SEMINARSKI RADPredmet: Kontrola i revizija tržišnog poslovanja

Tema: Revizija

Studenti: Mentor:Milenko Markić Doc.dr Milanka AleksićMiodrag MuždekaIndex: 53-10/RBFT 06-10/RBFT

Banja Luka jul, 2014.

SADRŽAJ

1.UVOD………………………………………………………………………………..………3

2.NASTANAK REVIZIJE…………………………………………………………………...4

3.REVIZIJA………………………………………………………………………….…...…..4 3.1.Definisanje ciljeva revizije na osnovu izjave uprave……………………….………..5 3.2.Rizik I značajnost u postupku revizije………………………………………………..6 3.3.Uobičajeni postupak revizije……………………………………………………….….6

4.STANDARDI………………………………………………………………………….……7 4.1.Korisnici izvještaja………………………………………………………………..……8

5.FAZE OBAVLJANJA………………………………………………………………..……8

6.IZVJESTAJ REVIZIJE…………………………………………………………….……..9 6.1.Djelovi izvještaja revizije……………………………………………...………………9 6.2.Nekvalifikovani izvještaj revizije sa objašnjenjem ili izmjenjenim tekstom….…..10 6.3.Izvještaji revizije koji se razlikuju od nekvalifikovanog mišljenja………….…….10

7.REVIZISKI DOKAZI…………………………………………………………………….11

8.REVIZISKI POSTUPCI……………………………………………………………..…..12

9.RADNI PAPIRI REVIZORA……………………………………………………..……..13

10.ZAKLJUČAK…………………………………………………………………...………14

LITERATURA……………………………………………………………………………..15

2

1.UVOD

Menadžment savremenog privrednog društva suočen je sa potrebom donošenja poslovnihodluka u vezi sa ostvarenjem poslovnih ciljeva. Sistem internog nadzora koji uključuje svemejre pažnje usmjerene na sprječavanje grešaka prekomernih troškova i prevjare, provjerava iobezbenuje pouzdanost informacija. Ključni zadatak internog nadzora jeste da kontroliše svedijelove preduzeća da li dosledno redukuju poslovnu politiku usvojenu na početku poslovnogperioda kao i da o tome podnose informaciju menadžmentu privrednog društva. Za pojačanointeresovanje za uspostavljanje internog nadzora razlog više su i prisustvo nelojalnekonkurencije, povećane konkurencije i erozije poslovnog morala.

3

2.NASTANAK REVIZIJE

Prapočeci revizorske službe nalaze se već krajem osamnaestog vijeka u Engleskoj koja se ismatra kolijevkom revizije. Vremenom se širila i u drugim državama, a na našim prostorima se organizovano primjenjivala prvo na području Slovenije, Istre i Dalmacije, početkom dvadesetogveka. Prve revizije su rađene za zadruge, dok se mnogo kasnije pristupilo organizovanju i za nezadružne privredne organizacije (sredinom tridesetih godina dvadesetog veka).Kontrola I revizija su oblasti koje se u velikoj mjeri razlikuju, ali se i dopunjuju. Za uspješnost revizije je neophodna tekuća, solidna kontrola. Obe vrste djelatnosti se mogu posmatrati sa mnogo aspekata, i prema njima izvršiti podjela, jer su one same po sebi kompleksne i djelatnosti koje obuhvataju sva područja poslovanja jednog privrednog sistema. Zahtijeve koje treba da ispune kontrola i revizija zavise od potreba korisnika njihovih informacija a mnoge od njihovih postupaka propisuju i zakoni.

3.REVIZIJA

Riječ revizija vuče porjeklo od latinskog glagola koji znači "ponovo vidjeti". Zbog toga se ona obično i određuje kao funkcija provijere poslovanja jer predstavlja naknadno provijeravanje obavljenih poslovnih dogadjaja koje se vrši na osnovu postojećih dokumenata. Ima uglavnom kolektivni karakter, za razliku od kontrole. Kontrola i revizija se medjusobno dopunjuju da bi se ostvario cilj adekvatnog nadzora nad poslovanjem privrednog subjekta. Uspjeh revizije u velikoj meri zavisi od postojanja i funkcionisanja mehanizma kontrole. Neki autori nazivaju reviziju čak i "naknadna kontrola" ili "kontrola kontrole". Revizija se u zakonu o računovodstvu i reviziji definiše kao "ispitivanje računovodstvenih iskaza radi davanja mišljenja o tome da li oni objektivno i istinito prikazuju stanje imovine, kapitala i obaveza, kao i rezultate poslovanja pravnog lica". Lice koje sprovodi reviziju i odgovara za njegovu istinitost i objektivnost, naziva se revizor. Revizija se obavlja u skladu s Zakonom o računovodstvu i reviziji, Medjunarodnim standardima revizije (MSR) i kodeksom etike za profesionalne računovodje Cilj revizije finansijskih izveštaja je da omogući revizoru da izrazi mišljenje o tome da li sufinansijski izveštaji po svim bitnim pitanjima sastavljeni u skladu sa MRS.Revizija se obavlja na osnovu ugovora koji se zaključuje u pismenoj formi. Preduzeće za reviziju šalje pismo oangažovanju svom klijentu pre početka revizije, u kome ga informiše o ciljevima, prirodi iobimu posla koji treba da se obavi. Obaveze revizora su: da izradi izveštaj o reviziji, damišljenje o istinitosti i objektivnosti iskaza, obavesti upravu preduzeća o svim utvrnenimslabostima i da predloge za njihovo prevazilaženje, naglasi sve specijalne zahteve i drugo.Obaveze klijenta su: da sastavi računovodstvene iskaze u skladu sa zakonima, da se stara ovodjenju adekvatnih računovodstvenih evidencija, da učini dostupnim sve evidencije iodgovarajuće podatke revizoru.Kao i u slučaju kontrole, podela revizije se može izvršiti prema različitim kriterijumima: predmetu revizije, intenzitetu, periodu za koji se vrši, raspoloživom vremenu i drugo. Medjutim, u savremenoj stručnoj literaturi osnovna podjela se vrši prema organima revizije - na internu i eksternu reviziju.Karakter rada internog i eksternog revizora se u mnogome razlikuju ali imaju iste ciljeve - da ocijene i podnesu izveštaj o finansijskim iskazima i pouzdanosti njihovih podataka, da utvrde tačnost i integralnost knjigovodstvene evidencije.

4

Interna revizija je ona revizija koju obavljaju lica zaposlena u privrednom subjektu koje je objekt revizije. Najčešće se organizuje kao posebna funkcija u okviru preduzeća, kao odjelenje pod neposrednim rukovodstvom generalnog direktora (predsednika kompanije). Ona u većini zemalja, kao i u našoj, nije propisana zakonom, pa njeno osnivanje zavisi od potrebe i odluka odgovarajućih organa upravljanja što je u direktnoj zavisnosti sa veličinom i složenošću preduzeća, odnosno njenom decentralizacijom.

Pod eksternom revizijom se podrazumijeva ona revizija koju obavljaju spoljni organi, tj. lica koja nisu zaposlena u preduzeću gdje se vrši revizija. Njen nastanak, kao oblika nadzora nad poslovanjem, je bio uslovljen razvojem privrede koji je doveo do stvaranja krupnih preduzeća koja nisu mogla samostalno da kontrolišu sva zbivanja u okviru svoje delatnosti. Ona su prvo stvorila unutrašnju kontrolu koja je obezbjedjivala stalan pravilan tok poslovanja u preduzeću, a zatim uvela i eksterne organe koji su povremeno proveravali da li te kontrole rade u skladu sa postavljenim ciljevima.

Glavni razlozi za nastanak ove revizije su:

1) stvaranje korporativnih oblika preduzeća, koji su nastali od kapitala mnogobrojnihinvestitora (akcionara) i koji često kontrolišu velike ekonomske resurse širom sveta.

2) mnogobrojni pojedinci su povjeravali svoje uštedjevine korporacijama (kupovinom akcija), a bio im je potreban uvid u korišćenje investiranog kapitala i očekivani prinos.

3) ostvareni značajan prihod od poreza na profit korporacija je za državu značio veliki fiskalniprihod, a riješavao se i problem nezaposlenosti, kontrola inflacije i uravnoteživanje platnogbilansa.Svi ovi razlozi su uslovili da se u prvi plan istakne pitanje kako dobiti jemstvo da suiskazani podaci u finansijskim izveštajima realni i korektno prezentirani, na šta je odgovor datu reviziji izvršenoj od strane nezavisnih javnih računoispitivača.

3.1. Definisanje ciljeva revizije na osnovu izjava uprave

Pre početka revizijskog angažmana neophodno je definisati ciljeve tog angažmana. Svaki angažman je priča za sebe. Svaki u sebi sadrži predvidive i nepredvidive izazove za revizijski angažman. Osnova za definisanje ciljeva revizijskog angažmana je izjava koje je uprava dala o finansijskim izvještajima.Za iskaze u finansijskim izvještajima odgorvorno je rukovodstvo preduzeća koje i sačinilo date finansijske izvještaje.

Uprava uobičajno tvrdi “da su finansijski izvještaji kompanije pripremljeni u skladu sa medjunarodnim računovodstvenim standardima”. Zadatak revizora je da provijeri da li je ta tvrdnja tačna. Da bi to uradio on mora da provijeri svaku poziciju u finansijskim izvještajima da bi mogao da tvrdi da su računi pravilno klasifikovani i da su izvršena odgovarajuća objavljivanja u saglasnosti sa medjunarodnim standardima.

U postupku provjeravanja ispravnosti izjava uprave revizor treba u svojim provjerama da prodje kroz sledeće kategorije:

Postojanje Prava I obaveze

5

Nastanak poslovne transakcije

Kompletnost

Procijena

Vrijednovanje

Prezentacija I objavljivanje

3.2. Rizik I značajnost u postupku revizije

Revizijski rizik - Rizik u reviziji proističe iz činjenice da revizor ili njegovo preduzeće imaju odgovarajući stepen neizvjesnosti u revizijskom angažmanu. Ta neizvjesnost može da bude posljedica:

Mogućih nesporazuma sa personalom preduzeća klijenta i pore kvalitetnog rada,

Mogućih nesporazuma koji su posljedica propusta obe strane i revizora i personala klijenta,

Nedostajućih informacija o preduzeću klijenta, njegovoj djelatnosti i stanju u preduzeću,

Nesigurnosti u pogledu kompetentnosti dokaza koje revizor pribavi u toku svog rada,

Neefikasnosti interne kontrole klijenta,

Nesigurnost u pogledu tačnosti i korektnosti finansijskih izvještaja itd.

Ako se pravilno procjeni rizik revizijskog angažmana moguće je izbjeći neprijatnosti, smanjiti troškove i podići efikasnost čime potencijalno može da se dobije na ugledu u pofesiji.

Matrijalnost (Značajnost) – Prilikom planiranja revizije revizor razmatra šta je to što bi u finansijskim izvještajima finansijske izvještaje moglo učiniti značajno pogrešno iskaznim. Drugim riječima, šta je to što bi moglo promaći revizoru kao nepravilnost, nedostatak ili greška koje on neće percipirati a to može da ugrozi održivost formiranog mišljenja.Procjena materijalnosti (znaćajnosti) treba da omogući odgovor na pitanja:

Koji obim revizijskog obuhvata je poželjan, Koje su to stavke koje treba ispitati,

Da li je potrebno vršiti testiranje na temelju statističkog uzorka,

6

Da li primjeniti slućajni ili stratifikovani uzorak, itd…

3.3. Uobičajni postupak revizije

Revizija finansiskih izvještaja je sistemski proces koji počinje zahtjevom klijenta reviziskom preduzeću za davanje ponude za obavljanje revizije finansiskih izvještaja, a završava se izražavanjem mišljenja revizora u formi izvještaja. Ako revizor reaguje na poziv za slanje ponude on skuplja podatke od preduzeća i drugim kanalima da formira ponudu. Ponuda sadrži sve elemente neophodne za zaključenje ugovora o vršenju revizije kao što su:

Stručni tim, Početak vršenja revizije,

Okončanje revizije,

Boravak na terenu i prisustvo propisima,

Cjena,

Rokovi plaćanja, i

Ostali elementi.

Ako prduzeće klijent prihvati reviziju onda se pristupa potpisu ugovora i obaljanju posla revizije. Sama revizija uobičajno prolazi kroz sledeće faze:

Faza 1 – Prihvatanje klijenta Faza 2 – Planiranje revizije

Faza 3 – Testiranje i provodjenje dokaznih postupaka

Faza 4 – Procjena i izvještavanje

4.STANDARDI

Pošto revizorski izvještaji predstavljaju završni čin u radu eksternih revizora, njihova vrijednost ne zavisi samo od toga da li su prilikom njihovog sastavljanja poštovani određeni zahtevi, već I da li je ispitivanje, na osnovu koga se sastavljaju, izvršeno u skladu sa standardima revizije. Postoje jugoslovenski standardi, a standardi koje je izdao Komitet za reviziju (AICPA)prihvaćeni su kao međunarodni.

Prema njima standardi mogu biti:

a)Opšti standardi zasnovani su na nezavisnosti i nepristrasnosti revizora u pogledu stavova o predmetima revizije, revizorskoj stručnosti (ovlašćenosti), profesionalnoj etici i

7

pružanju dužne profesionalne pažnje, što treba da isključi svaku nemarnost ili materijalni propust revizora.

b) Standardi koji se odnose na obavljanje rada podrazumjevaju adekvatan plan rada,detaljno proučavanje i ocjena interne kontrole i pribavljanje kompetentnih dokaza puteminspekcije, posmatranja i raspitivanja.

c) Standardi koji se odnose na izjveštavanje podrazumjevaju da su izveštaji sačinjeniprema standardnim principima (i provjeru da li su oni konzistentno primjenjeni), prihvatitiobrazloženja iz finansijskih izvještaja, ako se slažu sa revizorskim nalazima, i unjeti u izveštajmišljenje o finansijskim izvještajima ili tvrdnju da se mišljenje ne može izraziti (razlozi moraju da se iznesu u tom slučaju).Standardi treba da omoguće što bolje poslovanje revizorskih kuća, kao i preduzeća u kojima vrše reviziju - poboljšanjem efikasnosti poslovanja i smanjenjem troškova, većom ažurnošću i drugo. Međunarodni standardi su posebno značajni, jer bi njihova primena omogućila upoređivanje izvještaja iz naše zemlje sa izvještajima iz inostranstva i lakšu međunarodnu komunikaciju. Njihova primjena omogućava postizanje i održavanje jednoobraznog visokog kvaliteta revizorskog rada kroz njihovu praktičnu i teorijsku obučenost, da reviziju mogu obavljati sa pažnjom i profesionalnim rasuđivanjem.

4.1. Korisnici izvještaja

U uslovima tržišne privrede raste značaj revizije i ona dobija svoj pun smisao. Ukoliko seobezbjedi da izvještaji revizije budu javno dostupni, za njih su zainteresovani: dioničari(vlasnici), kreditori preduzeća, poslovni partneri, zaposleni i berze.Revizori potvrđuju da suračunovodstveni iskazi realno i istinito iskazani, što omogućuje vlasnicima da donose valjaneposlovne odluke u domenu upravljačkih funkcija. Oni žele da se uvere da menadžment preduzeća upravlja tako da na najbolji način ostvarujenjihove poslovne interese - da iskazana dobit bude što veća i da se što realnije utvrdi rizičnostnjihovih ulaganja. Odluku o izboru i razrešenju revizora donosi Skupština dioničara (udioničarskim društvima), a revizorski izvještaj je njima adresovan. Revizor ne podnosi izjveštaj kreditorima preduzeća, ali u uslovima njegove dostupnosti,kreditore bi prevashodno interesovao kvantitet i kvalitet poslovnih sredstava korisnika kredita.Ove informacije se nalaze u onom delu izveštaja gde je prikazana struktura poslovnihsredstava klijenata, a to je bilans stanja.Zaposleni bi mogli da koriste podatke iz izvještajarevizije za procjenu sigurnosti svojih radnih mesta, kroz visinu iskazane dobiti (naročito kroznjeno kretanje iz godine u godinu), kao i kvalitet iskazanih poslovnih sredstava koje preduzeće iskazuje u bilansu stanja.Potvrda revizora o realnosti i istinitosti iskazanih računovodstvenih iskaza bi pomogla poslovnim partnerima da planiraju svoju buduću poslovnu saradnju. Revizorski izveštaji bi pružili učesnicima u transakcijama na berzi pouzdanu osnovu zadonošenje poslovnih odluka.

5.FAZE OBAVLJANJA

Revizija se obično obavlja u dijve faze: predhodna i završna revizija. Pre početka revizije pravi se detaljan plan revizije u kome se odrenuju: revizorski tim, šef tima, rukovodilac revizije I vreme potrebno za svaku od računovodstvenih sekcija-aplikacija.

8

Prethodna revizija U predhodnoj reviziji se vrše ispitivanja i ocene organizacijeračunovodstvenog sistema i internih računovodstvenih kontrola, kao i njihovog funkcionisanja, u cilju planiranja obima daljih ispitivanja koja treba izvršiti prilikom obavljanja završne revizije. Rezultati ispitivanja internih kontrola u prethodnoj reviziji sumiraju se i sa najvažnijih nalazima ovih ispitivanja, upoznaju organi upravljanja i poslovodni organ preduzeća, kako bi bili u mogućnosti da preduzmu mjere za otklanjanje eventualnih problema, nepravilnosti i slabosti u funkcionisanju sistema internih računovodstvenih kontrola. Cilj ove revizije je da skrati vrjeme obavljanja naredne faze, jer potvrđuje efikasnostpostavljenog računovodstvenog sistema i sistema internih kontrola. Na ovaj način se smanjujepritisak na preduzeće u vrijeme kada ono obavlja veći dio svojih računovodstvenih zadataka jer se interna kontrola neprekidno i efikasno sprovodi, a njeni eventualni nedostaci otklanjaju prije kraja godine (prije sastavljanja godišnjeg računa).

Završna revizija Postupci završne revizije obuhvataju: pregled evidencija i dokumentacije;posmatranje popisa i primjena postupaka koje izvodi pravno lice; pribavljanje potrebnihinformacija od trećih lica (potvrda salda od kupaca, dobavljača, kreditora); ponavljanjepostupaka koje je obavilo pravno lice. Da bi se skratilo vrijeme potrebno za reviziju, moguće je opredjeliti se samo za vršenje revizije godišnjeg računa (tj. samo za završnu reviziju) i tada se oslanja samo na proširene postupke ispitivanja valjanosti - nivo testova se povećava jer se ne raspolaže informacijama koje su interne kontrole utvrdile. Odluka o ovome se donosi na osnovu preliminarnog upoznavanja sa poslovanjem preduzeća, brojem transakcija, brojem zaposlenih i organizacijom računovodstva.

6.IZVJEŠTAJ REVIZIJE

Osnovni djelovi izvještaja o izvršenoj reviziji su: mišljenje ovlašćenog revizora; računovodstveni iskazi - bilans stanja, bilans uspjeha, bilans tokova gotovine, iskaz o promjenama na kapitalu i rezervama; napomene uz računovodstvene iskaze.Mišljenje revizora sadrži: obim revizije (navedeni računovodstveni iskazi koji su ispitivani - bilans stanja, bilans uspjeha), primjenu Međunarodnih standarda revizije, osnove na kojima su računovodstveni iskazi sastavljeni i zaključno mišljenje o tome da li su računovodstveni iskazi objektivno i istinito prikazali stanje imovine, kapitala, obaveza i rezultate poslovanja. Postoje četiri osnovne vrste mišljenja: pozitivno, mišljenje sa rezervom, uzdržavajuće inegativno. Zaključno mišljenje ovlašćenog revizora sadrži obrazloženje sa razlozima na osnovu kojih je dato. Napomene uz računovodstvene iskaze sadrže objašnjenja primenjenihračunovodstvenih politika koje su korišćene za sastavljanje godišnjeg računa, kao i podatke iinformacije koje su sadržane u iskazima.

6.1.Djelovi izjveštaja revizije

Bez obzira na revizore, sledećih sedam djelova izvestaja revizije uvjek ostaju isti. To su sledeći delovi:

9

1. Naslov izvještaja – standardi revizije zahtjevaju da izvještaj ima naslov i da u njemu stoji riječ nezavisan. Zahtjev da naslov zadrži rijec nezavisan ima za cilj da korisnicima prenese da je revizija bila nepristrasna u svim aspektima angažovanja.

2. Adresa u izvještaju revizije – izvještaj se obično adresira na preduzeće, njegove akcionare, ili upravni odbor. Proteklih godina ustalio se običaj da se izvještaj upućuje akcionarima, da bi se pokazalo da je revizor nezavisan u odnosu na preduzeće i upravni odbor.

3. Uvodni paragraf – prvi paragraf izvještaja ima tri zadatka. Prvo, u njemu se jednostavno navodi da je računovodstveno preduzeće sprovelo reviziju. Drugo, navode se finansiski izvještaji nad kojima je izvršena revizija, uključujući datume bilansa stanja I računovodstvene periode za bilans uspeha I bilans novčanih tokova. Treće, navodi se da je za finansiske izvještaje odgovorno rukovodstvo a da je odgovornost revizora da izrazi mišljenje o finansiskim izvještaja na bazi revizije.

4. Paragraf o djelokrugu rada – on predstavlja činjenični iskaz o tome šta je revizor uradio u reviziji. U ovom paragrafu prvo se navodi da je revizor sledio opšte prihvaćene standarde revizije. U ostalom djelu daje se kratak opis aspekata revizije.

5. Mišljenje – u poslednjem paragrafu u standardnom izvještaju navode se zaključci dobijeni na osnovu rezultata testiranja u toku revizije. Ovaj dio izvještaja je toliko vazan da se često ceo izvještaj revizije jednostavno naziva mišljenje revizora. U ovom paragrafu navodi se mišljenje a ne apsolutni činjenični iskaz ili garancija. To ima za cilj da ukaže da se zaključci baziraju na stručnom mišljenju.

6. Naziv računovodstvenog preduzeća – u nazivu se navodi računovodstveno preduzeće ili ime stručnjaka koji je sproveo reviziju. Obično se koristi naziv preduzeća, pošto cjelo računovodstveno preduzeće ima zakonsku I profesionalnu odgovornost da obezbijedi kvalitet revizije u skladu sa profesionalnim standardima.

7. Datum u izvještaju revizije – odgovarajući datum za izvještaj jeste datum kada je revizor završio najvažnije procedure revizije na terenu. Ovaj datum je važan za korisnike zbog toga što ukazuje na poslednji dan odgovornosti revizora za pregled značajnih događaja koji su se odigrali poslije datuma finansiskih izvještaja.

6.2. Nekvalifikovani izvještaj revizije sa objašnjenjem ili izmenjenim tekstom

U određenim situacijama izdje se nekvalifikovani izvještaj revizije, ali tekst se razlikuje od standardnog nekvalifikovanog izvještaja. Važno je razlikovati ove izvještaje od kvalifikovanih izvještaj.

10

Nekvalifikovani izvještaj sa objašnjenjem ili izmenjenim tekstom zadovoljava kriterijume potpune revizije sa zadovoljavajućim rezultatima i finansijskim izvještajima koji su tačno prikazani, ali revizor osjeća da je važno, ili potrebno, da obezbjedi dodatne informacije. U kvalifikovanom izvještaju, revizor ili nije sproveo zadovoljavajuću reviziju ili smatra da su finansijski izvještaji netačno prikazani. Sledeće stavke predstavljaju najvažnije razloge za dodatno objašnjenje ili izmjenu teksta nekvalifikovanog kratkog izvještaja:

Materijalne neizvjesnosti; Nedoslednosti;

Revizor se slaže sa odstupanjem od objavljenih računovodstvenih principa;

Naglasak na predmetu;

Izvještaji koji obuhvataju druge revizore.

6.3. Izvještaji revizije koji se razlikuju od nekvalifikovanog mišljenja

Kad god postoji neki od uslova koji zahtjevaju odstupanje od nekvalifikovanog mišljenja ( a to su: nepozivanje na drugog revizora u izvještaju revizije, pozivanje na drugog revizora u izvještaju, i kvalifikovanje mišljenja) i kada je on materijalan:

Djelokrug rada u reviziji je ograničen Finansijski izvještaji nisu pripremljeni u skladu sa opšte prihvaćenim

računovodstvenim principima

Revizor nije nezavisan

potrebno je izdati drugačiji izvestaj od nekvalifikovanog. Pod ovim uslovima izdaju se tri osnovne vrste izvještaja:

Negativno mišljenje, Uzdržavanje od mišljenja i

Kvalifikovano mišljenje.

Pored ovih često se izdaju i izvjestaji o finansijskim izvještajima nad kojima nije izvršena revizija, koji, kao što je\samo ime nagovestava, zapravo i nisu izvještaji revizije. Ovlasćene javne računovodje izdju i posebne izvještaje revizije za iskaze pripremljene na osnovu gotovine, revizije određenih aspkata poslovanja preduzeća koje na predstavljaju finansijski izvještaji, preglede interne kontrole, i druge situacije.

Negativno mišljenje – se izdaje samo da ga revizor veruje da svi finansijski izvještaji sadrže toliko materijalnih grešaka ili su toliko netačni u cjelini da ne pokazuju tačno finansijski položaj ili rezultate operacija i novčane tokove u skladu s opšteprihvaćenim računovodstvenim principima.

Uzdržavanje od mišljenja – se izdaje u slučaju kada revizor ne može sebe da ubjedi da su cjelokupni finansijski izvještaji tačno prikazani. Potreba za uzdržavanjem

11

od mišljenja može proisteći iz ozbiljnog ograničenja delokruga rada revizora, ili iz zavišnog odnosa prema Kodeksu profesionalne etike između revizora I klijenta.

Kvalifikovano mišljenje – Kvalifikovani izvještaj može biti posljedica ograničenja obima revizije, ili nesuglasenost sa opšte prihvaćenim računovodstvenim principima. Kvalifikovani izvještaj se može koristiti samo kada revizor veruje da su cjelokupni finansijski izvještaji tačno prikazani.

7.REVIZIJSKI DOKAZI

Prema međunarodnim standardima revizije, revizijski dokaz predstavlja informacije koje jerevizor pribavio u vezi sa izvođenjem zaključaka na kojima se zasniva mišljenje revizora.Da bi se neka informacija mogla smatrati dokazom, ona mora zadovoljiti sledeće kriterijume:

a) dovoljnostb) relevantnost ic) pouzdanost.

Dovoljnost dokaza je kvantitativno obljeležje tj. mjerilo obima pribavljenih dokaza.Procjena količine dokaza koja se može smatrati dovoljnom za formiranje mišljenja o finansijskim izvještajima klijenta je rezultat subjektivnog rasuđivanja revizora.

Pod relevantnošću revizijskih dokaza se podrazumjeva mogućnost dokaza dautiču na revizijsko mišljenje. Informacija se može smatrati revizijskim dokazom samo ako je u stanju da rasvjetli da li su računovodstvene informacije (u smislu tvrdnji u finansijskimizvještajima) istinite i objektivne.

Pouzdanost. Relevantnost dokaza može da postoji jedino ako je dokazni materijal pouzdan. Različite informacije nemaju isti stepen pouzdanosti.

Osnovna pravila u vrednovanju pouzdanosti dokaza su sledeća:

1) revizijski dokaz iz eksternih izvora je daleko pouzdaniji od dokaza iz internihizvora (izvod banke o stanju na računu klijenta revizije je, na primjer,daleko pouzdaniji odprodajne fakture),

2) dokazi koje revizor kreira vlastitim istraživanjem je pouzdaniji od dokaza koji supribavljeni iz drugih izvora,

3)dokumentovani revizijski dokaz je pouzdaniji od usmenog izlaganja,

4)revizijski dokaz je pouzdaniji ukoliko su djelovi dokaza koji su prikupljeni iz različitih izvora, međusobno saglasni. Suprotno, nekonzistentnost dokaza prikupljenih iz jednog izvora sa dokazima iz drugih izvora smanjuje njihovu pouzdanost.

8.REVIZIJSKI POSTUPCI

12

Postupci koje revizor razvija sa ciljem prikupljanja revizijskih dokaza nazivaju se revizijskipostupci. Revizor prikuplja revizijske dokaze kombinovanjem postupaka:

a) inspekcije,b) posmatranja,c) ispitivanja (i konfirmacije),d) ponovnog izvođenja (i računske kontrole) ie) analitičkih postupaka.

a) Inspekcija. Inspekcija predstavlja pregled (lični uvid) računovodstvene evidencije,dokumenata i materijalnih sredstava preduzeća klijenta. Koristi se za prikupljanje revizijskihdokaza ukoliko postoji dokumentacioni dokaz o poslovnim doganajima.

b) Posmatranje. Posmatranje se sastoji od prisustvovanja izvođenju aktivnosti drugih osoba. Za razliku od inspekcije koja predstavlja ličnu provjeru od strane revizora, kod posmatranjarevizor samo nadgleda aktivnosti, i to pre svega one iza kojih ne ostaje trag u dokumentacijikoji revizor može naknadno verifikovati (npr. prisustvo inventaru). Posmatranje se koristi zaprovjeru funkcionisanja internih kontrola.

c) Ispitivanje i konfirmacija. Ispitivanje uključuje usmeno ili pismeno prikupljanjeinformacija od stručnih lica u okviru ili van preduzeća. Konfirmacija je specifična formaispitivanja koja omogućuje revizoru da prikupi informacije direktno od nezavisnih izvora izvan organizacije klijenta.

d) Ponovno izvođenje. Ponovno izvođenje je postupak provjere računske tačnosti podataka iz izvornih dokumenata i računovodstvenih evidencija i tačnosti usaglašavanja evidencijeponovnim računanjem od strane revizora (što predstavlja računsku kontrolu), kao i izvođenjekontrolnih postupaka radi ličnog uvida revizora u njihovu efektivnost.

e) Analitički postupci. Analitički postupci ≫obuhvataju analizu značajnih pokazatelja itrendova, uključujući i istraživanje fluktuacija.≪ Ovde je važno napomenuti da analitičkipostupci nisu direktan dokaz o postojanju pogrešnih iskaza u finansijskim izvještajima većsamo ukazuju na povećan rizik postojanja pogrešnih knjiženja.

Aktivnosti na prikupljanju revizijskih dokaza se prema nameni mogu grupisati u dve kategorije revizijskih testova.To su:

1) kontrolni testovi i2) suštinski testovi

Kontrolni testovi se vrše radi dobijanja revizijskih dokaza o efikasnosti strukture sistemainterne kontrole, tj. da li je taj sistem struktuiran na način koji je pogodan za sprječavanje iliotkrivanje i ispravku materijalno značajnih grešaka; kao i funkcionisanja sistema internihkontrola tokom čitavog perioda.

Suštinski testovi su provjere koje se vrše u cilju pribavljanja revizijskih dokaza radi otkrivanja materijalno značajnih grešaka u finansijskim izveštajima.

13

Postoje dvije vrste ovih testova:

1) provjera poslovnih događaja (transakcija)2) provjera stanja na računima (testovi detalja)

9.RADNI PAPIRI REVIZORA

Radni papiri (dokumentacija) predstavljaju ≫materijal koji revizor prikuplja ili priprema u toku obavljanja revizije. Obaveze revizora u pogledu radnih papira regulisana su međunarodnim standardom revizije.

Namjena radnih papira: 1) pomažu u planiranju i obavljanju revizije (npr. radni papiri prethodnih revizija) 2) služe za evidentiranje revizijskih dokaza 3) kao dokaz da je revizija obavljena u skladu sa MSR 4) pomažu u nadzoru, pregledu i koordinaciji posla 5) za konačno formiranje mišljenja

Obim radnih papira treba da bude toliki da obuhvati ono što bi omogućilo nekom drugomrevizoru (koji nema iskustva u reviziji datog klijenta) da razumije obavljeni posao, ali da radnipapiri ne budu previše detaljni.

· Standardizacija i automatizacija radnih papira · Korišćenje dokumentacije pripremljene od strane klijenta

10.ZAKLJUČAK

Revizija danas predstavlja obavezni dio zakonodavstava svih zemalja sveta. Svaka kompanija koja drži do ispravnosti poslovanja i iskorišćavanja svih pogodnosti koje revizorski standardi nude bi uvela obavezu revizije računovodstvenih iskaza i bez zakonske regulative. Revizija omogućava svim zaintersovanim licima (vlasnicima, menadžerima, državi) da imaju sigurnost u iskaze koje primaju od odnosnih kompanija i na osnovu njih donose svoje buduće odluke. kao i obezbjediti odgovarajuću saradnju unutar privrednog subjekta.

Jedan od njih su i interne računovodstvene kontrole koje se definišu kao sistem kontrola,finansijskih i drugih, koje uspostavlja rukovodstvo kompanije da bi se poslovanje preduzećaodvijalo na pravilan i efikasan način, tj. sprovodila politika rukovodstva, očuvala sredstva i dabi se u što većoj mjeri sačuvala potpunost i tačnost evidencija.Dobar sistem internih kontrolasmanjuje rizik pogrešnih knjiženja ili nepravilnosti u računovodstvenim evidencijama. Ukolikosu te kontrole dobro smišljene i pravilno funkcionišu, revizor može pretpostaviti da je rizik pojave greške smanjen.

Glavni kvalitet revizije u odnosu na kontrolu i inspekciju je taj što revizija služi preduzeću da se oceni kvalitet i funkcionisanje internih računovodstvenih kontrola i daje predlog zaotklanjanje uočenih nepravilnosti i slabosti u tim sistemima.Računovodstveni iskazi treba da

14

obezbede nezavisne i stručne potvrde da su podaci u računovodstvenim iskazima objektivni iistiniti i na taj način snabdjeju korisnike potrebnim informacijama, uklone određene poremećaje i primjenom međunarodnih računovodstvenih standarda uporedivim sa stranim finansijskim izveštajima.

Osiguravajuća društva predstavljaju zaseban vid preduzeća koji imaju čak i veću odgovornost od ostalih privrednih subjekata da primjenjuju sve domaće kao i mađunarodne zakone, standarde i kodekse ponašanja i na taj način doprinesu da prikladni računovodstveni standardi i realno finansijsko izvještavanje budu ključni faktori u ostvarivanju ekonomskih i društvenih ciljeva svojih zemalja i cjelokupne svjetske ekonomije.

LITERATURA

1) Kontrola i revizija tržišnog poslovanja, Milan P. Galogaža, 20072) www.wikipedija.org 3) http://www.dri.rs/cir/revizije-o-reviziji.html

15