1DUTCH MILLDairy Farm

2 3DUTCH MILLDairy Farm

DUTCH MILLDairy Farm

กลมบรษทดชมลลเลงเหนความสำาคญในการพฒนา

สงเสรมใหความรความเขาใจดานการจดการโคนมและ

เพอเกษตรกรโคนมไทยมสขภาพทดขนโดยบรษทฯไดใหการ

สนบสนนงานโคนมแหงชาตทกปอยางตอเนองเวทสำาคญ

ระดบชาต นกวชาการอาจารย และเกษตรกรรวมถงผท

สนใจในกจการโคนมและในป2556นถอเปนโอกาสพเศษ

เตรยมพรอมกาวสปท30ของบรษทดชมลลพรอมๆกบ

การเปดตววารสารDutchmillDairyFarmวารสารเลมใหม

ลาสดจะแจกในงานโคนมแหงชาตและแจกใหกบเกษตรกร

ทวประเทศทางบรษทฯขอขอบคณทมนกวชาการและผ

เชยวชาญจากสถาบนการศกษาทกรณาสละเวลามารวมจด

ทำาบทความดๆ ทเกยวของกบดานการจดการโคนมตลอด

จนไปถงการสรางความรความเขาใจในการจดการอาหาร

และฟารมโคนมเพอใหวารสารฉบบนมเนอหาทางวชาการ

พรอมสาระดๆ มประโยชนสำาหรบใชเผยแพรในวงกวางทว

ประเทศทงในรปแบบหนงสอและหนงสออเลกทรอนกส

(e-Magazine) เพอประโยชนสงสดและสรางความยงยน

ตอเกษตรกรโคนมไทย

สำาหรบวารสารDutchmillDairyFarmฉบบปฐมฤกษน

ม7บทความดๆทนาสนใจ

บรษทฯหวงเปนอยางยงวาวารสารDutchmillDairyFarm

จะเปนประโยชนตอเกษตรกรโคนมไทยทกทานและสามารถ

นำาความรความเขาใจไปใชชวตประจำาวนไดอยางถกตอง

รวมทงชวยการจดการฟารมโคนมใหเกษตรกรโคนมมรายไดท

ยงยนทานสามารถแนะนำาตชมไดทccd@dutchmill.co.th

ดวยความปรารถนาดกลมบรษทดชมลล

พรชยสวสดสขสบชยกรรมการผจดการ

บรษทดชมลลจำากด

ขอขอบคณผสนบสนน :พรชยสวสดสขสบชย, มธวลสถตยทธการบรรณาธการ : วทยาสายลงกา

กลมบรษทดชมลลสำานกงานใหญ98อาคารสาทรสแควรออฟฟศทาวเวอรชน29ถนนสาทรเหนอแขวงสลมเขตบางรกกรงเทพฯ10500เบอรโทร02-869-2000แฟกซ02-869-2231ศนยขอมลผบรโภคดชมลล02-881-2222website:www.dutchmill.co.thE-mailccd@dutchmill.co.th

ทปรกษา :จตศกดไชยพาน

กราฟฟค : ศรนทพยชยศรมตร,วทยาสายลงกา

อาน“DutchmillDairyFarm“ในรปแบบe-Magazineไดทเวบไซตwww.dutchmill.co.th

จดทำาโดยกลมบรษทดชมลล

ContentsเกษตรกรผเลยงโคนมควรพฒนาการเลยงโคนมอยางไรในยคAEC 4

โภชนะสงสำาคญในการเลยงโคนม 9

การจดการการใหอาหารหยาบกบอาหารขนในการเลยงโคนม 11

การเลยงโคทดแทนอยางเกษตรกรมออาชพ 16

การเสรมแรธาตอนทรยในอาหารชวยปกปอง

เตานมจากการรกลำาโดยเชอโรคตางๆได 21

เตานมอกเสบแทจรงมสาเหตเรมตนจากเครองรดนมนนเอง 24

ฟารมตนแบบคนเกง 27

4 5DUTCH MILLDairy Farm

DUTCH MILLDairy Farm

นำ านมรายฟารมและศนยรวบรวมนำ านมดบยงตำากวา

เกณฑมาตรฐาน อยเปนจำานวนมาก โดยมปรมาณเชอ

แบคทเรยสงกวามาตรฐานคาเฉลยเซลลโซมาตกใน

นำานมดบของถงนมรวมประมาณ600,000เซลลตอซซ

ปรมาณโปรตนในนำานมเฉลยอยท 3.00 เปอรเซนต ม

ฟารมทมปญหาดานของแขงรวมในนำ านมเปนจำานวน

มากแสดงใหเหนวาประเทศไทยมปญหาทงดานปรมาณ

และคณภาพของผลผลตนำ านมและระบบสบพนธของ

โคนมซงเปนปญหาทเกดขนทวประเทศ

ปญหาดงกลาวเกดขนมาโดยตลอด เรมตน

มาจากปญหาในระดบฟารมของเกษตรกรแลวสงผล

กระทบมาถงคณภาพนำานมของถงนมรวมปญหาพนฐาน

อยางหนงทพบคอการทแมโคของเกษตรกรมรางกายไม

สมบรณ โดยดจากคาคะแนนรางกาย ปญหานเกดขน

ทวไป โดยเฉพาะอยางยงในฟารมทขาดแคลนอาหาร

หยาบโดยมผลกระทบอยางชดเจนในแมโค

หลงคลอดซงมผลผลตนำานมมากเพราะแมโคไมไดรบ

สารอาหารเพยงพอเพอชดเชยพลงงานทใชในการสราง

นำานม โดยมเกษตรกรหลายรายทคดวาการใหอาหาร

ขนเปนจำานวนมากจะสามารถเปนแหลงพลงงานทดแก

แมโคอยางไรกตามหากแมโคไมไดรบอาหารหยาบท

เพยงพอแกการกระตนใหมการเคยวเอองทด จะทำาให

เกดปญหาอาหารในกระเพาะอาหารหมกเปนกรดใน

กรณเชนนเมอเกษตรกรใหอาหารหยาบแกแมโคมากขน

ปญหาดงกลาวจะลดลงมากและมผลทำาใหแมโคผลต

นำานมมากขนและมองคประกอบนำานมทดขน

ปญหาดานสขภาพไมเพยงแตเกดจากการ

จดการดานอาหารแตพบวาในชวงหลายปทผานมานน

มรายงานการเกดโรคระบาดทสงผลตอสขภาพและอาจ

ทำาใหลกโคเสยชวตไดเชนโรคปากและเทาเปอย(Foot

and mouth disease) ในหลายพนทของประเทศไทย

ซงมกเกดจากเชอไวรสซโรไทปAซโรไทปAลพบรซ

โรไทปAสกลนครและซโรไทปOการระบาดของโรค

ปากและเทาเปอยบางครงเปนไปอยางรวดเรวกรม

ปศสตว (2556) รายงานพบการเกดโรคกระจายในทก

ภมภาคซงพบการระบาดอยเปนประจำาจนถงปจจบน

แมจะมการออกมาตรการเพอควบคมและปองกนมา

มากเพยงใดแตกไมสามารถกำาจดโรคออกไปจากพนท

ได ทงนเนองจากมปจจยอนอกมากมายทเกยวของกบ

การเกดโรคและการแพรของโรคเชนสภาพภมประเทศ

ภมอากาศรปแบบการเลยงการขนยายสตวรวมไปถง

ความรความเขาใจเกยวกบโรคการควบคมปองกน

และการจดการเมอเกดการระบาด

เหนไดวาปญหาตางๆดงกลาวขางตนสงผล

ตอสขภาพและผลผลตโคนมและมผลตอเนองไปยง

ตนทนการผลตนำานมดบในประเทศไทยดงนนจงมความ

จำาเปนในการเพมประสทธภาพการผลตนำ านมซง

ประสทธภาพการผลตนำานมโคของเกษตรกรไทยอยใน

ระดบทตำามากเมอเปรยบเทยบกบประเทศทพฒนาแลว

ปญหาทเกดขนกบเกษตรกรนนเกดจากเกษตรกรและ

สหกรณสวนใหญมโอกาสทจะรบขอมลขาวสารวชาการ

และการฝกอบรมเชงปฏบตการเพอนำาไปปฏบตใหเกด

ผลจรงๆ นอยมากจงมผลตอเนองตอการทจะปรบปรง

เกษตรกรผเลยงโคนมควรพฒนาการเลยงโคนมอยางไรในยคAEC

เนองจากการเปดเขตประชาคมเศรษฐกจ

อาเซยนในป พ.ศ. 2558 ยอมทำาใหมการเปลยนแปลง

อยางมากตอการคาขายและการดำา เนนชวตของ

ประชาชนในเขตนถงแมรฐบาลอาจไมมองนำานมวาเปน

สนคาสงออกทจะทำาใหเกดรายไดใหกบประเทศอยาง

จรงจงแตอยางไรกตามเกษตรกรผเลยงโคนมและ

องคกรเกษตรกรควรมมมมองในการพฒนาการเลยง

โคนมอยางจรงจงเนองจากการแขงขนของตลาดนำานม

ในเขตนจะตองเพมขนอยางแนนอนโดยเฉพาะอยางยง

ในประเทศจนและเวยดนาม อกทงพมาทเปดประเทศ

ชาวตางชาตไดเ ดนทางเขาไปทองเ ทยวหรอทำา

ธรกรรมดงน นประสทธภาพการแขงขนของ

อตสาหกรรมนำ านมไทยยอมเปนสงทละเลยไมได

สถานการณปจจบนการเลยงโคนมในประเทศไทยกำาลง

ประสบกบปญหาอยางมากเกยวกบการแขงขนดาน

ราคาของนำานมดบกบนมผงจากตางประเทศปญหานม

แนวโนมทจะรนแรงมากขนเพราะกำาแพงภาษซงเปน

เครองมอของภาครฐ ในการปกปองอตสาหกรรมการ

เลยงโคนมของไทยนนกำาลงถกกำาหนดใหลดลงเรอยๆ

ตามขอกำาหนดทางการคาเสรระหวางประเทศ

(Free trade area) และการเปดเขตประชาคมเศรษฐกจ

อาเซยนดงนนสหกรณและเกษตรกรผเลยงโคนมจะ

ตองพฒนาประสทธภาพการจดการฟารมใหดขน เพอ

ทำาใหมตนทนการผลตตำาลงและผลตนำานมคณภาพตาม

มาตรฐานจงมความสำาคญอยางมากในการพฒนา

ประสทธภาพการเลยงโคนมเพอตอสกบวกฤตการณท

กำาลงจะเกดขนกบอตสาหกรรมการผลตนำ านมของ

ประเทศไทยปญหาของเกษตรกรรายยอยคอ

มตนทนการผลตทสงโดยขอมลของสำานกงาน

เศรษฐกจการเกษตร(2556)แสดงใหเหนวาตนทนการ

ผลตในภาพรวมของประเทศไทยมากกวา 15 บาทตอ

กโลกรมนำ านมโดยสาเหตททำาใหตนทนการผลตสง

เนองมาจากประสทธภาพการจดการฟารมทยงไมด

ประเทศไทยตงอยในเขตทอณหภมรอนและความชนท

สงอยเกอบตลอดปมผลกระทบทำาใหโคนมม

ประสทธภาพการผลตนอยกวาทควร เพราะความรอน

ชนทำาใหแมโคนมสามารถกนอาหารไดจ ำากดอกทง

เกษตรกรสวนใหญมประสทธภาพการจดการพชอาหาร

หยาบทไมดนกดงขอมลของกรมปศสตวทชใหเหนวา

ระยะหางระหวางคลอดของแมโคมากกวา450วนใน

ขณะทผลผลตเฉลยของแมโคในประเทศไทยอยในระดบ

ตำากวา 12 กโลกรมตอตวตอวน อกทงปญหาคณภาพ

รศ.น.สพ.ดร.สวชยโรจนเสถยร

ภาควชาคลนกสตวบรโภค

คณะสตวแพทยศาสตร

มหาวทยาลยเชยงใหม

6 7DUTCH MILLDairy Farm

DUTCH MILLDairy Farm

แรง

5.การจดการระบบสบพนธในฟารมโคนม

6.การจดการฝงโคทดแทน

7.การจดการสขภาพเตานมและคณภาพนำานม

8.ขอมลสารสนเทศทใชในการจดการฟารมโคนม

9.การจดการระบบบญชฟารมโคนมและตนทนการผลต

10.การบรณาการความรเพอวเคราะหปญหาและหา

หนทางแกไขปญหาดานสขภาพผลผลตและระบบ

สบพนธโคนมในระดบฟารม

11.การดำาเนนงานการจดการดแลสขภาพผลผลตและ

ระบบสบพนธในระดบสหกรณ/ศนยรบนำานม

เอกสารอางอง

สวชยโรจนเสถยรขวญชายเครอสคนธนพ

ดล โนนคำาวงศ วระศกด ปญญาพรวทยา เทอด เทศ

ประทปและสรชยพรหมมา 2546ผลการจดการดแล

สขภาพและผลผลตระดบฝงในฟารมโคนมของ

เกษตรกรรายยอยสมาชกสหกรณการเกษตรไชยปราการ

จำากด จงหวดเชยงใหม ใน เรองเตมการประชมทาง

วชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 41:

สาขาสตวสาขาสตวแพทยศาสตร.กรงเทพฯ,หนา471-

480

สรป

การเลยงโคนมใหย งยนสรางผลกำาไรเปนอาชพไดนนเกษตรกรตองมการปฏบตทดมประสทธภาพกลาว

คอเกษตรกรตองมการประเมนและทบทวนการทำางานอยบอยครง เพอการปรบปรงและพฒนาประสทธภาพการ

ผลตหรอการจดการฟารมของตนเองการจดบนทกขอมลเปนสงสำาคญพนฐานขอมลทตองจดบนทกนนไมใชแค

ขอมลเกยวกบตวโคเทานน ขอมลรายรบรายจายเปนสงทสำาคญมากเชนกน เกษตรกรจะตองหาจดออนหรอขอ

บกพรองใหเจอ แลวจงพยายามแกไขปญหาตาง ๆ ซงไมใชเรองงายนก โดยเฉพาะเกษตรกรทมรายไดนอย แต

อยางไรกตาม มตวอยางมากมายจากเกษตรกรใหมทเรมตนไดด โดยมรปแบบการจดการดแลโคนมทด มการใช

เทคโนโลยทเหมาะสมและประยกตใชไดจรง

สวชย โรจนเสถยร; จรญลกษณ ยวงกาศ;

ฉตรชยอภยโรจน;สวทยประชม2552การประยกต

ใชโปรแกรมสารสนเทศการจดการสขภาพและผลผลต

ระดบฝงในฟารมโคนมรายยอย จงหวดเชยงใหมและ

ลำาพนในเรองเตมการประชมทางวชาการของ

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 47: สาขาสตว

แพทยศาสตร.กรงเทพฯ,2552,หนา38-46(342

หนา)

เพอเพมประสทธภาพการผลตของตนเองไดนอยตาม

ไปดวย รปแบบการใหบรการดานสขภาพและผลผลต

โคนมจะเนนทการบรณาการความรดานตางๆเพอ

ปรบปรงการจดการฟารมซงครอบคลมไปจนถงสภาพ

ทางเศรษฐกจของฟารมผลจากการทำางานดานนมา

หลายปแสดงใหเหนวาการแกไขปญหาเชงรกเกยวกบ

สขภาพและผลผลตในฟารมโคนมดวยการวาง

มาตรการดำาเนนการเพอแกไขปญหาและการหาทาง

ปองกนการเกดปญหาในฟารมซงดำาเนนการอยาง

ตอเนองเปนประจำาทกเดอนโดยอาศยขอมลจากการ

จดบนทกขอเทจจรงในฟารมนำาสงดงกลาวมาวเคราะห

แลวจงรายงานใหเกษตรกรไดทราบสถานะภาพและ

ขอควรปรบปรงของตนเองพบวาเกดผลดตอประสทธภาพ

การจดการของเกษตรกรผเลยงโคนมอยางมากโดย

สามารถทำาใหเกษตรกรมกำาไรเพมขนทงนผลการศกษา

สวนใหญยงอยในภาคเหนอตอนบนโดยชใหเหนวาผล

สมฤทธทดตองการสามปจจยใหญๆคอความตงใจของ

เกษตรกรผใหค ำาแนะนำาในการปรบปรงการจดการ

(เจาหนาทสงเสรม)และแรงสนบสนนของสหกรณในการ

ดำาเนนการจากการจดบนทกขอเทจจรงในฟารมนำาสง

ดงกลาวมาวเคราะหแลวจงรายงานใหเกษตรกรได

ทราบสถานะภาพและขอควรปรบปรงของตนเองพบวา

เกดผลดตอประสทธภาพการจดการของเกษตรกร

ผเลยงโคนมอยางมากโดยสามารถทำาใหเกษตรกรมกำาไร

เพมขน

ทงนผลการศกษาสวนใหญยงอยในภาคเหนอ

ตอนบนโดยชใหเหนวาผลสมฤทธทดตองการสาม

ปจจยใหญๆ คอ ความตงใจของเกษตรกร ผใหค ำา

แนะนำาในการปรบปรงการจดการ(เจาหนาทสงเสรม)

และแรงสนบสนนของสหกรณในการดำาเนนการจาก

การจดบนทก ขอเทจจรงในฟารม นำาสงดงกลาวมา

ว เคราะหแลว จงรายงานให เกษตรกรไดทราบ

สถานภาพและขอควรปรบปรงของตนเอง พบวาเกด

ผลดตอประสทธภาพการจดการของเกษตรกรผเลยง

โคนมอยางมาก โดยสามารถทำาใหเกษตรกรมกำาไร

เพมขน

ปญหาเรองคณภาพนำ านมดบของเกษตรกรสามารถ

แกไขไดเปนอยางด หากไดรบความรวมมอจาก

เกษตรกรและสหกรณโดยสามารถทำาใหปรมาณเซลล

โซมาตกในถงนมรวมของสหกรณลดลงตำากวา500,000

เซลล/ซซภายหลงปรบปรงการจดการเกยวกบคณภาพ

นำานมดบ ปจจยหนงซงสงผลตอเกษตรกรคอการเขม

งวดในการรบซอนำานมดบตามมาตรฐานคณภาพ ซง

จำาเปนตองอาศยผประกอบการแปรรปนำานม ซงเปน

ผรบซอและกำาหนดราคาตามคณภาพ ดงนนปจจยนจง

เปนสวนทมความสำาคญมากเชนกนหากผแปรรป

กำาหนดการรบซอตามมาตรฐานคณภาพอยางตอเนอง

นาจะสงผลทำาใหเกษตรกรหนมาสนใจในการผลตนำานม

ดบคณภาพสงไดเปนอยางด

แนวโนมการเพมคณคาใหกบผลตภณฑนม

ทำาไดหลายทางแตตองมพนฐานจากคณภาพนำานมดบ

ทดตามมาตรฐานสากลทงสนดงนนหากเกษตรกร

ผเลยงโคนมรายยอยและสหกรณผเลยงโคนมของ

ประเทศไทยมความสามารถทจะผลตนำ านมดบทม

คณภาพดตามมาตรฐานอกทงอยในระบบการเฝาระวง

และมการตรวจสอบเพอประกนคณภาพอยางสมำาเสมอ

นาจะทำาใหผบรโภคหนมาสนบสนนใหอาชพเลยงโคนม

ของประเทศไทยมนคงและยงยนได

ดงนนองคประกอบทสำาคญและเกยวของกบ

การจดการดแลสขภาพผลผลตและระบบสบพนธใน

โคนม ซงทงสตวแพทย เจาหนาทสงเสรมการเลยง

โคนมเกษตรกรและสหกรณผเลยงโคนมจะตอง

ทำาความเขาใจและมความรเพอนำาไปปรบปรง

ประสทธภาพการจดการฟารมโคนมไดแก

1. หลกการและจดประสงคการจดการดแลสขภาพ

ผลผลตและระบบสบพนธโคนม

2.การจดการดานโรงเรอนและสภาพแวดลอมในฟารม

โคนม

3. การจดการดานอาหารและการใหอาหารโคนม

4.การจดการดานการควบคมและปองกนโรคตดตอราย

8 9DUTCH MILLDairy Farm

DUTCH MILLDairy Farm

โคนมจะใชโภชนะเพอการเจรญเตบโต การ

เพมนำาหนกการผลตนำานมและองคประกอบของนำานม

ตลอดจนเพอการสบพนธของแมโคโดยทโคนมจะไดรบ

โภชนะตางๆจากกระบวนการยอยและการหมกอาหารท

โคกนเขาไป จากการทำางานของจลนทรยในกระเพาะ

หมกเปนหลก ไดแก กรดไขมนระเหยงาย แรธาต

วตามน โภชนะไหลผาน และเซลลจลนทรย โภชนะ

ตางๆจะถกดดซมผานกระเพาะหมกหรอถกยอยและดด

ซมทลำาไสเลกเขาสกระแสเลอดเพอเปนสารต งตน

สำาหรบกระบวนการผลตตางๆของรางกายโคนม

โดยเฉพาะอยางยงการนำาโภชนะไปทเตานมเพอเปนสารตง

ตนสำาหรบการผลตนำ านมและเปนองคประกอบของ

นำานมเปนตน

โภชนะทเปนสารต งตนสำาหรบการผลต

พลงงานในโคนมอาจกลาวไดวากรดไขมนระเหยงายท

ผลตไดจากกระบวนการยอยและหมกอาหารโดย

จลนทรยในกระเพาะหมกเปนแหลงสารตงตนหลกใน

กระบวนการผลตพลงงานสำาหรบรางกายโคนม

โภชนะทเปนสารต งตนสำาหรบการผลต

โปรตนนมและโปรตนทสะสมในรางกาย รางกาย

โคนมไดรบกรดอะมโนจากโปรตนของเซลลจลนทรยทถก

ขบออกจากกระเพาะหมกและโปรตนจากอาหารทไหล

ผานกระเพาะหมกทงโปรตนจากเซลลจลนทรยและ

โปรตนไหลผานจะถกยอยและดดซมสำาหรบการสราง

โปรตนนมทเตานมและโปรตนในกลามเนอของอวยวะ

ตางๆ

โภชนะทเปนสารต งตนสำาหรบการผลต

นำาตาลนม กลโคสเปนสารตงตนหลกสำาหรบการผลต

นำาตาลนม หากกลโคสในกระแสเลอดถกลำาเลยงมาท

เตานมมากตามความสามารถในการผลตนำานม เตานม

จะผลตนำาตาลและนำานมในปรมาณมากดวยถากลโคส

ถกลำาเลยงมาทเตานมนอยกวาความตองการ เตานมจะ

ผลตนำานมในปรมาณนอยกวาศกยภาพทเตานมจะทำาได

ดงนนเพอใหโคนมไดแสดงศกยภาพในการผลตนำานมได

เตมทจำาเปนอยางยงทจะตองใหอาหารขนหรออาหารท

ใหพลงงาน

โภชนะทเปนสารต งตนสำาหรบการผลต

ไขมนนมและไขมนในรางกายโคกรดไขมนระเหยงาย

ไดแกกรดอะซตกกรดโปรปโอนกและกรดบวไทรก

และกรดไขมนสายยาวจะเปนสารตงตนสำาหรบการผลต

ไขมนนมและไขมนทสะสมตามอวยวะตางๆของรางกายโค

ปรมาณไขมนนมจะมากหรอนอยเพยงใดขนอยกบ

ปรมาณกรดอะซตกทผลตไดจากกระเพาะหมกเปนหลก

ปรมาณกรดอะซตกจะผนแปรตามสดสวนของอาหาร

หยาบหรอเยอใย นนคอ ปรมาณกรดอะซตกจะสงเมอ

โคนมไดรบอาหารหยาบหรอเยอใยคณภาพดในปรมาณ

โภชนะสงสำาคญในการเลยงโคนม

รศ.ดร.สรยะสะวานนท

ภาควชาสตวบาล

คณะเกษตร

มหาวทยาลยเกษตรศาสตรกำาแพงแสน

10 11DUTCH MILLDairy Farm

DUTCH MILLDairy Farm

คณภาพของอาหารหยาบและปรมาณการกนอาหารหยาบจะเปนตวกำาหนดสารอาหารทแมโคไดรบเชน

แมโคกนอาหารหยาบคณภาพดและกนในปรมาณทมากเชนขาวโพดหมกทงเมลดหรอหญาเนเปยรทตดในระยะท

เหมาะสมกจะทำาใหโคไดรบสารอาหารมากกวาแมโคทกนอาหารหยาบคณภาพตำาและกนไดนอยดงนนจงทำาให

อาหารขนทจะใชเสรมนนแตกตางกน คอ อาหารขนจะตองมสารอาหารหรอความเขมขนแตกตางกน มใชใหใน

ปรมาณทแตกตางกนเทานน มฉะนนแลวจะมผลตอการกนอาหารหยาบตามมา เพราะกระเพาะโคมขนาดทจำากด

และคงทการจดการการใหอาหารหยาบและอาหารขนพอสรปไดดงนคอ

1. คณภาพของอาหารทโคนมไดรบ ในความเปนจรงแลวคณภาพของอาหารขนนอกจากจะคำานงถงปรมาณ

โปรตนในอาหารแลวยงตองคำานงถงพลงงานในอาหารขนดวยซงพลงงานเปนสารอาหารทจำาเปนอยางมากในแม

โคทกำาลงใหนม อยางไรกตามคำาแนะนำาอยางงาย คอถาแมโคของทานมความสามารถในการใหนมสง แตทาน

จำาเปนตองใหอาหารหยาบคณภาพตำา เชนฟางขาวหรอตองใหโคเดนแทะเลมในทงหญาธรรมชาตเปนระยะทาง

ไกลๆทานควรจะเสรมอาหารพลงงานเชนกากนำาตาลนอกเหนอจากอาหารหยาบและอาหารขนทกลาวถงแลว

แตทานกไมควรคาดหวงถงการใหนมไดสงสดคงจะเปนเพยงชวยไมใหการใหนมของแมโคลดลงอยางรวดเรวเทานน

2. การผสมสตรอาหารขนและการเลอกใชวตถดบผสมอาหารขน ในกรณทเกษตรกรทำาการผสมอาหารเพอใช

เองภายในฟารม เกษตรกรสามารถเลอกใชวตถดบอาหารสตวไดหลายอยาง เพอนำามาผสมเปนอาหารขนแตสงท

ควรระมดระวงในการเลอกใชวตถดบตางๆคออยาคดถงราคาตอกโลกรมเพยงอยางเดยวเพราะวตถดบบางชนด

มราคาตอกโลกรมตำากวาแตเมอเปรยบเทยบสารอาหารทมอยเชนโปรตนและพลงงานอาจจะทำาใหราคาตอสาร

อาหารนนสงกวากได

3.ปรมาณการกนอาหารของแมโค แมโคนมแมจะตองการสารอาหารมากเพยงไรแตปรมาณอาหารทแมโคกน

ไดนนมอยางจำากด ซงเกดมาจากความจของกระเพาะโคเองทมขนาดจำากดและคณภาพของอาหารทโคไดรบดวย

ฉะนนเกษตรกรผเลยงโคนมควรจะทราบดวยวาโคนมของทานแตละตวสามารถกนอาหารไดวนละเทาใดเพอทจะ

ทำาใหทราบวาสารอาหารทแมโคไดรบนนเพยงพอหรอไมกบการใหนำานมของแมโคการผลตนำานมใหไดมากๆนนไม

ไดขนอยกบปรมาณอาหารทไดรบเพยงอยางเดยวแตยงขนอยกบคณภาพของอาหารทใหเปนสำาคญการประมาณ

การจดการการใหอาหารหยาบกบอาหารขนในการเลยงโคนม

รศ.ดร.สรยะสะวานนท

ภาควชาสตวบาล

คณะเกษตร

มหาวทยาลยเกษตรศาสตรกำาแพงแสน

มาก เนองจากจลนทรยในกระเพาะหมกกลมทยอยเยอ

ใยไดดจะผลตกรดอะซตกออกมาเปนหลก

ขอจำากดของอาหารหยาบในประเทศไทย

คณคาทางโภชนะของอาหารหยาบจดเปนสง

สำาคญทมอทธพลตอปรมาณการกนไดและการใช

ประโยชนไดของโคนมอาหารหยาบหรอพชอาหารสตว

ทเจรญเตบโตในประเทศไทย มกมลกษณะโครงสราง

แขงแรง และ/หรอมสารตาน โภชนะอาหารหยาบ

สวนใหญจะมองคประกอบของโปรตนและแปงในระดบตำา

มเยอใยและลกโนเซลลโลสสง และมแรธาตตางๆโดย

เฉพาะกำามะถนและฟอสฟอรสในระดบตำาซงไมเพยงพอ

ตอความตองการของจลนทรยในกระเพาะหมก

ทำาใหอาหารหยาบในประเทศไทยมคาการยอยได

คอนขางตำาดงนนการนำาอาหารหยาบมาใชเลยงโคนมใน

ประเทศไทยจำาเปนอยางยงทจะตองปรบโภชนะอนๆ

เชนโปรตนแปงแรธาตและวตามนใหเหมาะสมโดย

การเสรมในรปของอาหารขนและ/หรอทำาการปรบปรง

คณคาทางโภชนะของอาหารหยาบใหดขนเพอเพมการ

ยอยได เชน การทำาอาหารหยาบหมก และนอกจากน

ตองมการคดเลอกหรอปรบปรงพนธพชอาหารสตวทม

โปรตนและแปงในระดบสงหรอเลอกใชอาหารหยาบท

มองคประกอบของแปงและนำ าตาลคอนขางสงเชน

หญาเนเปยรขาวโพดหมกทงเมลดเปนตน

12 13DUTCH MILLDairy Farm

DUTCH MILLDairy Farm

แมโคนมแตละตวมความตองการสารอาหารแตกตางกน นอกจากนนในแมโคตวเดยวกน กยงมความ

ตองการสารอาหารในแตละชวงการผลตทแตกตางกนไปอกขนอยกบชวงระยะการใหนำานมแมโคนมทอยในระยะ

ใกลคลอดหรอหลงคลอดใหมๆจนถงใหนำ านมสงสด(2เดอนแรกของการใหนม)การใหนมชวงกลางการใหนมใน

ชวงปลายและชวงหยดการรดนมจะมความตองการสารอาหารในแตละระยะการใหนมทแตกตางกนทงนเพราะ

ปรมาณนำานมทแมโคผลตไดในแตละชวงจะแตกตางกนรวมทงสภาพของรางกายโคนมทสามารถใหนำานมไดเตมท

สขภาพของแมโคกอนการรดนมจะตองพรอมคอไมควรอวนหรอผอมจนเกนไปดงนนจงจำาเปนทจะตองใหโคไดรบ

สารอาหารในปรมาณทเหมาะสมในระหวางการตงทอง

5.ปรมาณอาหารขนทควรใหกบแมโคนม เมอเราทราบแลววาในอาหารขนมความเขมขนของสารอาหาร

ในปรมาณเทาใดแลวความจำาเปนตอมาเกษตรกรตองมาพจาณาวาจะใหอาหารขนแกแมโคในปรมาณเทาไรเมอแมโค

แตละตวมการใหนำานมในปรมาณทไมเทากนและอาหารหยาบทมคณภาพตางๆกนในทนจงไดสรปปรมาณอาหารขน

ทควรจะใหแกแมโคนมแตละตวตามปรมาณนำานมทแมโคผลตไดและคณภาพของอาหารหยาบทใชเลยงดงน

5.1 ปรมาณอาหารขนทแมโคนมควรไดรบเมอใหอาหารหยาบคณภาพตำา เชน แมโคไดรบฟางขาว ตน

ขาวโพดแหงหญาแกเปนตนปรมาณอาหารขนทแมโคนมควรไดรบจะผนแปรโดยตรงกบปรมาณนำานมทแมโคผลตได

ดงแสดงในตารางท 2 เมอโคไดรบอาหารหยาบคณภาพตำาเกษตรกรจำาเปนอยางยงทจะตองใหอาหารขนทมความ

เขมขนของโภชนะสงเชนถาแมโคมการใหนม22กก./วนควรจะใหอาหารขนทมระดบโปรตน22%ประมาณ9.5

กก./ตว/วนแตถาแมโคมการใหนมมากกวา22กก./วนขนไปควรจะใหอาหารขนแกแมโคอยางเตมทหลงจากทแมโค

ไดรบอาหารหยาบเพยงพอตามคำาแนะนำาคอ1.0เปอรเซนตของนำาหนกตวซงเปนระดบทตำาสดทแมโคตองการแต

อยางไรกตามเกษตรกรกอยาไปคาดหวงกบแมโคมากวาจะตองไดนำ านมในปรมาณสงทสด

5.2ปรมาณอาหารขนทแมโคนมควรไดรบเมอใหอาหารหยาบคณภาพปานกลางเชนหญาขนสดเปลอก

และไหมขาวโพดฝกออนตนขาวโพดฟกออนเปนตนแมโคนมควรไดรบอาหารขนดงแสดงในตารางท3

5.3 ปรมาณอาหารขนทแมโคนมควรไดรบเมอใหอาหารหยาบคณภาพด เชน ตนขาวโพดรวมฝก

หญาเนเปยรทตดเมออายประมาณ60วนเปนตนแมโคนมควรไดรบอาหารขนดงแสดงในตารางท4

ตารางท2ปรมาณอาหารขนทควรใหกบแมโคนมตารางท3ปรมาณอาหารขนทควรใหกบแมโคนม

เมอใหอาหารหยาบคณภาพตำา เมอใหอาหารหยาบคณภาพปานกลาง

การกนอาหารของโคจะมความสมพนธกบปจจยหลก2ปจจยคอ

1)นำาหนกตวของแมโคเกษตรกรมกจะไมทราบนำาหนกโคทแนนอนเพราะเกษตรกรสวนใหญไมมเครอง

ชงสตวในฟารมแตกพอจะประมาณไดเพราะแมโคนมลกผสมขาว-ดำาในเมองไทยจะมนำาหนกโดยประมาณ400-

600กโลกรมดงนนจงสามารถคำานวณปรมาณอาหารทกนไดตอตวตอวนไดในเบองตน

2)ปรมาณนำานมทแมโคผลตไดในแตละวนนนคอโคทใหปรมาณนำานมมากตองไดรบโภชนะหรอสาร

อาหารในปรมาณมากตามไปดวยแตไมไดหมายความวาโคตวนนจะตองไดรบหรอกนอาหารในปรมาณมากตามไป

ดวย เมอพจารณารวมระหวางนำาหนกตวของแมโคกบปรมาณนำานมทผลตได สามารถประมาณปรมาณการกน

อาหารของแมโคไดดงน

ตารางท1ปรมาณอาหารทคาดวาแมโคนมจะกนไดตอวนคดเปนรอยละของนำาหนกตว

ทมา:ดดแปลงจากตารางมาตรฐานความตองการโภชนะของแมโคนมNRC1988

เมอดตารางท1แลวเกษตรกรอาจสงสยวาทำาไมแมโคนมทมนำาหนกมากจงกนอาหารไดนอยกวาแมโคท

มนำาหนกนอยกวาถาแมโคตวนนใหนมเทากนทงนเพราะวาเปนการแสดงในคารอยละของนำาหนกตวแมโคซงทจรง

แลวแมโคทมนำาหนกมากกวาจะกนอาหารไดมากกวาแมโคทมนำาหนกนอยกวาถาคดเปนจำานวนกโลกรมของอาหาร

เชนแมโคทมนำาหนกประมาณ400กก.และสามารถใหนมวนละ10กโลกรมแมโคจะกนอาหารไดประมาณ2.5

เปอรเซนตของนำาหนกตวหรอเทากบ(2.5x400)/100=10.0กโลกรมนำาหนกแหงแตถาเปนแมโคทมนำาหนกตว

500กก.และใหผลผลตนำานม10กโลกรมตอวนเหมอนกนแมโคจะกนอาหารไดประมาณ2.3เปอรเซนตของนำา

หนกตวหรอเทากบ(2.3x500)/100=11.5กโลกรมเปนตน

4.ความตองการโภชนะของโคนมแมโคนมตองการโภชนะตางๆไดแกโปรตนพลงงานไขมนวตามน

แรธาตตางๆไวใชเพอการดำารงชพความตองการโภชนะเพอการดำารงชพจะมากหรอนอยขนกบขนาดของรางกาย

ความตองการโภชนะเพอการเจรญเตบโตของรางกายกรณโคยงเจรญเตบโตยงไมเตมทความตองการโภชนะเพอ

การอมทองความตองการโภชนะสำาหรบการอมทองชวง6เดอนแรกนนไมมากแตชวง3เดอนกอนคลอดแมโคจะ

ตองการโภชนะเพมขนอยางมากความตองการโภชนะเพอการสะสมไขมนหรอเตบโตทดแทนนำาหนกทสญหายไป

ระหวางการใหนมหรอชวงพกรดนมความตองการโภชนะเพอการใหผลผลตนำานมจะผนแปรไปตามปรมาณนำานม

และสวนประกอบของนำานม

14 15DUTCH MILLDairy Farm

DUTCH MILLDairy Farm

ทมา:ดดแปลงจากตารางมาตรฐานความตองการโภชนะของแมโคนมNRC1988

ตารางท4ปรมาณอาหารขนทควรใหกบแมโคนมเมอใหอาหารหยาบคณภาพด

ทมา:ดดแปลงจากตารางมาตรฐานความตองการโภชนะของแมโคนมNRC1988

16 17DUTCH MILLDairy Farm

DUTCH MILLDairy Farm

การจดการลกโคอาย4-90วน

-ใหกนนมสดจากแมโคโดยรดมาใหกนหรอนมผงละลายนำา

(นมผง:นำา=1:8)ปรมาณ4ลตร/ตว/วนแบงใหวนละ2มอเชาบาย

- ชวงอาย 7-10 วน เรมฝกกนอาหารขนและอาหารหยาบ โดยให

อาหารขนทมโปรตน20%(ไมผสมยเรย)ประมาณ100กรม/ตว/วน

เพมปรมาณทกๆ 10 วน ครงละประมาณ 100 กรม แตไมควรเกน

900กรมอาหารหยาบเปนฟางหรอหญาแหงปรมาณ500-900กรม/

วนแบงใหวนละ2มอจะใหแบบแยกอาหารขนและอาหารหยาบหรอ

ใหรวมกไดแตตองหนอาหารหยาบกอนจนถงอาย90วน(หยานม)

- ชวงอาย 1 เดอน ทำาเครองหมายประจำาตวโดย สกเบอรหหรอ ตด

เบอรห(Eartag)

-ชวงอาย1.5เดอนจเขาตดเตานมเกน

-ชวงอาย90วนหรอกอนหยานมถายพยาธภายในแบบกรอกปาก

-ชงนำ าหนกทกเดอนเพอหาอตราการเจรญเตบโต

-หมนทำาความสะอาดคอกพนยาฆาเชอทกๆสปดาห

-ควรทำาการจดบนทกขอมลการปวยตายการใหอาหาร

การจดการลกโคหลงหยานม–อาย8เดอน

- พนทควรมเพยงพอตอจำานวนโคไมแออดพนคอกแหงสะอาด

-ใหอาหารขนมโปรตน18%(ไมผสมยเรย)ในปรมาณ2.5-3.5กก./

ตว/วน ขนอยกบคณภาพอาหารหยาบ โดยแบงใหวนละ 2 มอ เชา

บาย

-อาหารหยาบปลอยแทะเลมกนเตมทหรอตดหญาสดใหกนประมาณ

6-8กก/ตว/วนรวมกบหญาแหงประมาณ2.5กก./ตว/วนแบงใหวน

ละ2มอเชาบาย

-ชวงอาย4เดอนทำาวคซนปองกนโรคปากและเทาเปอย

-พนยากำาจดพยาธภายนอกและไลแมลงทกๆ15วน

-โรยปนขาวบรเวณพนคอกเดอนละครง

-วดนำาหนกตวโคเดอนละครง

-ใหแรธาตเลยรางหรอแรธาตกอนใหกนตลอดเวลา

-ววทเลยงในบรเวณคอกกกชนแฉะหรอในฤดฝนควรมการจมกบเทา

เพอเพมความแขงแรงของกบโดยใชคอปเปอรซลเฟต5%หรอฟอรมาลน

3%ผสมลงในอางนำ า จมแชประมาณ1-2นาท เดอนละครงๆละ

7วนตดตอกน

-ควรทำาการจดบนทกขอมลการปวยตายการใหอาหาร

การเลยงโคทดแทนอยางเกษตรกรมออาชพ

ชวงระยะเวลาของการเลยงโคนมทนานและมคาใชจายสง คอการเลยงโคทดแทนฝง เพอจะไดแมโครด

นมทดเขาฝงสรางรายได เพราะฉะนนเปาหมายของการเลยงในชวงนไดแก พนฐานการเจรญเตบโตทางสรระ

รางกายนนเองถาเลยงไมดจะมผลกระทบทงระยะสนและระยะยาวอตราการปวยการตายสงการเจรญเตบโตชา

ใชเวลาเลยงนาน ผสมไมตด กนฟร เมอโตขนเปนววรดนมแลวใหปรมาณนำานมนอยเพราะระบบโครงสรางเตา

นมชะงกตงแตยงเลก เกษตรกรอาจใหความสำาคญนอยกวาววรดเพราะไดเงนทกวน กวาจะรเมอสาย เมอโตชา

ผสมตดชาเงนเขากระเปากชาดวย

โดยทวไปพบวา เกษตรกรเรมผสมววสาวทอาย24 เดอนโดยเฉลยและคลอดลกตวแรกทอาย32-33 เดอน

แตจากขอมลฟารมใหญ ทมระบบการจดการทถกตองเหมาะสม จะเรมผสมโคสาวทอายประมาณ 16-18 เดอน

คลอดลกตวแรกท25-17 เดอนจะเหนวาตางกน5-7 เดอนนนคอการเสยโอกาสเรองรายไดแตมโอกาสเสยคาใช

จายเพมขนนนเอง

การจะไดโคทดแทนทดจะตองดแลตงแตกอนเกดเรมตงแตการจดการเตรยมคอกคลอดใหแหงและสะอาด

พนยาฆาเชอหรอโรยปนขาวพนคอกคลอดกอนววจะคลอดอยางนอย2-3วนปทบดวยฟางหรอหญาแหงรองพนอก

ครง หลงจากนนเตรยมแมโคเขาคอกคลอด หมนเฝาดอาการจนกวาจะคลอด หรอหากมความจำาเปนอาจจะชวย

คลอด หลงจากลกโคคลอดออกมาปลอยใหแมโคเลยลก ประมาณ 5-10 นาท เพอกระตนการหายใจของลกและ

ความสมพนธในการหลงฮอรโมนขบนำานมชวยทำาความสะอาดลกโคดวยผาแหงสะอาดตดสายสะดอใหหางจากตว

โคประมาณ2นวจมสายสะดอดวยทงเจอรไอโอดน2.5%ทำาการวดนำาหนกกอนแยกลกโคไปเลยงทำาการปอน

นำานมเหลองทนทใน2ชวโมงแรกประมาณ1-2ลตรและพยายามแบงปอนทกๆ4ชวโมงในวนแรกหลงจากนน

ใหวนละ2มอเชาบายวนละ4ลตรจนครบ3วน

อำานาจปญญาปร

นกวชาการอาวโส

ดานกจกรรมความรฟารมโคนม

ฟารมโชคชย

18 19DUTCH MILLDairy Farm

DUTCH MILLDairy Farm

อตราการเจรญเตบโตและเปาหมาย

ทมา:ฟารมโชคชย2545

การจดการโครนอาย8-12เดอน

-ใหอาหารขนมโปรตน18%(ไมผสมยเรย)ในปรมาณ2.5-3กก./ตว/วนขนอยกบคณภาพอาหารหยาบโดยแบง

ใหวนละ2มอเชาบาย

-อาหารหยาบปลอยแทะเลมกนเตมทหรอตดหญาสดใหกนประมาณ8กก/ตว/วนรวมกบหญาแหงประมาณ3

กก./ตว/วนแบงใหวนละ2มอเชาบาย

-อาย9เดอนทำาวคซนปองกนโรคปากและเทาเปอย

-อาย12เดอนถายพยาธภายใน

-พนยากำาจดพยาธภายนอกและไลแมลงทกๆ15วน

-โรยปนขาวบรเวณพนคอกเดอนละครง

-วดนำาหนกตวโคเดอนละครง

-ใหแรธาตเลยรางหรอแรธาตกอนตลอดเวลา

-ววทเลยงในบรเวณคอกกกชนแฉะหรอในฤดฝนควรมการจมกบเทาเพอเพมความแขงแรงของกบโดยใชคอปเปอร

ซลเฟต5%หรอฟอรมาลน3%ผสมลงในอางนำาจมแชประมาณ1-2นาทเดอนละครงๆละ7วนตดตอกน

-ควรทำาการจดบนทกขอมลการปวยตายการใหอาหาร

การจดการโคสาวอาย13-16เดอน

-ใหอาหารขนมโปรตน16%(ผสมยเรยไมเกน2%ในปรมาณ2.5-3กก./ตว/วน ขนอยกบคณภาพอาหารหยาบ

โดยแบงใหวนละ2มอเชาบาย

-อาหารหยาบปลอยแทะเลมกนเตมทหรอตดหญาสดใหกนประมาณ8กก/ตว/วนรวมกบหญาแหงประมาณ

3กก./ตว/วนแบงใหวนละ2มอเชาบาย

-ทำาวคซนปองกนโรคปากและเทาเปอยทก4เดอน

-พนยากำาจดพยาธภายนอกและไลแมลงทกๆ15วน

-โรยปนขาวบรเวณพนคอกเดอนละครง

- วดนำาหนกตวโคเดอนละครงโคทมนำาหนก300กก.ขนไปเตรยมจบสดเพอผสมพนธตอไป

-ใหแรธาตเลยรางหรอแรธาตกอนตลอดเวลา

-ววทเลยงในบรเวณคอกกกชนแฉะหรอในฤดฝนควรมการจมกบเทาเพอเพมความแขงแรงของกบโดยใชคอปเปอร

ซลเฟต5%หรอฟอรมาลน3%ผสมลงในอางนำาจมแชประมาณ1-2นาทเดอนละครงๆละ7วนตดตอกน

-ควรทำาการจดบนทกขอมลการปวยตายการใหอาหารและบนทกการผสมเทยม

20 21DUTCH MILLDairy Farm

DUTCH MILLDairy Farm

คณวเชยรเลาใหฟงวา“บดาไดซอโคพนเมองมาให2ตว

เพอใชในการเทยมเกวยนหลงจากทเรมมประสบการณ

ครงแรกกบการเลยงโคกทำาใหเกดความรสกผกพนกบโค

ตอมาเมอไดมโอกาสเขาศกษาตอในระดบประกาศวชาชพ

ณวทยาลยเกษตรกรรมแพรกไดเลอกเรยนวชาเอก

โคนม-โคเนอทำาใหสนกกบการเลยงโคนมมาโดยตลอด

และเมอไดเขามาทำางานทสหกรณโคนมการเกษตรไชย

ปราการจำากดกยงทำาใหเรารสกมนใจในการประกอบ

อาชพการเลยงโคนมเพราะสมาชกสหกรณโคนมถอวา

อาชพการเลยงโคนมเปนอาชพพระราชทานโดยเรมตน

จากการซอลกโคนม เดอนละ1ตวจากสมาชกโชค

ดททางคณลงบญเตงกาวนไดแบงพนทใหเราเลยงลก

โคนมจำานวน7ตวจากฝนทตอนแรกกเหมอนวามนไกล

เกนฝนแตมนกไมไกลเกนไปสำาหรบการเปนเจาของฟารม

โคนม เพราะเมอปพ.ศ.2546 มเกษตรกรทเลยงโคนม

รายหนงประกาศขายยกฟารมจงไดตดสนใจซอในราคา

190,000บาทโดยการผอนชำาระกบทางสหกรณฯซงใช

ระยะเวลา5ปกผอนชำาระหมดหลงจากนนกไดยดอาชพการเลยงโคนมมาโดยตลอด”

จดเดนของฟารมโคนมแกววงศศรฟารม

เนนการพฒนาการเลยงโคนมตามหลกวชาการอยาง

เปนระบบและตอเนองมาโดยตลอดโดยการทำางานภายใน

ฟารมอยางเปนระบบแบบแผนเชน

1.การจดการดานอาหารแกววงศศรฟารม ใช

อตราสวนของอาหารขนและอาหารหยาบกบแมโคตาม

ชวงอาย

2.การจดการดานสขาภบาลแกววงศศรฟารมค ำานง

ถงสขภาพโคเปนสงสำาคญอนหนงเนนการปองกนโรค

มากกวาการรกษา

3.การจดการดานการรดนมแกววงศศรฟารมใสใจ

การรดทกขนตอนและใหความสำาคญเรองความสะอาดของ

เครองรด เนนทำาความสะอาดยางไลเนอรทก1อาทตย

เปลยนยางไลเนอรทก6เดอน

4. ไมเลยงสตวอนๆปะปนภายในฟารม ซงจะกอ

ใหเกดโรค

การไดรบรางวลการนตคณภาพเหรยญทองDutch

MillSelectedGoldenAward เปนรางวลทสรางความ

ภาคภมใจใหทงตวเองและครอบครวซงเปนสวนสำาคญ

การยกระดบมาตรฐานคณภาพอตสาหกรรมนมไทย

ใหสามารถแขงขนไดเมอเปดประชาคมเศรษฐกจอาเซยน

(AEC)ในป2558รวมทงการใหคนไทยไดดมนมสดคณภาพ

สงเพอความปลอดภยและประโยชนตอสขภาพถอเปน

วาระแหงชาต

“ดชมลล”ในฐานะผน ำาอตสาหกรรมนมรายใหญทสด

ของประเทศไทยเดนหนาพฒนาคณภาพนำานมโคตลอด

หวงโซตงแตตนนำาจนถงปลายนำาโดยไดรเรม“โครงการ

ความรวมมอไตรภาค เพมศกยภาพการผลตนำานมดบ”

ซงเปนการทำางานรวมกน 3 ฝาย ระหวาง เกษตรกร

สหกรณโคนมหรอศนยรบนำานมดบและผผลตคอดชมลล

สนบสนนเกษตรกรโคนมไทยใหพฒนาคณภาพนำานมดบ

และจดการฟารมอยางมประสทธภาพ ชวยเพมผลผลต

ลดตนทนและลดการปนเปอนของจลนทรยในนำานมดบ

และลาสดดชมลลไดจดประกวดฟารมโคนมคณภาพ

เหรยญทองDutchMill SelectedGoldenAwardครง

แรกในเมองไทยมอบรางวลใหแกเกษตรกรโคนมดเดนท

มผลงานคณภาพนำานมดบทดระดบพรเมยมและมการ

บรหารจดการฟารมโคนมยอดเยยม เพอสงเสรมและ

สรางขวญกำาลงใจใหเกษตรกรไทยพฒนาคณภาพนำานม

ดบเตรยมพรอมรองรบAEC

สำาหรบรางวลชนะเลศเหรยญทองไดแกคณวเชยร

สนกาว เจาของแกววงศศรฟารม จ.เชยงใหม ซงจด

เรมตนของการทำาฟารมโคนม เรมตนขนเมอป 2532

ฟารมโคนมคณภาพเหรยญทองDutchMillSelectedGoldenAwardการนตนำานมดบคณภาพดสผบรโภค

คณวเชยรสนกาว

22 23DUTCH MILLDairy Farm

DUTCH MILLDairy Farm

สขภาพของเตานมทไมดและภาวะเตานมอกเสบ นอกจากเปนสาเหตของผลผลตนำานมทลดลงแลว ยง

เปนอกหนงในเหตผลหลกททำาใหมการคดทงโคในแตละป

ภาวะเตานมอกเสบไมเพยงแตสงผลกระทบตอรายจายของเกษตรกรในแงของการรบการรกษาและ

บรการจากสตวแพทยเทานน แตยงสงผลทางออมตอรายรบทลดลงจากการทมการทงนมทเสยเพมมากขน, ม

ปรมาณผลผลตนำานมและคณภาพทลดลง, โคมปญหาดานระบบสบพนธและการผสมตด, คาใชจายในการหาโค

ทดแทน,โคสญเสยความสามารถในการผลตนำานมตามศกยภาพของสายพนธและคาใชจายในการจางคนงานเพอ

การรกษาและดแลโคทมภาวะเตานมอกเสบ จากการศกษาผลกระทบจากภาวะเตานมอกเสบตอคาใชจายภายใน

ฟารมเฉลยอยท5,400บาท/ตว/ป

โรคเตานมอกเสบม 2 แบบ คอ 1. โรคเตานมอกเสบตดตอและ 2. โรคเตานมอกเสบทมสาเหตจากสง

แวดลอมการทจะพจารณาวาเปนเตานมอกเสบแบบใดนนผผลตจะตองมการตรวจถงรวมนมเพอหาเชอแบคทเรย

ทเปนสาเหตโดยหากเปนเตานมอกเสบตดตอผผลตควรมการแกไขปญหารวมกบสตวแพทยในการทจะพจารณา

วาโรคมความรนแรงมากเพยงใด แตหากเปนเตานมอกเสบทมสาเหตจากสงแวดลอม ผผลตควรมการเฝาระวงใน

การทจะลดปรมาณของแบคทเรยในสงแวดลอมโดยปรบปรงดานการจดการเชนปรบปรงสงรองนอนและมการ

เสรมสรางภมคมกนของรางกายสตว

“จากประสบการณของผมอตสาหกรรมโคนมในประเทศสหรฐอเมรกามกจะอยภายใตปญหาหลกคออาย

การใชงานของแมโคและหนงในเหตผลหลกททำาใหตองมการคดทงโคกคอเตานมอกเสบ”คำากลาวจากดร.ไซมอน

ทมเมอรแมนส

ดร.ไซมอน ซงเปนนกโภชนาการอสระและสตวแพทยจาก Sibley รฐ Iowa ไดทำาการศกษาเกยวกบวธ

การปรบปรงสขภาพของเตานม กลาววา “ในภาวะปกตทไมมการตดเชอ โคนมเองกมกลไกระบบภมคมกนของ

รางกายทจะปกปองเตานมจากการรกรานของเชอโรคดวยตวมนเองอยแลว แตการทมการจดการการเลยงแบบ

รวมฝงทำาใหเปนอกหนงสาเหตทไปกระทบตอระบบภมคมกนตามธรรมชาตของสตวได”

เขากลาววาการจดการเพอทจะลดปรมาณแบคทเรยโดยการจดการสงแวดลอมใหแหงและสะอาดเปนกลยทธพน

ฐานในการทจะลดปญหาเตานมทเกดจากสงแวดลอมไดแตอยางไรกตามยงมโคนมบางกลมทยงคงมปญหาเตานม

อกเสบอยถงแมจะวาจะมการจดการสงรองนอนอยางเปนประจำาแลวกตาม

“สงทสามารถเปนตวขบเคลอนระบบภมคมกนมหลายสวนแตสงทเปนกญแจสำาคญคอการหาวาอะไรคอ

จดวกฤตซงหากสวนนนคอสถานะของแรธาตในรางกายสตวแลวเรากควรทจะกลบมาคดวาเราจะสามารถเสรม

แรธาตในอาหารสตวไดอยางไรบาง”และเพอเปนการเสรมการทำางานของระบบภมคมกนดร.ไซมอนแนะนำาใหม

การเสรมแรธาตอนทรยในอาหารชวยปกปองเตานมจากการรกลำาโดยเชอโรคตางๆได สพ.ญ.วรญญากนหาชน

นกวชาการและผแทนขาย

บ.ออลเทคไบโอเทคโนโลยคอรปอเรชนจ ำากด

เปนแรงผลกดนเปนกำาลงใจทำาใหประกอบอาชพการเลยงโคนมและยงเปนแรงกระตนใหมแรงใจในการผลตนำานม

ดบคณภาพดสผบรโภคตอไปขอบคณบรษทดชมลลทจดกจกรรมดๆอยางนขนมา

สดทายนสงทผมอยากจะฝากถงเกษตรกรโคนมและผบรโภคคอ“ฟารมโคนมคณภาพเปนฟารมทคดสรรนำานม

ดบทมคณภาพดมการควบคมเรองความสะอาดปลอดภยอยางเครงครดทำาใหไดนำานมดบคณภาพดถงมอผบรโภคซง

ประกอบดวยสารอาหารสำาคญของนมทครบถวนและปราศจากสารปนเปอนผบรโภคสามารถเลอกดมนมทมคณภาพ

ดมมาตรฐานในการผลตและมคณคาทางอาหารซงจะเปนสวนสำาคญทชวยเตมเตมสารอาหารทมความจำาเปนตอ

รางกายชวยเสรมสรางสขภาพทสมบรณแขงแรงและมผวพรรณทสดใสสมวยโดยไมตองลงทนซอผลตภณฑอาหาร

เสรมราคาแพงเกนความจำาเปนเรยกไดวานมเปนอาหารทมประโยชนครบถวน”และนคอสวนหนงของความคด

ความสำาเรจของผชายคนนคณวเชยรสนกาวเจาของรางวลDutchMillSelectedGoldenAward2012...

24 25DUTCH MILLDairy Farm

DUTCH MILLDairy Farm

การเสรมแรธาตอนทรยในอาหารของสตว

“ในอดต เราแกไขปญหาการใชประโยชนของรางกายสตวจากการใชแรธาตอนนทรย ดวยการเพม

ปรมาณการใชใหสงขนเพอเปนการเพมโอกาสใหสตวสามารถนำาไปใชประโยชนไดมากขนเนองจากแรธาตอนนทรย

มการดดซมไดนอย แตมราคาถก แตผมชอบกลยทธทจะใชแรธาตคณภาพสงและดดซมไดด โดยไมตองใชใน

ปรมาณทสงๆเกนความจำาเปน”ค ำากลาวของดร.ไซมอน

แรธาตอนทรยสามารถชวยปองกนไดหลายโรครวมถงเตานมอกเสบดวยเซลลเมดเลอดขาวททำาหนาท

ในการตอสกบเชอโรคตองการแรธาตสงกะสแมงกานสและทองแดงในการเจรญและทำาหนาทตอสกบเชอโรคได

อยางมประสทธภาพนอกจากนนแลวสงกะสยงเปนองคประกอบสำาคญของเคอราตนททำาหนาทปกปองรหวนม

จากการสมผสกบเชอโรคในสงแวดลอมอกดวย

ลกษณะเดนของแรธาตอนทรยคอเปนรปแบบทพบตามธรรมชาตและสตวสามารถนำาไปใชประโยชนได

มการดดซมไปใชไดงาย,สะสมในเซลลไดดและตอบสนองตอความตองการของรายกายสตวในรปแบบการเลยงใน

ปจจบนในปค.ศ. 1993มหาวทยาลยมซซร ไดมการทำาการศกษาผลการใชแรธาตสงกะส ในรปอนนทรย (ซงค

ออกไซด)เปรยบเทยบกบการใชแรธาตสงกะสในรปอนทรย(ซงคคเลท)โดยทำาการศกษาในแมโครดจำานวน40

ตวหลงจากการทดลอง20สปดาหพบวาแมโครดทไดรบแรธาตในรปอนทรยมอบตการการตดเชอทตอมนำานม

นอยกวากลมทใชแรธาตรปอนนทรย

ความแตกตางระหวางแรธาตในรปอนนทรยและรปอนทรย

ประโยชนทโคจะไดรบจากการใชแรธาตในรปอนทรยทมความปลอดภยและดดซมไดด

1.สขภาพของเตานมดขนจากหลายๆงานวจยพบวามการลดลงของเซลลเมดเลอดขาว(โซมาตกเซลล)เฉลยอย

ท40-50เปอรเซนตอยางมนยสำาคญทางสถตหลงจากการใชท100วน

2.ปรบปรงระบบสบพนธจากงานวจยตางๆพบวามการพฒนาระบบสบพนธในหลายๆสวนเชนอตราการผสม

ตดดขน,จำานวนครงของการผสมตดลดลง,จำานวนวนทองวางลดลงและเพมคณภาพและอตราการอยรอดของตว

ออนหลงจากการผสมตด

3.ลดปญหากบอกเสบแรธาตสงกะสมสวนชวยในการปองกนปญหากบอกเสบโดยการเพมความแขงแรงของกบ

และลดความรนแรงของภาวะกบอกเสบหลงจากทเกดปญหาแลว

26 27DUTCH MILLDairy Farm

DUTCH MILLDairy Farm

สงทเราเชอหรอฟงมานานแลวเปนเรองทเราตองทบทวนดวา...ถกตองจรงหรอ..คอ

1.ตองรดนมใหหมดทกๆหยดทไหลออกมาจะนานแคไหนกจะรดอย-เพอจะใหไดนมมากทสด-คดวาจะไดกำาไร

บางคนถงกบบอกวารดทกหยดอยาใหเหลอคางจะไมด

2. เครองทรดไดกใชไปกอนไมตองซอมบำารงจนกวาจะเสยคอยซอมบำารงหรอเปลยนอะไหลตามอายการ

ใชงาน-จะไดประหยดเงน

3.แรงดดมากไปนอยไป-จงหวะของเครองรดททำาใหววจะรสกสบายๆขณะรดกไมไดสนใจปรบใหดบอยๆขอ

ใหรดนมไดกพอแลว

ตองถอวาววนมคอหนสวนธรกจเราชวยกนทำามาหากนเราตองใหมนอยสบายกนอมและรดนมอยาง

นมนวลมนจงจะตอบแทนใหผลผลตเราดและยงยนตอเนองเพราะไมเจบปวย

การรดนมตองมจงหวะรดทดและเหมาะสมเชน60ครง/นาทในระยะเวลารดทจำากดเชนไมเกน4-5

นาทเพราะววพรอมจะปลอยนมตอครงนานแคนนนานกวานนแรงดดทสะสมมากๆจะทำาอนตรายใหกบเตานม

และเรมอกเสบสะสมได

นำ านมทเหลอคางเตาจรงๆแลวกไมหายไปไหนถงรดไมหมด กไมมผลเสยอะไร และ จะรดออกมาได

ในครงตอไปแนนอนแตการรดนานๆเพอจะใหไดนมมากจะมผลเสยมากกวาผลด

การรดนมดวยเครองมความจำาเปนในปจจบนแมจะเปนสาเหตเตานมอกเสบแตกมทางเลอกทจะรดนม

ดวยความนมนวล และไมทำาใหเกดเตานมอกเสบได ดวยการเอาใจใส ดแลเปนพเศษ ผลกคอ ววไมเปนเตานม

อกเสบไดนมคณภาพดปรมาณมากเพยงพอและไมตองเสยคารกษา

การบำารงรกษาเครอง กไมตองรอผเชยวชาญมาเชคให ถาหากรอไมได ทำาไดงายๆโดยทดลองใหเครอง

ใหมๆ ทตงมาตรฐานดๆ มาทดสอบใหดดนวหวแมมอดดแทน ก แทบจะพอรคราวๆไดแลววา จงหวะดดกครง

และแรงดดแรงปกตดจำาความรสกทดนเอาไวเพอมาใชปรบและเปรยบเทยบกนกบเครองรดทใชไปนานๆแลว

และสงสยวาจะตองปรบใหม

ผทมความชำานาญสามารถทดสอบเครองรดดวยนวมอไดหากใหเครองดดนวหวแมมอตามแบบทเรา

รดนมโคแลวเกดหอเลอดหรอเจบผดปกตกคดเอาไดเลยวาเครองนตองปรบใหม

การเปลยนอะไหลตางๆใหมเชนเครองใหจงหวะยางรดนมไลเนอรทอยางตางๆทกๆ6เดอนหรอเมอ

ชำารด ใบพดในปมสญญากาศทกๆ 1-2 ป หรอ เมอชำารด จะทำาให การรดเปนปกต เปนสงทนาลงทนเหมอน

เปนการ ประกนไมใหเกดเตานมอกเสบในโคนม เปนการฝากใหคด สำาหรบ ผเลยงโคนม นาจะลองปรบการรด

นมดแบบใหมนเพอเปรยบเทยบกบสงทเคยทำามานานแตปญหาเตานมอกเสบกยงคงมอยตลอดเวลาอยาเสยนอย

เสยยากเสยมากเสยงายและไมเอาใจใสดแลเครองรดนม

เตานมอกเสบ เปนปญหา ทสำาคญในการเลยงโคนม เนองจากเปนปญหาหลกทพบบอยๆและเกอบทก

ตวในโคทรดนมดวยเครองรดนมอตโนมต เปนภาระเสยคารกษาและทำาใหไดนมคณภาพตำาและเพมตนทนการ

เลยงซงจรงๆแลวควรจะหลกเลยงไดไมยากเลย

สาเหตหลกของการเกดโรคเตานมอกเสบเนองจากไมเขาใจถงการใชเครองรดนมทถกตองและสาเหต

หลกทแทจรงกอนทจะเกดเตานมอกเสบอยางทเหน

การรดดวยเครอง คอการ สรางสภาพการชำาบวมทจะคอยๆสะสมของรทอนมทหวนม หากแรงดด

และจงหวะการรดทไมเหมาะสมหรอระยะเวลาทรดแตละครงนานเกนไปหวนมโคกจะทนแรงดดนนๆไมไดเปน

สาเหตแรกทจะเรมทำาใหเกดการชำาบวมสะสมของทอนมในหวนมและเตานมอกเสบเพมขนเรอยๆกอนทเชอโรคท

มอยแลวโดยรอบจะเขาโจมตซำ าเตมใหมความอกเสบรนแรงยงขนการทำาความสะอาดจมนำายาฆาเชอทงกอนและ

หลงรดนมไมไดแกปญหาการชำาบวมสะสมของหวนมและเตานมอนเนองมาจากการดดวยเครองดงกลาวซงเรา

มกเขาใจผดวาลางฆาเชอแลวจะไมเกดการอกเสบ

เปนเรองนาคดวาทำาไมแมโคตามธรรมชาต ทลกดดนมจงไมเคยเปนเตานมอกเสบทงททนอนลกนงยน

พนกไมไดสะอาดและไมเคยทำาความสะอาดฆาเชอเตานมกอนใหลกกนดวยซำาไปกเพราะลกมนดดเปนจงหวะและ

แรงดดทไมมากหรอนอยไปและไมดดนานมากไปในแตละครงทำาใหแมววมโอกาสพกการอกเสบซำาบวมกจะไมเกด

ถงจะมเชอโรค บรเวณนนๆก ไมสามารถ ทำาใหเกดเตานมอกเสบไดงายๆ เชนเดยว กบผวหนงเราทปกต จะ

ปองกนไมใหเชอโรคเขารางกายได แตเมอมการอกเสบซำ าบวมเมอไร กจะเปดชองทาง ใหเชอโรคเขามาซำ าเตม

ทำาใหการอกเสบลกลามเพมขนทนท

เตานมอกเสบแทจรงมสาเหตเรมตนจากเครองรดนมนนเอง

น.สพ.สมพลศรอดมเศรษฐ

บ.กสสมาเกตตงจำากด

28 29DUTCH MILLDairy Farm

DUTCH MILLDairy Farm

การจดการสายพนธพนธโคนมเรมแรกในฟารมเปนพนธโฮลสไตนฟรเซยนหรอขาวดำาทไดจากกรม

ปศสตวรนแรกๆของโครงการสงเสรมการเลยงโคนม และไดพฒนาสายพนธโดยการนำานำาเชอสายพนธ เจอรซ

และบราวนสวสซงปจจบนไดใหผลผลตนำานมแลวซงคาเฉลยนำานมแรกคลอด20กก./วน

การจดการอาหาร คณปอ ไดเนนการจดการใหโคไดกนเตมอม และใหโคไดเคยวเออง และได

พยายามปรบเพอลดตนทนอาหารทมราคาแพง เมอคณปอ ประสบปญหาขาดแคลนอาหารหยาบคณภาพด กน

ฟางขาวเปนหลก ซงมคณภาพตำา จงไดหาเพอนบานทมทดนใกลๆ ฟารม เพอปลกหญาเนเปยรปากชอง 1

จ ำานวน3ไรตดสงใหทกวนตกลงซอทราคา1บาท/กก.และหาวตถดบเหลอใชจากโรงงานใกลๆ เชนกาก

มนสำาปะหลงสด กากเบยร เปลอกขาวโพด และ กากถวเหลอง ททางบรษทไดนำามาใหสหกรณเพอบรการ

สมาชกโดยมเทคนคการใหอาหารโครดนมแบบเทฟางขาวหญาเนเปยรเปลอกขาวโพดและกากถวเหลองเปน

ชนๆหนารางอาหารสวนอาหารขนใหตอนรดนมตามปรมาณนำานมแมโคแตละตวอตราสวนนำานม2กก.ตอ

อาหาร1กก.จงทำาใหลดตนทนคาอาหารขนลงไดและมผลผลตนำานมทเพมขน

ปรชาฟารมบรหารฟารมโดยคณนตพฒนแกนจนทรหรอคณปอ

ทตงฟารมเลขท1หม5ต.หนองบวอ.เมองจ.กาญจนบรความเปนมา

เรมเลยงโคนมป2534โดยสบทอดอาชพการเลยงโคนมจากคณพอปรชาแกนจนทร

ไดจบการศกษาปรญญาตรสาขาสตวศาสตร

จากมหาวทยาลยราชมงคลวทยาเขตปทม

ปจจบนมจำานวนโคทงหมด

คณปอไดบรหารจดการฟารมโดยนำาเอาเอาความรจากทเรยนมาปรบใชกบฟารมมทงสำาเรจบางครงก

ไมสำาเรจและไดลองผดลองถกกระทงป2554ไดเขารวมโครงการพฒนาฟารมโคนมตนแบบททางสหกรณ

โคนมกาญจนบร ไดรวมกบ บรษท ดชมลล จำากด ภายใตโครงการความรวมมอไตรภาค เพมศกยภาพการผลต

นำานมดบทางบรษทไดสงทมเจาหนาทสงเสรมลงมาใหความรถงฟารมการจดการคณภาพนำานมดบการจดการ

อาหารและการปรบปรงสายพนธโคและตดตามอยางตอเนองประกอบกบคณปอเปนคนรนใหมทมทศนคตทด

เปดใจรบสงใหมๆ และนำาไปปฏบต อยางจรงจง และหาความรใหมๆ เพอนำามาพฒนาฟารมโดยยดหลกการ

จดการฟารมพนธดอาหารดและการจดการทดใชเวลาสวนใหญอยกบโคในฟารมและขยนทมเทใหทง3ดาน

ดงน

ฟารมตนแบบคนเกง

30 31DUTCH MILLDairy Farm

DUTCH MILLDairy Farm

การจดการฟารมคณปอไดจดการฟารมโคนมโดยเนนการผลตนำานมดบทสะอาดโดยนำานมทสะอาด

บงบอกถงสขภาพโคทดไมเปนเตานมอกเสบและปฏบตตามขนตอนทเจาหนาทสงเสรมไดแนะนำาอยางตอเนอง

จงทำาใหนำานมดบทสงใหสหกรณไดเกรดMBทสงทำาใหขายนมไดราคาสงสด

ผลคณภาพนำานมดบดานMB

32DUTCH MILLDairy Farm