krk ─ od intencji do realizacji€¦ · nowe podejście prowadzenia przedmiotu oznacza zmianę...
TRANSCRIPT
KRK: OD INTENCJI DO REALIZACJI
Anna Malarska
Katedra Statystyki Ekonomicznej i Społecznej UŁ
Łódź, 11 - 12 czerwca 2012r.
XXI Ogólnopolska Konferencja Dydaktyczna
Metody ilościowe
w Krajowych Ramach Kwalifikacji
2
• Źródła informacji i inspiracji
• Istota KRK
• CREDO KRK
• Zmiana to czy przełom w zasadach kształcenia
w szkolnictwie wyższym?
• Ze słownika KRK dla szkolnictwa wyższego
• Ze słownika KRK ─ rozwinięcie wybranych pojęć
• O macierzy efektów kształcenia
• Implementacja macierzy efektów kształcenia dla 1. st. IiE
GŁÓWNE myśli wystąpienia
• PODSUMOWANIE: jakość kształcenia
• ANEKS … praktyczne wskazówki opisu efektów kształcenia przydatne w sylabusie
3
Źródła informacji i inspiracji
● akty prawne dotyczące tematyki Krajowych Ram Kwalifikacji dla Szkolnictwa
Wyższego, tj.:
─ Ustawa z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2011 r.,
► prof. Marii Ziółek (Uim.AM), ► prof. Ewy Chmieleckiej (SGH), ► prof. Joanny Jabłkowskiej (UŁ)
► i inne
► Krajowych Ram Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego, ► wzorcowych efektów kształcenia, ►
warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia, ► warunków
oceny programowej i oceny instytucjonalnej,
─ Rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z okresu 29.09 –
2.02.2011 r. w sprawie:
● publikacje:
● materiały szkoleniowe:
● Początkowo, ramy (jak to ramy)
są puste!
bo stanowią konstrukcję nośną
programu kształcenia
opisy sformułowane w języku efektów kształcenia
przedstawiające wymagania, jakim powinien sprostać
student po ukończeniu nauki w ramach danego cyklu
kształcenia,
4
Istota K R K
KRK to metoda (narzędzie) opisu i klasyfikacji kwalifikacji według poziomów
osiągnięć charakteryzowanych przyjętymi w danym kraju zestawami kryteriów
o jasnych odniesieniach do ram europejskich. Wyróżniają ją: def
inic
ja
● Wypełnienie ich konkretną treścią należy do uczelni, studentów
i innych interesariuszy
● Kontrola państwa (─> nowa akredytacja PKA) dotyczy rezultatów wyjścia, czyli
uzyskanych efektów uczenia się
opisy umożliwiające porównywanie dyplomów
uzyskiwanych w rożnych uczelniach na terenie całej
Europy (poprzez odniesienia kwalifikacji narodowych
do „Ram Europejskich”). KONSEKWENCJĄ istoty i definicji RAM jest:
5
CREDO KRK:
Przygotowując zajęcia poszukiwana jest odpowiedź na pytanie:
a NIE:
a NIE:
Z powyższego wynika, że:
Nabyte kwalifikacje (potwierdzone dyplomem) oznaczają:
1. czego NAUCZYĆ(wypełniając ramy kwalifikacji)
2. uzyskanie określonych EFEKTÓW KSZTAŁCENIA
6
3.
nowe podejście prowadzenia przedmiotu oznacza zmianę ról
wykładowca prezenter wiadomości, przekaźnik informacji lider wspomagający
uczenie się studenta
student pasywny odbiorca informacji i wiadomości aktywny uczestnik
procesu kształcenia*
* współodpowiedzialny za jakość tego procesu i świadomy
wiedzy, umiejętności i innych kompetencji, jakie chce w
ramach danego przedmiotu zdobywać
5. NIEWAŻNE CO KTOŚ SKOŃCZYŁ I JAKĄ ŚCIEŻKĘ PRZESZEDŁ
WAŻNE CO WIE, UMIE I JAKIE MA KOMPETENCJE
system kształcenia
zorientowany na nauczyciela zorientowany na studenta 4.
System stawia w centrum procesu potrzeby studenta i adaptuje
poszczególne elementy przedmiotu do rzeczywistych możliwości
uczącego się. Jedynym sztywnym elementem systemu mają być
efekty kształcenia. Wszystkie pozostałe składowe przedmiotu,
takie jak treści, narzędzia dydaktyczne oraz sposoby oceniania
(metody pomiaru dydaktycznego), powinny elastycznie
dostosowywać się do specyfiki uczącej się grupy studentów.
Ostatecznie oznacza to, że:
CREDO /cd/
─ opis poziomów studiów w terminach deskryptorów (wskaźników, identyfikatorów
opisu wymagań dotyczących efektów kształcenia) generycznych
(standardowych) i innych reguł kształcenia,
─ opis obszarów kształcenia w terminach deskryptorów obszarów i właściwych im
reguł kształcenia.
Ich miejsce zajmują centralnie określane:
Wraz z wdrożeniem KRK:
1. znika sztywny gorset centralnie definiowanego procesu kształcenia (standardy
kształcenia). Proces kształcenia zostaje powierzony podstawowym jednostkom
organizacyjnym uczelni,
2. znika państwowa lista kierunków studiów, która nie jest wystarczająco dobrą
odpowiedzią na potrzeby rynku pracy oraz na aspiracje edukacyjne młodzieży.
7
Lifting to, zmiana czy przełom
w zasadach kształcenia w szkolnictwie wyższym?
nazwa i program studiów
tworzone są przez UCZELNIE
zgodnie z metodologią KRK
AUTONOMIA
Rady Programowej Kierunku (RPK)
AUTORSKI , kierunkowy
Program kształcenia
efekty kształcenia programu kształcenia (kierunku studiów) – określenie tego, co
uczący się wie, rozumie i potrafi wykonać po ukończeniu okresu uczenia się, co
wyrażone jest w trzech kategoriach zasobów: wiedzy, umiejętności i kompetencji
personalnych i społecznych uzyskanych w procesie kształcenia przez osobę
uczącą się. Efekty te dokumentują:
– tabela odniesień efektów kierunkowych do efektów obszarowych – wykaz
określający, do jakiego efektu obszarowego odnosi się dany efekt
kierunkowy,
– tabela pokrycia obszarowych efektów kształcenia przez kierunkowe efekty
kształcenia – wykaz określający, jakie efekty kierunkowe pokrywa dany efekt
obszarowy (wykaz ww. odniesień z odwróconą kolejnością informacji o
obszarowych i kierunkowych efektach kształcenia);
8
Ze słownika KRK dla szkolnictwa wyższego
kategorie efektów kształcenia: ● wiedza – zasób powiązanych ze sobą faktów,
zasad, teorii i doświadczeń przyswojonych przez osobę uczącą się,
● umiejętności – zdolność wykorzystania wiedzy oraz wyćwiczonych
sprawności do wykonywania zadań oraz rozwiązywania problemów,
● kompetencje personalne i społeczne – ● zdolność do autonomicznego i
odpowiedzialnego wykonywania powierzonych zadań, ● gotowość do uczenia
się przez całe życie, ● sprawność komunikowania się, ● umiejętność
współdziałania z innymi w roli zarówno członka jak i lidera zespołu;
wzorcowy opis efektów kształcenia – wypracowany przez zespoły ekspertów
„bank” wzorów opisów efektów kształcenia dostosowany do 8 wyodrębnionych
w KRK obszarów kształcenia dla rożnych kierunków studiów oraz poziomów i
profili kształcenia. Nie jest uniwersalnym wzorcem opisu efektów kształcenia,
ale może stanowić kanwę poszukiwań, rozwijania i tworzenia własnych
koncepcji programowych, a w efekcie pożądanego różnicowania uczelni; 9
Ze słownika KRK dla szkolnictwa wyższego
kwalifikacje (dowolnego stopnia) – formalny wynik procesu oceny i walidacji
(odniesień) przeprowadzonej przez właściwy organ potwierdzający, że osoba
ucząca się uzyskała efekty uczenia się (kompetencje) zgodne z określonymi
standardami (dyplom, świadectwo, certyfikat ..);
obszar kształcenia – zasób wiedzy i umiejętności z zakresu jednego z 8 obszarów
wiedzy określonych w rozporządzeniu MNiSW w sprawie obszarów wiedzy, 22
dziedzin nauki i sztuki oraz 95 dyscyplin naukowych i artystycznych;
metody kształcenia – sposoby prowadzenia zajęć, tzn. pracy i współpracy
nauczycieli akademickich ze studentami klasyfikowane na: metody podające
(słowne, asymilacji wiedzy), poszukujące (samodzielnego uczenia się)
i eksponujące;
formy zajęć – forma prowadzenia zajęć akademickich (modułów/przedmiotów) –
tradycyjne: wykład, ćwiczenia audytoryjne, laboratoryjne, seminarium, ale także
bardziej praktyczne, takie jak uczenie się ukierunkowane na rozwiązywanie
problemu lub realizację projektu;
program kształcenia – opis (zgodnych z KRK i spójnych): ● efektów kształcenia
oraz ● procesu kształcenia prowadzącego do osiągnięcia tych efektów (wraz z
przypisanymi do poszczególnych modułów tego procesu punktami ECTS).
Program kształcenia określa sposób realizacji studiów na danym kierunku;
W ujęciu funkcjonalnym relacje między
kluczowymi pojęciami opisu studiów ilustruje:
program studiów – opis procesu kształcenia prowadzącego do uzyskania
zakładanych efektów kształcenia przez określenie m.in.:
─ modułów kształcenia (zajęć lub grupy zajęć) wraz z przypisaniem do każdego
modułu zakładanych efektów kształcenia oraz liczby punktów ECTS,
─ planu studiów prowadzonych w formie stacjonarnej lub niestacjonarnej,
─ sposobów weryfikacji zakładanych efektów kształcenia osiąganych przez
studenta;
10
Ze słownika KRK ─ rozwinięcie wybranych pojęć
Różnica: ekspozycja efektów kształcenia
w programie kształcenia jako podstawowej
składowej opisującej każdy moduł
kształcenia występujący w planie studiów.
*opis procesu kształcenia prowadzącego do uzyskania zakładanych efektów kształcenia
W ujęciu strukturalnym program kształcenia to:
11
Odzwierciedlają pewną wizję PROGRAMU
KSZTAŁCENIA. Są nadrzędne wobec
PROGRAMU STUDIÓW w tym sensie, że
program studiów ma doprowadzić do ich
osiągnięcia, a te mogłyby być określone
niezależnie od programu studiów.
Definiują, jaką wiedzę, umiejętności
i kompetencje personalne i społeczne
studenci będą w stanie zademonstrować
po ukończeniu kursu. Każdy nauczyciel
powinien mieć świadomość, jak efekty
kształcenia zdefiniowane przez niego dla
jego przedmiotu wpasowują się w matrycę
kompetencji całego programu.
Ze słownika KRK ─ rozwinięcie wybranych pojęć
sylabusy
kierunkowe EFEKTY KSZTAŁCENIA
(PROGRAM KSZTAŁCENIA)
przedmiotowe EFEKTY KSZTAŁCENIA(PROGRAM NAUCZANIA)
12
W praktyce, efekty kształcenia i program
studiów wzajemnie na siebie
„oddziałują”, co m. in. sprawia, że
proces projektowania PROGRAMU
KSZTACENIA (a w tym studiów) ma
charakter wieloetapowy i powtarzalny.
Procesy projektowania i doskonalenia programów na obu poziomach ich definiowania
ilustruje cykl koła Deminga (PDCA: Plan–Do–Check–Act):
kierunkowe EFEKTY KSZTAŁCENIA
(PROGRAM KSZTAŁCENIA)
przedmiotowe EFEKTY KSZTAŁCENIA(PROGRAM NAUCZANIA)
Na ogół, pierwotne zdefiniowanie efek-
tów kształcenia nie jest optymalne. Po
zarysowaniu strategii prowadzenia
przedmiotu lista efektów podlega
weryfikacji. Oznacza to proces ciągłego
doskonalenia realizowany przed każdym
nowym cyklem kształcenia.
Ze słownika KRK ─ rozwinięcie wybranych pojęć
cele vs efekty kształcenia
Poprawne definiowanie efektów kształcenia jest wciąż przedmiotem dyskusji. Jest
jednak kilka wskazówek, co do których większość badaczy ma to samo zdanie:
Na poziomie przedmiotowego curriculum (sylabusa) efekty kształcenia opisują, jaką
wiedzę, umiejętności i kompetencje personalne i społeczne studenci będą w stanie
zademonstrować po ukończeniu kursu.
Nie określają tego, co wykładowca ma do przekazania studentom.
Cele są intencjami nauczyciela
wskazującymi, co, po zakończeniu danego
kursu, zmieni się w sytuacji studentów.
Przedstawiają, jaką wiedzę posiądą odbiorcy,
czego nowego się nauczą, jak poprawią się
ich umiejętności, jak zmieni się ich sytuacja
życiowa, jakie pojawią się możliwości.
Efekt kształcenia to bezpośredni oraz
natychmiastowy (mierzony po zakończeniu
realizacji przedmiotu lub jego części) rezultat
wynikający z dostarczenia produktu w postaci
wykładów, laboratoriów, ćwiczeń, projektów i
innych.
13
Ze słownika KRK ─ rozwinięcie wybranych pojęć
● liczba efektów dla modułu/przedmiotu nie może być zbyt duża – optymalnie 5-9,
● każdy efekt kształcenia powinien być zdefiniowany na poziomie osiągalnym dla
najmniej zdolnego studenta, a nie na najwyższym możliwym poziomie,
● zdefiniowane dla modułu/przedmiotu efekty kształcenia muszą odpowiadać
efektom zdefiniowanym w matrycy kompetencji dla całego programu.
!
to sugerowanym narzędziem analiz i oceny programu kształcenia jest macierz
(matryca) efektów kształcenia (odnoszących się do wiedzy, umiejętności
i kompetencji społecznych) według różnych poziomów szczegółowości składników
strukturalnych programu studiów (przedmiotów/modułów). 14
macierz (matryca) efektów kształcenia – tabelaryczne zestawienie (porównanie)
efektów kształcenia związanych z programem studiów (dyplomem),
z założonymi efektami kształcenia zdefiniowanymi dla przedmiotów/modułów
programowych (kierunkowych efektów kształcenia wg przedmiotów)
narzędzie weryfikacji i korekty wstępnego projektu programu studiów;
macierz (matryca) kompetencji – tabelaryczne zestawienie (porównanie)
kompetencji kształtowanych przez zajęcia określonego typu z typem zajęć
(i właściwymi dla poszczególnych typów zajęć metodami nauczania i rodzajami
przejawianej aktywności studentów) narzędzie kontrolne uzyskiwania
sformułowanych efektów kształcenia (kompetencji);
W testowaniu i ocenie programu kształcenia przydatne są oba typy matryc. Jeśli
jednak kryterium oceny jest uzyskanie odpowiedzi na pytania o to:
1. czy realizacja programu zapewnia osiąganie zakładanych efektów kształcenia?
2. czy odpowiada rozpoznanym w stadium koncepcyjnym oczekiwaniom
społecznym i wymaganiom rynku pracy?
Ze słownika KRK ─ rozwinięcie wybranych pojęć
Wnętrze macierzy efektów kształcenia zawiera oceny stopnia osiągalności
określnego efektu kształcenia w danym module/przedmiocie. Wyrażona w skali
czterostopniowej ocena intensywności powiązania danego efektu kształcenia (z
wiersza matrycy) z konkretnym modułem/przedmiotem (z kolumny matrycy)
zobrazowana jest jednym z symboli: „ , +, ++, +++” i wskazuje czy i ewentualnie
w jakim stopniu efekt kształcenia określonego efektu kierunkowego odpowiada
danemu modułowi/przedmiotowi.
„Odpowiedniość” ta nie musi oznaczać identyczności sformułowania pomiędzy
przedmiotami. Efekty kształcenia bowiem, dla programu i dla poszczególnych
modułów/przedmiotów, najczęściej definiowane są przez rożne osoby. Stąd też
identyfikacja tej odpowiedniości, a zwłaszcza stopnia jej „intensywności”, nie jest
trywialnym zadaniem.
Jeśli efekty kształcenia
zdefiniowane są przy
użyciu czasowników
opisujących działanie
(ang. action verbs) to
jedną z postaci matrycy
efektów kształcenia jest:
15
O macierzy efektów kształcenia
W procesie akredytacji taka forma macierzy efektów kształcenia ułatwia weryfikację
efektów kształcenia i służy:
─ luki w programie spowodowane istnieniem pustego wiersza bądź kolumny,
─ nadmiarowości w programie spowodowane mocno wypełnionym wierszem bądź
kolumną matrycy,
─ mała przydatność modułów z punktu widzenia osiągania założonych dla
programu efektów kształcenia spowodowana słabo wypełnioną kolumną
matrycy.
● sprawdzeniu czy typy zajęć przewidziane do realizacji w danym programie
kształcenia/przedmiocie/module gwarantują uzyskanie zdefiniowanych efektów
kształcenia (kompetencji),
● sprawdzeniu czy przewidziane do realizacji typy zajęć sprzyjają zachowaniu
równowagi w kształtowaniu rożnych rodzajów kompetencji poprzez
uświadomienie konieczności wprowadzania rożnych typów zajęć i
charakterystycznych dla nich metod nauczania i uczenia się,
● diagnostyce „białych plam”, czyli rozpoznaniu takich kompetencji, które nie są
rozwijane wcale lub w niedostatecznym stopniu z powodu niewłaściwego doboru
typów zajęć.
W tym celu syntetyzuje się informacje z wnętrza macierzy bilansując po jej obu
brzegach liczbę wystąpień wszystkich ocen. Analiza rozkładów brzegowych tych
wystąpień umożliwia identyfikację rożnego typu negatywnych sytuacji, jakimi są:
16
O macierzy efektów kształcenia /c.d./
!
06IE-1A_W[/U/K]0i ─ kierunkowy (IE) efekt kształcenia na Wydziale Ek-Soc UŁ (06) dla
studiów pierwszego stopnia (1) o profilu ogólnoakademickim (A) w zakresie …
𝒍𝒆𝒑∙𝒋 ─ łączną liczbę ocen osiągalności efektu kształcenia w j-tym przedmiocie (rbk)
Kierunki analiz ocen matrycy efektów kształcenia:
Identyfikacja:
bez względu na stopień osiągalności efektów kształcenia rozkłady brzegowe matrycy opisują:
17
Implementacja macierzy efektów kształcenia dla 1. st. IiE
𝒍𝒆𝒌𝒊∙ ─ łączną liczbę ocen osiągalności i-tego efektu kształcenia (rbw)
Użyta symbolika:
S1A_ ─ efekt kształcenia z obszaru nauk społecznych (S) dla studiów pierwszego stopnia (1)
o profilu ogólnoakademickim (A)
X1A_ ─ efekt kształcenia z obszaru nauk ścisłych (X) dla studiów pierwszego stopnia (1) o
profilu ogólnoakademickim (A)
OZNACZENIA: wnętrze matrycy efektów kształcenia wypełniają:
𝒐𝒆𝒊𝒋 ─ ocena osiągalności i-tego efektu kształcenia w j-tym przedmiocie (rw),
luk małej przydatności nadmiarowości przedmiotu
𝒍𝒆𝒌𝒊∙
𝒍𝒆𝒑∙𝒋
𝒐𝒆𝒊𝒋
𝒍𝒆𝒑∙𝒋
𝒐𝒆𝒊𝒋
𝒍𝒆𝒑∙𝒋
𝒍𝒆𝒌𝒊∙
𝒐𝒆𝒊𝒋
Wynikiem prac Rady Programowej Kierunku IiE jest macierz efektów kształcenie, której wymiary (36x38) uniemożliwiają jej prezentację w jakimkolwiek opracowaniu.
stopnie osiągalności wybranych efektów
kształcenia wiodących przedmiotów i 4
specjalności IiE
18
Wybrane elementy macierzy efektów
kształcenia dla IiE
●ale …, zob. _U01: niski stopień
osiągalności tego efektu wynika z jego
zaadresowania do Konwersatorium w języku
angielskim oraz Przedmiotów do wyboru w
j. angielskim
●stopień nasycenia wiedzą ma silne wsparcie
nasyceniem umiejętnościami i kompetencja-
mi absolwentów
SiWij < SiUij + SiKij zalecenie KRK:
Pełną jej wersję zawiera plik:
IE macierz 1 i 2 KD.xlsx
Implementacja macierzy efektów kształcenia dla 1. st. IiE
19
Tablica 1. Wybrane, szczegółowe i globalne, charakterystyki matrycy efektów
kształcenia dla pierwszego stopnia IiE ─ rozkłady brzegowe kolumn [𝒍𝒆𝒑∙𝒋]
20
Wizualizacja rozkładu brzegowego kolumn matrycy ef. kształcenia ─
Wykres 1. Liczba efektów kształcenia według przedmiotów (rbk)*
[𝒍𝒆𝒑∙𝒋]
*niezależnie od stopnia osiągalności efektu
ZOB. IE macierz 1 i 2 KD.xlsx
/A:Tab_rbk/
Rozkład brzegowy wierszy matrycy efektów kształcenia ─
21
Tablica 2. Liczba efektów kształcenia według kategorii i stopnia osiągalności (rbw)
[𝒍𝒆𝒌𝒊∙]
22 *niezależnie od stopnia osiągalności efektu
Wykres 2.A. Liczba wszystkich
przedmiotów objętych kierunkowym
efektem kształcenia (rbw)*
Wykres 2.B. Liczba przedmiotów (bez
specjalności) objętych kierunkowym
efektem kształcenia (rbw)*
Wizualizacja rozkładu brzegowego wierszy matrycy ef. kształcenia ─ [𝒍𝒆𝒌𝒊∙]
─ ewaluację (diagnozę) obecnego stanu,
─ plan poprawy jakości, czyli plan naprawczy (np. wg cyklu koła Deminga)
„wymuszający” na społeczności akademickiej zachowania i działania
projakościowe.
Prawidłowa budowa programów kształcenia z uwzględnieniem efektów kształcenia
i właściwa realizacja procesu kształcenia powinny prowadzić do wysokiej jakości
kształcenia.
Aby osiągnąć wysoką jakość kształcenia niezbędna jest KULTURA JAKOŚCI
rozumiana jako zbiorowa odpowiedzialność za kształcenie (uczenie się), za wzorce
zachowań i działań związanych z dbałością o jakość.
Wdrażanie KULTURY JAKOŚCI dokonywane jest m. in. poprzez:
23
PODSUMOWANIE: jakość kształcenia
KRK: OD INTENCJI DO REALIZACJI
Anna Malarska
Katedra Statystyki Ekonomicznej i Społecznej UŁ
Łódź, 11 - 12 czerwca 2012r.
XXI Ogólnopolska Konferencja Dydaktyczna
Metody ilościowe
w Krajowych Ramach Kwalifikacji
ANEKS
Potwierdzanie osiągnięcia efektów kształcenia: metody i kryteria oceny
O efektach kształcenia /c.d./
Uzyskanie danej kwalifikacji poświadcza osiągnięcie określonych efektów
kształcenia. Ich istota sprowadza się do stwierdzenia, że efekty kształcenia
określają, co uczący się powinien wiedzieć, rozumieć i być zdolny zrobić po
zakończeniu pewnego okresu (procesu) kształcenia.
Terminy „efekty kształcenia” i „efekty uczenia się” są często traktowane jako
synonimy; w zbliżonym znaczeniu bywa też używany termin „kompetencje”. Warto
jednak zauważyć, że istotą i nadrzędnym celem nowocześnie pojmowanego
procesu kształcenia jest spowodowanie, aby – w wyniku zastosowania właściwych
metod dydaktycznych – student „nauczył się”, a nie żeby „został nauczony”. W tym
sensie sformułowanie termin „efekty uczenia się” oddaje istotę sprawy nieco lepiej,
niż bardziej powszechnie używany i przyjęty termin „efekty kształcenia”.
Efekty kształcenia mogą być związane z pełnym programem studiów i
odpowiadającym mu dyplomem, z modułem dydaktycznym (blokiem
programowym), z pojedynczym przedmiotem, a nawet z pojedynczym wykładem,
czy pojedynczą sesją ćwiczeń audytoryjnych bądź zajęć laboratoryjnych. W
każdym przypadku efekty kształcenia powinny być mierzalne, by mogły być
sprawdzone przez instytucję prowadzącą kształcenie. Coraz częściej podkreśla się
przy tym związek między efektami kształcenia a punktami ECTS – przyznanie
punktów ECTS powinno być uwarunkowane osiągnięciem konkretnych efektów
kształcenia. 25
O efektach kształcenia /c.d./ ! !
Wymienione kategorie efektów uczenia się winny być
jednak traktowane łącznie. Efekty określane jako „wiedza”
obejmują bowiem pewien komponent „umiejętności”,
efekty określane jako „umiejętności” obejmują pewne
elementy „wiedzy”, a „wiedza” i „umiejętności” stanowią
istotny składnik „kompetencji personalnych i społecznych”.
W Europejskich Ramach Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie efekty
uczenia się zdefiniowane są w trzech kategoriach:
● wiedza, która w kontekście ERK może być teoretyczna lub faktograficzna i która oznacza efekt przyswajania informacji przez uczenie się; jest ona zbiorem opisu faktów, zasad, teorii i praktyk powiązanych z określoną dziedziną pracy lub nauki;
● umiejętności, które w kontekście ERK mogą być umysłowe/kognitywne (myślenie logiczne, intuicyjne i kreatywne) oraz praktyczne (związane ze sprawnością manualną i korzystaniem z metod, materiałów, narzędzi i instrumentów); oznaczają one zdolność do stosowania wiedzy i korzystania z know-how w celu wykonywania zadań i rozwiązywania problemów;
● kompetencje personalne i społeczne, które w kontekście ERK określa się w kategoriach odpowiedzialności i autonomii; oznaczają one potwierdzoną zdolność stosowania wiedzy, umiejętności oraz kompetencji personalnych, społecznych lub metodologicznych okazywaną w pracy lub w nauce oraz w karierze zawodowej i rozwoju osobowym.
O efektach kształcenia /c.d./ ! !
26
Z drugiej strony przygotowanie takiego problematycznego zadania,
sprawdzającego pożądane poziomy wiedzy, umiejętności i innych kompetencji, jest
również bardziej pracochłonne dla nauczyciela. Nie ulega jednak wątpliwości fakt,
że efektywność zajęć będzie miała miejsce jedynie wtedy, jeżeli znajdą się
odpowiednie narzędzia które ją zweryfikują i potwierdzą.
Wdrożenie koncepcji prowadzenia przedmiotu w oparciu o efekty kształcenia niesie
za sobą potrzebę wprowadzania nowych form i kryteriów ewaluacji. Prowadzący
musi odpowiedzieć sobie na dwa podstawowe pytania:
● Jak student zademonstruje osiągnięcie określonych efektów (metody oceny)?
● Jak ocenić czy student osiągnął założone efekty kształcenia i w jakim stopniu
(kryteria oceny)?
Każdy nauczyciel zapytany o sposoby oceniania studentów jest w stanie udzielić
szeregu odpowiedzi ukazujących wachlarz dostępnych narzędzi ewaluacyjnych.
Doświadczenie pokazuje jednak, że jedynie niewielka część tych narzędzi ma
zastosowanie do efektów kształcenia. Znakomitą większość stanowią narzędzia
weryfikujące zaznajomienie się z treściami programowymi. Formy oceny efektów
kształcenia mogą być, i zazwyczaj są, trudniejsze zarówno dla studenta jak i dla
nauczyciela.
27
Potwierdzanie osiągnięcia efektów kształcenia: metody i kryteria oceny ! !
Każda forma oceny powinna jasno
definiować jaki efekt kształcenia sprawdza:
Istotnym, ale często przez wykładowców pomijanym, aspektem jest jasne
określenie kryteriów oceny w odniesieniu do poszczególnych efektów kształcenia.
Każdy student już na początku zajęć musi mieć pełną świadomość tego, jakich
efektów prowadzący od niego oczekuje oraz jak są przez nauczyciela zdefiniowane
poszczególne poziomy osiągnięcia tych efektów. Służyć temu może odpowiednia
tabela oddana do dyspozycji studentom:
28
Potwierdzanie osiągnięcia efektów kształcenia
! !
Czasownikowe formy opisu działania (ang. action verbs), czyli użycie czasowników
wskazujących, w jaki sposób student powinien zademonstrować osiągnięcie danego
efektu kształcenia (np. w zakresie wiedzy faktograficznej (jedynie zapamiętanej), wiedzy
wymagającej zrozumienia oraz w zakresie kompetencji/postaw społecznych
i personalnych): C
zaso
wn
iki w
op
isie
efe
któ
w
kszta
łcen
ia
29
!
Anna Malarska
30
Był to:
ZA UWAGĘ DZIĘKUJE
referat nt.:
Katedra Statystyki Ekonomicznej i Społecznej UŁ
KRK: OD INTENCJI DO REALIZACJ
Łódź, 11 - 12 czerwca 2012r.
XXI Ogólnopolska Konferencja Dydaktyczna
Metody ilościowe w Krajowych Ramach Kwalifikacji