konaklama İŞletmelerİnde İŞ gÖren tatmİnİnİ...

26
KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ GÖREN TATMİNİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER (BANDIRMA VE ERDEK ÖRNEĞİ) Prof. Dr. Edip ÖRÜCÜ* Arş Gör.Füsun ESENKAL" ÖZET Bu çalışmanın amacı; Şehir ve kıyı otellerini birbirleriyle kıyaslamak suretiyle, konaklama işletmelerinde iş gören tatminini etkileyen faktörleri ortaya koymaktır. Bu amaçla; şehir oteli örneği olarak Bandırma ve kıyı oteli örneği olarak Erdek'te birer konaklama işletmesi ele alınmış ve bu konaklama işletmelerinde, iş gören tatminini etkileyebilecek faktörlerin neler olabileceğine dair bir ön araştırma yapılmıştır. Bu araştırmadan elde edilen veriler ışığında, her iki otelde, bir anket uygulaması gerçekleştirilmiştir. Anket sonucunda elde edilen veriler, SPSS 11.5 istatistik programında analiz edilmiş ve bu analiz sonucunda iş gören tatminini etkileyen faktörlerden ailevi ilişkiler ve mesleki bağlılık faktörlerinin her iki otelde etkili olduğu ancak, ödüllendirme faktörünün şehir oteli örneğini oluşturan Bandırma'da etkili olduğu görülürken, kıyı oteli örneğini oluşturan Erdek'teki otelde etkili olmadığı, aynı şekilde fiziki koşullar ve mesleki * Balıkesir Üniversitesi Bandırma İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Yönetim ve Organizasyon Ana Bilim Dalı ** Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı

Upload: others

Post on 17-Oct-2019

10 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ GÖREN TATMİNİNİ …sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c8s14/makale/c8s14m8.pdf · eğer iş gören üzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek

KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ GOumlREN TATMİNİNİ

ETKİLEYEN FAKTOumlRLER (BANDIRMA VE ERDEK OumlRNEĞİ)

Prof Dr Edip OumlRUumlCUuml

Arş GoumlrFuumlsun ESENKAL

OumlZET

Bu ccedilalışmanın amacı Şehir ve kıyı otellerini birbirleriyle

kıyaslamak suretiyle konaklama işletmelerinde iş goumlren tatminini etkileyen

faktoumlrleri ortaya koymaktır Bu amaccedilla şehir oteli oumlrneği olarak Bandırma

ve kıyı oteli oumlrneği olarak Erdekte birer konaklama işletmesi ele alınmış ve

bu konaklama işletmelerinde iş goumlren tatminini etkileyebilecek faktoumlrlerin

neler olabileceğine dair bir oumln araştırma yapılmıştır Bu araştırmadan elde

edilen veriler ışığında her iki otelde bir anket uygulaması

gerccedilekleştirilmiştir Anket sonucunda elde edilen veriler SPSS 115 istatistik

programında analiz edilmiş ve bu analiz sonucunda iş goumlren tatminini

etkileyen faktoumlrlerden ailevi ilişkiler ve mesleki bağlılık faktoumlrlerinin her

iki otelde etkili olduğu ancak oumlduumlllendirme faktoumlruumlnuumln şehir oteli oumlrneğini

oluşturan Bandırmada etkili olduğu goumlruumlluumlrken kıyı oteli oumlrneğini oluşturan

Erdekteki otelde etkili olmadığı aynı şekilde fiziki koşullar ve mesleki

Balıkesir Uumlniversitesi Bandırma İktisadi ve İdari Bilimler Fakuumlltesi Youmlnetim ve Organizasyon Ana Bilim Dalı Balıkesir Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml İşletme Ana Bilim Dalı

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 142

eğitim faktoumlrlerinin kıyı oteli oumlrneğini oluşturan Erdekteki otelde etkili

olduğu ancak şehir oteli oumlrneğini oluşturan Bandırmadaki otelde etkili

olmadığı goumlruumllmuumlştuumlr

Anahtar Kelimeler İş tatmini hizmet kalitesi kalite youmlnetimi

THE FACTORS WHICH EFFECT JOB SATISFACTION OF

EMPLOYEES IN ACCOMADATION ORGANIZATION

(THE EXAMPLE OF BANDIRMA AND ERDEK)

ABSTRACT

The main aim of this study is to investigate the factors that affect the

job satisfaction of employees who are working in hotels For this purpose it

is made a preinvestigation to determine the factors which affect the job

satisfaction of employees work in hotels that are in Erdek and Bandirma in

the light of the results from the preinvestigtion a questinory form vvas

developed As a conclusion it is been detected that as factors affecting the

employee satisfactionfamily relations and professional commitment are

effective at both of the hotels however awarding(gratification)factor is only

effective at the Hotel in Bandırma but not at the hotel in Erdek similarly

factors as physical conditions and on the job training are effective at the

Erdek while they are not effective at the hotel in Bandırma İn this study it is

emphasised that the obligation of the elimination of these negative factors

and some suggetions are made about this

Key Words Job satisfaction hospitality management service quality

Sosyal Bilimler Dergisi 143

lGİRİŞ

Duumlnyadaki son 10-15 yıllık suumlrece bakıldığında bilim ve teknolojide

hızlı yenilikler yaşanması nedeniyle buumlyuumlk değişimlerin olduğu goumlruumlluumlr

Tuumlm bu değişimler işletmeleri guumlccedilluuml bir rekabet ortamına suumlruumlklemiştir

Konaklama işletmeleri de bu yarış ortamından yeterince etkilenmektedir

Ccediluumlnkuuml muumlşterilerin seccediltiği tatil tuumlruumlne goumlre (dağ deniz kuumlltuumlr vb) tatil

yapabilecekleri uumllke seccedileneği ve buna bağlı olarak bu tip hizmetleri

sunabilecek konaklama işletmesi seccedileneği ccedilok fazladır Bir muumlşterinin bu

kadar işletme arasından bir konaklama işletmesini seccedilmesi seccedililen işletme

accedilısından ccedilok iyi değerlendirilmesi gereken bir şans olarak goumlruumllmelidir

Konaklama işletmelerinin bu şansı en iyi biccedilimde değerlendirmesi ise

beklentileri her geccedilen guumln artan memnun edilmesi guumlccedilleşen ve isteklerini

kabul ettirme guumlcuuml artan muumlşteriler başta olmak uumlzere iş goumlrenler youmlre halkı

gibi grupları anlama guumlcuumlne bağlıdır

Ancak muumlşterinin memnun edilmesi kolay değildir Ccediluumlnkuuml

konaklama işletmeleri hizmet uumlretmenin gereği olan guumlccedilluumlklerle karşı

karşıya kalmaktadır Bunlardan en dikkate değer olanı uumlretim ile tuumlketimin

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 144

aynı zamanda olmasıdır1 Ccedilalışanın gerccedilekleştirdiği anlık olumsuz bir

davranış muumlşterinin beklentisini olumsuz etkileyebilmektedir

Oumlrneğin bir guumlnluumlk beğenilmeyen konaklama hizmetinin otele geri

verilip yenilenmesinin yada onarılmasının istenmesi soumlz konusu değildir

Dolayısıyla konaklama işletmelerinin hizmet uumlretimini muumlmkuumln olduğunca

sıfır yanlış ile gerccedilekleştirmesi gerekir

Oumlte yandan makineleşme oranının yuumlksek olduğu işletmelere goumlre

konaklama işletmelerinin uumlretimde yanlış yapma olasılığı daha yuumlksek

olmaktadır Ccediluumlnkuuml bu işletmelerdeki uumlretim buumlyuumlk oumllccediluumlde insan emeğine

dayanmaktadır ve bu durumda muumlşteriye standart hizmet sunulması

guumlccedilleşmektedir Bir konaklama işletmesinde aynı iş goumlren tarafından verilen

aynı tuumlrdeki hizmetler bile birbirinden farklılık goumlsterebilmektedir Ccediluumlnkuuml iş

goumlrenin iş doyumu hizmeti verdiği sırada taşıdığı duygu ve duumlşuumlnceleri

hizmetin kalitesini etkileyebilmektedir Dolayısıyla konaklama

işletmelerinde iş goumlrenin iş doyumu ile muumlşterilerin memnuniyeti(yada

hizmetin kalitesi) ve işletmenin başarısı arasında doğru orantılı bir ilişki

bulunmaktadır diyebiliriz4

Araştırmamızda iş goumlren tatmininin ne olduğu ve iş goumlren tatminini

etkileyebilecek faktoumlrlerin neler olabileceğine dair bir literatuumlr araştırması

1 Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel Uygulamaları ve

Sorunları httpiktisatulndağedutrdergi3karakoc html adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005) s 1 2 Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml Kalitesine

Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II Ulusal Orta Anadolu

Kongresi Niğde Uumlniversitesi Niğde s411 3 Karakoccedil age s 1 4 Karakoccedil age s 1

Sosyal Bilimler Dergisi 145

yapılmıştır Bu araştırma sonucu elde edilen verilere dayanarak ccedilalışmanın

ilk kısmı olan araştırmanın kuramsal boumlluumlmuuml oluşturulmuştur

İkinci boumlluumlmde Bandırma ve Erdekteki iki otelde gerccedilekleştirilen

alan araştırmasının verilerine yer verilmiştir Ccedilalışmanın son kısmı olan

sonuccedil boumlluumlmuumlnde daha oumlnce elde edilen tablolara dayanarak yorumlamalar

yapılmış ve ccediloumlzuumlm oumlnerilerinde bulunulmuştur

2 ARAŞTIRMAYA İLİŞKİN LİTERATUumlR TARAMASI

21 İŞ GOumlREN TATMİNİ

Motivasyon kişinin belli bir amacı gerccedilekleştirmek uumlzere kendi arzu

ve istekleri doğrultusunda davranma olayıdır Bu da ancak işgoumlrenin

beklentilerinin karşılanması yani iş tatminin sağlanması ile muumlmkuumln

olabilmektedir5 İş goumlrenin iş tatminin sağlanması iş goumlren tarafından

verilecek olan hizmetin kalitesinin yuumlkseltilmesinde buumlyuumlk oumlnem taşır Zira

iş tatmini iş goumlrenin işine ve iş ortamına karşı olan olumlu tutumudur ve

eğer iş goumlren uumlzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek olan hizmetin

kalitesinin duumlşmesi kaccedilınılmaz olacaktır Bu anlamda iş tatmini ccedilalışanların

performansını işgoumlren devir hızını oumlrguumltuumln buumlyuumlme hızını verimliliğini

nihai olarakta karlılığını etkileyen oumlnemli bir oumlğedir6 Willa M Bruce ve J

Walton Blackburnunda ifade ettiği gibi iş goumlrenlerin iş tatminini

yuumlkseltmesindeki en buumlyuumlk etken onlar iccedilin ideal bir ortamın

5 Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İlBF Oumlrneği) İktisat İşletme ve Finans Sayı3Ciltl6 s12 6 Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi s254

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 146

yaratılmasıdır Boumlylelikle iş goumlrenlerin daha yuumlksek performansla ccedilalışması

sağlanacak ve buna bağlı olarak verilecek olan hizmetin kalitesi yuumlkseltilmiş

olacaktır7

Bu durum guumlduumlleme kavramının guumlndeme gelmesine neden olur

Guumlduumlleme oumlrguumltuumln bireylerin ihtiyaccedillarını tatminle sonuccedillandıracak bir iş

ortamı yaratarak bireyin harekete geccedilirilmesi ve desteklenmesi suumlrecidir

Bu suumlrecin sağlıklı bir şekilde yuumlruumltuumllebilmesi iccedilin oumlncelikle iş

goumlrenin işyerinden duyduğu beklentilerinin ne olduğunun tespit edilmesi ve

bu beklentilerinin ne oumllccediluumlde karşılandığının yada aşıldığının belirlenmesi

gerekir9 Bu amaccedilla yapılan araştırmalar işgoumlrenin birincil ikincil ve genel

guumlduumller olmak uumlzere uumlccedil tip guumlduumlnuumln etkisi altında olduğunu goumlsterir Birincil

guumlduumller kişinin yaşar halde kalması iccedilin organizması iccedilin gerekli olan yeme

iccedilme nefes alma duumlzenli bir vuumlcut ısısı sağlama cinsellik gibi guumlduumllerdir

İkincil guumlduumller ise sonradan oumlğrenilmiş guumlccedil basan elde etme ait olma gibi

guumlduumllerdir Genel guumlduumller ise ne birincil ne de ikincil guumlduumller sınıfına

sokulabilen guumlduumllerdir Bir diğer ifadeyle oumlğrenilmemiş ve fizyolojik koumlkenli

olmayan guumlduumllerdir Merak yetkinlik ccedilevreyle uğraşma faaliyet sevgi gibi

fşte kişinin beklentileri iccedilinde yer alan bu guumlduumllerin işyerinde sağlanması

kişide iş tatminine yol accedilacaktır10

7 Mıırray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel HilF httpwwwjlsAincedt^murrsatisfactionpdftacircvcsnden 01052005 tarihinde alınmıştır s3 8 Oumlruumlcuuml Ccedilolak age 12 9 Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi s92 10 Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış BilirnIeriİstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275 s 102

Sosyal Bilimler Dergisi 147

Bu anlamda konaklama işletmesinde işgoumlren tatminini etkileyen

faktoumlrlerin neler olabileceğine youmlnelik bir literatuumlr araştırmasına gidildiğinde

aşağıdaki faktoumlrlerin etkili olduğu goumlruumlluumlr

22 İŞ GOumlREN TATMİNİNİ ETKİLEYEBİLEN FAKTOumlRLER

221Demografik faktoumlrler

Cinsiyet yaş kişilik yada iş durumu iş tatminini belirleyebilecek

faktoumlrler arasında sayılabilir Cinsiyet konusunda kesin belirleyici huumlkuumlmlere

varılamamakla birlikte değişik iş grupları cinsiyete goumlre değişik

beklentilerin kaynağı olabilmektedir Yaş ile iş tatmini arasında tam doğrusal

olmasa da doğru orantı vardır Yaş iş tatminini belirlemede diğer

faktoumlrlerden daha fazla bir etkiye sahiptir Sosyo ekonomik faktoumlrler de iş

tatminini belirleyici oumlzelliğe sahiptirler11

222İşletmedeki Uumlcret ve Sosyal Guumlvenlik Politikası

Turizm talebindeki elastikiyet (mevsimlik yoğunlaşma rezervasyon

iptalleri vb) işletmeleri personel politikaları accedilısından bazı oumlnlemler

almaya iter Bu oumlnlemlerin başında oumlzellikle kıyı otellerin oumlluuml sezon olarak

adlandırdıkları kış mevsiminde daha az personel ccedilalıştırmaya youmlnlenmeleri

gelebilir12 Bu durum iş goumlrenin oumlluuml sezonda işsiz kalmasına neden

olabilmektedir Bu korkuyla yaşayan iş goumlren işine tam anlamıyla kendini

verememekte bu da hizmet kalitesinin duumlşmesine neden olabilmektedir

11Atar Huumlseyin ilker ( 05042006) Motivasyon ve İş İlişkisi httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvasp7BodvID-3311 12Kuumlccediluumlkaltan age s410

Edip OumlRUumlCUuml-Fuumlsun ESENKAL 148

Burada işgoumlren bakımından oumlnemli olan asgari sabit uumlcretin garanti

edilmesi uumlcret politikalarının adil ve oumlzendirici olmasıdır

Bu durum ccedilalışanın işyeri tarafından oumlnemsendiğini ortaya koyacak

ve işini keyifle yapmasına imkan vererek iş tatminini arttıracaktır

223 İş Yerinin Fiziki Koşulları

Bir iş yerinin havalandırma aydınlatma ısıtma youmlnuumlnden yeterli

olmaması iş goumlren iccedilin gerekli olan bazı ekipmanların olmaması yada yeterli

olmaması iş goumlrenin iş tatminsizliğine yol accedilabilmekte ve etkin ve verimli

ccedilalışmasını engelleyebilmektedir Oumlzellikle en luumlks konaklama

işletmelerinde bile ccedilalışanlar iccedilin ayrılan arka ofislerde ışıklandırma

havalandırma gibi pek ccedilok ergonomik faktoumlruumln yeterli olmadığı

goumlruumllmuumlştuumlr14 Halbuki bu unsurların duumlzeltilmesinin iş goumlren tatminin

sağlanmasında buumlyuumlk oumlnemi vardır Oumlrneğin iyi bir aydınlatma iyi goumlrmeyi

sağlayarak bir işin daha kısa suumlrede ve kaliteli olarak yapılmasına imkan

vererek iş başarısını arttırırken koumltuuml bir aydınlatma goumlz yorgunluğuna neden

olarak iş başarısını oumlnemli oumllccediluumlde duumlşuumlrebildiği gibi iş kazalarına da neden

olabilmektedir Yine havalandırma koşullarının yeterince iyi olmaması

ccedilalışanlarda pek ccedilok solunum hastalığına neden olabildiği gibi vuumlcut iccedilin

gerekli ısının olmaması durumunda yorgunluğa ve tuumlm bunların etkisiyle

pek ccedilok iş kazasına yol accediltığı tespit edilmiştir Bunun yanı sıra ccedilalışma

13Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul sl 12 14 Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458 s 48

Sosyal Bilimler Dergisi 149

yerinin dekorasyonun goumlze hitap etmesi de kişinin sinir sistemini olumlu

etkileyebilmekte ve işini severek yapmasına neden olarak verimliliğini

arttırabilmektedir15

İş goumlren tatminini etkileyen oumlnemli koşullardan biri işyerindeki

sağlık ve hijyen koşullarıdır Bilhassa otellerin ccedilalışan yemekhanelerinin

hijyen youmlnuumlnden yeterli olması iş tatmini accedilısından buumlyuumlk oumlnem

taşımaktadır Hijyenik olmayan koşullarda ccedilalışan iş goumlrenlerde hastalanma

olasılığı yuumlksek olmakta kişinin etkin ve verimli ccedilalışmasını

engelleyebilmekte hatta işe gelememesine neden olarak iş kaybına yol

accedilabilmektedir16

Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların barınma koşulları etkin ve verimli

ccedilalışabilmelerinde buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Şayet iş goumlren yeterli imkanı

olmayan bir yerde kalıyorsa bu doğrudan doğruya kişinin ccedilalışmasına

olumsuz youmlnde etki edebilecektir

224 İşletme İccedili İletişim ve Youmlnetim

Konaklama işletmeleri hizmet akışının yoğun bir şekilde

gerccedilekleştiği işletmeler olduğu iccedilin ccedilalışanların ekip ruhuyla ccedilalışmaları

gerekir Ccedilalışanların bu şekilde ccedilalışmalarını sağlayan en oumlnemli etken

kuşkusuz ccedilalışanlar arasında iletişimin kuvvetli olmasıdır Youmlnetim iletişim

problemlerini kaldırmada ya da en aza indirgemede katılımı esas kılmak

zorundadır Toplam kalite youmlnetiminin oumlzuumlnuuml oluşturan katılımcılığın

gerccedilekleştirilmesi ile işletmenin suumlrekliliğini sağlayacak ortak amaccedillar

15 Şimşekage s502-522 16Tavmergen age s48

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 150

belirlenebilecek ccedilalışanlar arasında paylaşılan ortak normlar

oluşturulabilecektir Boumlylelikle ccedilalışanlar katılımcı anlayışla alınan

kararlara direnccedil goumlstermeyecek ve gerccedilekleştirmek iccedilin daha etkin ve verimli

ccedilalışacaklardır17

Bu durum Maslovvun ihtiyaccedillar hiyerarşisinde de bahsedilen

kişinin itibar goumlrme ihtiyacını karşılayarak motivasyonun arttırılmasını

sağlayacak ve kişinin işinden alacağı tatmin duumlzeyi de yuumlkseltilmiş olacaktır

Yine youmlnetim ccedilalışanlar arasında ccedilıkan iletişim problemlerini ccediloumlzmede son

derece dikkatli davranmak zorundadır Ccediluumlnkuuml yapılacak en ufak bir hata

problem yaşayan ccedilalışanların problemlerinin daha şiddetli duumlzeylere

ulaşmasını sağlayabilmektedir Yine youmlneticilerin astlarına olan yaklaşım

tarzları (objektif davranma oumlduumll ve ceza uygulamalarında hakkaniyetvs) iş

goumlreni daha iyi işine motive edebileceği gibi işinden soğumasına neden olup

hizmet kalitesinin duumlşmesine hatta işyerinden ayrılmasına devamsızlık

yapmasına da neden olabilmektedir

225 İşletmedeki Ccedilalışma Saatleri ve Tatil İmkanları

Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların etkin ve verimli ccedilalışmasına olumsuz

youmlnde etki eden faktoumlrlerden biride yorgunluk faktoumlruumlduumlr İş goumlrenin ccedilalışma

saatlerinin bedensel kapasiteyi aşacak biccedilimde yoğun olması iş goumlren

17 Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Sosyal Bilimler Dergisi 151

uumlzerinde yorgunluğa neden olmakta ve işinde hata oranlarının yuumlkselmesine

hatta iş kazaların olmasına dahi yol accedilabilmektedir

Yine ailesine ve kendisine yeterince zaman ayıramayan işgoumlrenin

stres altında kaldığı da diğer bir gerccedilektir

Oumlrneğin Higgins Duxburry ve Inving iş ve aile rolleri arasındaki

ccedilatışmanın ccedilalışanın iş ve aile yaşamı kalitesini azalttığını ve bunun da

dolaylı olarak verimsizlik devamsızlık iş değişikliği gibi oumlrguumltsel sonuccedillara

yol accedilabileceğini belirtmişlerdir

Bu ccedilalışma yapılan işin aile yapısı uumlzerinde guumlccedilluuml bir etkisi

olduğunu goumlstermektedir Bu nedenle moral ve motivasyonu arttırmak

ccedilalışanın iş ve aile arasında bir denge kurabilmesini sağlamaktır Bu zaman

ayarlamaları artan bir verime de sebep olabilir19

226 İşgoumlrenin Eğitim ve Oumlğretim Suumlreci Kişilik Yapısı

İşgoumlrenin aile yaşamı veya okul yaşamından aldığı eğitim ccedilalışma

başarısını etkileyebilmektedir Bunu oumlnlemenin en iyi yolu hizmet iccedili

eğitime ağırlık verilmesidir Hizmet iccedili eğitim belirli bir kurum yada

kuruluşta ccedilalışan personele ccedilalıştıkları alan ile ilgili bilgilerini arttırmak iccedilin

yapılan eğitimdir20 Başka bir ifade ile hizmet iccedili eğitim ise ccedilalışanların

18 Cevdet Avcıkurt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı 452 s4854 19 Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet tş Tatmini ve İş Bağlılığı İlişkisi İstanbul uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2 Kasım 1999sl 15-116 20 oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İLBF Manisa

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 152

aday veya asil olarak işe girişinden ccedileşitli nedenler ile işinden ayrılışına

kadar geccedilen suumlre iccedilinde bilgi beceri ve davranışlarında kalıcı ve suumlrekli

değişiklikler yapmaya doumlnuumlk etkinliklerdir Bu tuumlr eğitimin amacı işgoumlrenin

bilgi beceri ve anlayış youmlnuumlnden gelişimini sağlayarak işindeki verimliğini

yuumlkseltebilmektir Boumlylelikle kişinin kendine olan guumlveni artacak ve işine

daha iyi motive olabilecektir

İş goumlrenin suumlrekli baskı altında tutulduğu bir aileye veya ccedilevreye

sahip olması tutuk olmasına yola accedilabilmekte ve insanlarla iletişim

kurmanın bu denli oumlnemli olduğu bir sektoumlrde etkin ve verimli

ccedilalışamamasına neden olabilmektedir Ccedilalışanın bu youmlndeki eksikliklerini

muumlmkuumln olduğu kadar yok edebilecek eğitim programlarının ve hatta

uumllkemizde maalesef ccedilok nadir olarak goumlruumllen ama hemen hemen her buumlyuumlk

işletmede olması gereken psikolojik rehberlik hizmetlerin duumlzenlenmesi

gerekmektedir

4 YOumlNTEM

Araştırma Erdekteki 4 yıldızlı bir kıyı oteli ile Bandırmada ki 4

yıldızlı bir şehir otelinde yapılmıştır Erdekteki otelde 48 iş goumlren uumlzerinde

anket uygulanırken Bandırmada 52 iş goumlren uumlzerinde uygulanmıştır

Oumlrneklem sayısı Erdekteki otelde ccedilalışan iş goumlren sayısının 78ini

Bandırmadaki otelde 82sini oluşturmaktadır

Anket tekniğinin seccedililmesinin nedeni ccedilok miktarda verinin kısa

zamanda bilgi toplanmasına imkan vermesi ve aynı zamanda maliyetinin az

olmasıdır Anket soruları oluşturulurken oumlnce her iki oteldeki ccedilalışanlar ile

Sosyal Bilimler Dergisi 153

yuumlz yuumlze goumlruumlşuumllmuumlş ve iş tatminini etkileyebilecek faktoumlrlere ilişkin bilgi

alınmıştır Daha sonra anket sorularının hazırlanmasına geccedililmiştir

Anket toplam 68 sorudan oluşmaktadır Sorular iş goumlren tatminini

etkileyen faktoumlrlerden hangisi yada hangilerinin bu otellerde etkili olduğunun

araştırılmasına youmlneliktir Anket soruları hazırlanırken literatuumlrde bu konuyla

ilgili anket sorularından kişisel deneyimlerden ve anket uygulamadan oumlnce

otel ccedilalışanlarıyla yapılan goumlruumlşmeler neticesinde elde edilen bilgilerden

yararlanılmıştır

Anket sorularının 46 tanesi likert tipi oumllccedilek kullanılarak

oluşturulmuştur Anket 3 boumlluumlmden oluşmaktadır 1 Boumlluumlmde yer alan ilk 7

soru iş goumlrenin demografik oumlzelliklerini belirlemeye youmlneliktir 2Boumlluumlmde

yer alan 25 soru işgoumlrenin oteldeki konumunu ve ccedilalışma ortamını tanımaya

youmlneliktir Anketin 3 boumlluumlmuumlnde yer alan 21 soru iş goumlrenin duygu ve

duumlşuumlncelerini oumllccedilerek iş tatmininde etkili olan faktoumlrleri saptamaya

youmlneliktir Veriler SPSS 115 istatistik programında analiz edilmiştir

Verilerin analizinde ilk olarak anketin guumlvenilir olup olmadığına ilişkin

guumlvenilirlik analizi uygulanmıştır Analiz sonucunda elde edilen tablolar

Tablo A ve Tablo Bde goumlruumllduumlğuuml gibidir

Tablo A Erdek Oumlrneği

R E L I A B I L I T Y

Reliability Coefficients

N of Cases = 310

Alpha = 8257

A N A L Y S I S -

N of Items

S C A L E

= 79

(ALPHA)

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 154

Tablo B Bandırma Oumlrneği

R E L I A B I L I T Y

Reliability Coeffıcients

N of Cases= 220

Alpha = 8994

A N A L Y S I S -

N of Items

S C A L E

= 79

(ALPHA)

Yukarıda da goumlruumllduumlğuuml gibi analiz sonucunda elde edilen tablolara

bakıldığında Alpha katsayısının her iki otel iccedilin 75in uumlzerinde olduğu

goumlruumllmuumlştuumlr Dolayısıyla her iki otel iccedilin elde edilen veriler guumlvenilirdir

Araştırmada ccediloklu regresyon modeli kurulmuştur Modelde 12 tane

bağımsız değişken ve bir tane bağımlı değişken yer almaktadır Modelde de

yer alan bağımsız değişkenlerin sembolleri ve ifade ettikleri faktoumlrler aşağıda

belirtilmiştir

Xl=Fiziki koşullar(Ccedilahşma yerinin etkin ve verimli ccedilalışılabilmesi iccedilin

aydınlatma ısınma havalandırma gibi gerekli fiziki koşullara ve işin

gerektirdiği gerekli ekipmanlara sahip olup olmaması Personel

yemekhanesinin masa sandalye kuver sayısı ve yine ısınma havalandırma

aydınlatma gibi gerekli fiziki koşullara sahip olup olmaması personel

yemekhanesinde ccedilıkan yemeklerin lezzet ccedileşit ve hijyenik youmlnden memnun

edici olup olmaması ve işyerinin yeteri kadar temiz olup olmaması ve kaldığı

Sosyal Bilimler Dergisi 155

yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar

konfora sahip olup olmaması)

X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)

X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş

goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli

kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek

şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)

X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde

ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)

X5=Amirle olan ilişkiler

X6=Ailevi ilişkiler

X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)

X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili

eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi

hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)

X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi

olanakları vb bakış accedilıları)

X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip

ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)

Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu

youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)

Xl2=Mesleki Bağlılık

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156

Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ

Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri

ele alınacaktır

ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ

(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)

Tablo 1a

Bay Bayan

Toplam

Sayı 32 20 52

Yuumlzde 615 385

1000

Tablo 1b Cinsiyet

Bay

Bayan

Sayı 19

29

48

Yuumlzde 398 604

1000

Tablo 2a

20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam

Sayı 1

17 16 13

1 4

52

Yuumlzde 19

327 30 8 250

19 77

1000

Tablo 2b

Yaş

20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam

Sayı 5

26 9 5 3

48

Yuumlzde 104 542 168 104 63

1000

Sosyal Bilimler Dergisi 157

Tablo 3a Tablo3b

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Say 33

19

52

Yuumlzde 6 3 5

365

1000

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Sayı 11

37

48

Yuumlzde 229

771

1000

Tablo 4a Tablo 4b

İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi

Uumlniversite mezunu Toplam

Sayı 8 8

22 4

10 52

Yuumlzde 154 154

423

77

192 1000

Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam

Sayı 3 3 2

11 16 6 6 1

43

Yuumlzde 83 63 42

229 333 125 125 21

1000

Tablo 5a Tablo 5b

Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

Sayı

3

4 7

1

1

52

Yuumlzde

5 8

904

19

19

1000

Hata

Toplam

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

0

Sayı 21

13

2

10

46

2

48

Yuumlzde 438

271

42

208

958

42

1000

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158

Tablo 6a

Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Toplam

Sayı

43

9

52

Yuumlzde

827

173

1000

Tablo 6b

Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Diğer

Toplam

Sayı

12

35

1

48

Yuumlzde

250

7 2 9

21

1000

Tablo 7a

Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu

0 Bir ay ve bir aydan az

Bir ay- uumlccedil ay

Uumlccedil ay - altı ay arası

Altı ay ve altı ay 1 yıl arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

1

1

3

4

3

40

52

Yuumlzde

19

19

58

77

58

769

1000

Tablo 7b

Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı

Bir ay ve bir aydan az

Bir ay -uumlccedil ay arası

Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

24

5

2

17

4d

Yuumlzde

50 0

104

42

354

1000

Tablo 8a Tablo 8b

İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor

Soru bana uygun değil

Katılmıyorum

Kararsızım

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı

6

26

14

6

52

Yuumlzde

1 1 5 j

500

270

115

1000

İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor

Soru bana uygun değil

Kesinlikte katılıyorum

Katılmıyorum

Kararsızım

Katılıyorum

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı 4

4

7

9

12

12

48

Yuumlzde 63

63

148

168

250

250

1000

Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması

yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla

olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu

goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların

87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların

54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35

yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine

isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde

Sosyal Bilimler Dergisi 159

ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde

ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir

Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40

gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor

oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi

buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35

gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını

bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla

olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı

14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği

olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun

kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr

Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta

ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış

mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna

başvurulmaktadır

Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman

olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki

elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde

ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)

Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500

milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların

27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160

sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun

nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de

ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi

bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de

Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler

işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir

maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan

maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı

olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan

uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı

oldukları goumlruumlluumlr

Tablo9

Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir

Count

Eğitim Durumu

Toplam

okuma yazması yok

Ortaokul

ortaokul oumlğrencisi

Lise oumlğrencisi

lise

uumlniversite oumlğrencisi

uumlniversite mezunu

diğer

300 ve aiti 3

0

0

5

6

5

2

0

21

Aylık Ortalama Gelir

301-500 0

1

0

4

4

0

4

0

13

501-700 0

0

2

0

0

0

0

0

2

Bilmiyorum 0

0

0

2

6

1

0

1

10

Toplam 3

1

2

11

16

6

6

1

46

Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş

goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş

ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin

Sosyal Bilimler Dergisi 161

neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin

sonuccedilları aşağıda sunulmuştur

6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ

Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

1 Model 1

Variables Entered

x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5

Variables Removed Method

Enter

a All requested variables entered

b Dependent Variable y

Model Summary

Model 1

R 919

R Square 845

Adjusted R Square

796

Std Error of 1 the Estimate

538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2

x7 X4 x9 xS

A N O V A b

Model 1 Regression

Residual

Total

Sum of

Squares

59727

10979

70706

df 12

38

50

Mean Square

4977

289

F 17228

Sig 0 0 0 a

a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5

b Dependent Variable y

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162

C o e f f i c i e n t s

Model

1 (Constant)

x1

x2

x3

x4

x5

x6

x7

x8

x9

x10

x11

x12

Unstandardized

Coefficients

8

-1170

107

044

099

-144

275

152

-118

023

549

099

-037

228

Std Error

1274

151

119

112

135

148

062

124

166

109

136

110

068

Standardized

Coefficients

Beta

068

039

093

-129

318

192

-088

014

561

067

-039

293

t

-918

708

367

877

-1067

1 855

2426

-952

140

5042

730

-331

3365

Sig

364 I

483

715

386

293

071

020

347

890

000

470

742

002 |

agt Dependent Variable y

Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren

tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği

goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi

ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr

Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

I Model 1

Variable Entered

x12 x8x2 1 x11x10

x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

Variables Removed Method

Enter

a All requested vanables entered

b Dependent Variable y

Sosyal Bilimler Dergisi 163

Model Summary

Model 1

R 870

R Square 758

Adjusted R Square

661

Std Error of the Estimate

902

a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4

ANOVA

Model 1 Regression

R esidual Total

Sum of Squares

78 336 24408

100744

df 12 30 42

Mean Squaıe 6301

814

F 7819

Sig 000 I

a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

b Dependent Variable y

Coeffictefrts bull

Model 1 (Constant)

x1 x2 x3 x4

x5 x6 x7 x8

x9 x10

x11

x12

Unstandardized Coefficients

B 502 682

-043 169

-357 789

-457 -194

-313

373

-061 -207

307

Std Error 1754

226

099 130 438

469

119

170

136

276 185

146

109

Standardized Coefficients

Beta

453

-048 159

-268

555 -528 -160

-270

241 -035 -193

360

t 286

3021 -434

1306 -817 1682

-3850

-1146

-2 312 1353

-328 -1421 2810

Sig 777 005 667 202

421

103 001

261 028

188

745

166

009 a Dependent Vanable y

Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan

faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar

uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan

faktoumlrler arasında yer almıştır

Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde

etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler

Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de

negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde

Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu

duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu

artmaktadır

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164

Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında

yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma

eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan

insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum

ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır

Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr

mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki

goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece

yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli

hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya

ccedilıkmıştır

Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve

4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki

eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin

yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır

Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada

istememektedir

8SONUCcedil VE OumlNERİLER

Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide

bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini

uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan

sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez

daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri

iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece

dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir

Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla

Sosyal Bilimler Dergisi 165

ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren

son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu

oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet

sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde

youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini

sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln

olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli

işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir

Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının

tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir

Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide

bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda

ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir

KAYNAKLAR

Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa

Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi

httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311

Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde

Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve

Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma

Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi

İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275

Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde

Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı

452 s4854

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166

Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi

Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel

Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html

adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)

Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş

Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2

Kasım 1999s 115-116

Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml

Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II

Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE

Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and

Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel

Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005

tarihinde alınmıştır

Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim

Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF

Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16

Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde

Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi

Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa

Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi

Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul

Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve

OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul

Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi

olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli

Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458

Page 2: KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ GÖREN TATMİNİNİ …sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c8s14/makale/c8s14m8.pdf · eğer iş gören üzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 142

eğitim faktoumlrlerinin kıyı oteli oumlrneğini oluşturan Erdekteki otelde etkili

olduğu ancak şehir oteli oumlrneğini oluşturan Bandırmadaki otelde etkili

olmadığı goumlruumllmuumlştuumlr

Anahtar Kelimeler İş tatmini hizmet kalitesi kalite youmlnetimi

THE FACTORS WHICH EFFECT JOB SATISFACTION OF

EMPLOYEES IN ACCOMADATION ORGANIZATION

(THE EXAMPLE OF BANDIRMA AND ERDEK)

ABSTRACT

The main aim of this study is to investigate the factors that affect the

job satisfaction of employees who are working in hotels For this purpose it

is made a preinvestigation to determine the factors which affect the job

satisfaction of employees work in hotels that are in Erdek and Bandirma in

the light of the results from the preinvestigtion a questinory form vvas

developed As a conclusion it is been detected that as factors affecting the

employee satisfactionfamily relations and professional commitment are

effective at both of the hotels however awarding(gratification)factor is only

effective at the Hotel in Bandırma but not at the hotel in Erdek similarly

factors as physical conditions and on the job training are effective at the

Erdek while they are not effective at the hotel in Bandırma İn this study it is

emphasised that the obligation of the elimination of these negative factors

and some suggetions are made about this

Key Words Job satisfaction hospitality management service quality

Sosyal Bilimler Dergisi 143

lGİRİŞ

Duumlnyadaki son 10-15 yıllık suumlrece bakıldığında bilim ve teknolojide

hızlı yenilikler yaşanması nedeniyle buumlyuumlk değişimlerin olduğu goumlruumlluumlr

Tuumlm bu değişimler işletmeleri guumlccedilluuml bir rekabet ortamına suumlruumlklemiştir

Konaklama işletmeleri de bu yarış ortamından yeterince etkilenmektedir

Ccediluumlnkuuml muumlşterilerin seccediltiği tatil tuumlruumlne goumlre (dağ deniz kuumlltuumlr vb) tatil

yapabilecekleri uumllke seccedileneği ve buna bağlı olarak bu tip hizmetleri

sunabilecek konaklama işletmesi seccedileneği ccedilok fazladır Bir muumlşterinin bu

kadar işletme arasından bir konaklama işletmesini seccedilmesi seccedililen işletme

accedilısından ccedilok iyi değerlendirilmesi gereken bir şans olarak goumlruumllmelidir

Konaklama işletmelerinin bu şansı en iyi biccedilimde değerlendirmesi ise

beklentileri her geccedilen guumln artan memnun edilmesi guumlccedilleşen ve isteklerini

kabul ettirme guumlcuuml artan muumlşteriler başta olmak uumlzere iş goumlrenler youmlre halkı

gibi grupları anlama guumlcuumlne bağlıdır

Ancak muumlşterinin memnun edilmesi kolay değildir Ccediluumlnkuuml

konaklama işletmeleri hizmet uumlretmenin gereği olan guumlccedilluumlklerle karşı

karşıya kalmaktadır Bunlardan en dikkate değer olanı uumlretim ile tuumlketimin

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 144

aynı zamanda olmasıdır1 Ccedilalışanın gerccedilekleştirdiği anlık olumsuz bir

davranış muumlşterinin beklentisini olumsuz etkileyebilmektedir

Oumlrneğin bir guumlnluumlk beğenilmeyen konaklama hizmetinin otele geri

verilip yenilenmesinin yada onarılmasının istenmesi soumlz konusu değildir

Dolayısıyla konaklama işletmelerinin hizmet uumlretimini muumlmkuumln olduğunca

sıfır yanlış ile gerccedilekleştirmesi gerekir

Oumlte yandan makineleşme oranının yuumlksek olduğu işletmelere goumlre

konaklama işletmelerinin uumlretimde yanlış yapma olasılığı daha yuumlksek

olmaktadır Ccediluumlnkuuml bu işletmelerdeki uumlretim buumlyuumlk oumllccediluumlde insan emeğine

dayanmaktadır ve bu durumda muumlşteriye standart hizmet sunulması

guumlccedilleşmektedir Bir konaklama işletmesinde aynı iş goumlren tarafından verilen

aynı tuumlrdeki hizmetler bile birbirinden farklılık goumlsterebilmektedir Ccediluumlnkuuml iş

goumlrenin iş doyumu hizmeti verdiği sırada taşıdığı duygu ve duumlşuumlnceleri

hizmetin kalitesini etkileyebilmektedir Dolayısıyla konaklama

işletmelerinde iş goumlrenin iş doyumu ile muumlşterilerin memnuniyeti(yada

hizmetin kalitesi) ve işletmenin başarısı arasında doğru orantılı bir ilişki

bulunmaktadır diyebiliriz4

Araştırmamızda iş goumlren tatmininin ne olduğu ve iş goumlren tatminini

etkileyebilecek faktoumlrlerin neler olabileceğine dair bir literatuumlr araştırması

1 Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel Uygulamaları ve

Sorunları httpiktisatulndağedutrdergi3karakoc html adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005) s 1 2 Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml Kalitesine

Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II Ulusal Orta Anadolu

Kongresi Niğde Uumlniversitesi Niğde s411 3 Karakoccedil age s 1 4 Karakoccedil age s 1

Sosyal Bilimler Dergisi 145

yapılmıştır Bu araştırma sonucu elde edilen verilere dayanarak ccedilalışmanın

ilk kısmı olan araştırmanın kuramsal boumlluumlmuuml oluşturulmuştur

İkinci boumlluumlmde Bandırma ve Erdekteki iki otelde gerccedilekleştirilen

alan araştırmasının verilerine yer verilmiştir Ccedilalışmanın son kısmı olan

sonuccedil boumlluumlmuumlnde daha oumlnce elde edilen tablolara dayanarak yorumlamalar

yapılmış ve ccediloumlzuumlm oumlnerilerinde bulunulmuştur

2 ARAŞTIRMAYA İLİŞKİN LİTERATUumlR TARAMASI

21 İŞ GOumlREN TATMİNİ

Motivasyon kişinin belli bir amacı gerccedilekleştirmek uumlzere kendi arzu

ve istekleri doğrultusunda davranma olayıdır Bu da ancak işgoumlrenin

beklentilerinin karşılanması yani iş tatminin sağlanması ile muumlmkuumln

olabilmektedir5 İş goumlrenin iş tatminin sağlanması iş goumlren tarafından

verilecek olan hizmetin kalitesinin yuumlkseltilmesinde buumlyuumlk oumlnem taşır Zira

iş tatmini iş goumlrenin işine ve iş ortamına karşı olan olumlu tutumudur ve

eğer iş goumlren uumlzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek olan hizmetin

kalitesinin duumlşmesi kaccedilınılmaz olacaktır Bu anlamda iş tatmini ccedilalışanların

performansını işgoumlren devir hızını oumlrguumltuumln buumlyuumlme hızını verimliliğini

nihai olarakta karlılığını etkileyen oumlnemli bir oumlğedir6 Willa M Bruce ve J

Walton Blackburnunda ifade ettiği gibi iş goumlrenlerin iş tatminini

yuumlkseltmesindeki en buumlyuumlk etken onlar iccedilin ideal bir ortamın

5 Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İlBF Oumlrneği) İktisat İşletme ve Finans Sayı3Ciltl6 s12 6 Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi s254

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 146

yaratılmasıdır Boumlylelikle iş goumlrenlerin daha yuumlksek performansla ccedilalışması

sağlanacak ve buna bağlı olarak verilecek olan hizmetin kalitesi yuumlkseltilmiş

olacaktır7

Bu durum guumlduumlleme kavramının guumlndeme gelmesine neden olur

Guumlduumlleme oumlrguumltuumln bireylerin ihtiyaccedillarını tatminle sonuccedillandıracak bir iş

ortamı yaratarak bireyin harekete geccedilirilmesi ve desteklenmesi suumlrecidir

Bu suumlrecin sağlıklı bir şekilde yuumlruumltuumllebilmesi iccedilin oumlncelikle iş

goumlrenin işyerinden duyduğu beklentilerinin ne olduğunun tespit edilmesi ve

bu beklentilerinin ne oumllccediluumlde karşılandığının yada aşıldığının belirlenmesi

gerekir9 Bu amaccedilla yapılan araştırmalar işgoumlrenin birincil ikincil ve genel

guumlduumller olmak uumlzere uumlccedil tip guumlduumlnuumln etkisi altında olduğunu goumlsterir Birincil

guumlduumller kişinin yaşar halde kalması iccedilin organizması iccedilin gerekli olan yeme

iccedilme nefes alma duumlzenli bir vuumlcut ısısı sağlama cinsellik gibi guumlduumllerdir

İkincil guumlduumller ise sonradan oumlğrenilmiş guumlccedil basan elde etme ait olma gibi

guumlduumllerdir Genel guumlduumller ise ne birincil ne de ikincil guumlduumller sınıfına

sokulabilen guumlduumllerdir Bir diğer ifadeyle oumlğrenilmemiş ve fizyolojik koumlkenli

olmayan guumlduumllerdir Merak yetkinlik ccedilevreyle uğraşma faaliyet sevgi gibi

fşte kişinin beklentileri iccedilinde yer alan bu guumlduumllerin işyerinde sağlanması

kişide iş tatminine yol accedilacaktır10

7 Mıırray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel HilF httpwwwjlsAincedt^murrsatisfactionpdftacircvcsnden 01052005 tarihinde alınmıştır s3 8 Oumlruumlcuuml Ccedilolak age 12 9 Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi s92 10 Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış BilirnIeriİstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275 s 102

Sosyal Bilimler Dergisi 147

Bu anlamda konaklama işletmesinde işgoumlren tatminini etkileyen

faktoumlrlerin neler olabileceğine youmlnelik bir literatuumlr araştırmasına gidildiğinde

aşağıdaki faktoumlrlerin etkili olduğu goumlruumlluumlr

22 İŞ GOumlREN TATMİNİNİ ETKİLEYEBİLEN FAKTOumlRLER

221Demografik faktoumlrler

Cinsiyet yaş kişilik yada iş durumu iş tatminini belirleyebilecek

faktoumlrler arasında sayılabilir Cinsiyet konusunda kesin belirleyici huumlkuumlmlere

varılamamakla birlikte değişik iş grupları cinsiyete goumlre değişik

beklentilerin kaynağı olabilmektedir Yaş ile iş tatmini arasında tam doğrusal

olmasa da doğru orantı vardır Yaş iş tatminini belirlemede diğer

faktoumlrlerden daha fazla bir etkiye sahiptir Sosyo ekonomik faktoumlrler de iş

tatminini belirleyici oumlzelliğe sahiptirler11

222İşletmedeki Uumlcret ve Sosyal Guumlvenlik Politikası

Turizm talebindeki elastikiyet (mevsimlik yoğunlaşma rezervasyon

iptalleri vb) işletmeleri personel politikaları accedilısından bazı oumlnlemler

almaya iter Bu oumlnlemlerin başında oumlzellikle kıyı otellerin oumlluuml sezon olarak

adlandırdıkları kış mevsiminde daha az personel ccedilalıştırmaya youmlnlenmeleri

gelebilir12 Bu durum iş goumlrenin oumlluuml sezonda işsiz kalmasına neden

olabilmektedir Bu korkuyla yaşayan iş goumlren işine tam anlamıyla kendini

verememekte bu da hizmet kalitesinin duumlşmesine neden olabilmektedir

11Atar Huumlseyin ilker ( 05042006) Motivasyon ve İş İlişkisi httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvasp7BodvID-3311 12Kuumlccediluumlkaltan age s410

Edip OumlRUumlCUuml-Fuumlsun ESENKAL 148

Burada işgoumlren bakımından oumlnemli olan asgari sabit uumlcretin garanti

edilmesi uumlcret politikalarının adil ve oumlzendirici olmasıdır

Bu durum ccedilalışanın işyeri tarafından oumlnemsendiğini ortaya koyacak

ve işini keyifle yapmasına imkan vererek iş tatminini arttıracaktır

223 İş Yerinin Fiziki Koşulları

Bir iş yerinin havalandırma aydınlatma ısıtma youmlnuumlnden yeterli

olmaması iş goumlren iccedilin gerekli olan bazı ekipmanların olmaması yada yeterli

olmaması iş goumlrenin iş tatminsizliğine yol accedilabilmekte ve etkin ve verimli

ccedilalışmasını engelleyebilmektedir Oumlzellikle en luumlks konaklama

işletmelerinde bile ccedilalışanlar iccedilin ayrılan arka ofislerde ışıklandırma

havalandırma gibi pek ccedilok ergonomik faktoumlruumln yeterli olmadığı

goumlruumllmuumlştuumlr14 Halbuki bu unsurların duumlzeltilmesinin iş goumlren tatminin

sağlanmasında buumlyuumlk oumlnemi vardır Oumlrneğin iyi bir aydınlatma iyi goumlrmeyi

sağlayarak bir işin daha kısa suumlrede ve kaliteli olarak yapılmasına imkan

vererek iş başarısını arttırırken koumltuuml bir aydınlatma goumlz yorgunluğuna neden

olarak iş başarısını oumlnemli oumllccediluumlde duumlşuumlrebildiği gibi iş kazalarına da neden

olabilmektedir Yine havalandırma koşullarının yeterince iyi olmaması

ccedilalışanlarda pek ccedilok solunum hastalığına neden olabildiği gibi vuumlcut iccedilin

gerekli ısının olmaması durumunda yorgunluğa ve tuumlm bunların etkisiyle

pek ccedilok iş kazasına yol accediltığı tespit edilmiştir Bunun yanı sıra ccedilalışma

13Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul sl 12 14 Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458 s 48

Sosyal Bilimler Dergisi 149

yerinin dekorasyonun goumlze hitap etmesi de kişinin sinir sistemini olumlu

etkileyebilmekte ve işini severek yapmasına neden olarak verimliliğini

arttırabilmektedir15

İş goumlren tatminini etkileyen oumlnemli koşullardan biri işyerindeki

sağlık ve hijyen koşullarıdır Bilhassa otellerin ccedilalışan yemekhanelerinin

hijyen youmlnuumlnden yeterli olması iş tatmini accedilısından buumlyuumlk oumlnem

taşımaktadır Hijyenik olmayan koşullarda ccedilalışan iş goumlrenlerde hastalanma

olasılığı yuumlksek olmakta kişinin etkin ve verimli ccedilalışmasını

engelleyebilmekte hatta işe gelememesine neden olarak iş kaybına yol

accedilabilmektedir16

Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların barınma koşulları etkin ve verimli

ccedilalışabilmelerinde buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Şayet iş goumlren yeterli imkanı

olmayan bir yerde kalıyorsa bu doğrudan doğruya kişinin ccedilalışmasına

olumsuz youmlnde etki edebilecektir

224 İşletme İccedili İletişim ve Youmlnetim

Konaklama işletmeleri hizmet akışının yoğun bir şekilde

gerccedilekleştiği işletmeler olduğu iccedilin ccedilalışanların ekip ruhuyla ccedilalışmaları

gerekir Ccedilalışanların bu şekilde ccedilalışmalarını sağlayan en oumlnemli etken

kuşkusuz ccedilalışanlar arasında iletişimin kuvvetli olmasıdır Youmlnetim iletişim

problemlerini kaldırmada ya da en aza indirgemede katılımı esas kılmak

zorundadır Toplam kalite youmlnetiminin oumlzuumlnuuml oluşturan katılımcılığın

gerccedilekleştirilmesi ile işletmenin suumlrekliliğini sağlayacak ortak amaccedillar

15 Şimşekage s502-522 16Tavmergen age s48

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 150

belirlenebilecek ccedilalışanlar arasında paylaşılan ortak normlar

oluşturulabilecektir Boumlylelikle ccedilalışanlar katılımcı anlayışla alınan

kararlara direnccedil goumlstermeyecek ve gerccedilekleştirmek iccedilin daha etkin ve verimli

ccedilalışacaklardır17

Bu durum Maslovvun ihtiyaccedillar hiyerarşisinde de bahsedilen

kişinin itibar goumlrme ihtiyacını karşılayarak motivasyonun arttırılmasını

sağlayacak ve kişinin işinden alacağı tatmin duumlzeyi de yuumlkseltilmiş olacaktır

Yine youmlnetim ccedilalışanlar arasında ccedilıkan iletişim problemlerini ccediloumlzmede son

derece dikkatli davranmak zorundadır Ccediluumlnkuuml yapılacak en ufak bir hata

problem yaşayan ccedilalışanların problemlerinin daha şiddetli duumlzeylere

ulaşmasını sağlayabilmektedir Yine youmlneticilerin astlarına olan yaklaşım

tarzları (objektif davranma oumlduumll ve ceza uygulamalarında hakkaniyetvs) iş

goumlreni daha iyi işine motive edebileceği gibi işinden soğumasına neden olup

hizmet kalitesinin duumlşmesine hatta işyerinden ayrılmasına devamsızlık

yapmasına da neden olabilmektedir

225 İşletmedeki Ccedilalışma Saatleri ve Tatil İmkanları

Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların etkin ve verimli ccedilalışmasına olumsuz

youmlnde etki eden faktoumlrlerden biride yorgunluk faktoumlruumlduumlr İş goumlrenin ccedilalışma

saatlerinin bedensel kapasiteyi aşacak biccedilimde yoğun olması iş goumlren

17 Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Sosyal Bilimler Dergisi 151

uumlzerinde yorgunluğa neden olmakta ve işinde hata oranlarının yuumlkselmesine

hatta iş kazaların olmasına dahi yol accedilabilmektedir

Yine ailesine ve kendisine yeterince zaman ayıramayan işgoumlrenin

stres altında kaldığı da diğer bir gerccedilektir

Oumlrneğin Higgins Duxburry ve Inving iş ve aile rolleri arasındaki

ccedilatışmanın ccedilalışanın iş ve aile yaşamı kalitesini azalttığını ve bunun da

dolaylı olarak verimsizlik devamsızlık iş değişikliği gibi oumlrguumltsel sonuccedillara

yol accedilabileceğini belirtmişlerdir

Bu ccedilalışma yapılan işin aile yapısı uumlzerinde guumlccedilluuml bir etkisi

olduğunu goumlstermektedir Bu nedenle moral ve motivasyonu arttırmak

ccedilalışanın iş ve aile arasında bir denge kurabilmesini sağlamaktır Bu zaman

ayarlamaları artan bir verime de sebep olabilir19

226 İşgoumlrenin Eğitim ve Oumlğretim Suumlreci Kişilik Yapısı

İşgoumlrenin aile yaşamı veya okul yaşamından aldığı eğitim ccedilalışma

başarısını etkileyebilmektedir Bunu oumlnlemenin en iyi yolu hizmet iccedili

eğitime ağırlık verilmesidir Hizmet iccedili eğitim belirli bir kurum yada

kuruluşta ccedilalışan personele ccedilalıştıkları alan ile ilgili bilgilerini arttırmak iccedilin

yapılan eğitimdir20 Başka bir ifade ile hizmet iccedili eğitim ise ccedilalışanların

18 Cevdet Avcıkurt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı 452 s4854 19 Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet tş Tatmini ve İş Bağlılığı İlişkisi İstanbul uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2 Kasım 1999sl 15-116 20 oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İLBF Manisa

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 152

aday veya asil olarak işe girişinden ccedileşitli nedenler ile işinden ayrılışına

kadar geccedilen suumlre iccedilinde bilgi beceri ve davranışlarında kalıcı ve suumlrekli

değişiklikler yapmaya doumlnuumlk etkinliklerdir Bu tuumlr eğitimin amacı işgoumlrenin

bilgi beceri ve anlayış youmlnuumlnden gelişimini sağlayarak işindeki verimliğini

yuumlkseltebilmektir Boumlylelikle kişinin kendine olan guumlveni artacak ve işine

daha iyi motive olabilecektir

İş goumlrenin suumlrekli baskı altında tutulduğu bir aileye veya ccedilevreye

sahip olması tutuk olmasına yola accedilabilmekte ve insanlarla iletişim

kurmanın bu denli oumlnemli olduğu bir sektoumlrde etkin ve verimli

ccedilalışamamasına neden olabilmektedir Ccedilalışanın bu youmlndeki eksikliklerini

muumlmkuumln olduğu kadar yok edebilecek eğitim programlarının ve hatta

uumllkemizde maalesef ccedilok nadir olarak goumlruumllen ama hemen hemen her buumlyuumlk

işletmede olması gereken psikolojik rehberlik hizmetlerin duumlzenlenmesi

gerekmektedir

4 YOumlNTEM

Araştırma Erdekteki 4 yıldızlı bir kıyı oteli ile Bandırmada ki 4

yıldızlı bir şehir otelinde yapılmıştır Erdekteki otelde 48 iş goumlren uumlzerinde

anket uygulanırken Bandırmada 52 iş goumlren uumlzerinde uygulanmıştır

Oumlrneklem sayısı Erdekteki otelde ccedilalışan iş goumlren sayısının 78ini

Bandırmadaki otelde 82sini oluşturmaktadır

Anket tekniğinin seccedililmesinin nedeni ccedilok miktarda verinin kısa

zamanda bilgi toplanmasına imkan vermesi ve aynı zamanda maliyetinin az

olmasıdır Anket soruları oluşturulurken oumlnce her iki oteldeki ccedilalışanlar ile

Sosyal Bilimler Dergisi 153

yuumlz yuumlze goumlruumlşuumllmuumlş ve iş tatminini etkileyebilecek faktoumlrlere ilişkin bilgi

alınmıştır Daha sonra anket sorularının hazırlanmasına geccedililmiştir

Anket toplam 68 sorudan oluşmaktadır Sorular iş goumlren tatminini

etkileyen faktoumlrlerden hangisi yada hangilerinin bu otellerde etkili olduğunun

araştırılmasına youmlneliktir Anket soruları hazırlanırken literatuumlrde bu konuyla

ilgili anket sorularından kişisel deneyimlerden ve anket uygulamadan oumlnce

otel ccedilalışanlarıyla yapılan goumlruumlşmeler neticesinde elde edilen bilgilerden

yararlanılmıştır

Anket sorularının 46 tanesi likert tipi oumllccedilek kullanılarak

oluşturulmuştur Anket 3 boumlluumlmden oluşmaktadır 1 Boumlluumlmde yer alan ilk 7

soru iş goumlrenin demografik oumlzelliklerini belirlemeye youmlneliktir 2Boumlluumlmde

yer alan 25 soru işgoumlrenin oteldeki konumunu ve ccedilalışma ortamını tanımaya

youmlneliktir Anketin 3 boumlluumlmuumlnde yer alan 21 soru iş goumlrenin duygu ve

duumlşuumlncelerini oumllccedilerek iş tatmininde etkili olan faktoumlrleri saptamaya

youmlneliktir Veriler SPSS 115 istatistik programında analiz edilmiştir

Verilerin analizinde ilk olarak anketin guumlvenilir olup olmadığına ilişkin

guumlvenilirlik analizi uygulanmıştır Analiz sonucunda elde edilen tablolar

Tablo A ve Tablo Bde goumlruumllduumlğuuml gibidir

Tablo A Erdek Oumlrneği

R E L I A B I L I T Y

Reliability Coefficients

N of Cases = 310

Alpha = 8257

A N A L Y S I S -

N of Items

S C A L E

= 79

(ALPHA)

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 154

Tablo B Bandırma Oumlrneği

R E L I A B I L I T Y

Reliability Coeffıcients

N of Cases= 220

Alpha = 8994

A N A L Y S I S -

N of Items

S C A L E

= 79

(ALPHA)

Yukarıda da goumlruumllduumlğuuml gibi analiz sonucunda elde edilen tablolara

bakıldığında Alpha katsayısının her iki otel iccedilin 75in uumlzerinde olduğu

goumlruumllmuumlştuumlr Dolayısıyla her iki otel iccedilin elde edilen veriler guumlvenilirdir

Araştırmada ccediloklu regresyon modeli kurulmuştur Modelde 12 tane

bağımsız değişken ve bir tane bağımlı değişken yer almaktadır Modelde de

yer alan bağımsız değişkenlerin sembolleri ve ifade ettikleri faktoumlrler aşağıda

belirtilmiştir

Xl=Fiziki koşullar(Ccedilahşma yerinin etkin ve verimli ccedilalışılabilmesi iccedilin

aydınlatma ısınma havalandırma gibi gerekli fiziki koşullara ve işin

gerektirdiği gerekli ekipmanlara sahip olup olmaması Personel

yemekhanesinin masa sandalye kuver sayısı ve yine ısınma havalandırma

aydınlatma gibi gerekli fiziki koşullara sahip olup olmaması personel

yemekhanesinde ccedilıkan yemeklerin lezzet ccedileşit ve hijyenik youmlnden memnun

edici olup olmaması ve işyerinin yeteri kadar temiz olup olmaması ve kaldığı

Sosyal Bilimler Dergisi 155

yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar

konfora sahip olup olmaması)

X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)

X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş

goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli

kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek

şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)

X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde

ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)

X5=Amirle olan ilişkiler

X6=Ailevi ilişkiler

X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)

X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili

eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi

hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)

X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi

olanakları vb bakış accedilıları)

X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip

ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)

Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu

youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)

Xl2=Mesleki Bağlılık

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156

Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ

Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri

ele alınacaktır

ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ

(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)

Tablo 1a

Bay Bayan

Toplam

Sayı 32 20 52

Yuumlzde 615 385

1000

Tablo 1b Cinsiyet

Bay

Bayan

Sayı 19

29

48

Yuumlzde 398 604

1000

Tablo 2a

20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam

Sayı 1

17 16 13

1 4

52

Yuumlzde 19

327 30 8 250

19 77

1000

Tablo 2b

Yaş

20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam

Sayı 5

26 9 5 3

48

Yuumlzde 104 542 168 104 63

1000

Sosyal Bilimler Dergisi 157

Tablo 3a Tablo3b

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Say 33

19

52

Yuumlzde 6 3 5

365

1000

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Sayı 11

37

48

Yuumlzde 229

771

1000

Tablo 4a Tablo 4b

İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi

Uumlniversite mezunu Toplam

Sayı 8 8

22 4

10 52

Yuumlzde 154 154

423

77

192 1000

Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam

Sayı 3 3 2

11 16 6 6 1

43

Yuumlzde 83 63 42

229 333 125 125 21

1000

Tablo 5a Tablo 5b

Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

Sayı

3

4 7

1

1

52

Yuumlzde

5 8

904

19

19

1000

Hata

Toplam

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

0

Sayı 21

13

2

10

46

2

48

Yuumlzde 438

271

42

208

958

42

1000

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158

Tablo 6a

Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Toplam

Sayı

43

9

52

Yuumlzde

827

173

1000

Tablo 6b

Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Diğer

Toplam

Sayı

12

35

1

48

Yuumlzde

250

7 2 9

21

1000

Tablo 7a

Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu

0 Bir ay ve bir aydan az

Bir ay- uumlccedil ay

Uumlccedil ay - altı ay arası

Altı ay ve altı ay 1 yıl arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

1

1

3

4

3

40

52

Yuumlzde

19

19

58

77

58

769

1000

Tablo 7b

Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı

Bir ay ve bir aydan az

Bir ay -uumlccedil ay arası

Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

24

5

2

17

4d

Yuumlzde

50 0

104

42

354

1000

Tablo 8a Tablo 8b

İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor

Soru bana uygun değil

Katılmıyorum

Kararsızım

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı

6

26

14

6

52

Yuumlzde

1 1 5 j

500

270

115

1000

İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor

Soru bana uygun değil

Kesinlikte katılıyorum

Katılmıyorum

Kararsızım

Katılıyorum

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı 4

4

7

9

12

12

48

Yuumlzde 63

63

148

168

250

250

1000

Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması

yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla

olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu

goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların

87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların

54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35

yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine

isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde

Sosyal Bilimler Dergisi 159

ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde

ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir

Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40

gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor

oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi

buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35

gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını

bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla

olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı

14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği

olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun

kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr

Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta

ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış

mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna

başvurulmaktadır

Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman

olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki

elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde

ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)

Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500

milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların

27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160

sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun

nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de

ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi

bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de

Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler

işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir

maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan

maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı

olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan

uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı

oldukları goumlruumlluumlr

Tablo9

Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir

Count

Eğitim Durumu

Toplam

okuma yazması yok

Ortaokul

ortaokul oumlğrencisi

Lise oumlğrencisi

lise

uumlniversite oumlğrencisi

uumlniversite mezunu

diğer

300 ve aiti 3

0

0

5

6

5

2

0

21

Aylık Ortalama Gelir

301-500 0

1

0

4

4

0

4

0

13

501-700 0

0

2

0

0

0

0

0

2

Bilmiyorum 0

0

0

2

6

1

0

1

10

Toplam 3

1

2

11

16

6

6

1

46

Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş

goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş

ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin

Sosyal Bilimler Dergisi 161

neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin

sonuccedilları aşağıda sunulmuştur

6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ

Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

1 Model 1

Variables Entered

x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5

Variables Removed Method

Enter

a All requested variables entered

b Dependent Variable y

Model Summary

Model 1

R 919

R Square 845

Adjusted R Square

796

Std Error of 1 the Estimate

538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2

x7 X4 x9 xS

A N O V A b

Model 1 Regression

Residual

Total

Sum of

Squares

59727

10979

70706

df 12

38

50

Mean Square

4977

289

F 17228

Sig 0 0 0 a

a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5

b Dependent Variable y

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162

C o e f f i c i e n t s

Model

1 (Constant)

x1

x2

x3

x4

x5

x6

x7

x8

x9

x10

x11

x12

Unstandardized

Coefficients

8

-1170

107

044

099

-144

275

152

-118

023

549

099

-037

228

Std Error

1274

151

119

112

135

148

062

124

166

109

136

110

068

Standardized

Coefficients

Beta

068

039

093

-129

318

192

-088

014

561

067

-039

293

t

-918

708

367

877

-1067

1 855

2426

-952

140

5042

730

-331

3365

Sig

364 I

483

715

386

293

071

020

347

890

000

470

742

002 |

agt Dependent Variable y

Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren

tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği

goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi

ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr

Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

I Model 1

Variable Entered

x12 x8x2 1 x11x10

x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

Variables Removed Method

Enter

a All requested vanables entered

b Dependent Variable y

Sosyal Bilimler Dergisi 163

Model Summary

Model 1

R 870

R Square 758

Adjusted R Square

661

Std Error of the Estimate

902

a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4

ANOVA

Model 1 Regression

R esidual Total

Sum of Squares

78 336 24408

100744

df 12 30 42

Mean Squaıe 6301

814

F 7819

Sig 000 I

a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

b Dependent Variable y

Coeffictefrts bull

Model 1 (Constant)

x1 x2 x3 x4

x5 x6 x7 x8

x9 x10

x11

x12

Unstandardized Coefficients

B 502 682

-043 169

-357 789

-457 -194

-313

373

-061 -207

307

Std Error 1754

226

099 130 438

469

119

170

136

276 185

146

109

Standardized Coefficients

Beta

453

-048 159

-268

555 -528 -160

-270

241 -035 -193

360

t 286

3021 -434

1306 -817 1682

-3850

-1146

-2 312 1353

-328 -1421 2810

Sig 777 005 667 202

421

103 001

261 028

188

745

166

009 a Dependent Vanable y

Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan

faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar

uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan

faktoumlrler arasında yer almıştır

Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde

etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler

Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de

negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde

Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu

duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu

artmaktadır

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164

Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında

yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma

eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan

insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum

ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır

Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr

mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki

goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece

yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli

hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya

ccedilıkmıştır

Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve

4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki

eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin

yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır

Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada

istememektedir

8SONUCcedil VE OumlNERİLER

Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide

bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini

uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan

sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez

daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri

iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece

dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir

Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla

Sosyal Bilimler Dergisi 165

ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren

son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu

oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet

sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde

youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini

sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln

olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli

işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir

Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının

tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir

Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide

bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda

ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir

KAYNAKLAR

Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa

Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi

httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311

Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde

Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve

Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma

Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi

İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275

Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde

Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı

452 s4854

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166

Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi

Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel

Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html

adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)

Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş

Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2

Kasım 1999s 115-116

Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml

Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II

Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE

Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and

Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel

Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005

tarihinde alınmıştır

Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim

Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF

Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16

Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde

Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi

Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa

Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi

Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul

Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve

OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul

Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi

olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli

Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458

Page 3: KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ GÖREN TATMİNİNİ …sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c8s14/makale/c8s14m8.pdf · eğer iş gören üzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek

Sosyal Bilimler Dergisi 143

lGİRİŞ

Duumlnyadaki son 10-15 yıllık suumlrece bakıldığında bilim ve teknolojide

hızlı yenilikler yaşanması nedeniyle buumlyuumlk değişimlerin olduğu goumlruumlluumlr

Tuumlm bu değişimler işletmeleri guumlccedilluuml bir rekabet ortamına suumlruumlklemiştir

Konaklama işletmeleri de bu yarış ortamından yeterince etkilenmektedir

Ccediluumlnkuuml muumlşterilerin seccediltiği tatil tuumlruumlne goumlre (dağ deniz kuumlltuumlr vb) tatil

yapabilecekleri uumllke seccedileneği ve buna bağlı olarak bu tip hizmetleri

sunabilecek konaklama işletmesi seccedileneği ccedilok fazladır Bir muumlşterinin bu

kadar işletme arasından bir konaklama işletmesini seccedilmesi seccedililen işletme

accedilısından ccedilok iyi değerlendirilmesi gereken bir şans olarak goumlruumllmelidir

Konaklama işletmelerinin bu şansı en iyi biccedilimde değerlendirmesi ise

beklentileri her geccedilen guumln artan memnun edilmesi guumlccedilleşen ve isteklerini

kabul ettirme guumlcuuml artan muumlşteriler başta olmak uumlzere iş goumlrenler youmlre halkı

gibi grupları anlama guumlcuumlne bağlıdır

Ancak muumlşterinin memnun edilmesi kolay değildir Ccediluumlnkuuml

konaklama işletmeleri hizmet uumlretmenin gereği olan guumlccedilluumlklerle karşı

karşıya kalmaktadır Bunlardan en dikkate değer olanı uumlretim ile tuumlketimin

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 144

aynı zamanda olmasıdır1 Ccedilalışanın gerccedilekleştirdiği anlık olumsuz bir

davranış muumlşterinin beklentisini olumsuz etkileyebilmektedir

Oumlrneğin bir guumlnluumlk beğenilmeyen konaklama hizmetinin otele geri

verilip yenilenmesinin yada onarılmasının istenmesi soumlz konusu değildir

Dolayısıyla konaklama işletmelerinin hizmet uumlretimini muumlmkuumln olduğunca

sıfır yanlış ile gerccedilekleştirmesi gerekir

Oumlte yandan makineleşme oranının yuumlksek olduğu işletmelere goumlre

konaklama işletmelerinin uumlretimde yanlış yapma olasılığı daha yuumlksek

olmaktadır Ccediluumlnkuuml bu işletmelerdeki uumlretim buumlyuumlk oumllccediluumlde insan emeğine

dayanmaktadır ve bu durumda muumlşteriye standart hizmet sunulması

guumlccedilleşmektedir Bir konaklama işletmesinde aynı iş goumlren tarafından verilen

aynı tuumlrdeki hizmetler bile birbirinden farklılık goumlsterebilmektedir Ccediluumlnkuuml iş

goumlrenin iş doyumu hizmeti verdiği sırada taşıdığı duygu ve duumlşuumlnceleri

hizmetin kalitesini etkileyebilmektedir Dolayısıyla konaklama

işletmelerinde iş goumlrenin iş doyumu ile muumlşterilerin memnuniyeti(yada

hizmetin kalitesi) ve işletmenin başarısı arasında doğru orantılı bir ilişki

bulunmaktadır diyebiliriz4

Araştırmamızda iş goumlren tatmininin ne olduğu ve iş goumlren tatminini

etkileyebilecek faktoumlrlerin neler olabileceğine dair bir literatuumlr araştırması

1 Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel Uygulamaları ve

Sorunları httpiktisatulndağedutrdergi3karakoc html adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005) s 1 2 Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml Kalitesine

Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II Ulusal Orta Anadolu

Kongresi Niğde Uumlniversitesi Niğde s411 3 Karakoccedil age s 1 4 Karakoccedil age s 1

Sosyal Bilimler Dergisi 145

yapılmıştır Bu araştırma sonucu elde edilen verilere dayanarak ccedilalışmanın

ilk kısmı olan araştırmanın kuramsal boumlluumlmuuml oluşturulmuştur

İkinci boumlluumlmde Bandırma ve Erdekteki iki otelde gerccedilekleştirilen

alan araştırmasının verilerine yer verilmiştir Ccedilalışmanın son kısmı olan

sonuccedil boumlluumlmuumlnde daha oumlnce elde edilen tablolara dayanarak yorumlamalar

yapılmış ve ccediloumlzuumlm oumlnerilerinde bulunulmuştur

2 ARAŞTIRMAYA İLİŞKİN LİTERATUumlR TARAMASI

21 İŞ GOumlREN TATMİNİ

Motivasyon kişinin belli bir amacı gerccedilekleştirmek uumlzere kendi arzu

ve istekleri doğrultusunda davranma olayıdır Bu da ancak işgoumlrenin

beklentilerinin karşılanması yani iş tatminin sağlanması ile muumlmkuumln

olabilmektedir5 İş goumlrenin iş tatminin sağlanması iş goumlren tarafından

verilecek olan hizmetin kalitesinin yuumlkseltilmesinde buumlyuumlk oumlnem taşır Zira

iş tatmini iş goumlrenin işine ve iş ortamına karşı olan olumlu tutumudur ve

eğer iş goumlren uumlzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek olan hizmetin

kalitesinin duumlşmesi kaccedilınılmaz olacaktır Bu anlamda iş tatmini ccedilalışanların

performansını işgoumlren devir hızını oumlrguumltuumln buumlyuumlme hızını verimliliğini

nihai olarakta karlılığını etkileyen oumlnemli bir oumlğedir6 Willa M Bruce ve J

Walton Blackburnunda ifade ettiği gibi iş goumlrenlerin iş tatminini

yuumlkseltmesindeki en buumlyuumlk etken onlar iccedilin ideal bir ortamın

5 Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İlBF Oumlrneği) İktisat İşletme ve Finans Sayı3Ciltl6 s12 6 Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi s254

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 146

yaratılmasıdır Boumlylelikle iş goumlrenlerin daha yuumlksek performansla ccedilalışması

sağlanacak ve buna bağlı olarak verilecek olan hizmetin kalitesi yuumlkseltilmiş

olacaktır7

Bu durum guumlduumlleme kavramının guumlndeme gelmesine neden olur

Guumlduumlleme oumlrguumltuumln bireylerin ihtiyaccedillarını tatminle sonuccedillandıracak bir iş

ortamı yaratarak bireyin harekete geccedilirilmesi ve desteklenmesi suumlrecidir

Bu suumlrecin sağlıklı bir şekilde yuumlruumltuumllebilmesi iccedilin oumlncelikle iş

goumlrenin işyerinden duyduğu beklentilerinin ne olduğunun tespit edilmesi ve

bu beklentilerinin ne oumllccediluumlde karşılandığının yada aşıldığının belirlenmesi

gerekir9 Bu amaccedilla yapılan araştırmalar işgoumlrenin birincil ikincil ve genel

guumlduumller olmak uumlzere uumlccedil tip guumlduumlnuumln etkisi altında olduğunu goumlsterir Birincil

guumlduumller kişinin yaşar halde kalması iccedilin organizması iccedilin gerekli olan yeme

iccedilme nefes alma duumlzenli bir vuumlcut ısısı sağlama cinsellik gibi guumlduumllerdir

İkincil guumlduumller ise sonradan oumlğrenilmiş guumlccedil basan elde etme ait olma gibi

guumlduumllerdir Genel guumlduumller ise ne birincil ne de ikincil guumlduumller sınıfına

sokulabilen guumlduumllerdir Bir diğer ifadeyle oumlğrenilmemiş ve fizyolojik koumlkenli

olmayan guumlduumllerdir Merak yetkinlik ccedilevreyle uğraşma faaliyet sevgi gibi

fşte kişinin beklentileri iccedilinde yer alan bu guumlduumllerin işyerinde sağlanması

kişide iş tatminine yol accedilacaktır10

7 Mıırray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel HilF httpwwwjlsAincedt^murrsatisfactionpdftacircvcsnden 01052005 tarihinde alınmıştır s3 8 Oumlruumlcuuml Ccedilolak age 12 9 Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi s92 10 Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış BilirnIeriİstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275 s 102

Sosyal Bilimler Dergisi 147

Bu anlamda konaklama işletmesinde işgoumlren tatminini etkileyen

faktoumlrlerin neler olabileceğine youmlnelik bir literatuumlr araştırmasına gidildiğinde

aşağıdaki faktoumlrlerin etkili olduğu goumlruumlluumlr

22 İŞ GOumlREN TATMİNİNİ ETKİLEYEBİLEN FAKTOumlRLER

221Demografik faktoumlrler

Cinsiyet yaş kişilik yada iş durumu iş tatminini belirleyebilecek

faktoumlrler arasında sayılabilir Cinsiyet konusunda kesin belirleyici huumlkuumlmlere

varılamamakla birlikte değişik iş grupları cinsiyete goumlre değişik

beklentilerin kaynağı olabilmektedir Yaş ile iş tatmini arasında tam doğrusal

olmasa da doğru orantı vardır Yaş iş tatminini belirlemede diğer

faktoumlrlerden daha fazla bir etkiye sahiptir Sosyo ekonomik faktoumlrler de iş

tatminini belirleyici oumlzelliğe sahiptirler11

222İşletmedeki Uumlcret ve Sosyal Guumlvenlik Politikası

Turizm talebindeki elastikiyet (mevsimlik yoğunlaşma rezervasyon

iptalleri vb) işletmeleri personel politikaları accedilısından bazı oumlnlemler

almaya iter Bu oumlnlemlerin başında oumlzellikle kıyı otellerin oumlluuml sezon olarak

adlandırdıkları kış mevsiminde daha az personel ccedilalıştırmaya youmlnlenmeleri

gelebilir12 Bu durum iş goumlrenin oumlluuml sezonda işsiz kalmasına neden

olabilmektedir Bu korkuyla yaşayan iş goumlren işine tam anlamıyla kendini

verememekte bu da hizmet kalitesinin duumlşmesine neden olabilmektedir

11Atar Huumlseyin ilker ( 05042006) Motivasyon ve İş İlişkisi httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvasp7BodvID-3311 12Kuumlccediluumlkaltan age s410

Edip OumlRUumlCUuml-Fuumlsun ESENKAL 148

Burada işgoumlren bakımından oumlnemli olan asgari sabit uumlcretin garanti

edilmesi uumlcret politikalarının adil ve oumlzendirici olmasıdır

Bu durum ccedilalışanın işyeri tarafından oumlnemsendiğini ortaya koyacak

ve işini keyifle yapmasına imkan vererek iş tatminini arttıracaktır

223 İş Yerinin Fiziki Koşulları

Bir iş yerinin havalandırma aydınlatma ısıtma youmlnuumlnden yeterli

olmaması iş goumlren iccedilin gerekli olan bazı ekipmanların olmaması yada yeterli

olmaması iş goumlrenin iş tatminsizliğine yol accedilabilmekte ve etkin ve verimli

ccedilalışmasını engelleyebilmektedir Oumlzellikle en luumlks konaklama

işletmelerinde bile ccedilalışanlar iccedilin ayrılan arka ofislerde ışıklandırma

havalandırma gibi pek ccedilok ergonomik faktoumlruumln yeterli olmadığı

goumlruumllmuumlştuumlr14 Halbuki bu unsurların duumlzeltilmesinin iş goumlren tatminin

sağlanmasında buumlyuumlk oumlnemi vardır Oumlrneğin iyi bir aydınlatma iyi goumlrmeyi

sağlayarak bir işin daha kısa suumlrede ve kaliteli olarak yapılmasına imkan

vererek iş başarısını arttırırken koumltuuml bir aydınlatma goumlz yorgunluğuna neden

olarak iş başarısını oumlnemli oumllccediluumlde duumlşuumlrebildiği gibi iş kazalarına da neden

olabilmektedir Yine havalandırma koşullarının yeterince iyi olmaması

ccedilalışanlarda pek ccedilok solunum hastalığına neden olabildiği gibi vuumlcut iccedilin

gerekli ısının olmaması durumunda yorgunluğa ve tuumlm bunların etkisiyle

pek ccedilok iş kazasına yol accediltığı tespit edilmiştir Bunun yanı sıra ccedilalışma

13Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul sl 12 14 Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458 s 48

Sosyal Bilimler Dergisi 149

yerinin dekorasyonun goumlze hitap etmesi de kişinin sinir sistemini olumlu

etkileyebilmekte ve işini severek yapmasına neden olarak verimliliğini

arttırabilmektedir15

İş goumlren tatminini etkileyen oumlnemli koşullardan biri işyerindeki

sağlık ve hijyen koşullarıdır Bilhassa otellerin ccedilalışan yemekhanelerinin

hijyen youmlnuumlnden yeterli olması iş tatmini accedilısından buumlyuumlk oumlnem

taşımaktadır Hijyenik olmayan koşullarda ccedilalışan iş goumlrenlerde hastalanma

olasılığı yuumlksek olmakta kişinin etkin ve verimli ccedilalışmasını

engelleyebilmekte hatta işe gelememesine neden olarak iş kaybına yol

accedilabilmektedir16

Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların barınma koşulları etkin ve verimli

ccedilalışabilmelerinde buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Şayet iş goumlren yeterli imkanı

olmayan bir yerde kalıyorsa bu doğrudan doğruya kişinin ccedilalışmasına

olumsuz youmlnde etki edebilecektir

224 İşletme İccedili İletişim ve Youmlnetim

Konaklama işletmeleri hizmet akışının yoğun bir şekilde

gerccedilekleştiği işletmeler olduğu iccedilin ccedilalışanların ekip ruhuyla ccedilalışmaları

gerekir Ccedilalışanların bu şekilde ccedilalışmalarını sağlayan en oumlnemli etken

kuşkusuz ccedilalışanlar arasında iletişimin kuvvetli olmasıdır Youmlnetim iletişim

problemlerini kaldırmada ya da en aza indirgemede katılımı esas kılmak

zorundadır Toplam kalite youmlnetiminin oumlzuumlnuuml oluşturan katılımcılığın

gerccedilekleştirilmesi ile işletmenin suumlrekliliğini sağlayacak ortak amaccedillar

15 Şimşekage s502-522 16Tavmergen age s48

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 150

belirlenebilecek ccedilalışanlar arasında paylaşılan ortak normlar

oluşturulabilecektir Boumlylelikle ccedilalışanlar katılımcı anlayışla alınan

kararlara direnccedil goumlstermeyecek ve gerccedilekleştirmek iccedilin daha etkin ve verimli

ccedilalışacaklardır17

Bu durum Maslovvun ihtiyaccedillar hiyerarşisinde de bahsedilen

kişinin itibar goumlrme ihtiyacını karşılayarak motivasyonun arttırılmasını

sağlayacak ve kişinin işinden alacağı tatmin duumlzeyi de yuumlkseltilmiş olacaktır

Yine youmlnetim ccedilalışanlar arasında ccedilıkan iletişim problemlerini ccediloumlzmede son

derece dikkatli davranmak zorundadır Ccediluumlnkuuml yapılacak en ufak bir hata

problem yaşayan ccedilalışanların problemlerinin daha şiddetli duumlzeylere

ulaşmasını sağlayabilmektedir Yine youmlneticilerin astlarına olan yaklaşım

tarzları (objektif davranma oumlduumll ve ceza uygulamalarında hakkaniyetvs) iş

goumlreni daha iyi işine motive edebileceği gibi işinden soğumasına neden olup

hizmet kalitesinin duumlşmesine hatta işyerinden ayrılmasına devamsızlık

yapmasına da neden olabilmektedir

225 İşletmedeki Ccedilalışma Saatleri ve Tatil İmkanları

Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların etkin ve verimli ccedilalışmasına olumsuz

youmlnde etki eden faktoumlrlerden biride yorgunluk faktoumlruumlduumlr İş goumlrenin ccedilalışma

saatlerinin bedensel kapasiteyi aşacak biccedilimde yoğun olması iş goumlren

17 Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Sosyal Bilimler Dergisi 151

uumlzerinde yorgunluğa neden olmakta ve işinde hata oranlarının yuumlkselmesine

hatta iş kazaların olmasına dahi yol accedilabilmektedir

Yine ailesine ve kendisine yeterince zaman ayıramayan işgoumlrenin

stres altında kaldığı da diğer bir gerccedilektir

Oumlrneğin Higgins Duxburry ve Inving iş ve aile rolleri arasındaki

ccedilatışmanın ccedilalışanın iş ve aile yaşamı kalitesini azalttığını ve bunun da

dolaylı olarak verimsizlik devamsızlık iş değişikliği gibi oumlrguumltsel sonuccedillara

yol accedilabileceğini belirtmişlerdir

Bu ccedilalışma yapılan işin aile yapısı uumlzerinde guumlccedilluuml bir etkisi

olduğunu goumlstermektedir Bu nedenle moral ve motivasyonu arttırmak

ccedilalışanın iş ve aile arasında bir denge kurabilmesini sağlamaktır Bu zaman

ayarlamaları artan bir verime de sebep olabilir19

226 İşgoumlrenin Eğitim ve Oumlğretim Suumlreci Kişilik Yapısı

İşgoumlrenin aile yaşamı veya okul yaşamından aldığı eğitim ccedilalışma

başarısını etkileyebilmektedir Bunu oumlnlemenin en iyi yolu hizmet iccedili

eğitime ağırlık verilmesidir Hizmet iccedili eğitim belirli bir kurum yada

kuruluşta ccedilalışan personele ccedilalıştıkları alan ile ilgili bilgilerini arttırmak iccedilin

yapılan eğitimdir20 Başka bir ifade ile hizmet iccedili eğitim ise ccedilalışanların

18 Cevdet Avcıkurt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı 452 s4854 19 Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet tş Tatmini ve İş Bağlılığı İlişkisi İstanbul uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2 Kasım 1999sl 15-116 20 oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İLBF Manisa

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 152

aday veya asil olarak işe girişinden ccedileşitli nedenler ile işinden ayrılışına

kadar geccedilen suumlre iccedilinde bilgi beceri ve davranışlarında kalıcı ve suumlrekli

değişiklikler yapmaya doumlnuumlk etkinliklerdir Bu tuumlr eğitimin amacı işgoumlrenin

bilgi beceri ve anlayış youmlnuumlnden gelişimini sağlayarak işindeki verimliğini

yuumlkseltebilmektir Boumlylelikle kişinin kendine olan guumlveni artacak ve işine

daha iyi motive olabilecektir

İş goumlrenin suumlrekli baskı altında tutulduğu bir aileye veya ccedilevreye

sahip olması tutuk olmasına yola accedilabilmekte ve insanlarla iletişim

kurmanın bu denli oumlnemli olduğu bir sektoumlrde etkin ve verimli

ccedilalışamamasına neden olabilmektedir Ccedilalışanın bu youmlndeki eksikliklerini

muumlmkuumln olduğu kadar yok edebilecek eğitim programlarının ve hatta

uumllkemizde maalesef ccedilok nadir olarak goumlruumllen ama hemen hemen her buumlyuumlk

işletmede olması gereken psikolojik rehberlik hizmetlerin duumlzenlenmesi

gerekmektedir

4 YOumlNTEM

Araştırma Erdekteki 4 yıldızlı bir kıyı oteli ile Bandırmada ki 4

yıldızlı bir şehir otelinde yapılmıştır Erdekteki otelde 48 iş goumlren uumlzerinde

anket uygulanırken Bandırmada 52 iş goumlren uumlzerinde uygulanmıştır

Oumlrneklem sayısı Erdekteki otelde ccedilalışan iş goumlren sayısının 78ini

Bandırmadaki otelde 82sini oluşturmaktadır

Anket tekniğinin seccedililmesinin nedeni ccedilok miktarda verinin kısa

zamanda bilgi toplanmasına imkan vermesi ve aynı zamanda maliyetinin az

olmasıdır Anket soruları oluşturulurken oumlnce her iki oteldeki ccedilalışanlar ile

Sosyal Bilimler Dergisi 153

yuumlz yuumlze goumlruumlşuumllmuumlş ve iş tatminini etkileyebilecek faktoumlrlere ilişkin bilgi

alınmıştır Daha sonra anket sorularının hazırlanmasına geccedililmiştir

Anket toplam 68 sorudan oluşmaktadır Sorular iş goumlren tatminini

etkileyen faktoumlrlerden hangisi yada hangilerinin bu otellerde etkili olduğunun

araştırılmasına youmlneliktir Anket soruları hazırlanırken literatuumlrde bu konuyla

ilgili anket sorularından kişisel deneyimlerden ve anket uygulamadan oumlnce

otel ccedilalışanlarıyla yapılan goumlruumlşmeler neticesinde elde edilen bilgilerden

yararlanılmıştır

Anket sorularının 46 tanesi likert tipi oumllccedilek kullanılarak

oluşturulmuştur Anket 3 boumlluumlmden oluşmaktadır 1 Boumlluumlmde yer alan ilk 7

soru iş goumlrenin demografik oumlzelliklerini belirlemeye youmlneliktir 2Boumlluumlmde

yer alan 25 soru işgoumlrenin oteldeki konumunu ve ccedilalışma ortamını tanımaya

youmlneliktir Anketin 3 boumlluumlmuumlnde yer alan 21 soru iş goumlrenin duygu ve

duumlşuumlncelerini oumllccedilerek iş tatmininde etkili olan faktoumlrleri saptamaya

youmlneliktir Veriler SPSS 115 istatistik programında analiz edilmiştir

Verilerin analizinde ilk olarak anketin guumlvenilir olup olmadığına ilişkin

guumlvenilirlik analizi uygulanmıştır Analiz sonucunda elde edilen tablolar

Tablo A ve Tablo Bde goumlruumllduumlğuuml gibidir

Tablo A Erdek Oumlrneği

R E L I A B I L I T Y

Reliability Coefficients

N of Cases = 310

Alpha = 8257

A N A L Y S I S -

N of Items

S C A L E

= 79

(ALPHA)

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 154

Tablo B Bandırma Oumlrneği

R E L I A B I L I T Y

Reliability Coeffıcients

N of Cases= 220

Alpha = 8994

A N A L Y S I S -

N of Items

S C A L E

= 79

(ALPHA)

Yukarıda da goumlruumllduumlğuuml gibi analiz sonucunda elde edilen tablolara

bakıldığında Alpha katsayısının her iki otel iccedilin 75in uumlzerinde olduğu

goumlruumllmuumlştuumlr Dolayısıyla her iki otel iccedilin elde edilen veriler guumlvenilirdir

Araştırmada ccediloklu regresyon modeli kurulmuştur Modelde 12 tane

bağımsız değişken ve bir tane bağımlı değişken yer almaktadır Modelde de

yer alan bağımsız değişkenlerin sembolleri ve ifade ettikleri faktoumlrler aşağıda

belirtilmiştir

Xl=Fiziki koşullar(Ccedilahşma yerinin etkin ve verimli ccedilalışılabilmesi iccedilin

aydınlatma ısınma havalandırma gibi gerekli fiziki koşullara ve işin

gerektirdiği gerekli ekipmanlara sahip olup olmaması Personel

yemekhanesinin masa sandalye kuver sayısı ve yine ısınma havalandırma

aydınlatma gibi gerekli fiziki koşullara sahip olup olmaması personel

yemekhanesinde ccedilıkan yemeklerin lezzet ccedileşit ve hijyenik youmlnden memnun

edici olup olmaması ve işyerinin yeteri kadar temiz olup olmaması ve kaldığı

Sosyal Bilimler Dergisi 155

yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar

konfora sahip olup olmaması)

X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)

X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş

goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli

kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek

şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)

X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde

ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)

X5=Amirle olan ilişkiler

X6=Ailevi ilişkiler

X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)

X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili

eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi

hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)

X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi

olanakları vb bakış accedilıları)

X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip

ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)

Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu

youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)

Xl2=Mesleki Bağlılık

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156

Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ

Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri

ele alınacaktır

ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ

(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)

Tablo 1a

Bay Bayan

Toplam

Sayı 32 20 52

Yuumlzde 615 385

1000

Tablo 1b Cinsiyet

Bay

Bayan

Sayı 19

29

48

Yuumlzde 398 604

1000

Tablo 2a

20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam

Sayı 1

17 16 13

1 4

52

Yuumlzde 19

327 30 8 250

19 77

1000

Tablo 2b

Yaş

20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam

Sayı 5

26 9 5 3

48

Yuumlzde 104 542 168 104 63

1000

Sosyal Bilimler Dergisi 157

Tablo 3a Tablo3b

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Say 33

19

52

Yuumlzde 6 3 5

365

1000

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Sayı 11

37

48

Yuumlzde 229

771

1000

Tablo 4a Tablo 4b

İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi

Uumlniversite mezunu Toplam

Sayı 8 8

22 4

10 52

Yuumlzde 154 154

423

77

192 1000

Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam

Sayı 3 3 2

11 16 6 6 1

43

Yuumlzde 83 63 42

229 333 125 125 21

1000

Tablo 5a Tablo 5b

Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

Sayı

3

4 7

1

1

52

Yuumlzde

5 8

904

19

19

1000

Hata

Toplam

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

0

Sayı 21

13

2

10

46

2

48

Yuumlzde 438

271

42

208

958

42

1000

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158

Tablo 6a

Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Toplam

Sayı

43

9

52

Yuumlzde

827

173

1000

Tablo 6b

Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Diğer

Toplam

Sayı

12

35

1

48

Yuumlzde

250

7 2 9

21

1000

Tablo 7a

Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu

0 Bir ay ve bir aydan az

Bir ay- uumlccedil ay

Uumlccedil ay - altı ay arası

Altı ay ve altı ay 1 yıl arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

1

1

3

4

3

40

52

Yuumlzde

19

19

58

77

58

769

1000

Tablo 7b

Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı

Bir ay ve bir aydan az

Bir ay -uumlccedil ay arası

Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

24

5

2

17

4d

Yuumlzde

50 0

104

42

354

1000

Tablo 8a Tablo 8b

İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor

Soru bana uygun değil

Katılmıyorum

Kararsızım

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı

6

26

14

6

52

Yuumlzde

1 1 5 j

500

270

115

1000

İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor

Soru bana uygun değil

Kesinlikte katılıyorum

Katılmıyorum

Kararsızım

Katılıyorum

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı 4

4

7

9

12

12

48

Yuumlzde 63

63

148

168

250

250

1000

Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması

yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla

olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu

goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların

87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların

54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35

yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine

isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde

Sosyal Bilimler Dergisi 159

ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde

ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir

Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40

gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor

oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi

buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35

gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını

bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla

olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı

14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği

olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun

kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr

Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta

ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış

mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna

başvurulmaktadır

Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman

olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki

elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde

ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)

Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500

milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların

27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160

sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun

nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de

ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi

bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de

Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler

işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir

maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan

maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı

olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan

uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı

oldukları goumlruumlluumlr

Tablo9

Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir

Count

Eğitim Durumu

Toplam

okuma yazması yok

Ortaokul

ortaokul oumlğrencisi

Lise oumlğrencisi

lise

uumlniversite oumlğrencisi

uumlniversite mezunu

diğer

300 ve aiti 3

0

0

5

6

5

2

0

21

Aylık Ortalama Gelir

301-500 0

1

0

4

4

0

4

0

13

501-700 0

0

2

0

0

0

0

0

2

Bilmiyorum 0

0

0

2

6

1

0

1

10

Toplam 3

1

2

11

16

6

6

1

46

Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş

goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş

ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin

Sosyal Bilimler Dergisi 161

neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin

sonuccedilları aşağıda sunulmuştur

6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ

Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

1 Model 1

Variables Entered

x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5

Variables Removed Method

Enter

a All requested variables entered

b Dependent Variable y

Model Summary

Model 1

R 919

R Square 845

Adjusted R Square

796

Std Error of 1 the Estimate

538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2

x7 X4 x9 xS

A N O V A b

Model 1 Regression

Residual

Total

Sum of

Squares

59727

10979

70706

df 12

38

50

Mean Square

4977

289

F 17228

Sig 0 0 0 a

a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5

b Dependent Variable y

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162

C o e f f i c i e n t s

Model

1 (Constant)

x1

x2

x3

x4

x5

x6

x7

x8

x9

x10

x11

x12

Unstandardized

Coefficients

8

-1170

107

044

099

-144

275

152

-118

023

549

099

-037

228

Std Error

1274

151

119

112

135

148

062

124

166

109

136

110

068

Standardized

Coefficients

Beta

068

039

093

-129

318

192

-088

014

561

067

-039

293

t

-918

708

367

877

-1067

1 855

2426

-952

140

5042

730

-331

3365

Sig

364 I

483

715

386

293

071

020

347

890

000

470

742

002 |

agt Dependent Variable y

Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren

tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği

goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi

ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr

Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

I Model 1

Variable Entered

x12 x8x2 1 x11x10

x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

Variables Removed Method

Enter

a All requested vanables entered

b Dependent Variable y

Sosyal Bilimler Dergisi 163

Model Summary

Model 1

R 870

R Square 758

Adjusted R Square

661

Std Error of the Estimate

902

a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4

ANOVA

Model 1 Regression

R esidual Total

Sum of Squares

78 336 24408

100744

df 12 30 42

Mean Squaıe 6301

814

F 7819

Sig 000 I

a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

b Dependent Variable y

Coeffictefrts bull

Model 1 (Constant)

x1 x2 x3 x4

x5 x6 x7 x8

x9 x10

x11

x12

Unstandardized Coefficients

B 502 682

-043 169

-357 789

-457 -194

-313

373

-061 -207

307

Std Error 1754

226

099 130 438

469

119

170

136

276 185

146

109

Standardized Coefficients

Beta

453

-048 159

-268

555 -528 -160

-270

241 -035 -193

360

t 286

3021 -434

1306 -817 1682

-3850

-1146

-2 312 1353

-328 -1421 2810

Sig 777 005 667 202

421

103 001

261 028

188

745

166

009 a Dependent Vanable y

Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan

faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar

uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan

faktoumlrler arasında yer almıştır

Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde

etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler

Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de

negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde

Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu

duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu

artmaktadır

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164

Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında

yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma

eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan

insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum

ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır

Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr

mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki

goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece

yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli

hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya

ccedilıkmıştır

Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve

4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki

eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin

yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır

Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada

istememektedir

8SONUCcedil VE OumlNERİLER

Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide

bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini

uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan

sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez

daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri

iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece

dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir

Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla

Sosyal Bilimler Dergisi 165

ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren

son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu

oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet

sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde

youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini

sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln

olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli

işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir

Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının

tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir

Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide

bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda

ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir

KAYNAKLAR

Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa

Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi

httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311

Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde

Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve

Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma

Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi

İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275

Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde

Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı

452 s4854

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166

Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi

Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel

Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html

adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)

Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş

Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2

Kasım 1999s 115-116

Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml

Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II

Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE

Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and

Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel

Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005

tarihinde alınmıştır

Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim

Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF

Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16

Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde

Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi

Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa

Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi

Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul

Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve

OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul

Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi

olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli

Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458

Page 4: KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ GÖREN TATMİNİNİ …sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c8s14/makale/c8s14m8.pdf · eğer iş gören üzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 144

aynı zamanda olmasıdır1 Ccedilalışanın gerccedilekleştirdiği anlık olumsuz bir

davranış muumlşterinin beklentisini olumsuz etkileyebilmektedir

Oumlrneğin bir guumlnluumlk beğenilmeyen konaklama hizmetinin otele geri

verilip yenilenmesinin yada onarılmasının istenmesi soumlz konusu değildir

Dolayısıyla konaklama işletmelerinin hizmet uumlretimini muumlmkuumln olduğunca

sıfır yanlış ile gerccedilekleştirmesi gerekir

Oumlte yandan makineleşme oranının yuumlksek olduğu işletmelere goumlre

konaklama işletmelerinin uumlretimde yanlış yapma olasılığı daha yuumlksek

olmaktadır Ccediluumlnkuuml bu işletmelerdeki uumlretim buumlyuumlk oumllccediluumlde insan emeğine

dayanmaktadır ve bu durumda muumlşteriye standart hizmet sunulması

guumlccedilleşmektedir Bir konaklama işletmesinde aynı iş goumlren tarafından verilen

aynı tuumlrdeki hizmetler bile birbirinden farklılık goumlsterebilmektedir Ccediluumlnkuuml iş

goumlrenin iş doyumu hizmeti verdiği sırada taşıdığı duygu ve duumlşuumlnceleri

hizmetin kalitesini etkileyebilmektedir Dolayısıyla konaklama

işletmelerinde iş goumlrenin iş doyumu ile muumlşterilerin memnuniyeti(yada

hizmetin kalitesi) ve işletmenin başarısı arasında doğru orantılı bir ilişki

bulunmaktadır diyebiliriz4

Araştırmamızda iş goumlren tatmininin ne olduğu ve iş goumlren tatminini

etkileyebilecek faktoumlrlerin neler olabileceğine dair bir literatuumlr araştırması

1 Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel Uygulamaları ve

Sorunları httpiktisatulndağedutrdergi3karakoc html adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005) s 1 2 Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml Kalitesine

Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II Ulusal Orta Anadolu

Kongresi Niğde Uumlniversitesi Niğde s411 3 Karakoccedil age s 1 4 Karakoccedil age s 1

Sosyal Bilimler Dergisi 145

yapılmıştır Bu araştırma sonucu elde edilen verilere dayanarak ccedilalışmanın

ilk kısmı olan araştırmanın kuramsal boumlluumlmuuml oluşturulmuştur

İkinci boumlluumlmde Bandırma ve Erdekteki iki otelde gerccedilekleştirilen

alan araştırmasının verilerine yer verilmiştir Ccedilalışmanın son kısmı olan

sonuccedil boumlluumlmuumlnde daha oumlnce elde edilen tablolara dayanarak yorumlamalar

yapılmış ve ccediloumlzuumlm oumlnerilerinde bulunulmuştur

2 ARAŞTIRMAYA İLİŞKİN LİTERATUumlR TARAMASI

21 İŞ GOumlREN TATMİNİ

Motivasyon kişinin belli bir amacı gerccedilekleştirmek uumlzere kendi arzu

ve istekleri doğrultusunda davranma olayıdır Bu da ancak işgoumlrenin

beklentilerinin karşılanması yani iş tatminin sağlanması ile muumlmkuumln

olabilmektedir5 İş goumlrenin iş tatminin sağlanması iş goumlren tarafından

verilecek olan hizmetin kalitesinin yuumlkseltilmesinde buumlyuumlk oumlnem taşır Zira

iş tatmini iş goumlrenin işine ve iş ortamına karşı olan olumlu tutumudur ve

eğer iş goumlren uumlzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek olan hizmetin

kalitesinin duumlşmesi kaccedilınılmaz olacaktır Bu anlamda iş tatmini ccedilalışanların

performansını işgoumlren devir hızını oumlrguumltuumln buumlyuumlme hızını verimliliğini

nihai olarakta karlılığını etkileyen oumlnemli bir oumlğedir6 Willa M Bruce ve J

Walton Blackburnunda ifade ettiği gibi iş goumlrenlerin iş tatminini

yuumlkseltmesindeki en buumlyuumlk etken onlar iccedilin ideal bir ortamın

5 Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İlBF Oumlrneği) İktisat İşletme ve Finans Sayı3Ciltl6 s12 6 Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi s254

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 146

yaratılmasıdır Boumlylelikle iş goumlrenlerin daha yuumlksek performansla ccedilalışması

sağlanacak ve buna bağlı olarak verilecek olan hizmetin kalitesi yuumlkseltilmiş

olacaktır7

Bu durum guumlduumlleme kavramının guumlndeme gelmesine neden olur

Guumlduumlleme oumlrguumltuumln bireylerin ihtiyaccedillarını tatminle sonuccedillandıracak bir iş

ortamı yaratarak bireyin harekete geccedilirilmesi ve desteklenmesi suumlrecidir

Bu suumlrecin sağlıklı bir şekilde yuumlruumltuumllebilmesi iccedilin oumlncelikle iş

goumlrenin işyerinden duyduğu beklentilerinin ne olduğunun tespit edilmesi ve

bu beklentilerinin ne oumllccediluumlde karşılandığının yada aşıldığının belirlenmesi

gerekir9 Bu amaccedilla yapılan araştırmalar işgoumlrenin birincil ikincil ve genel

guumlduumller olmak uumlzere uumlccedil tip guumlduumlnuumln etkisi altında olduğunu goumlsterir Birincil

guumlduumller kişinin yaşar halde kalması iccedilin organizması iccedilin gerekli olan yeme

iccedilme nefes alma duumlzenli bir vuumlcut ısısı sağlama cinsellik gibi guumlduumllerdir

İkincil guumlduumller ise sonradan oumlğrenilmiş guumlccedil basan elde etme ait olma gibi

guumlduumllerdir Genel guumlduumller ise ne birincil ne de ikincil guumlduumller sınıfına

sokulabilen guumlduumllerdir Bir diğer ifadeyle oumlğrenilmemiş ve fizyolojik koumlkenli

olmayan guumlduumllerdir Merak yetkinlik ccedilevreyle uğraşma faaliyet sevgi gibi

fşte kişinin beklentileri iccedilinde yer alan bu guumlduumllerin işyerinde sağlanması

kişide iş tatminine yol accedilacaktır10

7 Mıırray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel HilF httpwwwjlsAincedt^murrsatisfactionpdftacircvcsnden 01052005 tarihinde alınmıştır s3 8 Oumlruumlcuuml Ccedilolak age 12 9 Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi s92 10 Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış BilirnIeriİstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275 s 102

Sosyal Bilimler Dergisi 147

Bu anlamda konaklama işletmesinde işgoumlren tatminini etkileyen

faktoumlrlerin neler olabileceğine youmlnelik bir literatuumlr araştırmasına gidildiğinde

aşağıdaki faktoumlrlerin etkili olduğu goumlruumlluumlr

22 İŞ GOumlREN TATMİNİNİ ETKİLEYEBİLEN FAKTOumlRLER

221Demografik faktoumlrler

Cinsiyet yaş kişilik yada iş durumu iş tatminini belirleyebilecek

faktoumlrler arasında sayılabilir Cinsiyet konusunda kesin belirleyici huumlkuumlmlere

varılamamakla birlikte değişik iş grupları cinsiyete goumlre değişik

beklentilerin kaynağı olabilmektedir Yaş ile iş tatmini arasında tam doğrusal

olmasa da doğru orantı vardır Yaş iş tatminini belirlemede diğer

faktoumlrlerden daha fazla bir etkiye sahiptir Sosyo ekonomik faktoumlrler de iş

tatminini belirleyici oumlzelliğe sahiptirler11

222İşletmedeki Uumlcret ve Sosyal Guumlvenlik Politikası

Turizm talebindeki elastikiyet (mevsimlik yoğunlaşma rezervasyon

iptalleri vb) işletmeleri personel politikaları accedilısından bazı oumlnlemler

almaya iter Bu oumlnlemlerin başında oumlzellikle kıyı otellerin oumlluuml sezon olarak

adlandırdıkları kış mevsiminde daha az personel ccedilalıştırmaya youmlnlenmeleri

gelebilir12 Bu durum iş goumlrenin oumlluuml sezonda işsiz kalmasına neden

olabilmektedir Bu korkuyla yaşayan iş goumlren işine tam anlamıyla kendini

verememekte bu da hizmet kalitesinin duumlşmesine neden olabilmektedir

11Atar Huumlseyin ilker ( 05042006) Motivasyon ve İş İlişkisi httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvasp7BodvID-3311 12Kuumlccediluumlkaltan age s410

Edip OumlRUumlCUuml-Fuumlsun ESENKAL 148

Burada işgoumlren bakımından oumlnemli olan asgari sabit uumlcretin garanti

edilmesi uumlcret politikalarının adil ve oumlzendirici olmasıdır

Bu durum ccedilalışanın işyeri tarafından oumlnemsendiğini ortaya koyacak

ve işini keyifle yapmasına imkan vererek iş tatminini arttıracaktır

223 İş Yerinin Fiziki Koşulları

Bir iş yerinin havalandırma aydınlatma ısıtma youmlnuumlnden yeterli

olmaması iş goumlren iccedilin gerekli olan bazı ekipmanların olmaması yada yeterli

olmaması iş goumlrenin iş tatminsizliğine yol accedilabilmekte ve etkin ve verimli

ccedilalışmasını engelleyebilmektedir Oumlzellikle en luumlks konaklama

işletmelerinde bile ccedilalışanlar iccedilin ayrılan arka ofislerde ışıklandırma

havalandırma gibi pek ccedilok ergonomik faktoumlruumln yeterli olmadığı

goumlruumllmuumlştuumlr14 Halbuki bu unsurların duumlzeltilmesinin iş goumlren tatminin

sağlanmasında buumlyuumlk oumlnemi vardır Oumlrneğin iyi bir aydınlatma iyi goumlrmeyi

sağlayarak bir işin daha kısa suumlrede ve kaliteli olarak yapılmasına imkan

vererek iş başarısını arttırırken koumltuuml bir aydınlatma goumlz yorgunluğuna neden

olarak iş başarısını oumlnemli oumllccediluumlde duumlşuumlrebildiği gibi iş kazalarına da neden

olabilmektedir Yine havalandırma koşullarının yeterince iyi olmaması

ccedilalışanlarda pek ccedilok solunum hastalığına neden olabildiği gibi vuumlcut iccedilin

gerekli ısının olmaması durumunda yorgunluğa ve tuumlm bunların etkisiyle

pek ccedilok iş kazasına yol accediltığı tespit edilmiştir Bunun yanı sıra ccedilalışma

13Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul sl 12 14 Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458 s 48

Sosyal Bilimler Dergisi 149

yerinin dekorasyonun goumlze hitap etmesi de kişinin sinir sistemini olumlu

etkileyebilmekte ve işini severek yapmasına neden olarak verimliliğini

arttırabilmektedir15

İş goumlren tatminini etkileyen oumlnemli koşullardan biri işyerindeki

sağlık ve hijyen koşullarıdır Bilhassa otellerin ccedilalışan yemekhanelerinin

hijyen youmlnuumlnden yeterli olması iş tatmini accedilısından buumlyuumlk oumlnem

taşımaktadır Hijyenik olmayan koşullarda ccedilalışan iş goumlrenlerde hastalanma

olasılığı yuumlksek olmakta kişinin etkin ve verimli ccedilalışmasını

engelleyebilmekte hatta işe gelememesine neden olarak iş kaybına yol

accedilabilmektedir16

Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların barınma koşulları etkin ve verimli

ccedilalışabilmelerinde buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Şayet iş goumlren yeterli imkanı

olmayan bir yerde kalıyorsa bu doğrudan doğruya kişinin ccedilalışmasına

olumsuz youmlnde etki edebilecektir

224 İşletme İccedili İletişim ve Youmlnetim

Konaklama işletmeleri hizmet akışının yoğun bir şekilde

gerccedilekleştiği işletmeler olduğu iccedilin ccedilalışanların ekip ruhuyla ccedilalışmaları

gerekir Ccedilalışanların bu şekilde ccedilalışmalarını sağlayan en oumlnemli etken

kuşkusuz ccedilalışanlar arasında iletişimin kuvvetli olmasıdır Youmlnetim iletişim

problemlerini kaldırmada ya da en aza indirgemede katılımı esas kılmak

zorundadır Toplam kalite youmlnetiminin oumlzuumlnuuml oluşturan katılımcılığın

gerccedilekleştirilmesi ile işletmenin suumlrekliliğini sağlayacak ortak amaccedillar

15 Şimşekage s502-522 16Tavmergen age s48

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 150

belirlenebilecek ccedilalışanlar arasında paylaşılan ortak normlar

oluşturulabilecektir Boumlylelikle ccedilalışanlar katılımcı anlayışla alınan

kararlara direnccedil goumlstermeyecek ve gerccedilekleştirmek iccedilin daha etkin ve verimli

ccedilalışacaklardır17

Bu durum Maslovvun ihtiyaccedillar hiyerarşisinde de bahsedilen

kişinin itibar goumlrme ihtiyacını karşılayarak motivasyonun arttırılmasını

sağlayacak ve kişinin işinden alacağı tatmin duumlzeyi de yuumlkseltilmiş olacaktır

Yine youmlnetim ccedilalışanlar arasında ccedilıkan iletişim problemlerini ccediloumlzmede son

derece dikkatli davranmak zorundadır Ccediluumlnkuuml yapılacak en ufak bir hata

problem yaşayan ccedilalışanların problemlerinin daha şiddetli duumlzeylere

ulaşmasını sağlayabilmektedir Yine youmlneticilerin astlarına olan yaklaşım

tarzları (objektif davranma oumlduumll ve ceza uygulamalarında hakkaniyetvs) iş

goumlreni daha iyi işine motive edebileceği gibi işinden soğumasına neden olup

hizmet kalitesinin duumlşmesine hatta işyerinden ayrılmasına devamsızlık

yapmasına da neden olabilmektedir

225 İşletmedeki Ccedilalışma Saatleri ve Tatil İmkanları

Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların etkin ve verimli ccedilalışmasına olumsuz

youmlnde etki eden faktoumlrlerden biride yorgunluk faktoumlruumlduumlr İş goumlrenin ccedilalışma

saatlerinin bedensel kapasiteyi aşacak biccedilimde yoğun olması iş goumlren

17 Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Sosyal Bilimler Dergisi 151

uumlzerinde yorgunluğa neden olmakta ve işinde hata oranlarının yuumlkselmesine

hatta iş kazaların olmasına dahi yol accedilabilmektedir

Yine ailesine ve kendisine yeterince zaman ayıramayan işgoumlrenin

stres altında kaldığı da diğer bir gerccedilektir

Oumlrneğin Higgins Duxburry ve Inving iş ve aile rolleri arasındaki

ccedilatışmanın ccedilalışanın iş ve aile yaşamı kalitesini azalttığını ve bunun da

dolaylı olarak verimsizlik devamsızlık iş değişikliği gibi oumlrguumltsel sonuccedillara

yol accedilabileceğini belirtmişlerdir

Bu ccedilalışma yapılan işin aile yapısı uumlzerinde guumlccedilluuml bir etkisi

olduğunu goumlstermektedir Bu nedenle moral ve motivasyonu arttırmak

ccedilalışanın iş ve aile arasında bir denge kurabilmesini sağlamaktır Bu zaman

ayarlamaları artan bir verime de sebep olabilir19

226 İşgoumlrenin Eğitim ve Oumlğretim Suumlreci Kişilik Yapısı

İşgoumlrenin aile yaşamı veya okul yaşamından aldığı eğitim ccedilalışma

başarısını etkileyebilmektedir Bunu oumlnlemenin en iyi yolu hizmet iccedili

eğitime ağırlık verilmesidir Hizmet iccedili eğitim belirli bir kurum yada

kuruluşta ccedilalışan personele ccedilalıştıkları alan ile ilgili bilgilerini arttırmak iccedilin

yapılan eğitimdir20 Başka bir ifade ile hizmet iccedili eğitim ise ccedilalışanların

18 Cevdet Avcıkurt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı 452 s4854 19 Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet tş Tatmini ve İş Bağlılığı İlişkisi İstanbul uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2 Kasım 1999sl 15-116 20 oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İLBF Manisa

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 152

aday veya asil olarak işe girişinden ccedileşitli nedenler ile işinden ayrılışına

kadar geccedilen suumlre iccedilinde bilgi beceri ve davranışlarında kalıcı ve suumlrekli

değişiklikler yapmaya doumlnuumlk etkinliklerdir Bu tuumlr eğitimin amacı işgoumlrenin

bilgi beceri ve anlayış youmlnuumlnden gelişimini sağlayarak işindeki verimliğini

yuumlkseltebilmektir Boumlylelikle kişinin kendine olan guumlveni artacak ve işine

daha iyi motive olabilecektir

İş goumlrenin suumlrekli baskı altında tutulduğu bir aileye veya ccedilevreye

sahip olması tutuk olmasına yola accedilabilmekte ve insanlarla iletişim

kurmanın bu denli oumlnemli olduğu bir sektoumlrde etkin ve verimli

ccedilalışamamasına neden olabilmektedir Ccedilalışanın bu youmlndeki eksikliklerini

muumlmkuumln olduğu kadar yok edebilecek eğitim programlarının ve hatta

uumllkemizde maalesef ccedilok nadir olarak goumlruumllen ama hemen hemen her buumlyuumlk

işletmede olması gereken psikolojik rehberlik hizmetlerin duumlzenlenmesi

gerekmektedir

4 YOumlNTEM

Araştırma Erdekteki 4 yıldızlı bir kıyı oteli ile Bandırmada ki 4

yıldızlı bir şehir otelinde yapılmıştır Erdekteki otelde 48 iş goumlren uumlzerinde

anket uygulanırken Bandırmada 52 iş goumlren uumlzerinde uygulanmıştır

Oumlrneklem sayısı Erdekteki otelde ccedilalışan iş goumlren sayısının 78ini

Bandırmadaki otelde 82sini oluşturmaktadır

Anket tekniğinin seccedililmesinin nedeni ccedilok miktarda verinin kısa

zamanda bilgi toplanmasına imkan vermesi ve aynı zamanda maliyetinin az

olmasıdır Anket soruları oluşturulurken oumlnce her iki oteldeki ccedilalışanlar ile

Sosyal Bilimler Dergisi 153

yuumlz yuumlze goumlruumlşuumllmuumlş ve iş tatminini etkileyebilecek faktoumlrlere ilişkin bilgi

alınmıştır Daha sonra anket sorularının hazırlanmasına geccedililmiştir

Anket toplam 68 sorudan oluşmaktadır Sorular iş goumlren tatminini

etkileyen faktoumlrlerden hangisi yada hangilerinin bu otellerde etkili olduğunun

araştırılmasına youmlneliktir Anket soruları hazırlanırken literatuumlrde bu konuyla

ilgili anket sorularından kişisel deneyimlerden ve anket uygulamadan oumlnce

otel ccedilalışanlarıyla yapılan goumlruumlşmeler neticesinde elde edilen bilgilerden

yararlanılmıştır

Anket sorularının 46 tanesi likert tipi oumllccedilek kullanılarak

oluşturulmuştur Anket 3 boumlluumlmden oluşmaktadır 1 Boumlluumlmde yer alan ilk 7

soru iş goumlrenin demografik oumlzelliklerini belirlemeye youmlneliktir 2Boumlluumlmde

yer alan 25 soru işgoumlrenin oteldeki konumunu ve ccedilalışma ortamını tanımaya

youmlneliktir Anketin 3 boumlluumlmuumlnde yer alan 21 soru iş goumlrenin duygu ve

duumlşuumlncelerini oumllccedilerek iş tatmininde etkili olan faktoumlrleri saptamaya

youmlneliktir Veriler SPSS 115 istatistik programında analiz edilmiştir

Verilerin analizinde ilk olarak anketin guumlvenilir olup olmadığına ilişkin

guumlvenilirlik analizi uygulanmıştır Analiz sonucunda elde edilen tablolar

Tablo A ve Tablo Bde goumlruumllduumlğuuml gibidir

Tablo A Erdek Oumlrneği

R E L I A B I L I T Y

Reliability Coefficients

N of Cases = 310

Alpha = 8257

A N A L Y S I S -

N of Items

S C A L E

= 79

(ALPHA)

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 154

Tablo B Bandırma Oumlrneği

R E L I A B I L I T Y

Reliability Coeffıcients

N of Cases= 220

Alpha = 8994

A N A L Y S I S -

N of Items

S C A L E

= 79

(ALPHA)

Yukarıda da goumlruumllduumlğuuml gibi analiz sonucunda elde edilen tablolara

bakıldığında Alpha katsayısının her iki otel iccedilin 75in uumlzerinde olduğu

goumlruumllmuumlştuumlr Dolayısıyla her iki otel iccedilin elde edilen veriler guumlvenilirdir

Araştırmada ccediloklu regresyon modeli kurulmuştur Modelde 12 tane

bağımsız değişken ve bir tane bağımlı değişken yer almaktadır Modelde de

yer alan bağımsız değişkenlerin sembolleri ve ifade ettikleri faktoumlrler aşağıda

belirtilmiştir

Xl=Fiziki koşullar(Ccedilahşma yerinin etkin ve verimli ccedilalışılabilmesi iccedilin

aydınlatma ısınma havalandırma gibi gerekli fiziki koşullara ve işin

gerektirdiği gerekli ekipmanlara sahip olup olmaması Personel

yemekhanesinin masa sandalye kuver sayısı ve yine ısınma havalandırma

aydınlatma gibi gerekli fiziki koşullara sahip olup olmaması personel

yemekhanesinde ccedilıkan yemeklerin lezzet ccedileşit ve hijyenik youmlnden memnun

edici olup olmaması ve işyerinin yeteri kadar temiz olup olmaması ve kaldığı

Sosyal Bilimler Dergisi 155

yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar

konfora sahip olup olmaması)

X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)

X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş

goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli

kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek

şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)

X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde

ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)

X5=Amirle olan ilişkiler

X6=Ailevi ilişkiler

X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)

X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili

eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi

hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)

X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi

olanakları vb bakış accedilıları)

X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip

ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)

Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu

youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)

Xl2=Mesleki Bağlılık

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156

Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ

Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri

ele alınacaktır

ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ

(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)

Tablo 1a

Bay Bayan

Toplam

Sayı 32 20 52

Yuumlzde 615 385

1000

Tablo 1b Cinsiyet

Bay

Bayan

Sayı 19

29

48

Yuumlzde 398 604

1000

Tablo 2a

20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam

Sayı 1

17 16 13

1 4

52

Yuumlzde 19

327 30 8 250

19 77

1000

Tablo 2b

Yaş

20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam

Sayı 5

26 9 5 3

48

Yuumlzde 104 542 168 104 63

1000

Sosyal Bilimler Dergisi 157

Tablo 3a Tablo3b

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Say 33

19

52

Yuumlzde 6 3 5

365

1000

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Sayı 11

37

48

Yuumlzde 229

771

1000

Tablo 4a Tablo 4b

İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi

Uumlniversite mezunu Toplam

Sayı 8 8

22 4

10 52

Yuumlzde 154 154

423

77

192 1000

Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam

Sayı 3 3 2

11 16 6 6 1

43

Yuumlzde 83 63 42

229 333 125 125 21

1000

Tablo 5a Tablo 5b

Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

Sayı

3

4 7

1

1

52

Yuumlzde

5 8

904

19

19

1000

Hata

Toplam

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

0

Sayı 21

13

2

10

46

2

48

Yuumlzde 438

271

42

208

958

42

1000

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158

Tablo 6a

Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Toplam

Sayı

43

9

52

Yuumlzde

827

173

1000

Tablo 6b

Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Diğer

Toplam

Sayı

12

35

1

48

Yuumlzde

250

7 2 9

21

1000

Tablo 7a

Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu

0 Bir ay ve bir aydan az

Bir ay- uumlccedil ay

Uumlccedil ay - altı ay arası

Altı ay ve altı ay 1 yıl arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

1

1

3

4

3

40

52

Yuumlzde

19

19

58

77

58

769

1000

Tablo 7b

Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı

Bir ay ve bir aydan az

Bir ay -uumlccedil ay arası

Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

24

5

2

17

4d

Yuumlzde

50 0

104

42

354

1000

Tablo 8a Tablo 8b

İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor

Soru bana uygun değil

Katılmıyorum

Kararsızım

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı

6

26

14

6

52

Yuumlzde

1 1 5 j

500

270

115

1000

İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor

Soru bana uygun değil

Kesinlikte katılıyorum

Katılmıyorum

Kararsızım

Katılıyorum

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı 4

4

7

9

12

12

48

Yuumlzde 63

63

148

168

250

250

1000

Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması

yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla

olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu

goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların

87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların

54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35

yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine

isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde

Sosyal Bilimler Dergisi 159

ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde

ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir

Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40

gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor

oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi

buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35

gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını

bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla

olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı

14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği

olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun

kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr

Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta

ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış

mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna

başvurulmaktadır

Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman

olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki

elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde

ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)

Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500

milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların

27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160

sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun

nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de

ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi

bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de

Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler

işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir

maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan

maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı

olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan

uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı

oldukları goumlruumlluumlr

Tablo9

Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir

Count

Eğitim Durumu

Toplam

okuma yazması yok

Ortaokul

ortaokul oumlğrencisi

Lise oumlğrencisi

lise

uumlniversite oumlğrencisi

uumlniversite mezunu

diğer

300 ve aiti 3

0

0

5

6

5

2

0

21

Aylık Ortalama Gelir

301-500 0

1

0

4

4

0

4

0

13

501-700 0

0

2

0

0

0

0

0

2

Bilmiyorum 0

0

0

2

6

1

0

1

10

Toplam 3

1

2

11

16

6

6

1

46

Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş

goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş

ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin

Sosyal Bilimler Dergisi 161

neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin

sonuccedilları aşağıda sunulmuştur

6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ

Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

1 Model 1

Variables Entered

x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5

Variables Removed Method

Enter

a All requested variables entered

b Dependent Variable y

Model Summary

Model 1

R 919

R Square 845

Adjusted R Square

796

Std Error of 1 the Estimate

538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2

x7 X4 x9 xS

A N O V A b

Model 1 Regression

Residual

Total

Sum of

Squares

59727

10979

70706

df 12

38

50

Mean Square

4977

289

F 17228

Sig 0 0 0 a

a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5

b Dependent Variable y

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162

C o e f f i c i e n t s

Model

1 (Constant)

x1

x2

x3

x4

x5

x6

x7

x8

x9

x10

x11

x12

Unstandardized

Coefficients

8

-1170

107

044

099

-144

275

152

-118

023

549

099

-037

228

Std Error

1274

151

119

112

135

148

062

124

166

109

136

110

068

Standardized

Coefficients

Beta

068

039

093

-129

318

192

-088

014

561

067

-039

293

t

-918

708

367

877

-1067

1 855

2426

-952

140

5042

730

-331

3365

Sig

364 I

483

715

386

293

071

020

347

890

000

470

742

002 |

agt Dependent Variable y

Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren

tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği

goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi

ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr

Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

I Model 1

Variable Entered

x12 x8x2 1 x11x10

x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

Variables Removed Method

Enter

a All requested vanables entered

b Dependent Variable y

Sosyal Bilimler Dergisi 163

Model Summary

Model 1

R 870

R Square 758

Adjusted R Square

661

Std Error of the Estimate

902

a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4

ANOVA

Model 1 Regression

R esidual Total

Sum of Squares

78 336 24408

100744

df 12 30 42

Mean Squaıe 6301

814

F 7819

Sig 000 I

a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

b Dependent Variable y

Coeffictefrts bull

Model 1 (Constant)

x1 x2 x3 x4

x5 x6 x7 x8

x9 x10

x11

x12

Unstandardized Coefficients

B 502 682

-043 169

-357 789

-457 -194

-313

373

-061 -207

307

Std Error 1754

226

099 130 438

469

119

170

136

276 185

146

109

Standardized Coefficients

Beta

453

-048 159

-268

555 -528 -160

-270

241 -035 -193

360

t 286

3021 -434

1306 -817 1682

-3850

-1146

-2 312 1353

-328 -1421 2810

Sig 777 005 667 202

421

103 001

261 028

188

745

166

009 a Dependent Vanable y

Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan

faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar

uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan

faktoumlrler arasında yer almıştır

Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde

etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler

Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de

negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde

Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu

duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu

artmaktadır

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164

Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında

yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma

eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan

insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum

ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır

Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr

mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki

goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece

yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli

hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya

ccedilıkmıştır

Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve

4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki

eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin

yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır

Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada

istememektedir

8SONUCcedil VE OumlNERİLER

Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide

bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini

uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan

sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez

daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri

iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece

dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir

Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla

Sosyal Bilimler Dergisi 165

ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren

son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu

oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet

sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde

youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini

sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln

olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli

işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir

Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının

tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir

Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide

bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda

ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir

KAYNAKLAR

Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa

Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi

httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311

Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde

Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve

Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma

Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi

İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275

Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde

Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı

452 s4854

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166

Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi

Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel

Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html

adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)

Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş

Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2

Kasım 1999s 115-116

Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml

Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II

Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE

Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and

Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel

Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005

tarihinde alınmıştır

Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim

Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF

Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16

Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde

Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi

Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa

Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi

Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul

Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve

OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul

Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi

olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli

Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458

Page 5: KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ GÖREN TATMİNİNİ …sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c8s14/makale/c8s14m8.pdf · eğer iş gören üzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek

Sosyal Bilimler Dergisi 145

yapılmıştır Bu araştırma sonucu elde edilen verilere dayanarak ccedilalışmanın

ilk kısmı olan araştırmanın kuramsal boumlluumlmuuml oluşturulmuştur

İkinci boumlluumlmde Bandırma ve Erdekteki iki otelde gerccedilekleştirilen

alan araştırmasının verilerine yer verilmiştir Ccedilalışmanın son kısmı olan

sonuccedil boumlluumlmuumlnde daha oumlnce elde edilen tablolara dayanarak yorumlamalar

yapılmış ve ccediloumlzuumlm oumlnerilerinde bulunulmuştur

2 ARAŞTIRMAYA İLİŞKİN LİTERATUumlR TARAMASI

21 İŞ GOumlREN TATMİNİ

Motivasyon kişinin belli bir amacı gerccedilekleştirmek uumlzere kendi arzu

ve istekleri doğrultusunda davranma olayıdır Bu da ancak işgoumlrenin

beklentilerinin karşılanması yani iş tatminin sağlanması ile muumlmkuumln

olabilmektedir5 İş goumlrenin iş tatminin sağlanması iş goumlren tarafından

verilecek olan hizmetin kalitesinin yuumlkseltilmesinde buumlyuumlk oumlnem taşır Zira

iş tatmini iş goumlrenin işine ve iş ortamına karşı olan olumlu tutumudur ve

eğer iş goumlren uumlzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek olan hizmetin

kalitesinin duumlşmesi kaccedilınılmaz olacaktır Bu anlamda iş tatmini ccedilalışanların

performansını işgoumlren devir hızını oumlrguumltuumln buumlyuumlme hızını verimliliğini

nihai olarakta karlılığını etkileyen oumlnemli bir oumlğedir6 Willa M Bruce ve J

Walton Blackburnunda ifade ettiği gibi iş goumlrenlerin iş tatminini

yuumlkseltmesindeki en buumlyuumlk etken onlar iccedilin ideal bir ortamın

5 Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İlBF Oumlrneği) İktisat İşletme ve Finans Sayı3Ciltl6 s12 6 Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi s254

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 146

yaratılmasıdır Boumlylelikle iş goumlrenlerin daha yuumlksek performansla ccedilalışması

sağlanacak ve buna bağlı olarak verilecek olan hizmetin kalitesi yuumlkseltilmiş

olacaktır7

Bu durum guumlduumlleme kavramının guumlndeme gelmesine neden olur

Guumlduumlleme oumlrguumltuumln bireylerin ihtiyaccedillarını tatminle sonuccedillandıracak bir iş

ortamı yaratarak bireyin harekete geccedilirilmesi ve desteklenmesi suumlrecidir

Bu suumlrecin sağlıklı bir şekilde yuumlruumltuumllebilmesi iccedilin oumlncelikle iş

goumlrenin işyerinden duyduğu beklentilerinin ne olduğunun tespit edilmesi ve

bu beklentilerinin ne oumllccediluumlde karşılandığının yada aşıldığının belirlenmesi

gerekir9 Bu amaccedilla yapılan araştırmalar işgoumlrenin birincil ikincil ve genel

guumlduumller olmak uumlzere uumlccedil tip guumlduumlnuumln etkisi altında olduğunu goumlsterir Birincil

guumlduumller kişinin yaşar halde kalması iccedilin organizması iccedilin gerekli olan yeme

iccedilme nefes alma duumlzenli bir vuumlcut ısısı sağlama cinsellik gibi guumlduumllerdir

İkincil guumlduumller ise sonradan oumlğrenilmiş guumlccedil basan elde etme ait olma gibi

guumlduumllerdir Genel guumlduumller ise ne birincil ne de ikincil guumlduumller sınıfına

sokulabilen guumlduumllerdir Bir diğer ifadeyle oumlğrenilmemiş ve fizyolojik koumlkenli

olmayan guumlduumllerdir Merak yetkinlik ccedilevreyle uğraşma faaliyet sevgi gibi

fşte kişinin beklentileri iccedilinde yer alan bu guumlduumllerin işyerinde sağlanması

kişide iş tatminine yol accedilacaktır10

7 Mıırray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel HilF httpwwwjlsAincedt^murrsatisfactionpdftacircvcsnden 01052005 tarihinde alınmıştır s3 8 Oumlruumlcuuml Ccedilolak age 12 9 Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi s92 10 Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış BilirnIeriİstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275 s 102

Sosyal Bilimler Dergisi 147

Bu anlamda konaklama işletmesinde işgoumlren tatminini etkileyen

faktoumlrlerin neler olabileceğine youmlnelik bir literatuumlr araştırmasına gidildiğinde

aşağıdaki faktoumlrlerin etkili olduğu goumlruumlluumlr

22 İŞ GOumlREN TATMİNİNİ ETKİLEYEBİLEN FAKTOumlRLER

221Demografik faktoumlrler

Cinsiyet yaş kişilik yada iş durumu iş tatminini belirleyebilecek

faktoumlrler arasında sayılabilir Cinsiyet konusunda kesin belirleyici huumlkuumlmlere

varılamamakla birlikte değişik iş grupları cinsiyete goumlre değişik

beklentilerin kaynağı olabilmektedir Yaş ile iş tatmini arasında tam doğrusal

olmasa da doğru orantı vardır Yaş iş tatminini belirlemede diğer

faktoumlrlerden daha fazla bir etkiye sahiptir Sosyo ekonomik faktoumlrler de iş

tatminini belirleyici oumlzelliğe sahiptirler11

222İşletmedeki Uumlcret ve Sosyal Guumlvenlik Politikası

Turizm talebindeki elastikiyet (mevsimlik yoğunlaşma rezervasyon

iptalleri vb) işletmeleri personel politikaları accedilısından bazı oumlnlemler

almaya iter Bu oumlnlemlerin başında oumlzellikle kıyı otellerin oumlluuml sezon olarak

adlandırdıkları kış mevsiminde daha az personel ccedilalıştırmaya youmlnlenmeleri

gelebilir12 Bu durum iş goumlrenin oumlluuml sezonda işsiz kalmasına neden

olabilmektedir Bu korkuyla yaşayan iş goumlren işine tam anlamıyla kendini

verememekte bu da hizmet kalitesinin duumlşmesine neden olabilmektedir

11Atar Huumlseyin ilker ( 05042006) Motivasyon ve İş İlişkisi httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvasp7BodvID-3311 12Kuumlccediluumlkaltan age s410

Edip OumlRUumlCUuml-Fuumlsun ESENKAL 148

Burada işgoumlren bakımından oumlnemli olan asgari sabit uumlcretin garanti

edilmesi uumlcret politikalarının adil ve oumlzendirici olmasıdır

Bu durum ccedilalışanın işyeri tarafından oumlnemsendiğini ortaya koyacak

ve işini keyifle yapmasına imkan vererek iş tatminini arttıracaktır

223 İş Yerinin Fiziki Koşulları

Bir iş yerinin havalandırma aydınlatma ısıtma youmlnuumlnden yeterli

olmaması iş goumlren iccedilin gerekli olan bazı ekipmanların olmaması yada yeterli

olmaması iş goumlrenin iş tatminsizliğine yol accedilabilmekte ve etkin ve verimli

ccedilalışmasını engelleyebilmektedir Oumlzellikle en luumlks konaklama

işletmelerinde bile ccedilalışanlar iccedilin ayrılan arka ofislerde ışıklandırma

havalandırma gibi pek ccedilok ergonomik faktoumlruumln yeterli olmadığı

goumlruumllmuumlştuumlr14 Halbuki bu unsurların duumlzeltilmesinin iş goumlren tatminin

sağlanmasında buumlyuumlk oumlnemi vardır Oumlrneğin iyi bir aydınlatma iyi goumlrmeyi

sağlayarak bir işin daha kısa suumlrede ve kaliteli olarak yapılmasına imkan

vererek iş başarısını arttırırken koumltuuml bir aydınlatma goumlz yorgunluğuna neden

olarak iş başarısını oumlnemli oumllccediluumlde duumlşuumlrebildiği gibi iş kazalarına da neden

olabilmektedir Yine havalandırma koşullarının yeterince iyi olmaması

ccedilalışanlarda pek ccedilok solunum hastalığına neden olabildiği gibi vuumlcut iccedilin

gerekli ısının olmaması durumunda yorgunluğa ve tuumlm bunların etkisiyle

pek ccedilok iş kazasına yol accediltığı tespit edilmiştir Bunun yanı sıra ccedilalışma

13Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul sl 12 14 Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458 s 48

Sosyal Bilimler Dergisi 149

yerinin dekorasyonun goumlze hitap etmesi de kişinin sinir sistemini olumlu

etkileyebilmekte ve işini severek yapmasına neden olarak verimliliğini

arttırabilmektedir15

İş goumlren tatminini etkileyen oumlnemli koşullardan biri işyerindeki

sağlık ve hijyen koşullarıdır Bilhassa otellerin ccedilalışan yemekhanelerinin

hijyen youmlnuumlnden yeterli olması iş tatmini accedilısından buumlyuumlk oumlnem

taşımaktadır Hijyenik olmayan koşullarda ccedilalışan iş goumlrenlerde hastalanma

olasılığı yuumlksek olmakta kişinin etkin ve verimli ccedilalışmasını

engelleyebilmekte hatta işe gelememesine neden olarak iş kaybına yol

accedilabilmektedir16

Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların barınma koşulları etkin ve verimli

ccedilalışabilmelerinde buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Şayet iş goumlren yeterli imkanı

olmayan bir yerde kalıyorsa bu doğrudan doğruya kişinin ccedilalışmasına

olumsuz youmlnde etki edebilecektir

224 İşletme İccedili İletişim ve Youmlnetim

Konaklama işletmeleri hizmet akışının yoğun bir şekilde

gerccedilekleştiği işletmeler olduğu iccedilin ccedilalışanların ekip ruhuyla ccedilalışmaları

gerekir Ccedilalışanların bu şekilde ccedilalışmalarını sağlayan en oumlnemli etken

kuşkusuz ccedilalışanlar arasında iletişimin kuvvetli olmasıdır Youmlnetim iletişim

problemlerini kaldırmada ya da en aza indirgemede katılımı esas kılmak

zorundadır Toplam kalite youmlnetiminin oumlzuumlnuuml oluşturan katılımcılığın

gerccedilekleştirilmesi ile işletmenin suumlrekliliğini sağlayacak ortak amaccedillar

15 Şimşekage s502-522 16Tavmergen age s48

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 150

belirlenebilecek ccedilalışanlar arasında paylaşılan ortak normlar

oluşturulabilecektir Boumlylelikle ccedilalışanlar katılımcı anlayışla alınan

kararlara direnccedil goumlstermeyecek ve gerccedilekleştirmek iccedilin daha etkin ve verimli

ccedilalışacaklardır17

Bu durum Maslovvun ihtiyaccedillar hiyerarşisinde de bahsedilen

kişinin itibar goumlrme ihtiyacını karşılayarak motivasyonun arttırılmasını

sağlayacak ve kişinin işinden alacağı tatmin duumlzeyi de yuumlkseltilmiş olacaktır

Yine youmlnetim ccedilalışanlar arasında ccedilıkan iletişim problemlerini ccediloumlzmede son

derece dikkatli davranmak zorundadır Ccediluumlnkuuml yapılacak en ufak bir hata

problem yaşayan ccedilalışanların problemlerinin daha şiddetli duumlzeylere

ulaşmasını sağlayabilmektedir Yine youmlneticilerin astlarına olan yaklaşım

tarzları (objektif davranma oumlduumll ve ceza uygulamalarında hakkaniyetvs) iş

goumlreni daha iyi işine motive edebileceği gibi işinden soğumasına neden olup

hizmet kalitesinin duumlşmesine hatta işyerinden ayrılmasına devamsızlık

yapmasına da neden olabilmektedir

225 İşletmedeki Ccedilalışma Saatleri ve Tatil İmkanları

Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların etkin ve verimli ccedilalışmasına olumsuz

youmlnde etki eden faktoumlrlerden biride yorgunluk faktoumlruumlduumlr İş goumlrenin ccedilalışma

saatlerinin bedensel kapasiteyi aşacak biccedilimde yoğun olması iş goumlren

17 Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Sosyal Bilimler Dergisi 151

uumlzerinde yorgunluğa neden olmakta ve işinde hata oranlarının yuumlkselmesine

hatta iş kazaların olmasına dahi yol accedilabilmektedir

Yine ailesine ve kendisine yeterince zaman ayıramayan işgoumlrenin

stres altında kaldığı da diğer bir gerccedilektir

Oumlrneğin Higgins Duxburry ve Inving iş ve aile rolleri arasındaki

ccedilatışmanın ccedilalışanın iş ve aile yaşamı kalitesini azalttığını ve bunun da

dolaylı olarak verimsizlik devamsızlık iş değişikliği gibi oumlrguumltsel sonuccedillara

yol accedilabileceğini belirtmişlerdir

Bu ccedilalışma yapılan işin aile yapısı uumlzerinde guumlccedilluuml bir etkisi

olduğunu goumlstermektedir Bu nedenle moral ve motivasyonu arttırmak

ccedilalışanın iş ve aile arasında bir denge kurabilmesini sağlamaktır Bu zaman

ayarlamaları artan bir verime de sebep olabilir19

226 İşgoumlrenin Eğitim ve Oumlğretim Suumlreci Kişilik Yapısı

İşgoumlrenin aile yaşamı veya okul yaşamından aldığı eğitim ccedilalışma

başarısını etkileyebilmektedir Bunu oumlnlemenin en iyi yolu hizmet iccedili

eğitime ağırlık verilmesidir Hizmet iccedili eğitim belirli bir kurum yada

kuruluşta ccedilalışan personele ccedilalıştıkları alan ile ilgili bilgilerini arttırmak iccedilin

yapılan eğitimdir20 Başka bir ifade ile hizmet iccedili eğitim ise ccedilalışanların

18 Cevdet Avcıkurt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı 452 s4854 19 Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet tş Tatmini ve İş Bağlılığı İlişkisi İstanbul uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2 Kasım 1999sl 15-116 20 oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İLBF Manisa

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 152

aday veya asil olarak işe girişinden ccedileşitli nedenler ile işinden ayrılışına

kadar geccedilen suumlre iccedilinde bilgi beceri ve davranışlarında kalıcı ve suumlrekli

değişiklikler yapmaya doumlnuumlk etkinliklerdir Bu tuumlr eğitimin amacı işgoumlrenin

bilgi beceri ve anlayış youmlnuumlnden gelişimini sağlayarak işindeki verimliğini

yuumlkseltebilmektir Boumlylelikle kişinin kendine olan guumlveni artacak ve işine

daha iyi motive olabilecektir

İş goumlrenin suumlrekli baskı altında tutulduğu bir aileye veya ccedilevreye

sahip olması tutuk olmasına yola accedilabilmekte ve insanlarla iletişim

kurmanın bu denli oumlnemli olduğu bir sektoumlrde etkin ve verimli

ccedilalışamamasına neden olabilmektedir Ccedilalışanın bu youmlndeki eksikliklerini

muumlmkuumln olduğu kadar yok edebilecek eğitim programlarının ve hatta

uumllkemizde maalesef ccedilok nadir olarak goumlruumllen ama hemen hemen her buumlyuumlk

işletmede olması gereken psikolojik rehberlik hizmetlerin duumlzenlenmesi

gerekmektedir

4 YOumlNTEM

Araştırma Erdekteki 4 yıldızlı bir kıyı oteli ile Bandırmada ki 4

yıldızlı bir şehir otelinde yapılmıştır Erdekteki otelde 48 iş goumlren uumlzerinde

anket uygulanırken Bandırmada 52 iş goumlren uumlzerinde uygulanmıştır

Oumlrneklem sayısı Erdekteki otelde ccedilalışan iş goumlren sayısının 78ini

Bandırmadaki otelde 82sini oluşturmaktadır

Anket tekniğinin seccedililmesinin nedeni ccedilok miktarda verinin kısa

zamanda bilgi toplanmasına imkan vermesi ve aynı zamanda maliyetinin az

olmasıdır Anket soruları oluşturulurken oumlnce her iki oteldeki ccedilalışanlar ile

Sosyal Bilimler Dergisi 153

yuumlz yuumlze goumlruumlşuumllmuumlş ve iş tatminini etkileyebilecek faktoumlrlere ilişkin bilgi

alınmıştır Daha sonra anket sorularının hazırlanmasına geccedililmiştir

Anket toplam 68 sorudan oluşmaktadır Sorular iş goumlren tatminini

etkileyen faktoumlrlerden hangisi yada hangilerinin bu otellerde etkili olduğunun

araştırılmasına youmlneliktir Anket soruları hazırlanırken literatuumlrde bu konuyla

ilgili anket sorularından kişisel deneyimlerden ve anket uygulamadan oumlnce

otel ccedilalışanlarıyla yapılan goumlruumlşmeler neticesinde elde edilen bilgilerden

yararlanılmıştır

Anket sorularının 46 tanesi likert tipi oumllccedilek kullanılarak

oluşturulmuştur Anket 3 boumlluumlmden oluşmaktadır 1 Boumlluumlmde yer alan ilk 7

soru iş goumlrenin demografik oumlzelliklerini belirlemeye youmlneliktir 2Boumlluumlmde

yer alan 25 soru işgoumlrenin oteldeki konumunu ve ccedilalışma ortamını tanımaya

youmlneliktir Anketin 3 boumlluumlmuumlnde yer alan 21 soru iş goumlrenin duygu ve

duumlşuumlncelerini oumllccedilerek iş tatmininde etkili olan faktoumlrleri saptamaya

youmlneliktir Veriler SPSS 115 istatistik programında analiz edilmiştir

Verilerin analizinde ilk olarak anketin guumlvenilir olup olmadığına ilişkin

guumlvenilirlik analizi uygulanmıştır Analiz sonucunda elde edilen tablolar

Tablo A ve Tablo Bde goumlruumllduumlğuuml gibidir

Tablo A Erdek Oumlrneği

R E L I A B I L I T Y

Reliability Coefficients

N of Cases = 310

Alpha = 8257

A N A L Y S I S -

N of Items

S C A L E

= 79

(ALPHA)

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 154

Tablo B Bandırma Oumlrneği

R E L I A B I L I T Y

Reliability Coeffıcients

N of Cases= 220

Alpha = 8994

A N A L Y S I S -

N of Items

S C A L E

= 79

(ALPHA)

Yukarıda da goumlruumllduumlğuuml gibi analiz sonucunda elde edilen tablolara

bakıldığında Alpha katsayısının her iki otel iccedilin 75in uumlzerinde olduğu

goumlruumllmuumlştuumlr Dolayısıyla her iki otel iccedilin elde edilen veriler guumlvenilirdir

Araştırmada ccediloklu regresyon modeli kurulmuştur Modelde 12 tane

bağımsız değişken ve bir tane bağımlı değişken yer almaktadır Modelde de

yer alan bağımsız değişkenlerin sembolleri ve ifade ettikleri faktoumlrler aşağıda

belirtilmiştir

Xl=Fiziki koşullar(Ccedilahşma yerinin etkin ve verimli ccedilalışılabilmesi iccedilin

aydınlatma ısınma havalandırma gibi gerekli fiziki koşullara ve işin

gerektirdiği gerekli ekipmanlara sahip olup olmaması Personel

yemekhanesinin masa sandalye kuver sayısı ve yine ısınma havalandırma

aydınlatma gibi gerekli fiziki koşullara sahip olup olmaması personel

yemekhanesinde ccedilıkan yemeklerin lezzet ccedileşit ve hijyenik youmlnden memnun

edici olup olmaması ve işyerinin yeteri kadar temiz olup olmaması ve kaldığı

Sosyal Bilimler Dergisi 155

yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar

konfora sahip olup olmaması)

X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)

X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş

goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli

kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek

şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)

X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde

ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)

X5=Amirle olan ilişkiler

X6=Ailevi ilişkiler

X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)

X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili

eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi

hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)

X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi

olanakları vb bakış accedilıları)

X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip

ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)

Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu

youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)

Xl2=Mesleki Bağlılık

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156

Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ

Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri

ele alınacaktır

ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ

(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)

Tablo 1a

Bay Bayan

Toplam

Sayı 32 20 52

Yuumlzde 615 385

1000

Tablo 1b Cinsiyet

Bay

Bayan

Sayı 19

29

48

Yuumlzde 398 604

1000

Tablo 2a

20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam

Sayı 1

17 16 13

1 4

52

Yuumlzde 19

327 30 8 250

19 77

1000

Tablo 2b

Yaş

20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam

Sayı 5

26 9 5 3

48

Yuumlzde 104 542 168 104 63

1000

Sosyal Bilimler Dergisi 157

Tablo 3a Tablo3b

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Say 33

19

52

Yuumlzde 6 3 5

365

1000

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Sayı 11

37

48

Yuumlzde 229

771

1000

Tablo 4a Tablo 4b

İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi

Uumlniversite mezunu Toplam

Sayı 8 8

22 4

10 52

Yuumlzde 154 154

423

77

192 1000

Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam

Sayı 3 3 2

11 16 6 6 1

43

Yuumlzde 83 63 42

229 333 125 125 21

1000

Tablo 5a Tablo 5b

Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

Sayı

3

4 7

1

1

52

Yuumlzde

5 8

904

19

19

1000

Hata

Toplam

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

0

Sayı 21

13

2

10

46

2

48

Yuumlzde 438

271

42

208

958

42

1000

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158

Tablo 6a

Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Toplam

Sayı

43

9

52

Yuumlzde

827

173

1000

Tablo 6b

Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Diğer

Toplam

Sayı

12

35

1

48

Yuumlzde

250

7 2 9

21

1000

Tablo 7a

Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu

0 Bir ay ve bir aydan az

Bir ay- uumlccedil ay

Uumlccedil ay - altı ay arası

Altı ay ve altı ay 1 yıl arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

1

1

3

4

3

40

52

Yuumlzde

19

19

58

77

58

769

1000

Tablo 7b

Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı

Bir ay ve bir aydan az

Bir ay -uumlccedil ay arası

Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

24

5

2

17

4d

Yuumlzde

50 0

104

42

354

1000

Tablo 8a Tablo 8b

İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor

Soru bana uygun değil

Katılmıyorum

Kararsızım

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı

6

26

14

6

52

Yuumlzde

1 1 5 j

500

270

115

1000

İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor

Soru bana uygun değil

Kesinlikte katılıyorum

Katılmıyorum

Kararsızım

Katılıyorum

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı 4

4

7

9

12

12

48

Yuumlzde 63

63

148

168

250

250

1000

Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması

yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla

olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu

goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların

87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların

54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35

yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine

isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde

Sosyal Bilimler Dergisi 159

ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde

ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir

Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40

gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor

oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi

buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35

gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını

bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla

olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı

14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği

olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun

kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr

Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta

ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış

mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna

başvurulmaktadır

Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman

olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki

elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde

ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)

Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500

milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların

27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160

sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun

nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de

ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi

bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de

Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler

işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir

maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan

maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı

olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan

uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı

oldukları goumlruumlluumlr

Tablo9

Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir

Count

Eğitim Durumu

Toplam

okuma yazması yok

Ortaokul

ortaokul oumlğrencisi

Lise oumlğrencisi

lise

uumlniversite oumlğrencisi

uumlniversite mezunu

diğer

300 ve aiti 3

0

0

5

6

5

2

0

21

Aylık Ortalama Gelir

301-500 0

1

0

4

4

0

4

0

13

501-700 0

0

2

0

0

0

0

0

2

Bilmiyorum 0

0

0

2

6

1

0

1

10

Toplam 3

1

2

11

16

6

6

1

46

Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş

goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş

ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin

Sosyal Bilimler Dergisi 161

neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin

sonuccedilları aşağıda sunulmuştur

6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ

Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

1 Model 1

Variables Entered

x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5

Variables Removed Method

Enter

a All requested variables entered

b Dependent Variable y

Model Summary

Model 1

R 919

R Square 845

Adjusted R Square

796

Std Error of 1 the Estimate

538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2

x7 X4 x9 xS

A N O V A b

Model 1 Regression

Residual

Total

Sum of

Squares

59727

10979

70706

df 12

38

50

Mean Square

4977

289

F 17228

Sig 0 0 0 a

a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5

b Dependent Variable y

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162

C o e f f i c i e n t s

Model

1 (Constant)

x1

x2

x3

x4

x5

x6

x7

x8

x9

x10

x11

x12

Unstandardized

Coefficients

8

-1170

107

044

099

-144

275

152

-118

023

549

099

-037

228

Std Error

1274

151

119

112

135

148

062

124

166

109

136

110

068

Standardized

Coefficients

Beta

068

039

093

-129

318

192

-088

014

561

067

-039

293

t

-918

708

367

877

-1067

1 855

2426

-952

140

5042

730

-331

3365

Sig

364 I

483

715

386

293

071

020

347

890

000

470

742

002 |

agt Dependent Variable y

Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren

tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği

goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi

ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr

Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

I Model 1

Variable Entered

x12 x8x2 1 x11x10

x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

Variables Removed Method

Enter

a All requested vanables entered

b Dependent Variable y

Sosyal Bilimler Dergisi 163

Model Summary

Model 1

R 870

R Square 758

Adjusted R Square

661

Std Error of the Estimate

902

a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4

ANOVA

Model 1 Regression

R esidual Total

Sum of Squares

78 336 24408

100744

df 12 30 42

Mean Squaıe 6301

814

F 7819

Sig 000 I

a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

b Dependent Variable y

Coeffictefrts bull

Model 1 (Constant)

x1 x2 x3 x4

x5 x6 x7 x8

x9 x10

x11

x12

Unstandardized Coefficients

B 502 682

-043 169

-357 789

-457 -194

-313

373

-061 -207

307

Std Error 1754

226

099 130 438

469

119

170

136

276 185

146

109

Standardized Coefficients

Beta

453

-048 159

-268

555 -528 -160

-270

241 -035 -193

360

t 286

3021 -434

1306 -817 1682

-3850

-1146

-2 312 1353

-328 -1421 2810

Sig 777 005 667 202

421

103 001

261 028

188

745

166

009 a Dependent Vanable y

Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan

faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar

uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan

faktoumlrler arasında yer almıştır

Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde

etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler

Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de

negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde

Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu

duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu

artmaktadır

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164

Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında

yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma

eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan

insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum

ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır

Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr

mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki

goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece

yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli

hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya

ccedilıkmıştır

Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve

4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki

eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin

yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır

Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada

istememektedir

8SONUCcedil VE OumlNERİLER

Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide

bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini

uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan

sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez

daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri

iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece

dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir

Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla

Sosyal Bilimler Dergisi 165

ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren

son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu

oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet

sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde

youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini

sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln

olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli

işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir

Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının

tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir

Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide

bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda

ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir

KAYNAKLAR

Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa

Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi

httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311

Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde

Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve

Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma

Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi

İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275

Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde

Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı

452 s4854

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166

Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi

Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel

Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html

adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)

Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş

Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2

Kasım 1999s 115-116

Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml

Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II

Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE

Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and

Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel

Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005

tarihinde alınmıştır

Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim

Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF

Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16

Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde

Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi

Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa

Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi

Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul

Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve

OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul

Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi

olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli

Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458

Page 6: KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ GÖREN TATMİNİNİ …sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c8s14/makale/c8s14m8.pdf · eğer iş gören üzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 146

yaratılmasıdır Boumlylelikle iş goumlrenlerin daha yuumlksek performansla ccedilalışması

sağlanacak ve buna bağlı olarak verilecek olan hizmetin kalitesi yuumlkseltilmiş

olacaktır7

Bu durum guumlduumlleme kavramının guumlndeme gelmesine neden olur

Guumlduumlleme oumlrguumltuumln bireylerin ihtiyaccedillarını tatminle sonuccedillandıracak bir iş

ortamı yaratarak bireyin harekete geccedilirilmesi ve desteklenmesi suumlrecidir

Bu suumlrecin sağlıklı bir şekilde yuumlruumltuumllebilmesi iccedilin oumlncelikle iş

goumlrenin işyerinden duyduğu beklentilerinin ne olduğunun tespit edilmesi ve

bu beklentilerinin ne oumllccediluumlde karşılandığının yada aşıldığının belirlenmesi

gerekir9 Bu amaccedilla yapılan araştırmalar işgoumlrenin birincil ikincil ve genel

guumlduumller olmak uumlzere uumlccedil tip guumlduumlnuumln etkisi altında olduğunu goumlsterir Birincil

guumlduumller kişinin yaşar halde kalması iccedilin organizması iccedilin gerekli olan yeme

iccedilme nefes alma duumlzenli bir vuumlcut ısısı sağlama cinsellik gibi guumlduumllerdir

İkincil guumlduumller ise sonradan oumlğrenilmiş guumlccedil basan elde etme ait olma gibi

guumlduumllerdir Genel guumlduumller ise ne birincil ne de ikincil guumlduumller sınıfına

sokulabilen guumlduumllerdir Bir diğer ifadeyle oumlğrenilmemiş ve fizyolojik koumlkenli

olmayan guumlduumllerdir Merak yetkinlik ccedilevreyle uğraşma faaliyet sevgi gibi

fşte kişinin beklentileri iccedilinde yer alan bu guumlduumllerin işyerinde sağlanması

kişide iş tatminine yol accedilacaktır10

7 Mıırray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel HilF httpwwwjlsAincedt^murrsatisfactionpdftacircvcsnden 01052005 tarihinde alınmıştır s3 8 Oumlruumlcuuml Ccedilolak age 12 9 Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi s92 10 Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış BilirnIeriİstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275 s 102

Sosyal Bilimler Dergisi 147

Bu anlamda konaklama işletmesinde işgoumlren tatminini etkileyen

faktoumlrlerin neler olabileceğine youmlnelik bir literatuumlr araştırmasına gidildiğinde

aşağıdaki faktoumlrlerin etkili olduğu goumlruumlluumlr

22 İŞ GOumlREN TATMİNİNİ ETKİLEYEBİLEN FAKTOumlRLER

221Demografik faktoumlrler

Cinsiyet yaş kişilik yada iş durumu iş tatminini belirleyebilecek

faktoumlrler arasında sayılabilir Cinsiyet konusunda kesin belirleyici huumlkuumlmlere

varılamamakla birlikte değişik iş grupları cinsiyete goumlre değişik

beklentilerin kaynağı olabilmektedir Yaş ile iş tatmini arasında tam doğrusal

olmasa da doğru orantı vardır Yaş iş tatminini belirlemede diğer

faktoumlrlerden daha fazla bir etkiye sahiptir Sosyo ekonomik faktoumlrler de iş

tatminini belirleyici oumlzelliğe sahiptirler11

222İşletmedeki Uumlcret ve Sosyal Guumlvenlik Politikası

Turizm talebindeki elastikiyet (mevsimlik yoğunlaşma rezervasyon

iptalleri vb) işletmeleri personel politikaları accedilısından bazı oumlnlemler

almaya iter Bu oumlnlemlerin başında oumlzellikle kıyı otellerin oumlluuml sezon olarak

adlandırdıkları kış mevsiminde daha az personel ccedilalıştırmaya youmlnlenmeleri

gelebilir12 Bu durum iş goumlrenin oumlluuml sezonda işsiz kalmasına neden

olabilmektedir Bu korkuyla yaşayan iş goumlren işine tam anlamıyla kendini

verememekte bu da hizmet kalitesinin duumlşmesine neden olabilmektedir

11Atar Huumlseyin ilker ( 05042006) Motivasyon ve İş İlişkisi httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvasp7BodvID-3311 12Kuumlccediluumlkaltan age s410

Edip OumlRUumlCUuml-Fuumlsun ESENKAL 148

Burada işgoumlren bakımından oumlnemli olan asgari sabit uumlcretin garanti

edilmesi uumlcret politikalarının adil ve oumlzendirici olmasıdır

Bu durum ccedilalışanın işyeri tarafından oumlnemsendiğini ortaya koyacak

ve işini keyifle yapmasına imkan vererek iş tatminini arttıracaktır

223 İş Yerinin Fiziki Koşulları

Bir iş yerinin havalandırma aydınlatma ısıtma youmlnuumlnden yeterli

olmaması iş goumlren iccedilin gerekli olan bazı ekipmanların olmaması yada yeterli

olmaması iş goumlrenin iş tatminsizliğine yol accedilabilmekte ve etkin ve verimli

ccedilalışmasını engelleyebilmektedir Oumlzellikle en luumlks konaklama

işletmelerinde bile ccedilalışanlar iccedilin ayrılan arka ofislerde ışıklandırma

havalandırma gibi pek ccedilok ergonomik faktoumlruumln yeterli olmadığı

goumlruumllmuumlştuumlr14 Halbuki bu unsurların duumlzeltilmesinin iş goumlren tatminin

sağlanmasında buumlyuumlk oumlnemi vardır Oumlrneğin iyi bir aydınlatma iyi goumlrmeyi

sağlayarak bir işin daha kısa suumlrede ve kaliteli olarak yapılmasına imkan

vererek iş başarısını arttırırken koumltuuml bir aydınlatma goumlz yorgunluğuna neden

olarak iş başarısını oumlnemli oumllccediluumlde duumlşuumlrebildiği gibi iş kazalarına da neden

olabilmektedir Yine havalandırma koşullarının yeterince iyi olmaması

ccedilalışanlarda pek ccedilok solunum hastalığına neden olabildiği gibi vuumlcut iccedilin

gerekli ısının olmaması durumunda yorgunluğa ve tuumlm bunların etkisiyle

pek ccedilok iş kazasına yol accediltığı tespit edilmiştir Bunun yanı sıra ccedilalışma

13Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul sl 12 14 Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458 s 48

Sosyal Bilimler Dergisi 149

yerinin dekorasyonun goumlze hitap etmesi de kişinin sinir sistemini olumlu

etkileyebilmekte ve işini severek yapmasına neden olarak verimliliğini

arttırabilmektedir15

İş goumlren tatminini etkileyen oumlnemli koşullardan biri işyerindeki

sağlık ve hijyen koşullarıdır Bilhassa otellerin ccedilalışan yemekhanelerinin

hijyen youmlnuumlnden yeterli olması iş tatmini accedilısından buumlyuumlk oumlnem

taşımaktadır Hijyenik olmayan koşullarda ccedilalışan iş goumlrenlerde hastalanma

olasılığı yuumlksek olmakta kişinin etkin ve verimli ccedilalışmasını

engelleyebilmekte hatta işe gelememesine neden olarak iş kaybına yol

accedilabilmektedir16

Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların barınma koşulları etkin ve verimli

ccedilalışabilmelerinde buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Şayet iş goumlren yeterli imkanı

olmayan bir yerde kalıyorsa bu doğrudan doğruya kişinin ccedilalışmasına

olumsuz youmlnde etki edebilecektir

224 İşletme İccedili İletişim ve Youmlnetim

Konaklama işletmeleri hizmet akışının yoğun bir şekilde

gerccedilekleştiği işletmeler olduğu iccedilin ccedilalışanların ekip ruhuyla ccedilalışmaları

gerekir Ccedilalışanların bu şekilde ccedilalışmalarını sağlayan en oumlnemli etken

kuşkusuz ccedilalışanlar arasında iletişimin kuvvetli olmasıdır Youmlnetim iletişim

problemlerini kaldırmada ya da en aza indirgemede katılımı esas kılmak

zorundadır Toplam kalite youmlnetiminin oumlzuumlnuuml oluşturan katılımcılığın

gerccedilekleştirilmesi ile işletmenin suumlrekliliğini sağlayacak ortak amaccedillar

15 Şimşekage s502-522 16Tavmergen age s48

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 150

belirlenebilecek ccedilalışanlar arasında paylaşılan ortak normlar

oluşturulabilecektir Boumlylelikle ccedilalışanlar katılımcı anlayışla alınan

kararlara direnccedil goumlstermeyecek ve gerccedilekleştirmek iccedilin daha etkin ve verimli

ccedilalışacaklardır17

Bu durum Maslovvun ihtiyaccedillar hiyerarşisinde de bahsedilen

kişinin itibar goumlrme ihtiyacını karşılayarak motivasyonun arttırılmasını

sağlayacak ve kişinin işinden alacağı tatmin duumlzeyi de yuumlkseltilmiş olacaktır

Yine youmlnetim ccedilalışanlar arasında ccedilıkan iletişim problemlerini ccediloumlzmede son

derece dikkatli davranmak zorundadır Ccediluumlnkuuml yapılacak en ufak bir hata

problem yaşayan ccedilalışanların problemlerinin daha şiddetli duumlzeylere

ulaşmasını sağlayabilmektedir Yine youmlneticilerin astlarına olan yaklaşım

tarzları (objektif davranma oumlduumll ve ceza uygulamalarında hakkaniyetvs) iş

goumlreni daha iyi işine motive edebileceği gibi işinden soğumasına neden olup

hizmet kalitesinin duumlşmesine hatta işyerinden ayrılmasına devamsızlık

yapmasına da neden olabilmektedir

225 İşletmedeki Ccedilalışma Saatleri ve Tatil İmkanları

Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların etkin ve verimli ccedilalışmasına olumsuz

youmlnde etki eden faktoumlrlerden biride yorgunluk faktoumlruumlduumlr İş goumlrenin ccedilalışma

saatlerinin bedensel kapasiteyi aşacak biccedilimde yoğun olması iş goumlren

17 Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Sosyal Bilimler Dergisi 151

uumlzerinde yorgunluğa neden olmakta ve işinde hata oranlarının yuumlkselmesine

hatta iş kazaların olmasına dahi yol accedilabilmektedir

Yine ailesine ve kendisine yeterince zaman ayıramayan işgoumlrenin

stres altında kaldığı da diğer bir gerccedilektir

Oumlrneğin Higgins Duxburry ve Inving iş ve aile rolleri arasındaki

ccedilatışmanın ccedilalışanın iş ve aile yaşamı kalitesini azalttığını ve bunun da

dolaylı olarak verimsizlik devamsızlık iş değişikliği gibi oumlrguumltsel sonuccedillara

yol accedilabileceğini belirtmişlerdir

Bu ccedilalışma yapılan işin aile yapısı uumlzerinde guumlccedilluuml bir etkisi

olduğunu goumlstermektedir Bu nedenle moral ve motivasyonu arttırmak

ccedilalışanın iş ve aile arasında bir denge kurabilmesini sağlamaktır Bu zaman

ayarlamaları artan bir verime de sebep olabilir19

226 İşgoumlrenin Eğitim ve Oumlğretim Suumlreci Kişilik Yapısı

İşgoumlrenin aile yaşamı veya okul yaşamından aldığı eğitim ccedilalışma

başarısını etkileyebilmektedir Bunu oumlnlemenin en iyi yolu hizmet iccedili

eğitime ağırlık verilmesidir Hizmet iccedili eğitim belirli bir kurum yada

kuruluşta ccedilalışan personele ccedilalıştıkları alan ile ilgili bilgilerini arttırmak iccedilin

yapılan eğitimdir20 Başka bir ifade ile hizmet iccedili eğitim ise ccedilalışanların

18 Cevdet Avcıkurt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı 452 s4854 19 Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet tş Tatmini ve İş Bağlılığı İlişkisi İstanbul uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2 Kasım 1999sl 15-116 20 oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İLBF Manisa

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 152

aday veya asil olarak işe girişinden ccedileşitli nedenler ile işinden ayrılışına

kadar geccedilen suumlre iccedilinde bilgi beceri ve davranışlarında kalıcı ve suumlrekli

değişiklikler yapmaya doumlnuumlk etkinliklerdir Bu tuumlr eğitimin amacı işgoumlrenin

bilgi beceri ve anlayış youmlnuumlnden gelişimini sağlayarak işindeki verimliğini

yuumlkseltebilmektir Boumlylelikle kişinin kendine olan guumlveni artacak ve işine

daha iyi motive olabilecektir

İş goumlrenin suumlrekli baskı altında tutulduğu bir aileye veya ccedilevreye

sahip olması tutuk olmasına yola accedilabilmekte ve insanlarla iletişim

kurmanın bu denli oumlnemli olduğu bir sektoumlrde etkin ve verimli

ccedilalışamamasına neden olabilmektedir Ccedilalışanın bu youmlndeki eksikliklerini

muumlmkuumln olduğu kadar yok edebilecek eğitim programlarının ve hatta

uumllkemizde maalesef ccedilok nadir olarak goumlruumllen ama hemen hemen her buumlyuumlk

işletmede olması gereken psikolojik rehberlik hizmetlerin duumlzenlenmesi

gerekmektedir

4 YOumlNTEM

Araştırma Erdekteki 4 yıldızlı bir kıyı oteli ile Bandırmada ki 4

yıldızlı bir şehir otelinde yapılmıştır Erdekteki otelde 48 iş goumlren uumlzerinde

anket uygulanırken Bandırmada 52 iş goumlren uumlzerinde uygulanmıştır

Oumlrneklem sayısı Erdekteki otelde ccedilalışan iş goumlren sayısının 78ini

Bandırmadaki otelde 82sini oluşturmaktadır

Anket tekniğinin seccedililmesinin nedeni ccedilok miktarda verinin kısa

zamanda bilgi toplanmasına imkan vermesi ve aynı zamanda maliyetinin az

olmasıdır Anket soruları oluşturulurken oumlnce her iki oteldeki ccedilalışanlar ile

Sosyal Bilimler Dergisi 153

yuumlz yuumlze goumlruumlşuumllmuumlş ve iş tatminini etkileyebilecek faktoumlrlere ilişkin bilgi

alınmıştır Daha sonra anket sorularının hazırlanmasına geccedililmiştir

Anket toplam 68 sorudan oluşmaktadır Sorular iş goumlren tatminini

etkileyen faktoumlrlerden hangisi yada hangilerinin bu otellerde etkili olduğunun

araştırılmasına youmlneliktir Anket soruları hazırlanırken literatuumlrde bu konuyla

ilgili anket sorularından kişisel deneyimlerden ve anket uygulamadan oumlnce

otel ccedilalışanlarıyla yapılan goumlruumlşmeler neticesinde elde edilen bilgilerden

yararlanılmıştır

Anket sorularının 46 tanesi likert tipi oumllccedilek kullanılarak

oluşturulmuştur Anket 3 boumlluumlmden oluşmaktadır 1 Boumlluumlmde yer alan ilk 7

soru iş goumlrenin demografik oumlzelliklerini belirlemeye youmlneliktir 2Boumlluumlmde

yer alan 25 soru işgoumlrenin oteldeki konumunu ve ccedilalışma ortamını tanımaya

youmlneliktir Anketin 3 boumlluumlmuumlnde yer alan 21 soru iş goumlrenin duygu ve

duumlşuumlncelerini oumllccedilerek iş tatmininde etkili olan faktoumlrleri saptamaya

youmlneliktir Veriler SPSS 115 istatistik programında analiz edilmiştir

Verilerin analizinde ilk olarak anketin guumlvenilir olup olmadığına ilişkin

guumlvenilirlik analizi uygulanmıştır Analiz sonucunda elde edilen tablolar

Tablo A ve Tablo Bde goumlruumllduumlğuuml gibidir

Tablo A Erdek Oumlrneği

R E L I A B I L I T Y

Reliability Coefficients

N of Cases = 310

Alpha = 8257

A N A L Y S I S -

N of Items

S C A L E

= 79

(ALPHA)

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 154

Tablo B Bandırma Oumlrneği

R E L I A B I L I T Y

Reliability Coeffıcients

N of Cases= 220

Alpha = 8994

A N A L Y S I S -

N of Items

S C A L E

= 79

(ALPHA)

Yukarıda da goumlruumllduumlğuuml gibi analiz sonucunda elde edilen tablolara

bakıldığında Alpha katsayısının her iki otel iccedilin 75in uumlzerinde olduğu

goumlruumllmuumlştuumlr Dolayısıyla her iki otel iccedilin elde edilen veriler guumlvenilirdir

Araştırmada ccediloklu regresyon modeli kurulmuştur Modelde 12 tane

bağımsız değişken ve bir tane bağımlı değişken yer almaktadır Modelde de

yer alan bağımsız değişkenlerin sembolleri ve ifade ettikleri faktoumlrler aşağıda

belirtilmiştir

Xl=Fiziki koşullar(Ccedilahşma yerinin etkin ve verimli ccedilalışılabilmesi iccedilin

aydınlatma ısınma havalandırma gibi gerekli fiziki koşullara ve işin

gerektirdiği gerekli ekipmanlara sahip olup olmaması Personel

yemekhanesinin masa sandalye kuver sayısı ve yine ısınma havalandırma

aydınlatma gibi gerekli fiziki koşullara sahip olup olmaması personel

yemekhanesinde ccedilıkan yemeklerin lezzet ccedileşit ve hijyenik youmlnden memnun

edici olup olmaması ve işyerinin yeteri kadar temiz olup olmaması ve kaldığı

Sosyal Bilimler Dergisi 155

yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar

konfora sahip olup olmaması)

X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)

X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş

goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli

kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek

şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)

X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde

ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)

X5=Amirle olan ilişkiler

X6=Ailevi ilişkiler

X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)

X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili

eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi

hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)

X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi

olanakları vb bakış accedilıları)

X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip

ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)

Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu

youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)

Xl2=Mesleki Bağlılık

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156

Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ

Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri

ele alınacaktır

ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ

(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)

Tablo 1a

Bay Bayan

Toplam

Sayı 32 20 52

Yuumlzde 615 385

1000

Tablo 1b Cinsiyet

Bay

Bayan

Sayı 19

29

48

Yuumlzde 398 604

1000

Tablo 2a

20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam

Sayı 1

17 16 13

1 4

52

Yuumlzde 19

327 30 8 250

19 77

1000

Tablo 2b

Yaş

20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam

Sayı 5

26 9 5 3

48

Yuumlzde 104 542 168 104 63

1000

Sosyal Bilimler Dergisi 157

Tablo 3a Tablo3b

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Say 33

19

52

Yuumlzde 6 3 5

365

1000

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Sayı 11

37

48

Yuumlzde 229

771

1000

Tablo 4a Tablo 4b

İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi

Uumlniversite mezunu Toplam

Sayı 8 8

22 4

10 52

Yuumlzde 154 154

423

77

192 1000

Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam

Sayı 3 3 2

11 16 6 6 1

43

Yuumlzde 83 63 42

229 333 125 125 21

1000

Tablo 5a Tablo 5b

Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

Sayı

3

4 7

1

1

52

Yuumlzde

5 8

904

19

19

1000

Hata

Toplam

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

0

Sayı 21

13

2

10

46

2

48

Yuumlzde 438

271

42

208

958

42

1000

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158

Tablo 6a

Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Toplam

Sayı

43

9

52

Yuumlzde

827

173

1000

Tablo 6b

Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Diğer

Toplam

Sayı

12

35

1

48

Yuumlzde

250

7 2 9

21

1000

Tablo 7a

Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu

0 Bir ay ve bir aydan az

Bir ay- uumlccedil ay

Uumlccedil ay - altı ay arası

Altı ay ve altı ay 1 yıl arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

1

1

3

4

3

40

52

Yuumlzde

19

19

58

77

58

769

1000

Tablo 7b

Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı

Bir ay ve bir aydan az

Bir ay -uumlccedil ay arası

Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

24

5

2

17

4d

Yuumlzde

50 0

104

42

354

1000

Tablo 8a Tablo 8b

İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor

Soru bana uygun değil

Katılmıyorum

Kararsızım

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı

6

26

14

6

52

Yuumlzde

1 1 5 j

500

270

115

1000

İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor

Soru bana uygun değil

Kesinlikte katılıyorum

Katılmıyorum

Kararsızım

Katılıyorum

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı 4

4

7

9

12

12

48

Yuumlzde 63

63

148

168

250

250

1000

Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması

yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla

olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu

goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların

87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların

54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35

yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine

isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde

Sosyal Bilimler Dergisi 159

ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde

ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir

Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40

gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor

oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi

buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35

gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını

bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla

olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı

14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği

olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun

kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr

Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta

ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış

mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna

başvurulmaktadır

Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman

olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki

elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde

ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)

Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500

milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların

27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160

sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun

nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de

ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi

bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de

Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler

işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir

maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan

maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı

olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan

uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı

oldukları goumlruumlluumlr

Tablo9

Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir

Count

Eğitim Durumu

Toplam

okuma yazması yok

Ortaokul

ortaokul oumlğrencisi

Lise oumlğrencisi

lise

uumlniversite oumlğrencisi

uumlniversite mezunu

diğer

300 ve aiti 3

0

0

5

6

5

2

0

21

Aylık Ortalama Gelir

301-500 0

1

0

4

4

0

4

0

13

501-700 0

0

2

0

0

0

0

0

2

Bilmiyorum 0

0

0

2

6

1

0

1

10

Toplam 3

1

2

11

16

6

6

1

46

Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş

goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş

ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin

Sosyal Bilimler Dergisi 161

neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin

sonuccedilları aşağıda sunulmuştur

6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ

Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

1 Model 1

Variables Entered

x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5

Variables Removed Method

Enter

a All requested variables entered

b Dependent Variable y

Model Summary

Model 1

R 919

R Square 845

Adjusted R Square

796

Std Error of 1 the Estimate

538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2

x7 X4 x9 xS

A N O V A b

Model 1 Regression

Residual

Total

Sum of

Squares

59727

10979

70706

df 12

38

50

Mean Square

4977

289

F 17228

Sig 0 0 0 a

a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5

b Dependent Variable y

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162

C o e f f i c i e n t s

Model

1 (Constant)

x1

x2

x3

x4

x5

x6

x7

x8

x9

x10

x11

x12

Unstandardized

Coefficients

8

-1170

107

044

099

-144

275

152

-118

023

549

099

-037

228

Std Error

1274

151

119

112

135

148

062

124

166

109

136

110

068

Standardized

Coefficients

Beta

068

039

093

-129

318

192

-088

014

561

067

-039

293

t

-918

708

367

877

-1067

1 855

2426

-952

140

5042

730

-331

3365

Sig

364 I

483

715

386

293

071

020

347

890

000

470

742

002 |

agt Dependent Variable y

Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren

tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği

goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi

ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr

Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

I Model 1

Variable Entered

x12 x8x2 1 x11x10

x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

Variables Removed Method

Enter

a All requested vanables entered

b Dependent Variable y

Sosyal Bilimler Dergisi 163

Model Summary

Model 1

R 870

R Square 758

Adjusted R Square

661

Std Error of the Estimate

902

a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4

ANOVA

Model 1 Regression

R esidual Total

Sum of Squares

78 336 24408

100744

df 12 30 42

Mean Squaıe 6301

814

F 7819

Sig 000 I

a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

b Dependent Variable y

Coeffictefrts bull

Model 1 (Constant)

x1 x2 x3 x4

x5 x6 x7 x8

x9 x10

x11

x12

Unstandardized Coefficients

B 502 682

-043 169

-357 789

-457 -194

-313

373

-061 -207

307

Std Error 1754

226

099 130 438

469

119

170

136

276 185

146

109

Standardized Coefficients

Beta

453

-048 159

-268

555 -528 -160

-270

241 -035 -193

360

t 286

3021 -434

1306 -817 1682

-3850

-1146

-2 312 1353

-328 -1421 2810

Sig 777 005 667 202

421

103 001

261 028

188

745

166

009 a Dependent Vanable y

Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan

faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar

uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan

faktoumlrler arasında yer almıştır

Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde

etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler

Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de

negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde

Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu

duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu

artmaktadır

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164

Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında

yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma

eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan

insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum

ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır

Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr

mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki

goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece

yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli

hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya

ccedilıkmıştır

Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve

4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki

eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin

yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır

Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada

istememektedir

8SONUCcedil VE OumlNERİLER

Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide

bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini

uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan

sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez

daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri

iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece

dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir

Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla

Sosyal Bilimler Dergisi 165

ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren

son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu

oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet

sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde

youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini

sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln

olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli

işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir

Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının

tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir

Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide

bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda

ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir

KAYNAKLAR

Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa

Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi

httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311

Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde

Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve

Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma

Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi

İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275

Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde

Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı

452 s4854

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166

Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi

Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel

Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html

adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)

Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş

Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2

Kasım 1999s 115-116

Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml

Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II

Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE

Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and

Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel

Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005

tarihinde alınmıştır

Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim

Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF

Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16

Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde

Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi

Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa

Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi

Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul

Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve

OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul

Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi

olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli

Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458

Page 7: KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ GÖREN TATMİNİNİ …sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c8s14/makale/c8s14m8.pdf · eğer iş gören üzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek

Sosyal Bilimler Dergisi 147

Bu anlamda konaklama işletmesinde işgoumlren tatminini etkileyen

faktoumlrlerin neler olabileceğine youmlnelik bir literatuumlr araştırmasına gidildiğinde

aşağıdaki faktoumlrlerin etkili olduğu goumlruumlluumlr

22 İŞ GOumlREN TATMİNİNİ ETKİLEYEBİLEN FAKTOumlRLER

221Demografik faktoumlrler

Cinsiyet yaş kişilik yada iş durumu iş tatminini belirleyebilecek

faktoumlrler arasında sayılabilir Cinsiyet konusunda kesin belirleyici huumlkuumlmlere

varılamamakla birlikte değişik iş grupları cinsiyete goumlre değişik

beklentilerin kaynağı olabilmektedir Yaş ile iş tatmini arasında tam doğrusal

olmasa da doğru orantı vardır Yaş iş tatminini belirlemede diğer

faktoumlrlerden daha fazla bir etkiye sahiptir Sosyo ekonomik faktoumlrler de iş

tatminini belirleyici oumlzelliğe sahiptirler11

222İşletmedeki Uumlcret ve Sosyal Guumlvenlik Politikası

Turizm talebindeki elastikiyet (mevsimlik yoğunlaşma rezervasyon

iptalleri vb) işletmeleri personel politikaları accedilısından bazı oumlnlemler

almaya iter Bu oumlnlemlerin başında oumlzellikle kıyı otellerin oumlluuml sezon olarak

adlandırdıkları kış mevsiminde daha az personel ccedilalıştırmaya youmlnlenmeleri

gelebilir12 Bu durum iş goumlrenin oumlluuml sezonda işsiz kalmasına neden

olabilmektedir Bu korkuyla yaşayan iş goumlren işine tam anlamıyla kendini

verememekte bu da hizmet kalitesinin duumlşmesine neden olabilmektedir

11Atar Huumlseyin ilker ( 05042006) Motivasyon ve İş İlişkisi httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvasp7BodvID-3311 12Kuumlccediluumlkaltan age s410

Edip OumlRUumlCUuml-Fuumlsun ESENKAL 148

Burada işgoumlren bakımından oumlnemli olan asgari sabit uumlcretin garanti

edilmesi uumlcret politikalarının adil ve oumlzendirici olmasıdır

Bu durum ccedilalışanın işyeri tarafından oumlnemsendiğini ortaya koyacak

ve işini keyifle yapmasına imkan vererek iş tatminini arttıracaktır

223 İş Yerinin Fiziki Koşulları

Bir iş yerinin havalandırma aydınlatma ısıtma youmlnuumlnden yeterli

olmaması iş goumlren iccedilin gerekli olan bazı ekipmanların olmaması yada yeterli

olmaması iş goumlrenin iş tatminsizliğine yol accedilabilmekte ve etkin ve verimli

ccedilalışmasını engelleyebilmektedir Oumlzellikle en luumlks konaklama

işletmelerinde bile ccedilalışanlar iccedilin ayrılan arka ofislerde ışıklandırma

havalandırma gibi pek ccedilok ergonomik faktoumlruumln yeterli olmadığı

goumlruumllmuumlştuumlr14 Halbuki bu unsurların duumlzeltilmesinin iş goumlren tatminin

sağlanmasında buumlyuumlk oumlnemi vardır Oumlrneğin iyi bir aydınlatma iyi goumlrmeyi

sağlayarak bir işin daha kısa suumlrede ve kaliteli olarak yapılmasına imkan

vererek iş başarısını arttırırken koumltuuml bir aydınlatma goumlz yorgunluğuna neden

olarak iş başarısını oumlnemli oumllccediluumlde duumlşuumlrebildiği gibi iş kazalarına da neden

olabilmektedir Yine havalandırma koşullarının yeterince iyi olmaması

ccedilalışanlarda pek ccedilok solunum hastalığına neden olabildiği gibi vuumlcut iccedilin

gerekli ısının olmaması durumunda yorgunluğa ve tuumlm bunların etkisiyle

pek ccedilok iş kazasına yol accediltığı tespit edilmiştir Bunun yanı sıra ccedilalışma

13Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul sl 12 14 Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458 s 48

Sosyal Bilimler Dergisi 149

yerinin dekorasyonun goumlze hitap etmesi de kişinin sinir sistemini olumlu

etkileyebilmekte ve işini severek yapmasına neden olarak verimliliğini

arttırabilmektedir15

İş goumlren tatminini etkileyen oumlnemli koşullardan biri işyerindeki

sağlık ve hijyen koşullarıdır Bilhassa otellerin ccedilalışan yemekhanelerinin

hijyen youmlnuumlnden yeterli olması iş tatmini accedilısından buumlyuumlk oumlnem

taşımaktadır Hijyenik olmayan koşullarda ccedilalışan iş goumlrenlerde hastalanma

olasılığı yuumlksek olmakta kişinin etkin ve verimli ccedilalışmasını

engelleyebilmekte hatta işe gelememesine neden olarak iş kaybına yol

accedilabilmektedir16

Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların barınma koşulları etkin ve verimli

ccedilalışabilmelerinde buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Şayet iş goumlren yeterli imkanı

olmayan bir yerde kalıyorsa bu doğrudan doğruya kişinin ccedilalışmasına

olumsuz youmlnde etki edebilecektir

224 İşletme İccedili İletişim ve Youmlnetim

Konaklama işletmeleri hizmet akışının yoğun bir şekilde

gerccedilekleştiği işletmeler olduğu iccedilin ccedilalışanların ekip ruhuyla ccedilalışmaları

gerekir Ccedilalışanların bu şekilde ccedilalışmalarını sağlayan en oumlnemli etken

kuşkusuz ccedilalışanlar arasında iletişimin kuvvetli olmasıdır Youmlnetim iletişim

problemlerini kaldırmada ya da en aza indirgemede katılımı esas kılmak

zorundadır Toplam kalite youmlnetiminin oumlzuumlnuuml oluşturan katılımcılığın

gerccedilekleştirilmesi ile işletmenin suumlrekliliğini sağlayacak ortak amaccedillar

15 Şimşekage s502-522 16Tavmergen age s48

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 150

belirlenebilecek ccedilalışanlar arasında paylaşılan ortak normlar

oluşturulabilecektir Boumlylelikle ccedilalışanlar katılımcı anlayışla alınan

kararlara direnccedil goumlstermeyecek ve gerccedilekleştirmek iccedilin daha etkin ve verimli

ccedilalışacaklardır17

Bu durum Maslovvun ihtiyaccedillar hiyerarşisinde de bahsedilen

kişinin itibar goumlrme ihtiyacını karşılayarak motivasyonun arttırılmasını

sağlayacak ve kişinin işinden alacağı tatmin duumlzeyi de yuumlkseltilmiş olacaktır

Yine youmlnetim ccedilalışanlar arasında ccedilıkan iletişim problemlerini ccediloumlzmede son

derece dikkatli davranmak zorundadır Ccediluumlnkuuml yapılacak en ufak bir hata

problem yaşayan ccedilalışanların problemlerinin daha şiddetli duumlzeylere

ulaşmasını sağlayabilmektedir Yine youmlneticilerin astlarına olan yaklaşım

tarzları (objektif davranma oumlduumll ve ceza uygulamalarında hakkaniyetvs) iş

goumlreni daha iyi işine motive edebileceği gibi işinden soğumasına neden olup

hizmet kalitesinin duumlşmesine hatta işyerinden ayrılmasına devamsızlık

yapmasına da neden olabilmektedir

225 İşletmedeki Ccedilalışma Saatleri ve Tatil İmkanları

Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların etkin ve verimli ccedilalışmasına olumsuz

youmlnde etki eden faktoumlrlerden biride yorgunluk faktoumlruumlduumlr İş goumlrenin ccedilalışma

saatlerinin bedensel kapasiteyi aşacak biccedilimde yoğun olması iş goumlren

17 Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Sosyal Bilimler Dergisi 151

uumlzerinde yorgunluğa neden olmakta ve işinde hata oranlarının yuumlkselmesine

hatta iş kazaların olmasına dahi yol accedilabilmektedir

Yine ailesine ve kendisine yeterince zaman ayıramayan işgoumlrenin

stres altında kaldığı da diğer bir gerccedilektir

Oumlrneğin Higgins Duxburry ve Inving iş ve aile rolleri arasındaki

ccedilatışmanın ccedilalışanın iş ve aile yaşamı kalitesini azalttığını ve bunun da

dolaylı olarak verimsizlik devamsızlık iş değişikliği gibi oumlrguumltsel sonuccedillara

yol accedilabileceğini belirtmişlerdir

Bu ccedilalışma yapılan işin aile yapısı uumlzerinde guumlccedilluuml bir etkisi

olduğunu goumlstermektedir Bu nedenle moral ve motivasyonu arttırmak

ccedilalışanın iş ve aile arasında bir denge kurabilmesini sağlamaktır Bu zaman

ayarlamaları artan bir verime de sebep olabilir19

226 İşgoumlrenin Eğitim ve Oumlğretim Suumlreci Kişilik Yapısı

İşgoumlrenin aile yaşamı veya okul yaşamından aldığı eğitim ccedilalışma

başarısını etkileyebilmektedir Bunu oumlnlemenin en iyi yolu hizmet iccedili

eğitime ağırlık verilmesidir Hizmet iccedili eğitim belirli bir kurum yada

kuruluşta ccedilalışan personele ccedilalıştıkları alan ile ilgili bilgilerini arttırmak iccedilin

yapılan eğitimdir20 Başka bir ifade ile hizmet iccedili eğitim ise ccedilalışanların

18 Cevdet Avcıkurt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı 452 s4854 19 Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet tş Tatmini ve İş Bağlılığı İlişkisi İstanbul uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2 Kasım 1999sl 15-116 20 oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İLBF Manisa

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 152

aday veya asil olarak işe girişinden ccedileşitli nedenler ile işinden ayrılışına

kadar geccedilen suumlre iccedilinde bilgi beceri ve davranışlarında kalıcı ve suumlrekli

değişiklikler yapmaya doumlnuumlk etkinliklerdir Bu tuumlr eğitimin amacı işgoumlrenin

bilgi beceri ve anlayış youmlnuumlnden gelişimini sağlayarak işindeki verimliğini

yuumlkseltebilmektir Boumlylelikle kişinin kendine olan guumlveni artacak ve işine

daha iyi motive olabilecektir

İş goumlrenin suumlrekli baskı altında tutulduğu bir aileye veya ccedilevreye

sahip olması tutuk olmasına yola accedilabilmekte ve insanlarla iletişim

kurmanın bu denli oumlnemli olduğu bir sektoumlrde etkin ve verimli

ccedilalışamamasına neden olabilmektedir Ccedilalışanın bu youmlndeki eksikliklerini

muumlmkuumln olduğu kadar yok edebilecek eğitim programlarının ve hatta

uumllkemizde maalesef ccedilok nadir olarak goumlruumllen ama hemen hemen her buumlyuumlk

işletmede olması gereken psikolojik rehberlik hizmetlerin duumlzenlenmesi

gerekmektedir

4 YOumlNTEM

Araştırma Erdekteki 4 yıldızlı bir kıyı oteli ile Bandırmada ki 4

yıldızlı bir şehir otelinde yapılmıştır Erdekteki otelde 48 iş goumlren uumlzerinde

anket uygulanırken Bandırmada 52 iş goumlren uumlzerinde uygulanmıştır

Oumlrneklem sayısı Erdekteki otelde ccedilalışan iş goumlren sayısının 78ini

Bandırmadaki otelde 82sini oluşturmaktadır

Anket tekniğinin seccedililmesinin nedeni ccedilok miktarda verinin kısa

zamanda bilgi toplanmasına imkan vermesi ve aynı zamanda maliyetinin az

olmasıdır Anket soruları oluşturulurken oumlnce her iki oteldeki ccedilalışanlar ile

Sosyal Bilimler Dergisi 153

yuumlz yuumlze goumlruumlşuumllmuumlş ve iş tatminini etkileyebilecek faktoumlrlere ilişkin bilgi

alınmıştır Daha sonra anket sorularının hazırlanmasına geccedililmiştir

Anket toplam 68 sorudan oluşmaktadır Sorular iş goumlren tatminini

etkileyen faktoumlrlerden hangisi yada hangilerinin bu otellerde etkili olduğunun

araştırılmasına youmlneliktir Anket soruları hazırlanırken literatuumlrde bu konuyla

ilgili anket sorularından kişisel deneyimlerden ve anket uygulamadan oumlnce

otel ccedilalışanlarıyla yapılan goumlruumlşmeler neticesinde elde edilen bilgilerden

yararlanılmıştır

Anket sorularının 46 tanesi likert tipi oumllccedilek kullanılarak

oluşturulmuştur Anket 3 boumlluumlmden oluşmaktadır 1 Boumlluumlmde yer alan ilk 7

soru iş goumlrenin demografik oumlzelliklerini belirlemeye youmlneliktir 2Boumlluumlmde

yer alan 25 soru işgoumlrenin oteldeki konumunu ve ccedilalışma ortamını tanımaya

youmlneliktir Anketin 3 boumlluumlmuumlnde yer alan 21 soru iş goumlrenin duygu ve

duumlşuumlncelerini oumllccedilerek iş tatmininde etkili olan faktoumlrleri saptamaya

youmlneliktir Veriler SPSS 115 istatistik programında analiz edilmiştir

Verilerin analizinde ilk olarak anketin guumlvenilir olup olmadığına ilişkin

guumlvenilirlik analizi uygulanmıştır Analiz sonucunda elde edilen tablolar

Tablo A ve Tablo Bde goumlruumllduumlğuuml gibidir

Tablo A Erdek Oumlrneği

R E L I A B I L I T Y

Reliability Coefficients

N of Cases = 310

Alpha = 8257

A N A L Y S I S -

N of Items

S C A L E

= 79

(ALPHA)

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 154

Tablo B Bandırma Oumlrneği

R E L I A B I L I T Y

Reliability Coeffıcients

N of Cases= 220

Alpha = 8994

A N A L Y S I S -

N of Items

S C A L E

= 79

(ALPHA)

Yukarıda da goumlruumllduumlğuuml gibi analiz sonucunda elde edilen tablolara

bakıldığında Alpha katsayısının her iki otel iccedilin 75in uumlzerinde olduğu

goumlruumllmuumlştuumlr Dolayısıyla her iki otel iccedilin elde edilen veriler guumlvenilirdir

Araştırmada ccediloklu regresyon modeli kurulmuştur Modelde 12 tane

bağımsız değişken ve bir tane bağımlı değişken yer almaktadır Modelde de

yer alan bağımsız değişkenlerin sembolleri ve ifade ettikleri faktoumlrler aşağıda

belirtilmiştir

Xl=Fiziki koşullar(Ccedilahşma yerinin etkin ve verimli ccedilalışılabilmesi iccedilin

aydınlatma ısınma havalandırma gibi gerekli fiziki koşullara ve işin

gerektirdiği gerekli ekipmanlara sahip olup olmaması Personel

yemekhanesinin masa sandalye kuver sayısı ve yine ısınma havalandırma

aydınlatma gibi gerekli fiziki koşullara sahip olup olmaması personel

yemekhanesinde ccedilıkan yemeklerin lezzet ccedileşit ve hijyenik youmlnden memnun

edici olup olmaması ve işyerinin yeteri kadar temiz olup olmaması ve kaldığı

Sosyal Bilimler Dergisi 155

yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar

konfora sahip olup olmaması)

X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)

X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş

goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli

kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek

şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)

X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde

ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)

X5=Amirle olan ilişkiler

X6=Ailevi ilişkiler

X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)

X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili

eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi

hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)

X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi

olanakları vb bakış accedilıları)

X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip

ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)

Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu

youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)

Xl2=Mesleki Bağlılık

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156

Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ

Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri

ele alınacaktır

ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ

(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)

Tablo 1a

Bay Bayan

Toplam

Sayı 32 20 52

Yuumlzde 615 385

1000

Tablo 1b Cinsiyet

Bay

Bayan

Sayı 19

29

48

Yuumlzde 398 604

1000

Tablo 2a

20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam

Sayı 1

17 16 13

1 4

52

Yuumlzde 19

327 30 8 250

19 77

1000

Tablo 2b

Yaş

20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam

Sayı 5

26 9 5 3

48

Yuumlzde 104 542 168 104 63

1000

Sosyal Bilimler Dergisi 157

Tablo 3a Tablo3b

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Say 33

19

52

Yuumlzde 6 3 5

365

1000

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Sayı 11

37

48

Yuumlzde 229

771

1000

Tablo 4a Tablo 4b

İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi

Uumlniversite mezunu Toplam

Sayı 8 8

22 4

10 52

Yuumlzde 154 154

423

77

192 1000

Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam

Sayı 3 3 2

11 16 6 6 1

43

Yuumlzde 83 63 42

229 333 125 125 21

1000

Tablo 5a Tablo 5b

Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

Sayı

3

4 7

1

1

52

Yuumlzde

5 8

904

19

19

1000

Hata

Toplam

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

0

Sayı 21

13

2

10

46

2

48

Yuumlzde 438

271

42

208

958

42

1000

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158

Tablo 6a

Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Toplam

Sayı

43

9

52

Yuumlzde

827

173

1000

Tablo 6b

Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Diğer

Toplam

Sayı

12

35

1

48

Yuumlzde

250

7 2 9

21

1000

Tablo 7a

Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu

0 Bir ay ve bir aydan az

Bir ay- uumlccedil ay

Uumlccedil ay - altı ay arası

Altı ay ve altı ay 1 yıl arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

1

1

3

4

3

40

52

Yuumlzde

19

19

58

77

58

769

1000

Tablo 7b

Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı

Bir ay ve bir aydan az

Bir ay -uumlccedil ay arası

Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

24

5

2

17

4d

Yuumlzde

50 0

104

42

354

1000

Tablo 8a Tablo 8b

İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor

Soru bana uygun değil

Katılmıyorum

Kararsızım

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı

6

26

14

6

52

Yuumlzde

1 1 5 j

500

270

115

1000

İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor

Soru bana uygun değil

Kesinlikte katılıyorum

Katılmıyorum

Kararsızım

Katılıyorum

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı 4

4

7

9

12

12

48

Yuumlzde 63

63

148

168

250

250

1000

Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması

yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla

olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu

goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların

87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların

54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35

yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine

isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde

Sosyal Bilimler Dergisi 159

ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde

ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir

Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40

gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor

oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi

buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35

gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını

bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla

olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı

14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği

olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun

kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr

Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta

ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış

mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna

başvurulmaktadır

Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman

olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki

elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde

ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)

Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500

milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların

27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160

sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun

nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de

ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi

bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de

Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler

işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir

maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan

maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı

olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan

uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı

oldukları goumlruumlluumlr

Tablo9

Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir

Count

Eğitim Durumu

Toplam

okuma yazması yok

Ortaokul

ortaokul oumlğrencisi

Lise oumlğrencisi

lise

uumlniversite oumlğrencisi

uumlniversite mezunu

diğer

300 ve aiti 3

0

0

5

6

5

2

0

21

Aylık Ortalama Gelir

301-500 0

1

0

4

4

0

4

0

13

501-700 0

0

2

0

0

0

0

0

2

Bilmiyorum 0

0

0

2

6

1

0

1

10

Toplam 3

1

2

11

16

6

6

1

46

Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş

goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş

ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin

Sosyal Bilimler Dergisi 161

neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin

sonuccedilları aşağıda sunulmuştur

6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ

Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

1 Model 1

Variables Entered

x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5

Variables Removed Method

Enter

a All requested variables entered

b Dependent Variable y

Model Summary

Model 1

R 919

R Square 845

Adjusted R Square

796

Std Error of 1 the Estimate

538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2

x7 X4 x9 xS

A N O V A b

Model 1 Regression

Residual

Total

Sum of

Squares

59727

10979

70706

df 12

38

50

Mean Square

4977

289

F 17228

Sig 0 0 0 a

a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5

b Dependent Variable y

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162

C o e f f i c i e n t s

Model

1 (Constant)

x1

x2

x3

x4

x5

x6

x7

x8

x9

x10

x11

x12

Unstandardized

Coefficients

8

-1170

107

044

099

-144

275

152

-118

023

549

099

-037

228

Std Error

1274

151

119

112

135

148

062

124

166

109

136

110

068

Standardized

Coefficients

Beta

068

039

093

-129

318

192

-088

014

561

067

-039

293

t

-918

708

367

877

-1067

1 855

2426

-952

140

5042

730

-331

3365

Sig

364 I

483

715

386

293

071

020

347

890

000

470

742

002 |

agt Dependent Variable y

Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren

tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği

goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi

ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr

Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

I Model 1

Variable Entered

x12 x8x2 1 x11x10

x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

Variables Removed Method

Enter

a All requested vanables entered

b Dependent Variable y

Sosyal Bilimler Dergisi 163

Model Summary

Model 1

R 870

R Square 758

Adjusted R Square

661

Std Error of the Estimate

902

a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4

ANOVA

Model 1 Regression

R esidual Total

Sum of Squares

78 336 24408

100744

df 12 30 42

Mean Squaıe 6301

814

F 7819

Sig 000 I

a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

b Dependent Variable y

Coeffictefrts bull

Model 1 (Constant)

x1 x2 x3 x4

x5 x6 x7 x8

x9 x10

x11

x12

Unstandardized Coefficients

B 502 682

-043 169

-357 789

-457 -194

-313

373

-061 -207

307

Std Error 1754

226

099 130 438

469

119

170

136

276 185

146

109

Standardized Coefficients

Beta

453

-048 159

-268

555 -528 -160

-270

241 -035 -193

360

t 286

3021 -434

1306 -817 1682

-3850

-1146

-2 312 1353

-328 -1421 2810

Sig 777 005 667 202

421

103 001

261 028

188

745

166

009 a Dependent Vanable y

Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan

faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar

uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan

faktoumlrler arasında yer almıştır

Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde

etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler

Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de

negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde

Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu

duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu

artmaktadır

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164

Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında

yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma

eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan

insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum

ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır

Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr

mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki

goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece

yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli

hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya

ccedilıkmıştır

Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve

4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki

eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin

yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır

Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada

istememektedir

8SONUCcedil VE OumlNERİLER

Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide

bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini

uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan

sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez

daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri

iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece

dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir

Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla

Sosyal Bilimler Dergisi 165

ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren

son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu

oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet

sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde

youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini

sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln

olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli

işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir

Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının

tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir

Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide

bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda

ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir

KAYNAKLAR

Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa

Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi

httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311

Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde

Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve

Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma

Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi

İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275

Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde

Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı

452 s4854

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166

Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi

Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel

Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html

adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)

Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş

Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2

Kasım 1999s 115-116

Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml

Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II

Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE

Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and

Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel

Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005

tarihinde alınmıştır

Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim

Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF

Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16

Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde

Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi

Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa

Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi

Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul

Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve

OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul

Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi

olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli

Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458

Page 8: KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ GÖREN TATMİNİNİ …sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c8s14/makale/c8s14m8.pdf · eğer iş gören üzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek

Edip OumlRUumlCUuml-Fuumlsun ESENKAL 148

Burada işgoumlren bakımından oumlnemli olan asgari sabit uumlcretin garanti

edilmesi uumlcret politikalarının adil ve oumlzendirici olmasıdır

Bu durum ccedilalışanın işyeri tarafından oumlnemsendiğini ortaya koyacak

ve işini keyifle yapmasına imkan vererek iş tatminini arttıracaktır

223 İş Yerinin Fiziki Koşulları

Bir iş yerinin havalandırma aydınlatma ısıtma youmlnuumlnden yeterli

olmaması iş goumlren iccedilin gerekli olan bazı ekipmanların olmaması yada yeterli

olmaması iş goumlrenin iş tatminsizliğine yol accedilabilmekte ve etkin ve verimli

ccedilalışmasını engelleyebilmektedir Oumlzellikle en luumlks konaklama

işletmelerinde bile ccedilalışanlar iccedilin ayrılan arka ofislerde ışıklandırma

havalandırma gibi pek ccedilok ergonomik faktoumlruumln yeterli olmadığı

goumlruumllmuumlştuumlr14 Halbuki bu unsurların duumlzeltilmesinin iş goumlren tatminin

sağlanmasında buumlyuumlk oumlnemi vardır Oumlrneğin iyi bir aydınlatma iyi goumlrmeyi

sağlayarak bir işin daha kısa suumlrede ve kaliteli olarak yapılmasına imkan

vererek iş başarısını arttırırken koumltuuml bir aydınlatma goumlz yorgunluğuna neden

olarak iş başarısını oumlnemli oumllccediluumlde duumlşuumlrebildiği gibi iş kazalarına da neden

olabilmektedir Yine havalandırma koşullarının yeterince iyi olmaması

ccedilalışanlarda pek ccedilok solunum hastalığına neden olabildiği gibi vuumlcut iccedilin

gerekli ısının olmaması durumunda yorgunluğa ve tuumlm bunların etkisiyle

pek ccedilok iş kazasına yol accediltığı tespit edilmiştir Bunun yanı sıra ccedilalışma

13Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul sl 12 14 Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458 s 48

Sosyal Bilimler Dergisi 149

yerinin dekorasyonun goumlze hitap etmesi de kişinin sinir sistemini olumlu

etkileyebilmekte ve işini severek yapmasına neden olarak verimliliğini

arttırabilmektedir15

İş goumlren tatminini etkileyen oumlnemli koşullardan biri işyerindeki

sağlık ve hijyen koşullarıdır Bilhassa otellerin ccedilalışan yemekhanelerinin

hijyen youmlnuumlnden yeterli olması iş tatmini accedilısından buumlyuumlk oumlnem

taşımaktadır Hijyenik olmayan koşullarda ccedilalışan iş goumlrenlerde hastalanma

olasılığı yuumlksek olmakta kişinin etkin ve verimli ccedilalışmasını

engelleyebilmekte hatta işe gelememesine neden olarak iş kaybına yol

accedilabilmektedir16

Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların barınma koşulları etkin ve verimli

ccedilalışabilmelerinde buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Şayet iş goumlren yeterli imkanı

olmayan bir yerde kalıyorsa bu doğrudan doğruya kişinin ccedilalışmasına

olumsuz youmlnde etki edebilecektir

224 İşletme İccedili İletişim ve Youmlnetim

Konaklama işletmeleri hizmet akışının yoğun bir şekilde

gerccedilekleştiği işletmeler olduğu iccedilin ccedilalışanların ekip ruhuyla ccedilalışmaları

gerekir Ccedilalışanların bu şekilde ccedilalışmalarını sağlayan en oumlnemli etken

kuşkusuz ccedilalışanlar arasında iletişimin kuvvetli olmasıdır Youmlnetim iletişim

problemlerini kaldırmada ya da en aza indirgemede katılımı esas kılmak

zorundadır Toplam kalite youmlnetiminin oumlzuumlnuuml oluşturan katılımcılığın

gerccedilekleştirilmesi ile işletmenin suumlrekliliğini sağlayacak ortak amaccedillar

15 Şimşekage s502-522 16Tavmergen age s48

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 150

belirlenebilecek ccedilalışanlar arasında paylaşılan ortak normlar

oluşturulabilecektir Boumlylelikle ccedilalışanlar katılımcı anlayışla alınan

kararlara direnccedil goumlstermeyecek ve gerccedilekleştirmek iccedilin daha etkin ve verimli

ccedilalışacaklardır17

Bu durum Maslovvun ihtiyaccedillar hiyerarşisinde de bahsedilen

kişinin itibar goumlrme ihtiyacını karşılayarak motivasyonun arttırılmasını

sağlayacak ve kişinin işinden alacağı tatmin duumlzeyi de yuumlkseltilmiş olacaktır

Yine youmlnetim ccedilalışanlar arasında ccedilıkan iletişim problemlerini ccediloumlzmede son

derece dikkatli davranmak zorundadır Ccediluumlnkuuml yapılacak en ufak bir hata

problem yaşayan ccedilalışanların problemlerinin daha şiddetli duumlzeylere

ulaşmasını sağlayabilmektedir Yine youmlneticilerin astlarına olan yaklaşım

tarzları (objektif davranma oumlduumll ve ceza uygulamalarında hakkaniyetvs) iş

goumlreni daha iyi işine motive edebileceği gibi işinden soğumasına neden olup

hizmet kalitesinin duumlşmesine hatta işyerinden ayrılmasına devamsızlık

yapmasına da neden olabilmektedir

225 İşletmedeki Ccedilalışma Saatleri ve Tatil İmkanları

Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların etkin ve verimli ccedilalışmasına olumsuz

youmlnde etki eden faktoumlrlerden biride yorgunluk faktoumlruumlduumlr İş goumlrenin ccedilalışma

saatlerinin bedensel kapasiteyi aşacak biccedilimde yoğun olması iş goumlren

17 Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Sosyal Bilimler Dergisi 151

uumlzerinde yorgunluğa neden olmakta ve işinde hata oranlarının yuumlkselmesine

hatta iş kazaların olmasına dahi yol accedilabilmektedir

Yine ailesine ve kendisine yeterince zaman ayıramayan işgoumlrenin

stres altında kaldığı da diğer bir gerccedilektir

Oumlrneğin Higgins Duxburry ve Inving iş ve aile rolleri arasındaki

ccedilatışmanın ccedilalışanın iş ve aile yaşamı kalitesini azalttığını ve bunun da

dolaylı olarak verimsizlik devamsızlık iş değişikliği gibi oumlrguumltsel sonuccedillara

yol accedilabileceğini belirtmişlerdir

Bu ccedilalışma yapılan işin aile yapısı uumlzerinde guumlccedilluuml bir etkisi

olduğunu goumlstermektedir Bu nedenle moral ve motivasyonu arttırmak

ccedilalışanın iş ve aile arasında bir denge kurabilmesini sağlamaktır Bu zaman

ayarlamaları artan bir verime de sebep olabilir19

226 İşgoumlrenin Eğitim ve Oumlğretim Suumlreci Kişilik Yapısı

İşgoumlrenin aile yaşamı veya okul yaşamından aldığı eğitim ccedilalışma

başarısını etkileyebilmektedir Bunu oumlnlemenin en iyi yolu hizmet iccedili

eğitime ağırlık verilmesidir Hizmet iccedili eğitim belirli bir kurum yada

kuruluşta ccedilalışan personele ccedilalıştıkları alan ile ilgili bilgilerini arttırmak iccedilin

yapılan eğitimdir20 Başka bir ifade ile hizmet iccedili eğitim ise ccedilalışanların

18 Cevdet Avcıkurt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı 452 s4854 19 Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet tş Tatmini ve İş Bağlılığı İlişkisi İstanbul uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2 Kasım 1999sl 15-116 20 oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İLBF Manisa

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 152

aday veya asil olarak işe girişinden ccedileşitli nedenler ile işinden ayrılışına

kadar geccedilen suumlre iccedilinde bilgi beceri ve davranışlarında kalıcı ve suumlrekli

değişiklikler yapmaya doumlnuumlk etkinliklerdir Bu tuumlr eğitimin amacı işgoumlrenin

bilgi beceri ve anlayış youmlnuumlnden gelişimini sağlayarak işindeki verimliğini

yuumlkseltebilmektir Boumlylelikle kişinin kendine olan guumlveni artacak ve işine

daha iyi motive olabilecektir

İş goumlrenin suumlrekli baskı altında tutulduğu bir aileye veya ccedilevreye

sahip olması tutuk olmasına yola accedilabilmekte ve insanlarla iletişim

kurmanın bu denli oumlnemli olduğu bir sektoumlrde etkin ve verimli

ccedilalışamamasına neden olabilmektedir Ccedilalışanın bu youmlndeki eksikliklerini

muumlmkuumln olduğu kadar yok edebilecek eğitim programlarının ve hatta

uumllkemizde maalesef ccedilok nadir olarak goumlruumllen ama hemen hemen her buumlyuumlk

işletmede olması gereken psikolojik rehberlik hizmetlerin duumlzenlenmesi

gerekmektedir

4 YOumlNTEM

Araştırma Erdekteki 4 yıldızlı bir kıyı oteli ile Bandırmada ki 4

yıldızlı bir şehir otelinde yapılmıştır Erdekteki otelde 48 iş goumlren uumlzerinde

anket uygulanırken Bandırmada 52 iş goumlren uumlzerinde uygulanmıştır

Oumlrneklem sayısı Erdekteki otelde ccedilalışan iş goumlren sayısının 78ini

Bandırmadaki otelde 82sini oluşturmaktadır

Anket tekniğinin seccedililmesinin nedeni ccedilok miktarda verinin kısa

zamanda bilgi toplanmasına imkan vermesi ve aynı zamanda maliyetinin az

olmasıdır Anket soruları oluşturulurken oumlnce her iki oteldeki ccedilalışanlar ile

Sosyal Bilimler Dergisi 153

yuumlz yuumlze goumlruumlşuumllmuumlş ve iş tatminini etkileyebilecek faktoumlrlere ilişkin bilgi

alınmıştır Daha sonra anket sorularının hazırlanmasına geccedililmiştir

Anket toplam 68 sorudan oluşmaktadır Sorular iş goumlren tatminini

etkileyen faktoumlrlerden hangisi yada hangilerinin bu otellerde etkili olduğunun

araştırılmasına youmlneliktir Anket soruları hazırlanırken literatuumlrde bu konuyla

ilgili anket sorularından kişisel deneyimlerden ve anket uygulamadan oumlnce

otel ccedilalışanlarıyla yapılan goumlruumlşmeler neticesinde elde edilen bilgilerden

yararlanılmıştır

Anket sorularının 46 tanesi likert tipi oumllccedilek kullanılarak

oluşturulmuştur Anket 3 boumlluumlmden oluşmaktadır 1 Boumlluumlmde yer alan ilk 7

soru iş goumlrenin demografik oumlzelliklerini belirlemeye youmlneliktir 2Boumlluumlmde

yer alan 25 soru işgoumlrenin oteldeki konumunu ve ccedilalışma ortamını tanımaya

youmlneliktir Anketin 3 boumlluumlmuumlnde yer alan 21 soru iş goumlrenin duygu ve

duumlşuumlncelerini oumllccedilerek iş tatmininde etkili olan faktoumlrleri saptamaya

youmlneliktir Veriler SPSS 115 istatistik programında analiz edilmiştir

Verilerin analizinde ilk olarak anketin guumlvenilir olup olmadığına ilişkin

guumlvenilirlik analizi uygulanmıştır Analiz sonucunda elde edilen tablolar

Tablo A ve Tablo Bde goumlruumllduumlğuuml gibidir

Tablo A Erdek Oumlrneği

R E L I A B I L I T Y

Reliability Coefficients

N of Cases = 310

Alpha = 8257

A N A L Y S I S -

N of Items

S C A L E

= 79

(ALPHA)

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 154

Tablo B Bandırma Oumlrneği

R E L I A B I L I T Y

Reliability Coeffıcients

N of Cases= 220

Alpha = 8994

A N A L Y S I S -

N of Items

S C A L E

= 79

(ALPHA)

Yukarıda da goumlruumllduumlğuuml gibi analiz sonucunda elde edilen tablolara

bakıldığında Alpha katsayısının her iki otel iccedilin 75in uumlzerinde olduğu

goumlruumllmuumlştuumlr Dolayısıyla her iki otel iccedilin elde edilen veriler guumlvenilirdir

Araştırmada ccediloklu regresyon modeli kurulmuştur Modelde 12 tane

bağımsız değişken ve bir tane bağımlı değişken yer almaktadır Modelde de

yer alan bağımsız değişkenlerin sembolleri ve ifade ettikleri faktoumlrler aşağıda

belirtilmiştir

Xl=Fiziki koşullar(Ccedilahşma yerinin etkin ve verimli ccedilalışılabilmesi iccedilin

aydınlatma ısınma havalandırma gibi gerekli fiziki koşullara ve işin

gerektirdiği gerekli ekipmanlara sahip olup olmaması Personel

yemekhanesinin masa sandalye kuver sayısı ve yine ısınma havalandırma

aydınlatma gibi gerekli fiziki koşullara sahip olup olmaması personel

yemekhanesinde ccedilıkan yemeklerin lezzet ccedileşit ve hijyenik youmlnden memnun

edici olup olmaması ve işyerinin yeteri kadar temiz olup olmaması ve kaldığı

Sosyal Bilimler Dergisi 155

yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar

konfora sahip olup olmaması)

X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)

X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş

goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli

kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek

şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)

X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde

ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)

X5=Amirle olan ilişkiler

X6=Ailevi ilişkiler

X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)

X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili

eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi

hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)

X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi

olanakları vb bakış accedilıları)

X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip

ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)

Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu

youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)

Xl2=Mesleki Bağlılık

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156

Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ

Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri

ele alınacaktır

ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ

(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)

Tablo 1a

Bay Bayan

Toplam

Sayı 32 20 52

Yuumlzde 615 385

1000

Tablo 1b Cinsiyet

Bay

Bayan

Sayı 19

29

48

Yuumlzde 398 604

1000

Tablo 2a

20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam

Sayı 1

17 16 13

1 4

52

Yuumlzde 19

327 30 8 250

19 77

1000

Tablo 2b

Yaş

20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam

Sayı 5

26 9 5 3

48

Yuumlzde 104 542 168 104 63

1000

Sosyal Bilimler Dergisi 157

Tablo 3a Tablo3b

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Say 33

19

52

Yuumlzde 6 3 5

365

1000

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Sayı 11

37

48

Yuumlzde 229

771

1000

Tablo 4a Tablo 4b

İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi

Uumlniversite mezunu Toplam

Sayı 8 8

22 4

10 52

Yuumlzde 154 154

423

77

192 1000

Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam

Sayı 3 3 2

11 16 6 6 1

43

Yuumlzde 83 63 42

229 333 125 125 21

1000

Tablo 5a Tablo 5b

Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

Sayı

3

4 7

1

1

52

Yuumlzde

5 8

904

19

19

1000

Hata

Toplam

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

0

Sayı 21

13

2

10

46

2

48

Yuumlzde 438

271

42

208

958

42

1000

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158

Tablo 6a

Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Toplam

Sayı

43

9

52

Yuumlzde

827

173

1000

Tablo 6b

Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Diğer

Toplam

Sayı

12

35

1

48

Yuumlzde

250

7 2 9

21

1000

Tablo 7a

Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu

0 Bir ay ve bir aydan az

Bir ay- uumlccedil ay

Uumlccedil ay - altı ay arası

Altı ay ve altı ay 1 yıl arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

1

1

3

4

3

40

52

Yuumlzde

19

19

58

77

58

769

1000

Tablo 7b

Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı

Bir ay ve bir aydan az

Bir ay -uumlccedil ay arası

Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

24

5

2

17

4d

Yuumlzde

50 0

104

42

354

1000

Tablo 8a Tablo 8b

İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor

Soru bana uygun değil

Katılmıyorum

Kararsızım

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı

6

26

14

6

52

Yuumlzde

1 1 5 j

500

270

115

1000

İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor

Soru bana uygun değil

Kesinlikte katılıyorum

Katılmıyorum

Kararsızım

Katılıyorum

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı 4

4

7

9

12

12

48

Yuumlzde 63

63

148

168

250

250

1000

Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması

yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla

olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu

goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların

87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların

54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35

yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine

isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde

Sosyal Bilimler Dergisi 159

ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde

ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir

Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40

gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor

oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi

buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35

gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını

bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla

olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı

14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği

olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun

kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr

Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta

ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış

mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna

başvurulmaktadır

Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman

olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki

elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde

ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)

Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500

milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların

27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160

sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun

nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de

ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi

bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de

Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler

işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir

maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan

maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı

olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan

uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı

oldukları goumlruumlluumlr

Tablo9

Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir

Count

Eğitim Durumu

Toplam

okuma yazması yok

Ortaokul

ortaokul oumlğrencisi

Lise oumlğrencisi

lise

uumlniversite oumlğrencisi

uumlniversite mezunu

diğer

300 ve aiti 3

0

0

5

6

5

2

0

21

Aylık Ortalama Gelir

301-500 0

1

0

4

4

0

4

0

13

501-700 0

0

2

0

0

0

0

0

2

Bilmiyorum 0

0

0

2

6

1

0

1

10

Toplam 3

1

2

11

16

6

6

1

46

Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş

goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş

ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin

Sosyal Bilimler Dergisi 161

neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin

sonuccedilları aşağıda sunulmuştur

6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ

Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

1 Model 1

Variables Entered

x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5

Variables Removed Method

Enter

a All requested variables entered

b Dependent Variable y

Model Summary

Model 1

R 919

R Square 845

Adjusted R Square

796

Std Error of 1 the Estimate

538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2

x7 X4 x9 xS

A N O V A b

Model 1 Regression

Residual

Total

Sum of

Squares

59727

10979

70706

df 12

38

50

Mean Square

4977

289

F 17228

Sig 0 0 0 a

a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5

b Dependent Variable y

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162

C o e f f i c i e n t s

Model

1 (Constant)

x1

x2

x3

x4

x5

x6

x7

x8

x9

x10

x11

x12

Unstandardized

Coefficients

8

-1170

107

044

099

-144

275

152

-118

023

549

099

-037

228

Std Error

1274

151

119

112

135

148

062

124

166

109

136

110

068

Standardized

Coefficients

Beta

068

039

093

-129

318

192

-088

014

561

067

-039

293

t

-918

708

367

877

-1067

1 855

2426

-952

140

5042

730

-331

3365

Sig

364 I

483

715

386

293

071

020

347

890

000

470

742

002 |

agt Dependent Variable y

Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren

tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği

goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi

ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr

Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

I Model 1

Variable Entered

x12 x8x2 1 x11x10

x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

Variables Removed Method

Enter

a All requested vanables entered

b Dependent Variable y

Sosyal Bilimler Dergisi 163

Model Summary

Model 1

R 870

R Square 758

Adjusted R Square

661

Std Error of the Estimate

902

a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4

ANOVA

Model 1 Regression

R esidual Total

Sum of Squares

78 336 24408

100744

df 12 30 42

Mean Squaıe 6301

814

F 7819

Sig 000 I

a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

b Dependent Variable y

Coeffictefrts bull

Model 1 (Constant)

x1 x2 x3 x4

x5 x6 x7 x8

x9 x10

x11

x12

Unstandardized Coefficients

B 502 682

-043 169

-357 789

-457 -194

-313

373

-061 -207

307

Std Error 1754

226

099 130 438

469

119

170

136

276 185

146

109

Standardized Coefficients

Beta

453

-048 159

-268

555 -528 -160

-270

241 -035 -193

360

t 286

3021 -434

1306 -817 1682

-3850

-1146

-2 312 1353

-328 -1421 2810

Sig 777 005 667 202

421

103 001

261 028

188

745

166

009 a Dependent Vanable y

Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan

faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar

uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan

faktoumlrler arasında yer almıştır

Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde

etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler

Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de

negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde

Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu

duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu

artmaktadır

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164

Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında

yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma

eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan

insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum

ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır

Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr

mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki

goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece

yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli

hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya

ccedilıkmıştır

Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve

4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki

eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin

yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır

Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada

istememektedir

8SONUCcedil VE OumlNERİLER

Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide

bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini

uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan

sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez

daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri

iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece

dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir

Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla

Sosyal Bilimler Dergisi 165

ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren

son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu

oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet

sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde

youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini

sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln

olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli

işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir

Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının

tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir

Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide

bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda

ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir

KAYNAKLAR

Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa

Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi

httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311

Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde

Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve

Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma

Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi

İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275

Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde

Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı

452 s4854

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166

Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi

Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel

Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html

adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)

Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş

Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2

Kasım 1999s 115-116

Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml

Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II

Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE

Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and

Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel

Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005

tarihinde alınmıştır

Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim

Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF

Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16

Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde

Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi

Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa

Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi

Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul

Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve

OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul

Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi

olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli

Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458

Page 9: KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ GÖREN TATMİNİNİ …sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c8s14/makale/c8s14m8.pdf · eğer iş gören üzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek

Sosyal Bilimler Dergisi 149

yerinin dekorasyonun goumlze hitap etmesi de kişinin sinir sistemini olumlu

etkileyebilmekte ve işini severek yapmasına neden olarak verimliliğini

arttırabilmektedir15

İş goumlren tatminini etkileyen oumlnemli koşullardan biri işyerindeki

sağlık ve hijyen koşullarıdır Bilhassa otellerin ccedilalışan yemekhanelerinin

hijyen youmlnuumlnden yeterli olması iş tatmini accedilısından buumlyuumlk oumlnem

taşımaktadır Hijyenik olmayan koşullarda ccedilalışan iş goumlrenlerde hastalanma

olasılığı yuumlksek olmakta kişinin etkin ve verimli ccedilalışmasını

engelleyebilmekte hatta işe gelememesine neden olarak iş kaybına yol

accedilabilmektedir16

Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların barınma koşulları etkin ve verimli

ccedilalışabilmelerinde buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Şayet iş goumlren yeterli imkanı

olmayan bir yerde kalıyorsa bu doğrudan doğruya kişinin ccedilalışmasına

olumsuz youmlnde etki edebilecektir

224 İşletme İccedili İletişim ve Youmlnetim

Konaklama işletmeleri hizmet akışının yoğun bir şekilde

gerccedilekleştiği işletmeler olduğu iccedilin ccedilalışanların ekip ruhuyla ccedilalışmaları

gerekir Ccedilalışanların bu şekilde ccedilalışmalarını sağlayan en oumlnemli etken

kuşkusuz ccedilalışanlar arasında iletişimin kuvvetli olmasıdır Youmlnetim iletişim

problemlerini kaldırmada ya da en aza indirgemede katılımı esas kılmak

zorundadır Toplam kalite youmlnetiminin oumlzuumlnuuml oluşturan katılımcılığın

gerccedilekleştirilmesi ile işletmenin suumlrekliliğini sağlayacak ortak amaccedillar

15 Şimşekage s502-522 16Tavmergen age s48

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 150

belirlenebilecek ccedilalışanlar arasında paylaşılan ortak normlar

oluşturulabilecektir Boumlylelikle ccedilalışanlar katılımcı anlayışla alınan

kararlara direnccedil goumlstermeyecek ve gerccedilekleştirmek iccedilin daha etkin ve verimli

ccedilalışacaklardır17

Bu durum Maslovvun ihtiyaccedillar hiyerarşisinde de bahsedilen

kişinin itibar goumlrme ihtiyacını karşılayarak motivasyonun arttırılmasını

sağlayacak ve kişinin işinden alacağı tatmin duumlzeyi de yuumlkseltilmiş olacaktır

Yine youmlnetim ccedilalışanlar arasında ccedilıkan iletişim problemlerini ccediloumlzmede son

derece dikkatli davranmak zorundadır Ccediluumlnkuuml yapılacak en ufak bir hata

problem yaşayan ccedilalışanların problemlerinin daha şiddetli duumlzeylere

ulaşmasını sağlayabilmektedir Yine youmlneticilerin astlarına olan yaklaşım

tarzları (objektif davranma oumlduumll ve ceza uygulamalarında hakkaniyetvs) iş

goumlreni daha iyi işine motive edebileceği gibi işinden soğumasına neden olup

hizmet kalitesinin duumlşmesine hatta işyerinden ayrılmasına devamsızlık

yapmasına da neden olabilmektedir

225 İşletmedeki Ccedilalışma Saatleri ve Tatil İmkanları

Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların etkin ve verimli ccedilalışmasına olumsuz

youmlnde etki eden faktoumlrlerden biride yorgunluk faktoumlruumlduumlr İş goumlrenin ccedilalışma

saatlerinin bedensel kapasiteyi aşacak biccedilimde yoğun olması iş goumlren

17 Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Sosyal Bilimler Dergisi 151

uumlzerinde yorgunluğa neden olmakta ve işinde hata oranlarının yuumlkselmesine

hatta iş kazaların olmasına dahi yol accedilabilmektedir

Yine ailesine ve kendisine yeterince zaman ayıramayan işgoumlrenin

stres altında kaldığı da diğer bir gerccedilektir

Oumlrneğin Higgins Duxburry ve Inving iş ve aile rolleri arasındaki

ccedilatışmanın ccedilalışanın iş ve aile yaşamı kalitesini azalttığını ve bunun da

dolaylı olarak verimsizlik devamsızlık iş değişikliği gibi oumlrguumltsel sonuccedillara

yol accedilabileceğini belirtmişlerdir

Bu ccedilalışma yapılan işin aile yapısı uumlzerinde guumlccedilluuml bir etkisi

olduğunu goumlstermektedir Bu nedenle moral ve motivasyonu arttırmak

ccedilalışanın iş ve aile arasında bir denge kurabilmesini sağlamaktır Bu zaman

ayarlamaları artan bir verime de sebep olabilir19

226 İşgoumlrenin Eğitim ve Oumlğretim Suumlreci Kişilik Yapısı

İşgoumlrenin aile yaşamı veya okul yaşamından aldığı eğitim ccedilalışma

başarısını etkileyebilmektedir Bunu oumlnlemenin en iyi yolu hizmet iccedili

eğitime ağırlık verilmesidir Hizmet iccedili eğitim belirli bir kurum yada

kuruluşta ccedilalışan personele ccedilalıştıkları alan ile ilgili bilgilerini arttırmak iccedilin

yapılan eğitimdir20 Başka bir ifade ile hizmet iccedili eğitim ise ccedilalışanların

18 Cevdet Avcıkurt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı 452 s4854 19 Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet tş Tatmini ve İş Bağlılığı İlişkisi İstanbul uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2 Kasım 1999sl 15-116 20 oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İLBF Manisa

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 152

aday veya asil olarak işe girişinden ccedileşitli nedenler ile işinden ayrılışına

kadar geccedilen suumlre iccedilinde bilgi beceri ve davranışlarında kalıcı ve suumlrekli

değişiklikler yapmaya doumlnuumlk etkinliklerdir Bu tuumlr eğitimin amacı işgoumlrenin

bilgi beceri ve anlayış youmlnuumlnden gelişimini sağlayarak işindeki verimliğini

yuumlkseltebilmektir Boumlylelikle kişinin kendine olan guumlveni artacak ve işine

daha iyi motive olabilecektir

İş goumlrenin suumlrekli baskı altında tutulduğu bir aileye veya ccedilevreye

sahip olması tutuk olmasına yola accedilabilmekte ve insanlarla iletişim

kurmanın bu denli oumlnemli olduğu bir sektoumlrde etkin ve verimli

ccedilalışamamasına neden olabilmektedir Ccedilalışanın bu youmlndeki eksikliklerini

muumlmkuumln olduğu kadar yok edebilecek eğitim programlarının ve hatta

uumllkemizde maalesef ccedilok nadir olarak goumlruumllen ama hemen hemen her buumlyuumlk

işletmede olması gereken psikolojik rehberlik hizmetlerin duumlzenlenmesi

gerekmektedir

4 YOumlNTEM

Araştırma Erdekteki 4 yıldızlı bir kıyı oteli ile Bandırmada ki 4

yıldızlı bir şehir otelinde yapılmıştır Erdekteki otelde 48 iş goumlren uumlzerinde

anket uygulanırken Bandırmada 52 iş goumlren uumlzerinde uygulanmıştır

Oumlrneklem sayısı Erdekteki otelde ccedilalışan iş goumlren sayısının 78ini

Bandırmadaki otelde 82sini oluşturmaktadır

Anket tekniğinin seccedililmesinin nedeni ccedilok miktarda verinin kısa

zamanda bilgi toplanmasına imkan vermesi ve aynı zamanda maliyetinin az

olmasıdır Anket soruları oluşturulurken oumlnce her iki oteldeki ccedilalışanlar ile

Sosyal Bilimler Dergisi 153

yuumlz yuumlze goumlruumlşuumllmuumlş ve iş tatminini etkileyebilecek faktoumlrlere ilişkin bilgi

alınmıştır Daha sonra anket sorularının hazırlanmasına geccedililmiştir

Anket toplam 68 sorudan oluşmaktadır Sorular iş goumlren tatminini

etkileyen faktoumlrlerden hangisi yada hangilerinin bu otellerde etkili olduğunun

araştırılmasına youmlneliktir Anket soruları hazırlanırken literatuumlrde bu konuyla

ilgili anket sorularından kişisel deneyimlerden ve anket uygulamadan oumlnce

otel ccedilalışanlarıyla yapılan goumlruumlşmeler neticesinde elde edilen bilgilerden

yararlanılmıştır

Anket sorularının 46 tanesi likert tipi oumllccedilek kullanılarak

oluşturulmuştur Anket 3 boumlluumlmden oluşmaktadır 1 Boumlluumlmde yer alan ilk 7

soru iş goumlrenin demografik oumlzelliklerini belirlemeye youmlneliktir 2Boumlluumlmde

yer alan 25 soru işgoumlrenin oteldeki konumunu ve ccedilalışma ortamını tanımaya

youmlneliktir Anketin 3 boumlluumlmuumlnde yer alan 21 soru iş goumlrenin duygu ve

duumlşuumlncelerini oumllccedilerek iş tatmininde etkili olan faktoumlrleri saptamaya

youmlneliktir Veriler SPSS 115 istatistik programında analiz edilmiştir

Verilerin analizinde ilk olarak anketin guumlvenilir olup olmadığına ilişkin

guumlvenilirlik analizi uygulanmıştır Analiz sonucunda elde edilen tablolar

Tablo A ve Tablo Bde goumlruumllduumlğuuml gibidir

Tablo A Erdek Oumlrneği

R E L I A B I L I T Y

Reliability Coefficients

N of Cases = 310

Alpha = 8257

A N A L Y S I S -

N of Items

S C A L E

= 79

(ALPHA)

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 154

Tablo B Bandırma Oumlrneği

R E L I A B I L I T Y

Reliability Coeffıcients

N of Cases= 220

Alpha = 8994

A N A L Y S I S -

N of Items

S C A L E

= 79

(ALPHA)

Yukarıda da goumlruumllduumlğuuml gibi analiz sonucunda elde edilen tablolara

bakıldığında Alpha katsayısının her iki otel iccedilin 75in uumlzerinde olduğu

goumlruumllmuumlştuumlr Dolayısıyla her iki otel iccedilin elde edilen veriler guumlvenilirdir

Araştırmada ccediloklu regresyon modeli kurulmuştur Modelde 12 tane

bağımsız değişken ve bir tane bağımlı değişken yer almaktadır Modelde de

yer alan bağımsız değişkenlerin sembolleri ve ifade ettikleri faktoumlrler aşağıda

belirtilmiştir

Xl=Fiziki koşullar(Ccedilahşma yerinin etkin ve verimli ccedilalışılabilmesi iccedilin

aydınlatma ısınma havalandırma gibi gerekli fiziki koşullara ve işin

gerektirdiği gerekli ekipmanlara sahip olup olmaması Personel

yemekhanesinin masa sandalye kuver sayısı ve yine ısınma havalandırma

aydınlatma gibi gerekli fiziki koşullara sahip olup olmaması personel

yemekhanesinde ccedilıkan yemeklerin lezzet ccedileşit ve hijyenik youmlnden memnun

edici olup olmaması ve işyerinin yeteri kadar temiz olup olmaması ve kaldığı

Sosyal Bilimler Dergisi 155

yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar

konfora sahip olup olmaması)

X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)

X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş

goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli

kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek

şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)

X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde

ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)

X5=Amirle olan ilişkiler

X6=Ailevi ilişkiler

X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)

X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili

eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi

hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)

X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi

olanakları vb bakış accedilıları)

X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip

ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)

Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu

youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)

Xl2=Mesleki Bağlılık

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156

Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ

Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri

ele alınacaktır

ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ

(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)

Tablo 1a

Bay Bayan

Toplam

Sayı 32 20 52

Yuumlzde 615 385

1000

Tablo 1b Cinsiyet

Bay

Bayan

Sayı 19

29

48

Yuumlzde 398 604

1000

Tablo 2a

20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam

Sayı 1

17 16 13

1 4

52

Yuumlzde 19

327 30 8 250

19 77

1000

Tablo 2b

Yaş

20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam

Sayı 5

26 9 5 3

48

Yuumlzde 104 542 168 104 63

1000

Sosyal Bilimler Dergisi 157

Tablo 3a Tablo3b

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Say 33

19

52

Yuumlzde 6 3 5

365

1000

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Sayı 11

37

48

Yuumlzde 229

771

1000

Tablo 4a Tablo 4b

İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi

Uumlniversite mezunu Toplam

Sayı 8 8

22 4

10 52

Yuumlzde 154 154

423

77

192 1000

Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam

Sayı 3 3 2

11 16 6 6 1

43

Yuumlzde 83 63 42

229 333 125 125 21

1000

Tablo 5a Tablo 5b

Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

Sayı

3

4 7

1

1

52

Yuumlzde

5 8

904

19

19

1000

Hata

Toplam

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

0

Sayı 21

13

2

10

46

2

48

Yuumlzde 438

271

42

208

958

42

1000

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158

Tablo 6a

Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Toplam

Sayı

43

9

52

Yuumlzde

827

173

1000

Tablo 6b

Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Diğer

Toplam

Sayı

12

35

1

48

Yuumlzde

250

7 2 9

21

1000

Tablo 7a

Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu

0 Bir ay ve bir aydan az

Bir ay- uumlccedil ay

Uumlccedil ay - altı ay arası

Altı ay ve altı ay 1 yıl arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

1

1

3

4

3

40

52

Yuumlzde

19

19

58

77

58

769

1000

Tablo 7b

Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı

Bir ay ve bir aydan az

Bir ay -uumlccedil ay arası

Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

24

5

2

17

4d

Yuumlzde

50 0

104

42

354

1000

Tablo 8a Tablo 8b

İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor

Soru bana uygun değil

Katılmıyorum

Kararsızım

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı

6

26

14

6

52

Yuumlzde

1 1 5 j

500

270

115

1000

İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor

Soru bana uygun değil

Kesinlikte katılıyorum

Katılmıyorum

Kararsızım

Katılıyorum

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı 4

4

7

9

12

12

48

Yuumlzde 63

63

148

168

250

250

1000

Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması

yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla

olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu

goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların

87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların

54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35

yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine

isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde

Sosyal Bilimler Dergisi 159

ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde

ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir

Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40

gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor

oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi

buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35

gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını

bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla

olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı

14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği

olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun

kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr

Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta

ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış

mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna

başvurulmaktadır

Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman

olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki

elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde

ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)

Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500

milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların

27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160

sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun

nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de

ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi

bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de

Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler

işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir

maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan

maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı

olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan

uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı

oldukları goumlruumlluumlr

Tablo9

Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir

Count

Eğitim Durumu

Toplam

okuma yazması yok

Ortaokul

ortaokul oumlğrencisi

Lise oumlğrencisi

lise

uumlniversite oumlğrencisi

uumlniversite mezunu

diğer

300 ve aiti 3

0

0

5

6

5

2

0

21

Aylık Ortalama Gelir

301-500 0

1

0

4

4

0

4

0

13

501-700 0

0

2

0

0

0

0

0

2

Bilmiyorum 0

0

0

2

6

1

0

1

10

Toplam 3

1

2

11

16

6

6

1

46

Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş

goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş

ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin

Sosyal Bilimler Dergisi 161

neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin

sonuccedilları aşağıda sunulmuştur

6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ

Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

1 Model 1

Variables Entered

x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5

Variables Removed Method

Enter

a All requested variables entered

b Dependent Variable y

Model Summary

Model 1

R 919

R Square 845

Adjusted R Square

796

Std Error of 1 the Estimate

538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2

x7 X4 x9 xS

A N O V A b

Model 1 Regression

Residual

Total

Sum of

Squares

59727

10979

70706

df 12

38

50

Mean Square

4977

289

F 17228

Sig 0 0 0 a

a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5

b Dependent Variable y

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162

C o e f f i c i e n t s

Model

1 (Constant)

x1

x2

x3

x4

x5

x6

x7

x8

x9

x10

x11

x12

Unstandardized

Coefficients

8

-1170

107

044

099

-144

275

152

-118

023

549

099

-037

228

Std Error

1274

151

119

112

135

148

062

124

166

109

136

110

068

Standardized

Coefficients

Beta

068

039

093

-129

318

192

-088

014

561

067

-039

293

t

-918

708

367

877

-1067

1 855

2426

-952

140

5042

730

-331

3365

Sig

364 I

483

715

386

293

071

020

347

890

000

470

742

002 |

agt Dependent Variable y

Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren

tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği

goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi

ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr

Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

I Model 1

Variable Entered

x12 x8x2 1 x11x10

x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

Variables Removed Method

Enter

a All requested vanables entered

b Dependent Variable y

Sosyal Bilimler Dergisi 163

Model Summary

Model 1

R 870

R Square 758

Adjusted R Square

661

Std Error of the Estimate

902

a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4

ANOVA

Model 1 Regression

R esidual Total

Sum of Squares

78 336 24408

100744

df 12 30 42

Mean Squaıe 6301

814

F 7819

Sig 000 I

a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

b Dependent Variable y

Coeffictefrts bull

Model 1 (Constant)

x1 x2 x3 x4

x5 x6 x7 x8

x9 x10

x11

x12

Unstandardized Coefficients

B 502 682

-043 169

-357 789

-457 -194

-313

373

-061 -207

307

Std Error 1754

226

099 130 438

469

119

170

136

276 185

146

109

Standardized Coefficients

Beta

453

-048 159

-268

555 -528 -160

-270

241 -035 -193

360

t 286

3021 -434

1306 -817 1682

-3850

-1146

-2 312 1353

-328 -1421 2810

Sig 777 005 667 202

421

103 001

261 028

188

745

166

009 a Dependent Vanable y

Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan

faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar

uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan

faktoumlrler arasında yer almıştır

Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde

etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler

Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de

negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde

Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu

duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu

artmaktadır

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164

Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında

yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma

eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan

insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum

ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır

Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr

mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki

goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece

yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli

hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya

ccedilıkmıştır

Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve

4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki

eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin

yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır

Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada

istememektedir

8SONUCcedil VE OumlNERİLER

Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide

bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini

uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan

sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez

daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri

iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece

dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir

Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla

Sosyal Bilimler Dergisi 165

ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren

son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu

oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet

sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde

youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini

sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln

olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli

işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir

Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının

tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir

Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide

bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda

ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir

KAYNAKLAR

Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa

Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi

httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311

Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde

Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve

Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma

Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi

İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275

Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde

Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı

452 s4854

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166

Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi

Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel

Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html

adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)

Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş

Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2

Kasım 1999s 115-116

Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml

Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II

Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE

Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and

Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel

Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005

tarihinde alınmıştır

Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim

Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF

Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16

Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde

Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi

Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa

Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi

Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul

Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve

OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul

Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi

olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli

Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458

Page 10: KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ GÖREN TATMİNİNİ …sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c8s14/makale/c8s14m8.pdf · eğer iş gören üzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 150

belirlenebilecek ccedilalışanlar arasında paylaşılan ortak normlar

oluşturulabilecektir Boumlylelikle ccedilalışanlar katılımcı anlayışla alınan

kararlara direnccedil goumlstermeyecek ve gerccedilekleştirmek iccedilin daha etkin ve verimli

ccedilalışacaklardır17

Bu durum Maslovvun ihtiyaccedillar hiyerarşisinde de bahsedilen

kişinin itibar goumlrme ihtiyacını karşılayarak motivasyonun arttırılmasını

sağlayacak ve kişinin işinden alacağı tatmin duumlzeyi de yuumlkseltilmiş olacaktır

Yine youmlnetim ccedilalışanlar arasında ccedilıkan iletişim problemlerini ccediloumlzmede son

derece dikkatli davranmak zorundadır Ccediluumlnkuuml yapılacak en ufak bir hata

problem yaşayan ccedilalışanların problemlerinin daha şiddetli duumlzeylere

ulaşmasını sağlayabilmektedir Yine youmlneticilerin astlarına olan yaklaşım

tarzları (objektif davranma oumlduumll ve ceza uygulamalarında hakkaniyetvs) iş

goumlreni daha iyi işine motive edebileceği gibi işinden soğumasına neden olup

hizmet kalitesinin duumlşmesine hatta işyerinden ayrılmasına devamsızlık

yapmasına da neden olabilmektedir

225 İşletmedeki Ccedilalışma Saatleri ve Tatil İmkanları

Turizm sektoumlruumlnde ccedilalışanların etkin ve verimli ccedilalışmasına olumsuz

youmlnde etki eden faktoumlrlerden biride yorgunluk faktoumlruumlduumlr İş goumlrenin ccedilalışma

saatlerinin bedensel kapasiteyi aşacak biccedilimde yoğun olması iş goumlren

17 Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Sosyal Bilimler Dergisi 151

uumlzerinde yorgunluğa neden olmakta ve işinde hata oranlarının yuumlkselmesine

hatta iş kazaların olmasına dahi yol accedilabilmektedir

Yine ailesine ve kendisine yeterince zaman ayıramayan işgoumlrenin

stres altında kaldığı da diğer bir gerccedilektir

Oumlrneğin Higgins Duxburry ve Inving iş ve aile rolleri arasındaki

ccedilatışmanın ccedilalışanın iş ve aile yaşamı kalitesini azalttığını ve bunun da

dolaylı olarak verimsizlik devamsızlık iş değişikliği gibi oumlrguumltsel sonuccedillara

yol accedilabileceğini belirtmişlerdir

Bu ccedilalışma yapılan işin aile yapısı uumlzerinde guumlccedilluuml bir etkisi

olduğunu goumlstermektedir Bu nedenle moral ve motivasyonu arttırmak

ccedilalışanın iş ve aile arasında bir denge kurabilmesini sağlamaktır Bu zaman

ayarlamaları artan bir verime de sebep olabilir19

226 İşgoumlrenin Eğitim ve Oumlğretim Suumlreci Kişilik Yapısı

İşgoumlrenin aile yaşamı veya okul yaşamından aldığı eğitim ccedilalışma

başarısını etkileyebilmektedir Bunu oumlnlemenin en iyi yolu hizmet iccedili

eğitime ağırlık verilmesidir Hizmet iccedili eğitim belirli bir kurum yada

kuruluşta ccedilalışan personele ccedilalıştıkları alan ile ilgili bilgilerini arttırmak iccedilin

yapılan eğitimdir20 Başka bir ifade ile hizmet iccedili eğitim ise ccedilalışanların

18 Cevdet Avcıkurt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı 452 s4854 19 Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet tş Tatmini ve İş Bağlılığı İlişkisi İstanbul uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2 Kasım 1999sl 15-116 20 oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İLBF Manisa

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 152

aday veya asil olarak işe girişinden ccedileşitli nedenler ile işinden ayrılışına

kadar geccedilen suumlre iccedilinde bilgi beceri ve davranışlarında kalıcı ve suumlrekli

değişiklikler yapmaya doumlnuumlk etkinliklerdir Bu tuumlr eğitimin amacı işgoumlrenin

bilgi beceri ve anlayış youmlnuumlnden gelişimini sağlayarak işindeki verimliğini

yuumlkseltebilmektir Boumlylelikle kişinin kendine olan guumlveni artacak ve işine

daha iyi motive olabilecektir

İş goumlrenin suumlrekli baskı altında tutulduğu bir aileye veya ccedilevreye

sahip olması tutuk olmasına yola accedilabilmekte ve insanlarla iletişim

kurmanın bu denli oumlnemli olduğu bir sektoumlrde etkin ve verimli

ccedilalışamamasına neden olabilmektedir Ccedilalışanın bu youmlndeki eksikliklerini

muumlmkuumln olduğu kadar yok edebilecek eğitim programlarının ve hatta

uumllkemizde maalesef ccedilok nadir olarak goumlruumllen ama hemen hemen her buumlyuumlk

işletmede olması gereken psikolojik rehberlik hizmetlerin duumlzenlenmesi

gerekmektedir

4 YOumlNTEM

Araştırma Erdekteki 4 yıldızlı bir kıyı oteli ile Bandırmada ki 4

yıldızlı bir şehir otelinde yapılmıştır Erdekteki otelde 48 iş goumlren uumlzerinde

anket uygulanırken Bandırmada 52 iş goumlren uumlzerinde uygulanmıştır

Oumlrneklem sayısı Erdekteki otelde ccedilalışan iş goumlren sayısının 78ini

Bandırmadaki otelde 82sini oluşturmaktadır

Anket tekniğinin seccedililmesinin nedeni ccedilok miktarda verinin kısa

zamanda bilgi toplanmasına imkan vermesi ve aynı zamanda maliyetinin az

olmasıdır Anket soruları oluşturulurken oumlnce her iki oteldeki ccedilalışanlar ile

Sosyal Bilimler Dergisi 153

yuumlz yuumlze goumlruumlşuumllmuumlş ve iş tatminini etkileyebilecek faktoumlrlere ilişkin bilgi

alınmıştır Daha sonra anket sorularının hazırlanmasına geccedililmiştir

Anket toplam 68 sorudan oluşmaktadır Sorular iş goumlren tatminini

etkileyen faktoumlrlerden hangisi yada hangilerinin bu otellerde etkili olduğunun

araştırılmasına youmlneliktir Anket soruları hazırlanırken literatuumlrde bu konuyla

ilgili anket sorularından kişisel deneyimlerden ve anket uygulamadan oumlnce

otel ccedilalışanlarıyla yapılan goumlruumlşmeler neticesinde elde edilen bilgilerden

yararlanılmıştır

Anket sorularının 46 tanesi likert tipi oumllccedilek kullanılarak

oluşturulmuştur Anket 3 boumlluumlmden oluşmaktadır 1 Boumlluumlmde yer alan ilk 7

soru iş goumlrenin demografik oumlzelliklerini belirlemeye youmlneliktir 2Boumlluumlmde

yer alan 25 soru işgoumlrenin oteldeki konumunu ve ccedilalışma ortamını tanımaya

youmlneliktir Anketin 3 boumlluumlmuumlnde yer alan 21 soru iş goumlrenin duygu ve

duumlşuumlncelerini oumllccedilerek iş tatmininde etkili olan faktoumlrleri saptamaya

youmlneliktir Veriler SPSS 115 istatistik programında analiz edilmiştir

Verilerin analizinde ilk olarak anketin guumlvenilir olup olmadığına ilişkin

guumlvenilirlik analizi uygulanmıştır Analiz sonucunda elde edilen tablolar

Tablo A ve Tablo Bde goumlruumllduumlğuuml gibidir

Tablo A Erdek Oumlrneği

R E L I A B I L I T Y

Reliability Coefficients

N of Cases = 310

Alpha = 8257

A N A L Y S I S -

N of Items

S C A L E

= 79

(ALPHA)

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 154

Tablo B Bandırma Oumlrneği

R E L I A B I L I T Y

Reliability Coeffıcients

N of Cases= 220

Alpha = 8994

A N A L Y S I S -

N of Items

S C A L E

= 79

(ALPHA)

Yukarıda da goumlruumllduumlğuuml gibi analiz sonucunda elde edilen tablolara

bakıldığında Alpha katsayısının her iki otel iccedilin 75in uumlzerinde olduğu

goumlruumllmuumlştuumlr Dolayısıyla her iki otel iccedilin elde edilen veriler guumlvenilirdir

Araştırmada ccediloklu regresyon modeli kurulmuştur Modelde 12 tane

bağımsız değişken ve bir tane bağımlı değişken yer almaktadır Modelde de

yer alan bağımsız değişkenlerin sembolleri ve ifade ettikleri faktoumlrler aşağıda

belirtilmiştir

Xl=Fiziki koşullar(Ccedilahşma yerinin etkin ve verimli ccedilalışılabilmesi iccedilin

aydınlatma ısınma havalandırma gibi gerekli fiziki koşullara ve işin

gerektirdiği gerekli ekipmanlara sahip olup olmaması Personel

yemekhanesinin masa sandalye kuver sayısı ve yine ısınma havalandırma

aydınlatma gibi gerekli fiziki koşullara sahip olup olmaması personel

yemekhanesinde ccedilıkan yemeklerin lezzet ccedileşit ve hijyenik youmlnden memnun

edici olup olmaması ve işyerinin yeteri kadar temiz olup olmaması ve kaldığı

Sosyal Bilimler Dergisi 155

yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar

konfora sahip olup olmaması)

X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)

X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş

goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli

kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek

şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)

X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde

ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)

X5=Amirle olan ilişkiler

X6=Ailevi ilişkiler

X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)

X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili

eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi

hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)

X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi

olanakları vb bakış accedilıları)

X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip

ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)

Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu

youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)

Xl2=Mesleki Bağlılık

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156

Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ

Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri

ele alınacaktır

ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ

(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)

Tablo 1a

Bay Bayan

Toplam

Sayı 32 20 52

Yuumlzde 615 385

1000

Tablo 1b Cinsiyet

Bay

Bayan

Sayı 19

29

48

Yuumlzde 398 604

1000

Tablo 2a

20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam

Sayı 1

17 16 13

1 4

52

Yuumlzde 19

327 30 8 250

19 77

1000

Tablo 2b

Yaş

20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam

Sayı 5

26 9 5 3

48

Yuumlzde 104 542 168 104 63

1000

Sosyal Bilimler Dergisi 157

Tablo 3a Tablo3b

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Say 33

19

52

Yuumlzde 6 3 5

365

1000

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Sayı 11

37

48

Yuumlzde 229

771

1000

Tablo 4a Tablo 4b

İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi

Uumlniversite mezunu Toplam

Sayı 8 8

22 4

10 52

Yuumlzde 154 154

423

77

192 1000

Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam

Sayı 3 3 2

11 16 6 6 1

43

Yuumlzde 83 63 42

229 333 125 125 21

1000

Tablo 5a Tablo 5b

Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

Sayı

3

4 7

1

1

52

Yuumlzde

5 8

904

19

19

1000

Hata

Toplam

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

0

Sayı 21

13

2

10

46

2

48

Yuumlzde 438

271

42

208

958

42

1000

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158

Tablo 6a

Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Toplam

Sayı

43

9

52

Yuumlzde

827

173

1000

Tablo 6b

Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Diğer

Toplam

Sayı

12

35

1

48

Yuumlzde

250

7 2 9

21

1000

Tablo 7a

Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu

0 Bir ay ve bir aydan az

Bir ay- uumlccedil ay

Uumlccedil ay - altı ay arası

Altı ay ve altı ay 1 yıl arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

1

1

3

4

3

40

52

Yuumlzde

19

19

58

77

58

769

1000

Tablo 7b

Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı

Bir ay ve bir aydan az

Bir ay -uumlccedil ay arası

Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

24

5

2

17

4d

Yuumlzde

50 0

104

42

354

1000

Tablo 8a Tablo 8b

İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor

Soru bana uygun değil

Katılmıyorum

Kararsızım

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı

6

26

14

6

52

Yuumlzde

1 1 5 j

500

270

115

1000

İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor

Soru bana uygun değil

Kesinlikte katılıyorum

Katılmıyorum

Kararsızım

Katılıyorum

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı 4

4

7

9

12

12

48

Yuumlzde 63

63

148

168

250

250

1000

Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması

yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla

olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu

goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların

87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların

54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35

yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine

isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde

Sosyal Bilimler Dergisi 159

ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde

ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir

Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40

gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor

oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi

buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35

gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını

bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla

olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı

14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği

olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun

kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr

Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta

ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış

mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna

başvurulmaktadır

Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman

olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki

elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde

ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)

Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500

milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların

27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160

sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun

nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de

ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi

bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de

Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler

işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir

maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan

maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı

olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan

uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı

oldukları goumlruumlluumlr

Tablo9

Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir

Count

Eğitim Durumu

Toplam

okuma yazması yok

Ortaokul

ortaokul oumlğrencisi

Lise oumlğrencisi

lise

uumlniversite oumlğrencisi

uumlniversite mezunu

diğer

300 ve aiti 3

0

0

5

6

5

2

0

21

Aylık Ortalama Gelir

301-500 0

1

0

4

4

0

4

0

13

501-700 0

0

2

0

0

0

0

0

2

Bilmiyorum 0

0

0

2

6

1

0

1

10

Toplam 3

1

2

11

16

6

6

1

46

Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş

goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş

ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin

Sosyal Bilimler Dergisi 161

neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin

sonuccedilları aşağıda sunulmuştur

6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ

Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

1 Model 1

Variables Entered

x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5

Variables Removed Method

Enter

a All requested variables entered

b Dependent Variable y

Model Summary

Model 1

R 919

R Square 845

Adjusted R Square

796

Std Error of 1 the Estimate

538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2

x7 X4 x9 xS

A N O V A b

Model 1 Regression

Residual

Total

Sum of

Squares

59727

10979

70706

df 12

38

50

Mean Square

4977

289

F 17228

Sig 0 0 0 a

a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5

b Dependent Variable y

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162

C o e f f i c i e n t s

Model

1 (Constant)

x1

x2

x3

x4

x5

x6

x7

x8

x9

x10

x11

x12

Unstandardized

Coefficients

8

-1170

107

044

099

-144

275

152

-118

023

549

099

-037

228

Std Error

1274

151

119

112

135

148

062

124

166

109

136

110

068

Standardized

Coefficients

Beta

068

039

093

-129

318

192

-088

014

561

067

-039

293

t

-918

708

367

877

-1067

1 855

2426

-952

140

5042

730

-331

3365

Sig

364 I

483

715

386

293

071

020

347

890

000

470

742

002 |

agt Dependent Variable y

Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren

tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği

goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi

ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr

Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

I Model 1

Variable Entered

x12 x8x2 1 x11x10

x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

Variables Removed Method

Enter

a All requested vanables entered

b Dependent Variable y

Sosyal Bilimler Dergisi 163

Model Summary

Model 1

R 870

R Square 758

Adjusted R Square

661

Std Error of the Estimate

902

a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4

ANOVA

Model 1 Regression

R esidual Total

Sum of Squares

78 336 24408

100744

df 12 30 42

Mean Squaıe 6301

814

F 7819

Sig 000 I

a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

b Dependent Variable y

Coeffictefrts bull

Model 1 (Constant)

x1 x2 x3 x4

x5 x6 x7 x8

x9 x10

x11

x12

Unstandardized Coefficients

B 502 682

-043 169

-357 789

-457 -194

-313

373

-061 -207

307

Std Error 1754

226

099 130 438

469

119

170

136

276 185

146

109

Standardized Coefficients

Beta

453

-048 159

-268

555 -528 -160

-270

241 -035 -193

360

t 286

3021 -434

1306 -817 1682

-3850

-1146

-2 312 1353

-328 -1421 2810

Sig 777 005 667 202

421

103 001

261 028

188

745

166

009 a Dependent Vanable y

Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan

faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar

uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan

faktoumlrler arasında yer almıştır

Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde

etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler

Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de

negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde

Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu

duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu

artmaktadır

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164

Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında

yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma

eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan

insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum

ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır

Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr

mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki

goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece

yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli

hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya

ccedilıkmıştır

Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve

4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki

eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin

yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır

Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada

istememektedir

8SONUCcedil VE OumlNERİLER

Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide

bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini

uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan

sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez

daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri

iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece

dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir

Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla

Sosyal Bilimler Dergisi 165

ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren

son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu

oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet

sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde

youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini

sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln

olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli

işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir

Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının

tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir

Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide

bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda

ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir

KAYNAKLAR

Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa

Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi

httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311

Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde

Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve

Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma

Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi

İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275

Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde

Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı

452 s4854

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166

Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi

Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel

Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html

adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)

Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş

Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2

Kasım 1999s 115-116

Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml

Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II

Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE

Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and

Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel

Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005

tarihinde alınmıştır

Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim

Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF

Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16

Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde

Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi

Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa

Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi

Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul

Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve

OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul

Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi

olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli

Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458

Page 11: KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ GÖREN TATMİNİNİ …sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c8s14/makale/c8s14m8.pdf · eğer iş gören üzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek

Sosyal Bilimler Dergisi 151

uumlzerinde yorgunluğa neden olmakta ve işinde hata oranlarının yuumlkselmesine

hatta iş kazaların olmasına dahi yol accedilabilmektedir

Yine ailesine ve kendisine yeterince zaman ayıramayan işgoumlrenin

stres altında kaldığı da diğer bir gerccedilektir

Oumlrneğin Higgins Duxburry ve Inving iş ve aile rolleri arasındaki

ccedilatışmanın ccedilalışanın iş ve aile yaşamı kalitesini azalttığını ve bunun da

dolaylı olarak verimsizlik devamsızlık iş değişikliği gibi oumlrguumltsel sonuccedillara

yol accedilabileceğini belirtmişlerdir

Bu ccedilalışma yapılan işin aile yapısı uumlzerinde guumlccedilluuml bir etkisi

olduğunu goumlstermektedir Bu nedenle moral ve motivasyonu arttırmak

ccedilalışanın iş ve aile arasında bir denge kurabilmesini sağlamaktır Bu zaman

ayarlamaları artan bir verime de sebep olabilir19

226 İşgoumlrenin Eğitim ve Oumlğretim Suumlreci Kişilik Yapısı

İşgoumlrenin aile yaşamı veya okul yaşamından aldığı eğitim ccedilalışma

başarısını etkileyebilmektedir Bunu oumlnlemenin en iyi yolu hizmet iccedili

eğitime ağırlık verilmesidir Hizmet iccedili eğitim belirli bir kurum yada

kuruluşta ccedilalışan personele ccedilalıştıkları alan ile ilgili bilgilerini arttırmak iccedilin

yapılan eğitimdir20 Başka bir ifade ile hizmet iccedili eğitim ise ccedilalışanların

18 Cevdet Avcıkurt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı 452 s4854 19 Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet tş Tatmini ve İş Bağlılığı İlişkisi İstanbul uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2 Kasım 1999sl 15-116 20 oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İLBF Manisa

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 152

aday veya asil olarak işe girişinden ccedileşitli nedenler ile işinden ayrılışına

kadar geccedilen suumlre iccedilinde bilgi beceri ve davranışlarında kalıcı ve suumlrekli

değişiklikler yapmaya doumlnuumlk etkinliklerdir Bu tuumlr eğitimin amacı işgoumlrenin

bilgi beceri ve anlayış youmlnuumlnden gelişimini sağlayarak işindeki verimliğini

yuumlkseltebilmektir Boumlylelikle kişinin kendine olan guumlveni artacak ve işine

daha iyi motive olabilecektir

İş goumlrenin suumlrekli baskı altında tutulduğu bir aileye veya ccedilevreye

sahip olması tutuk olmasına yola accedilabilmekte ve insanlarla iletişim

kurmanın bu denli oumlnemli olduğu bir sektoumlrde etkin ve verimli

ccedilalışamamasına neden olabilmektedir Ccedilalışanın bu youmlndeki eksikliklerini

muumlmkuumln olduğu kadar yok edebilecek eğitim programlarının ve hatta

uumllkemizde maalesef ccedilok nadir olarak goumlruumllen ama hemen hemen her buumlyuumlk

işletmede olması gereken psikolojik rehberlik hizmetlerin duumlzenlenmesi

gerekmektedir

4 YOumlNTEM

Araştırma Erdekteki 4 yıldızlı bir kıyı oteli ile Bandırmada ki 4

yıldızlı bir şehir otelinde yapılmıştır Erdekteki otelde 48 iş goumlren uumlzerinde

anket uygulanırken Bandırmada 52 iş goumlren uumlzerinde uygulanmıştır

Oumlrneklem sayısı Erdekteki otelde ccedilalışan iş goumlren sayısının 78ini

Bandırmadaki otelde 82sini oluşturmaktadır

Anket tekniğinin seccedililmesinin nedeni ccedilok miktarda verinin kısa

zamanda bilgi toplanmasına imkan vermesi ve aynı zamanda maliyetinin az

olmasıdır Anket soruları oluşturulurken oumlnce her iki oteldeki ccedilalışanlar ile

Sosyal Bilimler Dergisi 153

yuumlz yuumlze goumlruumlşuumllmuumlş ve iş tatminini etkileyebilecek faktoumlrlere ilişkin bilgi

alınmıştır Daha sonra anket sorularının hazırlanmasına geccedililmiştir

Anket toplam 68 sorudan oluşmaktadır Sorular iş goumlren tatminini

etkileyen faktoumlrlerden hangisi yada hangilerinin bu otellerde etkili olduğunun

araştırılmasına youmlneliktir Anket soruları hazırlanırken literatuumlrde bu konuyla

ilgili anket sorularından kişisel deneyimlerden ve anket uygulamadan oumlnce

otel ccedilalışanlarıyla yapılan goumlruumlşmeler neticesinde elde edilen bilgilerden

yararlanılmıştır

Anket sorularının 46 tanesi likert tipi oumllccedilek kullanılarak

oluşturulmuştur Anket 3 boumlluumlmden oluşmaktadır 1 Boumlluumlmde yer alan ilk 7

soru iş goumlrenin demografik oumlzelliklerini belirlemeye youmlneliktir 2Boumlluumlmde

yer alan 25 soru işgoumlrenin oteldeki konumunu ve ccedilalışma ortamını tanımaya

youmlneliktir Anketin 3 boumlluumlmuumlnde yer alan 21 soru iş goumlrenin duygu ve

duumlşuumlncelerini oumllccedilerek iş tatmininde etkili olan faktoumlrleri saptamaya

youmlneliktir Veriler SPSS 115 istatistik programında analiz edilmiştir

Verilerin analizinde ilk olarak anketin guumlvenilir olup olmadığına ilişkin

guumlvenilirlik analizi uygulanmıştır Analiz sonucunda elde edilen tablolar

Tablo A ve Tablo Bde goumlruumllduumlğuuml gibidir

Tablo A Erdek Oumlrneği

R E L I A B I L I T Y

Reliability Coefficients

N of Cases = 310

Alpha = 8257

A N A L Y S I S -

N of Items

S C A L E

= 79

(ALPHA)

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 154

Tablo B Bandırma Oumlrneği

R E L I A B I L I T Y

Reliability Coeffıcients

N of Cases= 220

Alpha = 8994

A N A L Y S I S -

N of Items

S C A L E

= 79

(ALPHA)

Yukarıda da goumlruumllduumlğuuml gibi analiz sonucunda elde edilen tablolara

bakıldığında Alpha katsayısının her iki otel iccedilin 75in uumlzerinde olduğu

goumlruumllmuumlştuumlr Dolayısıyla her iki otel iccedilin elde edilen veriler guumlvenilirdir

Araştırmada ccediloklu regresyon modeli kurulmuştur Modelde 12 tane

bağımsız değişken ve bir tane bağımlı değişken yer almaktadır Modelde de

yer alan bağımsız değişkenlerin sembolleri ve ifade ettikleri faktoumlrler aşağıda

belirtilmiştir

Xl=Fiziki koşullar(Ccedilahşma yerinin etkin ve verimli ccedilalışılabilmesi iccedilin

aydınlatma ısınma havalandırma gibi gerekli fiziki koşullara ve işin

gerektirdiği gerekli ekipmanlara sahip olup olmaması Personel

yemekhanesinin masa sandalye kuver sayısı ve yine ısınma havalandırma

aydınlatma gibi gerekli fiziki koşullara sahip olup olmaması personel

yemekhanesinde ccedilıkan yemeklerin lezzet ccedileşit ve hijyenik youmlnden memnun

edici olup olmaması ve işyerinin yeteri kadar temiz olup olmaması ve kaldığı

Sosyal Bilimler Dergisi 155

yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar

konfora sahip olup olmaması)

X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)

X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş

goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli

kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek

şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)

X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde

ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)

X5=Amirle olan ilişkiler

X6=Ailevi ilişkiler

X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)

X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili

eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi

hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)

X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi

olanakları vb bakış accedilıları)

X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip

ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)

Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu

youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)

Xl2=Mesleki Bağlılık

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156

Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ

Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri

ele alınacaktır

ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ

(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)

Tablo 1a

Bay Bayan

Toplam

Sayı 32 20 52

Yuumlzde 615 385

1000

Tablo 1b Cinsiyet

Bay

Bayan

Sayı 19

29

48

Yuumlzde 398 604

1000

Tablo 2a

20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam

Sayı 1

17 16 13

1 4

52

Yuumlzde 19

327 30 8 250

19 77

1000

Tablo 2b

Yaş

20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam

Sayı 5

26 9 5 3

48

Yuumlzde 104 542 168 104 63

1000

Sosyal Bilimler Dergisi 157

Tablo 3a Tablo3b

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Say 33

19

52

Yuumlzde 6 3 5

365

1000

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Sayı 11

37

48

Yuumlzde 229

771

1000

Tablo 4a Tablo 4b

İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi

Uumlniversite mezunu Toplam

Sayı 8 8

22 4

10 52

Yuumlzde 154 154

423

77

192 1000

Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam

Sayı 3 3 2

11 16 6 6 1

43

Yuumlzde 83 63 42

229 333 125 125 21

1000

Tablo 5a Tablo 5b

Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

Sayı

3

4 7

1

1

52

Yuumlzde

5 8

904

19

19

1000

Hata

Toplam

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

0

Sayı 21

13

2

10

46

2

48

Yuumlzde 438

271

42

208

958

42

1000

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158

Tablo 6a

Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Toplam

Sayı

43

9

52

Yuumlzde

827

173

1000

Tablo 6b

Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Diğer

Toplam

Sayı

12

35

1

48

Yuumlzde

250

7 2 9

21

1000

Tablo 7a

Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu

0 Bir ay ve bir aydan az

Bir ay- uumlccedil ay

Uumlccedil ay - altı ay arası

Altı ay ve altı ay 1 yıl arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

1

1

3

4

3

40

52

Yuumlzde

19

19

58

77

58

769

1000

Tablo 7b

Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı

Bir ay ve bir aydan az

Bir ay -uumlccedil ay arası

Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

24

5

2

17

4d

Yuumlzde

50 0

104

42

354

1000

Tablo 8a Tablo 8b

İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor

Soru bana uygun değil

Katılmıyorum

Kararsızım

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı

6

26

14

6

52

Yuumlzde

1 1 5 j

500

270

115

1000

İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor

Soru bana uygun değil

Kesinlikte katılıyorum

Katılmıyorum

Kararsızım

Katılıyorum

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı 4

4

7

9

12

12

48

Yuumlzde 63

63

148

168

250

250

1000

Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması

yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla

olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu

goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların

87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların

54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35

yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine

isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde

Sosyal Bilimler Dergisi 159

ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde

ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir

Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40

gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor

oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi

buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35

gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını

bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla

olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı

14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği

olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun

kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr

Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta

ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış

mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna

başvurulmaktadır

Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman

olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki

elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde

ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)

Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500

milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların

27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160

sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun

nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de

ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi

bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de

Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler

işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir

maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan

maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı

olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan

uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı

oldukları goumlruumlluumlr

Tablo9

Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir

Count

Eğitim Durumu

Toplam

okuma yazması yok

Ortaokul

ortaokul oumlğrencisi

Lise oumlğrencisi

lise

uumlniversite oumlğrencisi

uumlniversite mezunu

diğer

300 ve aiti 3

0

0

5

6

5

2

0

21

Aylık Ortalama Gelir

301-500 0

1

0

4

4

0

4

0

13

501-700 0

0

2

0

0

0

0

0

2

Bilmiyorum 0

0

0

2

6

1

0

1

10

Toplam 3

1

2

11

16

6

6

1

46

Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş

goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş

ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin

Sosyal Bilimler Dergisi 161

neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin

sonuccedilları aşağıda sunulmuştur

6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ

Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

1 Model 1

Variables Entered

x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5

Variables Removed Method

Enter

a All requested variables entered

b Dependent Variable y

Model Summary

Model 1

R 919

R Square 845

Adjusted R Square

796

Std Error of 1 the Estimate

538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2

x7 X4 x9 xS

A N O V A b

Model 1 Regression

Residual

Total

Sum of

Squares

59727

10979

70706

df 12

38

50

Mean Square

4977

289

F 17228

Sig 0 0 0 a

a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5

b Dependent Variable y

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162

C o e f f i c i e n t s

Model

1 (Constant)

x1

x2

x3

x4

x5

x6

x7

x8

x9

x10

x11

x12

Unstandardized

Coefficients

8

-1170

107

044

099

-144

275

152

-118

023

549

099

-037

228

Std Error

1274

151

119

112

135

148

062

124

166

109

136

110

068

Standardized

Coefficients

Beta

068

039

093

-129

318

192

-088

014

561

067

-039

293

t

-918

708

367

877

-1067

1 855

2426

-952

140

5042

730

-331

3365

Sig

364 I

483

715

386

293

071

020

347

890

000

470

742

002 |

agt Dependent Variable y

Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren

tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği

goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi

ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr

Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

I Model 1

Variable Entered

x12 x8x2 1 x11x10

x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

Variables Removed Method

Enter

a All requested vanables entered

b Dependent Variable y

Sosyal Bilimler Dergisi 163

Model Summary

Model 1

R 870

R Square 758

Adjusted R Square

661

Std Error of the Estimate

902

a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4

ANOVA

Model 1 Regression

R esidual Total

Sum of Squares

78 336 24408

100744

df 12 30 42

Mean Squaıe 6301

814

F 7819

Sig 000 I

a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

b Dependent Variable y

Coeffictefrts bull

Model 1 (Constant)

x1 x2 x3 x4

x5 x6 x7 x8

x9 x10

x11

x12

Unstandardized Coefficients

B 502 682

-043 169

-357 789

-457 -194

-313

373

-061 -207

307

Std Error 1754

226

099 130 438

469

119

170

136

276 185

146

109

Standardized Coefficients

Beta

453

-048 159

-268

555 -528 -160

-270

241 -035 -193

360

t 286

3021 -434

1306 -817 1682

-3850

-1146

-2 312 1353

-328 -1421 2810

Sig 777 005 667 202

421

103 001

261 028

188

745

166

009 a Dependent Vanable y

Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan

faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar

uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan

faktoumlrler arasında yer almıştır

Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde

etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler

Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de

negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde

Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu

duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu

artmaktadır

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164

Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında

yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma

eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan

insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum

ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır

Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr

mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki

goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece

yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli

hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya

ccedilıkmıştır

Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve

4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki

eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin

yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır

Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada

istememektedir

8SONUCcedil VE OumlNERİLER

Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide

bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini

uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan

sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez

daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri

iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece

dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir

Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla

Sosyal Bilimler Dergisi 165

ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren

son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu

oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet

sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde

youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini

sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln

olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli

işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir

Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının

tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir

Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide

bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda

ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir

KAYNAKLAR

Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa

Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi

httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311

Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde

Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve

Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma

Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi

İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275

Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde

Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı

452 s4854

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166

Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi

Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel

Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html

adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)

Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş

Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2

Kasım 1999s 115-116

Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml

Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II

Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE

Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and

Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel

Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005

tarihinde alınmıştır

Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim

Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF

Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16

Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde

Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi

Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa

Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi

Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul

Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve

OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul

Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi

olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli

Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458

Page 12: KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ GÖREN TATMİNİNİ …sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c8s14/makale/c8s14m8.pdf · eğer iş gören üzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 152

aday veya asil olarak işe girişinden ccedileşitli nedenler ile işinden ayrılışına

kadar geccedilen suumlre iccedilinde bilgi beceri ve davranışlarında kalıcı ve suumlrekli

değişiklikler yapmaya doumlnuumlk etkinliklerdir Bu tuumlr eğitimin amacı işgoumlrenin

bilgi beceri ve anlayış youmlnuumlnden gelişimini sağlayarak işindeki verimliğini

yuumlkseltebilmektir Boumlylelikle kişinin kendine olan guumlveni artacak ve işine

daha iyi motive olabilecektir

İş goumlrenin suumlrekli baskı altında tutulduğu bir aileye veya ccedilevreye

sahip olması tutuk olmasına yola accedilabilmekte ve insanlarla iletişim

kurmanın bu denli oumlnemli olduğu bir sektoumlrde etkin ve verimli

ccedilalışamamasına neden olabilmektedir Ccedilalışanın bu youmlndeki eksikliklerini

muumlmkuumln olduğu kadar yok edebilecek eğitim programlarının ve hatta

uumllkemizde maalesef ccedilok nadir olarak goumlruumllen ama hemen hemen her buumlyuumlk

işletmede olması gereken psikolojik rehberlik hizmetlerin duumlzenlenmesi

gerekmektedir

4 YOumlNTEM

Araştırma Erdekteki 4 yıldızlı bir kıyı oteli ile Bandırmada ki 4

yıldızlı bir şehir otelinde yapılmıştır Erdekteki otelde 48 iş goumlren uumlzerinde

anket uygulanırken Bandırmada 52 iş goumlren uumlzerinde uygulanmıştır

Oumlrneklem sayısı Erdekteki otelde ccedilalışan iş goumlren sayısının 78ini

Bandırmadaki otelde 82sini oluşturmaktadır

Anket tekniğinin seccedililmesinin nedeni ccedilok miktarda verinin kısa

zamanda bilgi toplanmasına imkan vermesi ve aynı zamanda maliyetinin az

olmasıdır Anket soruları oluşturulurken oumlnce her iki oteldeki ccedilalışanlar ile

Sosyal Bilimler Dergisi 153

yuumlz yuumlze goumlruumlşuumllmuumlş ve iş tatminini etkileyebilecek faktoumlrlere ilişkin bilgi

alınmıştır Daha sonra anket sorularının hazırlanmasına geccedililmiştir

Anket toplam 68 sorudan oluşmaktadır Sorular iş goumlren tatminini

etkileyen faktoumlrlerden hangisi yada hangilerinin bu otellerde etkili olduğunun

araştırılmasına youmlneliktir Anket soruları hazırlanırken literatuumlrde bu konuyla

ilgili anket sorularından kişisel deneyimlerden ve anket uygulamadan oumlnce

otel ccedilalışanlarıyla yapılan goumlruumlşmeler neticesinde elde edilen bilgilerden

yararlanılmıştır

Anket sorularının 46 tanesi likert tipi oumllccedilek kullanılarak

oluşturulmuştur Anket 3 boumlluumlmden oluşmaktadır 1 Boumlluumlmde yer alan ilk 7

soru iş goumlrenin demografik oumlzelliklerini belirlemeye youmlneliktir 2Boumlluumlmde

yer alan 25 soru işgoumlrenin oteldeki konumunu ve ccedilalışma ortamını tanımaya

youmlneliktir Anketin 3 boumlluumlmuumlnde yer alan 21 soru iş goumlrenin duygu ve

duumlşuumlncelerini oumllccedilerek iş tatmininde etkili olan faktoumlrleri saptamaya

youmlneliktir Veriler SPSS 115 istatistik programında analiz edilmiştir

Verilerin analizinde ilk olarak anketin guumlvenilir olup olmadığına ilişkin

guumlvenilirlik analizi uygulanmıştır Analiz sonucunda elde edilen tablolar

Tablo A ve Tablo Bde goumlruumllduumlğuuml gibidir

Tablo A Erdek Oumlrneği

R E L I A B I L I T Y

Reliability Coefficients

N of Cases = 310

Alpha = 8257

A N A L Y S I S -

N of Items

S C A L E

= 79

(ALPHA)

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 154

Tablo B Bandırma Oumlrneği

R E L I A B I L I T Y

Reliability Coeffıcients

N of Cases= 220

Alpha = 8994

A N A L Y S I S -

N of Items

S C A L E

= 79

(ALPHA)

Yukarıda da goumlruumllduumlğuuml gibi analiz sonucunda elde edilen tablolara

bakıldığında Alpha katsayısının her iki otel iccedilin 75in uumlzerinde olduğu

goumlruumllmuumlştuumlr Dolayısıyla her iki otel iccedilin elde edilen veriler guumlvenilirdir

Araştırmada ccediloklu regresyon modeli kurulmuştur Modelde 12 tane

bağımsız değişken ve bir tane bağımlı değişken yer almaktadır Modelde de

yer alan bağımsız değişkenlerin sembolleri ve ifade ettikleri faktoumlrler aşağıda

belirtilmiştir

Xl=Fiziki koşullar(Ccedilahşma yerinin etkin ve verimli ccedilalışılabilmesi iccedilin

aydınlatma ısınma havalandırma gibi gerekli fiziki koşullara ve işin

gerektirdiği gerekli ekipmanlara sahip olup olmaması Personel

yemekhanesinin masa sandalye kuver sayısı ve yine ısınma havalandırma

aydınlatma gibi gerekli fiziki koşullara sahip olup olmaması personel

yemekhanesinde ccedilıkan yemeklerin lezzet ccedileşit ve hijyenik youmlnden memnun

edici olup olmaması ve işyerinin yeteri kadar temiz olup olmaması ve kaldığı

Sosyal Bilimler Dergisi 155

yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar

konfora sahip olup olmaması)

X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)

X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş

goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli

kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek

şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)

X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde

ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)

X5=Amirle olan ilişkiler

X6=Ailevi ilişkiler

X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)

X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili

eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi

hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)

X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi

olanakları vb bakış accedilıları)

X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip

ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)

Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu

youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)

Xl2=Mesleki Bağlılık

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156

Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ

Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri

ele alınacaktır

ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ

(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)

Tablo 1a

Bay Bayan

Toplam

Sayı 32 20 52

Yuumlzde 615 385

1000

Tablo 1b Cinsiyet

Bay

Bayan

Sayı 19

29

48

Yuumlzde 398 604

1000

Tablo 2a

20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam

Sayı 1

17 16 13

1 4

52

Yuumlzde 19

327 30 8 250

19 77

1000

Tablo 2b

Yaş

20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam

Sayı 5

26 9 5 3

48

Yuumlzde 104 542 168 104 63

1000

Sosyal Bilimler Dergisi 157

Tablo 3a Tablo3b

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Say 33

19

52

Yuumlzde 6 3 5

365

1000

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Sayı 11

37

48

Yuumlzde 229

771

1000

Tablo 4a Tablo 4b

İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi

Uumlniversite mezunu Toplam

Sayı 8 8

22 4

10 52

Yuumlzde 154 154

423

77

192 1000

Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam

Sayı 3 3 2

11 16 6 6 1

43

Yuumlzde 83 63 42

229 333 125 125 21

1000

Tablo 5a Tablo 5b

Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

Sayı

3

4 7

1

1

52

Yuumlzde

5 8

904

19

19

1000

Hata

Toplam

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

0

Sayı 21

13

2

10

46

2

48

Yuumlzde 438

271

42

208

958

42

1000

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158

Tablo 6a

Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Toplam

Sayı

43

9

52

Yuumlzde

827

173

1000

Tablo 6b

Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Diğer

Toplam

Sayı

12

35

1

48

Yuumlzde

250

7 2 9

21

1000

Tablo 7a

Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu

0 Bir ay ve bir aydan az

Bir ay- uumlccedil ay

Uumlccedil ay - altı ay arası

Altı ay ve altı ay 1 yıl arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

1

1

3

4

3

40

52

Yuumlzde

19

19

58

77

58

769

1000

Tablo 7b

Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı

Bir ay ve bir aydan az

Bir ay -uumlccedil ay arası

Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

24

5

2

17

4d

Yuumlzde

50 0

104

42

354

1000

Tablo 8a Tablo 8b

İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor

Soru bana uygun değil

Katılmıyorum

Kararsızım

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı

6

26

14

6

52

Yuumlzde

1 1 5 j

500

270

115

1000

İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor

Soru bana uygun değil

Kesinlikte katılıyorum

Katılmıyorum

Kararsızım

Katılıyorum

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı 4

4

7

9

12

12

48

Yuumlzde 63

63

148

168

250

250

1000

Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması

yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla

olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu

goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların

87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların

54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35

yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine

isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde

Sosyal Bilimler Dergisi 159

ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde

ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir

Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40

gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor

oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi

buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35

gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını

bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla

olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı

14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği

olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun

kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr

Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta

ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış

mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna

başvurulmaktadır

Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman

olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki

elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde

ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)

Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500

milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların

27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160

sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun

nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de

ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi

bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de

Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler

işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir

maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan

maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı

olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan

uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı

oldukları goumlruumlluumlr

Tablo9

Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir

Count

Eğitim Durumu

Toplam

okuma yazması yok

Ortaokul

ortaokul oumlğrencisi

Lise oumlğrencisi

lise

uumlniversite oumlğrencisi

uumlniversite mezunu

diğer

300 ve aiti 3

0

0

5

6

5

2

0

21

Aylık Ortalama Gelir

301-500 0

1

0

4

4

0

4

0

13

501-700 0

0

2

0

0

0

0

0

2

Bilmiyorum 0

0

0

2

6

1

0

1

10

Toplam 3

1

2

11

16

6

6

1

46

Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş

goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş

ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin

Sosyal Bilimler Dergisi 161

neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin

sonuccedilları aşağıda sunulmuştur

6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ

Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

1 Model 1

Variables Entered

x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5

Variables Removed Method

Enter

a All requested variables entered

b Dependent Variable y

Model Summary

Model 1

R 919

R Square 845

Adjusted R Square

796

Std Error of 1 the Estimate

538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2

x7 X4 x9 xS

A N O V A b

Model 1 Regression

Residual

Total

Sum of

Squares

59727

10979

70706

df 12

38

50

Mean Square

4977

289

F 17228

Sig 0 0 0 a

a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5

b Dependent Variable y

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162

C o e f f i c i e n t s

Model

1 (Constant)

x1

x2

x3

x4

x5

x6

x7

x8

x9

x10

x11

x12

Unstandardized

Coefficients

8

-1170

107

044

099

-144

275

152

-118

023

549

099

-037

228

Std Error

1274

151

119

112

135

148

062

124

166

109

136

110

068

Standardized

Coefficients

Beta

068

039

093

-129

318

192

-088

014

561

067

-039

293

t

-918

708

367

877

-1067

1 855

2426

-952

140

5042

730

-331

3365

Sig

364 I

483

715

386

293

071

020

347

890

000

470

742

002 |

agt Dependent Variable y

Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren

tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği

goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi

ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr

Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

I Model 1

Variable Entered

x12 x8x2 1 x11x10

x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

Variables Removed Method

Enter

a All requested vanables entered

b Dependent Variable y

Sosyal Bilimler Dergisi 163

Model Summary

Model 1

R 870

R Square 758

Adjusted R Square

661

Std Error of the Estimate

902

a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4

ANOVA

Model 1 Regression

R esidual Total

Sum of Squares

78 336 24408

100744

df 12 30 42

Mean Squaıe 6301

814

F 7819

Sig 000 I

a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

b Dependent Variable y

Coeffictefrts bull

Model 1 (Constant)

x1 x2 x3 x4

x5 x6 x7 x8

x9 x10

x11

x12

Unstandardized Coefficients

B 502 682

-043 169

-357 789

-457 -194

-313

373

-061 -207

307

Std Error 1754

226

099 130 438

469

119

170

136

276 185

146

109

Standardized Coefficients

Beta

453

-048 159

-268

555 -528 -160

-270

241 -035 -193

360

t 286

3021 -434

1306 -817 1682

-3850

-1146

-2 312 1353

-328 -1421 2810

Sig 777 005 667 202

421

103 001

261 028

188

745

166

009 a Dependent Vanable y

Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan

faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar

uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan

faktoumlrler arasında yer almıştır

Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde

etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler

Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de

negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde

Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu

duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu

artmaktadır

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164

Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında

yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma

eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan

insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum

ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır

Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr

mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki

goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece

yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli

hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya

ccedilıkmıştır

Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve

4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki

eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin

yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır

Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada

istememektedir

8SONUCcedil VE OumlNERİLER

Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide

bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini

uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan

sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez

daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri

iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece

dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir

Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla

Sosyal Bilimler Dergisi 165

ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren

son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu

oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet

sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde

youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini

sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln

olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli

işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir

Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının

tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir

Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide

bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda

ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir

KAYNAKLAR

Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa

Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi

httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311

Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde

Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve

Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma

Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi

İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275

Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde

Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı

452 s4854

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166

Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi

Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel

Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html

adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)

Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş

Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2

Kasım 1999s 115-116

Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml

Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II

Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE

Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and

Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel

Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005

tarihinde alınmıştır

Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim

Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF

Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16

Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde

Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi

Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa

Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi

Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul

Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve

OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul

Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi

olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli

Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458

Page 13: KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ GÖREN TATMİNİNİ …sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c8s14/makale/c8s14m8.pdf · eğer iş gören üzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek

Sosyal Bilimler Dergisi 153

yuumlz yuumlze goumlruumlşuumllmuumlş ve iş tatminini etkileyebilecek faktoumlrlere ilişkin bilgi

alınmıştır Daha sonra anket sorularının hazırlanmasına geccedililmiştir

Anket toplam 68 sorudan oluşmaktadır Sorular iş goumlren tatminini

etkileyen faktoumlrlerden hangisi yada hangilerinin bu otellerde etkili olduğunun

araştırılmasına youmlneliktir Anket soruları hazırlanırken literatuumlrde bu konuyla

ilgili anket sorularından kişisel deneyimlerden ve anket uygulamadan oumlnce

otel ccedilalışanlarıyla yapılan goumlruumlşmeler neticesinde elde edilen bilgilerden

yararlanılmıştır

Anket sorularının 46 tanesi likert tipi oumllccedilek kullanılarak

oluşturulmuştur Anket 3 boumlluumlmden oluşmaktadır 1 Boumlluumlmde yer alan ilk 7

soru iş goumlrenin demografik oumlzelliklerini belirlemeye youmlneliktir 2Boumlluumlmde

yer alan 25 soru işgoumlrenin oteldeki konumunu ve ccedilalışma ortamını tanımaya

youmlneliktir Anketin 3 boumlluumlmuumlnde yer alan 21 soru iş goumlrenin duygu ve

duumlşuumlncelerini oumllccedilerek iş tatmininde etkili olan faktoumlrleri saptamaya

youmlneliktir Veriler SPSS 115 istatistik programında analiz edilmiştir

Verilerin analizinde ilk olarak anketin guumlvenilir olup olmadığına ilişkin

guumlvenilirlik analizi uygulanmıştır Analiz sonucunda elde edilen tablolar

Tablo A ve Tablo Bde goumlruumllduumlğuuml gibidir

Tablo A Erdek Oumlrneği

R E L I A B I L I T Y

Reliability Coefficients

N of Cases = 310

Alpha = 8257

A N A L Y S I S -

N of Items

S C A L E

= 79

(ALPHA)

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 154

Tablo B Bandırma Oumlrneği

R E L I A B I L I T Y

Reliability Coeffıcients

N of Cases= 220

Alpha = 8994

A N A L Y S I S -

N of Items

S C A L E

= 79

(ALPHA)

Yukarıda da goumlruumllduumlğuuml gibi analiz sonucunda elde edilen tablolara

bakıldığında Alpha katsayısının her iki otel iccedilin 75in uumlzerinde olduğu

goumlruumllmuumlştuumlr Dolayısıyla her iki otel iccedilin elde edilen veriler guumlvenilirdir

Araştırmada ccediloklu regresyon modeli kurulmuştur Modelde 12 tane

bağımsız değişken ve bir tane bağımlı değişken yer almaktadır Modelde de

yer alan bağımsız değişkenlerin sembolleri ve ifade ettikleri faktoumlrler aşağıda

belirtilmiştir

Xl=Fiziki koşullar(Ccedilahşma yerinin etkin ve verimli ccedilalışılabilmesi iccedilin

aydınlatma ısınma havalandırma gibi gerekli fiziki koşullara ve işin

gerektirdiği gerekli ekipmanlara sahip olup olmaması Personel

yemekhanesinin masa sandalye kuver sayısı ve yine ısınma havalandırma

aydınlatma gibi gerekli fiziki koşullara sahip olup olmaması personel

yemekhanesinde ccedilıkan yemeklerin lezzet ccedileşit ve hijyenik youmlnden memnun

edici olup olmaması ve işyerinin yeteri kadar temiz olup olmaması ve kaldığı

Sosyal Bilimler Dergisi 155

yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar

konfora sahip olup olmaması)

X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)

X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş

goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli

kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek

şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)

X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde

ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)

X5=Amirle olan ilişkiler

X6=Ailevi ilişkiler

X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)

X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili

eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi

hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)

X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi

olanakları vb bakış accedilıları)

X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip

ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)

Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu

youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)

Xl2=Mesleki Bağlılık

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156

Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ

Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri

ele alınacaktır

ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ

(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)

Tablo 1a

Bay Bayan

Toplam

Sayı 32 20 52

Yuumlzde 615 385

1000

Tablo 1b Cinsiyet

Bay

Bayan

Sayı 19

29

48

Yuumlzde 398 604

1000

Tablo 2a

20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam

Sayı 1

17 16 13

1 4

52

Yuumlzde 19

327 30 8 250

19 77

1000

Tablo 2b

Yaş

20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam

Sayı 5

26 9 5 3

48

Yuumlzde 104 542 168 104 63

1000

Sosyal Bilimler Dergisi 157

Tablo 3a Tablo3b

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Say 33

19

52

Yuumlzde 6 3 5

365

1000

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Sayı 11

37

48

Yuumlzde 229

771

1000

Tablo 4a Tablo 4b

İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi

Uumlniversite mezunu Toplam

Sayı 8 8

22 4

10 52

Yuumlzde 154 154

423

77

192 1000

Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam

Sayı 3 3 2

11 16 6 6 1

43

Yuumlzde 83 63 42

229 333 125 125 21

1000

Tablo 5a Tablo 5b

Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

Sayı

3

4 7

1

1

52

Yuumlzde

5 8

904

19

19

1000

Hata

Toplam

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

0

Sayı 21

13

2

10

46

2

48

Yuumlzde 438

271

42

208

958

42

1000

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158

Tablo 6a

Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Toplam

Sayı

43

9

52

Yuumlzde

827

173

1000

Tablo 6b

Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Diğer

Toplam

Sayı

12

35

1

48

Yuumlzde

250

7 2 9

21

1000

Tablo 7a

Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu

0 Bir ay ve bir aydan az

Bir ay- uumlccedil ay

Uumlccedil ay - altı ay arası

Altı ay ve altı ay 1 yıl arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

1

1

3

4

3

40

52

Yuumlzde

19

19

58

77

58

769

1000

Tablo 7b

Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı

Bir ay ve bir aydan az

Bir ay -uumlccedil ay arası

Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

24

5

2

17

4d

Yuumlzde

50 0

104

42

354

1000

Tablo 8a Tablo 8b

İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor

Soru bana uygun değil

Katılmıyorum

Kararsızım

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı

6

26

14

6

52

Yuumlzde

1 1 5 j

500

270

115

1000

İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor

Soru bana uygun değil

Kesinlikte katılıyorum

Katılmıyorum

Kararsızım

Katılıyorum

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı 4

4

7

9

12

12

48

Yuumlzde 63

63

148

168

250

250

1000

Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması

yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla

olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu

goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların

87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların

54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35

yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine

isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde

Sosyal Bilimler Dergisi 159

ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde

ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir

Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40

gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor

oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi

buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35

gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını

bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla

olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı

14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği

olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun

kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr

Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta

ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış

mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna

başvurulmaktadır

Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman

olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki

elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde

ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)

Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500

milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların

27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160

sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun

nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de

ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi

bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de

Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler

işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir

maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan

maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı

olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan

uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı

oldukları goumlruumlluumlr

Tablo9

Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir

Count

Eğitim Durumu

Toplam

okuma yazması yok

Ortaokul

ortaokul oumlğrencisi

Lise oumlğrencisi

lise

uumlniversite oumlğrencisi

uumlniversite mezunu

diğer

300 ve aiti 3

0

0

5

6

5

2

0

21

Aylık Ortalama Gelir

301-500 0

1

0

4

4

0

4

0

13

501-700 0

0

2

0

0

0

0

0

2

Bilmiyorum 0

0

0

2

6

1

0

1

10

Toplam 3

1

2

11

16

6

6

1

46

Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş

goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş

ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin

Sosyal Bilimler Dergisi 161

neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin

sonuccedilları aşağıda sunulmuştur

6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ

Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

1 Model 1

Variables Entered

x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5

Variables Removed Method

Enter

a All requested variables entered

b Dependent Variable y

Model Summary

Model 1

R 919

R Square 845

Adjusted R Square

796

Std Error of 1 the Estimate

538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2

x7 X4 x9 xS

A N O V A b

Model 1 Regression

Residual

Total

Sum of

Squares

59727

10979

70706

df 12

38

50

Mean Square

4977

289

F 17228

Sig 0 0 0 a

a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5

b Dependent Variable y

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162

C o e f f i c i e n t s

Model

1 (Constant)

x1

x2

x3

x4

x5

x6

x7

x8

x9

x10

x11

x12

Unstandardized

Coefficients

8

-1170

107

044

099

-144

275

152

-118

023

549

099

-037

228

Std Error

1274

151

119

112

135

148

062

124

166

109

136

110

068

Standardized

Coefficients

Beta

068

039

093

-129

318

192

-088

014

561

067

-039

293

t

-918

708

367

877

-1067

1 855

2426

-952

140

5042

730

-331

3365

Sig

364 I

483

715

386

293

071

020

347

890

000

470

742

002 |

agt Dependent Variable y

Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren

tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği

goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi

ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr

Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

I Model 1

Variable Entered

x12 x8x2 1 x11x10

x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

Variables Removed Method

Enter

a All requested vanables entered

b Dependent Variable y

Sosyal Bilimler Dergisi 163

Model Summary

Model 1

R 870

R Square 758

Adjusted R Square

661

Std Error of the Estimate

902

a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4

ANOVA

Model 1 Regression

R esidual Total

Sum of Squares

78 336 24408

100744

df 12 30 42

Mean Squaıe 6301

814

F 7819

Sig 000 I

a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

b Dependent Variable y

Coeffictefrts bull

Model 1 (Constant)

x1 x2 x3 x4

x5 x6 x7 x8

x9 x10

x11

x12

Unstandardized Coefficients

B 502 682

-043 169

-357 789

-457 -194

-313

373

-061 -207

307

Std Error 1754

226

099 130 438

469

119

170

136

276 185

146

109

Standardized Coefficients

Beta

453

-048 159

-268

555 -528 -160

-270

241 -035 -193

360

t 286

3021 -434

1306 -817 1682

-3850

-1146

-2 312 1353

-328 -1421 2810

Sig 777 005 667 202

421

103 001

261 028

188

745

166

009 a Dependent Vanable y

Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan

faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar

uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan

faktoumlrler arasında yer almıştır

Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde

etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler

Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de

negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde

Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu

duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu

artmaktadır

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164

Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında

yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma

eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan

insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum

ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır

Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr

mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki

goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece

yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli

hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya

ccedilıkmıştır

Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve

4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki

eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin

yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır

Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada

istememektedir

8SONUCcedil VE OumlNERİLER

Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide

bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini

uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan

sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez

daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri

iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece

dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir

Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla

Sosyal Bilimler Dergisi 165

ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren

son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu

oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet

sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde

youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini

sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln

olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli

işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir

Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının

tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir

Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide

bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda

ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir

KAYNAKLAR

Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa

Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi

httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311

Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde

Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve

Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma

Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi

İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275

Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde

Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı

452 s4854

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166

Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi

Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel

Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html

adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)

Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş

Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2

Kasım 1999s 115-116

Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml

Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II

Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE

Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and

Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel

Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005

tarihinde alınmıştır

Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim

Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF

Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16

Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde

Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi

Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa

Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi

Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul

Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve

OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul

Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi

olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli

Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458

Page 14: KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ GÖREN TATMİNİNİ …sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c8s14/makale/c8s14m8.pdf · eğer iş gören üzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 154

Tablo B Bandırma Oumlrneği

R E L I A B I L I T Y

Reliability Coeffıcients

N of Cases= 220

Alpha = 8994

A N A L Y S I S -

N of Items

S C A L E

= 79

(ALPHA)

Yukarıda da goumlruumllduumlğuuml gibi analiz sonucunda elde edilen tablolara

bakıldığında Alpha katsayısının her iki otel iccedilin 75in uumlzerinde olduğu

goumlruumllmuumlştuumlr Dolayısıyla her iki otel iccedilin elde edilen veriler guumlvenilirdir

Araştırmada ccediloklu regresyon modeli kurulmuştur Modelde 12 tane

bağımsız değişken ve bir tane bağımlı değişken yer almaktadır Modelde de

yer alan bağımsız değişkenlerin sembolleri ve ifade ettikleri faktoumlrler aşağıda

belirtilmiştir

Xl=Fiziki koşullar(Ccedilahşma yerinin etkin ve verimli ccedilalışılabilmesi iccedilin

aydınlatma ısınma havalandırma gibi gerekli fiziki koşullara ve işin

gerektirdiği gerekli ekipmanlara sahip olup olmaması Personel

yemekhanesinin masa sandalye kuver sayısı ve yine ısınma havalandırma

aydınlatma gibi gerekli fiziki koşullara sahip olup olmaması personel

yemekhanesinde ccedilıkan yemeklerin lezzet ccedileşit ve hijyenik youmlnden memnun

edici olup olmaması ve işyerinin yeteri kadar temiz olup olmaması ve kaldığı

Sosyal Bilimler Dergisi 155

yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar

konfora sahip olup olmaması)

X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)

X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş

goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli

kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek

şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)

X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde

ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)

X5=Amirle olan ilişkiler

X6=Ailevi ilişkiler

X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)

X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili

eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi

hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)

X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi

olanakları vb bakış accedilıları)

X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip

ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)

Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu

youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)

Xl2=Mesleki Bağlılık

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156

Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ

Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri

ele alınacaktır

ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ

(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)

Tablo 1a

Bay Bayan

Toplam

Sayı 32 20 52

Yuumlzde 615 385

1000

Tablo 1b Cinsiyet

Bay

Bayan

Sayı 19

29

48

Yuumlzde 398 604

1000

Tablo 2a

20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam

Sayı 1

17 16 13

1 4

52

Yuumlzde 19

327 30 8 250

19 77

1000

Tablo 2b

Yaş

20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam

Sayı 5

26 9 5 3

48

Yuumlzde 104 542 168 104 63

1000

Sosyal Bilimler Dergisi 157

Tablo 3a Tablo3b

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Say 33

19

52

Yuumlzde 6 3 5

365

1000

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Sayı 11

37

48

Yuumlzde 229

771

1000

Tablo 4a Tablo 4b

İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi

Uumlniversite mezunu Toplam

Sayı 8 8

22 4

10 52

Yuumlzde 154 154

423

77

192 1000

Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam

Sayı 3 3 2

11 16 6 6 1

43

Yuumlzde 83 63 42

229 333 125 125 21

1000

Tablo 5a Tablo 5b

Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

Sayı

3

4 7

1

1

52

Yuumlzde

5 8

904

19

19

1000

Hata

Toplam

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

0

Sayı 21

13

2

10

46

2

48

Yuumlzde 438

271

42

208

958

42

1000

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158

Tablo 6a

Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Toplam

Sayı

43

9

52

Yuumlzde

827

173

1000

Tablo 6b

Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Diğer

Toplam

Sayı

12

35

1

48

Yuumlzde

250

7 2 9

21

1000

Tablo 7a

Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu

0 Bir ay ve bir aydan az

Bir ay- uumlccedil ay

Uumlccedil ay - altı ay arası

Altı ay ve altı ay 1 yıl arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

1

1

3

4

3

40

52

Yuumlzde

19

19

58

77

58

769

1000

Tablo 7b

Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı

Bir ay ve bir aydan az

Bir ay -uumlccedil ay arası

Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

24

5

2

17

4d

Yuumlzde

50 0

104

42

354

1000

Tablo 8a Tablo 8b

İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor

Soru bana uygun değil

Katılmıyorum

Kararsızım

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı

6

26

14

6

52

Yuumlzde

1 1 5 j

500

270

115

1000

İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor

Soru bana uygun değil

Kesinlikte katılıyorum

Katılmıyorum

Kararsızım

Katılıyorum

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı 4

4

7

9

12

12

48

Yuumlzde 63

63

148

168

250

250

1000

Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması

yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla

olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu

goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların

87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların

54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35

yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine

isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde

Sosyal Bilimler Dergisi 159

ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde

ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir

Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40

gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor

oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi

buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35

gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını

bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla

olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı

14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği

olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun

kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr

Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta

ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış

mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna

başvurulmaktadır

Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman

olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki

elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde

ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)

Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500

milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların

27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160

sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun

nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de

ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi

bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de

Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler

işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir

maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan

maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı

olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan

uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı

oldukları goumlruumlluumlr

Tablo9

Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir

Count

Eğitim Durumu

Toplam

okuma yazması yok

Ortaokul

ortaokul oumlğrencisi

Lise oumlğrencisi

lise

uumlniversite oumlğrencisi

uumlniversite mezunu

diğer

300 ve aiti 3

0

0

5

6

5

2

0

21

Aylık Ortalama Gelir

301-500 0

1

0

4

4

0

4

0

13

501-700 0

0

2

0

0

0

0

0

2

Bilmiyorum 0

0

0

2

6

1

0

1

10

Toplam 3

1

2

11

16

6

6

1

46

Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş

goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş

ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin

Sosyal Bilimler Dergisi 161

neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin

sonuccedilları aşağıda sunulmuştur

6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ

Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

1 Model 1

Variables Entered

x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5

Variables Removed Method

Enter

a All requested variables entered

b Dependent Variable y

Model Summary

Model 1

R 919

R Square 845

Adjusted R Square

796

Std Error of 1 the Estimate

538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2

x7 X4 x9 xS

A N O V A b

Model 1 Regression

Residual

Total

Sum of

Squares

59727

10979

70706

df 12

38

50

Mean Square

4977

289

F 17228

Sig 0 0 0 a

a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5

b Dependent Variable y

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162

C o e f f i c i e n t s

Model

1 (Constant)

x1

x2

x3

x4

x5

x6

x7

x8

x9

x10

x11

x12

Unstandardized

Coefficients

8

-1170

107

044

099

-144

275

152

-118

023

549

099

-037

228

Std Error

1274

151

119

112

135

148

062

124

166

109

136

110

068

Standardized

Coefficients

Beta

068

039

093

-129

318

192

-088

014

561

067

-039

293

t

-918

708

367

877

-1067

1 855

2426

-952

140

5042

730

-331

3365

Sig

364 I

483

715

386

293

071

020

347

890

000

470

742

002 |

agt Dependent Variable y

Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren

tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği

goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi

ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr

Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

I Model 1

Variable Entered

x12 x8x2 1 x11x10

x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

Variables Removed Method

Enter

a All requested vanables entered

b Dependent Variable y

Sosyal Bilimler Dergisi 163

Model Summary

Model 1

R 870

R Square 758

Adjusted R Square

661

Std Error of the Estimate

902

a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4

ANOVA

Model 1 Regression

R esidual Total

Sum of Squares

78 336 24408

100744

df 12 30 42

Mean Squaıe 6301

814

F 7819

Sig 000 I

a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

b Dependent Variable y

Coeffictefrts bull

Model 1 (Constant)

x1 x2 x3 x4

x5 x6 x7 x8

x9 x10

x11

x12

Unstandardized Coefficients

B 502 682

-043 169

-357 789

-457 -194

-313

373

-061 -207

307

Std Error 1754

226

099 130 438

469

119

170

136

276 185

146

109

Standardized Coefficients

Beta

453

-048 159

-268

555 -528 -160

-270

241 -035 -193

360

t 286

3021 -434

1306 -817 1682

-3850

-1146

-2 312 1353

-328 -1421 2810

Sig 777 005 667 202

421

103 001

261 028

188

745

166

009 a Dependent Vanable y

Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan

faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar

uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan

faktoumlrler arasında yer almıştır

Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde

etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler

Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de

negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde

Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu

duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu

artmaktadır

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164

Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında

yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma

eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan

insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum

ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır

Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr

mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki

goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece

yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli

hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya

ccedilıkmıştır

Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve

4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki

eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin

yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır

Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada

istememektedir

8SONUCcedil VE OumlNERİLER

Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide

bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini

uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan

sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez

daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri

iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece

dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir

Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla

Sosyal Bilimler Dergisi 165

ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren

son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu

oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet

sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde

youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini

sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln

olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli

işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir

Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının

tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir

Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide

bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda

ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir

KAYNAKLAR

Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa

Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi

httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311

Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde

Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve

Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma

Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi

İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275

Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde

Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı

452 s4854

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166

Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi

Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel

Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html

adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)

Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş

Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2

Kasım 1999s 115-116

Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml

Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II

Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE

Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and

Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel

Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005

tarihinde alınmıştır

Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim

Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF

Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16

Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde

Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi

Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa

Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi

Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul

Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve

OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul

Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi

olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli

Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458

Page 15: KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ GÖREN TATMİNİNİ …sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c8s14/makale/c8s14m8.pdf · eğer iş gören üzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek

Sosyal Bilimler Dergisi 155

yerin sıcak suısınma aydınlatmahavalandırma gibi youmlnlerden yeteri kadar

konfora sahip olup olmaması)

X2=Uumlcret(Alınan uumlcretin iş goumlren iccedilin yeterli olup olmaması)

X3=Ccedilalışma saatleri ve tatil imkanı (Ccedilalışma saatlerinin ve tatil imkanının iş

goumlrenin dinlenmesi iş goumlrenin ailesi ve arkadaşlan gibi onun iccedilin oumlnemli

kişilere ve resim muumlzik gibi oumlnem verdiği uğraşlara zaman ayırabilecek

şekilde duumlzenlenip duumlzenlenmediği)

X4= Ccedilalışma arkadaşlarıyla ilişkiler (Aynı boumlluumlmde ve farklı boumlluumlmlerde

ccedilalıştığı arkadaşlan ile olan iş ilişkileri ve sosyal ilişkilerinin derecesi)

X5=Amirle olan ilişkiler

X6=Ailevi ilişkiler

X7=Youmlnetim (Demokratik ve katılımcı olup olmama youmlnuumlnden)

X8=Mesleki eğitim ( Yabancı dil bilgisayar ve turizmle ilgili hizmet iccedili

eğitim kurslarının duumlzenlenmesi ve rotasyon gibi mesleki gelişimi

hızlandırabilecek eğitimlere olan bakış accedilıları ve yeterliliği youmlnuumlnden)

X9=OumlduumlIlendirme(Ayın personeli yılın personeli gibi oumlduumlllendirmeler terfi

olanakları vb bakış accedilıları)

X10=Ulaşım (Ulaşım olanakları ve gece geliş ve gidişlerde sıkıntı ccedilekilip

ccedilekilmemesi youmlnuumlnden)

Xll=EIeman Değişimi (Ayrılma ve ccedilıkarmaların sık olup olmadığı ve bu

youmlndeki bakış accedilıları youmlnuumlnden)

Xl2=Mesleki Bağlılık

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156

Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ

Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri

ele alınacaktır

ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ

(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)

Tablo 1a

Bay Bayan

Toplam

Sayı 32 20 52

Yuumlzde 615 385

1000

Tablo 1b Cinsiyet

Bay

Bayan

Sayı 19

29

48

Yuumlzde 398 604

1000

Tablo 2a

20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam

Sayı 1

17 16 13

1 4

52

Yuumlzde 19

327 30 8 250

19 77

1000

Tablo 2b

Yaş

20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam

Sayı 5

26 9 5 3

48

Yuumlzde 104 542 168 104 63

1000

Sosyal Bilimler Dergisi 157

Tablo 3a Tablo3b

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Say 33

19

52

Yuumlzde 6 3 5

365

1000

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Sayı 11

37

48

Yuumlzde 229

771

1000

Tablo 4a Tablo 4b

İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi

Uumlniversite mezunu Toplam

Sayı 8 8

22 4

10 52

Yuumlzde 154 154

423

77

192 1000

Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam

Sayı 3 3 2

11 16 6 6 1

43

Yuumlzde 83 63 42

229 333 125 125 21

1000

Tablo 5a Tablo 5b

Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

Sayı

3

4 7

1

1

52

Yuumlzde

5 8

904

19

19

1000

Hata

Toplam

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

0

Sayı 21

13

2

10

46

2

48

Yuumlzde 438

271

42

208

958

42

1000

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158

Tablo 6a

Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Toplam

Sayı

43

9

52

Yuumlzde

827

173

1000

Tablo 6b

Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Diğer

Toplam

Sayı

12

35

1

48

Yuumlzde

250

7 2 9

21

1000

Tablo 7a

Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu

0 Bir ay ve bir aydan az

Bir ay- uumlccedil ay

Uumlccedil ay - altı ay arası

Altı ay ve altı ay 1 yıl arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

1

1

3

4

3

40

52

Yuumlzde

19

19

58

77

58

769

1000

Tablo 7b

Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı

Bir ay ve bir aydan az

Bir ay -uumlccedil ay arası

Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

24

5

2

17

4d

Yuumlzde

50 0

104

42

354

1000

Tablo 8a Tablo 8b

İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor

Soru bana uygun değil

Katılmıyorum

Kararsızım

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı

6

26

14

6

52

Yuumlzde

1 1 5 j

500

270

115

1000

İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor

Soru bana uygun değil

Kesinlikte katılıyorum

Katılmıyorum

Kararsızım

Katılıyorum

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı 4

4

7

9

12

12

48

Yuumlzde 63

63

148

168

250

250

1000

Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması

yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla

olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu

goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların

87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların

54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35

yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine

isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde

Sosyal Bilimler Dergisi 159

ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde

ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir

Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40

gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor

oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi

buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35

gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını

bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla

olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı

14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği

olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun

kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr

Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta

ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış

mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna

başvurulmaktadır

Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman

olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki

elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde

ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)

Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500

milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların

27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160

sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun

nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de

ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi

bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de

Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler

işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir

maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan

maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı

olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan

uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı

oldukları goumlruumlluumlr

Tablo9

Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir

Count

Eğitim Durumu

Toplam

okuma yazması yok

Ortaokul

ortaokul oumlğrencisi

Lise oumlğrencisi

lise

uumlniversite oumlğrencisi

uumlniversite mezunu

diğer

300 ve aiti 3

0

0

5

6

5

2

0

21

Aylık Ortalama Gelir

301-500 0

1

0

4

4

0

4

0

13

501-700 0

0

2

0

0

0

0

0

2

Bilmiyorum 0

0

0

2

6

1

0

1

10

Toplam 3

1

2

11

16

6

6

1

46

Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş

goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş

ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin

Sosyal Bilimler Dergisi 161

neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin

sonuccedilları aşağıda sunulmuştur

6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ

Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

1 Model 1

Variables Entered

x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5

Variables Removed Method

Enter

a All requested variables entered

b Dependent Variable y

Model Summary

Model 1

R 919

R Square 845

Adjusted R Square

796

Std Error of 1 the Estimate

538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2

x7 X4 x9 xS

A N O V A b

Model 1 Regression

Residual

Total

Sum of

Squares

59727

10979

70706

df 12

38

50

Mean Square

4977

289

F 17228

Sig 0 0 0 a

a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5

b Dependent Variable y

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162

C o e f f i c i e n t s

Model

1 (Constant)

x1

x2

x3

x4

x5

x6

x7

x8

x9

x10

x11

x12

Unstandardized

Coefficients

8

-1170

107

044

099

-144

275

152

-118

023

549

099

-037

228

Std Error

1274

151

119

112

135

148

062

124

166

109

136

110

068

Standardized

Coefficients

Beta

068

039

093

-129

318

192

-088

014

561

067

-039

293

t

-918

708

367

877

-1067

1 855

2426

-952

140

5042

730

-331

3365

Sig

364 I

483

715

386

293

071

020

347

890

000

470

742

002 |

agt Dependent Variable y

Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren

tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği

goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi

ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr

Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

I Model 1

Variable Entered

x12 x8x2 1 x11x10

x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

Variables Removed Method

Enter

a All requested vanables entered

b Dependent Variable y

Sosyal Bilimler Dergisi 163

Model Summary

Model 1

R 870

R Square 758

Adjusted R Square

661

Std Error of the Estimate

902

a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4

ANOVA

Model 1 Regression

R esidual Total

Sum of Squares

78 336 24408

100744

df 12 30 42

Mean Squaıe 6301

814

F 7819

Sig 000 I

a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

b Dependent Variable y

Coeffictefrts bull

Model 1 (Constant)

x1 x2 x3 x4

x5 x6 x7 x8

x9 x10

x11

x12

Unstandardized Coefficients

B 502 682

-043 169

-357 789

-457 -194

-313

373

-061 -207

307

Std Error 1754

226

099 130 438

469

119

170

136

276 185

146

109

Standardized Coefficients

Beta

453

-048 159

-268

555 -528 -160

-270

241 -035 -193

360

t 286

3021 -434

1306 -817 1682

-3850

-1146

-2 312 1353

-328 -1421 2810

Sig 777 005 667 202

421

103 001

261 028

188

745

166

009 a Dependent Vanable y

Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan

faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar

uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan

faktoumlrler arasında yer almıştır

Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde

etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler

Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de

negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde

Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu

duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu

artmaktadır

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164

Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında

yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma

eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan

insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum

ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır

Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr

mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki

goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece

yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli

hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya

ccedilıkmıştır

Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve

4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki

eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin

yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır

Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada

istememektedir

8SONUCcedil VE OumlNERİLER

Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide

bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini

uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan

sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez

daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri

iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece

dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir

Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla

Sosyal Bilimler Dergisi 165

ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren

son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu

oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet

sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde

youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini

sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln

olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli

işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir

Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının

tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir

Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide

bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda

ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir

KAYNAKLAR

Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa

Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi

httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311

Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde

Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve

Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma

Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi

İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275

Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde

Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı

452 s4854

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166

Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi

Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel

Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html

adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)

Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş

Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2

Kasım 1999s 115-116

Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml

Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II

Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE

Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and

Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel

Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005

tarihinde alınmıştır

Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim

Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF

Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16

Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde

Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi

Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa

Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi

Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul

Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve

OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul

Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi

olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli

Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458

Page 16: KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ GÖREN TATMİNİNİ …sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c8s14/makale/c8s14m8.pdf · eğer iş gören üzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 156

Bu doğrultuda oluşturulan hipotezler aşağıda belirtildiği gibidir

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

5 ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ

Araştırma verilerinin analizine ilişkin olarak oumlncelikle yuumlzde analizleri

ele alınacaktır

ŞEHİR OTELİ KIYI OTELİ

(BANDIRMADA Kİ OTEL) ( ERDEKTEKİ OTEL)

Tablo 1a

Bay Bayan

Toplam

Sayı 32 20 52

Yuumlzde 615 385

1000

Tablo 1b Cinsiyet

Bay

Bayan

Sayı 19

29

48

Yuumlzde 398 604

1000

Tablo 2a

20nin altı 20-25 26-30 31-35 36-40 41-49 Toplam

Sayı 1

17 16 13

1 4

52

Yuumlzde 19

327 30 8 250

19 77

1000

Tablo 2b

Yaş

20n in altı 20-25 26-30 31-35 50 ve 50nin uumlzeri Toplam

Sayı 5

26 9 5 3

48

Yuumlzde 104 542 168 104 63

1000

Sosyal Bilimler Dergisi 157

Tablo 3a Tablo3b

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Say 33

19

52

Yuumlzde 6 3 5

365

1000

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Sayı 11

37

48

Yuumlzde 229

771

1000

Tablo 4a Tablo 4b

İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi

Uumlniversite mezunu Toplam

Sayı 8 8

22 4

10 52

Yuumlzde 154 154

423

77

192 1000

Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam

Sayı 3 3 2

11 16 6 6 1

43

Yuumlzde 83 63 42

229 333 125 125 21

1000

Tablo 5a Tablo 5b

Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

Sayı

3

4 7

1

1

52

Yuumlzde

5 8

904

19

19

1000

Hata

Toplam

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

0

Sayı 21

13

2

10

46

2

48

Yuumlzde 438

271

42

208

958

42

1000

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158

Tablo 6a

Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Toplam

Sayı

43

9

52

Yuumlzde

827

173

1000

Tablo 6b

Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Diğer

Toplam

Sayı

12

35

1

48

Yuumlzde

250

7 2 9

21

1000

Tablo 7a

Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu

0 Bir ay ve bir aydan az

Bir ay- uumlccedil ay

Uumlccedil ay - altı ay arası

Altı ay ve altı ay 1 yıl arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

1

1

3

4

3

40

52

Yuumlzde

19

19

58

77

58

769

1000

Tablo 7b

Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı

Bir ay ve bir aydan az

Bir ay -uumlccedil ay arası

Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

24

5

2

17

4d

Yuumlzde

50 0

104

42

354

1000

Tablo 8a Tablo 8b

İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor

Soru bana uygun değil

Katılmıyorum

Kararsızım

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı

6

26

14

6

52

Yuumlzde

1 1 5 j

500

270

115

1000

İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor

Soru bana uygun değil

Kesinlikte katılıyorum

Katılmıyorum

Kararsızım

Katılıyorum

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı 4

4

7

9

12

12

48

Yuumlzde 63

63

148

168

250

250

1000

Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması

yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla

olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu

goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların

87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların

54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35

yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine

isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde

Sosyal Bilimler Dergisi 159

ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde

ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir

Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40

gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor

oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi

buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35

gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını

bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla

olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı

14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği

olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun

kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr

Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta

ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış

mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna

başvurulmaktadır

Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman

olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki

elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde

ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)

Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500

milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların

27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160

sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun

nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de

ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi

bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de

Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler

işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir

maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan

maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı

olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan

uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı

oldukları goumlruumlluumlr

Tablo9

Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir

Count

Eğitim Durumu

Toplam

okuma yazması yok

Ortaokul

ortaokul oumlğrencisi

Lise oumlğrencisi

lise

uumlniversite oumlğrencisi

uumlniversite mezunu

diğer

300 ve aiti 3

0

0

5

6

5

2

0

21

Aylık Ortalama Gelir

301-500 0

1

0

4

4

0

4

0

13

501-700 0

0

2

0

0

0

0

0

2

Bilmiyorum 0

0

0

2

6

1

0

1

10

Toplam 3

1

2

11

16

6

6

1

46

Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş

goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş

ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin

Sosyal Bilimler Dergisi 161

neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin

sonuccedilları aşağıda sunulmuştur

6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ

Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

1 Model 1

Variables Entered

x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5

Variables Removed Method

Enter

a All requested variables entered

b Dependent Variable y

Model Summary

Model 1

R 919

R Square 845

Adjusted R Square

796

Std Error of 1 the Estimate

538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2

x7 X4 x9 xS

A N O V A b

Model 1 Regression

Residual

Total

Sum of

Squares

59727

10979

70706

df 12

38

50

Mean Square

4977

289

F 17228

Sig 0 0 0 a

a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5

b Dependent Variable y

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162

C o e f f i c i e n t s

Model

1 (Constant)

x1

x2

x3

x4

x5

x6

x7

x8

x9

x10

x11

x12

Unstandardized

Coefficients

8

-1170

107

044

099

-144

275

152

-118

023

549

099

-037

228

Std Error

1274

151

119

112

135

148

062

124

166

109

136

110

068

Standardized

Coefficients

Beta

068

039

093

-129

318

192

-088

014

561

067

-039

293

t

-918

708

367

877

-1067

1 855

2426

-952

140

5042

730

-331

3365

Sig

364 I

483

715

386

293

071

020

347

890

000

470

742

002 |

agt Dependent Variable y

Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren

tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği

goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi

ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr

Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

I Model 1

Variable Entered

x12 x8x2 1 x11x10

x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

Variables Removed Method

Enter

a All requested vanables entered

b Dependent Variable y

Sosyal Bilimler Dergisi 163

Model Summary

Model 1

R 870

R Square 758

Adjusted R Square

661

Std Error of the Estimate

902

a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4

ANOVA

Model 1 Regression

R esidual Total

Sum of Squares

78 336 24408

100744

df 12 30 42

Mean Squaıe 6301

814

F 7819

Sig 000 I

a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

b Dependent Variable y

Coeffictefrts bull

Model 1 (Constant)

x1 x2 x3 x4

x5 x6 x7 x8

x9 x10

x11

x12

Unstandardized Coefficients

B 502 682

-043 169

-357 789

-457 -194

-313

373

-061 -207

307

Std Error 1754

226

099 130 438

469

119

170

136

276 185

146

109

Standardized Coefficients

Beta

453

-048 159

-268

555 -528 -160

-270

241 -035 -193

360

t 286

3021 -434

1306 -817 1682

-3850

-1146

-2 312 1353

-328 -1421 2810

Sig 777 005 667 202

421

103 001

261 028

188

745

166

009 a Dependent Vanable y

Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan

faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar

uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan

faktoumlrler arasında yer almıştır

Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde

etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler

Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de

negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde

Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu

duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu

artmaktadır

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164

Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında

yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma

eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan

insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum

ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır

Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr

mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki

goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece

yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli

hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya

ccedilıkmıştır

Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve

4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki

eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin

yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır

Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada

istememektedir

8SONUCcedil VE OumlNERİLER

Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide

bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini

uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan

sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez

daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri

iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece

dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir

Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla

Sosyal Bilimler Dergisi 165

ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren

son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu

oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet

sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde

youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini

sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln

olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli

işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir

Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının

tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir

Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide

bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda

ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir

KAYNAKLAR

Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa

Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi

httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311

Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde

Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve

Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma

Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi

İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275

Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde

Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı

452 s4854

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166

Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi

Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel

Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html

adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)

Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş

Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2

Kasım 1999s 115-116

Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml

Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II

Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE

Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and

Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel

Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005

tarihinde alınmıştır

Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim

Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF

Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16

Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde

Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi

Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa

Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi

Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul

Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve

OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul

Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi

olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli

Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458

Page 17: KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ GÖREN TATMİNİNİ …sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c8s14/makale/c8s14m8.pdf · eğer iş gören üzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek

Sosyal Bilimler Dergisi 157

Tablo 3a Tablo3b

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Say 33

19

52

Yuumlzde 6 3 5

365

1000

Medeni Durum

Evli

Bekar

Toplam

Sayı 11

37

48

Yuumlzde 229

771

1000

Tablo 4a Tablo 4b

İlkokul Ortaokul Lise Uumlniversiteoumlğrencisi

Uumlniversite mezunu Toplam

Sayı 8 8

22 4

10 52

Yuumlzde 154 154

423

77

192 1000

Okuma yazması yok Ortaokul Ortaokul oumlğrencisi Lise oumlğrencisi Lise Uumlniversite oumlğrencisi Uumlniversite mezunu Diğer Toplam

Sayı 3 3 2

11 16 6 6 1

43

Yuumlzde 83 63 42

229 333 125 125 21

1000

Tablo 5a Tablo 5b

Aylık Ortalama Gelir Aylık Ortalama Gelir

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

Sayı

3

4 7

1

1

52

Yuumlzde

5 8

904

19

19

1000

Hata

Toplam

300 ve altı

301-500

501-700

Bilmiyorum

Toplam

0

Sayı 21

13

2

10

46

2

48

Yuumlzde 438

271

42

208

958

42

1000

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158

Tablo 6a

Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Toplam

Sayı

43

9

52

Yuumlzde

827

173

1000

Tablo 6b

Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Diğer

Toplam

Sayı

12

35

1

48

Yuumlzde

250

7 2 9

21

1000

Tablo 7a

Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu

0 Bir ay ve bir aydan az

Bir ay- uumlccedil ay

Uumlccedil ay - altı ay arası

Altı ay ve altı ay 1 yıl arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

1

1

3

4

3

40

52

Yuumlzde

19

19

58

77

58

769

1000

Tablo 7b

Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı

Bir ay ve bir aydan az

Bir ay -uumlccedil ay arası

Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

24

5

2

17

4d

Yuumlzde

50 0

104

42

354

1000

Tablo 8a Tablo 8b

İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor

Soru bana uygun değil

Katılmıyorum

Kararsızım

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı

6

26

14

6

52

Yuumlzde

1 1 5 j

500

270

115

1000

İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor

Soru bana uygun değil

Kesinlikte katılıyorum

Katılmıyorum

Kararsızım

Katılıyorum

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı 4

4

7

9

12

12

48

Yuumlzde 63

63

148

168

250

250

1000

Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması

yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla

olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu

goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların

87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların

54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35

yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine

isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde

Sosyal Bilimler Dergisi 159

ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde

ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir

Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40

gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor

oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi

buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35

gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını

bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla

olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı

14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği

olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun

kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr

Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta

ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış

mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna

başvurulmaktadır

Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman

olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki

elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde

ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)

Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500

milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların

27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160

sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun

nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de

ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi

bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de

Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler

işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir

maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan

maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı

olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan

uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı

oldukları goumlruumlluumlr

Tablo9

Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir

Count

Eğitim Durumu

Toplam

okuma yazması yok

Ortaokul

ortaokul oumlğrencisi

Lise oumlğrencisi

lise

uumlniversite oumlğrencisi

uumlniversite mezunu

diğer

300 ve aiti 3

0

0

5

6

5

2

0

21

Aylık Ortalama Gelir

301-500 0

1

0

4

4

0

4

0

13

501-700 0

0

2

0

0

0

0

0

2

Bilmiyorum 0

0

0

2

6

1

0

1

10

Toplam 3

1

2

11

16

6

6

1

46

Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş

goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş

ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin

Sosyal Bilimler Dergisi 161

neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin

sonuccedilları aşağıda sunulmuştur

6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ

Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

1 Model 1

Variables Entered

x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5

Variables Removed Method

Enter

a All requested variables entered

b Dependent Variable y

Model Summary

Model 1

R 919

R Square 845

Adjusted R Square

796

Std Error of 1 the Estimate

538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2

x7 X4 x9 xS

A N O V A b

Model 1 Regression

Residual

Total

Sum of

Squares

59727

10979

70706

df 12

38

50

Mean Square

4977

289

F 17228

Sig 0 0 0 a

a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5

b Dependent Variable y

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162

C o e f f i c i e n t s

Model

1 (Constant)

x1

x2

x3

x4

x5

x6

x7

x8

x9

x10

x11

x12

Unstandardized

Coefficients

8

-1170

107

044

099

-144

275

152

-118

023

549

099

-037

228

Std Error

1274

151

119

112

135

148

062

124

166

109

136

110

068

Standardized

Coefficients

Beta

068

039

093

-129

318

192

-088

014

561

067

-039

293

t

-918

708

367

877

-1067

1 855

2426

-952

140

5042

730

-331

3365

Sig

364 I

483

715

386

293

071

020

347

890

000

470

742

002 |

agt Dependent Variable y

Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren

tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği

goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi

ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr

Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

I Model 1

Variable Entered

x12 x8x2 1 x11x10

x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

Variables Removed Method

Enter

a All requested vanables entered

b Dependent Variable y

Sosyal Bilimler Dergisi 163

Model Summary

Model 1

R 870

R Square 758

Adjusted R Square

661

Std Error of the Estimate

902

a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4

ANOVA

Model 1 Regression

R esidual Total

Sum of Squares

78 336 24408

100744

df 12 30 42

Mean Squaıe 6301

814

F 7819

Sig 000 I

a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

b Dependent Variable y

Coeffictefrts bull

Model 1 (Constant)

x1 x2 x3 x4

x5 x6 x7 x8

x9 x10

x11

x12

Unstandardized Coefficients

B 502 682

-043 169

-357 789

-457 -194

-313

373

-061 -207

307

Std Error 1754

226

099 130 438

469

119

170

136

276 185

146

109

Standardized Coefficients

Beta

453

-048 159

-268

555 -528 -160

-270

241 -035 -193

360

t 286

3021 -434

1306 -817 1682

-3850

-1146

-2 312 1353

-328 -1421 2810

Sig 777 005 667 202

421

103 001

261 028

188

745

166

009 a Dependent Vanable y

Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan

faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar

uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan

faktoumlrler arasında yer almıştır

Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde

etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler

Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de

negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde

Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu

duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu

artmaktadır

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164

Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında

yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma

eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan

insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum

ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır

Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr

mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki

goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece

yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli

hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya

ccedilıkmıştır

Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve

4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki

eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin

yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır

Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada

istememektedir

8SONUCcedil VE OumlNERİLER

Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide

bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini

uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan

sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez

daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri

iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece

dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir

Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla

Sosyal Bilimler Dergisi 165

ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren

son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu

oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet

sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde

youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini

sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln

olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli

işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir

Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının

tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir

Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide

bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda

ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir

KAYNAKLAR

Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa

Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi

httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311

Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde

Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve

Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma

Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi

İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275

Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde

Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı

452 s4854

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166

Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi

Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel

Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html

adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)

Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş

Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2

Kasım 1999s 115-116

Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml

Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II

Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE

Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and

Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel

Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005

tarihinde alınmıştır

Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim

Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF

Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16

Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde

Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi

Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa

Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi

Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul

Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve

OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul

Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi

olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli

Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458

Page 18: KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ GÖREN TATMİNİNİ …sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c8s14/makale/c8s14m8.pdf · eğer iş gören üzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 158

Tablo 6a

Ccedilalış tığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Toplam

Sayı

43

9

52

Yuumlzde

827

173

1000

Tablo 6b

Ccedilalıştığınız otelin kadrolu elemanı mısınız

Evet

Hayır

Diğer

Toplam

Sayı

12

35

1

48

Yuumlzde

250

7 2 9

21

1000

Tablo 7a

Hm kadar samandır bu otelde ccedilaJtmaktaraquoınu

0 Bir ay ve bir aydan az

Bir ay- uumlccedil ay

Uumlccedil ay - altı ay arası

Altı ay ve altı ay 1 yıl arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

1

1

3

4

3

40

52

Yuumlzde

19

19

58

77

58

769

1000

Tablo 7b

Na kadar zamandır bu otelde ccedilalış maktaimı

Bir ay ve bir aydan az

Bir ay -uumlccedil ay arası

Uumlccedil ay ve uccedil ay -altı ay arası

Bir yıl ve bir yıldan fazla

Toplam

Sayı

24

5

2

17

4d

Yuumlzde

50 0

104

42

354

1000

Tablo 8a Tablo 8b

İş yerimde ccedilok fazla eleman deacirctyml (ayırtmalar ccedilıkarmalar vb) oluyor

Soru bana uygun değil

Katılmıyorum

Kararsızım

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı

6

26

14

6

52

Yuumlzde

1 1 5 j

500

270

115

1000

İş yerimde ccedilok ftıaUa eleman d e s t i m i (ayrılmalar ccedilıkarılmalar vb) oumltuumlyor

Soru bana uygun değil

Kesinlikte katılıyorum

Katılmıyorum

Kararsızım

Katılıyorum

Kesinlikle katılıyorum

Toplam

Sayı 4

4

7

9

12

12

48

Yuumlzde 63

63

148

168

250

250

1000

Her iki otelde ccedilalışanların cinsiyet youmlnuumlnden karşılaştırılması

yapıldığında şehir otelinde ccedilalışan bay sayısının bayanlara oranla fazla

olduğu goumlruumlluumlr Kıyı otelinde ise bayan sayısının baylara oranla fazla olduğu

goumlruumllmektedir Yine yaş durumlarına bakıldığında şehir otelinde ccedilalışanların

87sinin 20 ve 35 yaş arasında oldukları kıyı otelinde ccedilalışanların

54uumlnuumln 20 ve 25 yaş arasında olduğu goumlruumllmektedir Her iki otelde de 35

yaş uumlzeri ccedilalışanların yuumlzdesi yaklaşık olarak 10luk bir yuumlzde dilimine

isabet etmektedir Medeni durum olarak bakıldığında ise şehir otelinde

Sosyal Bilimler Dergisi 159

ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde

ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir

Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40

gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor

oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi

buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35

gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını

bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla

olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı

14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği

olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun

kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr

Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta

ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış

mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna

başvurulmaktadır

Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman

olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki

elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde

ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)

Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500

milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların

27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160

sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun

nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de

ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi

bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de

Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler

işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir

maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan

maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı

olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan

uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı

oldukları goumlruumlluumlr

Tablo9

Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir

Count

Eğitim Durumu

Toplam

okuma yazması yok

Ortaokul

ortaokul oumlğrencisi

Lise oumlğrencisi

lise

uumlniversite oumlğrencisi

uumlniversite mezunu

diğer

300 ve aiti 3

0

0

5

6

5

2

0

21

Aylık Ortalama Gelir

301-500 0

1

0

4

4

0

4

0

13

501-700 0

0

2

0

0

0

0

0

2

Bilmiyorum 0

0

0

2

6

1

0

1

10

Toplam 3

1

2

11

16

6

6

1

46

Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş

goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş

ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin

Sosyal Bilimler Dergisi 161

neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin

sonuccedilları aşağıda sunulmuştur

6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ

Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

1 Model 1

Variables Entered

x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5

Variables Removed Method

Enter

a All requested variables entered

b Dependent Variable y

Model Summary

Model 1

R 919

R Square 845

Adjusted R Square

796

Std Error of 1 the Estimate

538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2

x7 X4 x9 xS

A N O V A b

Model 1 Regression

Residual

Total

Sum of

Squares

59727

10979

70706

df 12

38

50

Mean Square

4977

289

F 17228

Sig 0 0 0 a

a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5

b Dependent Variable y

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162

C o e f f i c i e n t s

Model

1 (Constant)

x1

x2

x3

x4

x5

x6

x7

x8

x9

x10

x11

x12

Unstandardized

Coefficients

8

-1170

107

044

099

-144

275

152

-118

023

549

099

-037

228

Std Error

1274

151

119

112

135

148

062

124

166

109

136

110

068

Standardized

Coefficients

Beta

068

039

093

-129

318

192

-088

014

561

067

-039

293

t

-918

708

367

877

-1067

1 855

2426

-952

140

5042

730

-331

3365

Sig

364 I

483

715

386

293

071

020

347

890

000

470

742

002 |

agt Dependent Variable y

Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren

tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği

goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi

ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr

Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

I Model 1

Variable Entered

x12 x8x2 1 x11x10

x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

Variables Removed Method

Enter

a All requested vanables entered

b Dependent Variable y

Sosyal Bilimler Dergisi 163

Model Summary

Model 1

R 870

R Square 758

Adjusted R Square

661

Std Error of the Estimate

902

a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4

ANOVA

Model 1 Regression

R esidual Total

Sum of Squares

78 336 24408

100744

df 12 30 42

Mean Squaıe 6301

814

F 7819

Sig 000 I

a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

b Dependent Variable y

Coeffictefrts bull

Model 1 (Constant)

x1 x2 x3 x4

x5 x6 x7 x8

x9 x10

x11

x12

Unstandardized Coefficients

B 502 682

-043 169

-357 789

-457 -194

-313

373

-061 -207

307

Std Error 1754

226

099 130 438

469

119

170

136

276 185

146

109

Standardized Coefficients

Beta

453

-048 159

-268

555 -528 -160

-270

241 -035 -193

360

t 286

3021 -434

1306 -817 1682

-3850

-1146

-2 312 1353

-328 -1421 2810

Sig 777 005 667 202

421

103 001

261 028

188

745

166

009 a Dependent Vanable y

Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan

faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar

uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan

faktoumlrler arasında yer almıştır

Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde

etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler

Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de

negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde

Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu

duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu

artmaktadır

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164

Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında

yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma

eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan

insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum

ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır

Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr

mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki

goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece

yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli

hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya

ccedilıkmıştır

Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve

4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki

eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin

yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır

Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada

istememektedir

8SONUCcedil VE OumlNERİLER

Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide

bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini

uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan

sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez

daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri

iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece

dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir

Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla

Sosyal Bilimler Dergisi 165

ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren

son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu

oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet

sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde

youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini

sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln

olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli

işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir

Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının

tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir

Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide

bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda

ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir

KAYNAKLAR

Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa

Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi

httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311

Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde

Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve

Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma

Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi

İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275

Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde

Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı

452 s4854

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166

Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi

Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel

Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html

adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)

Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş

Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2

Kasım 1999s 115-116

Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml

Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II

Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE

Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and

Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel

Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005

tarihinde alınmıştır

Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim

Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF

Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16

Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde

Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi

Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa

Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi

Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul

Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve

OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul

Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi

olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli

Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458

Page 19: KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ GÖREN TATMİNİNİ …sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c8s14/makale/c8s14m8.pdf · eğer iş gören üzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek

Sosyal Bilimler Dergisi 159

ccedilalışanların 63uumlnuumln evli olduğu ancak Erdekteki kıyı otelinde

ccedilalışanların 77 gibi buumlyuumlk bir kısmının bekar olduğu goumlruumllmektedir

Ccedilalışma suumlrelerine bakıldığında şehir otelindeki iş goumlrenlerin 40

gibi buumlyuumlk bir kısmının 1 yıl ve 1 yıldan fazla bir suumlredir bu otelde ccedilalışıyor

oldukları goumlruumllmektedir Fakat kıyı otelinde ise iş goumlrenlerin 50si gibi

buumlyuumlk bir kısmı 1 aydan kısa bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını sadece 35

gibi az bir kısmı bir yıl ve bir yıldan fazla bir suumlredir ccedilalışmakta olduklarını

bildirmişlerdir Ccedilalışanların iş yerlerindeki işgoumlren devir sıklığının fazla

olup olmadığını youmlnelik goumlruumlşlerine bakıldığında Şehir oteli oumlrneği olan

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 26sının bu goumlruumlşe katılmadığı

14uumlnuumln kararsız kaldığı 6sının katıldığı goumlruumllmuumlş Kıyı oteli oumlrneği

olan Erdekteki otelde ccedilalışanların 24nuumln goumlruumlşuuml onayladığı 9nun

kararsız kaldığı 11nin ise katılmadığı goumlruumllmuumlştuumlr

Kıyı otellerinde yazın daha fazla sayıda elemana ihtiyaccedil duyulmakta

ve eleman alma yoluna gidilmekte ancak oumlluuml sezon olarak adlandırılan kış

mevsimi geldiğinde alınan elemanların ccedilıkartılması yoluna

başvurulmaktadır

Erdekteki otelde ccedilalışan kadronun ccediloğunluğunun yeni eleman

olması ve işgoumlren devir hızı dikkate alındığında turizm talebindeki

elastikiyetin etkisi goumlruumllecektir Ancak bu durum Erdekteki otelde

ccedilalışanların iş tatminini olumsuz etkilememektedir (bkztablo7)

Yine her iki oteldeki aylık gelir dağılımına bakıldığında

Bandırmadaki otelde ccedilalışanların 90lık gibi buumlyuumlk bir kısmının 301-500

milyon arasında maaş aldıkları ancak Erdekteki otelde ccedilalışanların

27sinin 301 ve 500 milyon arasında maaş aldıkları goumlruumllmuumlştuumlr Bu

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160

sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun

nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de

ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi

bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de

Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler

işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir

maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan

maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı

olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan

uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı

oldukları goumlruumlluumlr

Tablo9

Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir

Count

Eğitim Durumu

Toplam

okuma yazması yok

Ortaokul

ortaokul oumlğrencisi

Lise oumlğrencisi

lise

uumlniversite oumlğrencisi

uumlniversite mezunu

diğer

300 ve aiti 3

0

0

5

6

5

2

0

21

Aylık Ortalama Gelir

301-500 0

1

0

4

4

0

4

0

13

501-700 0

0

2

0

0

0

0

0

2

Bilmiyorum 0

0

0

2

6

1

0

1

10

Toplam 3

1

2

11

16

6

6

1

46

Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş

goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş

ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin

Sosyal Bilimler Dergisi 161

neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin

sonuccedilları aşağıda sunulmuştur

6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ

Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

1 Model 1

Variables Entered

x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5

Variables Removed Method

Enter

a All requested variables entered

b Dependent Variable y

Model Summary

Model 1

R 919

R Square 845

Adjusted R Square

796

Std Error of 1 the Estimate

538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2

x7 X4 x9 xS

A N O V A b

Model 1 Regression

Residual

Total

Sum of

Squares

59727

10979

70706

df 12

38

50

Mean Square

4977

289

F 17228

Sig 0 0 0 a

a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5

b Dependent Variable y

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162

C o e f f i c i e n t s

Model

1 (Constant)

x1

x2

x3

x4

x5

x6

x7

x8

x9

x10

x11

x12

Unstandardized

Coefficients

8

-1170

107

044

099

-144

275

152

-118

023

549

099

-037

228

Std Error

1274

151

119

112

135

148

062

124

166

109

136

110

068

Standardized

Coefficients

Beta

068

039

093

-129

318

192

-088

014

561

067

-039

293

t

-918

708

367

877

-1067

1 855

2426

-952

140

5042

730

-331

3365

Sig

364 I

483

715

386

293

071

020

347

890

000

470

742

002 |

agt Dependent Variable y

Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren

tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği

goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi

ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr

Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

I Model 1

Variable Entered

x12 x8x2 1 x11x10

x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

Variables Removed Method

Enter

a All requested vanables entered

b Dependent Variable y

Sosyal Bilimler Dergisi 163

Model Summary

Model 1

R 870

R Square 758

Adjusted R Square

661

Std Error of the Estimate

902

a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4

ANOVA

Model 1 Regression

R esidual Total

Sum of Squares

78 336 24408

100744

df 12 30 42

Mean Squaıe 6301

814

F 7819

Sig 000 I

a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

b Dependent Variable y

Coeffictefrts bull

Model 1 (Constant)

x1 x2 x3 x4

x5 x6 x7 x8

x9 x10

x11

x12

Unstandardized Coefficients

B 502 682

-043 169

-357 789

-457 -194

-313

373

-061 -207

307

Std Error 1754

226

099 130 438

469

119

170

136

276 185

146

109

Standardized Coefficients

Beta

453

-048 159

-268

555 -528 -160

-270

241 -035 -193

360

t 286

3021 -434

1306 -817 1682

-3850

-1146

-2 312 1353

-328 -1421 2810

Sig 777 005 667 202

421

103 001

261 028

188

745

166

009 a Dependent Vanable y

Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan

faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar

uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan

faktoumlrler arasında yer almıştır

Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde

etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler

Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de

negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde

Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu

duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu

artmaktadır

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164

Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında

yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma

eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan

insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum

ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır

Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr

mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki

goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece

yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli

hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya

ccedilıkmıştır

Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve

4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki

eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin

yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır

Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada

istememektedir

8SONUCcedil VE OumlNERİLER

Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide

bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini

uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan

sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez

daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri

iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece

dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir

Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla

Sosyal Bilimler Dergisi 165

ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren

son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu

oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet

sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde

youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini

sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln

olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli

işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir

Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının

tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir

Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide

bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda

ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir

KAYNAKLAR

Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa

Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi

httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311

Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde

Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve

Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma

Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi

İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275

Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde

Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı

452 s4854

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166

Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi

Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel

Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html

adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)

Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş

Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2

Kasım 1999s 115-116

Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml

Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II

Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE

Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and

Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel

Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005

tarihinde alınmıştır

Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim

Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF

Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16

Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde

Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi

Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa

Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi

Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul

Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve

OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul

Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi

olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli

Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458

Page 20: KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ GÖREN TATMİNİNİ …sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c8s14/makale/c8s14m8.pdf · eğer iş gören üzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 160

sonuca goumlre Erdekte ccedilalışanlar daha az maaş ortalamasına sahiptir ve bunun

nedeni gene turizm talebindeki elastikiyete bağlanabilir İki otelde de

ccedilalışanlar maaşlarını bilmeden işe alınmakta ve işe alınmadan oumlnce herhangi

bir maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınmaktadırlar Bu durum belki de

Tuumlrkiyenin işsizlik sorununu bir kez daha guumlndeme getirmektedir Kişiler

işsiz kalacağım duumlşuumlncesiyle buldukları işi kaccedilırmamak iccedilin herhangi bir

maaş talebinde bulunmaktan kaccedilınabilmekte ve kendilerine verilecek olan

maaş asgari uumlcret hatta altında dahi olsa kabullenmekte ve razı

olmaktadırlar Aşağıdaki tablo incelendiğinde eğitim durumu yuumlksek olan

uumlniversite mezunu kişilerin bile asgari uumlcret ve daha altında maaşa razı

oldukları goumlruumlluumlr

Tablo9

Eğitim DurumuampAylık Ortalama Gelir

Count

Eğitim Durumu

Toplam

okuma yazması yok

Ortaokul

ortaokul oumlğrencisi

Lise oumlğrencisi

lise

uumlniversite oumlğrencisi

uumlniversite mezunu

diğer

300 ve aiti 3

0

0

5

6

5

2

0

21

Aylık Ortalama Gelir

301-500 0

1

0

4

4

0

4

0

13

501-700 0

0

2

0

0

0

0

0

2

Bilmiyorum 0

0

0

2

6

1

0

1

10

Toplam 3

1

2

11

16

6

6

1

46

Anket sorularının ikinci boumlluumlmuumlnde ise her iki otelde ccedilalışan iş

goumlrenlerin iş tatminlerini etkileyebilecek faktoumlrler uumlzerine sorular sorulmuş

ve bu sorulara verilen cevaplar ile iş tatminlerini en ccedilok etkileyen faktoumlrlerin

Sosyal Bilimler Dergisi 161

neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin

sonuccedilları aşağıda sunulmuştur

6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ

Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

1 Model 1

Variables Entered

x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5

Variables Removed Method

Enter

a All requested variables entered

b Dependent Variable y

Model Summary

Model 1

R 919

R Square 845

Adjusted R Square

796

Std Error of 1 the Estimate

538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2

x7 X4 x9 xS

A N O V A b

Model 1 Regression

Residual

Total

Sum of

Squares

59727

10979

70706

df 12

38

50

Mean Square

4977

289

F 17228

Sig 0 0 0 a

a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5

b Dependent Variable y

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162

C o e f f i c i e n t s

Model

1 (Constant)

x1

x2

x3

x4

x5

x6

x7

x8

x9

x10

x11

x12

Unstandardized

Coefficients

8

-1170

107

044

099

-144

275

152

-118

023

549

099

-037

228

Std Error

1274

151

119

112

135

148

062

124

166

109

136

110

068

Standardized

Coefficients

Beta

068

039

093

-129

318

192

-088

014

561

067

-039

293

t

-918

708

367

877

-1067

1 855

2426

-952

140

5042

730

-331

3365

Sig

364 I

483

715

386

293

071

020

347

890

000

470

742

002 |

agt Dependent Variable y

Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren

tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği

goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi

ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr

Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

I Model 1

Variable Entered

x12 x8x2 1 x11x10

x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

Variables Removed Method

Enter

a All requested vanables entered

b Dependent Variable y

Sosyal Bilimler Dergisi 163

Model Summary

Model 1

R 870

R Square 758

Adjusted R Square

661

Std Error of the Estimate

902

a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4

ANOVA

Model 1 Regression

R esidual Total

Sum of Squares

78 336 24408

100744

df 12 30 42

Mean Squaıe 6301

814

F 7819

Sig 000 I

a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

b Dependent Variable y

Coeffictefrts bull

Model 1 (Constant)

x1 x2 x3 x4

x5 x6 x7 x8

x9 x10

x11

x12

Unstandardized Coefficients

B 502 682

-043 169

-357 789

-457 -194

-313

373

-061 -207

307

Std Error 1754

226

099 130 438

469

119

170

136

276 185

146

109

Standardized Coefficients

Beta

453

-048 159

-268

555 -528 -160

-270

241 -035 -193

360

t 286

3021 -434

1306 -817 1682

-3850

-1146

-2 312 1353

-328 -1421 2810

Sig 777 005 667 202

421

103 001

261 028

188

745

166

009 a Dependent Vanable y

Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan

faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar

uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan

faktoumlrler arasında yer almıştır

Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde

etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler

Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de

negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde

Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu

duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu

artmaktadır

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164

Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında

yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma

eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan

insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum

ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır

Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr

mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki

goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece

yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli

hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya

ccedilıkmıştır

Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve

4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki

eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin

yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır

Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada

istememektedir

8SONUCcedil VE OumlNERİLER

Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide

bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini

uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan

sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez

daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri

iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece

dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir

Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla

Sosyal Bilimler Dergisi 165

ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren

son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu

oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet

sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde

youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini

sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln

olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli

işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir

Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının

tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir

Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide

bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda

ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir

KAYNAKLAR

Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa

Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi

httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311

Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde

Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve

Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma

Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi

İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275

Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde

Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı

452 s4854

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166

Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi

Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel

Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html

adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)

Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş

Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2

Kasım 1999s 115-116

Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml

Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II

Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE

Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and

Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel

Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005

tarihinde alınmıştır

Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim

Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF

Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16

Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde

Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi

Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa

Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi

Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul

Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve

OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul

Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi

olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli

Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458

Page 21: KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ GÖREN TATMİNİNİ …sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c8s14/makale/c8s14m8.pdf · eğer iş gören üzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek

Sosyal Bilimler Dergisi 161

neler olduğu saptanmaya ccedilalışılmıştır Yapılan ccediloklu regresyon analizlerinin

sonuccedilları aşağıda sunulmuştur

6 ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİNİN TESTİ

Araştırmanın Birinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın Birinci Hipotezi Şehir otellerinde iş goumlren tatmini

X1X2X3X4X5X6X7X8X9X10X11X12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

1 Model 1

Variables Entered

x12x6x8 x11x3 x10 x1x2 x7 x4 x9 x5

Variables Removed Method

Enter

a All requested variables entered

b Dependent Variable y

Model Summary

Model 1

R 919

R Square 845

Adjusted R Square

796

Std Error of 1 the Estimate

538 a Predictors (Constant) x12 xlaquo x8 x11 x3 x10 x1 x2

x7 X4 x9 xS

A N O V A b

Model 1 Regression

Residual

Total

Sum of

Squares

59727

10979

70706

df 12

38

50

Mean Square

4977

289

F 17228

Sig 0 0 0 a

a Predictors (Constant) x12 x6 x8 x11 x3 x10 x1 x2 x7 x4 x9 x5

b Dependent Variable y

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162

C o e f f i c i e n t s

Model

1 (Constant)

x1

x2

x3

x4

x5

x6

x7

x8

x9

x10

x11

x12

Unstandardized

Coefficients

8

-1170

107

044

099

-144

275

152

-118

023

549

099

-037

228

Std Error

1274

151

119

112

135

148

062

124

166

109

136

110

068

Standardized

Coefficients

Beta

068

039

093

-129

318

192

-088

014

561

067

-039

293

t

-918

708

367

877

-1067

1 855

2426

-952

140

5042

730

-331

3365

Sig

364 I

483

715

386

293

071

020

347

890

000

470

742

002 |

agt Dependent Variable y

Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren

tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği

goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi

ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr

Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

I Model 1

Variable Entered

x12 x8x2 1 x11x10

x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

Variables Removed Method

Enter

a All requested vanables entered

b Dependent Variable y

Sosyal Bilimler Dergisi 163

Model Summary

Model 1

R 870

R Square 758

Adjusted R Square

661

Std Error of the Estimate

902

a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4

ANOVA

Model 1 Regression

R esidual Total

Sum of Squares

78 336 24408

100744

df 12 30 42

Mean Squaıe 6301

814

F 7819

Sig 000 I

a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

b Dependent Variable y

Coeffictefrts bull

Model 1 (Constant)

x1 x2 x3 x4

x5 x6 x7 x8

x9 x10

x11

x12

Unstandardized Coefficients

B 502 682

-043 169

-357 789

-457 -194

-313

373

-061 -207

307

Std Error 1754

226

099 130 438

469

119

170

136

276 185

146

109

Standardized Coefficients

Beta

453

-048 159

-268

555 -528 -160

-270

241 -035 -193

360

t 286

3021 -434

1306 -817 1682

-3850

-1146

-2 312 1353

-328 -1421 2810

Sig 777 005 667 202

421

103 001

261 028

188

745

166

009 a Dependent Vanable y

Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan

faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar

uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan

faktoumlrler arasında yer almıştır

Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde

etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler

Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de

negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde

Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu

duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu

artmaktadır

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164

Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında

yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma

eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan

insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum

ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır

Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr

mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki

goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece

yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli

hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya

ccedilıkmıştır

Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve

4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki

eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin

yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır

Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada

istememektedir

8SONUCcedil VE OumlNERİLER

Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide

bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini

uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan

sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez

daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri

iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece

dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir

Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla

Sosyal Bilimler Dergisi 165

ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren

son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu

oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet

sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde

youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini

sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln

olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli

işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir

Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının

tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir

Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide

bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda

ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir

KAYNAKLAR

Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa

Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi

httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311

Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde

Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve

Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma

Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi

İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275

Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde

Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı

452 s4854

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166

Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi

Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel

Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html

adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)

Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş

Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2

Kasım 1999s 115-116

Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml

Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II

Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE

Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and

Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel

Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005

tarihinde alınmıştır

Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim

Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF

Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16

Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde

Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi

Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa

Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi

Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul

Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve

OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul

Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi

olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli

Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458

Page 22: KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ GÖREN TATMİNİNİ …sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c8s14/makale/c8s14m8.pdf · eğer iş gören üzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 162

C o e f f i c i e n t s

Model

1 (Constant)

x1

x2

x3

x4

x5

x6

x7

x8

x9

x10

x11

x12

Unstandardized

Coefficients

8

-1170

107

044

099

-144

275

152

-118

023

549

099

-037

228

Std Error

1274

151

119

112

135

148

062

124

166

109

136

110

068

Standardized

Coefficients

Beta

068

039

093

-129

318

192

-088

014

561

067

-039

293

t

-918

708

367

877

-1067

1 855

2426

-952

140

5042

730

-331

3365

Sig

364 I

483

715

386

293

071

020

347

890

000

470

742

002 |

agt Dependent Variable y

Yapılan analiz sonucunda Bandırmadaki şehir otelinde iş goumlren

tatminini etkileyen faktoumlrlerin en başında oumlduumlllendirme unsurunun geldiği

goumlruumllmuumlştuumlr İkinci olarak mesleki bağlılığın ve uumlccediluumlncuuml olarak ailevi

ilişkilerin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr

Araştırmanın İkinci Hipotezinin Testi

Araştırmanın İkinci Hipotezi Kıyı otellerinde iş goumlren tatmini

XlX2X3X4X5X6X7X8X9Xl0XllX12 simgeli faktoumlrlerden

etkilenir

Variables EnteredRemoved

I Model 1

Variable Entered

x12 x8x2 1 x11x10

x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

Variables Removed Method

Enter

a All requested vanables entered

b Dependent Variable y

Sosyal Bilimler Dergisi 163

Model Summary

Model 1

R 870

R Square 758

Adjusted R Square

661

Std Error of the Estimate

902

a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4

ANOVA

Model 1 Regression

R esidual Total

Sum of Squares

78 336 24408

100744

df 12 30 42

Mean Squaıe 6301

814

F 7819

Sig 000 I

a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

b Dependent Variable y

Coeffictefrts bull

Model 1 (Constant)

x1 x2 x3 x4

x5 x6 x7 x8

x9 x10

x11

x12

Unstandardized Coefficients

B 502 682

-043 169

-357 789

-457 -194

-313

373

-061 -207

307

Std Error 1754

226

099 130 438

469

119

170

136

276 185

146

109

Standardized Coefficients

Beta

453

-048 159

-268

555 -528 -160

-270

241 -035 -193

360

t 286

3021 -434

1306 -817 1682

-3850

-1146

-2 312 1353

-328 -1421 2810

Sig 777 005 667 202

421

103 001

261 028

188

745

166

009 a Dependent Vanable y

Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan

faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar

uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan

faktoumlrler arasında yer almıştır

Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde

etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler

Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de

negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde

Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu

duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu

artmaktadır

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164

Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında

yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma

eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan

insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum

ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır

Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr

mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki

goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece

yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli

hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya

ccedilıkmıştır

Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve

4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki

eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin

yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır

Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada

istememektedir

8SONUCcedil VE OumlNERİLER

Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide

bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini

uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan

sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez

daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri

iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece

dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir

Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla

Sosyal Bilimler Dergisi 165

ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren

son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu

oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet

sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde

youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini

sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln

olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli

işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir

Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının

tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir

Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide

bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda

ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir

KAYNAKLAR

Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa

Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi

httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311

Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde

Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve

Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma

Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi

İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275

Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde

Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı

452 s4854

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166

Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi

Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel

Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html

adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)

Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş

Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2

Kasım 1999s 115-116

Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml

Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II

Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE

Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and

Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel

Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005

tarihinde alınmıştır

Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim

Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF

Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16

Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde

Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi

Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa

Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi

Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul

Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve

OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul

Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi

olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli

Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458

Page 23: KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ GÖREN TATMİNİNİ …sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c8s14/makale/c8s14m8.pdf · eğer iş gören üzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek

Sosyal Bilimler Dergisi 163

Model Summary

Model 1

R 870

R Square 758

Adjusted R Square

661

Std Error of the Estimate

902

a Predictore (Constant) x12 x8 x2 x11 x10 x3 xS x1 x7 x6 x9 x4

ANOVA

Model 1 Regression

R esidual Total

Sum of Squares

78 336 24408

100744

df 12 30 42

Mean Squaıe 6301

814

F 7819

Sig 000 I

a Predictors (Constant) x12 x8 x2 x11 x1Q x3 x5 x1 x7 x6 x9 x4

b Dependent Variable y

Coeffictefrts bull

Model 1 (Constant)

x1 x2 x3 x4

x5 x6 x7 x8

x9 x10

x11

x12

Unstandardized Coefficients

B 502 682

-043 169

-357 789

-457 -194

-313

373

-061 -207

307

Std Error 1754

226

099 130 438

469

119

170

136

276 185

146

109

Standardized Coefficients

Beta

453

-048 159

-268

555 -528 -160

-270

241 -035 -193

360

t 286

3021 -434

1306 -817 1682

-3850

-1146

-2 312 1353

-328 -1421 2810

Sig 777 005 667 202

421

103 001

261 028

188

745

166

009 a Dependent Vanable y

Bu sonuca goumlre Erdekteki otelde iş goumlren tatmininde etkili olan

faktoumlrlerin başında ailevi ilişkiler gelmektedir İkinci olarak fiziki koşullar

uumlccediluumlncuuml olarak mesleki bağlılık ve son olarak mesleki eğitim etkili olan

faktoumlrler arasında yer almıştır

Bu duruma goumlre her iki otelde de ailevi ilişkilerin iş tatmini uumlzerinde

etkisi olduğu goumlruumlIuumlrAncak beta katsayılarına bakıldığında ailevi ilişkiler

Bandırmadaki otelde pozitif youmlnde etkide bulunurken Erdekteki otel de

negatif youmlnde etkide bulunmaktadır Bir diğer ifade ile Bandırmadaki otelde

Ailevi ilişkilerinde olumsuzluklar yaşayanların işindeki motivasyonu

duumlşerken Erdekteki otelde ailevi olumsuzluk yaşayanların motivasyonu

artmaktadır

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164

Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında

yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma

eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan

insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum

ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır

Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr

mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki

goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece

yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli

hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya

ccedilıkmıştır

Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve

4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki

eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin

yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır

Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada

istememektedir

8SONUCcedil VE OumlNERİLER

Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide

bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini

uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan

sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez

daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri

iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece

dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir

Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla

Sosyal Bilimler Dergisi 165

ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren

son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu

oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet

sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde

youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini

sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln

olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli

işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir

Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının

tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir

Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide

bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda

ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir

KAYNAKLAR

Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa

Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi

httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311

Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde

Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve

Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma

Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi

İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275

Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde

Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı

452 s4854

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166

Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi

Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel

Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html

adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)

Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş

Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2

Kasım 1999s 115-116

Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml

Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II

Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE

Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and

Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel

Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005

tarihinde alınmıştır

Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim

Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF

Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16

Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde

Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi

Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa

Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi

Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul

Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve

OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul

Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi

olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli

Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458

Page 24: KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ GÖREN TATMİNİNİ …sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c8s14/makale/c8s14m8.pdf · eğer iş gören üzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 164

Bunun nedeni Erdekte ccedilalışan iş goumlrenlerin ailevi hayatında

yaşadıkları sorunları iş hayatına daha ccedilok kendini vererek unutma

eğiliminde olmaları veya işyeri ortamının ailevi ilişkileri duumlzguumln olmayan

insanlara daha elverişli ccedilevresel koşullar sunması olabilir Tabi ki bu durum

ayrı bir araştırma konusunu gerekli kılmaktadır

Yine her iki otelde iş tatmini uumlzerine etkisi olan diğer bir faktoumlr

mesleki bağlılıktır ve her iki otelde de bu faktoumlruumln pozitif youmlnde etki

goumlsterdiği goumlruumlluumlr Yani iş goumlrenler mesleğini ne kadar seviyorsa o derece

yuumlksek iş tatmini duumlzeyi ile ccedilalışmaktadırlar Mesleği sevmenin kaliteli

hizmet sunma accedilısından ne denli oumlnemli olabileceği bir kez daha ortaya

ccedilıkmıştır

Erdekteki otelde iş tatmini etkileyen faktoumlrler arasında yer alan ve

4 faktoumlr olarak mesleki eğitimin oumlnem kazandığı goumlruumlluumlr Ancak mesleki

eğitim iş tatminine negatif etkide bulunmaktadır Yani mesleki eğitimin

yetersiz olması iş tatminini arttırıcı faktoumlr olarak karşımıza ccedilıkmaktadır

Eğitim durumu duumlşuumlk olan kişiler mesleki eğitimi ya gereksiz bulmakta yada

istememektedir

8SONUCcedil VE OumlNERİLER

Her iki otel iccedilin etkili olan faktoumlrlere bakıldığında aynı youmlnde etkide

bulunduğu iccedilin mesleki bağlılığın bu sektoumlr dalında ccedilalışanların iş tatmini

uumlzerinde arttırıcı bir etkisi vardır denilebilir Hizmetin muumlşteriye doğrudan

sunulması mesleki bağlılığın ne kadar oumlnemli bir faktoumlr olduğunu bir kez

daha guumlndeme getirir Ccediluumlnkuuml iş goumlrenin bir anda yapacağı yanlış muumlşteri

iccedilin telafisi olmayan bir memnuniyetsizliğe yol accedilabilir İş goumlren son derece

dikkatli olarak muumlşterinin beğenisi doğrultusunda hareket etmelidir

Oumlzellikle muumlşterilerin fiziksel koşulların yanında hatta bazen daha bile fazla

Sosyal Bilimler Dergisi 165

ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren

son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu

oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet

sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde

youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini

sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln

olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli

işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir

Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının

tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir

Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide

bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda

ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir

KAYNAKLAR

Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa

Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi

httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311

Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde

Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve

Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma

Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi

İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275

Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde

Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı

452 s4854

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166

Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi

Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel

Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html

adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)

Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş

Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2

Kasım 1999s 115-116

Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml

Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II

Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE

Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and

Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel

Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005

tarihinde alınmıştır

Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim

Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF

Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16

Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde

Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi

Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa

Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi

Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul

Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve

OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul

Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi

olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli

Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458

Page 25: KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ GÖREN TATMİNİNİ …sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c8s14/makale/c8s14m8.pdf · eğer iş gören üzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek

Sosyal Bilimler Dergisi 165

ccedilalışanın hal hareket ve tavırlarına oumlnem verebileceği duumlşuumlnuumlluumlrse iş goumlren

son derece anlayışlı guumller yuumlzluuml olmak durumundadır İş goumlrenin bu

oumlzellikleri ihtiva edebilmesi daha accedilık bir ifade ile kaliteli hizmet

sunabilmesinin baş koşulu tabi ki bu mesleği sevmekten geccediler O halde

youmlnetime duumlşen en buumlyuumlk goumlrev iş goumlrenlerin mesleği sevmelerini

sağlamaktır Bu da ancak daha ccedilok insan odaklı olmakla muumlmkuumln

olabilecektir Ccedilalışanların seccediliminde daha oumlzenli olunmalı ve nitelikli

işgoumlren istihdamına daha ccedilok oumlzen goumlsterilmelidir

Konaklama İşletmelerinde youmlnetim personelin ihtiyaccedillarının

tespitine ve kişisel farlılıkların belirlenmesine youmlnelik ccedilaba goumlstermelidir

Nitekim fiziki koşulların Erdekteki otelde işgoumlren tatminine oumlnemli etkide

bulunduğu saptanmıştır Kıyı otelinde ccedilalışanların daha iyi fiziki koşullarda

ccedilalıştırılması iş tatminini ve dolayısıyla verimliliği yuumlkseltecektir

KAYNAKLAR

Akın Oumlzcan (2001) Toplam Kalite Youmlnetimi ve İnsan Ezgi Kitapevi Bursa

Atar Huumlseyin İlker ( 05042006) Motivasyon ve İş ilişkisi

httpwwwinsankavnaklaricomCNContentBodvaspBodvlD=3311

Aydoğan Enver ve Okay Şenol (Kasım 2001) Toplam Kalite Youmlnetiminde

Ccedilalışanların (İccedil Muumlşteri) Vizyon Misyon ve Temel Değerlere Yaklaşımı ve

Katılımcı Youmlnetim Felsefesinin Uygulanması Accedilısından Bir Araştırma

Standart Yıl40 Sayı 479s7178

Baysal Can Tekarslan Erdal (1998) Davranış Bilimleritstanbul Uumlniversitesi

İşletme Fakuumlltesi YayınıNo275

Cevdet Avcıkuıt ve Arslan Yunus (Ağustos 1999) Konaklama İşletmelerinde

Yorgunluk Faktoumlruumlnuumln İşguumlcuuml Verimliliğine etkileri Standart Yıl 45 Sayı

452 s4854

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166

Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi

Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel

Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html

adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)

Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş

Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2

Kasım 1999s 115-116

Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml

Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II

Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE

Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and

Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel

Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005

tarihinde alınmıştır

Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim

Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF

Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16

Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde

Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi

Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa

Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi

Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul

Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve

OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul

Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi

olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli

Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458

Page 26: KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ GÖREN TATMİNİNİ …sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c8s14/makale/c8s14m8.pdf · eğer iş gören üzerinde iş tatmini sağlanamazsa verilecek

Edip OumlRUumlCUuml- Fuumlsun ESENKAL 166

Emir Oktay Baytok Ahmet (15-16 Nisan 2004) 1 Balıkesir Turizm Kongresi

Karakoccedil Nihat (14 Mayıs 2004) Konaklama İşletmelerinin Youmlnetsel

Uygulamaları ve Sorunları httpiktisatuludagedutrdergy3karakoc html

adresinden 0162005 tarihinde alınmıştır (0162005)

Kırel Ccediliğdem Esnek Ccedilalışma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet İş Tatmini ve İş

Bağlılığı İlişkisi İstanbul Uumlniversitesi İşletme Fakuumlltesi Dergisi C28 2

Kasım 1999s 115-116

Kuumlccediluumlkaltan Derman (19-21 Ekim 2002) Otel İşletmelerinde Verimliliğin İşguumlcuuml

Kalitesine Etkileri İstanbuldaki 4 ve 5 Yıldızlı Oteller Uumlzerine Araştırma II

Ulusal Orta Anadolu Kongresi Niğde Uumlniversitesi NİĞDE

Murray Richard (16 Haziran 2004) Job Satisfaction of Professional and

Praprofessional Library Staff at the University of North Caralina at Chapel

Hill httpwww Us unc edu~murrsatisfactionpdf adresinden 01052005

tarihinde alınmıştır

Oumlruumlcuuml Edip ve Ccedilolak Ramazan (Ağustos 2002-12) Uumlniversite Oumlğretim

Elemanlarında İş Doyumu ve Motivasyon (Muğla Uumlniversitesi İİBF

Oumlrneği) iktisat İşletme ve Finans Sayı3 Cilt 16

Oumlruumlcuuml Edip Topaloğlu Cafer ve Oumlngoumlren (2002) Burccedilin Otel İşletmelerinde

Hizmet iccedili Eğitime Bakış Accedilıları (Marmaris Oumlrneği) Youmlnetim ve Ekonomi

Cilt9 Sayı 1-2 Celal Bayar Uumlniversitesi İİBF Manisa

Şimşek Levent (19952) İş Tatmini Verimlilik Dergisi

Şimşek Muhittin (2004)Toplam Kalite Youmlnetimi Alfa Yayınları İstanbul

Şener Burhan (2001) Modern Otel İşletmelerinde Youmlnetim ve

OrganizasyonDetay Yayıncılık İstanbul

Tavmergen İge (Şubat 2000) Kuruluşların Teknolojik Gelişmelerin takipccedilisi

olması gerekiyorTurizm Sektoumlruuml ve Ccedilalışma Hayatında Kalite Ccedilok Oumlnemli

Rol Oynuyor Standart Yıl39 Sayı 458