kurba e philipsit
TRANSCRIPT
1
L9Kurba e Philipsit
në periudha afatshkurtra dhe afatgjata
Dr Avdullah Hoti
2
Hyrje
• Kurba e Philipsit tregopn lidhjen reciproke në mes të inflacionit (i) dhe papunësisë (u)
• Kurba e Philipsit paraqet një ‘meny’ për vendimarrësit e politikave ekonomike
3
Hyrje• Kurba e Philipsit tregopn lidhjen reciproke
në mes të normës së inflacionit (i) dhe normës së papunësisë (u)
• Tri tipare:1. Ka pjerrëtsi negative (trade-off në mes u dhe i)
2. Lidhja në mes u dhe i nuk është lineare kur u i afrohet një niveli të pandryshuar
3. Sa më afër origjinës që është kurba e Philipsit aq më e ulët është u që mund të arrihet për çdo nivel të i
• Kurba e Philipsit paraqet një ‘meny’ për vendimarrësit e politikave ekonomike
4
Kurba e Philipsit në periudha afatshkurtra
• Dilema: – A ekziston ne realitet lidhja inverze ne mes u
dhe i ne S-T? = > PO
5
Kurba e Philipsit në periudha afatshkurtra
• Pjesa (a): Modeli AS-AD• Pjesa (b): Kurba e Philipsit• Në pikën A edhe tregu i punës
supozohet në ekuilibër• Për tu ulur u nga U1 në U2 duhet
të rritet AD nga D1 në D2• Por kjo rrit edhe çmimet nga P1
në P2 rritet (i)• Rritja e çmimeve redukton pagën
reale• Kjo qon në rritjen e pagës• Rriten më tutje çmimet, por tani
zhvendoset AS ngase janë rritut kostot e prodhimit
• Papunësia kthehet në nivelin U1 dhe prodhimi kthehet në nivelin e mëparshëm, por tani me çmime dukshëm më të larta
6
Kurba e Philipsit në periudha afatgjata
• Pikëpamja e parë (Fig. 9.2)–Kurba e Philipsit ka formë vertikale–Kjo mbështetet në hipotezën e normës natyrore të papunësisë (NNP)–Kur çmimet rriten, por jo edhe pagat, ekonomia lëviz nga pika A në pikën B–Pastaj, rritja e çmimeve qon në rritjen e pagës e cila qon më tutje në rritjen e çmimeve
• pika C
7
Kurba e Philipsit në periudha afatgjata
• Pikëpamja e dytë: –Me kalimin e kohës është rritur NNP–Grate dhe te rinje: norme me e larte e papunesise
• Pikëpamja e tretë:–Goditjet në anën e ofertës – Stagflacion
•Papunesi e larte dhe inflacion i larte
–Fig.9.3•U leviz nga A ne B•Politika monetare ose politikat tjera e levizin ekonomine ne piken C
8
Detyrë
• Analizoni trendin e inflacionit dhe të papunësisë në Kosovë gjatë viteve 2000-2010
• Komentoni lidhjen në mes të këtyre dy variablave:– Vizatoni një grafik dhe komentoni
9
Por.......• Le të analizojmë fillimisht PAPUNËSINË
• Pastaj INFLACIONIN
• Përpara se t’i trajtojmë së bashku këto dukuri
10
Papunësia
Llojet e papunësisë
• Friksionale:
• Njerëzit lëvizin nga një punë në tjetër, në ndërkohë ata janë të papunë.
• Shkaku: mundon informacion për tregun
Llojet e papunësisë
• Strukturore:
• E shkaktuar nga rënia e industrive dhe pamundësia e të punësuarve në ato industri që të lëvizin në industritë në rritje
Llojet e papunësisë
• Sezonale:• E shkaktuar nga karakteri sezonal i punësimit.
Llojet e papunësisë
• Për shkak të mungesës së kërkesës:• Mungesë e përgjithshme për punëtorë në
ekonomi
Llojet e papunësisë
• Teknologjike:• Për shkak se teknologjia zëvendëson
punëtorët në vendin e punës.
Papunësia: Në afat të gjatë dhe të shkurtër
• Teoria klasike– papunësia në afat të shkurtër është e
përkohshme, pasi pagat bien dhe tregu i punës kthehet në ekuilibër
– Në afat të gjatë papunësia është ‘vullnetare’
• Teoria Kejnziane:– Papunësia në afat të gjatë mund të mbesë e
lartë pasi pagat janë jo-fleksibile
Inflacioni
Inflacioni i pritur/parashikuar
• Kur njerëzit përdorin inflacionin e kaluar si bazë për çmime kur marrin vendime për pagat, kontratat etj.
Inflacioni i papritur/paparashikuar
• Kur nuk parashihet dhe nuk bëhet pjesë e vendim-marrjes
• Kjo shkakton:– Ndryshim në shpërndarjen e të ardhurave
• Nëse inflacioni parashihet mbi rritjen e pagave, atëherë të ardhurat ri-shpërndahen nga forma tek punëtorët
– Efektet në punësim:• Rritja e pagës mbi inflacionin e zvogëlon
punësimin pasi rritet kosto e punës.
The Philips CurveKurba e Philipsit
Trajtimi i integruar i papunësisë dhe inflacionit
Kurba e Philipsit
• 1958 – A.W. Phillips• Lidhje statistikore signifikante në mes të normës
së rritjes së pagave dhe papunësisë për periudhën 1861 – 1957
• Norma e rritjes së pagave varej nga presioni inflacionist në ekonomi
• Ndryshimi i pagave ka ndikuar në punësim dhe rrjedhimisht në papunësi
• Ka dhënë një trade-off në mes:– normës së rritjes së pagave ose inflacionit– Normës së punësimit ose normës së papunësisë
Kurba e Philipsit
Rritja e pagave % (Inflacioni)
Papunësia (%)
•PC tregon lidhje inverze në mes të inflacionit dhe papunësisë.
•Sugjeron se nëse qeveria dëshiron të ul inflacionin, kjo do të shpie në rritjen e papunësisë dhe e kundërta:
•trade-off në mes të inflacionit dhe papunësisë.
1.5%
6%4%
2.5%
PC1
Kurba e Philipsit në S-T
• Problemet:
• Në vitet e 1970-ta: Inflacioni dhe papunësia u rritën njëkohësisht– stagflation
Kurba e Philipsit - zhvendosja
Rritja e pagave % (Inflacioni)
Papunësia (%)
Një zhvendosje majtat e PC rezulton me një normë më të lartë të inflacionin të shoqëruar me papunësi më të ulët.
1.5%
6%4%PC1
3.0%
PC2
Kurba e Philipsit në L-T
Inflacioni
Papunësia
PC në afat të gjatë
PC1
PC2PC3
1. Gjendja fillestare: i=1% dhe u=7%
2. Qeveria ndërmerr masa për zvogëlimin e u, me një politikë fiskale ekspansionit duke e zhvendosur AD djathtas.
3. Ulet u, por rritet i në 2%. Nëse rriten pagat, firmat e ulin punësimin dhe kthehet prapë u=7%.
4. Kundër këtij zhvillimi, qeveria prapë ndërhynë, duke zvogëluar u, por duke rritur i=3%.
5. Nëse pagat përshtaten ndaj kësaj rritje në i, atëherë norma e papunësisë prapë kthehet në u=7% pasi firmat largojnë punëtorët nga puna.
7%
2.0%
1.0%
3.0%
AS-AD
Inflacioni
Të ardhurat
AD1
AS1
2%
U = 4%
AD2
U = 3%
3.75%
AS2
4.0%
Kurba e Philipsit dhe NAIRU
• Kur PC e pret boshtin x, përcaktohet norma natyrore e papunësisë e cila nuk bën presion mbi inflacionin
Non-Accelerating Inflation Rate of Unemployment (NAIRU)
Një trajtim formal i Kurbës së Philipsit
Ndërtimi i Kurbës së Philipsit
PC thekson se inflacioni varet nga
inflacioni i pritur
( )e nu u vπ π β= − − +
Devijimi i papunësisë nga norma natyrore e
papunësisë
Dhe tronditjet në ofertë.
Ndërtimi i Kurbës së Philipsit
(1/ )( )eP P Y Y vα= + − +
(1/ )( )eP P Y Yα= + −
1 1( ) (1/ )( )eP P P P Y Y vα− −− = − + − +
PC derivohet nga oferta agregate (AS)
Shtojmë një tronditje ekzogjene në AS në anën e
djathtë
Zbresim çmimet e periudhës së kaluar P-1 nga të dy anët
(1/ )( )e Y Y vπ π α= + − +Inflacionin mund ta shkruajmë si π=(P–P-1) dhe inflacionin e
pritur si πe=(Pe–P-1).
Ligji i Okunit: Devijimi i produktit nga norma natyrore
lidhet negativisht me devijimin e papunësisë nga norma e saj natyrore
(1/ )( ) ( )nY Y u uα β− = − −
( )e nu u vπ π β= − − +
Duke zëvendësuar fitojmë PC
Ndërtimi i Kurbës së Philipsit
• Kështu që PC dhe AS në periudha afatshkurtra prezatojnë të njëjtën gjë.
Pritjet adaptive dhe inercioni i inflacionit
• PC tregon një trade-off për politik-bërësit sa i përket inflacionin dhe papunësisë.
• Por, çfarë e shkakton inflacionin?
1eπ π −=Një shpjegim i thjeshtë: njerëzit i formojnë
pritjet e tyre për inflacionin e ardhshëm bazuar në përvojën e tyre në të kaluarën.
Kështu, mund të shkruajmë PC si:
1 ( )nu u vπ π β−= − − +
Që tregon se inflacioni varet nga inflacioni në të kaluarën,
papunësia ciklike dhe tronditjet në ofertë.
Termi i parë tregon se inflacioni ka një inercion në vete dhe ai vazhdon derisa
nuk e ndalon dikush. Ne kemi inflacion pasi presim inflacioni, dhe ne presim
inflacion në të ardhmen pasi kemi inflacion.
Dy arsye për rritje dhe rënie të inflacioni
1 ( )nu u vπ π β−= − − +
Papunësia ciklike e rrit ose e zvogëlon inflacionin.
Papunësia e ulët e rrit inflacionin. Ky quhet inflacion nga kërkesa, pasi rritja e AD është shkaktar i inflacionit.
Inflacioni rritet ose bie me tronditjet e ofertës.
Tronditjet negative e rrisin inflacionin, tronditjet
pozitive. Ky është inflacion nga kosto, pasi shkaktohet nga ndryshimi i kostove të
prodhimit.
34
Detyrë• Analizoni trendin e inflacionit dhe të
papunësisë në Kosovë gjatë viteve 2000-2010
• Komentoni lidhjen në mes të këtyre dy variablave:– Vizatoni një grafik dhe komentoni