konwencja a kategoria literacka makoto w najstarszej warstwie poezji japońskiej
TRANSCRIPT
![Page 1: Konwencja a kategoria literacka makoto w najstarszej warstwie poezji japońskiej](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022071821/55b5f4afbb61eb8e198b4568/html5/thumbnails/1.jpg)
Konwencja a kategoria literacka makoto w najstarszej warstwie poezji japońskiej
Dr Krzysztof OlszewskiUniwersytet Śląski
Instytut Języka Angielskiego
![Page 2: Konwencja a kategoria literacka makoto w najstarszej warstwie poezji japońskiej](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022071821/55b5f4afbb61eb8e198b4568/html5/thumbnails/2.jpg)
Man’yōshū 万葉集 „ Zbiór 10 tysięcy liści”
• Najmłodszy wiersz z 759 r.• Ponad 4 tys. wierszy• Wiele warstw poezji japońskiej – od
najstarszej (przekazywanej ustnie) po poezję „redaktorów” (np. Ōtomo no Yakamochi)
![Page 3: Konwencja a kategoria literacka makoto w najstarszej warstwie poezji japońskiej](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022071821/55b5f4afbb61eb8e198b4568/html5/thumbnails/3.jpg)
Kategoria makoto 真• Prawda – czyli co? • Zgodność ze światem przedstawionym• Prawda uczuć podmiotu lirycznego• Określenie makoto sukunashi stanowiło
dotkliwą krytykę poezji w tamtych czasach
![Page 4: Konwencja a kategoria literacka makoto w najstarszej warstwie poezji japońskiej](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022071821/55b5f4afbb61eb8e198b4568/html5/thumbnails/4.jpg)
Do czego służy poezja?
• Poezja:- wzrusza nawet bóstwa i demony- uśmierza sprzeczki między mężem i żoną- uspokaja wzburzone serca wojowników (辞世)
Z „Kanajo” (japońskiej przedmowy do „Kokinwakashū”)
![Page 5: Konwencja a kategoria literacka makoto w najstarszej warstwie poezji japońskiej](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022071821/55b5f4afbb61eb8e198b4568/html5/thumbnails/5.jpg)
Pismo/literatura 文 bun/wen
• Ten znak czytano także aya:Pierwotne wzorce komunikacji człowieka z
Uniwersum. Także komunikacji między władcą a poddanymi.
W starożytnych Chinach (i później w Japonii) poezja służyła do regulowania wszystkich spraw pod niebem ( 天下 tian xia)
![Page 6: Konwencja a kategoria literacka makoto w najstarszej warstwie poezji japońskiej](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022071821/55b5f4afbb61eb8e198b4568/html5/thumbnails/6.jpg)
Najważniejsze osoby dramatu 登場人物
• 額田王 Nukata-no ōkimi645 – reformy Taika, książę Ōama staje po stronie starszego brata, księcia Nakanoōe648 – zaczyna się (prawdopodobnie) romans Nukaty z Ōamą (są prawie równolatkami, mają po około 18 lat)656-7 – romans urywa się po wzięciu przez Ōamę do swego pałacu 2 córek Nakanoōe (Ōta, Uno)
![Page 7: Konwencja a kategoria literacka makoto w najstarszej warstwie poezji japońskiej](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022071821/55b5f4afbb61eb8e198b4568/html5/thumbnails/7.jpg)
668 – słynny piknik w Kamōno
• 667 – intronizacja Nakanoōe (cesarz Tenchi), Nukata była już wtedy dawno jego oficjalną żoną (kisaki)
• Bulwersująca wymiana wierszy podczas pikniku:
• Nukata: 「あかねさす 紫野行き 標野行き 野守は見ずや 君が袖振る」 w. 20
Akane sasu murasaki no yuki shime no yuki nomori wa mizuya kimi ga sode furu
![Page 8: Konwencja a kategoria literacka makoto w najstarszej warstwie poezji japońskiej](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022071821/55b5f4afbb61eb8e198b4568/html5/thumbnails/8.jpg)
Odpowiedź Ōamy
「紫草の にほへる妹を 憎くあらば 人妻故に 我れ恋ひめかも」 w. 21
Murasaki no nihoeru imo o nikuku araba hitozuma yue ni are koimekamo
Słowa-klucze:- Murasaki nihoeru- Imo
![Page 9: Konwencja a kategoria literacka makoto w najstarszej warstwie poezji japońskiej](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022071821/55b5f4afbb61eb8e198b4568/html5/thumbnails/9.jpg)
Wcześniej (661) – słynny poemat Yamato sanzan („Trzy góry Yamato”)
• 661 – cesarzowa Saimei (matka Ōamy i Nakanoōe) inicjuje wyprawę przeciw Korei
• Na okręcie flagowym są wszyscy z dworu – dwaj książęta, córki Nakanoōe (wtedy już żony Ōamy), Nukata
• Nakanoōe komponuje poemat: 「香具山は 畝傍を惜しと 耳成と 相争ひき 神代より かくにあるらし 古も しかにあれこそ うつせみも 妻を争ふらしき」 w. 13
![Page 10: Konwencja a kategoria literacka makoto w najstarszej warstwie poezji japońskiej](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022071821/55b5f4afbb61eb8e198b4568/html5/thumbnails/10.jpg)
Kaguyama wa Unebi o oshito Miminashi to aiarasoiki kamuyo yori kakuni arurashi inishie mo shika ni are koso utsusemi mo tsuma o arasou rashiki.
Czy naprawdę wyraz trójkąta małżeńskiego?
![Page 11: Konwencja a kategoria literacka makoto w najstarszej warstwie poezji japońskiej](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022071821/55b5f4afbb61eb8e198b4568/html5/thumbnails/11.jpg)
672 – zamieszki ery Jinshin 壬申の乱
• Spór o schedę po Tenchim (Nakanoōe)• Uno-no Sarara-no Himemiko – główna postać
wydarzeń, późniejsza cesarzowa Jitō• 1-miesięczna wojna domowa, czasy
bohaterów (książę Takechi, książę Ōtsu)
![Page 12: Konwencja a kategoria literacka makoto w najstarszej warstwie poezji japońskiej](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022071821/55b5f4afbb61eb8e198b4568/html5/thumbnails/12.jpg)
686 – dramat księcia Ōtsu
• Rywalizacja między Ōtsu (syn Ōty), a Kusakabe (syn Uno)
• Ōama umierając desygnuje Kusakabe na następcę (dekret wymuszony przez Uno)
• Książę Ōtsu skazany za rzekomy spisek na prawowitego następcę, po czym stracony
![Page 13: Konwencja a kategoria literacka makoto w najstarszej warstwie poezji japońskiej](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022071821/55b5f4afbb61eb8e198b4568/html5/thumbnails/13.jpg)
Dramatyczna scena kaźni Ōtsu w Nihongi („Kronice japońskiej”)
• Wraz z nim stracono jego żonę, Yamanohe (de facto, ciotkę – siostra Nakanoōe)
• Wiersz-testament księcia Ōtsu:「百伝ふ 磐余の池に 鳴く鴨を 今日の
み見てや 雲隠りなむ」 w. 419Momozutau Iware no ike ni naku kamo o kyō
nomi miteya kumogakuri namu.
![Page 14: Konwencja a kategoria literacka makoto w najstarszej warstwie poezji japońskiej](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022071821/55b5f4afbb61eb8e198b4568/html5/thumbnails/14.jpg)
• Słowa-klucze:KumogakuriKamo
Ale przed śmiercią książę Ōtsu ma jeszcze czas odwiedzić potajemnie swoją siostrę, Ōku (kapłankę Ise Jingū)
![Page 15: Konwencja a kategoria literacka makoto w najstarszej warstwie poezji japońskiej](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022071821/55b5f4afbb61eb8e198b4568/html5/thumbnails/15.jpg)
Wymiana wierszy między rodzeństwem
• Czy obraz kazirodczej miłości?「我が背子を 大和へ遣るとさ 夜更けて
暁露に 我が立ち濡れし」「ふたり行けど 行き過ぎかたき 秋山を
いかいか 君がひとり超ゆらむ」Słowa-klucze:Waga sekoWaga tachi nureshi
![Page 16: Konwencja a kategoria literacka makoto w najstarszej warstwie poezji japońskiej](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022071821/55b5f4afbb61eb8e198b4568/html5/thumbnails/16.jpg)
Dziękuję Państwu za uwagę