Side 1 av 33

KULTURMINNEPLAN

2020-2030

«DER BÅRA BRYT»

Side 2 av 33

INNHALD:

1.0 Innleiing s.1

2. 0 Bakgrunn og føremål s.2

2.1 Generelt om bakgrunn for planarbeidet s.2 2.2 Føremål s.2 2.3 Kva er viktige kulturminne? s.3 2.4 Viktige aktørar s.3 2.5 Medverknad i planprosessen s.4 2.6 Plandokumentet s.4

3.0 Definisjonar og ordforklaringar s. 4 4.0 Historiske periodar s.5

4.1 Eldre steinalder s.5 4.2 Yngre steinalder s.6 4.3 Bronsealder s.6 4.4 Jernalder s.6 4.5 Mellomalder s.6

5.0 Kulturminner i Bremanger fordelt på grender s.6 5.1 Freda kulturminner s.7 5.2 Verna kulturminner s. 11 5.3 Bygningar med byggjeår 1650 – 1850 s. 12 5.4 Andre verdifulle kulturminner s. 13

6.0 Kulturminner i Bremanger fordelt på tema s. 16 6.1 Fornminner s. 16 6.2 Kystkultur s. 16 6.3 Primærnæringane s. 17 6.4 Sakrale kulturminner s. 17 6.5 Industriminner s. 17 6.6 Krigsminner s. 17 6.7 Immaterielle kulturminner s. 18

7.0 Forvaltning av kulturminner i Bremanger kommune s. 18 7.2 Mål og strategiar s. 18 7.3 Retningslinjer for forvaltning s. 19

8.0 Handlingsplan s. 20 8.1 Informasjon s.20 8.2 Formidling s.20 8.3 Kommunen si forvaltning som planmyndigheit s. 21 8.4 Kommunen si forvaltning som eigar s. 21 8.5 Hjelp til sjølvhjelp. Samarbeid s.22

9.0 Støtteordningar s.22

10.0 Vedlegg s.22

9.1 Kulturhistorisk litteratur frå Bremanger 9.2 Arkeologiske funn ved Historisk museum, Bergen 9.3 Kjelder 9.4

Side 3 av 33

1.0 Innleiing

I brev frå Riksantikvaren, datert 14.12.2012, inviterte Riksantikvaren fylkeskommunane til samarbeid, for å styrke kommunal kulturminneforvaltning. Der står det mellom anna:

«God kulturminneforvaltning i kommunene krever kunnskap og oversikt over lokalhistorien og kulturminnene. Det er behov for styrket kulturminnekompetanse i mange kommuner, og det mangler gode oversikter over kulturminnene. Miljøverndepartementet og Riksantikvaren arbeider med et mål om kunnskapsløft for kulturminneforvaltning og har en satsing på dette som skal gå frem til 2017. Et viktig tiltak er å legge til rette for, og stimulere kommunene til å utarbeide kulturminneplaner. Kommunedelplaner for kulturminnene er gode verktøy for forvaltning av kulturminnene og vil samtidig auke oppmerksomheten og kunnskapen om dem. Riksantikvaren oppfordrer kommunene til å sette kulturminneplaner på dagsorden ved bl.a. registrering og planlegging.»

Sogn og Fjordane fylkeskommune utlyste midlar til utarbeiding av lokal kulturminneplan og registreringsarbeid. Bremanger kommune har i «Kommunal planstrategi» vedteke å utarbeide kommunedelplan for kulturminne i Bremanger, og kommunen har fått tildelt midlar til arbeidet. (150 000,- i 2015) Desse midlane blei brukt same året.

Vilkåra for tildeling frå Sogn og Fjordane fylkeskommune sa fylgjande;

• Det skal ligge føre tidfesta plan for gjennomføring av registreringar og utarbeiding av

kulturminneplan. • Det skal ligge føre politisk vedtak om utarbeiding av kulturminneplan. • Kulturminna som vert registrert skal leggjast inn i kulturminnesøk eller andre baser som kan

utveksle data med kulturminnesøk. • Det skal utarbeidast korte statusrapportar om framdrift som skal sendast til fylkeskommunen to

gongar årleg inntil arbeidet er sluttført. Bremanger kommune starta opp arbeidet med Kulturminneplan i 2015 . Av ulike årsaker har arbeidet stoppa opp, men ein ynskjer no å fullføre planen. Arbeidet er utført på bakgrunn av revidert planprogram vedteke av planutvalet 14.02.19

2. Bakgrunn og føremål

2.1. Generelt om bakgrunn for planarbeidet

Alle har eit felles ansvar for å ta vare på kulturminne, kulturmiljø og landskap for kommande generasjonar. Den offentlege forvaltninga har eit særskilt ansvar for å sikre at dei nasjonale måla for kulturminneforvaltning vert oppfylt. Gjennom bruk av Plan – og bygningslova (PBL) blir kommunane heilt sentrale i dette arbeidet. Det er ei forventning frå Staten at kommunane registrerer og verdiset kulturminne og kulturmiljø som har lokal verdi og arbeider inn desse i planar. Ein kulturminneplan er tenkt å skulle vere eit godt verktøy og gje eit solid grunnlag for arbeidet. Kommunedelplanen for kulturminne vil sette temaet på den politiske dagsorden og innarbeide det i kommunen si verksemd. Vern gjennom bruk er eit mål.

2.2. Føremål Planen skal ha som mål å formidle kunnskap om kulturminne og verdien av desse til kommunen sine innbyggjarar. Planen vil gje føringar for eigarar av kulturminne. Eit kulturminne si forankring i planen er viktig med tanke på stønadsordningar kring rettleiing i bruk og vedlikehald. Ikkje minst kan skulevesen, næringsliv, reiselivsbransjen og kultursektor nytte kulturminna til å skape høg kompetanse og gode opplevingar.

Side 4 av 33

Kulturminneplanen er også eit plandokument som er mynta på sakshandsamarar i kommunen. I forvaltninga innan areal-, plan-, og byggjesaker vil ein lettare kunne ta omsyn til kulturminneverdiane og gje ei meir effektiv handsaming. Kulturminneregistrering og kulturminneplan skal bidra til: • Auka kunnskap og medvit om kulturminneverdiane i kommunen, samt styrke innbyggarane si

stoltheit og identitet om eigen kulturarv. • Oversyn og verdisetting av viktige kulturminne, kulturmiljø og landskap. • Betre forvaltning av kulturminne blant anna gjennom bruk av plan- og bygningslova • Utvikling av eit godt samarbeid mellom ulike kulturminneaktørar • Nytte dei lokale kulturminna aktivt i kommunen sitt utviklings- og verdiskapingsarbeid.

2.3 Kva er viktige kulturminner?

Ein kulturminneplan er eit dokument som skal hjelpe oss å finne ut kva kulturminne som er viktigast for Bremanger, og som best representerer og fortel om Bremanger sin kulturarv og identitet. I planen gjer ein greie for: - Kva kulturminner som fins i kommunen innan ulike kategoriar - Kva kulturminne kommunen ønsker å prioritere på ulike vis. - Kva tiltak som må settast i verk for å ta vare på kulturminna - Kva tiltak som kan settast i gang for å levandegjere og formidle kulturminna - Kva kulturminne som skal dokumenterast/registrerast for ettertida før dei går tapt,

Kulturminne og kulturmiljø er viktige ressursar og verdiar i lokalsamfunnet. Kulturminne kan ha verdi som kjelde til kunnskap og opplevingar, og som bruksverdi. Vi gjev ein fyldig oversikt over kulturminna i kommunen, samt ei fordeling av kulturminna under ulike kategoriar. Kulturminnet kan ha lokal, regional eller nasjonal verdi. I nokre tilfelle kan kulturminneverdiane også vere på eit internasjonalt nivå, som til dømes Vingenfeltet.

2.4 Viktige aktørar

Lokale utviklingsaktørar kan ta ei aktiv rolle for sjølv å utvikle kulturarven som ressurs.

Eigarane er dei viktigaste aktørane når det gjeld å ta vare på og vidareutvikle kulturminna. For at potensialet skal kunne hentast ut, er det viktig at eigarane ser verdien av kulturminna og har kunnskap om korleis dei kan takast vare på og vidareutviklast, samtidig som kulturminneverdien vert bevart. Tilgang på økonomiske ressursar vil ha noko å seie for i kva grad eigarane har mogelegheit til å ta vare på og vidareutvikle kulturminna. Her kan kommunen bidra med informasjon og veiledning.

Lokale aktørar som lag, organisasjonar og næringsliv kan bidra til å utvikle kulturarven som fellesressurs for allmenta eller som grunnlag for verdiskaping. Bremanger sogelag kan vere viktige bidragsytarar ved utvikling av kulturarven.

Musea og fylkesarkivet er ein viktig samarbeidspart når det gjeld å ta vare på gjenstandar og immateriell kulturarv. Kystmuseet, Nordfjord folkemuseum og Sogn og Fjordane fylkesarkiv skal vere viktige samarbeidspartar ved behov for trygg bevaring av kulturminne.

Offentlege organ har forvaltningsansvar for vår felles kulturarv. Riksantikvaren har mynde til å avgjere om eit kulturminne er automatisk freda og til å gjere fredingsvedtak. Riksantikvaren har mynde til å legge ned motsegn av omsyn til kulturminne ved kommunal arealplanlegging.

Sogn og Fjordane fylkeskommune har forvaltningsansvar for dei automatisk freda kulturminna og vedtaksfreda kulturminne. For dei vedtaksfreda bygningane gjev fylkeskommunen tilskot og fagleg

Side 5 av 33

rettleiing i arbeidet med å vedlikehalde bygningane. Sogn og Fjordane fylkeskommune skal behandle saker som kan kome i konflikt med regionale og nasjonale kulturminneinteresser.

Bremanger kommune har ei viktig rolle når det gjeld å bruke kulturarven som ressurs i samfunnsutviklinga og gje råd til lokale initiativtakarar som vil utvikle kulturminna. Kommunen har mynde til å verne kulturminne gjennom kommuneplanar og reguleringsplanar som er juridisk bindande etter plan- og bygningslova. Med mynde etter plan- og bygningslova har kommunen ansvar for å følgje opp alle kulturminna i kommunen gjennom forvaltninga.

2.5 Medverknad i planprosessen

Ved utarbeiding av kulturminneplan for Bremanger har dialog med lokale aktørar blitt vektlagt. Bremanger sogenemnd har levert bidrag frå kvar sine områder, og lokale innspelrunder har vore gjennomført for å sikre lokalkunnskapen og involvering frå dei ulike områda i kommunen.

Planarbeidet har vore gjennomført etter reglane i plan- og bygningslova, og i tråd med desse har lokale aktørar og offentlege instansar blitt informerte og inviterte til å bidra med innspel til arbeidet.

2.6 Plandokumentet

Kulturminneplanen for Bremanger gjeld for perioden 2020-2030. Planen gjev eit oversyn over dei ulike kulturminna vi har i Bremanger kommune, kva tidsepoke dei høyrer til og kva type kulturminne det er snakk om. Her er trekt fram både materielle og immaterielle kulturminne.

I kapittel 5 er det presentert ei oversikt over kulturarven i Bremanger, frå eldre og nyare tid, bygd for bygd. I presentasjonen av bygdene er det trekt fram kulturminne/kulturmiljø som er freda og bevaringsverdige, og som bør gjerast kjent for dei som bur her i dag, og formidlast vidare til komande generasjonar.

I kapittel 6 er dei viktigaste kulturminna fordelt på tema.

I kapittel 7 formidlar vi målsetjinga til Bremanger kommune om korleis vi kan leggje til rette slik at kulturminna blir ein ressurs i samfunnsutviklinga. Her er også målsetjing knytt til korleis kommunen skal følgje opp dei utvalde kulturminna gjennom formidling og vern.

Kapittel 8 er handlingsplanen som viser kva tiltak som blir prioriterte dei komande åra. Handlingsdelen skal rullerast og behandlast politisk kvart år, og prioritering av tiltak vil alltid måtte ta omsyn til kapasitet og ressursar.

Kapittel 9 viser ein oversikt over kvar eigar av eit kulturminne kan søke støtte til å vedlikehalde eller restaurere kulturminner.

Vedlegg:

- Registrering av gamle hus i Kalvåg. Foto og info (av Egil Totland) - Oversikt over historisk kildemateriale som fins om Bremager kommune - Oversikt over arkeologiske funn frå Bremanger ved Universitetsmuseet i Bergen

3.0 Definisjonar og ordforklaring

Kulturminne: Spor etter menneskeleg aktivitet i vårt fysiske miljø, og stader som det knyter seg historiske hendingar, tru eller tradisjon til (Lov om kulturminne). Kulturminne har mange former.

Materielle kulturminne: Faste kulturminne: bygningar og anlegg, kulturlandskap, også jordfaste gjenstandar. Lause kulturminne: kulturminne som kan flyttast: gjenstandar, inventar, reiskap m.m.

Side 6 av 33

Immaterielle kulturminne: Praksis, framstillingar, uttrykk, kunnskap og ferdigheiter, t.d. innan handverk. Det vi ikkje kan ta på ved eit kulturminne: Tru, tradisjon, skikkar, segn og hendingar.

Kulturlandskap: Menneskeforma landskap som inneheldt økologiske, biologiske og kulturhistoriske element. Døme: Område med gamal slåttemark. Steinmurar. Kulturlandskapet omfattar også strukturar som er gøymde under jordoverflata.

Kulturmiljø: Område der kulturminne og/eller kulturlandskap er del av ein større heilskap eller samanheng.

Freding, Vedtaksfreding: Vedtak etter Lov om kulturminne, med formål bevaring av eit kulturminne/kulturmiljø. Freding er det sterkaste juridiske vern eit kulturminne/kulturmiljø kan ha. Alle kan foreslå freding. Berre Riksantikvaren (RA) kan gjera vedtak om freding, til vanleg på grunnlag av fylkeskommunen si saksutgreiing og innstilling. Freding avgrensar eigar sin råderett på avgjerande vis, men gjev og tilgang til støttemidlar.

Automatisk freda kulturminne (Fornminne): Kulturminne eldre enn 1537. Automatisk freda etter kulturminnelova. Dette gjeld både bygningar, gjenstandar og strukturar t.d. i jordlag.

Nyare tids kulturminne: Kulturminne yngre enn 1537. Ståande bygningar eldre enn 1650 er automatisk freda.

Vern: Vern inneber ulike grader av bevaring av kulturminne og kulturmiljø. Viktigaste lovgrunnlag for vern er Plan og bygningslova( PBL) og Naturmangfaldlova. Viktigaste planreiskap er kommuneplan og reguleringsplan med tilhøyrande føresegner. Vern kan og gjerast med private verneplanar, tilskotsmidlar, avtalar m.m. Vern inneber til vanleg mindre inngrep i eigar sin råderett og mindre omfattande restriksjonar enn freding. For bygningar vil vern til vanleg gjelda det utvendige (eksteriør).

Byggeskikk: Innarbeidd /tradisjonsbunden måte å byggja og plassera hus. Kan t.d. vera lokal byggeskikk tilpassa lokal levemåte, materialtilgang og landskap. Meir tydeleg i eldre tid.

Dokumentasjon: I tillegg til objekt og strukturar som utgjer kulturminne byggjer kulturminnekunnskapen vår på dokumentasjon av kulturminne i form av skriftlege omtalar, teikningar og fotografi, samla i arkiv og bibliotek. Dette gjeld t.d. rapportar og omtalar etter arkeologiske utgravingar, innsamling av stadnamn og segner osb. Slikt dokumentasjonsmateriale finn ein t.d. ved fylkesarkiva i Sogn og Fjordane og Hordaland, Riksantikvaren sitt arkiv og Universitetsmuseet i Bergen. (sjå vedlegg)

SEFRAK: Sekretariatet for registrering av faste kulturminne (SEFRAK) gjennomførde frå ca. 1975-1995 ei landsomfattande registrering av bygningar med byggjeår før ca.. 1900. Registreringane for Bremanger er tilgjengelege på nettstaden Fylkesatlas og viser status ved registrering. Ikkje alle aktuelle bygningar vart registrerte.

Raud SEFRAK: byggjeår før 1850.

Gul SEFRAK: byggjeår 1850-1900. Tidfesting er usikker for mange objekt.

Listeført: Alle kyrkjer bygde mellom 1650 og 1850 er sokalla «listeførde». Alle endringar/tiltak i eller ved listeførde kyrkjer skal handsamast av Riksantikvaren etter det sokalla «kyrkjerundskrivet».

4.0 Historiske periodar

Side 7 av 33

Eldre steinalder (9000-3200 år f.Kr.) I perioden etter den siste store istida i Noreg, vandra folk til det som i dag er Noreg. Dei livnærte seg på jakt, fiske og sanking. Tidlege spor etter menneske er difor lokalisert på stadar der det var gunstige forhold for ferdsel, jakt og fiske. I Bremanger har vi mange registrerte kulturminner i Skatestraumen. Området var tidleg tilhaldsstad for fastbuande, og med sin rike fiske- og dyrebestand, i tillegg til nærleiken til skipsleia, var dette ein naturleg busetnad.

I Bremanger har vi sør- Norges største helleristningsfelt, Vingen, med ristningar tilbake til slutten av denne perioden. I dag er det registrert rundt 2200 ristninger på berg og steinar i den veglause vika ved Frøysjøen med utsikt mot Hornelen.

Yngre steinalder (3200-1800 år f.Kr.) I yngre steinalder vart folk i større grad bufaste. Livnæringa beveger seg difor frå å berre omfatte jakt, fiske og sanking til også å innebere husdyrhald og jordbruk.

Bronsealder (1800-500 år f.Kr.) Bronsealderen har sitt namn fordi det var i denne perioden at bronse vart tatt i bruk til utforming av våpen, reiskap og smykke. I denne perioden førte jordbruket til at fleire vart buande på ein stad, noko som førte til auka folketal.

Dei store gravrøysene i Botnane er minnesmerker frå bronsealderen. Sjølv etter fleire tusen år er gravrøysene i rimeleg god forfatning, slik at ein kan la seg imponere over storleiken og alt arbeidet som låg bak. Den største røysa er heile 36 meter i tverrmål, medan den minste har eit tverrmål på 14 meter.

Bergkunsten i Vingen er dei mest spesielle funna også frå denne tida.

Jernalder (500 år f.Kr.–1050) (Vikingtid 800-1050)

Jern blei tatt i bruk til utforming av våpen og reiskap under jernalderen. Denne perioden varer fram til skriftelege kjelder vart mest viktig for kunnskapen om menneska sine liv og virke. Perioden omfattar også vikingtida.

I Bremanger veit vi at folk på denne tida var busette i heile kommunen. Dette vert stadfesta av svært mange funn av gravrøyser, reiskap og pyntegjenstandar som er daterte til jernalderen

Mellomalder (1050–1537)

I overgangen mellom vikingtida og mellomalderen, vart Noreg samla til eit rike. Det vart ei fastare styringsform og kristendomen fekk fotfeste. Etter alle funna frå jernalderen, skulle ein tru at det var gjort mange funn frå mellomalderen også, men slik er det ikkje. Ei av årsakene er innføring av ny religion og nye gravskikkar, som førte til at det vart slutt på at ein fekk med seg gjenstandar i grava. Dette er ein vesentleg grunn til at ein ikkje har eit like rikt gjenstandsmateriale frå denne tida som frå perioden før.

Grotle gamle kyrkjegard er frå mellomalderen og var i bruk fram til 1902. Kyrkja som stod innanfor dei eksisterande murane var den einaste kyrkja for heile soknet. Den er omtala første gang i 1346 i Bjørgyngar Kalfskinn og Asla Bolts Jordbok. Den var bygd om og vøla fleire gongar. I 1650-53 vart den bygd til korskyrkje. I 1860 blei den teken ned og seld på auksjon. Altertavla og søylene til altertavla blei bevart og overført til den nye Frøya kyrkje som blei bygd i 1860. Altertavla heng i kyrkja i dag, men søylene som held tavla blei fjerna og satt opp i den gamle krambua til Røys i Kalvåg, der den står i dag.

Ein del steingardar kan truleg daterast til mellomalderen. Vi manglar kunnskap om steingardane sidan det ikkje har vore gjennomført ei fullstendig registrering av desse.

Dei eldste registrerte og omtalte bygningane i Bremanger er dei gamle kyrkjene i Davik, Rugsund, Ålfoten og Grotle.

Side 8 av 33

5.0 Kulturminner i Bremanger, fordelt på bygder

5.1 Freda kulturminner

Lovheimel: Kulturminnelova

Omfatter:

- Automatisk freda kulturminner= alle kulturminner eldre enn 1537 - Ståande bygningar eldre enn 1650 - Vedtaksfreda kulturminner (Riksantikvaren) - Listeførde kyrkjer

I Riksantikvaren sin database Askeladden er det pr. 20.09.18 registrert 338 automatisk freda kulturminner i Bremanger kommune. Dei fleste av desse er arkeologiske kulturminner, slik som dei mange spora etter busetnad langs Skatestraumen, bergkunsten i Vingen og gravrøysene. Gravstaden på Grotle og dei « listeførde» kyrkjene i Ålfoten, Davik og Rugsund er unntak.

Informasjonen i Askeladden kan ein også finne via nettportalen Kulturminnesøk (kulturminnesok.no). Ein finn også oversikt over arkeologiske funn frå Bremanger på Universitetsmuseet i Bergen (vedlegg)

Viktige freda kulturminner

Objekt. Fakta Type kulturminne / tidfesting

Askeladden -ID

Botnane: Sørbotten Gravminne

6/2=12-14 m i tverrmål, 1m høg 6/3= 24x8 m i tverrmål, 0,75m høg

Gravrøyser 1800-1000 f.Kr Eldre bronsealder

ID 66749 Fetts fk.nr.6/2-3

Gravminne (Storrøysa) 30m i tverrmål,4m høg

Gravrøys Bronsealder

ID 4576-1

Sørbotten? Gravminne 13-15m i tverrmål, 2m høg

Gravrøys Bronsealder/jernalder

ID 6270-1

Nordbotten?

Gravminne (Nørdrerøysa) 19m tverrmål, 2-3m høg

Bronsealder ID 55481-1

Nordbotten Funn av flintdolk og flintkjerne Bronsealder ID 131254-1 Slettene ? Gravminne (Fremste røysa)

38m tverrmål, 5m høg Bronsealder ID 35720-1

Øvrebotten Buplass Steinalder ID 55482-1 Gulestø Buplass ID 131203-1

ID 131206-1 Allmenning Buplass ID 131253-1

Sørgulen Midtgulen Indrehus Bautastein

2,2 m høg, 15-20 cm tjukk og 20-40 brei Har blitt flytta, knekt og limt saman. Viser ei rekkje årstal og initialar

Bautastein Jernalder

ID 55493-1

Indrehus Gravrøys 7m tverrmål, o,5m høg. Berre restar igjen. Overgrodd av gras og tre

Gravminne Jernalder

ID 35732-1

Indrehus Gravrøyser 2 Restar av gravrøyser

Gravminne Jernalder

ID 25819-1 ID 6287-1

Sandvik Yste Fagervikneset

Gravrøys Gravminne Jernalder

ID 45799-1

Side 9 av 33

Restar av ei røys 5m i tverrmål, bygd av 20-80cm steinar. Tilgrodd. Utsyn mot fjorden.

Sandvik Legneset

Gravrøys 7m tverrmål, låg. Lite synleg

Gravminne Jernalder

ID 6291-1

Nordgulen

Nesbø

Gravrøys og bautastein Nordlegaste av 4 gravrøyser her: 11m i tverrmål,1,5m høg Bautastein 2,38 m lang, 30-40cm brei,22-25cm tjukk

Gravminne Jernalder

ID 45795

Svelgen Sande

Gravrøys Rundrøys, godt markert men lite synleg. 4m tverrmål, mindre enn 0,5m høgde. Noko overgrodd

Gravminne Jernalder

ID 45798-1

Dyrstad Busetnad ID 138467-1 ID 138474-1

Dyrstad Gropstein ID 138475-1 Ålfoten Myklebust Gravminne (Kongshaugen)

9m tverrmål, 0,5m høg (opprinneleg 6 gravhaugar) Funn av bronsespenne, vevskjei og leirkrukke

Gravminne Folkevandringstid (500-1100 eKr.)

ID 35735-1

Myklebust Funn av leirkar 300 eKr. Myklebust Ålfoten kyrkje

Langkyrkje i tre. Altertavle frå 1600-talet. Erstatta truleg stavkyrkje frå middelalderen

Kyrkje Noverande frå 1620 (1678?). Eldste omtale i 1330

ID 85959-1 Listeført

Dombestein Funn av skipskjøl, truleg frå vikingtida 793 -1066 eKr. Davik Daviknes Austnes

Gravrøys (Jutlerøysa) 5m tverrmål. Synleg

Gravminne Bronsealder- Jernalder

?

Ytre Davik Davik kyrkje Erstatta ei langkyrkje frå 1655 og ei stavkyrkje frå middelalderen.

Kyrkjestad. Noverande bygd i 1886. Eldste omtale i 1330

ID 84021-1 Listeført

Elde Bruseneset

2 Gravrøyser

Bronsealder eller jernalder

?

Rugsund Hessevåg Rugsund kyrkje

Tidlegare kyrkje stod på Rugsundøy, på ei høgd over handelstaden. Den opprinnelege var truleg ei stavkyrkje frå middelalderen som blei erstatta av ei langkyrkje i 1650. Denne brann ned i 1834. Noverande kyrkje blei bygd på andre sida av fjorden i 1838.

Kyrkjestad Eldste omtale 1330

ID 85323/ 156603 Listeført

Skatestraumen

151 ulike buplasssar. Eit område midt i skipsleia, med god tilgang til fiske og fangst. Funn av fangstreiskap, trearbeid, leikar og hustufter.

Steinalder, bronsealder og eldre jernalder. (Truleg frå 7500 fKr.)

ID 169599 ID 169608-1 ++++ Gnr/br.

Side 10 av 33

Viser faste busetnader med familiegrupper og hushald. Vingen som rituell stad er like i nærleiken. Liknande funn andre stader fortel oss at steinaldermenneska langs kysten hadde kontakt med kvarandre. Funn av rav (truleg knappar) viser varebyte frå Baltikum

Skatestraumen Funn av klebersteinsfugl 4,5 cm lang flat fugleform. Polert. Meining eller bruk: magisk lokkemiddel, jaktmagi, religiøs symbolikk, lykkefigur? Også ein figur i Vingenfeltet.

Eldre/yngre steinalder Ca.5300 fKr.

ID 169599

Ørnevika ved Tongane

Buplass

Buplass Jernalder

ID 6292-1

Frøysjøen Vingen Helleristningsfelt

Over 2500 ristningar. Mest hjortedyr, men også sigdar, stavar, geometriske mønstre og menneskefigurar. Ulike tolkningar av ristningane og staden seier noko om jaktmagi, rituelle seremoniar og at dette var ein kultstad for menneska i si tid.

Bergkunst Eldre steinalder 4000 – 2000 f.Kr.

ID 145525-6

Vingen Buplass 3700 fKr. ID Vingeneset Buplass Steinalder ID Hennøya Helleristning med dyr, mulig menneskefigur.

Funne i dyrka mark. Kan ha vore brukt til ilestein. Kan vere henta frå Vingen

Bergkunst Bronsealder

ID 161115-1

Litle Hennøya Runestein Delt i to. 9 runeskrifter, dei fleste stutte. Alle er attgjevne i Magnus Olsen sitt verk om dei norske runeinnskriftene

Runestein Jernalder/middelalder

ID 66762-1

Skarvegytten Gravrøys 12m tverrmål, 1m høg. Lynggrodd. Ligg på kanten av ei stupbratt vik, under ei røys.

Gravminne Bronsealder jernalder

ID 66760-1

Berle Hauge Lille Gravfelt, 5 gravhaugar

2/1: 6m tverrmål, 0,5m høg. 2/2: 7m tverrmål, 0,5m høg 2/3: 4m tverrmål 2/4: 3m tverrmål 2/4: 4m tverrmål, 0,5m høg (nyregistrert) Tilgrodd med torv

Gravfelt Jernalder

ID 35722

Hauge lille Bautastein, 1,60 lang, 40cm brei,20cm tjukk

Bautastein Jernalder

ID 35722

Gotraneset Skarstein

2 Gravrøyser 1/1: 16m i tverrmål, 1,5 m høg Bygd av rullestein ½: 15m lang. Søre enden øydelagt av tyske annleggsarbeid.

Gravfelt Vikingtid

ID 55497

Side 11 av 33

Hauge Lille Gravminne (Kyrkjehågjen) 20m tverrmål,2,5m høg. Torvdekke

Gravminne Jernalder

ID 35721-1

Skarstein Delar av vikingskip: 9 meter lang kjøl i eik funne i ei myr (Skarsteinskipet)

Vikingtid Sjøfartsmuseet Finn meir info

Bremangerlandet Nygård Buplass

Diverse gjenstandsfunn viser busetnad. Lokaliteten er i dag utbygd av hus, garasje og løe

Buplass Steinalder

ID 64048-1

Nygård Buplass

Buplass Steinalder- Bronsealder

ID 16125-1

Torvanger

Gravhaug 12 m tverrmål, 0,5-1,5m høg Grasdekt

Gravminne Jernalder

ID 45802-1

Igland Spydspiss, 18,5 tommar lang og 2,5 tommar brei, med ufullstendig skafthaldar . + eggstykkje av eit økseblad

Funne i ein haug på ytre Igland (gnr.13)

ID 3031 og 3032 (Universitetet i Bergen)

Grotle indre Nygård

Grotle middelalder kyrkjegard Omkransa av steinmur 40x30 m Kyrkjegarden har mange gravsteinar, dei fleste frå 1800-talet. Kyrkjegarden har vore i bruk sidan middelalderen Grotle Kyrkje riven og seld på auksjon i 1863. Altertavla er plassert i Frøya kyrkje og tilhøyrande søyler er i dag plassert i ei gamal krambu i Kalvåg. Modell av kyrkja fins og gode registreringar av konstruksjon og vedlikehald gjennom tidene.

Kyrkjestad Middelalder Eldste omtala frå 1330

ID 45771

Grotle indre Vellene

Gravhaug 8m i tverrmål, 0,5m høg Hellekista er ikkje lenger synleg men ligg truleg under jordoverflata.

Gravhaug Vikingtid Sein steinalder

ID 6272

Hauge Busetnad ? ID 136283-1

«Haugefisk» Bygd i 1978 i Fusa. Førstegenerasjon shelterdekka autolinebåt. 105 fot lang

Fiske/fangstreiskap Freda av Riksantikvaren ID 232166-0

Vågane

Buplass Ca 15x10m Div. funn stadfester steinalderlokalitet (flintkniv, Nøstvet-øks av grønstein mm)

Buplass Steinalder

Id 35738

Vågane Bautastein 1,75m høg og 20cm brei

jernalder

Vetvika Osavollen 3 Gravrøyser

1:4m tverrmål, 0,5m høg 2:5m tverrmål,0,5m høg

Gravfelt Vikingtid

ID 25827

Side 12 av 33

3: 6m tverrmål, låg Solheim/Øyrane Hustufter

Fleire hustufter av rullestein viser gardsanlegg innanfor eit felt på 50x40m

Gårdsanlegg Jernalder

ID 25826-1

Solheim Bautastein( Tannarsteinen) 2,5m høg, 40-100 cm brei, 20 cm tjukk Toppen er avslått, men skulle vore forma som eit hovud på ein hals. Rundt steinen skal det ligge store steinar i ein firkant. Desse er ikkje synleg lenger.

Bautastein Jernalder

ID 6293-1

Frøya Liset Lisetvikja

3 Gravrøyser 1: 8x4m, 0,75 høg 2: 6x4m, 0,5 høg 3: Rund, tverrmål 3m, 0,5 høg

Gravminne Jernalder

ID 6289

Geitholmen Busetnad: 7 Båtstøer 15 Hustufter 3 Innhengingar 2 Moloar Mykje overgrodd av lyng og gras

Busetnad/kysttuft for fjæremenn frå indre Nordfjord. Jernalder- middelalder

ID 6290

Frøyen Gravrøyser Yngre og eldre steinalder 500 fKr. -1050 eKr.

Kalvøya

Vamråkbua. Sildesalteri Kystmuseet

Vernestatus?

Kalvåg Lisete bua. Tran-damperi, bøtker-verkstad, sildemotttak ma. Kystmuseet

1907 Vernestatus?

Småvågane, Steinset Gravstad Jernalderen, ca 400 e.Kr

5.2 Verna kulturminner

Lovheimel: Etter plan og bygningslova, Naturmangfaldslova

Verna kulturminner omfattar enkeltbygg/anlegg og kulturmiljø som er verna etter Plan og Bygningslova (PBL) eller etter Naturmangfaldslova (NML). Vern kan ha ulike grader av restriksjonar. Vedtak om vern etter PBL er gjort av Bremanger kommunestyre.

Viktige verna kulturminner

Kulturminne/miljø Gnr/Bnr Planstatus Reguleringsplan/omsynssone

Nordgulen Svelgen Bevaring av bygningar:

-Ingeniørmessa -Driftstyrarbustad 1919 -Bustad for Elkem - Bakkevegen 13 (teikna av arkitekt Rustad)

KST 19.06.01 Spesialområde(PBL par. 25.6) BB1-8

Side 13 av 33

-Bakketunet: 4 hus frå 1918-19 -Arbeiderbustad 1920 -Øyratunet, eldste stovehuset i Svelgen 1860

5.3 Bygningar med byggeår 1650 - 1850

For bygningar med pårekna byggjeår mellom 1650 – 1850 gjeld krav om uttale frå antikvariske styresmakter(Fylkesantikvaren) før løyve til tiltak kan gjevast. Dette gjeld alle ståande bygningar registrerte i SEFRAK-registeret, med pårekna byggjeår 1850 eller tidlegare (Raud SEFRAK), samt eventuelle bygningar i denne aldersgruppa som ikkje er registrerte.

I Bremanger vart det utarbeidt ein «Plan for vern av kulturminner i Bremanger kommune/Bygningsvern» (Asbjørn Tyssen 1993) Her er enkeltbygningar og bygningsmiljø fram til 1900 registrert og vurdert i ulike verneklassar, A,B,C. Klasse A har høgaste verneverdi. Det er skissert tiltak for å ivareta ulik bygningsmasse/miljø. Her viser ein dei som er vurdert til verneklasse A og vesentlege bygningar i verneklasse B

Bygning/Objekt Byggeår Gr/Bnr SEFRAK-ID Botnane: Sørgulen Midtgulen Ivarneset? Stovehus

45/9 113,156 Verneklasse A

Nordgulen «Øyratunet» Freda bustadhus i Svelgen. I dag kunstgalleri

Ca.1850 av Per Olsen Rise Kommunal eige

38/3

Freda når?

Ålfoten Myklebustsetra, stølsmiljø Vår og hauststøl med sel, høyløer og fjøs

115/2,3,7,9,10 og 11 107 42-52

Dombestein Wiesehuset Handelsverksemd og bustadhus

1770

107/4 Verneklasse B

Bustadhus Stabbur

1845 107/2 Verneklasse B

Davik

Side 14 av 33

Hamre Bustadhus «Gamlehuset» Eldhus Jørntunet Borgstov

103/1 104,57 Verneklasse A

Rugsund Rugsund handelsstad: Bustadhus, krambu, stabbur, bakeri, to store sjøbuer

1600-talet 91/2 Freda av riksantikvaren i 1924 101 67-72 Verneklasse A

Hessevågbakkane/Strømmen Gardfjøsmiljø: gardfjøs, sommarfjøs, gardfjøs Straumen

92/2og 3, 89/ 1 og 3 101 53,54,60,61 Verneklasse A

Strømmen Sommarhus

89/10 101,84 Verneklasse A

Nordheim, Gloføykje Naust

66/1 101,13 Verneklasse A

Lilleøen Våningshus

90/2 101,80 Verneklasse A

Berle Hestevik Kvernhus

68/1 205,53 Verneklasse A

Bremangerlandet Iglandsvik 4 naust og 2 sjå

13/5,6,7,22 og 34 201 35-40 verneklasse A

Svora, Oldeide Naust bygd i stein

58/1 204,2 Verneklasse A

Vågane Bustadhus

33/2 208,47 Verneklasse A

Struen Sjøbruksmiljø med naust, sjøbuer, våningshus og fjøs

16/8,9 og 92 Bremanger kommune: «Forvaltnings og utviklingsplan for Struen 2006» SEFRAK 202 47- 66 Verneklasse B

Frøya Nesje Stovehus

8/3 210,55

Smørhamn: Bustadhus Eldhus Sjøbu Sjøbu Løe,fjøs Bustadhus

1600-talet

SEFRAK: 143802208068 143802208069 143802208070 143802208071 143802208074 Verneklasse B?

Kalvåg sjøhusmiljø 1850-1900 Vedlegg: Egil Totland sin oversikt med foto og detaljer av hus

Verneklasse B

Side 15 av 33

5.4 Andre verdifulle kulturminner

Eigar:P=privat eigar/sameige, BK= Bremanger kommune, A= andre

Type: KM= kulturminne, KMIL= kulturmiljø, MKM= materielle kulturm., IMKM= immaterielle kulturm.

Nr. G/Bnr. Type Eigar Merknad/verneverdi Botnane: Øvrebotten Diktarsti med dikt av Jan

Magnus Bruheim A

Gravstaden BK Verneverdig? Sørgulen Midtgulen Midtgulen kyrkjegard Almtreet BK Treet blei henta på Husefjellet

og planta av Elias Knutson Ytrehus f.1865.

Midtgulen kyrkjegard Bautastein av Erling Julin Olsen f.1917 i Svelgen

BK Minnesmerke etter avdød flygar. Avduka i 1946 av STIF.

Nordgulen Svelgen Industrihistorie:

«Reiseliv i industriens vugge»

Lokalt prosjekt i Svelgen 2013. Mål om å reindyrke industristads-identitet og å opprette eit visningssenter

Svelgen Bevaringsverdige bustader på Villabakken

Lokal industrihistorie knytta til boligar

Svelgen/Ålfoten Kraftutbygging

Svelgen «Realen» Stifting Svelgen Hytte brukt under krigen

Risebu Diverse foto + historiene

Ålfoten Bautastein ved kyrkja Vasskrafthistorie Davik Claus Frimann Borgstova Bremanger

kommune

Davik kyrkje Bremanger kommune

Rugsundøy Tongane Tysk fort frå siste

verdskrig Kommunen? Bygdelag/Tongane vel?

Frøysjøen Hornelen/Smalsarhorn

IM Sjøklippe 860 meter rett opp frå havet. Rekna

Sagn, historier og diktning om sjøklippa:

Side 16 av 33

som den høgste i Nord-Europa

-Olav Tryggvason klatra opp fjellveggen og festa sverdet sitt til fjellveggen. - Då Marøyna blei skilt frå Bremangerøya av Heilag Olav - Heksene dansar på jonsok- og julenatt og held fest med Fanden sjølv! - Dikt av presten Claus Frimann - Kristian Bing klatrer fjellet i 1897

Berle Gotraneset

Tunellar etter tysk okkupasjon under 2.verdenskrig

Historia om Berlekåre og hans etterkommarar

IM

Bremangerlandet Svarstad Dalen

Steingardane P Må registrerast

Grotle Husa på Grotle; flytta frå klyngetun til sjølveigarbruk med dei opprinnelige namna

P Historier, kart, namn: Noistova, Oppistova, Lisje Oppistova, Storstova, (miniatyrhus)

Grotle Shetlandsgjengen og Bård Grotle IM

Mottok krigskorset for sin innsats under krigen,- Norges høgaste krigsdekorasjon pm

«Minne om Maria» Kystkvinneutstilling IM

Kulturhuset Heimen

Formidling av historiene til kvinner frå Bremanger og deira kår frå 1800-talet

«Rylandspynten» Brudekrune med pynt Kulturhuset Heimen

Utstilling m/info om brudekrune med pynt brukt i Bremanger frå 1800-talet

«Heimen» Dokumentarfilm/kortfilm IM

Kulturhuset Heimen

Om fråhaldsrøyrsla sin framvekst i Noreg generelt og i Bremanger spesielt.

Frøya Frøyalandet Gamle naust med støer

og vorrar. Rullesteinsfjærene.

P Kulturlandskap

Frøyalandet Steingardane Må registrerast Kalvåg Sjøhusmiljø

Sjøhus frå 1850-talet og

framover (eige vedlegg frå Egil Totland)

Kalvåg om omegn Fortøyningspålar A 1800-talet Kalvåg og omegn Seglmerker/vardar 1800-talet Fiskholmen Tuftene etter Smørhamn

Fyrstasjon på Fiskholmen P (1871-1936)

Frøyalandet Gamlevegen (Råsa) på Frøyalandet (opp i fjellsida)

P I bruk før 1867. Steinsett rås/geil

Frøyalandet Eldre gravfelt på sørsida av kyrkja

Side 17 av 33

Lisetfjellet Flona, tufter etter 2.verdenskrig

Liset felleseige 2.verdenskrig

Kalvåg Totland slippen museum P Produksjonsutstyr frå slutten av 1800 talet

Kalvåg Kalvåg kystlag Båtar

A Kystkultur

Kalvåg Skytebana på Kvernhushaugen. I drift fram til 1957

Liset og steinset felleseige

Murane etter skyttergravene står

Kalvåg Tønnefabrikkar: Bortneskår tønnefabrikk, Kalvaag Tønde og Bliktønderfabrikk (Jørgen Gjerde) , Vamråk og Liset Tønnefabrikk IM

Historia

Kalvåg Hovden Salteri på Kalvøya,- ei stor verksemd i sildebransjen på 1950-talet. IM

Historia

Kalvåg Vamråk sildesalteri Kystmuseet Frøyalandet Vollasteinen; 3,5 meter

høg bautastein med runeskrift IM

Historia

Vågane Den norske stats kvalstasjon i Vågane IM

Historia 1917-1920

Presteboligen Med Nicolai Astrup maleri

6.0 Kulturminner innan ulike tema

6.1 Fornminner

Fornminner er alle kulturminner frå steinalderen og fram til mellomalderen. Alle kulturminner frå før 1537 er omfatta av dette omgrepet. Året 1537 var eit viktig årstal på mange måtar. Dette året starta reformasjonen i Norge, og årstalet markerar dermed slutten på mellomalderen. Alle kulturminner som er frå før 1537 er automatisk freda og skal dermed ikkje øydeleggast eller skadast. Om eit slikt kulturminne dukkar opp treng ein ikkje noko eige fredingsvedtak, då kulturminnelova automatisk er gjeldande.

- Vingen helleristningsfelt - Gravrøyser - Busetnad i Skatestraumen og andre - Mellomaldergravstaden og restar av kyrkja på Grotle - Bautasteinar og Runestein - BerleKåre si historie/ funn knytta opp mot vikingtid - Kjøl frå vikingskip i Berle

6.2 Kystkultur

Kystkultur er eit samleomgrep og omfattar alle aktivitetar langs kysten

Side 18 av 33

- Båtar: Haugefisk, Knuten, Nigarden..

- Sjøbuer: Struen, Igland, Kalvåg

- Handelsstader: Rugsund og Smørhamn, (Holmen?)

- Sjømerker, fyr, fortøyningspålar

- Fisketradisjonar: Vamråkbua, Lisetbua, kvalstasjon i Vågane

6.3 Primærnæringane

Primærnæringa er næring som utnyttar naturen til å framstille råvarer. Den omfattar jordbruk, skogbruk, fiske, fangst og mineralutvinning. Desse næringane leverer råvarer og råstoff som kan foredlast. I Bremanger er kulturminner knytt til primærnæringane både landbruksrelaterte og fiskerirelaterte minner, og omfattar mellom anna alt produksjonsutstyr innan næringane. Også transport og samferdsel.

- Sagbruk - Seterdrift - Tønneproduksjon - Krabbefabrikk - Fiskeforedling - Mattradisjonar - Fangst - Gamle vegar, bruer, steingardar - Fiskarkvinnene/kystkvinnene: Litteratur - «Minne om Maria, ein hyllest til kystkvinna» + «Rylandspynten» - Fråhaldsrøyrsla: Litteratur, kortfilmen «Heimen»

6.4 Sakrale kulturminner

Minner som er knytt til religiøse tradisjonar. Det er primært kyrkjer og gravplassar, men kan også vere sermonielle funn knytt til f.eks Vingenfeltet. Kyrkjer bygd mellom 1650 og 1850 er såkalla «Listeførte Kyrkjer». Alle endringar/tiltak i eller ved desse skal behandlast av Riksantikvaren etter det såkalla «kyrkjerundskrivet».

- Vingen som rituell stad - Grotle gravplass - Frå Mellomalderen (ca.1300) - Ålfoten kyrkje - Frå 1610 - Rugsund kyrkje - Frå 1838 - Frøya kyrkje - Frå 1865 - Davik kyrkje - Frå 1886 - Bremanger kyrkje - Frå 1914 - Midtgulen kyrkje - Frå 1904 - Svelgen kapel - Frå l960 - Berle kapell - Frå 1977 - Hundskår gravkapell - Frå 1950

6.5 Industriminner

- Minner frå utvikling av industrien og industrianlegg i kommunen - Svelgen frå småbruk til industristad - Smelteverk, dammar, kraftutbygging - Kraftutbygging i Ålfoten

Side 19 av 33

6.6 Krigsminner

Minner knytt til lokal deltaking i krig og krigsliknande tilstand, samt anlegg, enkeltminne og lause minner. Hovuddelen av desse anlegga er frå 2. verdskrig.

- Tongane fort

- Gotraneset, Ospeneset

- Minnestøtter

- Skipsvrak

- Historier, krigsminner: (Shetlandsgjengen/Bård Grotle), litteratur, intervju

6.7 Immatrielle kulturminner

Praksis, framstilling, uttrykk, kunnskap og ferdigheiter. Er knytt til det vi ikkje kan ta på ved eit kulturminne. Dette gjeld til dømes tru, tradisjonar, handverksteknikkar, segn og hendingar.

- Kulturhistoriske skrifter - Bøker (sjå vedlegg) - Intervju/opptak - Notar - Film/dokumentarar - Utstillingar/visualisering av historier

7.0. Forvaltning av kulturminner i Bremanger kommune

7.1 Mål og strategiar

7.1.1 Mål for forvaltninga av kulturminner i Bremanger kommune:

1. Redusere tapet av faste kulturminner til 0,5 % per år i samsvar med nasjonale mål. 2. Sikre eit representativt utval av verdifulle kulturminner i bygdene i Bremanger kommune 3. Gjere kulturminner til ein viktig ressurs for lokal samfunnsutvikling og omdømebygging.

7.1.2 Strategiar for Bremanger sitt arbeid med kulturminnevern:

1. Informasjon Lage ein lett tilgjengelig digital kunnskapsbase om kulturminner i Bremanger (Romvesen), med lenke på kommunen si heimeside m.fl. Skilting av alle aktuelle kulturminner med felles grafisk profil for Bremanger kommune. 2. Formidling Å bruke kulturminner, historier og sagn, kulturlandskapet mm. som utgangspunkt for formidling i digitale kjelder, som opplevingar i landskap, frå scener, på lerret osv. er med på å levandegjere kulturen. Dette er vesentlig med tanke på undervisning og læring, bygging av lokal stoltheit og identitet, samt utvikling av turistattraksjonar og opplevingsturisme.

I Bremanger kommune har vi mange og unike kulturminner som venter på å komme fram i lyset, og å bli brukt aktivt gjennom ny og spennande formidling. Bevaring gjennom aktiv bruk er viktig.

Side 20 av 33

3. Aktiv forvaltning som myndigheit: Søke om Verdensarvstatus for Vingenfeltet Oppdatere kulturminneplan og anna planarbeid for kulturminnevern Gjennomføre tiltak iht. handlingsplan Ivareta kulturminner i plan- og byggesaker. Oppfølging av tilsynsplikt 4. Aktiv forvaltning som eigar

Sikre god kvalitet på restaurering , vedlikehald og skjøtsel av verdifulle kulturminner som kommunen eig eller forvaltar. Tilsette kvalifisert handverker/rådgjevar for bygningsvern 5. Samarbeid og «hjelp til sjølvhjelp»

Kommunen skal samarbeide med eigarar, frivillige lag og organisasjonar, og med kulturminnestyresmaktene på regionalt og nasjonalt nivå i arbeid med kulturminnevern. Restaurering er ressurskrevande. Kommunen skal primært bidra med rådgjeving og hjelp til å skaffe ekstern finansiering til restaurering/sikring (sjå kap.9)

7.3 Retningslinjer for forvaltning

- Generelle retningslinjer

Bremanger kommune legg til grunn at auka kunnskap og haldningar/motivasjon er avgjerande for å nå måla for forvaltning av kulturminner, og at vern gjennom bruk skal vere ein hovedstrategi i kommunen sitt arbeid. Verdifulle kulturminner omtala i handlingsplanen skal prioriterast for kommunens satsing i åra framover.

- Retningslinjer for freda kulturminner

For freda kulturminner gjeld forbod mot å endre, skade, rive eller fjerne kulturminner utan løyve frå Riksantikvaren (RA) eller kulturavdeliga i fylkeskommunen (FK). Forbodet gjeld både eksteriør og interiør. Alle tiltak etter Plan- og bygningslova (PBL) skal vere godkjente av RA/FK før Bremanger kommune kan gje løyve.

- Retningslinger for verna kulturminner

For verna kulturminner gjeld forbod mot å endra, skade, rive eller fjerne kulturminner utan løyve frå Bremanger kommune. Forbodet gjeld til vanleg berre eksteriør (fasade). Når det er grunn til å tru at tiltaket kan forringe kulturminneverdien, skal kommunen innhente uttale frå FK før løyve til tiltak kan gjevast.

- Retningslinjer for kulturminner med byggeår før 1850

For bygningar med byggeår før 1850 skal kommunen innhente uttale frå FK før løyve til tiltak kan gjevast.

- Registrering i Askeladden

Kulturminner som høyrer under kap.5. skal innregistrerast i Askeladden (RA sin database) Dette er kommunen sitt ansvar.

- Forvaltningsrutiner

Ansvar for forvaltning etter PBL skal fylgje det til ei kvar tid gjeldande delegasjonsreglement. Det er rådmannen sitt ansvar å syte for rutinar som sikrar at omsynet til kultuminnevernet blir ivareteke på ein god måte i all handsaming.

Side 21 av 33

8.Handlingsplan

KULTURMINNEPLAN

BREMANGER KOMMUNE 2020- 24

Dette dokumentet utgjer handlingsdel av Kulturminneplan for Bremanger kommune. Handlingsplanen gjeld tiltak som ein tek sikte på å utføre i første 4-årsperiode etter vedtak av planen. Handlingsplanen skal rullerast kvart år og samordnast med kommunen sin økonomiplan. Handlingsdelen legg til grunn mål og strategiar for Bremanger kommune sitt arbeid for kulturminnevern omtala i kap.7. Tiltaka har ikkje prioritert rekkefølge.

Dato for siste revisjon av planforslaget Dato for kommunestyret si godkjenning av planen Dato for siste revisjon/rullering av Handlingsplanen

BK= Bremanger kommune, KK= Kulturkontoret, FK= Fylkeskommunen, SN= Sogenemnda, TK= Turistkontoret, SK= Servicekontoret, Teknisk etat = TE

1. INFORMASJON:

TILTAK Tidsrom Kostnad

Tidsrom Kostnad

Ansv.

1.1 Bruke nettportalen «Romvesen» for å gje ein lett tilgjengeleg oversikt over alle kulturminner med informasjonstekst, bilder og kartplassering Lenke frå kommunen og turistkontoret si nettside m.fl

1.2 Skilte alle aktuelle kulturminner i kommunen (iht. prioritert liste)

1.3 Legge ut informasjon til eigarar av kulturminner på kommunen si nettside; søknadsfristar, tilskotsordningar,

1.4 Registrere fleire kulturminner og legge inn med foto i Kulturminnesøk. (for eksempel steingardar, ferdselsvegar,)

1.5 Utvikle ei god informasjonsbrosjyre som viser dei viktigaste kulturminnene i kommunen.

1.6 Bidra til «Kulturhistorisk vegbok» for Bremanger kommune 1.7 Etablere «Vekas kulturminne frå Bremanger»

i lokalavisene og på kommunen si heimeside.

2. FORMIDLING

TILTAK Tidsrom Kostnad

Tidsrom Kostnad

Ansv.

2.1 FORNMINNER: Sette ned ei arbeidsgruppe for forprosjekt (PLP): «Frøysjøen kystkultursenter» Utvikle eit historisk formidlingssenter med bakgrunn i vår unike plassering i ferdsåra på havet gjennom formidling av ulike aspekt ved historia frå steinalder til i dag: Kultstaden Vingen med helleristningane, Busetning i Skatestraumen, Runesteinen på Lisje Hennøya,

.

Side 22 av 33

Hornelen si magiske rolle, Berlekåre og vikinghistoria, Restar av vikingskip frå Berle Bronsealdergravene i Botnane mfl. TILTAK: Tidsrom

Kostnad Tidsrom Kostnad

Ansv.

2.2 SAKRALE KULTURMINNER/KULTURLANDSKAP: Sette ned ei arbeidsgruppe for forprosjekt (PLP): Service og formidlingssenter på Grotle: I samband med bygging av nytt servicebygg inkludere ein formidlingsdel som viser: Grotle gamle kyrkjegard og Grotle middelalderkyrkje . Hente inn gjenstandar frå kyrkja( altertavle og søyler, kyrkjemodellen, brudepynt(Rylandspynten) og dåpspynt. Ridder Stark som landeigar mm. Samle og visualisere dei ulike historiene knytt til kyrkjeferd, skjenkestover, gapestokk osv.

Inkludere historia til Bård Grotle i Shetlandsgjengen og gje 10.klasse fast tur til Shetland, med for eksempel Haugefisk, for å erfare/lære om lokal krigshistorie gjennom DKS. KULTURLANDSKAP: Vise utviklinga frå klyngehus til dagens busetning med opprinnelege namn.

TILTAK: Tidsrom kostnad

Tidsrom Kostnad

Ansv.

2.3 KYSTKULTUR: Forsterke formidlinga av Kalvåg som fiskerihamn: Ta i bruk Kalvøya og utvikle den som eit opplevingsområde for fiskeri- fangst-, foredlings- og frakt før og i dag. Ta i bruk prestegarden i Kalvåg for formidling av levesett og daglegliv med utgangspunkt i Korens dagbok. Fokusere på Nicolai Astrup sin fødestad, og formidle hans liv og kunst.

TILTAK:

Tidsrom Kostnad

Tidsrom Kostnad

Ansv.

2.4 PRIMÆRNÆRINGA: Bruke Myklebustsetra aktivt mht. naturturisme Registrere aktuelle steingardar og lage naturstiar Bruke og utvikle bøkefisk som lokalrett frå Bremangerbygda Halde i hevd gamle handverksteknikkar knytta til gards- og hushaldstradisjonar.

TILTAK: Tidsrom Kostnad

Tidsrom Kostnad

Ansv.

2.4 KRIGSMINNER: Utvikle eit formidlingsopplegg for krigshistoria, der Tongane fort, Gotraneset, Aspeneset og motstandsrøyrsla i Botnane er inkludert.

Side 23 av 33

(samarbeid med forsvaret?) TILTAK: Tidsrom

Kostnad Tidsrom Kostnad

Ansv.

2.5 INDUSTRIMINNER: Delta i prosjekt «Reiseliv i industriens vugge» i Svelgen. Etablere eit visningssenter for industriutviklinga i Svelgen. Vise utviklinga av byggestil på «Villabakken» og i sentrum. Vise kraftutbygginga i Svelgen og Ålfoten

TILTAK: Tidsrom Kostnad

Tidsrom Kostnad

Ansv.

2.6 IMMATRIELLE KULTURMINNER: Vidareføre formidlinga av kystkulturutstillingane «Minne om Maria», «Rylandspynten» og dokumentarfilmen om fråhaldsrøyrsla sin plass i bygdene(«Heimen») Støtte lokale formidlingstiltak basert på den Immaterielle kulturarven som for eksempel: - vandreteateret «Der Båra Bryt» - musikkteateret «Bella og Solla og Per», - Diktarstien i Botnane - Historisk vandring til Hornelen og liknande

KK

3. BREMANGER KOMMUNE SI FORVALTNING SOM PLANMYNDIGHEIT

TILTAK TID ANSVAR Registrere kulturminner i arealplanen med omsynssoner mm. TE 3.1 Etablere rutinar for sakshandsaming som sikrar at det vert teke

omsyn til kulturminner i plan- og byggesaker BK, TE

3.2 Gjere tiltak for at husa i Svelgen, som er bevaringsverdige, blir ivaretatt iht. plan (Reguleringsplan 19.06.01) Villabakken, Øyratunet

BK,TE,KK

3.3 Utarbeide ein forvaltnings- og utviklingsplan for sjøbumiljøet på Iglandsvik

BK,TE

3.4 Forvaltning av SMIL-tilskot BK, TE 3.5 Utarbeide tillegg til Kulturminneplanen for lause og immaterielle

kulturminner ved 1.revisjon BK

4. BREMANGER KOMMUNE SI FORVALTNING SOM EIGAR

TILTAK TID ANSVAR 4.1 Søke verdensarvstatus for Vingenfeltet. BK 4.2 Hente ut og sikre Runesteinen på Lisje Hennøya BK, TE, FK 4.3 Utarbeide felles Grafisk Profil for skilting av kulturminner i

Bremanger kommune KK

4.4 Utdanne og tilsette faste guidar i fleire bygder KK,TK 4.5 Sikre gravstader som historiske minnesmerker (Botnane m.fl.) BK, KK,

kirkekontoret 4.6 Ferdigstille skilting og tilkomst for besøk ved Gravrøysene i

Botnane BK,FK

+grendalaget

Side 24 av 33

4.7 Ferdigstille skilting, tilkomst og tilbakeføring av gravstøtter på Grotle gamle gravstad.

BK,KK, FK. TE

5. HJELP TIL SJØLVHJELP. SAMARBEID

TILTAK TID ANSVAR 4.1 Markere dei årlege kulturminnedagane

(I 2020 er tema: LÆRE, BRUKE, BÆRE) årleg KK, alle

4.2 Gje rådgjeving og hjelp til eigarar av kulturminner om å søke støtte til restaurering frå Kulturminnefondet og andre

BK,KK

4.3 Etablere kommunal tilskotsordning for verdifulle kulturminner BK 4.4 Støtte lokallag i arbeid med å utvikle presentasjonar på ulike måtar

for lokale kulturminner: - Diktarstien i Botnane - Kyrkja i Ålfoten - Claus Frimann si historie på Davik

9.0 Støtteordningar

For eigarar av kulturminner er det fleire mogelege støtteordningar som kan nyttast i arbeid med sikring og restaurering.

• Støtte til miljøtiltak i landbruket «Spesielle miljøtiltak i landbruket» (SMIL) • Norsk kulturminnefond • Fylkeskommunen • Riksantikvaren • Norsk kulturarv • Stiftelsen UNI • Private legat og fond (www.legatsiden.no) • Den norske Stats Husbank

10.0 VEDLEGG

- Kulturhistorisk litteratur frå/om Bremanger. Eksempel.. (frå Biblioteket)( Skal endrast utskrift…)

- Arkeologiske funn (Universitetsmuseet i Bergen)

- Bygningar frå Kalvåg(Egil Totland)

- BerleKåre si slektstavle

- Runesteinen på Lisje Hennøya (Registrering og tolkning)

-Stadnamn i Bremanger

-

-

Side 25 av 33

Side 26 av 33

Side 27 av 33

Utdrag av Arkeologiske funn frå Bremanger (Universitetsmuseet i Bergen)

Søk i de arkeologiske gjenstandssamlingene:

bremanger Søk

Vis 1000

treff av gangen. ?

Søk i samlingen til AM UM KHM TMU VM Sorter på Fylke

Filtrer på bilder / koordinat / Viser 1 til 909 av 909. Eksporter til ren tekst / Vis på Google-kart

Gjenstand Materiale Fylke Kommune Gård Musnr / Mer info Fiskesøkk bergart Sogn og Fjordane Bremanger B13246 /1 / Tekst Fiskesøkk bergart Sogn og Fjordane Bremanger B13246 /2 / Tekst Fiskesøkk kleber Sogn og Fjordane Bremanger B13246 /3 / Tekst Stykke kleber Sogn og Fjordane Bremanger B13959 /1 / Tekst bor flint Sogn og Fjordane Bremanger B13959 /2 / Tekst

børseflint? flint Sogn og Fjordane Bremanger B13959 /3 / Tekst avslag flint/ kvarts Sogn og Fjordane Bremanger B13959 /4 / Tekst

Stykke rav Sogn og Fjordane Bremanger B3157 / Tekst

krukke bronse/ leire Sogn og Fjordane Bremanger B549 / Tekst krukke bronse/ leire Sogn og Fjordane Bremanger B550 / Tekst Bøilespænde bronse/ leire Sogn og Fjordane Bremanger B551 / Tekst

Haandsneldehjul bronse/ leire Sogn og Fjordane Bremanger B552 / Tekst

huløks bergart Sogn og Fjordane Bremanger B6788 a / Tekst

huløks skifer Sogn og Fjordane Bremanger B6788 b / Tekst

del bronse/ leire Sogn og Fjordane Bremanger UNUM0061 / Tekst Midstykke bronse/ leire Sogn og Fjordane Bremanger UNUM0062 / Tekst

Side 28 av 33

Gjenstand Materiale Fylke Kommune Gård Musnr / Mer info Fiskesøkk kleber Sogn og Fjordane Bremanger Berle B10312 / Tekst øks Sogn og Fjordane Bremanger Berle B5842 / Tekst

mikroflekkeblokk flint Sogn og Fjordane Bremanger Bortnen B12874 / Tekst

fiskesøkke Sogn og Fjordane Bremanger Bortnen B13239 / Tekst kar keramikk Sogn og Fjordane Bremanger Bortnen BRM73 000001 / Tekst fiskesøkke sandstein Sogn og Fjordane Bremanger Botnen Søndre B11466 / Tekst Kjerner flint/ kvartsitt Sogn og Fjordane Bremanger Botnen Øvre B12764 /1 / Tekst avslag flint Sogn og Fjordane Bremanger Botnen Øvre B12764 /2 / Tekst avslag flint/ kvartsitt Sogn og Fjordane Bremanger Botnen Øvre B12764 /3 / Tekst

avslag bergkrystall Sogn og Fjordane Bremanger Botnen Øvre B12764 /4 / Tekst

øks grønnstein Sogn og Fjordane Bremanger Davik (Prestegarden) B11201 / Tekst

stykker/ spydspiss Sogn og Fjordane Bremanger Davik Indre B7286 / Tekst nål kobberlegering Sogn og Fjordane Bremanger Davik Indre BRM1182 1 / Tekst

gryte kobberlegering Sogn og Fjordane Bremanger Davik Indre BRM1205 1 / Tekst

gryte kobberlegering Sogn og Fjordane Bremanger Davik Indre BRM1206 1 / Tekst

spinnehjul bly Sogn og Fjordane Bremanger Davik Ytre B18069 1 / Tekst vektlodd kobberlegering Sogn og Fjordane Bremanger Davik Ytre B18070 1 / Tekst vektlodd bly/ kobberlegering Sogn og Fjordane Bremanger Davik Ytre B18071 1 / Tekst

spinnehjul bly Sogn og Fjordane Bremanger Davik Ytre B18072 1 / Tekst

nagle jern Sogn og Fjordane Bremanger Davik Ytre B18205 1 / Tekst

kar bergart Sogn og Fjordane Bremanger Davik Ytre BRM1176 1 / Tekst

spenne kobberlegering Sogn og Fjordane Bremanger Davik Ytre BRM1179 1 / Tekst spenne kobberlegering Sogn og Fjordane Bremanger Davik Ytre BRM1181 1 / Tekst gryte kobberlegering Sogn og Fjordane Bremanger Davik Ytre BRM1184 1 / Tekst

gryte kobberlegering Sogn og Fjordane Bremanger Davik Ytre BRM1207 1 / Tekst

skål kleber Sogn og Fjordane Bremanger Dumbestein B8918 / Tekst

spiss? flint Sogn og Fjordane Bremanger Dyrstad B13471 / Tekst

flekke flint Sogn og Fjordane Bremanger Dyrstad B9846 / Tekst spaltestykke/ flekke flint Sogn og Fjordane Bremanger Dyrstad B9847 / Tekst perle glass Sogn og Fjordane Bremanger Frøyna Ytre B12766 /1 / Tekst knapp glass Sogn og Fjordane Bremanger Frøyna Ytre B12766 /2 / Tekst

Dolke/ blad flint Sogn og Fjordane Bremanger Frøyna Øvre B12779 / Tekst

vestlandsøks diabas Sogn og Fjordane Bremanger Frøyna Øvre B14276 / Tekst trinnøks diabas Sogn og Fjordane Bremanger Førde B13421 / Tekst Urne leire/ glass Sogn og Fjordane Bremanger Førde B361 / Tekst

Spænde leire/ glass Sogn og Fjordane Bremanger Førde B427 / Tekst

Mosaikperle leire/ glass Sogn og Fjordane Bremanger Førde B505 / Tekst

Stykker leire/ glass Sogn og Fjordane Bremanger Førde UNUM0059 / Tekst Brudstykke leire/ glass Sogn og Fjordane Bremanger Førde UNUM0060 / Tekst kole kleber Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11661 / Tekst platekniver skifer Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 2 a / Tekst

fragmenter/ platekniver skifer Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 2 b / Tekst avfall og emnestein skifer Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 2 c / Tekst flekkeskrape flint Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 2 d / Tekst redskap/ fragment flint Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 2 e / Tekst flis flint Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 2 f / Tekst avslag og hoggeflis flint Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 2 g / Tekst

Side 29 av 33

Gjenstand Materiale Fylke Kommune Gård Musnr / Mer info avslag kvarts Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 2 h / Tekst avslag rhyolitt Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 2 i / Tekst Stykker kvarts og kvartsitt Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 2 j / Tekst fiskesøkke bergart Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 2 k / Tekst fiskesøkke sandstein Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 2 l / Tekst rullestein Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 2 m / Tekst

knusestein sandstein Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 2 n / Tekst slagstein sandstein Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 2 o / Tekst knusestein sandstein Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 2 p / Tekst knusestein sandstein Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 2 q / Tekst knusestein sandstein Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 2 r / Tekst slipeplater/ bruddstykker sandstein Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 2 s / Tekst

tverrøks grønnstein Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 a / Tekst

tverrøks grønnstein Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 b / Tekst

vestlandsøks bergart Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 c / Tekst

tverrøks grønnstein Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 d / Tekst

tverrøks/ Halvdelen grønnstein Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 e / Tekst meisel grønnstein Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 f / Tekst

meisel bergart Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 g / Tekst

meisel grønnstein Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 h / Tekst

meisel bergart Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 i / Tekst

meisel grønnstein Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 k / Tekst

meisel bergart Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 l / Tekst

meisel grønnstein Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 m / Tekst

meisel grønnstein Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 n / Tekst

fragmenter/ økser grønnstein Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 o / Tekst Stykke skifer Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 p / Tekst spiss eller emne til en skiferspiss/ stykker skifer Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 q / Tekst

Tange/ spydspiss skifer Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 r / Tekst

pilespiss skifer Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 s / Tekst

pilespiss skifer Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 t / Tekst

pilespiss skifer Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 u / Tekst

Pilespiss/ stykker skifer Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 v / Tekst

pilespiss skifer Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 w / Tekst

pilespiss skifer Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 x / Tekst

Pilespiss/ stykker skifer Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 y / Tekst

pilespiss/ Bladfragment skifer Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 z / Tekst

fragmenter/ pilespisser skifer Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 æ / Tekst

emner og stykker av emner skifer Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 ø / Tekst

platekniv skifer Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B11670 å / Tekst

Side 30 av 33

Gjenstand Materiale Fylke Kommune Gård Musnr / Mer info deler/ slipeplate skifer Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B12760 / Tekst Pilespiss/ fragment skifer Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B12761 /1 / Tekst Pilespiss/ fragment skifer Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B12761 /2 / Tekst Pilespiss/ fragment skifer Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B12761 /3 / Tekst slipeplate skifer Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B12761 /4 / Tekst Stykker skifer Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B12761 /5 / Tekst

avslag flint Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B12761 /6 / Tekst avslag kvarts Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B12761 /7 / Tekst avslag kvartsitt Sogn og Fjordane Bremanger Gloføykje B12761 /8 / Tekst Hulmeisel bergart Sogn og Fjordane Bremanger Grotle Indre B3028 / Tekst kile kleber Sogn og Fjordane Bremanger Grotle Indre B3029 / Tekst Brudstykke/ urne Sogn og Fjordane Bremanger Grotle Indre B3082 / Tekst

perler/ Beltesten/ Halvdelen kvarts/ glass Sogn og Fjordane Bremanger Grotle Indre B3083 / Tekst

Rullesten bergart Sogn og Fjordane Bremanger Grotle Indre B3084 / Tekst

Mosaikperler kvarts Sogn og Fjordane Bremanger Grotle Indre B3085 / Tekst

Klinknagler/ Øx/ Hvæssesten bergart Sogn og Fjordane Bremanger Grotle Indre B3086 / Tekst

Helle eller flad Sandstensblok sandstein Sogn og Fjordane Bremanger Grotle Indre B3124 / Tekst Randskår/ kar kleber Sogn og Fjordane Bremanger Haukedalen B14498 /1 / Tekst fiskesøkke kleber Sogn og Fjordane Bremanger Haukedalen B14498 /2 / Tekst

bolle kleber Sogn og Fjordane Bremanger Haukedalen B14499 / Tekst

Jernstykke jern Sogn og Fjordane Bremanger Hennøyna B10319 / Tekst skalletak av katt/ stykker bein/ leirprøve Sogn og Fjordane Bremanger Hennøyna B11165 / Tekst blokk skifer Sogn og Fjordane Bremanger Hennøyna B7900 / Tekst kar kleber Sogn og Fjordane Bremanger Hennøyna B8691 / Tekst mikroflekke flint Sogn og Fjordane Bremanger Hesjevåg B13935 /1 / Tekst

Økselignende redskap bergart Sogn og Fjordane Bremanger Hesjevåg B8120 a / Tekst rettøks bergart Sogn og Fjordane Bremanger Hesjevåg B8120 b / Tekst slipestein bergart Sogn og Fjordane Bremanger Hesjevåg B8120 c / Tekst avslag fra flatretusjering/ hugging flint Sogn og Fjordane Bremanger Hornskor B18036 1 / Tekst

ubestemt steinredskap flint Sogn og Fjordane Bremanger Hornskor B18039 1 / Tekst fot/ Potte leire Sogn og Fjordane Bremanger Hus Indre B12759 /1 / Tekst emne skifer Sogn og Fjordane Bremanger Hus Indre B12759 /2 / Tekst sverd/ stykker Sogn og Fjordane Bremanger Hus Indre B4754 a / Tekst økse Sogn og Fjordane Bremanger Hus Indre B4754 b / Tekst celt jern Sogn og Fjordane Bremanger Hus Indre B4754 c / Tekst

Nitnagler jern Sogn og Fjordane Bremanger Hus Indre B4754 d / Tekst perle Sogn og Fjordane Bremanger Hus Indre B4754 e / Tekst skjærver flint Sogn og Fjordane Bremanger Hus Indre B4754 f / Tekst Stumper bein Sogn og Fjordane Bremanger Hus Indre B4754 g / Tekst

Spydspids Sogn og Fjordane Bremanger Igland B3031 / Tekst

bryner/ Brudstykker/ saker skifer/ jern Sogn og Fjordane Bremanger Igland B6544 / Tekst emne bergart Sogn og Fjordane Bremanger Kjelkenes B13809 / Tekst Flække flint Sogn og Fjordane Bremanger Kjelkenes B4854 / Tekst tverregget spiss flint Sogn og Fjordane Bremanger Kollsete B16576 1 / Tekst

fragmenter/ avslag kleber Sogn og Fjordane Bremanger Liset B13375 /3 / Tekst fliser/ brente bein bein Sogn og Fjordane Bremanger Liset B13375 /4 / Tekst

Side 31 av 33

Gjenstand Materiale Fylke Kommune Gård Musnr / Mer info gryte/ øre Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 I_a / Tekst kar/ Randstykke bronse Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 I_b / Tekst beslag bronse Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 I_c / Tekst skår/ kar leire Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 I_d / Tekst kar/ stykke/ kole/ bolle eller skål/ Randstykke kleber Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 I_e / Tekst

spinnehjul/ kule leire/ kleber Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 I_f / Tekst kljåstein kleber Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 I_g / Tekst Fiskesøkk kleber/ bergart Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 I_h / Tekst

Stykke/ emne av kleber kleber Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 I_i / Tekst Stykke kleber Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 I_j / Tekst bryner skifer Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 I_k / Tekst stykke/ stykker/ helle/ plater skifer/ bergart Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 I_l / Tekst jern jern Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 I_m / Tekst klumper jernslagg jern Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 I_n / Tekst

øks grønnstein Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 I_o / Tekst flekkeskraper/ knusestein/ trekull/ blokker og stykker/ brent leire/ brente bein/ avfall/ pimpstein/ kvartsitt

flint/ bergart/ rhyolitt/ kvartsitt/ pimpstein/ bein/ trekull/ leire

Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 I_p / Tekst

fot/ kar/ bit leire/ glasur Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 II_q / Tekst øks jern Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 II_r / Tekst nagler og spiker og deler av slike, samt en del ubestemmelig/ krampe jern Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 II_s / Tekst

klump slagg slagg Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 II_t / Tekst kole med fot kleber Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 II_u / Tekst Emne til liknende bolle/ gryte/ Randstykke/ Stykke/ emne/ kar kleber Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 II_v / Tekst

spinnehjul kleber Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 II_w / Tekst bryne/ fiskesøkk/ Et halvt bergart Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 II_x / Tekst stein med hol i bergart Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 II_y / Tekst

kljåsteiner av kleber og stykker av slike kleber Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 II_z / Tekst

plater/ stykker skifer Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 II_æ / Tekst

trekol/ stykker avfall/ brent leire/ brente bein/ hestetann/ blokker og stykker av blokker

flint/ kvarts/ bein/ leire/ trekull/ tann Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 II_ø / Tekst

plater/ stykker skifer Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 III_bb / Tekst Fiskesøkk kleber Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 III_cc / Tekst kljåsteiner/ stykker kleber Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 III_dd / Tekst

bryner/ knusestein/ spinnehjul skifer/ bergart/ kleber Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 III_ee / Tekst nagler og spiker/ brente bein/ biter/ biter forrustet jern jern/ bein Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 III_ff / Tekst

kole kleber Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 III_å / Tekst kvernstein (?)/Stykke bergart Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 III_aa / Tekst kar/ stykker leire Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 IV_gg / Tekst spiker og nagler av jern og stykker av slike, forrustet. En flat, firkantet bit av jern, tange?

jern Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 IV_hh / Tekst

kljåstein/ fiskesøkk/ bryner/ Stykke/ brente bein/ pimpstein/ emne til kleberkar

skifer/ bein/ kleber/ pimpstein Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 IV_ii / Tekst

Stykke/ bolle/ kole kleber Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 V_jj / Tekst jernslagg/ muligens én tange/ biter jern Sogn og Fjordane Bremanger Liset B9916 V_kk / Tekst

dolk flint Sogn og Fjordane Bremanger Lovnes B11202 / Tekst

skål kleber Sogn og Fjordane Bremanger Myklebost B12780 / Tekst

Side 32 av 33

Gjenstand Materiale Fylke Kommune Gård Musnr / Mer info

Urne leire Sogn og Fjordane Bremanger Myklebost B354 / Tekst

Spænde bronse Sogn og Fjordane Bremanger Myklebost B7005 a / Tekst

Vævske jern Sogn og Fjordane Bremanger Myklebost B7005 b / Tekst kljåstein bergart Sogn og Fjordane Bremanger Myklebost B7005 c / Tekst Brudstykker jern Sogn og Fjordane Bremanger Myklebost B7005 d / Tekst saum/ Klinkplaten Sogn og Fjordane Bremanger Myklebost B7005 e / Tekst

spaltestykke/ stykker flint/ kvartsitt Sogn og Fjordane Bremanger Myklebost B7005 f / Tekst

kar/ skaar leire Sogn og Fjordane Bremanger Myklebost B7006 / Tekst

Sogn og Fjordane Bremanger Myklebost BRM497 000001 / Tekst

øks jern Sogn og Fjordane Bremanger Nesbø B8647 / Tekst

Skaftrenneøks skifer Sogn og Fjordane Bremanger Nygard B11105 / Tekst flekke/ fragment flint Sogn og Fjordane Bremanger Sande B12762 /1 / Tekst avslag og stykker flint Sogn og Fjordane Bremanger Sande B12762 /2 / Tekst

mikroflekke flint Sogn og Fjordane Bremanger Sande B12763 /1 / Tekst avslag flint Sogn og Fjordane Bremanger Sande B12763 /2 / Tekst avslag flint Sogn og Fjordane Bremanger Sande B12763 /3 / Tekst kjøl/ stykke tre Sogn og Fjordane Bremanger Skarstein B5682 a / Tekst klinknagler/ Stykker Sogn og Fjordane Bremanger Skarstein B5682 b / Tekst skibets tætning/ rester organisk materiale Sogn og Fjordane Bremanger Skarstein B5682 c / Tekst

spiker jern Sogn og Fjordane Bremanger Steinset B10057 a / Tekst bryne kvartsitt Sogn og Fjordane Bremanger Steinset B10057 b / Tekst trekol/ pimpstein pimpstein/ trekull Sogn og Fjordane Bremanger Steinset B10057 c / Tekst fliser flint Sogn og Fjordane Bremanger Steinset B10057 d / Tekst

kar/ skaar leire Sogn og Fjordane Bremanger Steinset B5972 / Tekst

spaltestykke flint Sogn og Fjordane Bremanger Steinset B9913 / Tekst sidefragment/ kjerne kvartsitt Sogn og Fjordane Bremanger Straumen B13931 /1 / Tekst avslag kvartsitt Sogn og Fjordane Bremanger Straumen B13931 /2 / Tekst avslag flint Sogn og Fjordane Bremanger Straumen B13932 / Tekst Kjerner kvarts Sogn og Fjordane Bremanger Straumen B13933 /1 / Tekst

kjerne Sogn og Fjordane Bremanger Straumen B13933 /2 / Tekst

avslag flint/ bergkrystall/ kvarts/ kvartsitt/ bergart Sogn og Fjordane Bremanger Straumen B13933 /3 / Tekst

knute flint Sogn og Fjordane Bremanger Straumen B13933 /4 / Tekst avslag kvarts Sogn og Fjordane Bremanger Straumen B13934 / Tekst Skafthulløks bergart Sogn og Fjordane Bremanger Svora B12765 / Tekst diverse diverse Sogn og Fjordane Bremanger Sørgulen BRM75 000001 / Tekst vevlodd stein Sogn og Fjordane Bremanger Sørgulen BRM75 000001 / Tekst kar keramikk Sogn og Fjordane Bremanger Sørgulen BRM75 000001 / Tekst

skiveskraper flint Sogn og Fjordane Bremanger Varpe B11822 a / Tekst slipestein kvartsitt Sogn og Fjordane Bremanger Varpe B11822 b / Tekst skive flint Sogn og Fjordane Bremanger Varpe B12757 / Tekst avslag flint Sogn og Fjordane Bremanger Vingelva B13548 / Tekst flekke/ stykke flint Sogn og Fjordane Bremanger Vingelva B8331 / Tekst Stykker flint Sogn og Fjordane Bremanger Vingelva B9112 / Tekst

Stykke flint Sogn og Fjordane Bremanger Vingelva B9182 / Tekst Stykker flint Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B10338 / Tekst avslag flint Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B11733 a / Tekst mikroflekker/(mikroflekker)/fragment flint/ kvartsitt Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B11733 b / Tekst blokker flint/ bergkrystall Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B11733 c / Tekst avslagstykker flint Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B11733 d / Tekst

Side 33 av 33

Gjenstand Materiale Fylke Kommune Gård Musnr / Mer info avslagstykker bergkrystall Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B11733 e / Tekst avslagstykker kvarts/ kvartsitt Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B11733 f / Tekst Stykker skifer Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B11733 g / Tekst UTEN GJDATA Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B13302 / Tekst helleristningstein sandstein Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B17493 1 / Tekst helleristningstein sandstein Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B17494 1 / Tekst

helleristningstein sandstein Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B17495 1 / Tekst helleristningstein sandstein Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B17496 1 / Tekst Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B18191 1 / Tekst

øks/ Eggstykke bergart Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B6599 / Tekst

tverrøks bergart Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B7844 a / Tekst rullestein/ Vel halvparten bergart Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B7844 b / Tekst Blokk med helleristninger Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B7896 / Tekst blokk Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B7897 / Tekst blokk med ristning Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B7898 / Tekst

blokk Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B7899 / Tekst steinblokk bergart Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B8218 / Tekst skraper flint Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B8688 a / Tekst høvlskraper flint Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B8688 b / Tekst skiveskrapere flint Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B8688 c / Tekst Stykke flint Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B8688 d / Tekst Stykker flint Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B8688 e / Tekst

skraper stein eller dårlig flint Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B8688 f / Tekst meiselemner bergart Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B8688 g / Tekst avfallstykker bergart Sogn og Fjordane Bremanger Vingen B8688 h / Tekst klebersøkke med 2 hull stein (bergart) Sogn og Fjordane Bremanger Vingen BRM394 000001 / Tekst skår/ kar kleber Sogn og Fjordane Bremanger Vågane B11111 a / Tekst skår/ kar kleber Sogn og Fjordane Bremanger Vågane B11111 b / Tekst

smeltedigel/ halvparten kleber Sogn og Fjordane Bremanger Vågane B11111 c / Tekst Halvparten/ bryne bergart Sogn og Fjordane Bremanger Vågane B11111 d / Tekst Nøsttvedt-øks-emne grønnstein Sogn og Fjordane Bremanger Vågane B12756 /1 / Tekst avslag flint Sogn og Fjordane Bremanger Vågane B12756 /2 / Tekst flekker kvartsitt Sogn og Fjordane Bremanger Vågane B12756 /3 / Tekst avslag kvartsitt Sogn og Fjordane Bremanger Vågane B12756 /4 / Tekst

Stykker skifer Sogn og Fjordane Bremanger Vågane B12756 /5 / Tekst malestein bergart Sogn og Fjordane Bremanger Vågane B13304 / Tekst

tverrøks diabas Sogn og Fjordane Bremanger Vågane B13432 / Tekst