (la 62a de IKUE kaj la 59a deKELI) kun pli ol ducent partoprenantojel 19 landoj.

La kongreso okazis en Alta Porpa-stra Seminario. La temo de la kongresoestis prenita el la Unua Epistolo de laapostolo Paμlo al la Korintanoj, „apitro13, versiklo 13: “…fido, espero kajamo, tiuj tri” kun la aldono “espero kri-stana aμ monda senespero”.

Altaj protektantoj de la kongresoestis prezidanto de Vroclavo Rafa³ Dut-kiewicz kaj deputito de la Eμropa Parla-mento Ryszard Czarniecki. Honorajprotektantoj de la kongreso estis: Mons.Marian Go³¾biewski, ‚efepiskopo kajMetropolito de Vroclavo, Lia EminencoHenryk Kardinalo Gulbinowicz, emeri-ta ‚efepiskopo de Vroclavo, Lia Eksce-lenco Jeremiasz Anchimiuk, ‚efepisko-po, Ordinario de Pola AμtokefaliaOrtodoksa Eklezio kaj Prezidanto dePola Ekumena Konsilio, Lia EkscelencoMonsinjoro W³odzimierz Juszczak,Episkopo de Ukraina Grek-KatolikaEklezio, Lia Ekscelenco MonsinjoroIgnacy Dec, Episkopo de ‰widnica, LiaEpiskopa Mo›to Ryszard Bogusz, Epi-skopo de Evangelia Aμgsburga Eklezio,Prof. D-ro Marek Bojarski, Rektoro deVroclava Universitato.

Vespere sabate okazis en la semina-ria kapelo inaμgura ekumena Diservo.Diman„e antaμtagmeze okazis apartajDiservoj. Por evangelianaj kongresanoj•i okazis en luterana pre•ejo de Dia Pro-videnco, por la romkatolikaj en lapre•ejo de la Plejsankta VirgulinoMaria sur Sablo.

La solena malfermo de la kongresookazis diman„e en belega salonego en laVroclava Universitato; •in prezidisMiloslav Švá£ek, prezidanto de IKUE(romkatolikoj). En la solena malfermo„eestis kaj salutparolis reprezentantoj dela urbo, eklezioj kaj organiza±oj. Gran-dan aplaμdon rikoltis evangeliana-lute-rana episkopo Ryszard Bogusz, kiu siansufi„e longan alparolon faris en Espe-ranto. La kulturan enmeta±on realigisjunaj violonistino Joanna Lisiecka kajpianistino Paulina Mazur. Konkludekantis kanton Ave Maria en EsperantoMariusz Domaszewicz. La diman„ansolenan tagon konkludis koncerto deJadwiga Dzi¾gielewska.

La lundan antaμtagmezon pri la kon-gresa temo prelegis la prezidanto de

Ferioj en Esperantolando

Dum du tagoj estis iom da pluvo, sed•enerale estis suna kaj agrable varmavetero dum la semajno de la 1 •is 8 aμg,kiam okazis la sepa Somera MezeμropaRenkonti•o (SOMERE) de Esperanto-Land. Ni kunvenis en Jünkerath en lamontaro Eifel, sude de Kolonjo, kie nijam dufoje pasigis agrablajn Esperanto-feriojn. ‚eestis 43 homoj el ses landojkun granda plimulto de eksterlandanoj,kio donis al SOMERE la belan interna-cian etoson, en kiu Esperanto estas lakutima lingvo, e„ por progresantoj. 13infanoj kaj junuloj partoprenis, desu„infano •is adoleskulinoj; ses el iliparolas Esperanton denaske.

Oni povis sekvi prelegojn de DankaLeyk pri amo-rilatoj kaj kurson de LodeVan de Velde pri fotado, estis intensakurso por komencantoj kaj komencintojde Gunter Neue kaj paroliga rondo kunkantoj de Jean-Luc Kristos. Kantigis lakantemulojn ankaμ Monique Van Roykaj Lena Wilke, kiu prezentis kromeproprajn kantojn. Kaj ni spektis la fil-mon La Granda Diktatoro de CharlieChaplin kun Esperanto-subtitoloj.

Multe ni babilis en la •ardeno de ladomo, la infanoj ludis tie, oni kunmetisgrandegan tridimensian puzlon de Nov-jorko, ludis diversajn tablajn ludojn kajamuzi•is en la luda halo de la domo.Ofte ni promenis, kelkaj kolektis arbo-pecojn por arta±oj, ekskursis al fervojamuzeo, al najbara urbeto, plurfoje allago kaj banejo kaj •enerale ni pasigisferiajn tagojn en internacia etoso.

La venontjara SOMERE ver›ajnerefoje okazos en la agrabla domo deJünkerath, de la 23a de julio •is la 6a deaμgusto 2010.

Lu Wunsch-Rolshoven

KELI (evangelianoj) Philippe Coussonkaj la prezidanto de TOLE (ortodoksoj)Bo±idar Leonov. La tagmeza komunapre•o okazis en ortodoksa pre•ejo deS-taj Cirilo kaj Metodio. La posttag-meza tempo estis disponigita al vizito dela urbaj vidinda±oj. Vespera koncerto dereligia poezia kanto okazis en grek-katolika pre•ejo fare de pastro BogdanDrozd. Post •i okazis per›ipa ekskursosur rivero Odra dum estis iluminita laurbo Vroclavo.

La programo de la aliaj kongresajtagoj estis simila: prelegoj, pre•oj,diservoj en urbaj diverskonfesiajpre•ejoj, koncertoj… La ±aμda antaμ-tagmezo estis dedi„ita al okazigo de la¤enerala Kunveno de IKUE kaj Jar-kunveno de KELI.

Merkrede okazis perbusa tuttagaekskurso. En ‰widnica oni vizitis laevangelianan lignan “Pre•ejon dePaco”, trovi•antan en la listo de la Mon-da Kulturhereda±o de UNESCO, kaj labelegan romkatolikan katedralon, en kiuokazis la esperantlingva sankta meso.Sekvis vizito de la kastelo Ksi¹¿, la plejgranda en Malsupra Silezio. Kaj fineestis vizito de la kuracloko SzczawnoZdrój.

Preskaμ „iumatene okazis en laseminaria kapelo la rozaria pre•o, post•i la sankta meso kaj la ekumena matenapre•o. La vesperaj programoj estis fer-mataj per ekumena vespera pre•o. Labenitajn kongresajn tagojn sukcese par-toprenis ankaμ gefratoj blindaj kaj han-dikapitaj.

La kongreso en Vroclavo enskribi•isper oraj literoj en la historion de la eku-menaj kongresoj. Ni esperu, ke plu sek-vos la kongresoj kontribuantaj al la re-unui•o de la kristanoj kiel tiu „i lasta.

Miloslav Švá£ekL

abo

neto

saS

OM

ER

E(F

otis

Lod

eV

ande

Vel

de)

10 Eventoj

Saluton KEF!

7–12 jul en la Hamleta urbo Hel-singør (Danlando) okazis la 9a KulturaEsperanto-Festivalo (KEF) kun pli olcent partoprenantoj junegaj (laμ a•o kajspirito!). La „efa ejo de KEF estis lokalernejo, bone ekipita kaj kun multaj kon-strua±oj uzitaj por la programoj, por lalo•ado kaj por aliaj celoj.

Dum la solena inaμguro alparolis laaμskultantaron la urbestro de Helsingørkaj delegito de la pollanda ambasadejoen Danlando. Krome, ›tata regionaTV-kanalo filmis la tuton kaj intervjuisla mo›tulojn kaj membrojn de la organi-za komitato. Plurfoje dum la KEF-semajno aperis artikoloj en la lokajgazetoj kaj radio-kanaloj.

La celo de KEF estas prezenti origi-nalan Esperanto-kulturon muzike, pro-ze, poezie, teatre. La muzika parto oku-pis plejparton de la programo: koncertiskaj bone konataj grupoj kiel ‡omart,Nata›a kaj Carina, Martin kaj la Talpoj,JoMo, Espo-Despo, Hotel’ Desperado,Kapriol’, Solotronik’ sed ankaμ relativenovaj kiel Junas kaj Plijunas, La Perd-ita Generacio, hip-hopa Pafklik’, larepisto Tone, Inicialoj D.C. kaj La Rok-idoj. Eblis ne nur •ui la koncertojn enbela aparta loko, Elværket kien venisankaμ neesperantistoj, sed dum la tagola artistoj mem prezentis sin al la parto-prenantoj kaj parolis pri la propra muzi-ka itinero kaj respondis al la demandojde scivolemuloj.

Pri prozo kaj poezio oni aran•is duapartajn metiejojn: Sten Johansson gvi-dis tiun pri prozo kaj Nicola Ruggierotiun pri poezio. Sten kapablis veki la

dormantan verkiston en la brusto de lahomoj kiuj elmontris kultivindan talen-ton pri proza±oj: ja per simplaj ekzercojli instigis onin atenti pri stilo, „erpiinspiron de foto, bildo aμ aparta situa-cio. Nicola diskutigis poemojn kaj kan-totekstojn: plejparte la homoj memesprimis propran opinion kun tre trafajkomentoj, tiel ke la publiko tre interagiskaj montris originalajn vidpunktojn pripoemoj, temoj kaj poezi-skoloj.

Du aparte interesajn teatra±ojn sur-scenigis la Tuluza Teatra Trupo (TTT):la unua estis komedieto pri du virinojhazarde renkonti•intaj en kafejo, la duaestis movada farso. Ne eblas en malmul-taj vortoj priskribi ilin, sed sentu vinbon›anca „ar TTT oftege prezentas tea-tra±ojn dum kongresoj: nepre antaμ-mendu sidlokon en la unua vico por ple-ne •ui!

Eksterordinara estis la “malfermaposttagmezo” kiu estis programeroorganizita de la partoprenantoj mem,kiuj prezentis proprajn verkojn, kantiskaj ludis gitaron, violonon aμ fortepia-non, montris popolajn dancojn kaj mul-ton alian! Entute plentalenta (nu, kelkajesceptoj…) programero far profesiecajamatoroj!

KEF „efe estas por esperantistoj, seddum tiu „i oni sukcese montris nian kul-turon al ekstera publiko per amaskomu-nikila informado, tapi›afi›ado kaj drum-orkestrado tra la plenhomaj vojoj de laurbo, koncertado en aparta ejo tre vizit-ata de lokanoj. Mirinda estis la ekskursoprame al la sveda urbo Helsingborg enkies muzikejo koncertis la triopo‡omart, Nata›a kaj Carina.

‚u mencii kelkajn makulojn deKEF? Sendube jes, kun la espero ke tiu„i kritiko estos akceptata samkiel dol„a„erizo sur kuko: •i nur plibonigas jamfrandindan aferon! Unue, la muzika par-to gigantis kompare kun la literatura kajla teatra: iel indus harmoniigi la tuton,kaj certe ne mankas artistoj kiuj kontri-buu por la literatura kaj teatra flankoj.Due, aran•i plibonan libroservon: Flokunportis amason da kvalitaj KDoj, sedla libra sekcio estis magra. Trie, havigipli da helpantoj: mi mem pretas rehelpidum venonta KEF, kaj mi certas, kemultaj aliaj sin proponos se oni disanon-cos partetan rabaton.

Fine, ni danku la organizan komita-ton kiu senlace laboregis por briligi tiun„i specialan aran•on de Esperantujo: alJacob, Jytte, Kimo, Gosia, Line kaj „iujhelpantoj; sed ankaμ al la partoprenintojkiuj kreis unikan etoson!

Nicola Ruggiero

BET-45

La 45-aj Baltaj Esperanto-Tagojokazis 8–12 jul en Paikuse (antaμurbode Pärnu) en Estonio. La „efa regionarenkonti•o/tendaro ekestis antaμ 50jaroj (1959 en Latvio) kaj daμras •is nunsen gravaj ›an•oj. ‚i-jare partopreniscento da esperantistoj (iom malpli olcent oficialaj partoprenantoj kaj aldonegastoj porokazaj, „efe esperantistoj dePärnu). Ili venis ne nur el la baltaj landojEstonio, Latvio, Litovio, sed ankaμ elFinnlando, Svedio, Pollando, Hungario,Belgio, Britio kaj Portugalio.

‚ar nun estas epoko de interreto, onine multe okupi•is pri informado kaj•eneralaj organizaj aferoj. La „efa aten-to estas koncentrita al kulturaj program-eroj. Okazis multaj koncertoj (inkluzivede granda koruso el Bydgoszcz el Pol-lando kaj junulara ensemblo La Animoel Latvio). La nacia estona vespero kajla balo donis eblon por dancado, kajankaμ tia aktiva ripozformo tute taμgaspor nia publiko.

Okazis la tradicia Somera Universi-tato kun sciencaj kaj popularsciencaj(amatoraj) prelegoj, kelkaj ekskursoj (laplej longa al la mar„o Tolkuse), kaj pro-menado en urbo Pärnu.

Fotojn oni povas rigardi sub koncer-naj temoj en Googlegrupo Estoniohttp://groups.google.com/group/estoniokaj videojn en http://www.youtube.com/PeeterAitai

Sekvontjare BET okazos en Litovio,kaj oni povas prognozi grandan parto-prenantaron des pli ke la venont-jara UKokazos en la fora Kubo.

Peeter Aitai

La

Rok

idoj

kant

isen

KE

F(F

otis

Kim

Hen

riks

en)

Eventoj 11

Kongreso malfacile superebla

‚irkaμ 400 partoprenantojn, inkluzi-ve de kelkaj alilandanoj, kunvenigis12–17 jul la 44a Brazila Kongreso deEsperanto en Juiz de Fora.

La kongresejo estis malnova kole-gio, kie nun funkcias Centro de SuperaInstruado de Juiz de Fora. En •ia internakorto instali•is budoj de pluraj organiz-a±oj (Brazilei, KKE, Societo Lorenz,Amarílio Carvalho, BEJO ktp.). Dumpaμzoj la kongresanoj renkonti•is kajinterbabilis en la korto. Ankaμ de tempoal tempo tie okazis artaj prezentadoj.

Kadre de la malferma ceremonio enla Centro de Supera Instruado de Juiz deFora diman„e oni, interalie, oma•is laantaμnelonge forpasintan Sylla Chavesper diapozitivoj kaj deklamado. Ekdelundo komenci•is la laborprogramo, kiuenhavis plurajn dekojn da prelegoj pritemoj Esperantaj, kulturaj, Brazilaj kajaliaj, kies listigo okupus preskaμ plenanpa•on en La Ondo. Kelkaj prelegoj estisen la portugala lingvo.

Dum la tuta lundo Pedro Cavalheirogvidis kunvenon pri la kongresa temoJunularo kaj Esperanto: Bazoj por laestonteco. La junularo mem havis pro-prajn kunvenojn, kaj por la plej junajpartoprenantoj estis aran•ita Infankon-greseto. La kongresanoj povis partopre-ni en seminario Lorenz (kun prelego,lan„o de diversaj libroj de la eldonejoLorenz, kaj arta momento), en simpoziopri la disvastigado de Esperanto perradio (Fabiano Henriques), kaj enrenkonto de la Brazila Sekcio de ILEI(José Roberto Tenório).

Ankaμ okazis kutima kurso porkomencantoj (Jair Salles), paroliga kur-so (José Roberto Alves de Albuquer-que) kaj supera kurso (Geraldo Mattos).Ilin akompanis enkonduko al la japanalingvo (Marcelo Vieira), dancado(Susana Assis), baza skriba kaj parolaekzamenoj (Francisco Wechsler).

Landa kongreso estas bona loko porprezentado de novaj kulturaj varoj. ‚ifoje estis lan„itaj la libro Esperanto porLernejaj Klasoj de Josias Ferreira Bar-boza, KD kun parolado de IsmaelGomes Braga, la libro Mi estas Spirito(Márcia Soares). Dominique Vieira pre-zentis la virtualan internacilingvansciencan revuon Teleskopo kaj RogenerPavinski lan„is DVD Esperanto estas…

‚iuvespere la programo fini•is perartaj prezentadoj. Poezia±ojn deklamisAngela Faria kaj Neide Barros Rêgo. Enla balo sonis muzikoj elektitaj de espe-rantista diskestro.

Estis prezentita portugallingva teatr-a±o Zamenhof — lingvisto kun poetaanimo. Gratulinda estas la re•isorado,kiu inteligente sukcesis resumi 57 jarojnda Zamenhofa vivo en unu horo, kaj laprofesia interpretado de la pli ol 10geaktoroj. La korto de la kolegio akcep-tis la Julian Folkloran Feston, kun espe-rantista kvadrilo gvidita de AngelaFaria. Oni oferis al la „eestantoj tipajnjulifestajn dol„a±ojn kaj trinka±ojn.

Resume: la 44a BKE estis inda festode la brazilaj esperantistoj malfacilesuperebla de la venontaj brazilaj kon-gresoj: jen defio por la gesamideanoj deCampo Grande, Mato Grosso do Sul,kiu gastigos en la venontjara julio la45an Brazilan Kongreson de Esperanto.

Aloísio Sartorato

Lingva diverseco en Meksiko

La 10a Meksika Esperanto-Kongre-so okazis 18–21 jun en la Jura Fakultatode la Universitato Nacia Aμtonoma deMeksiko (UNAM) kun 58 partopren-antoj el Germanio, Hispanio, Kubo,Meksiko kaj Usono.

Kvankam la kongresa programokomenci•is jam vespere la 18an (±aμde)per prelego de Luis Córdova Arellano

“La rezolucioj de UNESKO pri Espe-ranto kaj UNAM”, la malfermo okazisla vendredan matenon. Post la malfermokomenci•is la laborprogramo kun entu-te dek prelegoj, plejparte en Esperanto,sed ankaμ en la hispana kaj en laindi•enaj lingvoj mixe kaj náhuatl.

Multaj prelegoj estis dedi„itaj al laindi•enaj lingvoj kaj kulturoj de Meksi-ko, kaj la kongresa temo estis “Lingvadiverseco en Meksiko: fundamentaparto de •ia kulturo”.

Aliaj prelegoj diversmaniere rilatisal temoj lingvistikaj kaj Esperantaj.Inter la prelegoj la kongresanoj vizitis lalibroservon. Fine okazis Arta Vespero,kie, interalie, Morayma Martínez kajGabriel Jiménez prezentis belegan spek-taklon kantan, en la zapoteka kaj lahispana.

Sabate okazis •enerala asembleo dela Meksika Esperanto-Federacio(MEF), kiu traktis, interalie, la jaranraporton, la laboradon de aliaj samide-anoj, kaj aliajn temojn. Estis proponitajnovaj kotizoj. Post la asembleo MaritzaGutiérrez invitis al la 95a UniversalaKongreso de Esperanto, okazonta enHavano venontjare. La kongreso akcep-tis konkludojn pri la kongresa temo.‚eestantaj junuloj decidis krei junularansekcion de MEF kaj diskutis la „efajnregulojn por •i.

La lastan kongresan tagon oniekskursis al la vila•o Tepotztlán.

Daniel Moreno MartínezMorayma Martínez Mateos

David López Rueda

Mongolio: la unua kurskunveno

La unua Mongola Kurskunveno deEsperanto okazis 9–10 jul 2009 enUlanbatoro. Gvidis la bazan kursonDogsuren Khurelbaatar, la elementanDeshigsuren Ganbaatar, la konversacianChimedtseren Enkhee.

Okaze de partopreno de multajkomencantoj Ch.Enkhee prelegis al par-toprenantoj pri Esperanto, homaranismokaj Esperanto-movado, kaj D.Ganbaatarprelegis al ili pri reta komunikado kunesperantistoj de diversaj landoj kaj priPasporta Servo. La prelegoj multe inte-resis la partoprenantojn.

Dum bankedo kaj distra vespero oniprezentis al la partoprenantoj DVD-ojnen Esperanto, rakontis pri UK-oj enPekino kaj Jokohamo, kaj prezentis lahistorion de Oomoto.

Fine de la kurskunveno „iuj parto-prenantoj sukcese ekzameni•is.

Chimedtseren Enkhee

Estraranoj de MEF. De dekstre: DavidLópez, Morayma Martínez, MallelyMartínez kaj Daniel Moreno.

12 Eventoj

Fre›o fre›e fre›a

La supra titolo koncernas interaliebieron markitan FRE‹A. Temas pridrinka±o ellaborata laμ metia teknologio.¤ia gusto draste malsamas disde fluid-a±oj produktataj fare de la granda bier-industrio en la epoko de tutmondi•o.

Ne „iuj el 75 esperantistoj, reprezen-tantaj ses landojn, venis fine de junio2009 al Ol›tino nur por gustumi la“fre›an bieron”, tamen „iuj partoprenisFRE‹ON. La vorto estas neologismoankoraμ ne notita de PIV-o (kiu en lapola lingvo tamen signifas: biero). ¤iestas de„ifrebla jene: Frusomera Ren-konti•o de Esperantistoj ‹atantajOl›tinon. Kiu venas kun ›ato, ricevas›aton. Do, Ol›tino ankaμ ek›atis espe-rantistojn. Tio estis videbla dum la sole-naj malfermo kaj fermo de la aran•o. Iliambaμ havis originalan formon de pikni-ko „irkaμ fajrujo kaj ilia „efrolulo estis lajam menciita “fre›a biero”. Tiu drinka±okaj akompana man•a±o estis regalo de laurbestro Jerzy Szmit, kiu aparte manife-stis sian ›aton al la esperantistoj, „ar li„eestis la piknikon kun sia dekstra gam-bo engipsigita.

Urbaj instancoj kaj pluraj entrepren-istoj malavare subvenciis FRE‹On,rezulte la partoprenantoj •uis fabelanrabaton. Imagu en Eμrop-Unia landounusemajnan esperantistan aran•on, kiukostas … 28 eμrojn! Tiu prezo inkludisne nur man•adon kaj lo•adon, sed ankaμla menciitajn piknikojn, bankedon en laeleganta restoracio Kolorowa, laμdezi-ran uzadon de na•ejo kaj liberan vizita-don de la lokaj muzeoj. Krome la espe-rantistoj ne sentis sin katakombe perditajen la urbo, sed estis okulfrape videblaj.FRE‹O estas enprogramita en la Some-

ran Kulturan Festivalon, kiu okazassamtempe en Ol›tino. La esperantistoj“tumultis” dum diversaj festivalajaran•oj, ekzemple en la “Romaa Nup-to”, sed ankaμ mem atrakciigis la Festi-valon.

La franca kanzonisto JoMo, plentito-le Jean-Marc Leclercq, prezenti•is en lasub„iela scenejo apud la urbodomo. Lialtiris amason da publiko per siaj Espe-rantaj kantoj, fakte turistojn, kies partoeble neniam antaμe aμdis pri la lingvointernacia. JoMo ne vane estas notita enla Guinness-libro, „ar li estas kantisto,kiu uzas en siaj prezentadoj plej multe dalingvoj. Cetere li estas poligloto, do enOl›tino li mem gvidis sian koncertonpollingve.

En FRE‹O laμdinda estas ofta uzo deEsperanto. Kvankam ne „eestis multajeksterlandanoj, tamen la lingvo interna-cia aμdi•is ofte kaj diversforme, ekzem-ple dum ekskursoj. Ili estis multaj, „ar laregiono Varmio-Mazurio estas mirind-a±o de la naturo pro siaj centoj da lagojkaj densaj arbaroj, sed ankaμ pro la inte-resega historio, kiun respegulas valorajobjektoj de arkitekturo, aparte de la brik-gotikaj kasteloj kaj pre•ejoj. Specialanatenton •uas la kastelo en Ol›tino, kiundum kelka tempo administris NikolaoKoperniko mem. La granda astronomo•uste en Ol›tino komencis verki sianrevolucian verkon Pri cirkulado de la„ielaj korpoj, per kiu li renversis la•istiaman koncepton de la kosma spaco.

Esperanto estis uzata en pluraj prele-goj pri seriozaj temoj, interalie, de Alek-sander Kor±enkov, kiu prezentis mal-multe konatan vivon de L.L.Zamenhofen Grodno. Sed oni povis ankaμ aμskultine multe seriozajn rakontojn interalie dela subskribinto de tiu „i artikoleto. Alia

specifa±o de la Ol›tina aran•o estas kvi-zoj de Marian Zdankowski. Kutimeesperantistoj timas partopreni tiuspecanekzamenon, sed sub la komando deMarian la kvizoj estas vera plezuro.Cetere ili multe kontribuas al plialtigo descio pri Esperanto mem kaj ankaμ pri •iahistorio. Aparte mirinda afero estas kon-siderinde valoraj premioj, kiujn oni rice-vas pro la scio de Esperanto kaj pri Espe-ranto. Oni devas mencii „i tie tiujn, kiujvenkis en la kvizo:

1. Teresa Pomorska (Pollando)2. Edward Kozyra (Pollando)3. Miros³awa Kubicka (Pollando)4. Paulo Branco (Portugalio)5. Jerzy KiljaŒski (Pollando)6. Diemant¡ Ani£ien¡ (Litovio).Mi ne estas kronikisto kaj do preter-

pasas multajn interesajn okazinta±ojn enFRE‹O mem kaj „irkaμ •i. Tamen mi nerajtas preterpasi jenan fakton. FRE‹Oestas organizata de kelkaj ol›tinaj esper-antistoj, sed „efe de tri familioj, nome:El¿bieta, Andrzej kaj Adam Frenszkow-ski; la geedzoj Brygida kaj Andrzej Gie-lert, kaj la geedzoj Zdankowski. Jen belaekzemplo, kiel multe oni povas fari,kiam la pacaj batalantoj pli pensas pripaco ol pri batalo.

Roman DobrzyŒski

GelERT

Gelend±ika Esperanta Renkonti•o deTuristoj okazis 5–12 jul 2009 en lavila•o Krinica proksime de Gelend±ik,en la suda Ruslando. En •i partoprenis26 esperantistoj el Ruslando kaj unu el lamalproksima Hispanio.

Danke al la hispana esperantisto,parolanta nek la rusan, nek la anglan lin-gvojn, dum la renkonti•o regis Esperan-to. ‚ar Krinica trovi•as sur bordo de laNigra Maro, la partoprenantoj deGelERT multe bani•is kaj sunbruni•is.La vetero estis varma. Vespere oni multekantis Esperanto-kantojn kun gitaraakompano. Anatolij Ivasenko (Krasno-dar) prezentis sian libron Amuze kajserioze pri Esperanta leksikologio. Kuir-istino de malgranda kafejo, kie esperant-istoj nutris sin, ofte regalis ilin perkabardaj pladoj. Vladimir Kosolapovfaris por dezirantoj ekskurson al antikvajdolmenoj en valo de rivero ‡ane kajposte piedekskurson en la centro de laurbo Gelend±ik.

En la fermo de GelERT „iuj konsen-tis, ke la renkonti•o estis sukcesa: „iujbone ripozis, amuzi•is kaj praktikisEsperanton.

Vladimir Kosolapov

JoM

oka

ntas

enO

lszt

yn(F

otis

Anr

zej

Soch

acki

)

Eventoj 13

Arto›oko

Arto›oko: tutsemajna korkuntrem-ado kun Vincent van Gogh, profundaesplorado de lia vivo, de lia epoko, de laevoluo de lia arto, de lia persona homadramo. Jen (finfine) programo kiu temasne precipe pri lernado de Esperanto en simem, sed uzas nian komunan lingvonpor malkovrigi tre bone dokumentitankonon pri la destino de tiu malbenitaartisto. Programo, rezulto de tutviva amode mia edzino — Katalin Kováts — altiu nevenkebla konkuranto mia: “Vin-cent”. Programo kiun — „i-somere (postBretonio, Usono kaj Belgio), denove,tamen plezure — mi kungvidis kun ›i.

Katalin estas elstara pedagogo, kaj,sendepende de la kursotemo, la 24 espe-rantistoj kiuj ali•is por la pasintjulia kur-so en Le Touquet (nord-Francio) veniscerte ankaµ por bani sin en la vigliga eto-so de ›iaj kursoj.

Sed elstara pedagogio — e„ kiam›ajnas spontana talento — postulas long-daµran preparon. Tion mi povas atesti,dum semajnoj helpinte krei la imponanlernilaron, kiu plenplenigis nian aµton.Tion gapante konstatis ankaµ la parto-prenantoj, vidante la murojn de la vastakursosalono kovri•i de pentra±oj, latablojn de tuta Van Gogh-biblioteko, laapudan „ambron pleni•i de „iaspecajstranga±oj bezonataj por la diversaj akti-va±oj.

Kvankam niaj tagoj havis la gustonde ferio, ili montri•is ege intensaj kajlaborigaj. Bild- kaj vortludoj, teatra±oj,diskutoj, tradukoj, kunlegado de leteroj,specifaj prezentoj de partoprenantoj,ankaµ laµtemaj gramatikaj testoj: malfa-cilas e„ skizi kiel Katalin „iufoje alima-niere spertigis al ni la realon — kaj ladiversajn teoriojn — „irkaµ la vivo deVincent. E„ tiuj, kiuj ne speciale ›atislin, kapti•is kaj kunsentis, kunvivis.Ridoj oftis, larmoj kelkfoje ver›i•is.Estis bona vivo.

La projekto naski•is el la emo departoprenintoj en pli frua kurso. Lageedzoj Plutniak volis dividi sian sper-ton kun esperantistoj de sia regiono, nor-da Francio. Ili proponis tre konfortangastejon kun ege helpema teamo — Stel-la Maris — kaj post la anonco de la kur-so rapide ali•is aliaj entuziasmuloj elBelgio, Germanio, Britio, Ruslando, •ispleni•o de la kurso. Mi — oficiala „efre-spondeculo — spertis tiun kunlaboradonekstreme plezuriga kaj efika, kaj deziraselkore danki al Arlette & Edmondo Plut-niak kaj Xavier Dewidehem.

Sylvain Lelarge

nia ekskurso estis nove malfermitakastelo Zbiroh. La kastelo, origine bur-go, estis fondita en la 13a jarcento. Lakastelon posedis, interalie, tri imperi-estroj: Karolo IV, Zigmundo kaj Rudol-fo II. Pro tio •i estis nomata “Kastelo detri imperiestroj”. Ni vizitis ankaµ laurbojn Radnice kaj Rokycany.

Revenvoje ni havis tempon por vizitiprivatan muzeon de pin-rezino en lavila•eto Lomany, kiu estas ver›ajneununura en la mondo.

La lastan vesperon ni aµskultisrakonton de Liba Gabalda kaj gesinjorojRynduch pri la Eµropa Esperanto-Kon-greso en Herzberg.

Stanislav Pech

EDE: kiom da vo„oj en Francio?

(HeKo) Okaze de la lastaj elektojpor la EU-Parlamento praktike la samanombro da francoj partoprenis la balo-ton, kompare kun 2004: 17.218.974anstataµ 17.169.034. Sed pro la kreskode la vo„rajtantoj (44.282.679 anstataµ41.510.298) la procento de la partopren-antoj malkreskis: 38,88% anstataµ41,36% de 2004.

La partio Eµropo-Demokratio-Espe-ranto ricevis entute 29 mil 263 vo„ojn,kontraµ 25 mil 279 en 2004: do 0,17%kompare kun 0,15% de 2004. La kre-skon parte klarigas la fakto, ke EDEhavis listojn en ok regionoj anstataµ sep,kaj •uste en la oka (transmaraj teritorioj)•i estis aparte sukcesa, per sume 0,44%.La plej “esperantista” loko en Francioestas la antila insulo Saint-Martin, kun1,58% de la esprimitaj vo„oj, sekvita deNova Kaledonio kun 0,96%.

En Eµropo mem EDE registris gran-dan regreson en Francilio, do en la „efur-ba areo, kie •i sinkis de 5.789 vo„oj(0,21%) al 3.304 (0,12%). Ankaµ la plejsukcesa regiono en 2004 (Okcidento)regresis de 0,24% al 0,20%, tamen gar-dante la unuan lokon en la interna klasi-fiko, kune kun la kompense progresintaCentro (0,20% anstataµ 0,15%). La statoen Sud-Okcidento (0,16% kontraµ0,15%) kaj Okcidento (0,17% kontraµ0,19%). Rimarkinda kresko enSud-Oriento: de 0,09% en 2004 al0,15% en 2009.

Efektive la sola kiu pravus tosti per„ampano estus EDE en Nord-Okcidento(kun Bretonio kaj Normandio): de 799 al4.677 vo„oj, de 0,03% (plej magra rezul-to en 2004) al 0,19% nun. La •eneralakresko kompare kun 2004 ›uldi•as pre-cipe al tiu „i regiono.

Laµ Normanda Bulteno

Kion lerni en Esperanto-tendaro?

En la unua etapo de la tradicia 57aSomera Esperanto-Tendaro en Lan£ov„i-somere estis „irkaµ 60 geknaboj, plej-parte por lerni la anglan, kaj nur kvin porlerni Esperanton. Tiun „i etapon „iamvizitas la samaj tendaranoj, kiuj kreisfortan grupon de geamikoj. Ili promesisprilabori moderne la tendaran TTT-ejonkaj pli bone varbi por la venonta jaro.

La duan etapon partoprenis nur„irkaµ 40 personoj, kaj la trian nur 20,sed fine de la tria etapo okazis jam tradi-cia renkonto de ekstendaranoj.

Ni vidos, „u la retejo http://www.set-lancov.cz/ aperos vere pli bona kajalloga kaj helpos revenigi al SET tend-aranojn, kiuj ankoraµ en 1990 estis pli olcent en „iu etapo.

Miroslav Malovec

TREP — turisma renkonti•o

Jam la okan fojon EK Pilzeno okaz-igis TREPon — turistan renkonti•on enla urbo Plasy. Same kiel en la pasintajjaroj, nia renkonti•o efektivi•is meze dejunio en la turisma tendaro Máj. ‚i-jarealveturis partoprenantoj ne nur el ‚e†io,sed ankaµ el Germanio kaj Francio.

La unua vespero estis tradicie kunkantado, gitarludo kaj projekciado de fil-moj pri bela±oj de la pilzena regiono. Laduan tagon ni vizitis la faman regionanmuzeon en Mariánská Týnice. Posttag-meze ni vizitis la „arman restoracion ‚eRudolfo II. Vespere prelegis Margit Tur-ková pri pentristo Alfons Mucha kajLibuše Dvo¸áková projekciis filmon prila 92a UK en Jokohamo.

La trian tagon ni vizitis dum la tut-taga ekskurso atelieron de ›tonskulptistoen la vila•o Kozojedy. La „efa celo de

Katalin Kováts rakontas pri van Gogh

14 Eventoj

Adem Jakupovi„ prelegis pri lingvajdemandoj, Dimitrije Jani„i„ pri prope-deµtika valoro de Esperanto kaj Bori›aMili„evi„ pri historio de lernado deEsperanto en serbiaj lernejoj. Oni vizitisla studentan domon “Sreten A•i„”. Sre-ten A•i„ estis unu el la unuaj esperant-istoj en Jagodina, kaj lian nomon portasloka Esperanto-societo.

En la konkludoj de la kongreso oniproponis prepari programon de edukadode Esperanto-instruistoj, plibonigi kun-laboron kun la Beograda Verda Stelo,kaj proponi al Ministerio de klerigadofakultativan lernadon de Esperanto enelementaj kaj mezaj lernejoj.

Dimitrije Jani„i„

Paroliga kurso en Harbino

Invitite de Sing Ping, la „efrespond-eculino de Harbin-Yutong EvoluantaInstituto de Esperanto, mi kaj Ma Youn-gtae, akademiano de Esperanto, kunegvidis la Unuan Someran Bu›kurson deEsperanto en Harbino. 15 gestudentoj elkvar universitatoj partoprenis la kurson.

La kurso daµris ekde la 15a •is la 29ade julio. La celo estis paroligi gestuden-tojn en Esperanto. En la komencaj dutagoj gestudentoj diris, ke ili ne bonekomprenas. Mi diris al ili “Ankaµ beboj±usnaskitaj ne bone komprenas la parol-adon de plenkreskuloj, sed iom post iomili ekkomprenas. Nun vi estas kiel beboj,kaj iom post iom ankaµ vi povos pli bonekompreni nian paroladon, se vi persi-stas”.

Post kelkaj tagoj gestudentoj jamkutimi•is kaj aktivis dum interparoloj.Sekve ni postulis, ke gestudentoj rekteinterparolu kun fremduloj per skajpo.Interparolinte kun fremdaj esperantistoj,gestudentoj estis ege •ojaj, „ar fremdajsamideanoj bone komprenis ilin, kajankaµ ili bone komprenis la paroladonde fremduloj.

Huang Yinbao, •enerala sekretariode Internacia Agrikultura Esperanto-Asocio, vizitis la kurson post longavoja•o por •ui la etoson de Esperantujo,„ar mankas al li tia atmosfero hejme.Dum la restado en Harbino Huang Yin-bao donis al nia kurso grandan helpon.

Kiam la kurso fini•is, multaj gestu-dentoj tre bedaµris pro nia baldaµa for-iro. Mi diris al la studentoj, ke ne ekzi-stas senfina bankedo en la mondo kajpromesis ke ni daµre helpos ilian lern-adon de Esperanto tra interreto kaj ilipovos daµre lerni senpage en nia hejm-pa•o: www.ciesp.cn.

Liu Baoguo

Rafaela Urueña, profesorino priinternacia juro kaj internaciaj rilatoj,prelegis pri la nuna tre interesa temo“Kial baloti en la Eµropa Parlamento”.

Kiel kutime, okazis senpagaj ekza-menoj kaj kursetoj pri baza kaj mezakursoj, kaj dek kandidatoj ekzameni•ispri niveloj A1 kaj A2, laµ la ekzamenoLTSEC, gvidita de Perla Martinelli kajAndrés Martin.

La malaga kantisto Eduardo VargasSolo, regalis nin per projekciado deDVD pri muzika ludado. Fatima Jimé-nez kaj Marie Quilly, hispana kaj francaamikinoj lo•antaj en Granado, proponisallogajn momentojn per filmetoj enEsperanto kaj per belaj kantoj. La Espe-ranto-Klubo de la Aksarkio kura•is dek-lami belegan mitologian poemon Lason•o de Endimion.

Malgraµ la varmego, la etoso estisamuza kaj la adiaµo trista, sed kun laespero renkonti nin denove en Santiagode Compostela, kie okazos la 69a Hispa-na Kongreso. La plimulto profitis la oka-zon ekskursi tra la urbo, vizitante sen-page la Alkazabon kaj la katedralon.

Ángel Arquillos

Serbio: eduki instruistojn

La kongreso de serbiaj esperantistojokazis 16–18 jun en la urbo Jagodina.Partoprenis sepdeko da serbiaj esperant-istoj kaj gastoj el Bulgario kaj Italio.

La partoprenantoj de la kongresovizitis urban muzeon, muzeon de naivaarto kaj muzeon de vaksaj figuroj. Estisorganizita A-ekzameno, komuna vesper-man•o kun amuza programo kaj dancoj.

Hispanio kongresis en Malago

La 68a Hispana Kongreso de Esper-anto okazis en Malago 2–5 jul 2009 sam-tempe kun la 14a Andaluza Kongreso,kun „eesto de okdeko da geesperantistoj,kiuj •uis interesan programon.

Oni devas mencii la prezentadon dela mondfama verko Platero kaj mi de laNobel-premiito Juan Ramón Jiménez,tradukita de la akademiano Miguel Guti-érrez Adúriz, kiu samtempe profitis laokazon prezenti Sferojn, kolekton descienc-fikciaj rakontoj.

D-ro Wolfgang Guenther parolis priEsperanto-ekologiaj, ekonomiaj kajsociaj argumentoj por neµtrala lingvointernacia. Luis Serrano, la redaktoro dela revuo Internaciisto, voja•is el Kata-lunio por paroladi pri solidareco.

La novelektita prezidanto de HispanaEsperanto-Federacio, Pedro HernándezÚbeda, paroladis pri la denaskismo kajpri la agadprojektoj de HEF.

José Salguero, aktivulo de SAT kajSATeH, prelegis pri “La renkonto je lasperto diskutigi per eµropuniaj ebloj kajrespondeco de geesperantistoj kiuj nerekte enkadri•as en lernejaj medioj”.

Augusto Casquero, tre agema espe-rantisto, enami•inta al ‚inio, kie liinstruas Esperanton de antaµ kelkajjaroj, amuzis la „eestantojn per allogaparolado pri la „ina eduksistemo, kaj,kiel kutime, post la parolado kaj kunri-dado, li disdonis suvenirojn el ‚inio.

Perla Martinelli, kiu redaktas la revu-on Femina, paroladis pri la virinoj en laEsperanta literaturo kaj pri la poemo deWilliam Auld La infana raso.

Har

bina

jst

uden

toj

dili

gent

ele

rnas

paro

liE

sper

ante

.

Eventoj 15

Jubilea kurso en Valamo

En la Popola Instituto de Valamookazis „i-jare la jubilea deka kursose-majno. Instruis Atilio Orellana Rojas kajPatrik Austin, kiel kursogvidanto agisTiina Oittinen, Jukka Laaksonen „i„ero-nis en la mona†eja areo kaj partoprenisen vesperaj aran•oj.

La Popola Instituto situas en la areode la mona†ejo de Valamo en la komu-numo Heinävesi en orienta Finnlando.¤i estas „irkaμita de belega naturo. Lanaturo kaj la trankvileco de la loko estasaferoj kiuj tre multe allogas la kursanojnal la loko same kiel por multaj la iomekzotika ortodoksa vivo.

Dum la kursosemajno en Valamoestas 25-hora instruado, krome okazasekskursoj kaj komunaj vesperoj. La kur-sanoj studis en du grupoj. La kursanoj dela elementa grupo havis la plej bazajnsciojn de la lingvo kaj povis rapide pro-gresi. Ilin interesis ankaμ la diversajEsperanto-aran•oj en la hejmlando kajekster •i. En daμriga grupo la kursanojkonversaciis, resumis gazetajn tekstojn,enprofundi•is en gramatikaj problemojktp. El ekster Finnlando ni havis du viri-nojn el Ruslando kaj Hispanio, kiujrakontis pri siaj spertoj kaj montrisfotojn.

Dum la kursosemajno eblas konati•ikun la ortodoksa vivo. ‚i-jare okazisprocesio al la mona†eja tombejo kaj tiebeno de la akvo, kiun „iuj povis sekvisendepende de la religio.

Dum la vesperoj ni rememoris pri lapasintaj dek jaroj de la kurso, spektis tra-dician teatra±on, kunkantis, kaj Patrikludis muzikajn instrumentojn, kaj dan-cis. Dum la festa vesperman•o (±aμde) laatmosfero en la imperiestra salono estisgaja, kaj la diskutado okazis same flueEsperante kiel en la finna.

Venontjare la bonega kunlaboro kunPopola Instituto de Valamo daμros. Larektorino en sia adiaμa parolo dankis nin

pri „i-jara kaj antaμaj kursoj kaj bon-venigis nin denove. La kursosemajnoestos de 28 jun •is 2 jul 2010 kun la samainstrua teamo.

Tiina Oittinen

‚ET: printempo en somero

62 esperantistoj el sep landoj kunve-nis 9–17 jun 2009 en Mielno (Pollando)okaze de la 31a ‚ebalta EsperantistaPrintempo, kies internacian karakteronatestis la naciaj flagoj de „iuj partopren-antaj landoj. Ili gaje flirtis en la ventokune kun la Esperanta flago kaj la flagode la Eμropa Unio.

La solenan inaμguron tradicie parto-prenis la komunumestro de Mielno kajkelkaj honoraj gastoj. La kunvenintojnvarme bonvenigis Czes³aw Baranowski,la „eforganizanto de ‚EP ekde 1991, kajposte salutis landaj reprezentantoj. Treinteresa estis distra parto de la solena±opreparita de Urszula Giercarz kun grupoda kantemuloj. Post abunda vesper-man•o sekvis interkona vespero kungaja dancado.

La sekvan tagon komenci•is la pro-gramo, en kiu trovi•is prelegoj, rakontoj,filmoj de Roman DobrzyŒski, „iutagalingvoperfektigado en du grupoj kaj lern-ado de novaj kantoj. ‚iuj havis okazonrigardi interesajn fotoprezentadojn. Egepla„is al komencantoj la instruado deEsperanto per rekta metodo, kiun farisStanis³aw Mandrak.

Multaj partoprenis „iumatenanYumeiho-terapion de Barbara Poteruchael Belgio. Malgraμ nefavora vetero plenesukcesis busaj ekskursoj al Koszalin kajKo³obrzeg. Neforgeseblajn impresojnlasis la adiaμa vespero „e bivakfajro kunkolbasetrostado, dancado kaj gaja kant-ado. La lastan tagon en la tradicia resu-mo de la aran•o, „iuj esprimis sian kon-tenton pri la organiza nivelo, interesaprogramo kaj neripetebla etoso.

Cz. B.

Unufraze

� La fonda±o Pogranicze (Limregiono)ricevis en la Bjalistoka UK la Medalonde Toleremo de la Fondumo Zamenhof.(Bonhumora Zamenhofano)

� La Estraro de UEA decidis, ke la 96aUK okazos post du jaroj en Kopenhago(Danlando), la alia kandidato estisMadrido. (UK)

� 5 jul 2009 lige kun la centjari•o de Eoen la banurbo Les Sables d’Olonne(Francio) okazis tie diversmaniera pub-lika prezentado de Eo en la stando sur laurbodoma placo, en la tendo sur la pla•o,k en la librovendejo Voyelles, kie plurajE-lernolibroj vendi•is. (Henri Masson)

� 11 jun Korea televido-stacio Kanalo 4faris 54-minutan intervjuon kun LeeJung-kee kun la titolo “Jen estas inter-nacia lingvo, Esperanto”. (Lee Jung-kee)

� La 30an datrevenon de Kuba E-Aso-cio oni festis 10 jun 2009 en la sidejo deGranma Filio en urbo Bayamo, provincoGranmo, kun „eesto de e-istoj, ±urnalist-ino de Radio Bayamo k artistoj. (GEF)

� En Vroclavo la panoramo pri la histo-ria batalo de Raclawice nun havas sianaμdan programon en Eo, tradukitan deRuss Williams k Anna Skudlarska, kvo„legitan de Arono Chapman de RadioVerda. (Russ Williams)

� La 42a Konferenco de ILEI en Krako-vo elektis novan Estraron de ILEI: pre-zidanto Stefan MacGill, vicprezidantoDuncan Charters, sekretario Ma³gorzataKomarnicka, kasisto Julija Batrakova,membroj Radojica Petrovi¢, ZsófiaKóródy k Julián Hernández. (GK UEA)

� 90 homoj kunvenis 14 jun en laE-Domo en Tokio okaze de la tradiciaTago de Eo, „i-foje dedi„ita al la Zamen-hof-jaro 2009. (Landa Agado)

� La Internacia E-Konferenco (julio enKondoros, Hungario) vo„done decidis,ke Spomenka Štimec estas laμreato de laOSIEK-premio 2009 pro sia Kroatamilita noktlibro. (MdZ)

� En julio en Kin›aso (DR Kongo)Radojica Petrovi¢ k Xose Conde okaz-igis unusemajnan E-seminarion por 25komencantoj k 15 progresantoj. (LandaAgado)

� La 2a Junulara Renkonti•o interOomoto k ™onbulismo okazis en Seulo(Koreio) 28-30 jun 2009; •i estas la solainterreligia junulara E-renkonti•o. (Lan-da Agado)

16 Tribuno

Monpunoj pro la malbona slovaka lingvo

Dafydd ab Iago el BruseloEkde septembro membroj de neslovaklingvaj malplimul-

toj povas esti monpunitaj por nekorekta uzado de la slovakalingvo. La nova le•o kaμzas ondon de protestoj en la hungar-lingva minoritato en Slovakio — „irkaμ dekono da lo•antaro.Aliaj naciaj minoritatoj estas romaa, rutena, ukraina, germa-na, kroata kaj „e†a.

La monpunoj povas esti de 100 •is 5000 eμroj. En komu-numoj, kie malpli ol 20% parolas ne la slovakan (ekzemple,Bratislavo), funkciuloj kaj civitanoj povas esti monpunitajpro uzado de minoritata lingvo laμ sekcio 10, §9a de la Slova-kia Lingva Le•o, aprobita de la Slovakia Nacia Konsilio 30jun 2009. ‚iuj tekstoj sur monumentoj kaj memortabuloj devasesti aprobitaj de la ministerio de kulturo (sekcio 7, §5). Ankaμla nomoj de slovakaj urboj en alilingvaj tekstoj, ekzemple enla hungara, devas esti skribataj slovake (sekcio 5, §3a).

En la komunumoj, kie alilingvanoj estas plimulto de lalo•antaro, la slovaka devas antaμeniri. La slovaka estas ladeviga lingvo por enkonduki eventojn, organizatajn de mino-ritatoj, e„ se ne estas slovaklingvanoj en la aμskultantaro(sekcio 6, §5). Minoritataj lernejoj devas teni la internankomunikadon en la slovaka, e„ se tio signifas aldonan ›ar•onkaj koston (sekcio 6, §4).

Laμ la slovakia „efministro Robert Fico, la protestoj estas

klara signo, ke hungaroj ankoraμ ne komprenas ke Slovakioestas sendependa respubliko. Ekde la falo de la Aμstria-Hun-garia Imperio •i jam dum 90 jaroj ne estas parto de Hungario.Laμ Fico, hungaroj volus, ke slovakaj lernejanoj lernu hunga-re en la suda parto de Slovakio, kie hungarlingvanoj plimul-tas. “Tamen ni vivas en Slovakio, kaj „iu slovaka civitanodevas havi la rajton, e„ pere de sankcioj, paroli la slovakan›tatlingvon sur la Slovakia teritorio”, — diris la „efministro.

Ankaμ membrino de la Slovaka Nacia Konsilio (SNS)Anna Belousovová ne komprenas la kritikojn. Laμ ›i, Slova-kio estas paradizo por naciaj minoritatoj. Belousovová e„volas organizi eμropnivelan kongreson por ekzameni la situa-cion de lingvo-minoritatoj kaj montri la bonan protektadon demalplimultanoj en Slovakio. SNS ekde 2006 estas koaliciamembro de la registaro kun la socialistoj sub Fico. SNS tamenrikoltis la famon de ekstremdekstra kaj ksenofoba partio.

Laμ Laszlo Öll´s, politologo el la universitato Nitra enSlovakio, la le•o enhavas multajn malklarajn frazojn. Li pen-sas, ke tia malklareco estas intenca, por ke funkciuloj mempovu decidi, kie kaj kiam apliki la le•on. Öll´s notas, ke laμ lanova le•o, neslovaklingvano, kiu parolas sian lingvon kundoktoro, povas esti konsiderata kiel kontraμulo de la le•o.

La germana eμroparlamentano Michael Gahler ne ka›assian kritikon de „i tiu le•o. Laμ Gahler, •i estas absurda kajneproporcia. “Slovakio atencas la komune respektatajn nor-mojn de la Eμropa Unio kaj malrespektas la respektivajnrekomendojn de la Konsilio de Eμropo, kiu antaμvidas pluanuzadon de minoritataj lingvoj”, — diris Gahler. Slovakio mal-purigas sian reputacion kaj riskos fari•i denove totalisma›tato, se la nova le•o estos strikte aplikata. Laμ Gahler, lanuna slovaka registaro mense ankoraμ ne venis en Eμropon.

“La socialista-nacisma registaro en Slovakio refojepruvis, ke •i ne estas interesata pri vera kunekzistado de etnajgrupoj en la lando. ¤i ›ajne ne konsideras sin ligita pereμropaj valoroj, — diris Gahler kaj konkludis: — Evidentas,ke naciaj lingvoj devas esti respektataj en la Eμropa Unio. Tiodevas esti egale aplikata en „iuj membro-›tatoj kun regionajlingvoj aμ minoritatoj”.

Laμ eμroparlamentano Michael Gahler, la nova lingva le•o en Slo-vakio estas “absurda” (Foto de la Eµropa Komisiono)

Fama grafikisto kaj instruisto de laBarcelona universitata faklernejo Esco-la Eina, Martí Ferré, petis prezenton priEsperanto. Konscia ke grafikismo devasutili ne nur al grandaj entreprenoj, sedankaμ al popolaj grupoj, li proponis alsiaj lernantoj grafikan laboron rilate alEsperanto-movado, kaj tial ni devis pre-zenti Esperanton al ili, por ke ili sciu prikio labori.

Tion faris Anna Raventós, GuillemSevilla kaj Ferriol Macip en februaro.En la unua parto de la prezento, oni farisrapidan lecionon pri la funkciado de lalingvo, kaj lernejanoj rapidege kapablisfari vortojn per kunmetado kaj aldonode afiksoj. Oni parolis pri la historio dela movado kaj prezentis la nunan princi-paron de Kataluna Esperanto-Asocio.

Post debateto, kie lernejanoj multe par-toprenis, rilate al principaro de KEA,Guillem Sevilla lecionis pri tipografioj,„efe pri „apelitaj, kaj prezentis la grafi-kon kaj simbolologion de esperantismolaμlonge de •ia historio.

De tiam, lernantoj ekprilaboris siajnkrea±ojn: afi›ojn, la revuon Esperanto,identigilojn, KD-ujojn kaj flugfoliojnenhavantaj gramatiketon kaj vortaron.

La 5an de julio lernejanoj prezentissiajn laborojn. La 19an de julio AnnaRaventós, Guillem Sevilla kaj FerriolMacip reiris en la universitatan faklern-ejon por vidi la labora±ojn. Kelkaj rezul-toj estis mirindaj, kaj oni ekprenis kon-takton kun kelkaj el ±usbakitaj grafik-istoj por eldoni iun krea±on.

Ferriol Macip i Bonet

Esperanto kiel artobjekto

Tribuno 17

Statistiko de Esperanto-renkonti•oj

Antaμ kelkaj jaroj mi komencis kolekti diversajn nom-brojn pri Esperantujo. Unu el la rezultoj estas la „i-suba grafik-a±o pri unusemajnaj renkonti•oj en Germanio kaj Pollando(ekde 2002; nur Ago-Semajno, AS). La Ago-Semajnon enPollando mi aldonis, „ar la plurjara malkresko de la InternaciaSeminario (IS) koincidas kun la kresko de AS; homoj migrisde unu al la alia.

¤is 1977 nur IS estis unusemajna renkonti•o en Germa-nio; •i havis maksimume 127 partoprenantojn (en 1964/65).Post 1977 okazis kresko al intertempe sume „. mil partopren-antoj en sep renkonti•oj (•is fino de 2008). La novaj renkont-i•oj esti•is jen jarfine (kiel IF, NR kaj AS), jen dum printem-po kaj somero (kiel PSI, SEFT kaj SOMERE). Ene de tridekoda jaroj okazis proksimume dekobli•o de la suma partopren-antaro — aldono de „. 900 renkonti•aj gastoj (aμ pli precize:gastadoj, „ar ja kelkaj homoj plurfoje dum la jaro partoprenas,sed ne tre multaj).

La fenomenon de la kreskantaj unusemajnaj Esperanto-renkonti•oj en Germanio (kaj lastatempe Pollando) Komit-anano Z en la julia numero de La Ondo priskribis per “iamokazis unu novjara renkonti•o en Germanio, la fama Inter-nacia Semajno, kaj nun du-tri”. Ju•u mem, „u tio estas trafapriskribo de la kresko.

‚u vere UK-oj tendence malgrandi•as?Komitatano Z krome asertis, ke mi “tamtamas”, ke “pli-

multi•o de Esperanto-renkonti•oj klarigas malpli grandajnUK-ojn”. Mi petis la redakcion liveri al mi la fonton —bedaμrinde vane, Komitatano Z ne bonvolis respondi. Mi jesmemoras, ke en iu diskuto mi atentigis, ke rigardi nur al lapartoprennombroj de UK ne sufi„as por kompreni la evoluonde Esperanto-renkonti•oj. Sed mi ne memoras, ke mi skribis,ke la UK-oj malgrandi•as — kaj fakte laμ mi la partopren-nombroj de UK-oj ne sufi„as por aserti ion tian.

La UK-oj okazas sub tre diversaj cirkonstancoj — jen enokcidenteμropa lando, jen en orienteμropa; jen meze deEμropo, jen rande, jen ekstereμrope; jen kun aktiva LKK, jenkun malpli varbema; jen kun multaj busplenoj da krokodiloj,jen kun grandaj ›tataj subvencioj, jen sen tio ktp.

Por kompreni iun veran tendencon necesus konsideri „iujntiujn influfaktorojn — sed tiam ne estas sufi„e da unuopajnombroj. Rigardu la apudan grafika±on pri UK-oj: ‚u niploru, ke Roterdamo (1845 partoprenantoj, 2008) havis mal-pli da partoprenantoj ol Vilno (2344 p., 2005) aμ •oju, ke estispli ol en Zagrebo (1691 p., 2001)? ‚u la movado malkreskisje 13 procentoj inter Montpellier (3133 p., 1998) kaj Berlino(2712 p., 1999)? Eble vi ›atos fari mezumojn — ekzemple

„irkaμ 1987 kaj „irkaμ 2005, „u? Sed memoru la tiamajn›tatajn subvenciojn en orienta Eμropo kaj la politikan situa-cion en tiu tempo, kiu forte logis homojn el orienta Eμropo alinternaciaj eventoj…

Rigardante la UK-nombrojn inter 1990 kaj hodiaμ midirus, ke ili ondumas, sen klare videbla tendenco; la plimalgrandaj UK-oj okazis „efe ekster Eμropo. (Kaj fakte pli-multi•is la ekstereμropaj UK-oj kompare kun pli fruaj jar-dekoj.)

Kiel priju•i la evoluon de Esperantujo?Ekzistas iu •enerala emo priju•i la bonfarton de Esperan-

tujo laμ membronombroj ks. Ankaμ Komitatano Z ne eskapastiun tro facilan vojon. Li memorigas la falon de membrecoj enUEA, SAT kaj fakaj asocioj, la malkreskon de gazetabonojkaj la malaperon de libroservoj. Se ekzemple en Usono mal-multi•as librovendejoj, se malkreskas abonoj al paperaj gaze-toj, se malgrandi•as membronombroj de asocioj — „u tiamoni publikigas artikolojn pri tio, ke la nombro de enlo•antojde Usono malkreskas (aμ la nombro de anglaparolantoj)?

La statistiko de Esperantujo bezonas indikojn el multajdiversaj kampoj. Eble iam ±etu rigardon al la vikipedia artiko-lo pri la temo, kiun mi grandparte verkis. En multaj kampojokazas kresko — aldone al germaniaj renkonti•oj ekzempleankaμ en muzikeldonado, „e denaskuloj kaj en Afriko. Mem-bronombroj de asocioj estas escepto, preskaμ „io alia evoluaskontentige. Kaj la falo de membrecoj fakte ne estas miraklo:Multaj homoj argumentas, ke hodiaμ oni apenaμ plu bezonasasociojn; eblas organizi Esperantujon per aliaj strukturoj.

‚ar Komitatano Z tiom afable parolis pri mia “nepreadmirinda aktiveco”, mi ne nur kritiku: En la antaμlasta frazode sia kolumno Komitatano Z donacas al ni profunde primedit-itan veron: “Ni ne estas pli multaj ol ni estas”. Kiu aμdacuskontraμdiri?

‹afoj en fremda landoLa artikolo en la julia Ondo, en kiu Komitatano Z provis

iom statistikumi, memorigis min pri malnova ›erco pri socio-logo, fizikisto kaj matematikisto. Ili komune voja•as per traj-no al lando, kie ili ne jam estis.

Rigardante el la fenestro la sociologo diras: “Vidu, dunigraj ›afoj. Mi supozas, ke en „i tiu lando „iuj ›afoj estasnigraj”.

La fizikisto avertas: “Nu, ne tiom haste, ni scias nur, keestas almenaμ du nigraj ›afoj en „i tiu lando”.

La matematikisto precizigas: “E„ tion ne eblas aserti. Nipovas diri nur, ke estas almenaμ du ›afoj, kiuj je almenaμ unuflanko estas nigraj”.

Lu Wunsch-Rolshoven

18 Tribuno

E@I prezentas

Nova interreta tradukejo

‚e la adreso http://tradukejo.ikso.net oni povas trovinovan projekton de E@I.

Temas pri tute rekonstruita sistemo por reta tradukado,kiun uzas E@I dum pluraj jaroj por siaj projektoj. Ekde nun lasistemo estas pli malfermita ankaμ al la •enerala publiko.

¤ia „efa avanta•o estas, ke tradukataj tekstoj tuj post lakonservado aperas en la retejo por la koncerna lingvo — lasistemo do estas duonaμtomata. Tiel ›pareblas tempo kajhomfortoj, kaj la tradukoj aperas en la koncerna retejo tuj, senmal›paro de tempo kaj kroma bezono de programisto.

La „efa celo de la tradukejo estas liveri utilan kaj facilanmanieron plurlingvigi diversajn retejojn kaj/aμ tekstojn, kiujnoni bezonas en multaj lingvoj.

Per simila tradukejo okazis plurlingvigo de retejoj www.lernu.net, www.ikso.net, www.lingvo.info. Sed la tradukejoankaμ utilis por eldonaj projektoj, ekzemple, por la filmoEsperanto estas… kaj la bro›uro Malkovru Esperanton.

La retejo uzas novan komunan datumbazon de E@I-mem-broj, kaj sufi„as registri•i „e unu projekto kaj sekve uzi lasaman salutnomon kaj pasvorton por „iuj ceteraj. Ekzemple, laregistrita uzanto „e lernu! povas uzi siajn datumojn ankaμ porla tradukejo kaj estonte ankaμ por aliaj projektoj.

Tute nova kaj certe ›atota parto de la nova tradukejo estasla eblo aldoni propran tekston por tradukado. La sistemo ebl-igas elekti, al kiuj lingvoj oni bezonas la tradukon („u al „iuj,aμ „u nur al la elektitaj). Krome eblas indiki, ke la tekstonpovu traduki personoj nur post aprobo de la teksto-enmetinto(„efe gravas por seriozaj tekstoj, kie necesas vere kvalita kajsenerara traduko).

La metitan tekston eblas en ajna momento korekti, ›an•i,kaj krome eblas “›losi” la projekton, kiam tradukoj ne pluestas bezonataj. Dum tradukado eblas facile kontroli, kiel onitradukas la tekstojn en aliajn lingvojn kaj eblas pridiskutidiversajn tekst-fragmentojn kun aliaj tradukantoj. Dum la tra-dukado aperas detala statistiko kun procenta±o, kiu montras,kiom da teksto jam estas tradukita. Post kiam oni atingas100%, eblas el›uti la tekston por sia uzo.

La tradukejo estas en beta-versio, kio signifas ke oni kon-stante plibonigas la sistemon kaj evoluigas •in. Tamen lasistemo jam funkcias kaj estas uzebla — „iuj do estas bon-venaj uzi •in, testi la tradukejon — „u por aperigi proprajntekstojn por traduki aμ helpi traduki iun jam metitan tekston.

Peter Balá�

En la Esperanto-urbo Herzberg

La fama germana artisto Peter GötzGüttler kreis por Germana Esperanto-Centro / Interkultura Centro Herzberg(ICH) medalon okaze de la Zamenhof-jaro. La unuaj laμreatoj de la medaloestas la urbestro de la Esperanto-urboHerzberg Gerhard Walter kaj la prezi-danto de la Germana Esperanto-Aso-

cio Rudolf Fischer.En la Bjalistoka UK komenci•is monkolektado por la

monumento Zamenhof en la Esperanto-urbo Herzberg. ‚itiun projekton apogas la urbaj aμtoritatoj. La monumentoestos konstruita el blanka marmoro.

ICH

Kiun lecionon mi faris?

En la julia Ondo estis skribite, ke “Maria Majerczak farisprovlecionon” en la Krakova Sciencfestivalo (p. 23). Tio neestas •usta.

Provlecionojn (aμ siajn unuajn lecionojn) faras lernantojen metodika kurso, preparanta ilin al la instruista profesio. Iliprovas fari lecionojn por lerni, antaμ ol ili akiros la kapabloninstrui kaj i•os instruistoj. Trejnisto de instruistoj-metodik-istoj kontrolas tiujn lecionojn kaj faras komentojn, por ke plu-ekzercante, la studentoj povu perfekti•adi.

Instruistoj, ankaμ komencantaj, faras modellecionojn,ekzemple, por gekolegoj aμ vizitantaj ilian klason studentojlernantaj por i•i instruistoj.

Leciono (numero) nulo estas komenca leciono, ne aparte-nanta al la kurso, kiu sekvos. ¤i povas esti destinita al la kul-turo ligita kun la lingvo, al diversaj aspektoj de la vivo de lalingva komunumo ktp. ¤i povas ankaμ enhavi sintezan pre-zenton de la lingvo aμ de ties eroj.

Por varbi aμ informi en publika loko, oni faras publikanlecionon, kiu ofte havas kaj prezentan, kaj studan karakteron.Ideoj por tia leciono multegas.

Kompreneble, oni povas varbi por Esperanto ne nur perlecionoj, sed ankaμ per granda aro da diversaj rimedoj.

Maria Majerczak

19 jun 2009 en Zagrebo forpasisDalibor Brozovi¢ (1927–2009)

elstara jugoslavia kaj kroatia filologo, membro de la Jugo-slavia, Kroatia kaj Makedonia akademioj, direktoro de laLeksikografia Instituto Miroslav Krle�a, vicprezidanto deKroatio en 1990 kaj parlamentano (1992–1995). Esperant-isto ekde 1946, li ofte menciis Esperanton en siaj fakaj ver-koj, mem verkis en Esperanto kaj tradukis, kunlaboris en LaSuda Stelo. Membro de la Honora Patrona Komitato de UEA(1988), prezidanto de la Kroata Esperanto-Ligo (1992–),prezidanto de LKK de la 86a UK en Zagrebo (2001).

12 jul 2009 en Vieno post longa malsano forpasisHelga Farukuoye (1943–2009)

aμstra lingvoinstruistino, denaska esperantistino, post edzin-i•o kun ni•eriano dum kelkaj jaroj ›i instruis Esperanton enAfriko „eeste kaj koresponde, pro kio ›i ricevis premionDegu„i (1998). En 1994 magistri•is pri interlingvistiko enBudape›to kaj dum 1995–2004 laboris en la InternaciaEsperanto-Muzeo en Vieno.

Zamenhof-150 19

IV

La okcidenteμropaj samideanoj, kiujskribis pri historio de nia lingvo, nomisla unuan periodon “slavo-germana”, aμ“germano-slava”, aμ “slava”. ‹ajnas, kenesufi„a scio pri la unua periodo estis lakaμzo de tiuj ne•ustaj kaj malprecizajnomoj. La sola nomo por tiu periodo, seni pacience konsideros „iujn konatajnfaktojn, povas esti nur “rusia”.

Ni volas distingi inter “rusoj” kaj“rusianoj”, antaμe nomataj “rusland-anoj”, „ar sen tiu justa distingo la aferojmalklari•as, la kompreno i•as neebla.Antaμ la Rusia Revolucio 1917 — en lavasta Imperio, en Rusio, plimalpli pace-me kunvivis cent diversaj popoloj. ‚iujrakontoj pri la intergenta malamo kajmalpaco „e tiu popolaro, kiujn obligis laokcidentanoj, oni devas akcepti kielordinarajn informojn pri la urbaj ribel-etoj kaj perfortoj, ne pli gravaj ol tiujkiuj „iujare okazas jen en Parizo, jen enBombajo, Nov-Jorko, Konstantinoplo.Profesia mensogo de ±urnalistoj, precipede kiuj mal›atis la orientajn landojn,estas kulpa pri tiu malvero kaj kalum-nio. Se salajritaj apa„oj kaj stratbubegojprirabis dekon da hebreaj butikoj,bastonbatis kelkajn procentigistojn —post kelkaj horoj la tutmonda reto datelegrafiloj jam bruis pri la “pogromo”,pri miloj da viktimoj, pri amasa bu„ado.Vi „iuj memoras, ke la unuaj depe›oj prila tertremo, antaμ kelkaj jaroj, parolispri la kompleta detruo de la triono daJapanio, pri dek kvin milionoj da pere-intoj… Nun ni scias, ke la tuta nombroda pereintoj en la tuta Japanio estis nurkelkmil. Por disvendi la numerojn, la±urnalistiko kutime troigas kaj tiu tro-grandigo proporcias al la malproksim-eco de la lando.

Sed, “ni revenu al niaj ›afoj”. Do, enRusio pace vegetis centgenta popolo,kies klera parto tre bone kunvivis —

ruso kun judo, polo kun armeno, ukrajn-ano kun tataro, ktp. — „iuj egale sub lapatra zorgado de la milokula registaro.Nu, kiuj estis la unuaj pioniroj, unuajverkintoj, unuaj adeptoj de Esperanto?Ili estis plejparte “rusianoj”: rus-polahebreo Zamenhof, rusa polo Grabowski,rusa litovo Dombrovski, rusa ukrajnanoBorovko, siberia ruso Martakov, okci-denta ruso Devjatnin, orienta ruso Dmi-triev, tataria ruso Semizorov, krimearusa judo Ostrovski k.m.a. En tiu miks-a±o da rasoj kaj lingvoj ni kaptas nur unukomunan trajton: ili „iuj estis anoj deRusio.

En decembro 1892 “La Esperant-isto”, gazeto presita en Schalke-Germa-nio havis 544 abonintojn, el kiuj 335rusianoj, t.e. 62%. En decembro 1894 lasama nombro estis 596, el kiuj 361rusianoj, t.e. 61%. En komenco de 1914la rusia gazeto “La Ondo de Esperanto”havis nur en Rusio saman nombron daabonintoj, kiel la internacia “Esperanto”en la tuta mondo. En 1912 nur unu stu-denta rondeto en Petrogrado (kie florisdekoj da tiaj rondetoj) nombris pli damembroj ol iu “Federacio” de eμroparegno.

Sed, ne sole per sia nombreco, ankaμper siaj internaj kvalitoj la rusia esper-antistaro estis kaj „iam estas la avangar-do de nia movado. Oficiale… •i nun neekzistas… Ni bone memoras, ke dum la17-a Kongreso14, kie partoprenis plurajrusoj kaj rusianoj, parolis en la solenamalfermo la naciaj reprezentantoj, treabundaj, ekzemple: kvar hispanianoj:hispana, kataluna, valencia, baska, kvargermanoj: germania, aμstria, bohemia,danziga, kvin britoj,… sed e„ unu rusone aμdi•is. Tamen, en la liberspiritarespubliko, kie okazis la Kongreso,nenia baro ekzistis kontraμ tio, ke paro-lu iu ruso je la nomo de almenaμ ekster-rusiaj samideanoj.

Kiam en 1898 S-ro Bofron’ fondis la

gazeton “L’Espérantiste” kaj la societonpor la propagando de esperanto, la rusiajsamideanoj amase kunlaboris en la unuakaj amase ali•is al la dua, kiu fakte estisinternacia societo kun anoj de „iujnacioj. La preparaj laboroj de la Delega-cio15 1900–1907 estis grandaparte ebl-igitaj dank’ al la sumo de 10.000 orfran-koj, sinofere donacita de S-ro Efstifeev,rusa akademiano, kiu tiumomente nedubis, ke tio helpas al la venko de nialingvo.

La fakto, ke la Unua Libro aperis enla rusa lingvo, tiu unuavide stranga fak-to restas preskaμ nekonata por la vastapubliko, kaj nekomprenebla por la ini-ciatintoj de nia afero. Efektive, Zamen-hof — kiu estis kiel diras „iuj “Histo-rioj” polo aμ pola hebreo — ›ajne devus•in publikigi en iu ajn alia lingvo. Sedtia nekompreno sekvas nur •eneralanmiskomprenon „e la okcidentanoj, kiujvolas koni la historion de Esperanto senkoni la lokon kaj tempon kie •i krei•is.

Zamenhof estis spirita ido de tiuvasta homoceano, kio ondumas intervera Eμropo kaj vera Azio, tio estasinter 20-a kaj 60-a meridianoj, kie form-i•is aparta socia medio, tiom malsimilaal la praktika, mongajnema Eμropo. Eltiu oceano, patrujo de Tolstoj, Dostojev-ski, Gorki, kaj mil aliaj noblanimuloj,venis la aμtoro de nia lingvo, kaj natureli eldiris siajn unuajn parolojn pri laNova Sento en la lingvo de sia spiritapatrujo. Malgraμ „iuj artifikoj de larega„antoj la kleruloj de cent tieaj popo-loj, ekstere dividitaj per religioj, tradi-cioj, dialektoj, policlimoj — interneestis unuigitaj per unu spirito, kieslar•eco superas butikistan menson deeμropa “elito”. En nuna momento, kiamla grava socia malsano ankoraμ turmen-tas tiun vastan landaron, la elito anate-mas „ion, kio originas el •i, sendistinge„iujn, ekzekutistojn kaj viktimojn, krim-ulojn kaj senkulpulojn…

Rememora±oj pri la unuatempo de Esperanto

La fino de la artikolo de Petro Stojan

20 Zamenhof-150

V

La Unua Libro estis publikigita en lafino de 1887… tiel skribis Zamenhof en1889. Poste, li diris en iu publika kun-veno ke la Unua Libro aperis la 21-an dejulio 1887, kaj tiun daton ripetas la pli-multo da verkistoj. Tiu ›ajna malakordoestu klarigita, por fine „esigi la disku-tojn pri la dato, sur kiu ni bazas la jubi-leojn de Esperanto.

Tiu malakordo venas pro la dusencauzo de la titolo “La Unua Libro”, kiu jensignifas la ruslingvan parton de tiu ver-ko (kvinlingva), aperintan el la presejode Kelter la 21-an de julio (laμ la cen-zurpermeso de la 2-a de junio), jen — latutan verkon, kiu kiel la postaperintaFundamento konsistas en kvin partoj:rusa, pola, franca, germana, angla. Tiujkvin partoj aperis sinsekve, kiel kvinbro›uroj, en daμro de ses monatoj. Tiel,tute •uste diris la aμtoro ke “La UnuaLibro” estis publikigita en la fino del’ jaro, t.e. tiam kiam „iuj kvin naciajpartoj aperis. Estas rimarkinda fakto keZamenhof prezentis fundamenton de sialingvo ne sub internacia formo (espe-ranto-esperanta), sed sub la kvinlingvanacia. La Fundamento sankciita de laUnua Kongreso 1905, estas ankaμ pre-zentita sub kvinnacia formo, •uste kiella Unua Libro. Nur „iuj kvin partoj,kune konsiderataj, komplete reprezentasla fundamenton de Esperanto, komplet-igante kaj korektante reciproke unu laalian. Ekzemple, en la rusa parto de laUnua Libro ekzistas verbo sper i (espe-ri) kaj tombi (fali); en la franca parto,kiu aperis kvar monatojn post la rusa,tiuj resta±oj de la krea periodo estas•ustigitaj: malaperas “speri” anstataμitade “esperi”, kaj la radiko “tomb” signi-fas “tombo” (enterigejo). Aliaj detalojsammaniere diferencigas la kvin partojnde La Unua Libro, kiu kompleti•is nurje la fino de 1887.

Dek ok jarojn post tio, Zamenhofskribis en la Antaμparolo al la Fun-damento: “La erareco en la nacia tra-duko de tiu aμ alia vorto ne prezentasgrandan malfeli„on, „ar, komparante lakuntekstan tradukon en la aliaj (kvar)lingvoj oni facile trovos la veran senconde „iu vorto”.

En 1885 nia lingvo jam estis preta,•i ja havis la definitivan formon, sednecesis trovi la eldononton. En 1878 nialingvo havis alian formon kaj nomon(“Lingwe uniwersala”), kvankam iomsimilan al la nuna. La jaron 1876 nirajtas konsideri kiel veran komencon de

la krea laboro de esperanto, bazante surla diro de Zamenhof, en “La Esperant-isto” 1889. Zamenhof estis tiam nur17-jara… tro juna, pensos multaj, por laserioza laboro, memorante eble keDekart’ komencis sin okupi pri la filo-zofio nur en la a•o de 50 jaroj, kielHer›el pri la astronomio… Al tio nipovas respondi per alispecaj faktoj:Paskal’, ekzemple, eklaboris matema-tikon estante 9-jara; nenion sciante pri lafako, li memstare eltrovis tridek duteoremojn, kiujn starigis Eμklido (antaμKristo). Same ne sciis juna Zamenhofpri centoj da projektoj de mondlingvo,kiam li palpe laboris, ›an•ante siajnideojn, evoluante de la “filozofiaj” al lapraktikaj lingvoprojektoj, ripetante ensia infana ludpenado la historiajnstadiojn de la mondlingva movado, ana-logie al la homa embrio, kiu trairasfazojn de vermo, fi›o, reptilio kaj kvar-piedulo, antaμ ol fine ricevi la homanformon.

Antaμ tricent jaroj seriozaj barbulojkombinis: aba, baba, abe, babe, eba,beba… “kreante” la vortojn de “filozo-fia” lingvo. Poste, infano Zamenhofripetis la saman ludon, baldaμ •infor±etis, kaj fine kreis pli maturajn for-mojn de la lingvo. Sed, jen mirigas nin“seriozuloj” kiuj — post tricentjara evo-luo — revenas malantaμen, rekomencasla infana±ojn, ekzemple iu “reverend-ulo” en Usono kiu eldonas gazeton en lalingvo “Ro”16, kombinantan el “aba,ebe, ibo…” Ni havas antaμ niaj okuloj,ni ilin bone frotas, lar•e malfermas,dubante pri la realeco… gazeton “Roia”kiu eniris 20-an jaron de sia ekzisto(›an•ante la titolon, „ar la reverendulo

volas progresi). En tiu perioda±o estaspropagandata la lingvo kiu aspektasjene: ABZ EK HAB GOYO BICAKTIKTAF; AB ELI RUFF PIPAL IDABE (hieraμ ni havis malbonan veteron;mi skribas leteron al mia frato).

Kio estas ludo por infano, •i i•asiufoje stulta±o por plena•ulo. Tricentjaroj da historio de mondlingva mov-ado. Kvindekjara evoluo de Esperanto.Kvincent projektoj de mondlingvo. Tio„io ne estis sufi„a por kuraci kelkajnnuntempajn homojn de ilia stulteco. Ilivolas reembrii•i. Stulteco ne apartenasnur al kelkaj, — al multegaj. Kaj tialekstaras la nova problemo: sociigo de lamondlingvo. Jen estas nova perfektig-ilo, lasta vorto de l’ scienco, destinita al„iuj. Sed la plimulto da tiuj „iuj estashomoj nekapablaj distingi inter a±ojsa•aj kaj a±oj stultaj. La plej bela kon-certo vanas antaμ la surdularo. La plejfruktopova semo pereas sur la ›tonagrundo. Jen ankoraμ unu frazo kiun nilegas en “Roia”: “EB EY UR EB EN,AM EL AT WA… „u esti aμ ne esti —tiel staras nun la demando…” Kaj nimediteme ripetas tiujn vortojn de‹ekspir, skribitajn en la malproksima deni epoko de la “filozofiaj” lingvoj. Sepost tricentjara evoluo de la homapenso, en la mondlingva fako, ni — enla momento de la kvardekjara jubileo deEsperanto — legas: “EB EY UR EBEN, AM EL AT WA” en gazeto kiuvenis al ni el la lando de l’ estonto, el laUnuigitaj ‹tatoj de Norda Ameriko, niemas dubi pri la realeco de la prog-reso…

‚u esti aμ ne esti?.. — kaj la vivorespondas “esti”. Ni akceptu la vivontian kia •i estas, la homaron tian kia •ireale ekzistas, kun •iaj ombregoj, kajlumetoj. Zamenhof esperis ricevi dekmilionojn da ali•oj dum la unua jaro…Ni esperas atingi dek mil… „e UEA…en proksima jaro 1928… La vivo kura-cas nin de niaj iluzioj. La tasko anon-ci•as pli granda, ol ni pensis antaμ lamilito. Des pli bone… tio plisa•igu kajinstruu nin. Se „asistoj de facilaj laμrojforlasas mondlingvan movadon, tio nurutilas por •i. Kaj ni… “semas kaj semas,neniam laci•as, pri l’ tempoj estontajpensante; cent semoj perdi•as, milsemoj perdi•as, — ni semas kaj semaskonstante”.

La originala teksto aperis en la„e†oslovakia revuo La Progreso (1927,¹1–2, 3, 4–5, 6, 8) kun la pseμdonimoO.D. Ribaulb.

Zamenhof-150 21

Petro Stojan.

Rememora±oj pri la unua tempo de Esperanto

Notoj

1. ‚i tiu kolekto ne estis retrovita.2. Ivan Aleksandrovi„ (Jan Niecis³aw) Baudouin de

Courtenay (1845–1929) favoris la ideon de la internacia lin-gvo, kontribuis al la interlingvistiko, konis Esperanton, sed line konsideris sin esperantisto (vd. Problemy me±dunarodnogovspomogateljnogo jazyka. M.: Nauka, 1991, p. 229).

3. En la moderna rusa lingvo “±id” (R æèä) estas pejora-tiva; sed, ekzemple, en la pola lingvo •i plu restas neμtrala kaj•enerale uzata.

4. Ne estas konata serioza ruslingva verko, en kiu Zamen-hof estus nomata luterano.

5. Pri la nomoj de la Zamenhofoj legu en Homarano deAleksander Kor±enkov (Kaliningrado: Sezonoj, 2009, p.17–21).

6. En Enciklopedio de Esperanto mankas informoj priVladimir Majnov. Laμ Holzhaus li estis studento, poste ±urnal-isto en Peterburgo (DLE, p. 255); laμ Drezen li estis funkciulode la sekreta polico (Historiaj studoj, p. 155). Georgij Korot-kevi„ citas lian koncizan sinprezenton al Tolstoj (Informa-cionnyj bjulletenj ASE, 1987, ¹1, p. 20; ankaμ Orig 1,Postparolo, p. 7).

7. Temas pri Aleksandr Aleksejevi„ Postnikov (1880–1925), prezidanto de la Ruslanda Esperantista Ligo, en 1911kondamnita pro spionado al okjara bagnado.

8. Zamenhof en sia kongresa parolado en ¤enevo (1906)intencis identigi la internan ideon kun la Deklaracio de hom-arano, sed pro insisto de Hyppolyte Sebert kaj Émile Javal line faris tion, kaj la koncepto “interna ideo” restis neklara.

9. MEH, p. 128.10. MEH, p. 141.11. August Kerckhoffs (1835–1903), filologo kaj kripto-

grafo, la plej aktiva volapukisto en Francio, la unua prezid-anto de la Akademio de Volapuko.

12. Vladimir Karlovi„ Rozenberger (1848–1918), Peter-burga fervoj-in•eniero, la dua direktoro de la Akademio deVolapuko (1892–1898), la aμtoro de la interlingvistika prin-cipo de la internacieco, sur kiu bazi•is Idiom Neutral.

13. La lasta parto de la Zamenhofa studo Esperanto kajVolapük aperis en La Esperantisto, 1890, ¹7 kun promeso“Daμrigo venos”, sed •i neniam estis finita.

14. La 17a UK okazis 3–7 aμg 1925 en ¤enevo kun 953ali•intoj.

15. La Delegacio por akcepto de internacia helplingvo(1901–1910) en 1907 formis Komitaton, kiu elektis Esperan-ton kondi„e, ke •i estu ›an•ita laμ la ideoj de la Delegacio kajde la projekto de Ido interkonsente kun la esperantista LingvaKomitato.

16. Ro estas planlingva projekto (1906) de la usona reve-rendo Edward Powell Foster (1853–1937). En 1923–1928(–1931?) li eldonis en sia lingvo, interalie, la revuon Roia.

La 19an de septembro 2009 en PoznaŒAleksander Kor±enkov prezentos sian novan libron

“Homarano”kadre de la jubilea XXV-a

A R K O N E S

Literatura konkurso Liro-2009

La Ondo de Esperanto denove invitas „iujn dezirantojnpartopreni en la tradicia literatura konkurso Liro-2009.

‚i-jare la organizanto proponas tri originalajn bran„ojn:1. Originala prozo2. Originala poezio3. Recenzo de la romano Serpentoj en la puto de István

Nemere (Kaliningrado: Sezonoj, 2009).En la 1a kaj 2a bran„oj oni rajtas partopreni per ne pli ol tri

verkoj, en la 3a bran„o — nur per unu verko.Sendu kvar tajpitajn, komputile kompostitajn aμ klare

skribitajn ekzemplerojn de la konkursa±o al la sekretario deLiro, Halina Gorecka (RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1205,Ruslando). La konkursa±oj devos atingi la sekretarion antaμ la1a de decembro 2009.

Subskribu vian konkursa±on per pseμdonimo kaj aldonuslipon kun indiko de la pseμdonimo, aμtenta nomo, po›taadreso kaj retadreso (se estas).

Oni povas sendi la tekstojn kaj slipojn rete, en apartaj me-sa•oj, al la adreso sezonoj@yahoo.com. Oni ne rajtas sendiverkojn, kiuj estis publikigitaj aμ premiitaj en aliaj konkursoj.

La laμreatoj ricevos diplomojn kaj libropremiojn. La orga-nizanto •is 1 jan 2012 havos la ekskluzivan rajton de la unuapublikigo de la ricevitaj konkursa±oj en La Ondo de Esper-anto kaj elektronike. La kopirajto restas „e la aμtoro, kiu kon-sentas cedi •in senpage al la organizanto en okazo de libro-forma eldono.

La 12a Internacia Fotokonkurso

Post dek unu sukcesaj konkursoj (1998–2008) la redakciode La Ondo de Esperanto invitas al partopreno en la 12aInternacia Fotokonkurso.

Rajtas partopreni „iu fotemulo amatora aμ profesia, sen-depende de la lo•lando kaj lingvokono. Unu persono rajtaspartopreni per maksimume kvin fotoj. La minimuma formatoestas 15×20 cm. Fotoj povas esti koloraj aμ nigra-blankaj,vertikalaj, horizontalaj kaj aliformataj. Fotoj, senditaj elektro-nike, ne estas akceptataj.

La konkursaj fotoj devas esti senditaj al la sekretario de lakonkurso, Halina Gorecka (RU-236039 Kaliningrad, ab. ja.1205, Ruslando). La fotoj devos atingi la sekretarion de lakonkurso antaμ la 1a de decembro 2009.

La konkursa±oj devas esti subskribitaj per pseμdonimo. Enaparta koverto kunsendata devas esti slipo kun la pseμdo-nimo, aμtenta nomo, po›ta adreso kaj retadreso (se estas) de laaμtoro. Oni povas aldoni titolon aμ klarigan noton al la fotoj,sed tio ne estas deviga. En la konkurso ne rajtas partoprenifotoj jam premiitaj aμ publikigitaj.

Ju•komisiono alju•os premiojn al la laμreatoj:1. 50 eμroj kaj abono de La Ondo de Esperanto en 2010.2. 25 eμroj kaj abono de La Ondo de Esperanto en 2010.3. abono de La Ondo de Esperanto en 2010.Speciala premio (50 eμroj kaj abono de La Ondo de Esper-

anto) por la plej bona foto pri la temo Infanoj.‚iu premiito ricevos diplomon. La rezulto estos anoncita

en La Ondo de Esperanto. La organizanto de la konkursohavos •is la 31a de decembro 2011 ekskluzivan rajton uzi laricevitajn fotojn en papera kaj elektronika formo kaj enekspozicioj. Poste la publikigo-rajton havos kaj la organiz-anto kaj la aμtoroj.

22 Kulturo

Nia Trezoro

El Popola ‚inioBaldaμ post la fondi•o de la ‚ina

Popola Respubliko (1 okt 1949), enmarto 1951 estis fondita, en la „eesto deregistaraj reprezentantoj, la ‚ina Espe-ranto-Ligo (‚EL). Jam antaμ la fondode ‚EL, •ia prezidanto, veterana espe-rantisto Hujucz, samtempe estro de laEldona administracio, sukcesis atingi,ke la Fremdlingva Eldonejo komenciseldoni monatan revuon en la internacialingvo kun la titolo El Popola ‚inio(EP‚).

En majo 1950 aperis la unua numerode EP‚ kun la subtitolo “monata infor-ma bulteno eldonata de FremdlingvaEldonejo”. ¤i estis okpa•a, grandfor-mata gazeto kun nigra-blankaj gravur-a±oj, celanta liveri interesajn materia-lojn, utiligeblajn en alilandaj naci-lingvaj gazetoj.

En la jaroj 1952–1953 la formato deEP‚ ›an•i•is, •i estis eldonata en laformo de kultura revuo kun kolora kovr-ilo kaj materialoj pri la vivo kaj kulturode ‚inio. La amplekso kreskis •is 24pa•oj.

En la decembra numero de 1953aperis neatendita informo: “… niaredakcio decidis „esigi la eldonadon deEl Popola ‚inio, kaj tiu „i estas •ia lastanumero”. La redakcio klarigis, ke laekzisto de perioda±oj kaj libroj en naciajlingvoj “ebligas al la diverslandaj legan-toj rekte kaj pli bone kompreni ‚inion”.La vera kaμzo estis, ke la rilato al Espe-ranto en la orienteμropaj popoldemokra-tiaj landoj i•is tiel malfavora, ke ili rifu-zis enlasi la revuon.

Post kelkjara paμzo, en 1957 EP‚estis restarigita. ¤is 1966 •i aperissesfoje jare kiel 32-pa•a eldona±o de‚EL. ¤i estis tiutempe la sola gazeto enEsperanto kun kolora kovrilo, kaj en1963 aperis koloraj pa•oj ankaμ interne.Rapide kreskis la legantaro kaj la per-antaro. En la sesdekaj jaroj EP‚ havislegantojn en pli ol 500 urboj deSovet-Unio, kaj •ia eldonkvanto superis20 mil ekzemplerojn.

Aparte rimarkindaj estis belegajlignogravura±oj, kiuj ilustris multajntekstojn. Ilia stilo estis influita de la tra-dicia „ina arto de papertondado. (En1953 aperis koncerna artikolo klarigantala fenomenon de la “Moderna ‚inaLignogravuro”.)

De 1967 la gazeto „iumonati•is, seddum deko da jaroj •ia enhavo fokusi•isprecipe al la t.n. “Kultura Revolucio”,

kio perdigis multajn eksterlandajn abon-antojn.

‚irkaμ 1974 komencis reaperi arti-koloj pli •eneralaj, kaj la politikaj pole-mika±oj eldoni•is kiel apartaj suplemen-taj kajeroj. Depost 1978, sub la influo depli liberaj voja•kondi„oj en- kaj ekster-lande, la enhavo de EP‚ pli kaj pli inter-nacii•is. Aperis ne nur informoj pri laenlanda movado, sed ankaμ pri esper-antista agado en eksterlando. La revuokomencis utiligi kunlaboron de alilandajsamideanoj. Ekde 1982 la redakcioregule faris enketon inter la legantoj porelekti elstarajn artikolojn, bild-pa•ojnkaj kovrilojn de la antaμa jaro. Krome,tiamaniere la legantoj donis grandankvanton da proponoj kaj sugestoj porenhavo de la revuo.

Kvankam en la unuaj jardekoj de larevuo pli grandan spacon okupis sen-kritika bildo pri la Popola ‚inio, pri lakonstruado de la nova vivo, en la revuotrovi•is pa•oj pri la antikva „ina histo-rio, artikolserio pri la „ina ›ako; en 1958startis kurso de la „ina komuna parollin-gvo (Han-lingvo). En la kuirarta rubrikopubliki•is receptoj de „inaj pladoj. Ape-ris interesaj artikoloj pri la „inaj tradi-ciaj festo-tagoj, pri la familiaj kaj perso-naj nomoj de „inoj, pri papertonda arto,tradicia pekina opero, pri „inaj poetoj.En la januara numero de 1963 mi kunplezuro malkovris ilustritan artikoletonpri la jam forgesita fadena ludo, kiunankaμ mi praktikis infana•e.

En la 1980-aj jaroj legantaran popu-larecon •uis rubrikoj: Voja•o tra ‚inio,Enciklopedieto de ‚inio, ‚inaj Artoj,‚ina Literaturo, Tibeto hieraµ kajhodiaµ, Por via sano. Diversaj naciojkaj nacimalplimultoj de ‚inio, La Silkavojo kaj Yangzi-rivero estis prezentitaj

per artikolserioj. Oni povis „erpi sciojnpri la terakota armeo, kaligrafio, kuracajman•a±oj, „ina gimnastiko, lakmetiarto,elafuroj, pandoj kaj multaj aliaj interes-a±oj.

Danke al tiuj temoj — ne pro temojpolitikaj aμ Esperanto-movadaj — larevuo akiris amason da amikoj tra lamondo, kion oni povis konstati per ama-se partoprenataj EP‚-kunvenoj en ladiversaj UK-oj. Siaflanke, la redakciotenis kontakton kun la legantoj, petanteopinion pri la aperintaj numeroj kajsugestojn por la temoj de la venontajkajeroj. Ver›ajne neniu alia Esperanto-gazeto tiel zorgis pri la legantoj. Estisbela tradicio de etaj donacetoj al lalegantoj: papereltonda±oj, kalendaroj.

Tiu „i bele presata revuo haviskromrezulte ankaμ propagandan signi-fon por Esperanto, okupante centranlokon en Esperanto-ekspozicioj. Tregrava estas •ia kontribuo al la lingvo pertekstoj pri diversaj fakoj. ¤ia lingva±oestis senripro„a.

¤i estis iaspeca “fenestro al ‚inio”,tamen fenestro al la oficiala ‚inio. EP‚,abunde ornamita per feli„e ridetantajviza•oj, aperigis nur la oficialan vid-punkton pri la eventoj sur la placoTjan’anmen kaj pri la Tibeta problemo.Sed la legantoj pardonis al •i la preskaμsenkritikan bildon de ‚inio pro •iaekstereμropeco, •ia amplekso, •ia belaaspekto, •ia nesimileco al la ceterajEsperanto-gazetoj.

En majo 2000 El Popola ‚inio,festanta sian 50-jari•on kaj 500-nume-ri•on, aperis kun aparte parada kovrilo,kiu devis, laμ la redakcia komento,montri “la karakteron kaj iritan vojon”kaj prezenti “esperon, ke EP‚ havubelan estontecon”. Sed la oktobra kajeroanoncis, ke la revuo ne plu eldoni•oskiel papera, sed daμrigos sian ekzist-adon nur rete pro “manko de monrime-doj kaj konstanta malplii•o de la abon-antoj”. Pro la kreskanta pragmatismo en‚inio — iom-post-ioma malgravi•o dela ideologiaj motivoj kaj prioritati•o dela faktoroj ekonomiaj — la ›tato reduk-tis sian subtenon al Esperanto kiel alinformkanalo. Malaperis la bezono viv-teni la revuon kun granda etato kajredukti•anta abonantaro.

La malaperon de EP‚ multaj taksisgrava bato por Esperantujo. Kvankam laretejo www.espero.com.cn reprenis latemaron de la revuo kaj aperigas luksanjar-almanakon, tio ne povas kompensi lamankon de la bela, akurata kaj nemulte-kosta El Popola ‚inio.

Halina Gorecka

Kulturo 23

Esperanto en kulturode malri„eco

DobrzyŒski, Roman. Bona Espe-

ro: idealo kaj realo. Verkita laμ inter-paroloj kun Ursula kaj GiuseppeGrattapaglia. — Martin: StanoMar£ek, 2008. — 256 p., il.

La plej nova libro de la pola ±urnal-isto Roman DobrzyŒski, dedi„ita al labrazila Bona Espero, bazi•anta surinterparoloj kun •iaj gvidantoj: Ursulakaj Giuseppe Grattapaglia, maltrankvil-igas kaj esperigas.

¤i maltrankviligas uzantojn de laceremonia, kongresa, festa Esperanto,„ar montras funkciadon de la lingvoankaμ en ne decaj, malhelaj flankoj desocia vivo kiel mizero, perforto, ›telado.¤i esperigas tiujn, kiuj vidas en la inter-nacia lingvo ne nur komunikan, sedankaμ socian rolon.

La duoblan karakteron de la priskri-bita pli ol kvindekjara historio de lafenomeno “Bieno-Lernejo Bona Espe-ro” esprimas ankaμ la subtitolo: idealokaj realo. Ilia konfronto i•as defio porstereotipaj imagoj de esperantistoj kajpri la komunumo en Bona Espero, kajpri ili mem.

Al stereotipaj imagoj de esperant-istoj pri Bona Espero apartenas ankaμbildo de la brazilaj orfaj infanoj vivantajen paradiza (des pli, ke la regiononomi•as La Alta Paraíso), senproblema,natura kaj socia medio. Se tiel aspektasla idealo, la realon la libro prezentas tutealie. ¤i estas ligita kun la rapida evoluode brazilaj urboj kaj maldensi•o dekamparana lo•antaro, karakterizaj porla tria mondo. Infanoj edukataj en BonaEspero devenas de malri„aj socitavoloj:

Homoj, kiuj vivtenas sin perpeza, primitiva agrikulturo,fu•as de sia malri„eco kaj falasen la urban mizeron pro senlabo-reco. Dum en la grandaj urboj ili›veligas malri„ajn kvartalojn,nomatajn en Brazilo “favelas”,en Alto Paraíso ilia stato ›ajnaspli favora. … ili facile ricevassenpage parcelojn kaj monhel-pon por starigi domojn. Baldaμen tiuj elrevitaj urbaj domoj ilika›as sian senesperan malri„on.Nur malmultaj el ili kiel oficistojaμ instruistoj •uas konstantansalajron, aliaj vivas de proprajnegocetoj, aμ kiel dungitaj ven-distoj, purigistoj, portempajlaboristoj, sed almenaμ trionohavas neniun okupon. (p. 25)

La malfacilaj vivkondi„oj de laesperantlingva komunumo elvokas pro-von de karakteroj de esperantistoj:volontuloj kaj apogantoj. La galerio deeksterbrazilaj vizitantoj (inter kiuj ape-ras nomoj el la unuaj pa•oj de Esperan-to-gazetoj) montras, ke inter tipoj devolontuloj ne mankis malsukcesintoj.¤uste ilin la kunparolantoj de la aμtoropriskribas kiel esperantistojn vivantajnen “la ebura turo de teoria amo, frateco,amikeco”, indiferentajn pri infanoj.Valoras memori tiun „i rimarkon, „ar •idevenas de la esperantista Bonaesperarealeco, de postulema praktiko, al kiuapartenas defio de (ankaμ Esperanta)eduko.

La libro forte atestas, ke la socia rolode Esperanto sin prezentas ankaμ kielperilo kontraμ socia mar•eni•o de mal-ri„aj socigrupoj, al kiuj apartenas lainfanoj edukataj en Bona Espero,kelkfoje ankaμ iliaj familioj. Tiu rolo dela lingvo reali•as forme de la agado dela esperantistoj devenantaj el diversajlandoj.

Bona Espero: idealo kaj realo neeniras en la purajn modelojn de libro:jubilea, historia, dokumenta, voja•a k.s.La leganto trovos en la publika±o kunek-ziston de „iuj fadenoj: jubilea, doku-menta, historia k.a. Li e„ povas senti siniomete perdita pro ilia nekutima plekt-a±o. La libro tamen, pere de siaj dudekpartoj, klare direkti•as al certa formo deantropologia “kazo-studo”. Pro sia konavaloro la verko de Roman DobrzyŒskidevas esti deviga lega±o por „iuj, kiujinteresi•as ankaμ pri sociologio deEsperantaj lingvo kaj movado. Enhavekaj pro uzata intervjuo-metodo la libroatingas en la Esperanta socia literaturosignifon — laμ mia opinio — relativekompareblan kun la signifo en antropo-logio de la klasika verko de OscarLewis The Children of Sanchez (1961).Oscar Lewis i•is konata pro la difino de“kulturo de malri„eco”, kiu devenas depublika±oj pri meksika malri„a familio.Kulturoj de malri„eco estas multoblig-ataj dum vivo de sekvaj generacioj demalri„uloj. Motivo, kiun enkondukas lalibro pri Bona Espero sin prezentasjene: Esperanto estas ankaμ perilo kon-traμ mar•eni•o de la homoj vivantaj enkulturo de malri„eco.

Zbigniew Galor

bonaespero@terra.com.br

www.bonaespero.org

www.bona-espero.de

Spegulo. Aµtuno 2009‚u en Pollando ekzistas somero?

Probable jes, sed •i estas tre mallonga.La 17an de junio fini•is en Mielno la‚ebalta Esperantista Pr in tempo, kajmeze de julio en nia po›tkesto jam ku›isla aμ tuna kajero de Spegulo, kiu en-mondi•is almenaμ dek tagojn antaμe.

Sojle de la Bjalistoka UK la redak-cian mesa•on afable aμtoris … Zamen-hof mem. ¤i estas dedi„ita al la rolo deesperantistaj kongresoj. Sekvas versa±oAl la verda popolo de Julio Baghy.

La „efa materialo de la kajero estasla 40-pa•a eseo de Andreas Künzli“Bjalistoko” laµ la percepto de Zamen-hof-biografioj. Künzli esploras Bjalisto-kajn „apitrojn en kelkaj konataj verkojde Edmond Privat, Ernest Drezen,Maria Zió³kowska, Marjorie Boulton,Ryszard Kra¼ko, Ludovikito, René Cen-tassi kaj Henri Masson. La svisa inter-lingvisto konkludas, ke la aμtoroj kuti-me bazi•as sur la antaμe eldonitaj bio-grafioj, aldonante iujn novajn faktojnkaj proprajn interpretojn kaj elpens-a±ojn. La „efa malvirto estas manko descienceco en la esplorado kaj prezent-ado de la materialo. Bjalistoko aperasen tiuj biografioj kiel “negativa” urbo,›ablonece kaj primitive montrita.

Per traduko de Ionel Oneþ oni kona-ti•as kun la teksto de la parolado Pri•ojo en Oriento kaj Okcidento de larumana filozofo, eseisto, literatura kajarta kritikisto, ankaμ politikisto AndreiPleºu. La aμtoro prezentis •in malfermeal la Internacia Festivalo de Salzburg(2003). Li montras kio estas •ojo porokcidentano kaj por orientano, vivintasub diktaturo; kiel diferenci•as la kon-cepto de “memkompreneblo” porambaμ (temas pri la eμropaj Okcidentokaj Oriento). Li konkludas: “La eμropaunui•o signifos, interalie, ankaμunui•on de niaj •ojoj, harmonii•on dela •ojspertoj okcidentaj kun la orientaj”.

La unua feriado eksterlande estasrakonto de Gerrit Berveling pri la medi-teranea feriado de junulo baldaμ post lamilito. Fragmento el Homara epopeooma•as la forpasintan brazilanon SyllaChaves.

Jerzy O. prezentas Howlin’ Wolf, la„efan figuron de la „ikaga bluso.

Kazimierz Leja adaptis por paperapublikigo sian prelegotekston Perkom-putila teksto-prilaboro por ±urnalistojkaj redaktoroj.

Legis por viHalina Gorecka

24 Kulturo

„ambro, la konduto de lia lakeo kaj pre-cipe la rememoroj, pensoj, ideoj pri laekstera mondo, kun ties moroj, sociajkonvencioj, diskutoj pri artoj ks ks.Resume: malkonstruo de la tradiciajvoja•orakontoj en tiu senmova voja•o,malapero de la tempaj kriterioj en tiu„iudirekta digresiado, diletanta skeptikokaj moko al la socia seriozo, sed ankaμrifu•o for de la tiuepokaj kruela±oj. Lalasta „apitro e„ transformi•as en ianhalucinon per apero de fantomaj perso-noj el la helena tempo : Hipokrato, Pla-tono, kaj precipe Aspazio.

Gonçalo Neves liveras al ni

Voja•o „irkaµ mia „ambroMaistre, Xavier de. Voja•o „irkaµ

mia „ambro / Tradukis el la francaGonçalo Neves. — Chapecó: Fonto,2008. — 72 p.

La aμtoro de tiu kurioza libro, nask-ita en 1763 en Savojo, karieris kiel ofici-ro kaj defendis sian landon kaj ties suve-renon kontraμ la franca armeo, kaj, postelmigro al Rusujo, servis en la rusaarmeo, i.a. kontraμ Napoleono. Li mor-tis en 1852, post la pu„o de “Napoleonola Malgranda”, feli„e ne travivinte laanekson de Savojo al Francujo en 1861.

Lia verketo Voyage autour de machambre publiki•is en 1795 zorge de liapli fama frato Joseph, fama kontraμ-revolucia polemikisto, kaj ricevis gran-dan sukceson, similan al la sukceso de ASentimental Journey de Sterne. Tiufamo manifesti•is en la naski•antaEsperantujo. La esperantlingva tradukofar Samuel Meyer •uis tri eldonojn inter1904 kaj 1907.

La aμtoro, kiu dum sia vivo plurfoje›an•is sian lo•olokon, spertis en 1790kvardekdu-tagan punan enkarcerigon ensia propra hejmo pro duelo. El tiu spertonaski•is tiuj kvardek du „apitroj (kiujtamen, diference de taglibro, ne koinci-das kun difinitaj tagoj), en kiuj la aμtorotransformas la devigan kaptitecon enhedonisman, ironian filozofiadon pri„io, kion inspiras al li la enhavo de la

tradukon pli modernan, ol tiu de Meyer,al kiu li tamen prave oma•as. En 1904Meyer verkis tradukon en senripro„alingva±o, ankoraμ legebla kun plezuro.Evidente, kio estis „e Meyer se•ego,banderolo, pafilego, glavo estas „eNeves fotelo, rimeno, kanono, spado.Neves korektis la eraran korporalo alkaporalo. Sed ambaμ tradukintoj paro-las pri varmejo por tio, kion ni preferenomas forcejo. Ambaμ skribas “vi aμdisparoli pri…”, dum “vi aμdis pri…”sufi„as. Ambaμ uzas la vorton bienoj,dum la senco de la franclingva biensestas hava±oj, valora±oj, kaj en tiu epo-ko ankaμ plezura±oj aμ avanta•oj. KajNeves ne „iam pravas en siaj elektoj.Meyer uzis la vorton agordilo, al kiucerte preferindas agordoforko, sed kiune samsencas kun diapazono, uzata deNeves. Pri detaloj de klasika franca lin-gvo, kiun uzas la aμtoro ankoraμ fine dela dekoka jarcento, Meyer estis pli sub-tila: faire l’amour ne estas uzata en lasenco de amori (Neves), se de amindu-mi (Meyer), gorge ne estas nur gor•o(Neves), sed (pri virino) brusto(Meyer), veste ne estas vesto (Neves):fakte •i estis speco de longa silka „emi-zo, por kiu Meyer uzis la malplimal•ustan terminon ve›to. Indas sciiankaμ, ke en la tiama iom ceremonialingva±o neveux estis ankoraμ uzata enla senco de nepoj (tiuj, kiuj nin benos),kion sciis Meyer.

Post listigo de tiuj korektenda±oj, onipovas tamen konkludi, ke la traduko deNeves aspektas pli sen•ena, pli flua porni, legantoj de la 21-a jarcento (Meyerparolis ankoraμ pri centjaroj). Krome,Neves uzis la plej fidindan kaj plej bonedokumentitan eldonon de la Voja•o, elkiu li „erpis interesajn klarigajn notojn.

Tradukantoj havas ofte kapdolorojnpro la verkotitolo. Tiu ›ajne simplaautour de starigas timindan problemon,kiun Meyer solvis per la traduko Voja•ointerne de mia „ambro. Nia „irkaµ japovas, pli ol la franclingva autour de,sugesti la eksteron kaj e„ nekonstantandistancon. Neves konsciis la problemonkaj, post aludo al pluraj alilingvaj tradu-koj (el kiuj forestas la rusa, kiu montrus,ke la •usta traduko estas ne îêîëî, sedâîêðóã), sprite pravigas la uzon de„irkaµ per la konstato, ke la aμtoro,enfermite en sia „ambro, tamen voja•asmense ekstere(n) kaj en lia verko “temasdo pri voja•o samtempe interna kajekstera”. Tia ambigua rezonado certepla„us al Xavier de Maistre.

Michel Duc Goninaz

Vinilkosmo proponas mp3-servonPost longa preparado Vinilkosmo malfermis mp3-servon. ¤i ebligas akiri laμle•e

per el›utado Esperanto-muzikon. La adreso: http://www.vinilkosmo-mp3.com.

Kulturo 25

La muzika merkato kreskasDum la pasintaj 40 jaroj eldoni•is

almenaμ 270 muzikalbumoj kun Esper-anto-kantado. La statistiko montrasdaμran kreskon: En la sesdekaj jarojaperis almenaμ 4 albumoj, el la sepdekajni scias pri 17, en la okdekaj estis mini-mume 58, el la naμdekaj troveblis 75 kajen la unua jardeko de la 21a jarcento •isdecembro 2007 certe eldoni•is 105muzikaj albumoj (dum ok jaroj). Alima-niere dirite ekde 1977 „iujare eldoni•isalmenaμ unu Esperanto-albumo, ekde1987 minimume kvar jare, ekde 1996„iujare estis ok aμ pli.

La maksimumon oni atingis en lajaro 2001, kiam aperis escepte multaj,nome 27 albumoj. Laμ la kvanto sekvas2004 kun 16 albumoj kaj 2000 kun 14.Ekde tiam okazis ioma malkresko al „. 8albumoj jare: plej ver›ajne tio estis sek-vo de la pli vasta uzado de mp3-forma-taj dosieroj.

La eldonado bele montras la kreskonde Esperantujo dum tiuj jardekoj — jar-dekoj kun pli kaj pli grandaj kaj multajjunularaj kaj eksjunularaj renkonti•oj,kun pli da denaskuloj kaj aran•oj por ili,pli da Esperanto-aktivado eksterEμropo, pli da scienca literaturo kaj, enla pasintaj jaroj, bela prezenti•o deEsperanto en la interreto.

“Kvanto jes, sed kie la kvalito?”, —oni povas kelkfoje aμdi. Fakte la kvalitoofte venas kun la kvanto, ankaμ „i-kaze.Certe plu eldoni•as mezkvalita muziko(kaj „iam tiel estos), sed iusence tiunecesas por havi ankaμ bonajn diskojn.Ju pli granda la merkato entute, des pliinteresa ankaμ por muzikistoj, regas iomda konkurenco kaj kelkaj stre„as sin porpovi prezenti ion elstaran.

La liston de la preskaμ 300 muzik-albumoj mi metis al vikipedio (http://eo.Wikipedia.org/wiki/Esperanto-muzik-albumoj); aliaj korektis kaj aldonis. ‚ekelkaj titoloj plu mankas iuj indikoj,aliaj titoloj eble entute mankas. La viki-pedio kaj „iu uzanto •ojos pri via al-dono.

Lu Wunsch-Rolshoven

Ricevitaj gazetojAveno, 2009/33; Bonhumora Zamenhofano, 2009/1,2,3,4,5,6,7,8; Dia Regno, 2009/1,2;

EAB Update, 2009/46; Esperanta Finnlando, 2009/3; Esperanto aktuell, 2009/3; Esperanto enAzio, 2009/63; Esperanto sub la Suda Kruco, 2009/98; Esperanto, 2009/7-8; Femina, 2009/18;Folioj de KAT-Amikaro 2007/46-47–2008/48-49; ¤enerala Informilo, 2009/156; Heroldo deEsperanto, 2009/7,8; KAE-Informilo, 2009/67; Kataluna Esperantisto, 2009/350; Komenc-anto, 2009/2; Kontakto, 2009/1; La Brita Esperantisto, 2009/966; La Gazeto, 2009/143; LaMovado, 2009/700,701; La Ondo de Esperanto, 2009/7; La Revuo Orienta, 2009/5,6; La Sago,2009/56; Literatura Foiro, 2009/239; Litova Stelo, 2009/3; Monato, 2009/7,8-9; REGo,2009/3; Sennacieca Revuo, 2009; Sennaciulo, 2009/7-8; Spegulo, 2009/3; Usona Esperantisto,

Belartaj konkursoj de UEA 2009La 30an de julio en Bjalistoko estis solene anoncita la rezulto de „i-jaraj Bel-artaj Konkursoj de UEA. La „eestantaj laμreatoj ricevis diplomojn.

POEZIOUnua premio: de tiu „i •arden’ narnia de Nicola Ruggiero (Italio);Dua premio: Esja de Nicola Ruggiero;Tria premio: Tro rapide de Jean-Marie Ries (Luksemburgo).Partoprenis 34 verkoj de 17 aμtoroj el 16 landoj.

PROZOUnua premio: ne alju•ita;Dua premio: Viola de Julia Sigmond (Rumanio);Tria premio: Ranoj de Sten Johansson (Svedio).Partoprenis 24 verkoj de 15 aμtoroj el 10 landoj.

ESEOPremio Luigi Minnaja: Ni ne entombigu niajn literaturajn trezorojn de Lena

Karpunina (Ruslando);Dua premio: Lingvo kaj dialekto de Geraldo Mattos (Brazilo);Tria premio: ne alju•ita.Partoprenis 9 verkoj de 5 aμtoroj el 4 landoj.

TEATROUnua premio: ne alju•ita;Dua premio: La papilio de Luiza Carol (Israelo);Tria premio: La preludo de la milito de Lena Karpunina (Ruslando).Partoprenis 8 verkoj de 7 aμtoroj el 6 landoj.

INFANLIBRO DE LA JARO‚irkaµ la mondo dum 80 tagoj de Jules Verne, eldonita de Sezonoj (Ruslando).Partoprenis 6 verkoj de 4 eldonejoj el 4 landoj.

KANTOUnua kaj dua premioj: ne alju•itaj;Tria premio: Minimuma familio de Geraldo Mattos (Brazilo).Partoprenis 3 verkoj de 2 aμtoroj el 2 landoj.

FILMOUnua, dua kaj tria premioj: ne alju•itaj;Honora mencio: Stelo de Bona Espero de Adarci Sousa (Brazilo).Partoprenis 1 verko de 1 aμtoro el 1 lando.

PREMIO NOVA TALENTO

Folke Wedlin (Svedio) pro la poemo ¥odapro en tarda serptempo.

La premio La infanlibro de la Jaro, kiun Sezonoj ricevis pro ‚irkaµ la mondo dumokdek tagoj de Jules Verne rekonfirmas la popularecon de „i tiu verko inter la infa-noj, adoleskantoj, junuloj kaj e„ plena•uloj en la tuta mondo. Krome, la premiorekonas la altan nivelon de la traduko de Jean-Luc Tortel kaj la belan art-aran•on deLarisa Jakovleva, al kiuj la eldonejo kore dankas pro la elstara kontribuo.

¤i ne estas la unua inflanlibra premio de Sezonoj. Antaμ ok jaroj en Zagrebo niaeldonejo ricevis la premion La infanlibro de la Jaro pro La hobito, aµ tien kaj reende J.R.R. Tolkien, tradukita de Christopher Gledhill kaj William Auld (kantoj).

‚irkaµ la mondo dum okdek tagoj estas a„etebla en la libroservo de UEA kaj enaliaj grandaj libroservoj kontraμ 20 eμroj. HaGo

Legu en la sekva “Ondo”:

� Instruistoj kunvenis en Krakovo�Konferenco de OSIEK�Sergio Pokrovskij pri Komputeko�Historio de la Sukcena Lando�Rusa Antologio

La oktobra Ondo aperos tiel, keoni povu ricevi •in en Arkones.Se vi planas veni, informu nin.

26 Mozaiko

Migrenado „irkaµ la mortoMigreno <…> kvankam ne estas adekvata al la mortado,

tamen •i estas la kaμzo de la granda laborforesto. (Fakajstudoj en Esperanto. Dob¸ichovice: KAVA-PECH, 2003,p. 104; diagnozis Edmond Brent, kuracis Ionel Oneþ)

Inaµguro dum morto, aµ la zombia UK[Dum la malfermo de la Bjalistoka UK] la kongresanoj

emocie konsciis <…> ke la historia momento „izeli•os en iliamemoro •isvive. (G. C. Fighiera, Kongresa kuriero, 2009,¹3, p. 1)

La floroj de l’ malbono?… Esperanto ne nur mortis, •i floradas je pluraj niveloj.

(Dennis Keefe, http://www.liberafolio.org/2009/bjalistoko4a,stato 11 aμg 2009)

‚u nova sciencobran„o?Kunveno de IKEK en Bialistiko okaze de la UK de UEA

(aldona±o al Internaciisto, 1996, ¹2; trovis Ionel Oneþ)

‚u la infana?¤is kiam ne estas klaraj motivoj de la vandalo ne indas la

okazon taksi kiel ago kontraμ zamenhofa raso. (Peeter Aitai,http://www.liberafolio.org/2009/bjalistoko8a/#1249983140,3 aμg 2009)

Sekompare iteresa ikuablo[en] ampleksa ekspozicio… oni povis trovi la unuan lerno-

libon de Zamehof… (Ileana Schroeder, Esperanto, 2008,¹11, p. 225)

Staras meze de la vojoEn la historio de Esperanto, ne nur landnivele, la person-

eco de Ivo Lapenna estas neevitebla kolono. (Zagreba Esper-antisto, 2007, ¹1, p. 9)

Fre›bakitojRetpanejo de monato.net kaj retbutiko.net (Temo de

mesa•o dissendita de la Retbutiko de Flandra E-Ligo, 3 jun2009; indikis Kalle Kniivilä)

Longa memtoleroDum multaj jaroj U[rugvaja] E[speranto]-S[ocieto] eltenis

sin danke al malmultaj homoj, „efe S-roj Alberto Barrocas yArisbel Luberto. (Daniel Bebelacqua, http://www.ameriko.org/eo/node/402)

Plukis István Ertl

Por la maja-junia Sudoku venis 19 respondoj. ‚iuj respon-doj estas tute •ustaj! Ilin sendis: Karine Arakeljan (Arme-

nio), Anne George, Edmund Grimley Evans, Jones Malcolm(Britio), E Henning Olsen (Danlando), Erkki Kemppainen,Bruno Lehtinen (Finnlando), Jackie Huberdeau (Francio),Nora Caragea, Hans-Burkhard Dietterle, Horst Vogt (Germa-nio), Jadwiga Benicka, Miros³awa Kubicka, Hanna Skalska,Zbigniew Ty³kowski (Pollando), Jovan Nikoli¢ (Serbio),Birgitta Anvelik, Roland Larsson (Svedio), Jurij Kivaev(Ruslando). La loto donis libropremion al Roland Larsson.Ni gratulas. lin! La solvon vidu „i-sube.

Aranea±o‚iuj vortoj havas 5 literojn kaj fini•as per -o. Vi tralegos en unu el

la vicoj (laμ la horlo•a turndirekto) proverbon, se vi •uste enskribos„iujn vortojn.

1. Arkta rema„anta mamulo portanta kornojn; 2. Monunuo deRuslando; 3. Seki•anta maro en Centra Azio; 4. Kompleta foresto dematerio; 5. Long-orela ›ar•besto; 6. = ‹atokupo; 7. ‚efurbo de Kana-do; 8. Planedo inter Tero kaj Jupitero; 9. Oni elpafas •in per kanono.10. Brulebla gaso C2H6; 11. Nobla gaso; 12. Disponebla kvanto davaroj, krudmaterialoj aμ fabrikita±oj (tenata en provizejo); 13.Lo•anto de sudeμropa duoninsulo; 14. La regiono „irkaμ la nordapoluso; 15. Muziknota kromsigno, kiu montras altigon de tono; 16.Muzika kanta teatra±o; 17. Ligna dukapa martelo; 18. La lasta grafe-mo de la greka alfabeto.

La respondo (proverbo) venu al la redakcio po›te aμ rete antaμ la10a de oktobro 2009.

Kompilis Viktor Alikin

Juda humuro

TelegramoMaks Goldberg trovis sian edzinon en la lito kun Jozef

Blum. Hazarde li renkontas Jo›uan Silverstein.— Kio okazis al vi, Maks? Kial vi aspektas tiel „agrenita?— Kiel mi ne estu? Mi iris al la granda urbo por unu

semajno. De tie mi telegrafis al mia edzino: “Mi alvenos hej-men „i-vespere”. Kaj vespere, kiam mi alvenis hejmen, mitrovis la edzinon en la lito kun Jozef Blum! ‚u vi povas imagitian senhonta±on? Mi divorcos!

— Maks, ne faru tion! Eble via edzino havas ekskuzon.— Kiun?— Eble ›i ne ricevis la telegramon.

El la kolekto de Josi Shemer

Spritaj splitoj kaj preskerarojel la kolekto de reduktoro

‚e†io. La 65a Internacia Junulara Kongreso de TEJO en Libe-rec (vd. p. 5) celis ne nur esperantistojn. En la „efplaco de laurbo okazis lingva festivalo, en kiu esperantistoj el dekoj dalandoj diversmaniere prezentis la lingvon, kulturon, vesta±ojnkaj gastronomion de siaj popoloj. (Ho-young Song)

Germanio. Esperanto videbli•as ne nur en la Esperanto-urboHerzberg, sed ankaµ en tiuj apudaj vila•oj, kiuj havas turismanvaloron. Antaµnelonge estis inaµguritaj bonvenigaj tabuloj enScharzfeld (vila•o kun la Unukornula Groto) kaj Lonau (vila•oen la nacia parko Harz), kiu estas sur la supra foto. (ICH)

Serbio. La 31a Renkonti•o de Esperantistaj Familioj okazis „i-aµguste en Mali I•o› (Serbio) kun 78 partoprenantoj el Belgio,‚e†io, Francio, Germanio, Hispanio, Hungario, Kroatio, Neder-lando, Norvegio, Rusio, Svedio, Svislando, Urugvajo kaj Ser-bio. Sur la foto: Kelkaj REFanoj en prelego. (Dimitrije Jani„i„)

Instruista trejnado en PoznanoLa Interlingvistikaj Studoj de la Universitato AdamMickiewicz (Poznano, Pollando) kaj ILEI denove kuneorganizas unujaran instruistan trejnadon, kiu dispon-igas la bazajn konojn necesajn por instruado de esper-anto kaj trejnos la partoprenantojn pri metodiko.

La kursaro necesigas partoprenon dufoje en la surlokaintensa semajna sesio (la unua okazos 12–18 sep 2009, ladua 30 jan – 5 feb 2010) kaj intertempan hejman laboradon,retan konsulti•on kun la kursgvidantoj kaj pretigon de labor-a±o pri metodika temo, kies prezento kun la fina ekzamenookazos en septembro 2010. Ali•antoj ricevos ILEI-diplo-mon pri instruista trejnado.

Kondi„oj: bona lingvoscio (min. B2, atestilo pri esper-anto-ekzameno estas bonvena) kaj baza kono de esperantakulturo, krome finita mezgrada lernado (tipo de abiturientaekzameno).

Partoprenkotizo: A-landoj: 360 eµroj, B-landoj: 130eµroj por unu semestro.

El la Programo

Lingvopedagogio (Katalin Kováts, Maria Majerczak,Zsófia Kóródy, Ilona Koutny): Bazaj faktoroj de lingvo-pedagogio / Esperanta metodiko / Instruhelpiloj.

Esperanta kulturo (Tomasz Chmielik, István Ertl, Alek-sander Kor±enkov, Ilona Koutny): Plej gravaj eventoj de lahistorio de esperanto / ‚efaj periodoj kaj verkistoj de E-lite-raturo / Tiklaj punktoj de E-gramatiko.

Lingva trejnado (per testoj).Donaco: partopreno en la aktualaj kursoj de la Interlingv-

istikaj Studoj.Informo kaj ali•o: interlin@amu.edu.pl

Ilona Koutny

Jorge Luis Borges. La sekreta mirakloSerio Mondliteraturo, 16200 pa•oj, 18 eµroj

Volumo

Georges Simenon. Maigret erarasSerio Mondliteraturo, Volumo 17128 pa•oj, 12 eµroj.

Mendu en via kutima libroservo

Jules Verne. ‚irkaµ la mondo dum okdek tagojSerio Mondliteraturo, 15208 pa•oj, 20 eµroj

Volumo

István Nemere. Serpentoj en la putoOriginala romano pri terorismo184 pa•oj, 18 eµroj