konyaaltı kültür parkurları; likya yolu bitki türleribatab.gov.tr/images/bitki türleri...

Konyaaltı Kültür Parkurları; Likya Yolu Bitki Türleri

www.batab.gov.tr

Hazırlayan:Dr. İ. Gökhan DENİZ

BATI ANTALYA TURİZM KORUMA VE GELİŞİM BÖLGESİ ALT YAPI HİZMET BİRLİĞİ


www.batab.gov.tr


K O N Y A A LT I K Ü LT Ü R P A R K U R L A R I ; L İ K Y A Y O L U B İ T K İ T Ü R L E R İ 03 02

Sunuş

Ülkemiz bitkiler yönünden oldukça zengindir. Sahip olduğumuz yaklaşık 12000 bitki türünün üçte birine yakını endemik, topraklarımıza özgü türlerdir. Ülkemizin, Antalya gibi bazı kesimleri, zengin bir bütünün özeti niteliğindedir. Antalya, oldukça zengin floristik yapısında 800’ün üzerinde ülkemiz endemiği bitki türüne ev sahipliği yapar. Bu türlerden yaklaşık 250 tanesi dünya üzerinde sadece ilimizde yayılış gösteren lokal endemik türlerdir. Topoğrafik ve iklimsel geçişin Antalya ilindeki en iyi örneklerinden biri Konyaaltı ilçesidir. Bu çalışmada Konyaaltı Kültür Parkurları Likya Yolu Projesi kapsamında, endemik literatürü taranmış; Ocak-Haziran 2016 döneminde parkurlarda gerçekleştirilen arazi çalışmalarıyla eş zamanlı olarak bölgede yayılış gösteren türlerin çiçeklenme dönemi, habitat tipi, otsu odunsu bitki formu, çiçek rengi, aile kategorisi, geofitliği gibi özelliklerine göre seçilim yapılmıştır. Çalışmada toplam 40 bitki taksonu, ilgi duyulan özellikleri üzerine kısa metinler ve tarafımızdan arazi ortamında çekilen detaylı fotoğraflar eşliğinde verilmiş; doğada huzur bulan, olmazsa olmayacağımızın düşüncesinde birleşen tüm doğaseverlerin beğenisine sunulmuştur.

Dr. İ. Gökhan DENİZA.Ü. Eğitim Fakültesi

Önsöz

Şehirler, doğal parçaları olmadan eksiktir. Konyaaltı, maviliğin simgesi dünyaca ünlü sahilinden, sırtını yasladığı yeşilin her tonundaki Beydağları’na kadar muazzam doğal güzellikler sunar. Dar patika yollarda yükseldikçe bir yandan gözünüz Akdeniz’in sonsuzluğuna takılır, bir yandan da doğanın eşsiz uyumuna hayran kalırsınız. Doğa tutkunlarının vazgeçemediği rotalardır yürüyüş yolları. Dünyada bilinirliği her geçen gün artan ve tercih edilen yürüyüş parkurlarından biri Likya Yolu’dur.

Batı Antalya Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi Alt Yapı Hizmet Birliğimizce gerçekleştirilen “Konyaaltı Kültür Parkurları Likya Yolu Projesi”, Geyikbayırı’ndan başlayarak, sekiz yürüyüş rotası ve sekiz bisiklet parkuruyla zenginleştirilmiştir. Konyaaltı Kültür Parkurları’nın alternatif turizm kaynaklarına destek sağlayacanı düşünüyorum. Bu projeyi hayata geçirerek yaptıkları çalışmalarla Konyaaltı’mıza ve ülkemiz turizm değerlerine katkı sağlayan kurumlara ve proje personeline en içten tebriklerimi ve teşekkürlerimi sunuyorum.

Muhittin BÖCEKKonyaaltı Belediye BaşkanıBATAB Birlik Başkanı

05 04

AKDENİZ

Konyaaltı Kültür Parkurları;Likya Yolu

Antik Likya Yolu

Bisiklet Parkuru

Yürüyüş Parkuru

BAŞLANGIÇ N

OKTASILİKYA YOLU

21. Lale, Kırmızı Lale (Tulipa orphanidea) Zambakgiller (Liliaceae) 22. Lavanta (Lavandula stoechas subsp. stoechas) Ballıbabagiller (Lamiaceae) 23. Likya çayı, Dağ çayı (Sideritis lycia) Ballıbabagiller (Lamiaceae) 24. Misk soğanı (Muscari racemosum) Kuşkonmazgiller (Asparagaceae) 25. Orkide, Anadolu orkidesi (Orchis anatolica) Orkidegiller (Orchidaceae) 26. Orkide, Beyaz orkide (Ophrys argolica subsp. lucis) Orkidegiller (Orchidaceae) 27. Pamfilya ölmezotu (Helichrysum pamphylicum) Papatyagiller (Asteraceae) 28. Peygamber çiçeği (Centaurea luschaniana) Papatyagiller (Asteraceae) 29. Sabunotu (Saponaria glutinosa) Karanfilgiller (Caryophyllaceae) 30. Safran, Antalya safranı (Crocus antalyensis subsp. antalyensis) Süsengiller (Iridaceae) 31. Safran, Sarıçınar safranı (Crocus flavus subsp. sarichinarensis) Süsengiller (Iridaceae) 32. Sarıkokulu (Eranthis hyemalis) Düğünçiçeğigiller (Ranunculaceae) 33. Siklamen, Yer somunu (Cyclamen alpinum) Çuhaçiçeğigiller (Primulaceae) 34. Süsen (Iris unguicularis subsp. carica) Süsengiller (Iridaceae) 35. Şakayık (Paeonia turcica) Şakayıkgiller (Paeoniaceae) 36. Şalba, Kimera şalbası (Phlomis chimerae) Ballıbabagiller (Lamiaceae) 37. Şalba, Olimpos şalbası (Dorystaechas hastata) Ballıbabagiller (Lamiaceae) 38. Unutma beni (Myosotis alpestris) Hodangiller (Boraginaceae) 39. Yılancık (Phelypaea coccinea) Canavarotugiller (Orobanchaceae) 40. Yüksükotu (Digitalis ferruginea subsp. ferruginea) Sinirotugiller (Plantaginaceae)

1. Ağlayan gelin (Fritillaria pinardii) Zambakgiller (Liliaceae) 2. Akyıldız (Ornithogalum nutans) Kuşkonmazgiller (Asparagaceae) 3. Cavlakotu (Ricotia carnosula) Turpgiller (Brassicaceae) 4. Dağ lalesi (Anemone coronaria) Düğünçiçeğigiller (Ranunculaceae) 5. Emzikotu, Yalı şincarı (Onosma strigosissima) Hodangiller (Boraginaceae) 6. Glayöl, Kılıçotu (Gladiolus illyricus) Süsengiller (Iridaceae) 7. Gök menekşe (Viola heldreichiana) Menekşegiller (Violaceae) 8. Gül papatya (Anthemis rosea subsp. carnea) Papatyagiller (Asteraceae) 9. Güz çiğdemi, Sürincan (Colchicum variegatum) Acıçiğdemgiller (Colchicaceae) 10. Kangay (Rhaponticoides hierroi) Papatyagiller (Asteraceae) 11. Karanfil, Kaya karanfili (Dianthus zonatus var. zonatus) Karanfilgiller (Caryophyllaceae) 12. Kardelen (Galanthus elwesii var. elwesii) Nergisgiller (Amaryllidaceae) 13. Katırtırnağı (Spartium junceum) Baklagiller (Fabaceae) 14. Kaya göbeği (Rosularia globulariifolia) Damkoruğugiller (Crassulaceae) 15. Kaya koruğu (Prometheum sempervivoides) Damkoruğugiller (Crassulaceae) 16. Kemer sığırkuyruğu (Verbascum davisianum) Sıracaotugiller (Scrophulariaceae) 17. Kekik, Kum kekiği (Thymus revolutus) Ballıbabagiller (Lamiaceae) 18. Kekik, Yayla kekiği, Mercanköşk (Origanum minutiflorum) Ballıbabagiller (Lamiaceae) 19. Kepekotu (Paronychia argyrobola) Caryophyllaceae (Karanfilgiller) 20. Kısamahmut (Teucrium ekimi) Ballıbabagiller (Lamiaceae)

Bitki Taksonları Listesi



Ağlayan gelin (Fritillaria pinardii) Zambakgiller (Liliaceae)

Fritillaria çiçeklerinin boynu bükük duruşları ve güzellikleri, dilimizde ‘hem ağlarım hem giderim’ düşüncesiyle isimlendirilmiştir. Ülkemizde yaklaşık 35 Ağlayan gelin türü yayılış gösterir. İlk örnekleri Antik Likya Bölgesi’nde keşfedilen bu Ağlayan gelin türü nisan ayında çiçeklenmeye başlar. Ülkemiz genelinde yaygın olan tür, yaklaşık 800 m’nin üzerindeki yüksekliklerde kayalık yamaçları, maki açıklıklarını ve ormanlık alanları tercih eder. Çiçeklerinin morumsu rengiyle hemcinslerinden ayrılır.


Akyıldız (Ornithogalum nutans) Kuşkonmazgiller (Asparagaceae)

Ornithogalum, genellikle beyaz renkli ve yıldız biçimindeki gösterişli çiçeklerinden dolayı dilimizde Akyıldız olarak adlandırılır. Kuşkonmazgiller ailesinin en bilinen cinslerinden biridir. Ülkemiz, bu cinse mensup türler yönünden oldukça zengindir. Yakın dönemde ülkemizden bilim dünyası için çok sayıda yeni Akyıldız türü keşfedilmiştir. Doğal yayılışlı ve gösterişli türlerdir. Çiçeklerinin aşağıya sarkık duruşu ve yoğun çiçek durumlarıyla bilinen bu Akyıldız türü Batı, Orta ve Güney Anadolu’da yayılış gösterir. Deniz seviyesinden yaklaşık 2000 m’ye kadar olan açık alanları tercih eder.


Cavlakotu (Ricotia carnosula)Turpgiller (Brassicaceae)

Ülkemizde Ricotia cinsine mensup 4’ü endemik 6 tür bulunur. Bunlardan endemik olanların içinde bulunduğu 5 tür Antalya’da yayılış gösterir. Dahası da var. Bu nadir güzellerden 3 tanesi Antalya ve yakın çevresindeki illere özgüdür. Yeryüzünde sadece bu bölgede görülebilir. R. carnosula, diğer hemcinslerinden çiçek yapısı ve aşağıya sarkık şeritsi-dikdörtgensi meyveleriyle ayrılır. Mart-nisan aylarında çiçeklenen bitki, genellikle orman altı ve açıklıklarındaki kayalar üzerinde yetişir.


Dağ lalesi (Anemone coronaria)Düğünçiçeğigiller (Ranunculaceae)

Ülkemizde yayılış gösteren geofit türleri içerisinde Dağ lalelerinin ayrı bir yeri vardır. Topraklarımızda yedi türü bulunan bu gösterişli cinse mensup türler peyzaj amaçlı olarak da kullanılır. Deniz seviyesinden yaklaşık 2500 m’ye kadar olan yayılışıyla genellikle çalılık ve kayalık alanları tercih eden bu Dağ lalesi türü ülkemizde en bilinen süs bitkilerindendir. Beyazdan pembeye ve maviye kadar değişen renkleriyle ilkbaharın ilk aylarında çiçeklenir. Mart ayında Konyaaltı-Hisarçandır güzergahında fotoğraflanmıştır.


Emzikotu, Yalı şincarı (Onosma strigosissima)Hodangiller (Boraginaceae)

Konyaaltı ilçesinin denize bakan kalker kayalık yamaçları yeryüzünde bilinen tek yayılış alanı Antalya olan bazı türlere ev sahipliği yapar. Bunlardan biri olan Yalı şincarı’na ait ilk örnekler Konyaaltı falezlerinde keşfedilmiştir. Onosma türleri sahip olduğu genişleyen çiçeklerinden dolayı dilimizde Emzikotu olarak da bilinir. Nisan ayında koru oluşturan çamlık ve makilik alanlardaki kayalar üzerinde çiçeklenmeye başlayan tür, batıcı nitelikteki tüy yapısıyla karakterizedir. Sarıdan kırmızıya kadar değişik renklerdeki çiçekleriyle, orman altı ve açıklıklarındaki yürüyüş yollarında sizi nisan ayında karşılar.


Glayöl, Kılıçotu (Gladiolus illyricus)Süsengiller (Iridaceae)

Antalya doğası, zengin habitat çeşitliliğiyle Türkiye Florası’nın özeti niteliğindedir. Floristik değerleriyle öne çıkan ilin bitki çeşitliliğinde, değişken topoğrafik yapısı ve iklim özellikleri etkin rol oynar. Antalya, toprak altında soğanlı, yumrulu veya rizomlu gruplar olan geofit türleri yönünden oldukça zengindir. Bu Glayöl türünde olduğu gibi her bitki grubundan öğeler taşır. Ülkemizde 4’ü endemik olmak üzere 10 Glayöl türü yayılış gösterir. Yaklaşık 1000 m’ye kadar olan ormanlık alanlar bu gösterişli türe ev sahipliği yapar.


Gök menekşe (Viola heldreichiana)Menekşegiller (Violaceae)

Menekşegiller ailesi ülkemizde sadece Viola cinsi ile temsil edilir. Türleri genellikle peyzaj amaçlı mevsimsel kullanılır. Cinsin ülkemizde yaklaşık üçte biri topraklarımıza endemik 30’un üzerinde türü yayılış gösterir. Menekşelerin doğal ortamlarındaki formları, üretilen akrabalarına göre oldukça küçük çiçeklidir. Ülkemiz endemiklerinden biri olan Gök menekşe, dilimizdeki adını mavimsi mor tonlardaki çiçeklerinden alır. Tür, Ege ve Akdeniz Bölgeleri’nde yaklaşık 1500 m’ye kadar olan yamaç bölgeleri, ormanlık alanları ve kaya yarıklarını tercih eder.


Gül papatya (Anthemis rosea subsp. carnea)Papatyagiller (Asteraceae)

Beyaz çiçekli hemcinslerinin aksine pembe çiçeklere sahip olan Gül papatya ülkemize endemiktir. İlimizde geniş yayılış gösteren tür, pembenin değişik tonlarıyla nisan ayında çiçeklenmeye başlar ve baharı müjdeler. Akdeniz Bölgesi’nde, deniz seviyesinden yaklaşık 1700 m’ye kadar olan ormanlık, taşlık ve kayalık alanlarda yetişir. Uzun bir çiçeklenme dönemine sahip olan bitki, doğal ortamlarda tohumları toplanarak halk tarafından evlerde de yetiştirilen bir süs bitkisidir.


Güz çiğdemi, Sürincan (Colchicum variegatum)Acıçiğdemgiller (Colchicaceae)

Antalya ve yakın çevresinde yayılış gösteren en güzel sonbahar geofitlerinden olan bu tür, çiçeklerinin damalı görüntüsüyle dikkat çeker. Oldukça hoş görünüşlü olan bitki, ülkemizde Ege, İç Anadolu ve Akdeniz Bölgeleri’nde yayılış gösterir. Yaklaşık 1700 m’ye kadar olan kayalık-taşlık alanları, meşe açıklıklarını, funda ve ardıç çalılıklarını, çam ve köknar ormanlarını sever. Güz çiğdemi ekim ayında Hisarçandır civarındaki ormanlık alanlardan fotoğraflanmıştır.


Kangay (Rhaponticoides hierroi)Papatyagiller (Asteraceae)

Kangay, yakın dönemde keşfedilen oldukça lokal türlerimizdendir. Türe ait ilk örnekler Geyiksivrisi Dağı yakın çevresinde bulunmuştur. Bitkinin bölgedeki yaşam alanının tamamı birkaç kilometrekareden daha azdır. Bu nedenle Antalya ilinde yayılış gösteren ve toplam 62 türden oluşan kritik olarak tehlike altındaki bitki türleri listesinde ilk sıralarda yer almaktadır. Başçıklarını oluşturan kambur yapraklarıyla hemcinslerinden ayrılan tür, tarım alanlarının kenarlarında ve kızılçam ormanı açıklıklarında yetişmekte ve temmuz ayında çiçeklenmektedir.


Karanfil, Kaya karanfili (Dianthus zonatus var. zonatus)Karanfilgiller (Caryophyllaceae)

Türkiye, yarıya yakını endemik olan yaklaşık 70 doğal karanfil türüne ev sahipliği yapar. Dianthus cinsinin katmerli çiçeklere sahip olan bazı türleri kesme çiçekçilikte oldukça önemlidir. Geçmişten günümüze etnobotanik özellikleriyle dikkat çeken cinse mensup türlerden biri olan Kaya karanfilinde canlı pembe tonlardaki çiçeklerin boğaz kısmında koyu renkli bir halka göze çarpar. Türün bilimsel adındaki zonatus, bu halkanın varlığına izafeten verilmiştir. Kayalık ve açıklık alanlarda yetişen Kaya karanfili, mayıs-ağustos aylarında yaklaşık 2500 m’ye kadar olan yüksekliklerde çiçeklenir.

Kardelen (Galanthus elwesii var. elwesii)Nergisgiller (Amaryllidaceae)

Galanthus cinsine mensup türlerin tümü ülkemizde kardelen olarak bilinir. Botanik yönüyle olduğu kadar toplumsal olarak da çok dikkat çeken bir bitki grubudur. Bunlar içinde ülkemizde en çok bilinen tür olan G. elwesii, karların erimeye başladığı şubat-nisan döneminde çiçeklenir. Yaklaşık 1800 m yüksekliğe kadar yayılış gösterebilir. Genellikle kalker kayalık yamaçları tercih eden bitki, şubat-nisan döneminde çiçeklenir. Ülkemizde kota dahilinde toplanan kardelen soğanları geofit ihracatımızda önemli rol oynar.


Katırtırnağı (Spartium junceum)Baklagiller (Fabaceae)

Katırtırnağı ülkemizin kıyıya yakın kesimlerinde 1000 m yüksekliğe kadar olan bölgeleri tercih eder. Çalılık ve makilik alanların Akdeniz iklim tipi içerisinde en belirgin türlerindendir ve nisan-temmuz döneminde çiçeklenir. Yaklaşık 3 m’ye kadar boylanabilen tür, sarının hemen her tonundaki iri çiçekleriyle hoş peyzaj karakterine sahiptir. Kurutulduğunda sık yapılı dallarından çalı süpürgesi yapılır. Etnobotanik özelliğiyle bilinen bitki bazı rahatsızlıklarda tedavi amaçlı kullanılmaktadır.



Kaya göbeği (Rosularia globulariifolia)Damkoruğugiller (Crassulaceae)

Damkoruğugiller ailesi ülkemizde 8 cins ve yaklaşık üçte biri ülkemize endemik 80 türle temsil edilmektedir. Genellikle kayalar üzerinde yayılışları ve taban yaprak karakterlerinden dolayı dilimizde Kaya göbeği veya Kaya koruğu adıyla anılırlar. Ülkemizin Akdeniz ve Ege Bölgeleri’ndeki 1000 m’ye kadar olan kayalık bölgeleri seven bu Kaya göbeği türü ilkbahar aylarında çiçeklenir. Mayıs ayında Konyaaltı falez bölgesinde görülebilir.


Kaya koruğu (Prometheum sempervivoides)Damkoruğugiller (Crassulaceae)

Farklı habitat tiplerinin kısa mesafelerde yükselti farklılığıyla hızlı değişimi, Antalya ilinin zengin floristik karakterinde en önemli etmenlerden biridir. Bu yönüyle Konyaaltı ilçesini, Antalya ilinin floristik özeti olarak yorumlamak mümkündür. Orman-kaya habitat yapısına sahip alanlar farklı yükseltilerde değişik ve oldukça hoş görünümlü bitki türleriyle bizleri karşılar. Bunlardan biri olan Kırmızı kaya koruğu göz alıcı tondaki renkleriyle mayıs ayında Sarıçınar Tepe (Konyaaltı) yakın çevresinde fotoğraflanmıştır. Ülkemiz genelinde 1000 m üzerindeki taşlık alanları tercih eder.

Kemer sığırkuyruğu (Verbascum davisianum)Sıracaotugiller (Scrophulariaceae)

Ülkemizde yayılış gösteren bazı cinsler yüksek endemizm oranıyla dikkat çeker. Bunlardan biri olan Sığırkuyruğu cinsine mensup türlerin büyük çoğunluğu keşfedildiği bölge ve yakın çevresine özgüdür. Bunun yanında cinsin ayırıcı karakterlerinin tespiti ve taksonomik ayrımı da zordur. Antalya iline özgü olan bu türe ait ilk örnekler Tahtalı Dağı’ndan toplanmıştır. Tür bu bölgeden Feslikan Yaylası’na kadar kireçtaşlı yığınlar ile otlak ve çayırlık alanlarda yetişir, temmuz-ağustos döneminde çiçeklenir.


Kekik, Kum kekiği (Thymus revolutus)Ballıbabagiller (Lamiaceae)

Ballıbabagiller (Lamiaceae) ailesi içerisindeki Thymus, Satureja, Thymbra, Coridothymus, Origanum cinslerine mensup birçok tür içeriklerindeki yakın aromatik bileşikler nedeniyle dilimizde Kekik olarak isimlendirilir. Yazınsal kaynaklarda genellikle Thymus türleri için kullanılmakla birlikte, baharatçılarda Kekik adı altında genellikle Origanum türleri satılır. Ülkemize özgü türlerden biri olan Kum kekiğinin yayılış alanı Akdeniz Bölgesi ile sınırlıdır. Mayıs-temmuz döneminde çiçeklenen tür yaklaşık 1000 m yüksekliğe kadar olan ormanlık ve kayalık alanları tercih eder.



Kekik, Yayla kekiği, Mercanköşk (Origanum minutiflorum)Ballıbabagiller (Lamiaceae)

Konyaaltı yaylaları ilkbaharın gelmesiyle bölgeye has birçok bitki türünün kokusuna bürünür. Bunlardan en dikkat çekeni, yöre halkının yakından tanıdığı ve doğa ananın sadece bu bölgeye bahşettiği O. minutiflorum (Yayla kekiği) türüdür. Dünya üzerinde tek yayılış bölgesi bu yöre olan türe ait ilk örnekler Çukur Yayla-Tahtalı Dağı güzergahında keşfedilmiştir. Bu bölgeden Feslikan Yaylası ve Termessos Antik Kenti’ne kadar yayılış gösteren ve haziran-temmuz döneminde çiçeklenen türün bilimsel ismi küçük çiçeklerine atıf yapar (minuti: küçük, florum: çiçek).


Kepekotu (Paronychia argyrobola)Caryophyllaceae (Karanfilgiller)

Kepekotları (Paronchia) küresel çiçek durumları ve pulsu yapılı çiçekaltı yaprakçıklarıyla oldukça tipiktir. Cins ülkemizde yüksek endemizm oranına sahip olup yaklaşık 30 türle temsil edilir. Ülkemize endemik türlerden olan P. argyrobola’nın yayılışı Antalya ve Burdur illeriyle sınırlıdır. Çiçekleri, pulsu yaprakların ortasında açan küçük yapılarıyla kurdelayı andırır. Gövdesi yatık, öbeksi ve tabanda odunsu yapılı bitkilerdir. Yaz döneminde çiçeklenen tür, ormanlık veya açıklık alanlardaki kayalık ve taşlık bölgeleri tercih eder.


Kısamahmut (Teucrium ekimi)Ballıbabagiller (Lamiaceae)

Konyaaltı ilçe sınırları içerisindeki dar kanyon bölgeleri dar yayılış alanına sahip bölgeye özgü çok sayıda bitki türünü barındırır. Bunlardan biri olan bu Kısamahmut türü yakın dönemde Beldibi Kanyonu’ndan bilim dünyasına tanıtılmıştır. İkinci bir yayılış alanı keşfedilmeyen türün tek yayılış bölgesi sadece bu kanyon bölgesidir. Bu nedenle Antalya kritik olarak tehlike altındaki bitki türleri listesinde yer almaktadır. Tür, deniz seviyesindeki gölgeli kayalık bölgelerde yayılış göstermektedir.


Lale, Kırmızı Lale (Tulipa orphanidea)Zambakgiller (Liliaceae)

Lalenin Türk çiçek kültüründe özel bir yeri vardır. Özellikle Lale Devri’nde yaygın bir motif olarak kullanılmış, çinilere, camilere, duvarlara işlenmiş, hikâyelere, şiirlere konu olmuştur. Ülkemizde birbirinden güzel yaklaşık 20 doğal lale yetişir. Bunlardan biri olan Kırmızı lale, Akdeniz, Marmara ve Ege Bölgeleri’ndeki ormanlık alanlarda yayılış gösterir. Mart-nisan döneminde çiçeklenen ve Tünek Tepe yakın çevresinde fotoğraflanan tür, parlak kırmızı tonlardaki çiçekleriyle oldukça etkileyicidir.


Lavanta (Lavandula stoechas subsp. stoechas)Ballıbabagiller (Lamiaceae)

Aromatik içeriğiyle öne çıkan ailenin belki de ismi en çok duyulan cinsi Lavanta’dır. Çiçeklerinin eşsiz kokusu ve bitkinin sahip olduğu aromatik yapısıyla başta kozmetik olmak üzere birçok endüstri kolunda kullanılır. Ülkemizde 3 Lavanta türü doğal yayılış gösterir. Bunlardan L. stoeachas, ülkemizde Ege ve Akdeniz Bölgeleri’ndeki orman altı ve açıklıklarındaki taşlık yerleri tercih eder. 700 m’ye kadar yayılış gösteren tür, mart-haziran döneminde çiçeklenir.


Likya çayı, Dağ çayı (Sideritis lycia)Ballıbabagiller (Lamiaceae)

Taban yapraklarının farklı tüy yapısıyla ilk bakışta bir Dağ çayı olduğu düşünülmeyen bitki cezbedici kokusuyla misafirlerini şaşırtır. Kuvvetli aromatik içeriğiyle bilinen tür, dünya üzerinde sadece Antalya’da yayılış gösterir. Yayılışı Konyaaltı-Kumluca arasındaki denize yakın orman altı kayalık bölgelerle sınırlıdır. Yüksek kesimleri sevmeyen bitki, yaklaşık 300 m yüksekliğe kadar yayılış gösterir ve yaz döneminde çiçeklenir. Likya’yı temsil eden gösterişli türlerdendir.


Misk soğanı (Muscari racemosum)Kuşkonmazgiller (Asparagaceae)

Ülkemize özgü türlerden olan Misk soğanı oldukça gösterişli bir türdür. Çiçeklerinin hoş kokusu dilimizdeki isimlendirilmesinde etkili olmuştur. Çiçekleri salkım biçimindeki birlikteliklerde oldukça yoğun olup, yeşilden maviye kadar değişen tonlarıyla hemcinslerinden ayrılır. Antalya ilinde genellikle denize yakın bölgelerde deniz seviyesiyle yaklaşık 2000 m arasındaki yüksekliklerde yayılış gösterir. Ormanlık, taşlık ve kayalık alanlar ile step yamaçlarda yetişen Misk soğanı, nisan-haziran döneminde çiçeklenir.


Orkide, Anadolu orkidesi (Orchis anatolica)Orkidegiller (Orchidaceae)

Ülkemiz yumrulu orkide türleri bakımından son derece zengindir. Türkiye, topraklarında yaklaşık 170 orkide türünü barındırır. Bilim dünyasına tanıtıldığı yer olarak ilk toplandığı bölge olan Anadolu ismiyle adlandırılan bu nadir orkide türü, mart-nisan döneminde ormanlık veya makilik alanlarda yayılış gösterir. Orkide türleri genellikle 1000 m’nin üzerine pek çıkmaz. Anadolu orkidesi, deniz seviyesinden bu aile için yüksek sayılabilecek rakım olarak 1600 m’ye kadar yayılış gösterebilir. Çiçeklerinin tipik yapısı ve yapraklarındaki siyah noktalar, ilk bakışta onu hemcinslerinden ayırır.


Orkide, Beyaz orkide (Ophrys argolica subsp. lucis)Orkidegiller (Orchidaceae)

Bazı türler, ülkemizin zengin floristik değerlerinin görselliğe yansımasıdır. Bunlardan biri olan Beyaz orkide, ülkemizde sadece Akdeniz ve Ege Bölgeleri’nde görülür. İlginç çiçek yapısı ve renkleriyle hemcinslerinden ayrılan tür, ülkemizde iki alttürle temsil edilir. Bunlardan lesbis alttürü Ege Bölgesi’nde, lucis alttürü ise Akdeniz Bölgesi’nde yayılış gösterir. Deniz seviyesinden 1200 m yüksekliğe kadar olan çayırlık bölgeleri ve ormanlık alanları tercih eden taksonun ilimizdeki en yaygın populasyonları Olimpos-Beydağları Milli Parkı yakın çevresindedir.


Pamfilya ölmezotu (Helichrysum pamphylicum)Papatyagiller (Asteraceae)

Bilimsel ismini yörenin antik adından alan tür, yaz mevsiminde açan küçük beyaz çiçek durumlarıyla karakteristiktir. Ölmezotu cinsine mensup türlerin kuruduklarında renk kaybetmeyen başçıkları türün dilimizdeki isimlendirilmesinde etkili olmuştur. Helichrysum pamphylicum beyaz rengiyle ülkemizde tamamı sarı başçıklardan oluşan cins içerisinde diğer tüm türlerden ayrılır. Genellikle 1000 m’ye kadar olan çam ormanlarını, kayalık yamaçları tercih eden tür ülkemize özgü olup sadece Akdeniz Bölgesi’nde görülür.


Peygamber çiçeği (Centaurea luschaniana)Papatyagiller (Asteraceae)

Ülkemiz Peygamber çiçekleri (Centaurea) cinsi için adeta zengin bir müzedir. Yarısından fazlası topraklarımıza endemik yaklaşık 160 Peygamber çiçeği türü yayılış gösterir. Konyaaltı ilçesi floristik zenginliğinin göstergesi niteliğindeki bitki türlerinden olan bu Peygamber çiçeği türünün yeryüzü yayılışı ilimiz ile sınırlıdır. Bilhassa kayalık ve taşlık habitatları seven tür, haziran-temmuz döneminde çiçeklenir. Çiçek başçıklarının etrafında dizili zarsı nitelikli yapılarla ve yapraklarındaki keçemsi tüylerle hemcinslerinden ayrılır.


Sabunotu (Saponaria glutinosa)Karanfilgiller (Caryophyllaceae)

Sabunotu (Saponaria) cinsi, ülkemizde yarıya yakını endemik yaklaşık 20 türle temsil edilir. Oldukça yaygın olan bazı türlerin çiçekleri su yardımıyla ezildiğinde köpürdüğünden cins dilimizde Sabunotu olarak adlandırılır. Aynı cinse mensup S. glutinosa uzun tüpsü çiçekleri ve yapışkan yoğun salgılarıyla dikkat çeker (glutinosa: yapışkan). İki yıllık olan tür ilk yıl sadece yaprak açar, ikinci yılda çiçek ve tohum verir. Mayıs-temmuz aylarında çiçeklenen bitkiye ormanlık ve taşlık yamaçlar ev sahipliği yapar.


Safran, Antalya safranı (Crocus antalyensis subsp. antalyensis)Süsengiller (Iridaceae)

Safran türleri doğaseverler için sadece bir çiçek değildir. Genellikle karların erimeye başladığı dönemde görülen bu türler gösterişli çiçekleriyle sevenlerini büyüler. Antalya, safran türleri bakımından oldukça zengindir. Bilimsel ismini ilimizden alan bu safran türü ülkemize endemiktir. Antalya’da bilhassa Konyaaltı, Kemer ve Korkuteli ilçelerinde yoğun yayılış gösterir. Çam ve sedir ormanlarını seven tür, 1500 m’ye kadar olan yükseklikleri tercih eder.


Safran, Sarıçınar safranı (Crocus flavus subsp. sarichinarensis)Süsengiller (Iridaceae)

Ülkemizden henüz 2014 yılında bilim dünyasına tanıtılan Sarıçınar safranına ait ilk örnekler Sarıçınar Tepesi’nden (Konyaaltı) toplanmıştır. Henüz başka bir yayılış alanı saptanmayan yöreye endemik taksonun birey sayısı oldukça azdır. Çalılık ve ormanlık bölgelerdeki sınırlı alanda yetişen bu gösterişli safran şubat-mart aylarında çiçeklenir. Yaprakları çiçekli dönemde görülür ve yakın akrabalarına göre daha incedir. Çiçekleri tonlarına göre farklı olmakla birlikte beyazdan sarıya kadar değişen renklerdedir.


Sarıkokulu (Eranthis hyemalis)Düğünçiçeğigiller (Ranunculaceae)

Toprakaltında yumrulu bitkilerden olan Sarıkokulu, karların erimeye başladığı dönemde Safranlarla birlikte görülen ilk türlerdendir. Ülkemizin kıyıya yakın kuzey ve güney bölgelerinde yayılış gösteren tür genellikle dağlık kesimdeki çayırlık alanları sever. Toprakaltı yumruları kota dahilinde toplanarak ihraç edilen ürünlerdendir. Çiçeklerinin altındaki yaprak yapısıyla karakterize olan tür, mart ayında Üçsöğüt Yaylası’nda fotoğraflanmıştır.


Siklamen, Yer somunu (Cyclamen alpinum)Çuhaçiçeğigiller (Primulaceae)

Ülkemizde doğal yetişen yarıya yakını endemik toplam 11 siklamen türü bulunur. Cinsin üyeleri toprakaltı yumrularından dolayı Yer somunu olarak da bilinir. Ülkemize özgü türlerden biri olan C. alpinum, Ege ve Akdeniz Bölgeleri’nde yayılış gösterir. Konyaaltı ve yakın çevresindeki ilçelerde geniş populasyonlar oluşturan tür, mart ayında Hisarçandır yakın çevresinde fotoğraflanmıştır. Yetişme ortamı olarak 1700 m’ye kadar olan orman altı, kayalık veya hareketli taşlık yamaçları tercih eder.

Süsen (Iris unguicularis subsp. carica)Süsengiller (Iridaceae)

Süsenler erken dönem çiçeklenmeleri ve hoş görünümlü çiçekleriyle floristik zenginliğimiz içerisinde önemli bir yere sahiptir. Peyzaj karakteriyle öne çıkan cins içerisinde ülkemizde doğal yayılış gösteren ve yarıya yakını endemik yaklaşık 50 süsen türü bulunur. Bunlardan biri olan I. unguicularis, Ege ve Akdeniz Bölgeleri’nde yayılış gösterir. İlkbahar habercilerinden olan tür orman altı ve açıklıklarını tercih eder. Şubat-nisan döneminde çiçeklenir ve 1000 m’ye kadar olan yüksekliklerde yayılış gösterir.


Şakayık (Paeonia turcica)Şakayıkgiller (Paeoniaceae)

Expo 2016 Antalya sembol çiçeği olan Şakayık, bilimsel adını ülkemizden alan endemik türlerimizdendir. Kırmızı iri çiçekleri ve bol yapraklı gövdesiyle sedir ormanlarının ülkemiz florasındaki eşsiz güzellikteki örneklerinden biridir. Çiçeklenme sonrası folikül adı verilen etli meyveler oluşturur. Ormanlık ve açıklık alanlarda yaklaşık 2000 m yüksekliğe kadar yayılış gösterir. Bu karakterleriyle oldukça dikkat çeken tür, Antalya ilinde genellikle Konyaaltı, Elmalı ve Akseki sınırları içerisinde görülür.


Şalba, Kimera şalbası (Phlomis chimerae)Ballıbabagiller (Lamiaceae)

Bu Şalba türü, bilimsel adını ilk örneklerinin keşfedildiği ve bilim dünyasına tanıtıldığı yer olan Çıralı (Kimera)’dan almıştır. Kıyıya yakın ormanlık alanlarda yayılış gösteren bitkinin yeryüzü yayılışı Konyaaltı-Kumluca arasında kalan bölge ile sınırlıdır. Nisan-ağustos döneminde çiçeklenen tür yaklaşık 500 m yüksekliğe kadar yayılış gösterebilir. Gösterişli sarı çiçeklere sahip olan tür, yaprak alt-üst yüzeylerin farklı renklerde olması ve ilginç tüy karakterleriyle hemcinslerinde ayrılır.


Şalba, Olimpos şalbası (Dorystaechas hastata)Ballıbabagiller (Lamiaceae)

Relikt endemik, geçmişte yayılış alanlarının daha geniş olduğu ilgili botanik alt dallarınca saptanan, ancak olumsuz çevresel faktörlerin etkisiyle günümüz yayılışı dar ve lokal alanlara sıkışmış türler için kullanılan bir terimdir. Olimpos şalbası, dünya üzerindeki tek yayılış alanı olan Antalya ili Konyaaltı-Kumluca arasındaki denize yakın ve dağlık kesimlere sıkışmış relikt endemik bir türdür. Deniz seviyesinden 2000 m yüksekliğe kadar yayılış gösterebilir. Tüm kısımlarında kuvvetli aromatik içerikli ve çalımsı formda olup, mayıs ayında çiçeklenmeye başlar.


Unutma beni (Myosotis alpestris)Hodangiller (Boraginaceae)

Hodangiller ailesinde çiçeklerin dizildiği ana eksen, akrep kuyruğunu andırır biçimde kıvrılarak akrepsi kimöz olarak bilinen çiçek durumlarını oluşturur. Çiçekleri gösterişli türler bu birlikteliklerle daha da hoş görünür. Adını bir aşk hikayesinden alan Myosotis cinsi ülkemizde yaklaşık 25 türle temsil edilir. Bunlardan M. alpestris türü yaklaşık 500 m’den başlayan yayılışıyla genellikle ormanlık, kayalık ve açıklık alanları tercih eder. Ülkemizde geniş yayılışa sahip olan bitki nisan-ağustos döneminde çiçeklenir.


Yılancık (Phelypaea coccinea)Canavarotugiller (Orobanchaceae)

Canavarotugiller üyeleri, konakçı olduğu başka bitkiler üzerinde parazit olarak bulunmaları ve onları sömürerek yaşamlarını devam ettirmeleri nedeniyle dilimizde bu isimle anılır. Aile içerisinde ülkemizde en çok yayılışı olan cins Orobanche (Canavarotu) olmakla birlikte, oldukça gösterişli çiçeklere sahip bir diğeri ise Phelypaea’dır. Ülkemiz genelinde yaygın olan Yılancık, mayıs-temmuz döneminde çiçeklenir. Genellikle Centaurea (Peygamber çiçeği) türleri üzerinde parazit olan bitki, Çitdibi köyü yakın çevresindeki açık alanlarda görülebilir.


Yüksük otu (Digitalis ferruginea subsp. ferruginea)Sinirotugiller (Plantaginaceae)

Digitalis cinsine mensup türler ülkemizde Yüksükotu olarak bilinir. İlginç çiçek yapılarıyla dikkat çeken bu bitki grubu zengin içeriğinden dolayı böcek türlerince sıkça ziyaret edilir. Bunun yanında bazı kimyasal maddeler nedeniyle etnobotanik kullanımları yaygındır. Denize yakın bölgelerden yüksek dağ kesimine kadar yayılış gösteren bu Yüksükotu türü Haziran-Eylül döneminde çiçeklenir. Yaz döneminde Elmayanı mevki yakın çevresinde fotoğraflanmıştır.



Bu kitapçık T.C. Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı’nın desteklediği “Konyaaltı Kültür Parkurları; Likya Yolu” projesi kapsamında hazırlanmıştır.

İçerik ile ilgili tek sorumluluk BATAB’a aittir.


ISBN: 978-605-83255-0-0

konyaaltı kültür parkurları; likya yolu bitki türleribatab.gov.tr/images/bitki türleri...

Documents