VALDETE VORPSI ¹ FRIDA ÇARKA², ILIR CICI², RAJMONDA SEVO².

¹Departamenti i Prodhimit Bimor, Fakulteti i Bujqesise dhe Mjedisit, Universiteti Bujqesor i Tiranes, ALBANIA.²Qendra e Resurseve Gjenetike, Universiteti Bujqesor i Tiranes, ALBANIA.

e-mail:vvorpsi@yahoo.com

PERMBLEDHJE

Studimi eshte kryer gjate viteve 2007-2009 ne nje vresht te mbjelle me kultivarin Sheshi i zi ne Lunder. Sistemi i kultivimit eshte kordon Kaznav i mbjelle me distanca 2.4m x 1.8m. U vune ne prove tre ngarkesa me sytha (24 sytha per bime, 36 sytha per bime, 50 sytha per bime). Ne variantin me ngarkese te ulet nuk u krye asnje rallim i veshuleve, ne variantin me ngarkese mesatare u krye nje rallim, 25 % i veshuleve dhe ne variantin me ngarkese me te larte u krye nje rallim, 50 % i veshuleve. Eksperimenti u ngrit sipas skemes se randomizuar me gjashte variante dhe tre perseritje. Analizimi i rezultateve tregoi se mbajtja e prodhimit me rallim ka çuar ne nje rritje te perqindjes se sheqerit ne musht, si ne bimet me ngarkese mesatare ashtu dhe me ngarkese te larte. Po ashtu ne raport te ulet prodhim/vegjetacion verehet nje fuqi me e larte e sharmendave dhe nje cilesi me e mire prodhimit. Rrallimi i bistakeve do pare si nje nderhyrje per te rregulluar ekuilibrin vegjetacion/prodhim dhe pra permiresimin e cilesise.

Fjalet kyçe: bistak, hardhi, kultivar, ngarkesë, rrallim.

ABSTRACT

The study is realized during the years 2007-2009 in a grapevine plantation with cv. Sheshi i zi at Lunder village. The system of cultivation is cordon Kaznav. The distances are 2.4m x 1.8m. There are put in prove three charge (24 buds /plant ,36 buds/plant, 50 buds/plant) In the variant with low charge it is not made any thinning of bunches, in the variant with medium charge it is made thinning of 25 % of bunches and in the variant of high charge it is made thinning of 50 % of bunches. There are in total six variants and three repeats by the randomize schema. The analyses of the results put in the evidence that the use of thinning of bunches has influenced in the high accumulation of sugar as in the plants with medium charge also in there with high charge. In the low report yield/vegetative growth, it is seem a high growth of shouts and the better quality. The thinning of bunches it is an intervene for regulating of the report vegetative growth / yield and then the improvement of quality.

Key-words: bunch, charge, cultivar, grapevine, thinning.

HYRJE

Ne kompleksin e sherbimeve agro-

teknike qe kryhen ne nje vresht, krasitja

dimerore dhe operacionet e gjelbra

konsiderohen nje nga çelesat kryesor

qe rregullojne mardheniet e drejta ne

mes bimes dhe mjedisit, fuqise se rritjes

dhe nivelit optimal te prodhimit, ne mes

prodhimit te mundshem dhe cilesise se

kerkuar te rrushit.

Qellimi i ketij studimi eshte te analizoje

ne çfare menyre hardhia eshte ne

gjendje ti pergjigjet ketyre nderhyrjeve

per te siguruar optimumin e prodhimeve

cilesore.

MATERIALI DHE METODA

Studimi eshte kryer gjate viteve 2007-2009 ne nje vresht te mbjelle me kultivarin Sheshi i zi ne Lunder( Tirane). Sistemi i kultivimit eshte kordon Kaznav i mbjelle me distance 2.4m x 1.8m. U vune ne prove tre ngarkesa me sytha (24 sytha per bime, 36 sytha per bime, 50 sytha per bime), kombinuar me rrallimin e veshuleve ne masen 25% dhe 50% ne fazen e lidhjes se kokrres. Ne variantin me ngarkese te ulet nuk u krye asnje rallim i veshuleve, ne variantin me ngarkese mesatare u krye rallim i veshuleve ne masen 25 % i veshuleve per bime, ne fazen e lidhjes se kokrres dhe ne variantin me ngarkese me te larte u krye rallimi i veshuleve ne masen 25% dhe 50 % i veshuleve per bime, po gjate te njejtes faze fenologjike. Eksperimenti u ngrit sipas skemes se randomizuar me gjashte variante dhe tre perseritje per çdo variant (tab.1). Matjet dhe vrojtimet u kryen ne 10 bime per çdo perseritje.

REZULTATE E DISKUTIME

Ne variantet me ngarkesa me sytha mesatare ( V 2,V 3) verehet nje aktivitet vegjetativ me i larte ne krahasim me variantet ( V5,V6) me ngarkesa te larta, ku edhe aktiviteti prodhues eshte i larte. Me aplikimin e rallimit ne variantet (3,5,6 ) nuk verehen ndryshime vegjetative te dukshme.Fuqia me e larte (pesha mesatare e lastarit ne krasitje per bime) eshte hasur ne ngarkesen me sytha me te ulet 24 sytha per bime, ku dhe perqindja e çeljes se sythave eshte me e larte ndersa ne rastin e krasitjes me 36 sytha per bime pesha mesatare e lastareve eshte me e vogel. Prodhimi per bime rritet me rritjen e ngarkeses me sytha. Me aplikimin e rallimit prodhimi eshte ulur por ne menyre jo proporcionale me intesitetin e nderhyrjes.Numri i veshuleve per bime rritet ne raport te drejte me rritjen e ngarkeses me sytha, por jo ne menyre lineare, sepse ajo eshte e lidhur si me pjellorine e lastareve ashtu edhe me perqindjen e çeljes se sythave qe eshte me e ulet ne ngarkesat e larta. Ne variantet me ngarkesa me te medha numri i veshuleve per lastar eshte me i ulet.Prodhimi per bime eshte i lidhur ne raport te zhdrejte me cilesine. Kjo verehet dukshem ne variantet 1,4 ku per prodhimin mesatar te siguruar 6.2.kg/rrush per bime eshte perftuar sheqer ne musht 20.8 %, ndersa kur prodhimi mesatar per bime i siguruar eshte 15.7 kg/rrush per bime eshte perftuar 18.1% sheqer. Ndersa ne bimet me ngarkese mesatare ashtu dhe ne ato me ngarkese te larte perdorimi i rallimit ka çuar ne shtese te sheqerit.Aciditeti nuk ka ndryshime te dukshme. Me i larte eshte ne variantin V1,V2 dhe me i ulet ne variantinV4,V5.

Tab.3 Analizat kimike ( Mesatarja -3 vjecare)Grafiku 1. Korelacioni i prodhimit për bimë me sheqerin

Alfa=0.05 Dif.2.17 dmv

Tab.2 Treguesit e prodhimtarise ( Mesatarja -3 vjecare)

18.5

19

19.5

20

20.5

21

21.5

22

22.5

Sh

eq

eri

4 6 8 10 12 14 16 18

Prodhimi/Bime

PERFUNDIME DHE REKOMANDIME

1. Mbajtja e prodhimit me rallim ka çuar ne nje rritje te perqindjes se sheqerit ne musht, si ne bimet me ngarkese mesatare ashtu dhe me ngarkese te larte. Po ashtu ne raport te ulet prodhim/vegjetacion verehet nje fuqi me e larte e sharmendave dhe nje cilesi me e mire prodhimit. Rritja e ngarkeses me sytha ka favorizuar me shume prodhimin se sa vegjetacionin.2. Rrallimi i bistakeve do pare si nje nderhyrje per te rregulluar ekuilibrin vegjetacion/prodhim dhe pra permiresimin e cilesise.3. Lidhja e zhdrejte ndermjet sasise dhe cilesise se prodhimit pohohet ne kete studim.

KONFERENCA NDERKOMBËTARE E BUJQESISE, USHQIMIT DHE MJEDISIT

Korçë, 27 - 28 Maj 2011

NDIKIMI I NGARKESËS ME SYTHA DHE RRALLIMIT TE BISTAKËVE NË PRODHIMIN E HARDHISË.

INFLUENCE OF CHARGE AND THINNING OF CLUSTER ON YIELD OF GRAPEVINE.

BIBLIOGRAFIA

Branas J.,Berman G.,Levadoux L.Elements de viticolture generale. Impr.del Mas.Bordeaux.1946 Calo A.,Forme di allevamento e sistemi di potatura della vite. Atti Accademia Vite e vino, Pisa. 1969Fregoni M.,Krasitja e hardhise ne lidhje me cilesine , Vinjevini, 4. 1980Roshanji N., Krasitja e pemeve frutore dhe hardhise,Korçe, 2002 Thomaj F.,Biologjia dhe fiziologjia e hardhise.Text mesimor,2006

Tab.1 Variantet e eksperimentit

Varianti

Ngarkesa me sytha

Perqindja e rallimit

1

24

-

2

36

- 3

36

25

4

50

-

5 50 25 6 50 50

Çelja e sythave

Var

ian

ti

Pjelloria e sythave Numri i veshuleve per bime Prodhimi per bime ( kg)

Viti

Mes.

Viti

Mes

Viti

Mes

Viti

Mes

2007

2008

2009

2007

2008

2009

2007

2008

2009

2007

2008

2009

1

92

98

96

95.3 a

2.04

2.06

2.06

2.05b

20.7

22.6

23.2

22.1c

5.8

6.2

6.2

6.06c

2

76

96

90

87.3ab

2.23

2.36

2.32

2.3a

30.6

38.8

33.7

34.3b

10.2

12.8

14.0

12.3b

3

85

92

88

88.3ab

2.02

2.12

2.05

2.06b

30.4

32.6

38.8

33.9b

8.3

12.0

12.8

11.03b

4

70

90

88

82.6b

1.82

2.40

1.94

2.07ab

38.0

42.8

48.8

43.2a

14.8

16.4

16.0

15.7a

5

83

85

90

86.0ab

1.96

2.20

2.00

2.08b

36.4

48.0

40.8

43.06a

10.2

14.0

12.8

12.3b

6

85

86

84

85.0ab

1.76

1.90

1.88

1.84b

28.8

30.0

34.2

31.0b

12.0

10.0

12.0

11.3b

Vari

anti

Sheqeri (%) Aciditeti (g/l) Ph

Viti Mesatarja Viti Mesatarja Viti Mesatarja

2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009

1 18.8 22.4 21.3 20.8ab 6.07 5.62 5.30 5.6a 3.79 3.54 3.66 3.6a

2 19.0 19.5 19.7 19.4b 6.81 5.07 5.12 5.6a 4.10 3.64 3.45 3.7a

3 19.4 20.8 19.6 19.9ab 6.42 5.20 5.77 5.7a 3.70 3.75 3.21 3.5a

4 18.2 18.1 18.0 18.1a 6.50 5.21 5.87 5.8a 3.50 3.28 3.56 3.44a

5 20.0 20.2 20.0 20.06ab 5.43 4.87 5.30 5.2a 3.67 3.28 3.44 3.46a

6 20.0 19.5 19.7 19.7ab 6.35 4.72 5.32 5.4a 3.75 3.15 3.66 3.56a