kurtuluş cephesi, sayı:110, temmuz-ağustos 2009

8/14/2019 Kurtulu Cephesi, Say:110, Temmuz-Austos 2009

1/36

http://www.kurtuluscephesi.com YIL: 20 SAYI: 110 Temmuz-Austos 2009

KURTULU CEPHESAnti-Emperyalist ve Anti-Oligarik Mcadelede

Zafer Bizim Olacaktr!

Kyllk Diye

Bir Sorunumuz Var m?

Eya bulamaynca eeini haczettiler

Kyllk, Eraf, Tefeci-Tccarve Gda Tedarikileri

Asimetrik Sava veKyllk

Aren Oportnizminden Bu YanaUlus Orman Kylerinde

Ne Deiti?

Herifiolu Sen Mielde koyuvermi sakalNeylesin bizim ky

Nitsin Mahmut Makal

Pavyonun Yeni Fedaisi:Yiit Bulut

En Byk 50 irket


2/36

KURTULU CEPHES Temmuz-Austos 2009

KURTULU CEPHESSORUMLU (V.i.S.d.P) : Sezai Grr

Yazma Adresi:Postfach 1414

55504 Bad Kreuznach / Deutschland

http://www.kurtuluscephesi.com

http://www.kurtuluscephesi.org

http://www.kurtuluscephesi.net

http://www.kurtuluscephesi.de

E-Posta Adresi:[email protected]

Bu say LKER Matbaasnda baslmtr. Bask Tarihi: 7 Austos 2009

KYLLK DYEBR SORUNUMUZ VAR MI?

EYA BULAMAYINCAEEN HACZETTLER

KYLLK,ERAF, TEFEC-TCCARVE GIDA TEDARKLER

ASMETRK SAVA VE KYLLK

AREN OPORTNZMNDENBU YANAULUS ORMAN KYLERNDENE DET?

HERFOLUSEN MELDE KOYUVERM SAKALINEYLESN BZM KYNTSN MAHMUT MAKALI

PAVYONUN

YEN FEDAS:YT BULUT

EN BYK50 RKET

Legalist ve legalize olmu sol rgtler,her durumda kentleri ve kentli kitle-

leri esas alan, hatta tekkitle ve tekmcadele alan olarak gren bir pratik

sergilerler. Bu teklik iinde kyller

ise, sadece belli zamanlarda deiiknedenlerle ortaya kan, baz protes-

to eylemleriyle anmsanan bir ktleolarak vardr.

Kylnn kredi borlarnn yaratt traji-komik bir olay.

Yukardan aaya gelitirilen kapitalizmkoullarnda kylln, deien eraf,

gelien tefeci-tccar ve hipermarket-lerin gda tedarikisi olan kesimlerle

ilikileri zerine.

Amerikan emperyalizminin asimetriksava olarak tanmlad halk sava vegerilla sava asndan kylln yeri

ve ilevi.

1969 Temmuzunda Mahir ayan yolda-n kaleme ald Aren Oportnizminin

Nitelii yazsnda sz geen Ulusorman kylerinin 40 yllk sreteki

durumuna ilikin bir inceleme.

12 Eyll sonrasnda doup by-yen yeni sol kuan, Bedri Rahmi

Eypolunun dizelerinde ifadesini bulanmarjinal durumuna ilikin bir deer-

lendirme.

AKP pavyonunun namuslu kadnlar yannda fedai olarak ie balayan Yiit

Bulutun dnmesine ilikin bir deerlen-dirme.

SO-500 listesinde yer alan en byk 50irket.

3

11

12

21

25

28

32

34


3/36

Temmuz-Austos 2009 KURTULU CEPHES

Kyllk DiyeBir Sorunumuz Var m?

phesiz, solcu olan herkes bu soru-ya, teorik olarakevet yant verecektir. Bi-raz Marksizm-Leninizmi bilen solcular a-sndan sorunun yant, ayn zamanda ii-kyl ittifak gibi kavramla da zenginleti-rilecektir. Hatta bazlar, devrimden sz ede-rek, ii snf temel gtr, kyller yedekgtr derken, kimileri de ii ve kylle-rin devrimin temel gleri olduundansz edecektir. Ancak hemen hemen tm

sol asndan tarmsal retim ve kyllk,zellikle 1980den sonra giderek nemini yi-tirmitir. Yine de kylln tmyle nem-sizletiini sylemeye dilleri varmaz. rne-in MLKP Programnda unlar sylenir:

Emperyalizmin boyunduruu al-tnda bir yeni smrge olan, KuzeyKrdistan smrge bamll altn-da tutan ok uluslu Trkiye, ibirlik-i tekelci kapitalizmin egemen oldu-u, emek-sermaye elimesinin te-mel elime haline geldii, yar feo-

dal ilikilerin zellikle Krdistandavarln koruduu, kk meta eko-nomisinin yaygn bulunduu, tekel d- kapitalizmin belirli bir yer tuttuu,sanayi toplumu olmaktan uzak, krniktisadi yaamda nemsizlemediigeri kapitalist bir lkedir. (MLKPProgram)

Sz gemiten, 60lar ve 70lerden al-dnda ise, ttn mitinglerinin, haha mi-tinglerinin tarihteki yeri ve rol konusundabyk szler edilerek, kitlelerin mcade-lesinin nasl ykseldii anlatlacaktr.

Ancak tm bu szler bir saman alevi gi-bi parlayp snen bir k olmaktan, sadece

belli konumalarn gerei ya da sosu ol-maktan teye gememektedir. ster legalist,ister legalize olmu sol rgtler olsun, herdurumda kentleri ve kentli kitleleri esasalan, hatta tekkitle ve tekmcadele ala-n olarak gren bir pratik sergilerler. Buteklik iinde kyller ise, sadece belli za-manlarda deiik nedenlerle ortaya kan,baz protesto eylemleriyle anmsanan birktle olarak vardr. rnein Cneyt Zap-

su ailesinin fndk taban fiyatlarna yaptkla-r mdahaleler karsnda fndk reticile-rinin Ordu ve Giresun illerinde yaptklaryol kesme eylemleri medyaya yansdn-da kyllk anmsanr. Bunun dnda solasndan kyllk, ne kitle olarak, ne s-nf olarak mevcut deildir.

Belli dnemlerde silahl mcadeleyi y-rtm ve teorik olarak silahl mcadeleyihala savunan baz rgtler asndan kyl-lk, yine de nemli bir yere sahipse de, buda tmyle patron-aa devleti vb. kavram-

lar ierisinde ifade edilir.Eski dnemin sylemiyle ifade edersek,

SBKP revizyonizminin lkemizdeki temsil-cisi olan TKP, TP, TSP gibi revizyonistler,uzun yllar Trkiyede kapitalizmin nasl ge-litiini ve egemen retim ilikisi olduunukantlamaya alrken, ayn zamanda ege-men olan kapitalizmle birlikte kyllnnemini yitirdiini, ii snfnn gelitiini,dolaysyla ii snfnn temel g ve kent-lerin temel mcadele alan olduu bir stra-tejik izgi izlenmesi gerektiini ileri sr-mlerdir. (Bu stratejik izgi, bu kesimlertarafndan hi bir zaman aka ifade edil-memitir.)


4/36


Bu tartmaya her trden ve her kesim-den solcu entelekteller, akademisyenlerbalklama dalm ve feodalizm-kapitalizmtartmalar yllarca srp gitmitir. Mahir

ayan yolda bu durumuKesintisiz DevrimII-IIIde yle ifade eder:

Revizyonist anlayla, Amerikalaryeniden kefediliyor, aa-be yu-kar, belli bir seviyede olan herkesinkabaca doru olarak deerlendirebi-lecei, lkenin tarihsel artlarnn ii-ne lider teorisyen kadrolar balkla-ma dalyorlar. Kademe kademe n-ce, Osmanl mparatorluunda Asyatipi retim tarz m yoksa feodal re-tim tarz m egemendi, arkasndan da1960larn Trkiyesinde feodalizm miyoksa, kapitalist ilikiler mi egemen-dir, yoksa var olan retim ilikileri ka-pitalize ilikiler midir? tartmalar so-lu kaplyordu.

Feodalizm egemendir, kapitalizmegemendir tefrikalarnn yaynlanddergiler etrafnda fraksiyonlar savaen iddeti ile yllar boyu srd. Reviz-yonizm, oportnizm sulamalar or-tal krp geirdi. Her kan dergi, bi-

rer ciddi hareketin temsilcisi iddia-s iinde sosyalist blok iindeki u veya bu devlete kar politik tavrlarn-dan, Osman Gaziden itibaren retimilikilerinin gelime srecine ilikingrlerini, ilk saylarnda 80-100 (h-zn alamayan daha da fazla) sayfalkbrorlerle ortaya koyuyorlard. (As-lnda hepsinin deerlendirmesi de,terminoloji ve nans farklar hari, zbakmndan aa be yukar ay-nyd.)

Bu tartmalar ne denli yaygnlamolursa olsun, sonuta, gerek 1971-72, gerek-se 1976-80 devrimci pratii bu tartmalarbir yana itmitir.

Ancak oligarinin 12 Eyll askeri darbe-siyle birlikte devrimci mcadelenin ar dar-be almas ve devrim saflarndan byk birkan ortaya kmasyla birlikte, devrimcipratiin bu tartmalar bir yana iten etkiside sona ermitir.

1980 sonrasnda devrimci rgtlerin et-kisizletirilmesiyle birlikte, gerek devrim saf-

larndan kaanlar, gerek devrimci mcade-leyi srdrme kararll gsteremeyenlerbirey olarak oligarik dzenin iinde ya-

amaya koyulduklarnda, onlarn konumla-rna uygun teoriler de piyasaya srlmeyebalanmtr. Bu teorilerin en banda, p-hesiz Gramscinin sivil toplum teorisi gel-

mitir.Her ne kadar sivil toplumculuk doru-

dan kyller zerine bir eylerden sz et-mese de, kentleri ve kentli kitleleri odaknoktas alan bak asyla giderek yerle-meye ve isellemeye balamtr.

1980 ncesi devrimci mcadele iindebulunmu bireyler asndan kentli kitle-ler, tartmasz bir biimde ii snf ola-rak alglanrken, Turgut zaln byk kentbelediyeleri oluturmasyla birlikte, nere-deyse her ey byk kentlerin erevesiiinde ele alnan olgular ve sorunlar halinednmtr.

Bundan sonra her ey kendiliinden ge-limitir.

1980lerin ortalarndan itibaren balayansendikal mcadeleler ve grevler (zellikleNeta grevi), 1980 sonlarnda gelien Zon-guldak maden iilerinin eylemleri ii s-nfna balanan umutlar kendiliinden bi-rincil hale getirirken, gerek PKKnin, gerek-se (PKK sylemiyle) Trk solunun krsal

alanlardaki silahl eylemleri, belli llerdekylln solun gndeminde kalmasnsalamtr. Hatta TKP/MLnin bir dnemDersim blgesinde peynir fiyatlarn belirle-meye kalkmas, kyllerin kitle gcolarak grlmeye devam ettiinin bir gs-tergesiydi.

Ama kendiliinden sre kendi yolun-da ilerledi. Tunceli ve evresindeki illerikapsayan silahl eylemlerin zaman iindeyavalamas ve giderek neredeyse tmylesona ermesiyle birlikte, kylleri temel

g olarak gren, patron-aa devletindensz eden sol rgtler de dze inmi vekentleri mesken tutmulardr.

Krt ulusal sorununun srekli gndem-de olmas, her durumda snfsal mcadele-nin ikincil hale gelmesine yol aarken, so-lun krsal alanlarla ilikisinin ortadan kalk-mas da kylln tmyle bir yana itilme-sini beraberinde getirmitir.

1991-2001 dneminde ylesine kendili-inden bir sre yaanmtr ki, Krt ulusalsorunu, hi bir biimde snfsal ierie sa-

hip olmayan ve snfsal yan hi bir biimdeele alnmayan birincil konu olarak gnde-min ilk srasn igal ederken, kyllk bir


5/36


Toplam

Nfus

Kent

Nfusu%

KrNfusu

%

1970 35.605 10.222 28,7 25.384 71,3

1975 40.348 13.272 32,9 27.076 67,1

1980 44.737 16.065 35,9 28.672 64,1

1985 50.664 23.238 45,9 27.426 54,1

1990 56.473 28.958 51,3 27.515 48,7

2000 67.420 38.661 57,3 28.759 42,7

Sektrlerin GSMHdaki % Paylar(Cari Fiyatlarla)

Tarm Sanayi naat Hizmetler Kamu

HizmetlerithalatVergisi

1970 37,3 17,2 5,8 32,2 7,2 2,6

1975 33,8 17,7 5,3 35,3 7,9 3,0

1980 26,1 19,3 5,7 41,5 9,3 1,4

1985 19,7 21,7 5,8 42,6 5,5 2,81990 17,5 25,5 6,3 43,6 8,7 3,4

1995 15,7 26,3 5,5 47,6 8,2 3,7

2000 14,1 23,3 5,2 49,4 10,5 4,1

yana, snf kavramnn kendisi bile unutul-mutur. zellikle legalizmin glenmesi veillegal pek ok rgtn legalize olmas, biryandan legal kitle partileri kurulmasn, di-er yandan kltr merkezleri ad altndalegal derneklemenin hzlanmasn berabe-rinde getirmitir. Her iki rgtlenme biimide, snfsal ierikten ok kitlesellie yap-tklar vurguyla kendiliinden gelien sre-ce eklemlenmilerdir.

Artk sol kitle, tmyle kentli ve kentkkenli bireylerden olumutur. Burgunkent olduu, kentlinin burjuva olduu-na aldrmakszn, kentlilere ve kentlere da-yanan sol hareket, giderek kylln t-myle bir yana brakld, tmyle kentlile-rin (genel olarak burjuvalarn, zel olarak

kent kk-burjuvazisinin) karlarn tem-sil eden bir hareket haline dnmtr.Bu dnmle birlikte sol, hem ii s-

nfna, hem de kylle yabanclamtr.Zonguldak kmr madenlerinin kapatl-

mas ve yerine somon bal retimi yapl-mas ynndeki nerilerden, buday itha-latnn serbest braklmasna ilikin, kentlikitlelerin karlarna hitap eden pek okuygulama sol tarafndan itenlikle benim-senmitir. Gecekondu blgelerinin hzlatoplu konut alanlar haline gelmesiyle bir-

likte kentli kitleler, ne sosyolojik olarak,ne snfsal olarak tanmlanmam bir kt-le olarak kendiliinden solun hedef kit-lesi haline gelmitir.

Sol, bu kendiliinden s-rete sol, zaten hi bir zamanvarolmam olan iktidar pers-pektifi yerine, iktidar sorumlu-

luu tayan dzen ii bir mu-halefet mantna sahip olmuve olumsuz eylemden olum-lu syleme (evcilleme) gei yapmtr. Bir baka ifadeyle,silahlarn eletirisi, teorik ola-rak bile terk edilmi, eletiri si-

lah, olumlu eylem olarak iselletirilmi-tir.

12 Eyll sonrasnda doan yeni sol ku-ak, bu kendiliinden srecin iinde biim-lenmitir. Hemen hemen tamam kentliolan bu kuak iin, kentler ve kentli kitlelerher eydir, bunlarn dnda neredeyse hibir ey yok gibidir.

Kendiliinden sre sonunda kyllktmyle unutulurken, kentler her eyin oda- ve merkezi olarak grlr olmutur.

Bylesi bir durum karsnda snfsal tah-liller, kylle yaplan atflar solda hi birdeere ve anlama sahip olmamtr. 1 Ma-yslarda ii snfna yaplan vurgular bel-li llerde snfsal bak as varm gibi

grnse de, her durumda ii snf kent-li kitleler iinde alglanan bir katman ola-rak grlmtr.

Bu kendiliinden sre, kent nfusununkrsal nfusa gre arlkl bir yere sahip ol-duu inancn da beraberinde getirmitir.Bu ylesine yerleik bir inan haline gel-mitir ki, nfusun ounluunu oluturanyerler ve kesimler, her durumda devrimcimcadelenin alan ve kitlesi olarak kabuledilmitir. Btn solun ve sol bireylerinortak inancna gre, Trkiye nfusunun o-

unluu kentlerde yaamaktadr ve kyl-lk aznl oluturmaktadr. Bu inan, n-fus saym sonularyla ve GSMH iinde ta-rmn paynn azalmasyla desteklenmitir.

Ancak bu inan, nfus saymsonularyla, GSMH verileriyle des-teklenmi grnse de, bunlar t-myle iman konular olmaktanbir adm teye gememitir.

Bu inann yerletii 1980 son-rasnda ise, imana uygun olarakkr nfusu (1985 nfus saymndaki

radikal deiimle birlikte) giderekazalm olmakla birlikte, yine de2000 ylnda toplam nfusun %42,7-


6/36


Toplam

stihdamTarm % Sanayi % naat % Hizmetler %

1970 14.051.209 9.281.024 66,1 1.355.303 9,6 431.074 3,1 2.983.808 21,2

1975 16.049.565 10.458.286 65,2 1.526.211 9,5 523.823 3,3 3.541.245 22,1

1980 17.219.571 9.972.361 57,9 2.053.254 11,9 753.257 4,4 4.440.699 25,8

1985 19.208.608 10.950.844 57,0 2.255.571 11,7 740.505 3,9 5.261.688 27,4

1990 22.085.711 11.506.708 52,1 2.859.766 12,9 1.167.561 5,3 6.551.676 29,7

2000 25.527.737 12.202.401 47,8 3.421.325 13,4 1.189.904 4,7 8.714.107 34,1

Kaynak: TK, statistik Gstergeler 1923-2007

** Eski ad ile DE, yeni adyla TK verilerindezaman zaman siyasal gereklilikler nedeniyle dei-iklikler yaplmaktadr. Deiik istihdam verilerindetarmn pay da, bu deiikliklere gre deimektedir.Kimi durumda tarmda alan nfus 12 ya st ola-rak ele alnrken, kimi durumda 15 ya st olarak

alnmaktadr. Byle olunca da sonular ok farkl ola-bilmektedir. Ayn eklide istihdam edilen nfus ile i-gc arz arasndaki ayrm da ayn gereklilikle de-iiklie uratlmaktadr.

sini oluturmaktadr. stelik bu %42,7likkrsal nfus, 1985 ylnda belediyeler yasa-snda yaplan deiimle ortaya kan radi-kal deiimin rndr. Tablodan da ak-a grlecei gibi, 1985 ylnda toplam n-fus alt milyon artarken, kent nfusu yedi

milyon artm ve krsal nfus bir milyonazalmtr. Bylece 1980-85 dneminde tmnfus art kentlerde meydana gelmi vekrsal alanlardan da bir milyon g alm g-rnmektedir. Byle bir ey ne kadar gerekd olursa olsun, her durumda kentlere ili-kin oluan inanc pekitirmeye yetmitir.

Artk nfusun %427sini oluturan krsalnfus grmezlikten gelinebilir!

te yandan tarmn GSMHdaki paynnsrekli azal da inan besleyen dier birbilimsel veri olarak kabul edilmitir.

GSMHdaki yeri bylesine az ve azalmolan tarm da, tarmsal retimi gerekleti-ren kyl de nemsenmeyebilir! Tarm re-timinin nasl olup da bylesine azaldn vebu azaln sonularn da tahlil etmek ge-reksizdir!

Hem bizler solcuyuzdur, dolaysylaemekten ve emekiden yanayzdr. By-le olduumuz iin de, asl almamz o-unluk emekilerinin olduu yerlerde yo-unlatrmak durumundayzdr! GSMHda

hizmetler sektr ezici bir arla sahipolduuna gre, ounluk elbette hizmet-ler sektrndedir ve bu sektr iinde deofis boys and girls ile kamu emekilerindedir.*

Oysa Trkiyedeki istihdam verilerine ba-kldnda ounluk pek de inann n-

grd gibi deildir.**Byle de olsa diyecektir eski revizyo-

nistler, yeni legalistler, tarmda kapitalizmegemendir, bu nedenle bizi kyllk deil,tarm proletaryas ilgilendirir!

Kyllkle, krsal alanlarla hi bir iliki-

sinin olmamasn isteyen revizyonist/legalist-lerin bu iddias, elbette krsal alanlarda, ky-ller arasnda yaplacak devrimci alma-nn, giderek silahl mcadeleye dnece-i korkusuna dayanr. Onlarn zenle uzakdurmaya altklar ey, silahl mcadele,iddete dayanan devrimdir. Bizim gibi lke-lerde anti-emperyalist ve anti-oligarik m-cadelenin halk sava anlayyla srdrl-mesi zorunluluu, bin dereden bin su geti-rilerek rtlmeye allr. Tarmda kapi-talizmin egemenliini ilan ederek, toprakdevriminin burjuvazi tarafndan gerekle-tirildiini, dier bir ifadeyle demokratik dev-rimin tamamlandn kantlamaya alrlar.Bu sayede, devrimin anti-kapitalist bir dev-rim olaca, dolaysyla devrimin temel g-cnn ii snf ve temel alanlarnn kent-ler olduunu kolayca kabul ettireceklerinidnrler. Tersini dnenler, yani krlarnve kylln devrimdeki yerine ve rolnenem verilmesi gerektiini syleyenler,ad olmakla, lkedeki gelimeleri an-

lamamakla, grmemekle kolayca sulana-caklardr.Bylece kendi yanl grlerine daya-

nak yaptklar deiik olgularda yz geri edi-len revizyonist/legalistler (ve legalize olan-lar), son umutlarn tarmda kapitalizmin ge-

* Bu dnm EMEP programnda ok ak bi-imde ifade edilmitir: i hareketinden g alan vesnfn yakn mttefiki olan kamu emekilerinin hare-keti, 1991 ncesindeki darln krm, kitlesel bir ha-reket biimini alarak bym ve genilemitir.

nemli bir blmn ii tabakalarnn oluturduukamu emekilerinin hareketi, ii hareketi ve partisiasndan byk bir olanak olmutur. (EMEP Progra-m)


7/36


Ekili alan(1000 Hektar)

TraktrSays

1000 hektaraden traktr

says

1970 15.591 105.865 6,8

1975 16.241 243.066 15,01980 16.372 436.369 26,7

1985 17.908 581.375 32,5

1990 18.868 692.454 36,7

1995 18.464 776.863 42,1

2000 18.207 940.000 51,6

2005 18.148 1.022.365 56,3

BierdverSap Dver ve

Harman Makinas(Batz)

1970 8.568 -

1975 11.245 58.8671980 13.667 132.793

1985 13.611 172.687

1990 11.741 192.008

1995 12.706 209.120

2000 12.578 228.945

2005 11.811 212.720

limesine balarlar. Bu, artk onlar iinlm-kalm sorunudur. Ne yapp edip, ta-rmda kapitalizmin egemenliini kantlamakzorundadrlar. Tarmda kapitalizmin egemen

olduunu kantladklar takdirde, silahl m-cadeleden de, halk savandan da sittin se-ne kurtulmu olacaklardr! Bunun iin, n-ce tarmda kapitalizmin geliip egemen ol-duuna ilikin teorik ve pratik bilgilere ihti-yalar vardr.

Tarmda kapitalizmin egemen olmas,aktr ki, doal ekonomiden pazar ekono-misine geii salayan sermaye yatrmlar-n gerektirir. Sermaye yatrmlar, tarmdakapitalist retimin gelimesinin ltdr.Sermaye yatrm da, asl olarak makineli

retime ynelik olacaktr. Bu nedenle tarm-da kapitalizmin egemenliini kantlamannen kestirme yolu, tarmsal retimde kulla-nlan makinelerin saysal artna ilikin ve-rilerden geer.*

Traktr says, 1970de 105 bin iken, 2000ylnda 940 bine ykselmitir. 1990dan son-ra ekilen alan neredeyse hi deimezkentraktr says iki misline ulamtr. Dier ta-rmsal aralar bir yana brakldnda, sade-ce traktr saysndaki art tarma nemli birsermaye yatrm yapldn gsterir.**

Traktrn tarmsal retimde kapitalist l-ekte rasyonal kullanm ile lkemizdetraktr kullanlan tarm alanlarnn boyutubirbirinden farkldr. Rasyonel olarak bir

traktrn, (1970 verilerine gre) ortalama70 hektarlk bir topran ilenmesinde kul-lanlmas gerekirken, bu miktar lkemizde15 hektar gemez. Daha da nemlisi, tarm-sal retim yaplan toprak miktar artmazken,traktr miktar srekli artmtr. Bu da, ak-a traktrn retim d amalarla kullanl-dn gsterir. 1990 ylnda 1.000 hektara d-en traktr says 36,7 iken, 2008 ylnda busay 65,2ye ykselmitir.

Kapitalist anlamda bir retim aracnnrasyonel kullanm demek, o ara iin ya-

trlacak olan sermayenin ortalama kr ora-n dzeyinde kr getirmesidir. Eer makineiin yatrlacak sermaye, sermaye sahibi iinortalama kr orannda ya da stnde birgetiri sahibi deilse, kapitalist anlamda busermaye rasyonel kullanlmamtr, dola-ysyla da bu ara iin sermaye yatrlmaz.Sermayenin olmad bir retime de ser-maye retimi, yani kapitalizm denilemeye-cei de aktr.

Tarmda makinelemeyle kapitalizmingelimesini zdeletirme abalar asn-dan gzlerden uzak tutulmaya allan ta-rm arac ise, bier-dverlerdir.

Bier-dverler, istatistik ifadesi ile ken-di yrr bier-dverler, hemen her durum-da makinelemi tarmn bir simgesidir. l-kemizdeki bier-dver says ise, tam anla-

* Genellikle revizyonistlerden daha ok silahldevrimci mcadeleyi terk edip legalizm saflarna ge-enler asndan tarmda makineleme zel bir ne-me sahiptir. Makinelemi tarm, krsal nfusunkendine yeterli (otarik) bir ekonomiye sahip olma-d, dolaysyla kentlere ve sanayiye baml olduuanlamna gelir. Bu durumda, krlarda oluturulacakkurtarlm blgeler kendine yeterli bir ekonomiyesahip olmadklar iin varlklarn srdremezler. Kur-tarlm blgeler olmadan da halk sava srdrle-meyecei iin, makinelemi tarmn egemen oldu-u lkelerde (emperyalizme baml lkeler) halk sa-

va geersizdir! Bylece krlar temel alan bir silahldevrimci mcadeleden kurtulunmu olunur!** Buradaki sermaye, asl olarak traktr almn-

da kullanlan kylnn gelirinden yaplan tketimdir.

Doal, yani i dinamikle gelien kapitalizm koulla-rnda ayn toprak parasna yaplan bylesi bir ser-maye yatrm, asl olarak farkllk rantnn elde edil-mesine yneliktir, dolaysyla da kapitalist nitelikte-dir. Topraa yaplan sermaye yatrmyla elde edilen

farkllk rant arasnda belli bir oran saland l-de, bu yatrm kapitalist anlamda sermaye yatrmolarak tanmlanabilir. Ancak lkemizdeki traktr al-m, kapitalist anlamda rasyonaliteden ok uzaktr.


8/36


Toprak Dalm

1991 2001*

Dekarletme

Says

%Toprak

Miktar (Dekar)

%letme

Says

%Toprak

Miktar (Dekar)

%

Topraksz 101.610 2,50 - - 54.523 1,77 - -

5den az 251.686 6,19 667.059 0,28 178.006 5,79 481.987 0,26

5-9 381.287 9,37 2.511.091 1,07 290.461 9,44 1.952.471 1,06

10-19 752.156 18,49 10.042.501 4,28 539.816 17,55 7.378.022 4,00

20-49 1.274.609 31,33 38.668.961 16,49 950.840 30,91 29.531.622 16,02

50-99 713.149 17,53 46.750.693 19,94 560.049 18,20 38.127.035 20,68

100-199 383.323 9,42 49.216.633 20,99 327.363 10,64 43.884.397 23,81

200-499 173.774 4,27 46.487.432 19,82 153.685 5,00 42.075.498 22,82

500-999 24.201 0,59 14.982.493 6,39 17.429 0,57 11.218.554 6,09

1000-2499 10.266 0,25 13.856.621 5,91 4.199 0,14 5.476.930 2,97

2500-4999 1.930 0,05 6.538.082 2,79 222 0,01 695.541 0,38

5000+ 441 0,01 4.789.427 2,04 57 0,00 3.526.175 1,91Toplam 4.068.432 234.510.993 3.076.650 184.348.232

* 2001 Tarm Saym topran yasal sahiplii ve ekilen arazi esas alarak yaplmtr. Bu nedenle dier yllarla karlatr-mak iin uygun deildir.

myla iler acsdr.1950 ylnda bin adet olan bier-dver

says 1955de 6 bine ulamtr. 1970de8.568 olan bier-dver says, 1980de %60

artarak 13.667ye ykselmise de, 2005 y-lnda 11.811e dmtr. Bir baka tanm-la, bier-dver son otuz ylda (1975-2005)neredeyse ayn kalmtr. stelik 2005 yln-daki 11.811 bier-dverin %65i (7.747) yir-mi yan stndedir.

Eer bier-dverler, szcn tam anla-myla tarmda kapitalizmin gelimesininsimgesi ise, lkemizde bu geliimin ok k-sa srdn ve giderek kapitalizmin tarm-da gerilediini sylemek pek yanl olmaya-caktr.

Bu veriler, tm iddialarn ve inanlarntersine, kylln nemini ve tarm soru-nunun boyutlarn aka gstermektedir.Tm sorunlar da, yukardan aaya, d di-

namikle (emperyalizm) kapitalizmin geli-tirilmesinden tremektedir. Traktrn, re-tim arac olmaktan ok bir ulam arac ola-rak kullanlmas da bu arpk gelimeninak ifadesidir.

Bu durumda geriye, krsal alanlarda e-likilerin ne kadar keskin olduu sorusu ka-lr. Bir baka deyile, kyl kitlelerinin du-rumunun, gemi dnemlere gre, zellik-le de devrimci mcadelenin ykseldii1970-80 dnemine gre daha iyi olup olma-ddr.

Toprak Dalm

Dekar

1970 1980

letmeSays

%Toprak

Miktar (Dekar)%

letmeSays

%Toprak

Miktar (Dekar)%

Topraksz 317.682 9,41 - - - - - -

5den az 351.069 10,40 1.751.860 1,03 309.892 8,49 551.789 0,27

5-9 405.257 12,00 4.048.520 2,37 265.306 7,27 1.766.311 0,86

10-19 594.221 17,60 11.878.480 6,96 527.181 14,44 7.096.213 3,44

20-49 877.820 26,00 28.721.060 16,83 1.164.642 31,89 25.141.573 12,19

50-99 478.375 14,17 35.878.120 21,02 738.376 20,22 48.392.133 23,46100-199 239.150 7,08 35.872.500 21,02 421.523 11,55 54.244.977 26,30

200-499 95.539 2,83 33.438.650 19,59 193.730 5,31 52.002.284 25,21

500-999 15.190 0,45 11.392.500 6,68 26.407 0,72 17.858.013 8,66

1000-2499 1.350 0,04 2.035.880 1,19 2.500 0,07 3.507.951 1,70

2500-4999 546 0,02 1.844.810 1,08 373 0,01 1.214.931 0,59

5000+ 388 0,01 3.787.560 2,22 159 0,00 4.779.514 2,32

Toplam 3.376.587 170.649.940 3.650.910 206.274.325


9/36


Kyl asndan en nemli so-run, toprak sorunudur. Bu neden-le, krsal alanlardaki elikidensz edildiinde, ilk akla gelen top-

rak dalmdr. Krsal alanlardaelikinin eskisi gibi olmad, ky-lnn toprak talebinin bulunmad-, dolaysyla lkede bir toprakdevrimine gerek olmad iddiaedilecekse, bunun iin toprak da-lmna bakmak gerekir.

phesiz kapitalizm yukardanaaya gelitirilse de, feodal top-lumun bir snf olan kyllnfarkllamasna, yani snfsal ayr-masna da yol amtr. Ancak bu snfsalfarkllama, dorudan ky ilikileri iindetopran merkezilemesine paralel gelime-mitir. Bu nedenle de kapitalist tarmsal i-letme ad verilecek iletmelerin toprakla-rnda nemsenebilecek bir gelime sz ko-nusu deildir. Tarmda hala kk kyllkar basmaktadr.

Eer topraksz kyller tarm proletar-yas, 5 dekardan (dnm) az topra olankyller yoksul kyl, 5-50 dekar topraolanlar kk kyl, 50-100 dekar topra-

olanlar orta kyl ve 100-500 dekar s-t toprak sahipleri zengin kyl ve 500 de-kardan daha fazla topraa sahip olanlar ka-pitalist ifti ve byk toprak sahibi olarakkategorize edilecek olursa*, tarm proletar-yas ve yoksul kyllerin says son otuz yl-da yardan fazla azalmtr. Kk kyl sa-ysnda ise fazlaca bir deiiklik olmamtr.Oransal olarak yoksul kyllerin azalmas-na paralel olarak orta ve zengin kyllerinorannda belli bir art ortaya kmtr. (An-

cak bu oransal bir arttr.)2001 Tarm Saym, Dnya Bankas tara-

fndan planlanm ve finanse edilmi olandorudan gelir destei erevesinde yapl-dndan, daha nceki yllar asndan ke-sin bir l vermemekle birlikte, 1970-1980dnemindeki toprak dalmndaki gelimeye benzer bir gelimenin 1990-2001 yllararasnda ortaya ktn gstermektedir. Buda, toprak dalmnn neredeyse onar yllkperiyotlarla belli oranda merkezileip yeni-den blldn gsterir. Daha genel bir

ifadeyle, tm eksikliklerine ramen son otuzyllk Tarm Saym verileri, genel olarak ta-rmdaki toprak mlkiyetinin nemli l-de deimediini gstermektedir.

Son otuz yllk Tarm Saym verileriningsterdii dier bir gerek ise, tm iddiala-rn ve inanlarn tersine, tarmdaki kapita-list iletmelerin says ve toprak mlkiye-tinde, 1980-90 dnemi dnda (ki 24 OcakKararlarnn rndr) deiim olmad-dr.**

Toprak mlkiyetinde nemli bir deii-

min olmamas, krlarda geleneksel ilikile-rin hala varln srdrdnn bir gster-gesidir. 1950lerden itibaren tarmda traktr

Tarmsal letme Says (%)

5 dekar-dan az

5-49dekar

50-99dekar

100-499dekar

500+

dekar

1970 19,8 55,6 14,2 9,9 0,1

1980 8,5 53,6 20,2 16,9 0,1

1991 8,7 59,2 17,5 13,7 0,3

2001 7,6 57,9 18,2 15,6 0,2

Toprak Miktar (%)

5 dekar-dan az

5-49dekar

50-99dekar

100-499dekar

500+

dekar1970 1,0 26,2 21,0 40,6 4,5

1980 0,3 16,5 23,5 51,5 4,6

1991 0,3 21,8 19,9 40,8 10,7

2001 0,3 21,1 20,7 46,6 5,3

* statistik veriler tmyle dzenin kendi ihtiya-larna gre dzenlendiinden, toprak dalmna ili-kin veriler de, kanlmaz olarak kylln snfsalayrmasn tam olarak yanstmaz. Bunun yan sra,topran bykl ayn olsa da, ekilen rn asn-dan ayn byklkteki topraktan farkl byklklerdegelir elde edildiinden, bu istatistik byklkler so-mut durumu tam olarak yanstmaz. Baz rn eit-leri asndan ve blgelere gre 50 dnm stndekitopraklar zengin kyl kategorisine girebilmektedir. Ayn ekilde 100 dekar stnde topraa sahip olankyller zengin kyl olarak tanmlansa da, blge-lere ve rne gre bunlarn bir blm orta kylsnfna dahildir, orta kylnn st kesimi olarak da

tanmlanabilir. Burada yaplan kategoriletirme, tahlrnleri, zel olarak da buday retimi lsne g-re yaplmtr. Ancak orta kylye ilikin geiken-lik burada da sz konusudur.

** Toprak mlkiyetinde nemli bir deiim olma-mas bir genellemedir. Seraclk (rtl tarm), orga-nik tarm gibi grece kk toprak parasnda retim yaplan, ama sermaye yatrm gerektiren alanlardatoprak mlkiyetinin bykl fazlaca nemli deil-dir. rnein organik tarmda ortalama toprak byk-l, blgelere gre 40 ile 100 dnm (dekar) arasn-da deimektedir. Seraclkta ortalama toprak byk-l 60 dnmdr. Bunun dnda blgeler arasnda

da toprak bykl ile gelir arasnda farkllklar var-dr. Amacmz, Trkiyedeki toprak dzenini tahlil et-mek olmadndan bu durumlar genellemenin dn-da tutuyoruz.


10/36


10

kullanmnn artmas ve pazar iin retimingelitirilmesiyle birlikte, neredeyse genel birkuralmasna kyl ailesinin bir blmkente g ederek ii olarak alr. Bu du-

rum, topran paralanmasn nleyen ennemli unsurdur. Kente g eden kyl, biryandan iileirken, dier yandan topraktanelde edilen rnden ksmen pay alr ve ha-sat zamanlarnda kye giderek alr. An-cak 1980 sonrasnda bu iileen kyllerinkentlerde yerleik hale gelmesiyle birlikte,kyle olan ilikileri nemli lde kopmu-tur. Her ne kadar kentlerde kyl davra-nlarn ve alkanlklarn srdryor grn-se de, byk lde kentlilemitir.

Kyl kitlesi ise, ne denli snfsal ayr-maya uramsa da, hemen her zaman ya-r-feodal ilikilerin farkllam ve pazar iinretimle eklemlenmi (meta reticisi) bi-imiyle yaamn srdrmeye almtr. s-ter feodal retim ilikilerinin snf olarak ol-sun, ister kapitalizme eklemlenmi bir s-nf olarak olsun, her durumda kyllk kr-sal alann dar snrlar iinde dank ve r-gtszdr. Bu danklk ve rgtszlk iin-de, hi bir zaman kendi karlar iin bir ara-ya gelemez ve mcadele edemez. Byle

gelmi byle gider anlayyla, tefekkriinde yaarken, her zaman uygulanan ta-rm politikalarnn sonularna katlanmakdurumundadr. 1950de ok partili sistemegeildikten sonra kendi yaam deneyimi ilesistemin nasl ilediini renmi ve bunakendisini uyumlandrmaya almtr. D-nemsel olarak mlkszleme ve yoksulla-mann younlat zamanlarda da, kendi-ne yeterli retim yapabildii lde sessizkalmtr. Bir bakma kendi halinden mem-nun bir kitle grnmne sahiptir.

Akdeniz, Ege ve Karadeniz sahil eridin-de bulunan kylerin yayla turizmi gibi ta-

rmsal retimle dorudan ilikisi olmayan ti-cari iliki iine itilmesi de, bu blgelerdekikylnn halinden memnun olmasn sa-lamtr. Dou ve Orta Anadolu kyllerinin

gda sanayi ve gda tedarikileriyle olanilikisi de, bu blgelerde kyllerin halin-den memnun olularna yol amtr.

2001 krizinde byk ykma urayan ta-rmsal retim ve kyllk, zel bankalarntarm kredileri ve kredi kartlar sayesindebelli bir nefes alma olanana sahip olma-lar da, kyl kitlesinin krsal nfusun azal-tlmasn hedefleyen tarm politikalarna kar- tepkilerini de pasifize etmitir. Ancak ky-l kitlesinin bu kendiliinden hali, onun ya-ad gerekleri aklayan bir siyasal nc-nn etkin olmamas nedeniyle kolayca e-riatlarn etkisi altna girmelerini kolayla-trmaktadr.

Diyebiliriz ki, kyllk, hi bir zamankendiliinden bir siyasal hareket ve rgt-lenme yaratma niteliine sahip olmayan birkesim olarak, tarmn geri kalml kar-snda tepkisizdir. Ne uygulanan tarm politi-kalarna kar bir tepki vermektedir, ne detoprak talebinde bulunmaktadr. Nesnel ola-rak varolan elikiler zaman zaman keskin-

lese de, bu durumu kavramamakta ve tep-ki gstermemektedir. Kyl kitlesinin tepki-sizliine, sessizliine bakarak, kyllnneminin kalmadna hkmetmek ise, ba-tan sona aymazlktan baka bir ey deildir. Asl olan kylln bilinlendirilmesidir.Bunun yolu ise, devrimcilerin sistemli ola-rak kyller arasnda alma yrtmesin-den geer. Byk kentlere yerlemi, stan-bulda Taksim tramvay dura ile Ankarada Yksel Caddesine skm solun bylebir almay yapacan ummak ise, ab-

srd bir beklentiden baka bir ey deil-dir.


11/36


11

Eya bulamaynca eeini haczettilerBurdurun Alasun ilesinde mizahi yklere konu olacak bir haciz ilemi gerek-

letirildi.Banka kredisi borcunu demeyen iftinin keli tarafndan icraya verilmesi ze-

rine, ahrnda eei haczedildi. Sata karlan eee ilk satta alc bulunamad.AA muhabirinin ald bilgiye gre, Alasunda yaayan ifti lhan Tatekinin 25

bin TLlik banka kredisi borcunu dememesi zerine, borcu demek zorunda kalankeli esnaf Muammer Taan, Tatekini icraya verdi. Alasun cra Mdrlnce uy-

gulanan ilemde lhan Tatekinin evine haciz geldi, evde eya bulunamamas ze-rine ahrndaki eeine el konuldu.

Hacizle alnarak oban Kadir Topa yediemin olarak braklan yaklak 10 yala-rndaki eek bugn sata karld.

Alasun Tarm Mdrl veterinerlerince boyu, kilosu ve yana baklarak piya-sa yat belirlenen eek, 400 TL bedelle balatlan ilk sat iin traktrle Alasun H-kmet Konann nnde getirildi. Traktrden indirilmeyen eein sata karldcra Mdrl katibince Satlk eek var. Alan var m? szleriyle kez tekrarla-narak duyurulurken sat artnamesi okundu.

lk sat ileminde icralk eee alc kmad. Yediemin olan obana yeniden tes-lim edilen eek, haftaya tekrar sata karlacak. (22 Temmuz 2009)

(2000 genel nfus saymna gre Alasun ilesinin nfusu 11.393dr. Bunun4.738si ile merkezinde, 6.655i ise belde ve kylerde yaamaktadr. 2008 adresedayal nfus kayt sistemine gre, ile nfusu 9.575tir. Bunun 4.445i ile merkezin-de, 5.130u belde ve kylerde bulunmaktadr. Alasun belediye bakanln MHP,ileye bal anakl beldesini SP ve Yeilbaky beldesini AKP kazanmtr.)

smilli iftilerin asNfusunun yzde 90nn iftilik yapt smil Beldesi son gnlerde bankalarn

haciz kskacna girerken bankalara kredi borcu olan iftileri sar taksi korkusu sar-d. Blgede iftilik yapan kesimin yzde 80ine yaknn icralk olduunu ifade edensmil Belediyesi ve Karatay Ziraat Odas Bakan Ltf Topba, Bankalar iftimi-zin evindeki beyaz eyann yan sra ardaktaki byk ve kkba hayvanlara va-rana kadar kamyonlara ykleyip gtrd dedi.

(Konyann Karatay ilesine bal smil beldesi belediye bakanln seimine parti (MHP, SP ve AKP) katlm ve MHPli Ltf Topba kazanmtr. Nfusu5.930dur.)

Eya bulamayncaeeini haczettiler


12/36


12

Her ne denilirse denilsin, Trkiyenin ya-kn tarihi, devrim mcadelesinin geliimi veykselii dnda byk sramalara ve al-tst olulara sahne olmamtr. Bir bakma,1950 DP iktidarndan gnmzdeki AKP ik-tidarna kadar, egemen snflar arasndakig ilikilerinde meydana gelen deiimlerya da deitirme giriimlerinin kartl ze-rinde gelien siyasal olaylara sahne olmu-tur. Bu sreteki tek istisna, devrimci m-

cadele, yani aadakilerin siyasete m-dahale etme giriimidir.1950 ylnda DP iktidara geldiinde, ege-

men snflar, feodal snflar (toprak aalarve tefeci-bezirgan) ile yeni oluum halinde-ki ibirliki-tekelci burjuvazidir. Emperya-lizm, bu dnemde feodal egemen snflarntmyle ittifak iindedir. Adnan Mende-resin kiiliinde DP iktidar, szcn tamanlamyla toprak aalar, tefeci-bezirgan ilezengin kyllerin ban ektii bir egemenittifakn iktidardr. Emperyalizmin bu kesim-

lerle kurduu ittifak, arlkl olarak krsalalanlarn pazar ekonomisine almasna yneliktir. Genel ifadeyle, demokratik dev-rimin tamamlanmad, kapitalizmin i di-namikle gelimedii, ulusal burjuvazininmevcut olmad feodal ve yar-feodal re-tim ilikileri iindeki bir lkede kapal re-tim birimlerinin pazar iin retime yneltil-mesi, emperyalizm-feodal smrc snf-lar ittifaknn temelini oluturmutur. DP ik-tidar dneminde Erbakann iinde yer al-d Gm Motor olay da, bu ittifakn ama-ca ne kadar uygun bir ara olduunu gs-terir.

Menderes dneminde tarm politikalar-

Kyllk, Eraf, Tefeci-Tccarve Gda Tedarikileri

nn yaratm olduu efsanede ifade edil-dii gibi, halk, yani kyllk, ark yerineayakkab giymeye balamtr. Tarmdatraktr ve bier-dver kullanm yaygnla-mtr. Tarm rnleri fiyatlarndaki deramen, yeni topraklarn ekime almas vetraktr, gbre vb. kullanlmasyla rn mik-tarndaki art sayesinde kylnn eline ge-en gelir de artmtr. 1957 krizine kadar ta-rmsal retim srekli bymtr.

Tarmsal retim (Cari Fiyatlarla)

Milyon TL%

DeiimMilyon dolar

1950 4.046 - 1.445

1951 5.216 28,9 1.863

1952 5.967 14,4 2.131

1953 7.022 17,7 2.508

1954 6.119 -12,9 2.185

1955 7.453 21,8 2.662

1956 8.654 16,1 3.091

1957 12.287 42,0 4.388

1958 14.583 18,7 5.208

1959 16.288 11,7 5.817

1960 17.667 8,5 3.727

1961 17.618 -0,3 1.958

Bunlar, o gne kadar kendine yeterli birretim iinde yuvarlanp giden kylnnyaamnda belirgin bir deiime neden ol-mutur.

Ancak kylnn gelirlerindeki art ve ta-rmsal retimde traktr kullanmnn yaygn-lamas, krsal alandaki geleneksel feodalilikilerin tasfiye olmas iin yeterli olmam-tr. Kyllk, yar-feodal ilikiler iinde, top-


13/36


1

rak aal, tefeci-tccar ve zengin kyll-n oluturduu bir egemenlik ilikisi altn-da pazar iin retime yneltilmitir.

Toprak aalnn egemen olduu blge-

ler dndaki krsal alanlarda zengin kyl-nn tarm rnleri ticareti yapan tccarlaolan ilikisi, ayn zamanda pazar iin reti-me yneltilen kk ve orta kylnn pa-zar ilikilerinin belirleyicisi olmutur. Zenginkyl, krediyi, igcn ve kyn darylaolan ilikisini denetim altnda tutarak ky-de egemen durumundadr. Bu dnemde,kk ve orta kylnn pazar iin rettiirnler, zengin kylnn icazeti altndatccar tarafndan satn alnarak byk kent-lere pazarlanmtr.

Anadolu kasabalarndaki feodal/gele-neksel eraf, o gne kadar kyllerin dev-let ve kentlerle olan ilikisinin belirleyicisiy-ken, bu dnemde zengin kyl-tccariki-lisinin oluturduu yeni bir eraf belirleyicihale gelmitir. Yani, toprak aalar, tefeci-tccar, zengin kyl ve kasaba-ar esna-fndan oluan geleneksel eraf, kent ile krarasnda ticareti salayan yeni bir tccar ke-siminin katlmyla dnme uramtr.

Buyeni tccarlar, eski dnemin ky-ka-

saba ilikisini kuran, belli llerde ar es-nafna tarm rnleri tedarik eden ve ken-disi de ksmen kylere mal satan tefeci-tc-carlardan (ki bunlara eri/tccar demekpek yanl olmayacaktr) farkl olarak, tarm-sal rnlerin kasaba dna, zel olarak dabyk kentlere aktarlmasn salayan yenibir snf oluturmutur.* Bu tccar kesimi,kydeki art-deeri ky dna tayarak, kydnda sermaye birikimine katkda bulunur-ken, ayn zamanda tarmsal gelirdeki artaramen kyn gelimesini nlemitir.

DP iktidarna kadar byk lde devlettarafndan satn alnan tarm rnlerinin ih-rac da, bu yeni snfn ortaya kmasyla bir-

likte zel irketler tarafndan yaplmaya ba-lanmtr. Bu da, byk kentlerde yerleikibirliki ticaret burjuvazisinin (ithalat ve ihracat) geliimini salamtr.

27 Maysa gelindiinde, yaanlan 1957bunalmna ramen, krsal ilikilerde Ana-dolu tccar ile tarm rnleri ihracats i-birliki ticaret burjuvazisi ikilisi giderek g-lenmitir.

Bu iliki, kasaba esnafnn kyllerleolan dorudan ilikisini zayflatrken, aynzamanda blgedeki rnlerin artan orandabyk kentlere ve ihracata ynelik olaraktccar tarafndan satn alnmasyla ortaya -kan fiyat artlaryla kazanlarnda azalma-ya yol amtr. Ama ayn durum kylnngelirlerinde belirgin bir arta yol amtr.

Ayn dnemde, ters ynde, yani bykkentlerden kasabalara ynelik sanayi rn-leri ticareti artarak gelimeye balamtr. Buticaret, yeni bir esnaf tr ortaya karm-tr. O gne kadar yerel tarmsal rnlerin ti-caretini yapan ar esnafnn karsndabez, kuma, ayakkab (zellikle kara lastik),kk tarm aletleri ticareti yapanyeni biresnaf tipi ortaya kmtr.** Bu yeni esnaf,giderek mobilyadan beyaz eyaya ve oto-

mobile kadar her eit sanayi mallar pera-kendecisi olarak kasabadaki egemen erafilikisinin deimesine yol amtr.

Anadoludan byk kentlere doru tica-ret ile byk kentlerden Anadolu kasabala-rna doru ticaretin gelimesine paralel ola-rak gelien yeni toptanc tccar ve peraken-deci esnaf, zengin kyllerle ibirlii yapa-rakyeni bir eraftipi ortaya karmtr.

Geleneksel eraf ile yeni eraf, ilk d-nemde kasaba pazarnn geliimiyle ortayakan gelir artyla kardelik havas iin-

de birlikte hareket ederken, giderek yeni e-rafn gcnn artmas ve bu gcne daya-narak ve siyasal ilikileri kullanarak pazar-da kendi payn bytmeye ynelmesi, bukardelik havasn ortadan kaldrm veyeni bir atma dinamii ortaya karm-tr.

Bu yeni atma, ekonomik kar at-masnn siyasal planda srdrld yenibir sreci balatmtr. Geleneksel eraf, her

* Mbeccel Kray, Ereli incelemesinde bu ye-ni zengin kyl-tccar ikilisinin kylyle olan ilikisi-ni yle anlatr: Tccar kylnn ihtiyac olan para-y, bor olarak ve hi bir formaliteye bal olmadanverir. Ayrca kylye kasabadaki her ii iin yol gs-terir, akl verir ve yardm eder. Mahkeme ilerine ba-kar, avukat bulur, doktor ve ila temin eder, idari me-kanizma ile ilerini halleder, gerekirse bunlarn mas-raflarn kylye sormadan karlar ve bor hanesine

yazar. ocuklarn evlenmesinde, lmlerde, kyllerarasndaki anlamazlklarn hallinde nemli rol oynar.Btn bunlar, ne feodal, ne de modern tccar grubutarafndan yaplan fonksiyonlar deildir.

** Bu dnemde hzla gelien Bezmen ailesininSantral Mensucat, Sabanc ailesinin Bossas, MuratBayrakn Sancak Tl gibi tekstil irketleri bu yeniesnaf tipiyle kendi rnlerini pazarlamlardr.


14/36


1

ynden geleneklere, dolaysyla dinsel te-mele dayanmak zorunda kalrken, yeni e-raf, modernlemenin, kentlemenin, zen-ginlemenin temsilcisi olarak ortaya km-

tr.*Bu atma, 1969 ylnda Erbakann TO-

BB bakanlna seilmesiyle birlikte gr-nr olmu ve ardndan Erbakann TOBBbakanlndan polis zoruyla alnmas son-rasnda MNPnin (Milli Nizam Partisi) kurul-masyla siyasal bir nitelik kazanmtr.

Ama bu srete srekli gelien ve g-lenen ibirliki-tekelci sanayi burjuvazisi,kendisini yeterince gl grdnden,kendi mallarnn ticaretini kendi distrib-trleri araclyla yapmaya ynelmesiylebirlikte, yeni tccar kesimi gszlemeyebalamtr.

Bylece Anadolu kasabalarnda tc-car tipi ortaya kmtr: 1) yresel olarakgeleneksel tarm rnleri ticareti yapan te-feci-tccar ve esnaf; 2) byk kentlerdenkasabalara ynelik olarak tketim mallarsanayi rnleri ticareti yapan tccar ve es-naf ve 3) dorudan ibirliki-tekelci burju-vazinin mallarn (otomobilden deterjanakadar) pazarlayan blge datmclar.

Kent nfusundaki arta paralel olarakgelien tketim mallar ticareti 1970lerin or-talarnda marketlerin ortaya kmasyla bir-likte, kent ve kasabalarda marketi/esnaf(arlkl olarak gda rnleri ticareti yapanperakendeci esnaf tr olarak bakkallar) a-tmasna yol amtr. Dnn hac bakkal-nn (tefeci-tccar) karsna binbir eitmal satan marketler kmtr.

Gnmzdeki durumun belirleyicisi olanbu gelime, tefeci-tccar hac bakkalnikinci kuaknn marketilie geiiyle bir-

likte** ksmen nemsizlemise de, tefeci-tccar kesiminin kyle olan ilikisini zayf-latmtr. Artk kylnn rnleri yeni tc-cartarafndan satn alnarak marketlere ve

bakkallara pazarlanmaktadr. te yandan buyeni tccarn pazarlad mallarn nemli birblm blge dndan gelen sanayi malla-rndan olumutur. Bylece pazar iin re-tim yapan kyl, bir yandan kendi rnleri-nin pazarlanmasnda yeni tccara bamlhale gelirken, dier yandan ayn tccarnblge dndan getirdii yeni sanayi mallar-nn tketicisi olmutur.

70li yllarda kylnn yeni tccarla olanilikisi balang evresinde olduundan, iki-si arasndaki elikiler fazla gelimemitir.Bunun yerine, yeni tccar kesimi ile gele-neksel tefeci-tccar kesimi arasndaki eli-kiler keskinlemeye balam ve esnaf ke-simi bu elikide taraf olmak durumundakalmtr.

Byk kentlerde marketlerin ortaya k-mas ve ibirliki-tekelci burjuvazinin kendidatm ebekesini kurmaya ynelmesi,ticarette tekelciliin yerlemesine ve eko-nomik zor kullanan bir gcn ortaya k-masna yol amtr. Kentlerin tketiminde

sanayi mallarnn (dayankl tketim malla-r, temizlik malzemeleri vb.) arlkl yere sa-hip olmasyla birlikte, esnaf (bakkal), dnekadar nakit para sorununu (deme sorunu)tefeci-tccar ilikisi iinde zmleyebilir-ken, imdi dorudan deme yapmak iinnakit sorunuyla yzyze gelmitir. Bu da, gi-derek esnafn bankalara olan kredi borla-rnn ykselmesine ve yksek faiz deme-lerine neden olmutur. Her ne kadar tefeci-tccar ilikisinde banka faizlerinden dahayksek faiz demek durumunda kalmsa

da, geleneksel kapal retim ilikisi ere-vesinde bu tefeci faizi nemsenecek boyut-ta nakit sorunu yaratmamtr. Ama imdiesnaf, stelik o gne kadar hi bir ilikisiolmam, hemerisi bile olmayan bir tc-cara pein deme yapmak zorundadr.

Esnafn yeni tccara pein deme zo-runluluundan doan nakit para sorunu ya-nnda, tccardan hangi mallar satn alaca- da sorun haline gelmitir. Artk yeni tc-

* Bu srete 27 Mays darbesi tm bu gelimele-re ve atmalara ters ynden mdahaleye yol am-tr. 31.12.1960 tarihli 193 sayl yasa ile tarmsal gelir-ler gelir vergisi kapsamna alnmtr. Dier yandanDPTnin kurulmasna paralel olarak Tarm Saym ya-plmas karar alnm ve ilk kez 1963 ylnda kapsam-l bir tarm saym gerekletirilmitir. Gerek tarmsalgelirlerin vergilendirilmesi yasas, gerekse 1963 TarmSaymnda kylnn elindeki tm ara ve gerelerinsaymnn yaplmas anti-komnist propaganda konu-su haline getirilmitir. Bylece 27 Mays darbesi, 1950-60 dneminde gelirlerinde byk art gerekleenkyller tarafndan (anti-komnist propagandann da

katksyla) kendisine kar bir giriim olarak alglan-mtr. Oysa ki, 27 Mays dneminde yaplmak iste-nenler, tmyle kapitalizmin gelimesini salamayayneliktir.

** Ynetmen mer Ltfi Akad, krdan kente g- anlatan lemesinin ilk filmi olan Gelinde Yozgat-l hac bakkaln nasl marketletiini gereki biim-de anlatr.


15/36


1

car, kendi istedii koullarda ve istedii fi-yatlarla mal satar hale gelmitir. zellikle enok satlan mallarn yannda sat deeri ol-mayan mallarn esnaf tarafndan satn aln-

maya zorlanmas, giderek yeni tccar ile es-naf arasndaki elikiyi keskinletirmeyebalamtr. 70li yllarda zellikle yeni tke-tim eitlilii iinde deterjan rnleri pazar-lanmasnda esnafn talep olmayan rnlerialmaya zorlanmas (Omo gibi sat yksekrn yannda fazlaca satlmayan Persilinzorla satlmas), parasn stoklara bala-mak zorunda brakmtr.

Gelien kent pazarnn yaratm olduuyeni talep ve bu talebi yre dndan temineden yeni tccarn zorlaycl karsndaesnafn tefeci-tccarla olan ilikisi, politikalanda yeniden kurulmaya balanmtr.1980e kadar banka borlar karsnda zo-ra den esnaf (ve kyl) tefeci-tccara ya-knlamak zorunda kalmtr. Tefeci-tccarkesimi, bu dnemde esnafn (ve kylnn)karlat sorunlar politize ederek, yenitccar kesiminin elde ettii gc zayflatma- ya ynelmitir. Deterjan ticaretinde olduugibi, ticareti konu olan mallarn gavur ma-l olduu ya da sahibinin yahudi olduu-

na ilikin youn bir propaganda (MNP/MSParaclyla) yrtlmtr. Bir bakma ya-banc mallara kar yerli mal kullanmakampanyasna benzeyen bu propaganda,ayn zamanda tefeci-tccar sermayesiyle y-resel olarak retilmeye balanan alternatifmallarla desteklenmitir. Anadolu kasaba-larnda tefeci-tccar sermayesiyle kurulanyerel/blgesel peynir, deterjan vb. mal re-timi belirgin bir art gstermitir. Ayn ekil-de esnaf ve marketlerin kulland buzdola-b, vitrin vb. mallar da Anadolu kaplanlar

tarafndan retilmeye balanmtr.70li yllar, ekonomik bunalmlarn ve

devrimci mcadelenin gelitii yllar oldu-undan, kitlelerin tketimleri de byk l-de telenmitir. Ya, ampul, tp gaz gi-bi zorunlu tketim mallarnn pazarda kara-borsaya dmesi ve ou durumda buluna-maz olmas, tketimin telenmesi yann-da srdrlemez hale gelmesine yol am-tr. Bu nitelikleriyle 70li yllar, tam anlamy-la belirsizlik ve gei dnemi zellii kazan-mtr.

lke genelinde etkili olan temel bir olguda, ibirliki-tekelci burjuvazinin kendi da-tm ebekesini kurmas, mallarn kendi

blge datmclar ve yresel temsilcileri(bayiler) araclyla yapmaya balamasdr.Bu gelime, gerek geleneksel tefeci-tccarasndan, gerekse yeni tccar kesimi a-

sndan olumsuz bir durum ortaya kard-ndan, her iki kesimin tepkisine yol am-tr. Bylece yresel olarak birbirine kartkonumdaki bu iki tccar kesimi, ibirliki-tekelci burjuvazi karsnda birlemeye veortak hareket etmeye balamlardr. Erba-kann MSPsi tefeci-tccar/esnaf kesimininsiyasal szcs haline gelirken, MHP yenitccar/esnaf kesiminin temsilcisi haline gel-mitir. birliki-tekelci burjuvazi karsndakarlar ortak olan bu kesimlerin siyasalalanda birbirinden farkl iki partiye ayrma-lar birleik hareket etmelerini engellemi-tir.

Bu iliki ve eliki karsnda ibirliki-te-kelci burjuvazi, kent kk-burjuvazisini ye-dekleyerek, Anadoludaki geleneksel ege-menlik ilikisini tasfiye etmeye kalkmtr.12 Mart Muhtras ertesinde kurulan I. ErimHkmeti, ilerici, reformist, Atatrk g-rnm altnda kent kk-burjuvazisini ye-deklemenin arac olarak ortaya kmtr. Ancak gelien silahl devrimci mcadele

karsnda Erim hkmetinin gerek yz,ibirliki-tekelci burjuvazinin amalar a-a ktndan, bu gerekleememi ve ka-nlmaz olarak ibirliki-tekelci burjuvazi,Anadolu tefeci-tccar sermayesi ve yeni ti-caret sermayesiyle uzlamak zorunda kal-mtr.

70li yllarn ortalarndan itibaren ykse-len devrimci mcadele ve bu mcadeleninkyl kitlesi arasnda yaylmas, bir btnolarak egemen smrc snflarn birliktehareket etmelerini zorunlu klmtr. Bu zo-

runluluk, kanlmaz olarak kendi ilerinde-ki elikilerin telenmesine, ikincil halegelmesine yol amtr.

Gerek 24 Ocak 1980 Kararlar, gerekse12 Eyll askeri darbesi, bu zorunlu uzlama-nn zerinde ykselmitir.

12 Eyll askeri darbesiyle birlikte uygu-lanan ekonomi politikalar, bir yandan ibir-liki-tekelci burjuvazinin karlarn kollar-ken, ayn zamanda uzlama iinde olduudier kesimlerin de karlarn kollamtr.zellikle faizsiz bankaclk adyla islami fi-

nans sermayesinin yasal faaliyetine izin ve-rilmesi, tefeci-tccar sermayesinin yenidenglenmesine ve Anadolu kasabalarnda ye-


16/36


1

niden egemen g haline gelmesine yol a-mtr.*

1980e kadar kendi tefeci-tccar ilikisiiinde sermaye oluturan bu kesim, im-

di Suudi finans kurulularnn dorudan ser-maye desteine sahip olmutur. 1980 dn-ya ekonomik bunalm ortamnda emperya-list lkelerin tketim mallar sektrndekikriz ile geri-braktrlm lkelerin d bordemeleri iin her trl mallarn ihra et-meye yneltilmeleri bu yeni finans destei-ne sahip kesimlerin yatrm yapmalarn te- vik etmitir. lker olaynda olduu gibi, te-feci-tccar kesimi, islami sermaye, faiz-siz bankaclk vb. desteklerle hzla gelime-ye balamtr. lk bata Arap lkelerine y-nelik ihracat alannda ne kmaya bala-yan bu islami sermaye, 1990larda nceTrki cumhuriyetlere ve ardndan AB lke-lerine doru almaya balamtr.

Arlkl olarak paketlenmi gda rn-leri ticaretiyle gelien islami sermaye, it-halatn liberalizasyonu erevesinde her tr-l yabanc tketim mallarnn ithal edildiibir ortamda ibirliki-tekelci burjuvazinin gi-derek geriye ekildii geleneksel retimalanlarnda yatrmlara balamtr. hlas Hol-

ding tarafndan Gney Koreden KIA, Hun-dai vb. otomobillerin ithal edilmesi; Kom-bassan Holdingin otomobil lastii retimi-ne ynelmesi, kk ev aletleri (kombi vs.)retim ve ticareti, islami sermayenin, ya-ni eski tefeci-tccar sermayesinin sanayisermayesi haline dnmesini salamtr.Trkiye gazetesi araclyla yrtlen pro-mosyonlarla kombi vb. ev aletlerinin pa-zarlanmas da bu yeni yatrmlar iin do-al bir pazar yaratmtr.

Gda sektrnden otomotiv sektrne,

dayankl tketim mallarndan dayanksz t-ketim mallarna kadar her alanda faaliyetgsteren islami sermaye, bir yandan ar-tan bir istihdam olana ortaya kartrken,dier yandan tarm ve demir-elik sektr-ne yeni bir talep yaratmtr.

slami sermayenin sanayi sermayesihaline dnmyle artan demir-elik tale-bi, giderek bu sektrde hurda demir tica-retini gelitirmi ve hurda demir zerinden

yaplan demir-elik retimini artrmtr. Buda, islami sermaye asndan yeni yatrmalan olarak ortaya km ve demir-elikfabrikalarnn zelletirilmesiyle, bu sektr

neredeyse tmyle islami sermayenin de-netimi altna gemitir.

Globalizmle birlikte ibirliki-tekelciburjuvazi geleneksel konumunu koruyamazhale gelirken, islami sermaye artan yat-rm ve retime bal olarak i ve d pazar-larda gelien g haline gelmitir. Emperya-list lkelerin kk ve orta tketim mallarsektrnn artan d pazar gereksinmesikarsnda islami ticaret sermayenin ipazardaki egemenlii, doal olarak ikisi ara-snda bir ittifak kurulmasn getirmitir. te yandan emperyalist lkelerin ucuz gdarnleri talebi de, ayn biimde bu ittifakndier yann oluturmutur.

Buraya kadar her ey egemen smr-c snflar arasndaki iliki ve eliki dzeyinde gelimektedir. Halk, zel olarak ky-llk, bu ilikiler iinde belli belirsiz bir ye-re sahiptir. Geleneksel olarak tahl, eker,ttn, ay, fndk vb. rnler reticisi kyl,gelien i ve d pazar koullarnda artan ta-lep karsnda rnlerini kolayca satabilmi

olmaktan dolay memnundur. stelik 1970-lerin yeni tccar kesimiyle olan yabancl- karsnda, eski geleneksel tefeci-tccarkesimiyle gelien yeni ilikiyle daha da ra-hatlamtr.

Ancak bu saadet devri uzun srme-mi, 1990larn sonuna doru, zellikle de2001 ubat kriziyle birlikte kyllerin duru-mu ktlemeye balamtr. Kyller budurumun sorumlusu olarak, islami serma-yeyi gerileten 28 ubat srecini ve ardn-dan kurulan koalisyon hkmetlerini gr-

mtr. AKP, ite bu ortamda kylln ge-leneksel retim ilikileri iinde kendi kar-larn temsil eden siyasi parti olarak ortayakmtr.

AKP, sadece islami sermayenin gelii-mi erevesinde kylln karlarn tem-sil eden parti olmann tesinde, ayn za-manda krsal alanlarda deien yeni ilikibiiminin de zorunlu kld bir iktidar par-tisi haline gelmitir. ubat 2001 krizi sonra-snda uygulanan tarm politikalar, zellikledorudan gelir destei politikas, kylnn

kasabaya ve kasabadaki ibilenlere olanbamlln gelitirmitir. Gemite sadecedevlet/mahkeme/tapu alanlarnda kasaba

* slamc kesimlerin bu ykseliinde, Amerikan

emperyalizminin komnizme kar yeil kuak pro- jesi ile oligarinin devrimci mcadeleye ve 1980 or-tasndan itibaren Krt ulusal hareketine kar islam-clar kullanma stratejisi de etkin olmutur.


17/36


1

erafna baml olan kyl, imdi dorudangelir desteini (ve dier sosyal dayanmafonlar) alabilmek iin yerine getirilmesigereken formaliteler iin de kasaba era-

fna bamldr. Dier yandan kk ve ortakyl, dorudan gelir destei alrken kotad rnlerini satabilmek iin de erafa (kitmyle tefeci-tccar kesiminin yenilenmihalidir) baml hale gelmitir.

Kent nfusundaki arta paralel olarakgelien sper ve hiper marketler gda rn-lerine olan talebin artmasna ve gda rn-leri tedarikilerinin oalmasna yol aar-ken, kyller bu kez de bu tedarikilerebaml hale gelmitir. Geleneksel tarmrnleri ticareti yapan tccarn bir blm-n oluturan bu tedarikiler, sper/hipermarketlerin standartlarna uygun olarakretim yapmalar iin kylye bask yapma-ya balamlardr. Bu standartlatrma zor-lamas ve tedarikiler arasndaki rekabet,bir yandan kylnn alma sresini uza-trken, dier yandan tarm rnleri fiyatlar-nn dmesine neden olmutur.*

Kyllerin kar karya olduu bu yenidurum (zorlamalar), tepkiye yol asa da, buyeni tedarikilerin oluturduu tccar ke-

simi dnda alternatife sahip olmadklariin geleneksel tefekkrle karlanmtr.Kyller, eski dnemde olduu gibi, kendirnlerini satabilmek iin birbirine rakip ikitccar kesimiyle kar karya deillerdir.Tek seenekleri vardr ve bu da gda teda-rikisi denilen tccardr.

te yandan her trl tketim malnn it-halatnn serbest olduu bir ortamda gdatedarikileri, globalizmin avantajlarndanyararlanarak tarm rnleri ithalatna ynel-miler ve bu rnleri ambalajlayarak i ve

d pazarlarda satmaya balamlardr. Ar-tan tarm rnleri ithalat, i pazarda yerlirnlerin fiyatlarnn dmesine ve giderekde retimin azalmasna yol amtr. Azalanretim ve den fiyatlar kylnn gelirleri-ni drmse de, dorudan gelir destei,sosyal dayanma fonu yardmlar vb. sb-vansiyonlarla kylnn tepkisini pasifize et-

mitir. Ancak bu yardmlarn alnabilmesiiin yaplmas gereken formaliteler, ky-llerin kasaba erafna olan brokratik ba-mlln daha da glendirmitir. oklukimam-hatip mezunu olan eitim grmkesimin bu formaliteler araclyla kyl-lk zerindeki etkisi artm ve kyllerin bukesime olan bamlln glendirmitir. **Giderek kylnn devletle olan ilikisi ya-nnda (ki gemite retmen, kasaba avu-kat ve tefeci-tccarla yrtlen bir ilikidir),bankalarla, tccarlarla (tedarikiler) olanilikisinde de bu imam-hatip mezunlar zo-runlu bir arac haline gelmilerdir. Artk

imam-hatipliler, sadece esnafn brokratikilemlerini (yazar-kasa, vergi beyannamesidoldurulmas vb.) yapan araclar olmaktankm, tm yrenin arzuhalcisi, katibi, hu-kuk danman, muhasebecisi haline gel-mitir. Bylece imam-hatipliler, kasabannyeni aydnlar olmutur. (Bu durum, erifMardinin Cumhuriyet retmeni, mahalle-nin imamna yenildi eklinde zetlenebile-cek grnn gerekliidir.)

Bu yeni aydnlar, ayn zamanda kasa-balarda alan yatl renci yurtlarnn da

yneticileri olmulardr. zellikle zengin veorta kylnn ocuklarnn eitimi asn-dan zel bir yere sahip olan bu yurtlar, do-rudan zengin ve orta kylnn balarylafinanse edilen tarikat yurtlar haline dn-mtr. Dne kadar ky ve kasaba ret-

* 1996 ylnda 41 olan hipermarket says on ylda160a, 1.275 olan spermarket says ise 5545e ula-mtr. Ayn dnemde, 37si stanbul, 13 Ankara, 8i

zmirde olmak zere faaliyete geen ok amal bl-gesel alveri merkezlerinin says ise 70i am; bak-kal ve kk marketlerin says da %23 azalarak175.121den 135.473e gerilemitir.

Dorudan Gelir Destei

Dekar/TLDGD

(Milyon TL)

2001 10 842002 13.5 1.877

2003 16 1.942

2004 16 2.125

2005 16 1.673

2006 10 2.653

2007 7 1.640

2008 - 1.140

Toplam 13.134

** Dorudan Gelir Desteine (DGD) ilikin ola-rak kyllerin en ok Ziraat Odas, le Tarm Mdr-l ve Tapu Kadastro Mdrlyle sorunlar olmu-tur. Bunun temel nedeni, DGD alabilmek iin yerinegetirilmesi gereken brokratik ilemlerin okluudur.

DGB-den kk kylnn yararlanamamasnn temelnedeni de, miras paylamnn resmiletirilmemi ol-mas, yani fiilen sahibi olduu topran tapusuna sa-hip olmamasdr.


18/36


1

meni ve blge parasz yatl okullaryla kar-lanan eitim olana, imdi her kasabadaalm olan renci yurtlar zerinden kar-lanmaya balanmtr.

Kyllerin hi bilmedii, ama gelenek-sel krsal egemenlerin ikinci ve nckuann yer almas nedeniyle hi de ya-ban olarak alglamad bu iliki iinde vebu ilikinin ynlendirmesi altnda tefekkriinde yaamn srdrmektedir. Artk tar-ma ve kye ilikin kartlan her yasa, uygu-lanan her politika, her durumda kasabalar-da ortaya kan bu egemen bamllk ili-kisinin srdrlmesini salayan hkmleriermektedir.

Daha nce belirttiimiz gibi, kylnn,rnn satabilmek iin AKPli yeni arac-lara ve yeni aydnlara ihtiyac vardr. Do-rudan gelir destei srecinde pekitirildiigibi, kota d rettii rnleri satabilmekiin de bu araclara bamldr ve bu ara-clar, her durumda AKP iktidarnn kota d- rnlerin alm kararndan beslenirler. Her-eyden nce bu araclar, kota belgesinesahip zengin kyller ve kasaba tccardr.Ek kotalarn kartlmasyla birlikte (ki buneredeyse olaandr), bu kesim, kylnn

kota d rnlerini olabilecek en dk fi-yattan satn alarak ek kr salar. Kota dretim, bu kesimler araclyla dorudandini btn gda tedarikisi irketlere ak-tarlarak, bu irketlerin dk fiyatl tarmrnleri temin etmelerini ve bu yolla diertedarikilere (1970lerde gelien yeni tc-car) kar avantajl bir duruma gelmelerini

salar. Bylece kota d retimin kota bel-gesi sahipleri tarafndan kylden alnma-syla balayan yeni bir saadet zinciri olu-mutur.

Bu saadet zinciri tarafndan smr-len kyl, bir yandan yeni erafn (tefeci-tccar, zengin kyl, toprak sahibi ve imam-hatipli yeni elitler) kendi srtndan zengin-lemesini salarken, dier yandan krsal n-fusun azaltlmasn hedefleyen tarm politi-kalarnn getirdii yoksullamayla kar kar-yadr. Mevsimlik, gnlk tarm iilii (r-gatlk) ya da aile yelerinin bazlarnn kent-lerde geici ii olarak almasyla kendikonumunu korumaya alr. Geici ya damevsimlik iilikle durumunu dzelteme-yen kyl, artan devlet desteine (dorudangelir destei, mazot destei, gbre destei,alternatif rn destei, organik tarm deste-i vs.) daha fazla umut balar hale gelir. Butarmsal desteklerin yannda deiik adlar-la Sosyal Yardmlama ve Dayanma Fo-nu zerinden yaplan gda yardm, ya-kacak yardm, yardm paketleri vb. yo-luyla da yaamn srdrmeye almakta-dr.

zetle, kyl, eski/geleneksel tefeci-tc-

carla kar karyadr. Eski tefeci-tccar, ye-ni tedariki ya da geleneksel tarm rn-leri ticareti yapan yeni tacir niteliiyle ky-lnn karsna kmsa da, eskiyle olanba sayesinde kylnn alkn olduu biriliki biimi oluturmaktadr. zellikle k-k-kyl, her durumda bu yeni biimiy-le tefeci-tccardan eskisi gibi bor alr, onunaraclyla banka kredisi kullanr.

Ziraat Bankas kredileri, kylnn tefe-cilik karsnda geleneksel denilebilecekbir borlanma yolu olarak grnse de, he-

men her durumda siyasal iktidarlar tarafn-dan denetlenir ve datlr. Kk kyl, kre-di iin istenen koullara sahip olmad iinZiraat Bankas kredisinden fazlaca yararla-namaz. okluk orta ve zengin kyl tarafn-dan kullanlan bu kredinin faizi de, tefeci fa-izinden dk olmakla birlikte tefeci-tcca-rn bir eit kefilliinde alnabilir. AKP ikti-darna kadar Ziraat Bankas neredeyse tekkredi kayna iken, AKP iktidaryla birliktezel bankalar da byk miktarlarda tarm-sal kredi vermeye balamtr. Doal olarak

zel bankalarn kredi faiz oranlar ZiraatBankasdan daha yksektir. 2008 ylnda Zi-raat Bankas kredi faiz oranlar %19,8 iken,

Bankalarn Kullandrd Tarmsal Kredi Miktarlar

2006

(MilyonTL)

2007

(MilyonTL)

%

Art

Bankas 536 908 69

Denizbank 512 804 57

Halkbank 391 567 45

Akbank 350 550 57

Yapkredi 339 401 18

Garanti Bankas 473 292 -38

ekerbank 400 235 -41

Finansbank 108 168 56

Fortis 61 73 19

TEB - 35 -

Vakfbank 175 12 -93,3

zel Bank. Toplam 3.345 4.044 20,8

Ziraat Bankas 3.522 4.810 36,5

Toplam 6.867 8.854 28,9


19/36


1

zel bankalarn faiz oranlar %22-25 arasn-da deimektedir.

Bylesine yksek faizler karsnda ban-ka kredisi kullanan kyller, her durumda

gelirlerinin n faiz olarak demek duru-munda kalmaktadrlar. Bu da, bata ortakyller olmak zere tm kyllerin faiziharam ilan eden islamclara yaknla-masna neden olmutur. zel bankalarn ta-rm kredisi vermesiyle birlikte byyen kre-di hacmi ve faiz miktar karsnda slam-c demagoji, bunun nedeni olarak batc-kemalist ynetimleri gsterdiinden, AKPiktidar kolayca aklatrlabilmektedir. KO-Bler olaynda olduu gibi, kyller de, bu yolla faizsiz bankaclka yneltilmektedir.(Asya Katlm Bankas, Albaraka Trk, Ku- veyt Trk, Trkiye Finans Katlm Banka-s.)

Faizsiz bankaclk ise, tmyle islam-clardan olumaktadr. Bylece imam-ha-tip kkenli yeni elitler, o gne kadar ky-ly faizden kurtaracakolan olmaktan -kp, kyly kurtaran (kurtarc) olarakgrlmeye balanmtr.

Kylln bu genel durumu iinde ennemli olgu, gda tedarikileri denilen tc-

car kesiminin krsal alandaki artan egemen-liidir. Yukarda da ifade ettiimiz gibi, bugda tedarikileri, tahl rnleri dndakiher trl tarmsal ve hayvansal rnlerin ti-caretinde egemen durumdadrlar. 1990 son-rasnda gelien marketlemeyle birliktebyyen ve sper/hiper marketlerle birliktegda tedarikisi nvann alan tccarlar,bakkal ve marketlere ynelik satlarla ge-limeye balamlardr. 2000 ylna gelindi-inde bu tccar kesimi, bakkal ve marketpazarnda en byk toptanc haline gelmi-

lerdir. Balangta bakliyat, pirin tr tarmrnlerini 50 kglk uvallarla pazarlarken,giderek perakende sata uygun paketleme-ye gemiler ve rnlerini eitlendirmiler-dir. Yimpa gibi islami sermayenin spermarketlerinin tedarikisi olarak deneyimkazanmlar, Arap lkelerine ve AB lkele-rindeki Trkiyeli gmenlere ynelik ihra-catla bymlerdir. Hayvansal rnlerdepeynircilikten tavukulua ve giderek de li-kit yumurtacla yaylarak gelimelerinisrdrmlerdir.

Bu gda tedarikilii, tefeci-tccar ke-siminin krsal alandaki egemenliine para-lel olarak, bu kesimin yeni geliim alan ol-

mutur. altrdklar bro personeli ne-redeyse tmyle imam-hatip mezunlarn-dan oluur. Bylece imam-hatip mezunla-ryla kendilerine sadk personel bulurken,

ayn zamanda imam-hatip mezunlarna da-ha fazla i olana salayarak bu okullaraolan talebin artmasna neden olmulardr.

Gda tedarikilii, en yaln haliyle ta-rm ve hayvanclk rnlerinin pazarlanma-sndan baka bir ey deildir. Ancak gemidnemde olduu gibi perakendeci esnafbakkal deil, sper ve hiper marketler ol-duundan, pazarlanan rnlerin de belli birstandarta sahip olmas gerekir. Bu standart-lar, tarm ve hayvanclk rnlerinin ilen-mesini ve paketlenmesini zorunlu klar. Buda, gda sanayii adyla tanmlanabilecekbir sektrn ortaya kmasna yol amtr.Artk her tccar, ayn zamanda gda sana-yicisi olmutur. Kapitalizmin klasik gelii-minin ilk evresinde olduu gibi, bu tccarsermayesinin sanayi sermayesine dnme-si, sre iinde ticaret sermayesi ile sanayisermayesinin ayrmasn getirmitir. Aynkkten kaynaklanan ve hatta ayn kasabave aileden treyen sermaye, yerel dzeydesanayi sermayesi ile tccar sermayesi ola-

rak ayrm, sanayi ile ticaret arasnda i-blm ortaya kmtr.* Bu ayrma, gide-rek sanayi sermayesinin iinde yeni bir i-

* phesiz bu gelime sadece gda sektrne z-g deildir. Hurda demir ticaretinden haddaneye ge-i yapan tefeci-tccar sermayesi de, belediye ihale-leriyle sanayici haline gelen tefeci-tccar da bu ge-liimi yanstr. Trkiye apnda tefeci-tccar sermaye-si, giderek Anadolu kaplanlar ad taklan sanayi ser-mayesi haline dnmtr. Bylece tefeci-tccar ke-simi iindeki inananlar, yeni bir burjuva snf gibiortaya kmtr. MSAD Kurucu Bakan yeni bir

burjuva snf dodu mu? sorusuna verdii yantta budurumu yle ifade eder: Bir aacn kk ok kuv-vetliyse ne yaparsanz yapn bir yerden filiz verir. Benbuna yeni deil asli diyorum. Dierlerinin sunduklarve Trki-yenin deeri diye tantmak istedikleri hibirdeerin kltrn kk, asl bu toprakta deil. MS-AD Kurucu Bakan, Trkiyede sermaye devlet eliy-le oluturuldu. Anadolu sermayesi ise Batdaki gibikendi doal srecinde geliti; bu yzden en azndankavramsal olarak Trkiyenin gerek burjuvazisi buyeni sermayedarlardr diyebilir miyiz? sorusuna da,Kesinlikle. Bunlar cephelerde nesillerini tketmi ai-lelerin ocuklar. 80lerde zal bunlar biraz ticaretesoktu. 90larda MSAD bu nosyonu dnyaya at. di-

ye yantlamaktadr. Bu szler, Trkiyede islami ser-maye-nin geliimini Max Weberin Protestan Ahla- k ve Kapitalizmin Ruhuyla aklamaya alan zih-niyetin bir yansmasdr.


20/36


20

blmnn ortaya kmasna yol amtr.Karamanda ok ak biimde grld gi-bi, artk biskvi reticisi ile tccar ayrrken,biskvi reticisi ile biskvi makineleri re-

ticisi de ayrmtr. Sanayi alanndaki bu ge-lime, yerel igcnn yerel i alanlarndaistihdam edilmesini salarken, ayn zaman-da yoksul ve kk kylnn byk kentle-re gn belli oranlarda engellemitir. Do-a olarak tefeci-tccar sermayesinin yerelsanayi sermayesine dnmesiyle ortaya -kan sektrlerde almaya balayan kyl,ayn zamanda tefeci-tccar kesiminin eskiegemenliine tabi olarak iilemektedir.

te bu iliki ve elikiler iinde kyl-lk, zellikle yoksul ve kk kyllk, yu-kardan aaya emperyalizm tarafndan ge-litirilen arpk kapitalizme eklemlenmi te-feci-tccar sermayesinin mutlak egemenli-i altndadr. 1950den gnmze kadarkisrete, pazar iin retim egemen unsurhaline gelirken, eski feodal smrc snf-lardan tefeci-tccar kesimi, zaman zamanpolitik olarak tasfiye edilmeye allmsada, okluk politik nedenlerle bu durumdankurtulabilmi ve kyllk zerindeki eskiegemenliini yeni ve farkl biimde srd-

rebilmitir.Zengin kyller ve byk toprak sahip-leri dndaki tm kyller, 1970-2000 yllararasnda, gerek uygulanan tarm politikala-r, gerekse yeni tccar kesiminin (ki genianlamda ibirliki ticaret burjuvazisinin Ana-doludaki uzantlardr) yeni smrs kar-snda, tefeci-tccar kesiminin yenidenegemenlik kurmasn desteklemitir. Kyl-ler, siyasal anlamda madur durumdakitefeci-tccar kesiminin maduriyetiylekendi yoksullamasn zdeletirmitir. Bu

zdeletirmede, genel olarak solun, zelolarak devrimcilerin 1970 sonrasndaki m-cadelede ibirliki-tekelci sanayi ve ticaretburjuvazisini hedeflemeleri de byk ne-me sahiptir. Solun Trkiyede kapitalizminegemen retim ilikisi olduuna ilikininanc, tefeci-tccar kesiminin mutlak bi-imde tasfiye olduu inancn da berabe-

rinde getirmitir.Oysa lkemizde kapitalizm yukardan

aaya gelitirilmitir. Dolaysyla kapitaliz-min doal sreci yaanmamtr. Cumhu-

riyetin ilk yllarnda milli burjuvazinin yu-kardan aaya yaratlmas gibi, ibirliki-te-kelci burjuvazi de yukardan aaya geliti-rilmitir. Bu srete feodalizm, burjuva an-lamda devrimci tarzda tasfiye edilmemi,tersine emperyalizm-ibirliki burjuvazi iki-lisinin karlarna uygun olarak yaatlmayadevam etmitir. 1980lere kadar Dnya Ban-kas kredileriyle krsal alanlarda kk re-ticilik desteklenirken, ayn zamanda feodalilikiler de korunmutur. Bir dier ifadeyle,st yapda feodal ilikiler genellikle muha-faza edilirken (emein feodal smrs sr-drlp, feodal ideolojiler muhafaza edilir-ken), alt yapda kapitalizm egemen unsurhaline gelmitir (pazar iin retim).*

te emperyalizm tarafndan yeni-smr-gecilik yntemleriyle korunan bu feodal s-mr ve feodal ideolojiler, bugn AKP ikti-dar olarak tefeci-tccar kesiminin egemen-liinin kkenidir.

Bu srete kyllk, 12 Eyll askeri dar-besiyle devrimci mcadelenin ar darbe al-

masyla tmyle ncsz ve aydnsz kal-mtr. 1990lardan sonra solun kyllkleolan tm bann kopmas, ak biimdekylln kendi kaderine terk edilmesi so-nucunu dourmutur. Solun kyllkle ili-kisinin kopmas, giderek krsal alanlarn ti-caret merkezleri olan kasabalarla da iliki-sinin yok olmasn getirmitir. Bylece kr-sal alanlar, siyasal olarak san alternatifsizolduu alanlar haline gelmitir.

Burjuva anlamda demokratik devrimintamamlanmad bir lkede, proletarya ve

onun politik ncleri, her durumda kyl-ln bilinlendirilmesi ve aydnlatlmasgrevini stlenmek durumundadr. Bu g-rev, devrimciler tarafndan yerine getirilme-dii srece, kylln, krsal alanlarn ken-di i ilikileri iinde deiik kesimlere siya-sal olarak yedeklenmesi kanlmazdr.

* Mahir ayan, Kesintisiz Devrim II-III.


21/36


21

Genellikle asimetrik sava, ABDli aske-ri teorisyenler ve stratejistlerin kuralsz sa-va olarak gerilla savan ve halk savantanmlamak iin kulland bir terimdir. Butanmlamaya gre, asimetrik sava, dzen-li ordulara kar yrtlen kuralsz savatr.Bu ynyle, asimetrik sava, gl bir d-mana kar gszn sava olarak da orta-ya kar.

ABDli askeri teorisyenler ve stratejist-

lerin bu asimetrik sava tanm, kendilerin-den yola karak ve kendilerini esas alarakyaplm bir tanmlamadr. Gerekte ise, asi-metrik sava, savaan glerin eit ve ede-er dzeyde olmadklarn gsterir. Bu a-dan da, dzenli ordularn hi bir orduya yada silahl gce sahip olmayanlara (halk, s-nf ya da lke) kar kendi mutlak egemen-lii altnda yrtt sava, asimetrikbir sa-vatr.

Halk gleri, popler sylemle sivil g-ler, hi bir silahl gce sahip deilken,

mevcut dzene kar mcadeleye giritikle-ri her durumda, dzenin (devlet) zor gle-rini, yani onun rgtl, dzenli silahl g-lerini karlarnda bulurlar. Bu mcadelede,gler eit ve edeer deildir, yani iki garasnda l uygunluu mevcut deildir.Bir gcn dier gce kar lsz g kul-lanmas, asimetrik g kullanmas de-mektir. Bu asimetrik g karsnda simet-rik bir g mevcut olmad iin, her durum-da eit ve edeer olmayan gler arasn-daki sava, asimetrik savatr.

Ancak silahl bir gcn asimetrik bir sa- vala kar karya kalmas, o silahl gcnrgtlenme, silahlanma ve sava stratejisi

ile savamaya hazr olduu bir gle karkarya olmamasn gerektirir. Dzenli ordu-lar asndan bakldnda, dzenli ordununsava tarznn, rgtlenmesinin ve silahlan-masnn hedefledii tarzda bir askeri glesava simetrik olurken, tersi bir askerigle sava asimetrik olmak durumun-dadr.

te asimetrik sava askeri teorisyen-lerin ve stratejistlerin en ok ilgilendikleri

konu haline getiren de, rgtlenme, silah-lanma ve sava tarz olarak edeer olmayan glerin savann yaygnldr. Herke-sin bilebilecei gibi, bu yaygn sava da,halk savadr.

Halk sava, Giapn tanmlad gibi,maddi ve teknik olarak stn bir askeri g-ce kar, ayn maddi ve teknik olanaklarasahip olmayan halk glerinin politik vemoral stnle dayanarak yrttkleri birsava tarz, bir sava stratejisidir. Bu strate-jinin z, maddi ve teknik olarak stn bir

askeri gc, uzatlm bir sava srecinde yenilgiye uratmaktr.

Halk sava, bu ynyle, ak biimdeaskeri bir savatr, askeri savan yasalarnatabidir. Savan genel yasas ise, bir maddigcn ancak daha gl bir baka maddig tarafndan yok edilebilecei, yani simet-rik glerin savanda silahlanma, tehizat,lojistik ve saysal olarak gl olan tarafnsava kazanacadr. Bu adan halk sava-, maddi ve teknik olarak zayf gcn, bir yandan dmann gcn zayflatrken, di-er yandan kendi gcn artrarak dmanstnde stnlk salamaya ynelik sava-tr. Halk savanda, halk gleri, simetrik bir

Asimetrik Sava veKyllk


22/36


22

savata dman yenebilmek iin asimetriksava yrtmek durumundadrlar.

Tanklarla, toplarla, zrhl aralarla dona-tlm bir dzenli ordu iin bu aralarn kul-

lanlmasna elverili arazi, bu aralara sahipolmayanlar asndan elverisiz bir arazidir.Doal olarak bu aralara sahip olmayanlariin elverili arazi, dmann tanklarnn,toplarnn, zrhl aralarnn kullanlamadarazidir. Buralarn dalk, ormanlk ya da ba-taklk blgesi olmasnn fazlaca nemi yok-tur, asl olan arazinin dmann aralarnkullanlmaz klmasdr.

Bu nedenden dolay, halk savann te-mel sava alan, hemen her zaman krsalalanlardr. Krsal alanlar halk savann te-mel sava alan olduu iin de, halk sava-nn dorudan kitlesi bu alanlarda yaayanhalk kitleleridir, yani kyllktr.

Kentler ise, krlarn tersine, dmannher trl askeri arac rahatlkla kullanabildi-i, askeri gler dnda baka bask gle-rine sahip olduu, dolaysyla krlara gredaha fazla egemenlik kurabildii yerlerdir.Bu nedenle, kentlerdeki asimetrik sava ilekrlardaki asimetrik sava farkl yollar veyntemler izler.

Buraya kadar asimetrik savata asimet-rik glerinvarl esas alnmtr. Yani bir-birine edeer olmayan iki g varsaylm-tr. Ama ortada iki g deil, tek g mev-cutsa ve bu da dzenin kendi silahl gle-riyse, bu koullarda bir savatan, asimetrikbir savatan, halk savandan sz edilemez.Halk savann ne denli gl bir sava stra-tejisi olduunun, dman yenmenin en et-kili yolu olduunun burada hi bir nemiyoktur.

Halk sava verebilmek iin, her eyden

nce bu sava yrtecek silahl bir gcesahip olmakgerekir. Bu nedenle, halk sa-va stratejisinin hazrl, her durumda halksilahl glerinin oluturulmas ve ina edil-mesidir. Bu da, halk savann politik ieri-ini ve politik temelini oluturur. Dolaysy-la halk sava, bu nedenle politiklemi as-keri savatr.

Politiklemi askeri savata, silahl gcnoluturulmas, bu silahl gc oluturacakinsanlarn bilinlendirilmesini ve rgtlen-dirilmesini gerektirir. Bu nedenle de, politik

mcadele, politik propaganda, politik ei-tim ve politik rgtlenme, politiklemi as-keri bir savan yrtlebilmesinin nkou-

ludur.Asimetrik bir savata halk glerinin sa-

va alan krlar olacandan, politik mca-dele arlkl olarak krlarda younlatrlr.

Krlardaki temel kitle gc kyllerdir. Ky-lleri dlayan ya da nemsemeyen bir halkhareketinin asimetrik bir sava yrterek za-fere ulamas ise olanakszdr.

Bu durum, proletarya devrimi yapma-ya soyunmu proleter devrimciler iin pekde kabul edilebilir bir durum deildir. n-k proletarya, asl olarak sanayi proletarya-sdr ve sanayi de kentlerde younlamtr.Dolaysyla, proletarya devrimi, her du-rumda proleterlere, yani kentlere dayan-mak ve kentleri temel almak zorundadr.

Devrimin demokratik halk devrimi olma-s bu proleter dnce sistematiini de-itirmez. Son tahlilde, demokratik halkdevrimi, proletaryann kesintisiz bir sreteproletarya devrimini, yani sosyalist devri-mi yapmasnn ilk aamasndan ibarettir.

Bu proleter dnce sistematii ne ka-dar mantkl kabul edilirse edilsin, her du-rumda karda simetrik olmayan bir d-man vardr ve bu dman, u ya da bu bi-imde yenilgiye uratlmak zorundadr. Bu

gereklik, kanlmaz olarak simetrik olma-yan dman (ki silahl glere sahiptir) na-sl yenilgiye uratlacaktr sorusunu yeni-den gndeme getirir.

Eer dman silahl glere sahip deil-se ya da silahl glerini kullanmayacak/kul-lanamaz durumdaysa, savatan sz etmekzaten olanakszdr. Ortada sava sz konu-su olmaynca da, askeri stratejiden, silahlglerin yaratlmasndan vb. sz etmekabesle itigal olacaktr.

Dnyann en demokratik lkesi kabul

edilen svirenin bile silahl glere sahipolduu bir dnyada, mevcut dzenin radi-kal biimde deitirilmesi durumunda d-zenin silahl glerini kullanmayacan d-nmek de abesle itigaldir. Geriye tek ola-slk kalr: Dzenin kendi silahl glerinikullanamaz hale getirilmesi ya da gelme-si.

Bu durumda, bir silahl g hangi ko-ullarda ve nasl kullanlamaz hale gelir yada getirilir sorusu yantlanmak zorundadr.

Hi bir lke, snf, zmre, hi bir biim-

de kullanmayaca ya da kullanamayacabir ey iin (silahl g) zaman ve kaynakayrmaz. Eer silahl bir g varedilmise ve


23/36


2

varl srdrlyorsa, u ya da bu koulda,u ya da bu nedenle, u ya da bu biimdekullanlmas hesaplanm demektir. Bu si-lahl gcn kullanlamaz hale getirilmesi de,

bu hesabn boa karlmasn gerektirir.Bu durum, en yaln biimiyle dmann

silahl glerinin savamay kabul etmeme-si ya da kar tarafn saflarna gemesi du-rumuyla olanakldr. Bunun da kendiliin-den olmayaca aktr. Byle bir durum, an-cak silahl gleri oluturan insan unsuru-nun dmanlk durumu karsnda konu-munu belirleyecei bir bilin dzeyine sa-hip olmasn gerektirir. Bunun politik dilde-ki ifadesi, ordu iinde politik alma y-rtlmesidir.

Dman silahl glerinin kullanlamazhale getirilmesinin dier bir yolu da, bu g-lerin kullanlmas halinde ok daha bykbir kaybn, telafi edilemez bir kaybn ortayakmas ya da kacann dnlmesidir.Bu da ancak, mevcut silahl gce byk ka-yplar verdirebilecek bir baka silahl gcnvarl koullarnda ortaya kar.

Clausewitz bu durumu yle aklar:Sava, hasm irademizi yerine

getirmeye zorlayan bir iddet hareke-

tidir.Dmann irademize boyun e-mesi iin, onu kendisinden istedii-miz fedkarlktan daha elverisiz du-ruma sokmamz gerekir. Bununla bir-likte, durumunun elverisizlii geiciolmamal, hi deilse yle grnme-melidir, aksi halde, dman daha el-verili bir an kollar ve teslim olmaz.Bu itibarla, sava faaliyetinin devam-nn dmann durumunda meydanagetirecei her deiikliin, hi deil-

se teorik olarak, ktye doru olma-s gerekir. Sava halinde bulunan birkimse iin en kt durum, tamamenetkisiz hale geldii durumdur. yley-se dman bir sava hareketi ile ira-demize boyun eecek duruma getir-mek istiyorsak, ya onu gerekten si-lahtan tecrit etmek, ya da kendisiniyle bir tehdit altnda hissedecei birhale getirmek gerekir. Bundan kansonu udur ki, dmann silahtantecridi veya bozguna uratlmas

adna ne dersek diyelim askeri ha-

rektn amacdr.*Her durumda silahl bir g, ancak bir

baka (stn) silahl g tarafndan durdu-rulabilir, kullanlamaz hale getirilebilir ve ye-

nilgiye uratlabilir.Bu olaslklara ve gereklie ramen, yi-

ne de bir silahl gcn, bir devletin silahlgcnn deiik yntemler kullanlarak ha-reketsiz hale, yani kullanlamaz hale getiri-lebilecei iddia edilebilir. Genelkurmay Ba-kan lker Babuun Haziran ayndaki basntoplantsnda ifade ettii trden medyazerinden asimetrik psikolojik sava y-rtlerek bunun gerekletirilebildii desylenebilir. (Doal olarak byle bir iddia,medyay ve medyann bulunduu kentitek merkez olarak kabul etmek durumun-dadr.) Ama bu durum, devletin bir kurumu-nun (silahl kuvvetleri) yine devletin bakakurumlar (siyasal kurumlar) araclyla et-kisizletirilmesidir, dolaysyla devletin ken-di iindeki ayrmasn ifade eder. Bunun dadevlet iktidarn bir btn olarak ele geir-meye ynelik devrimci mcadeleyle, halksavayla hi bir ilgisi yoktur.

Tm bu iddialar ve bo szler bir yanabraklacak olursa, kanlmaz olarak asi-

metrik bir savata, halk gleri, kktenbye, basitten karmaa doru ilerleye-rek, simetrik bir savata dman yenmeyihedeflemek zorundadr. lk balang, isterkentli, ister kyl olsun, her durumda bu s-recin ncs olabilecek, bu sreteki g-revleri yerine getirebilecek insan unsuru-nun, yani ilk kadrolarn oluturulmasdr. Bukadrolar, balangta her yerde almak,her dzeyde, her alanda siyasi gerekleriaklamak, insanlar bilinlendirmek ve r-gtlemek durumundadrlar. Bu evrede kent/

kr ayrm fazlaca nemli deildir. Asl olanasimetrik bir sava yrtecek gc olutu-racak unsurlarn yaratlmasdr.

Bu ilk nc kadrolarn ortaya kmasy-la birlikte, sistemli ve planl alma dne-mine geilir. Bu sistemli ve planl almaise, dorudan halk sava stratejisi ereve-sinde yrtlr. Halk savan yrtecek si-lahl glerinin oluturulmasna ynelik bunc-kadro almas, silahl mcadeleyiesas alan bir mcadele srecini oluturur.nc Sava olarak adlandrlan bu srete,

gerilla sava (kent ve kr gerilla sava/asi-metrik bir sava biimi), bir yandan halk si-lahl glerinin ekirdeini olutururken, di-* Clausewitz,Sava zerine, s. 47.


24/36


2

er yandan siyasi gerekleri aklamann birarac olarak yrtlr.

Gerilla savann devrimci politikamalarla, siyasi gerekleri aklama

kampanyasnn bir arac olarak yr-tlmesine, yani politik kitle mcade-lesi olarak ele alnmasna Politikle-mi Askeri Sava Stratejisi denir.

Sorun, gerilla savann nasl yrtlece-i deil, yrtlmesi iin gerekli asgari r-gtlenmenin mevcut olup olmaddr. Burgtlenmenin mevcut olduu koullarda, yaplacak olan, stratejik mcadelenin he-

deflerine ulamak iin somut grevleri ye-rine getirmektir. Bu da, kentlerde ve krlar-da birleik bir mcadele yrtlmesi de-mektir. Krlar, gelecekteki halk ordusunun

oluturulaca ve halk savann yrtlece-i temel alanlar olduundan, kyl kitlesiiinde almak, onlar bilinlendirmek vergtlemek bu birleik mcadelenin stratejik nitelikli faaliyetidir.

Bu nedenle, kyll nemsemeyenya da kyl kitlesinin devrimci potansiyeli-ne gvenmeyen bir zihniyetle devrimin za-ferinden sz edilemez.


25/36


2

Aren Oportnizminden Bu YanaUlus Orman Kylerinde

Ne Deiti?

Ulus orman kylerinde, kyllerin hemen hepsinin az da olsa topraklar var. Ve

tketim iin retim yapyorlar. Ylda 3-5 ay orman iletmesinde kendi ara ve gere-leri, (balta, testere ve tomruklar ara depolara tamak iin gerekli kz) ile cretle-rinin bir ksmn ayni, dier ksmn ise nakdi alarak alyorlar.

Kyl, tefeci-bezirgan tarafndan iliklerine kadar smrlmekte ve tefeciye borcuher geen gn artmaktadr.

Koullar byle olan Ulus orman kylerinin retim ilikilerinin deerlendirilmesinebakn: Orman letmesinde kyller ii olarak alyorlar; nk cretlidirler. Vekyller yumurtalarn pazara gtrdklerinden dolay hakim retim biimi kapitalistretim biimidir. Bu nedenle eliki brokrat kyl arasndadr. -Bakan byle deer-lendiriyor.- Dierleri emek-sermaye elikisi var diyorlar.

Tabii bu nes deerlendirmeler bata bu eyleme katlan devrimci renci arka-dalar ve Karabk le Bakan Halis zkan ile tarafmzdan, tefeci bezirgan serma-ye, ii, tketim iin retim kavramlar aklanarak eletirildi. (Mahir ayan, ArenOportnizminin Nitelii, 1969)

En kyl il Bartn2000 yl nfus saym sonularna gre, ky nfus oran en yksek olan ilk il

Bartn, Ardahan ve Mu olarak sraland. Bu illerin krsal blgelerinde bulunan nfusoranlar, Bartnda %74, Ardahanda %70, Muta %65dir. TKin adrese dayal n-fus sistemi verilerine gre, 2008 ylnda Bartnda krsal nfusun oran %67,7,Ardahanda %67,5tir.

Bartn l Nfusu

ToplamNfus KentselNfus % KrsalNfus %

1970 100.465 15.926 15,9 84.539 84,1

1975 112.728 18.409 16,3 94.319 83,7

1980 128.132 20.786 16,2 107.346 83,8

1985 147.212 25.117 17,1 122.095 82,9

1990 205.834 43.662 21,2 162.172 78,8

2000 184.178 48.002 26,1 136.176 73,9

2008 182.131 58.788 32,3 123.343 67,7

Ulus le Nfusu

Toplam NfusKentsel

Nfus%

KrsalNfus

%

1990 40.600 3.144 7,7 37.456 92,3

2000 28.822 3.598 12,5 25.224 87,5


26/36


2

Bartn ilinde orman iinde 123, ormana bitiik 135 olmak zere toplam 258 or-man ky bulunmaktadr. Orman iinde bulunan kylerin toplam nfusu 47.148, or-mana bitiik kylerin toplam nfusu 72.639 kiidir. Bu deerler toplandnda ormankylerinin nfusu 119.787 kii bulunmaktadr. Orman ky nfusunun krsal nfusa

oran %88 olup, krsal nfusun byk bir blmn orman kylleri oluturmakta-dr.Bartn iline bal Ulus ilesi, 872 ilede gelimilik sralamasnda 657. srada-

dr.Bartn Valiliinin resmi internet sitesinde Ulus ilesine ilikin unlar ifade edil-

mektedir:Konut:le kylerinin konutlarn yap bakmndan ahap binalar oluturmaktadr. Bunun

dnda tula, yma ve kargir binalarda vardr. Genelde iki kat zerine ina edilmi-lerdir. Birinci kat ahr, ikinci kat mesken olarak kullanlmaktadr.

Sosyal Yaant, ve alma Hayat:lede temelde ekonomik yap zayftr. sahasnn olmay insanlar le dna

ge zorlamaktadr. merkezi olarak Trkiye Ta Kmrleri (T.T.K.) Zonguldak ve

Amasra blgesinde almaktadrlar. Byk kentlere i bulmak iin g eden oktur.Bununla birlikte yurt dnda alanlarda bulunmaktadr.

lemize Bartnn l olmasndan sonra genel bir canllk geldii hissedilmeye ba-lanmtr. Buna rnek olarak Abdipaa-Ulus Karayolunun yeniden yaplmas, zel te-ebbsler tarafndan lemize kurulan konfeksiyon ile kat ve mukavva fabrikalarsaylabilir. Ayrca Ulus-Pnarba yol yapm almalarna 1999 ylnda balanmtr.Halen almalar devam etmektedir.

Eitim ve Kltr Durumu:Eitim ve retimin sekiz yllk temel eitim kapsamna alnmas ile ledeki ky

okullar birletirilmi snf durumuna dntrlmtr. Bu durumda kylerde (2) adetokul bulunmaktadr.

Merkezde 1 adet ok Programl Lise, 1 adet Teknik Lise ve Endstri Meslek Li-sesi ile Kumluca ve Abdipaada 1 .P.L. vardr. le Merkezinde (3), Kumlucada

(2), Abdipaa(2), Aa Ky, Zafer Ky, Derecik Ky, nceam Ky, ubuklu K-ynde 1er olmak zere toplam (12) adet lkretim Okulu bulunmaktadr.

Basmevleri:lede basmevi ve matbaa bulunmamaktadr. Zonguldak ve Bartn l snrlar iin-

de baslan mahalli Bartn Vilayet, Safranbolu Gndem, Bartn Ekspres, Bizim UlusGazetelerinin datm gelmektedir.

Kitapevleri:Ulusta byk yaynclk yapan kitapevi yoktur. Okullarn kitap ihtiyalarn ve di-

er baz eserleri satan 3 adet krtasiye vardr. Bununla birlikte le halknn ve -rencilerin okuma ihtiyacn gidermek, eitli kaynaklardan bilgi toplamasn salamakamac ile 1988 ylnda faaliyete geen le Halk Ktphanesi bulunmaktadr. K-tphane iin Bakanlk tarafndan le merkezine hizmet binas yaplarak Kltr veSanat Evi olarak faaliyetini yrtmektedir. Ktphane u anda (2) kadrolu memur (3)ii tarafndan ilerini yrtmektedir. Ktphane demirbana kaytl eser says 6986adettir.

Sinemalar, Tiyatrolar, Spor ve Folklor Faaliyetleri:lede sinema yoktur. Okullarn kendi aralarnda dzenledikleri temsil ve tiyatro

gsterileri yaplmaktadr. Ayrca le dndan gelen tiyatro ekipleri tarafndan eitlikonularda oyunlar ve sahne gsterileri yaplmaktadr.

Genlerin bo zamanlarda vakitlerini deerlendirmeleri iin ile merkezinde birfutbol sahas, dier spor dallarna ait almalar iin le merkezi ve Kumlucada 1erkapal spor salonu inaat devam etmektedir. lenin amatr takm olarak Ulus -nar Spor Kulb bulunmaktadr. le dzeyinde futbol ve voleybol turnuvalar dzen-lenmekte, bu amala ile genliinin birbirini tanmalar ve kaynamalar amalan-maktadr.

Yrenin tannm, kendine has folklor gelenekleri yoktur. Mahalli gelenek ve g-reneklerin banda eski dnler ve kz isteme (Dnr) gelir. Dnler ounluklahaftann iki gnnde veya gecesinde olur. Bunlar Perembe ve Pazar gnleridir. D-n sresi iinde ayrca kna gecesi dzenlenir. Dnler yre zelliine gre alg-


27/36


2

l veya mevltl olarak iki ksma ayrlr. Ayrca yaz aylarnda ocuklar iin snnet d-nleri dzenlenir.

Ekonomik Durumu:Halk yrede kurulan pazarlarda sebze, st, yumurta vb. gibi rettii rnleri sat-

maktadr.lede orman ve tarmsal kalkndrma amal 13 adet kooperatif bulunmaktadr.Kooperatierin faaliyet alan orman rnlerinin kesimi, tanmas ve hayvancl

kurtuluş cephesi, sayı:110, temmuz-ağustos 2009

Documents